Agam Satik Part 35 Pindniryukti Aadi Sutra Gujarati Anuwad

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 62

મૂલ-૩૧૧ થી ૩૧૯
૧૦૫
સાધએ તે જાણીને બાદર પ્રાકૃતિકા દોષના પ્રસંગનો ત્યાગ કરવો. જેઓ નથી કરતા, તેમને દોષ લાગે છે, તે કહે છે – [ગાથા-૩૧હ્નો અર્થ જુઓ, વ્યાખ્યા પૂર્વે કહેલ છે.) હવે પાદુકરણ દ્વાર કહે છે –
મૂલ-૩૨૦ થી ૩૨૫ :
[૨૦] જેના મસ્તકના કેશ લોચ વડે વિરલ છે, તપ વડે કૂશ થયેલા, મતિનશરીટી, યુગમર્દષ્ટિવાળા, અવરિત, અચપળ, પોતાને ઘેર આવતા ૩િર૧] કોઈ સાધુને જોઈને સંવેગ પામેલી કોઈ શ્રાવિકા ઘમાં ભોજનપાન ગ્રહણ કરીને નીકળી, તે જોઈ તે સાધુ પણ નીકળી ગયા. [૩રર નીચા દ્વારવાળા આ ઘરમાં એષા શુદ્ધ નહીં થાય એમ ધારીને નીકળી જતાં સાધુને શેઇ, તે ગૃહિણી ઘણી ખેદ પામી. [] ત્યારે ચરણ-કરણના પ્રમાદી એવા બીજ સાધુ ત્યાં આવ્યા, તેણે તે ભિક્ષા ગ્રહણ કરી, ત્યારે ગૃહિણીઓ પ્રશ્ન પૂછતા, તે સાધુઓ આલોક-પરલોક સંબંધી કહ્યું. તેમાં આલોકનો ત્યાગ કરીને કહ્યું કે – (૩૨૪] એષણાસમિતિવાળા સાધુ નીચે હારવાળા ઘેર ભિક્ષાને ઈચ્છતા નથી. જે તું મને પૂછે કે – તમે કેમ ગ્રહણ કરી ? તો કહું છું કે – હું લિંગોપજીવી છું. [૩૫] સાધુના ગુણ અને એષણા સાંભળી હર્ષિત થયેલી તેણીએ તેમને ભોજન-પાન આપ્યું. તેના ગયા પછી ત્રીજા સાધુ આવ્યા. તેને પૂછવાથી તે સાધુ બોલ્યા કે - તેઓ બંને માયા વડે ચાલે છે, અમે તો વ્રતનું આચરણ કરીએ છીએ.
• વિવેચન-૩૨૦ થી ૩૨૫ :
આ એક દષ્ટાંત જ છે મૂળમાં લખ્યું તેનો થોડો વિસ્તાર વૃત્તિમાં કરેલો છે, વિશેષ એટલું જ કે - બીજે સાધુ જે આવેલો તો દીર્ધ સંસારના પરિભ્રમણના ભયને ન ગણકારતો અને ધર્મરહિત એવો સાધુ આવ્યો. તેણે જવાબ એવો આપ્યો કે પૂર્વે આવેલ જે સાધુએ ભિક્ષા ન લીધી તે માયા વડે વિચરે છે તારા ચિતના વશીકરણ માટે તેણે ભિક્ષા લીધી નથી. આવા ઘણાં માયા-કપટવાળા વ્રતો અમે પણ પહેલાં આચરેલા હતા. પણ હવે અમે એવી માયા છોડી દીધી છે. પ્રાદુકરણ વિશે વિશેષ :
મૂલ-૩૨૬ થી 333 :
[૨૬] પાદુકરણ બે ભેદે છે - પ્રગટકરણ અને પ્રકાશકરણ. તેમાં પ્રગટ એટલે સંકામણ વડે પ્રગટ કરવું છે અને પ્રકાશકરણ - ભીંતમાં દ્વાર પાડવું કે ભીંતને મૂળથી છેદીને [3] અથવા રત્ન, પ્રદીપ કે જ્યોતિ વડે પ્રકાશ કરવો છે. સાધુને આવું પ્રકાશન ન કહ્યું, પણ ગૃહસ્થ પોતા માટે કર્યું હોય તો કહ્યું. વળી દોષિત આહાર વાપર્યા પહેલાં પરઠવવો પછી તેમાં ત્રણ કલ્પ કર્યા વિના લેવો ન કહ્યું. [૨૮] તેમાં ગુલ્લી સંક્રમણ-સંચામિા ચુલ્લી તથા સાધુને ઉદ્દેશીને પહેલેથી જ બહાર કરેલી સુલ્લી, તથા તે વખતે કરેલી એમ ત્રણ પ્રકારે ચુલ્લી છે. તેમાં કદાચ ગૃહસ્થો રાંધે તો ઉપધિપતિ અને પાદુકરણ બે દોષ લાગે.
[૨૯] હે સાધુ: “તમે અંધકારમાં ગૌચરી નથી લેતા, તેથી બહાર
૧૦૬
પિંડનિયુક્તિમૂલસૂત્ર સટીક અનુવાદ ચુલ્લી ઉપર રાંધ્યું.” આવું વચન સાંભળી તે આહારને સાધુ ન લે. અથવા પૂછીને, તેમ જાણીને ત્યાગ કરે. [૩૦] પાદુક્કરણ ગૃહસ્થને પોતા માટે કઈ રીતે સંભવે ? ઘરમાં માખી કે ઉકળાટ હોય, બહાર ઘણો પવન, પ્રકાશ અને સમીપપણું હોય એમ વિચારી આહારનું પ્રાદુકરણ ગૃહસ્થ પોતા માટે કરે તો તે આહાર ગ્રહણ કરવો આ કલયાલયનો વિકલ્પ છે.
[૩૧] હવે પ્રકાશકરણને સ્પષ્ટ કરે છે – ભીંતમાં છિદ્ર કરે, દ્વારને વધારે કે બીજું કરે, છાદનને દૂર રે, દેદીપ્યમાન રતનને સ્થાપન કરે. [33] અથવા જ્યોતિ કે પ્રદીપને કરે તે પ્રમાણે પાદુક્કરણ કહે અથવા પૂછવાથી સાધુ જણે તો આહાર ન કહ્યું. પણ ગૃહસ્થ બધું પોતાને માટે કરે તો જ્યોતિ અને પ્રદીપના પ્રકાશથી કરેલા પ્રગટપણાને વજીને કહ્યું. [333] પ્રગટકરણ કે પ્રકાશકરણ કર્યા છતાં સહસા કે અનાભોગથી ગ્રહણ કરેલું હોય તે પરઠવીને તે પાત્રમાં કહ્યુ કર્યા વિના પણ બીજું શુદ્ધ ગ્રહણ કરે.
• વિવેચન-૩૨૬ થી ૩૩૩ :
ગાથાર્થ કહેલ છે. હવે વૃત્તિમાં રહેલ જે કંઈ વિશેષ કથન છે તે જ નોંધીએ છીએ - [૩૨૬] પ્રવર - અંધકારમાંથી દૂર કરીને બહાર પ્રકાશમાં સ્થાપન કરવું. પ્રવીણ - અંધકારવાળા સ્થાનમાં રહેલા ઓદનાદિને ભીંતમાં છિદ્ર કરવા વડે પ્રગટ કરવું. પ્રગટકરણ - અંધકારમાંથી બીજે સ્થાને સંકમાવવા વડે પ્રગટ કરવું તે. પ્રકાશકરણ - ભીંતમાં છિદ્ર પાડવા વડે કે મૂળથી જ ભીંતને છેદવા વડે કે નવું દ્વાર મૂકવું આદિ. [૩૨૭] પારાગાદિ ન વડે કે દીવા વડે, સળગતા અગ્નિ વડે પ્રકાશ કરે તો સાધુને ન કો. તેમાં અપવાદ છે કે – ગૃહસ્થ પોતા માટે કર્યું હોય તો કશે. પણ જ્યોતિ કે પ્રદીપ તો તેના માટે કરે તો પણ સાધુને આહાર લેવો ન ભે. કેમકે તેમાં તેઉકાયનો સ્પર્શ છે. હવે સાધુના પાત્રને આશ્રીને વિધિ -
સહસાકારે પ્રાદુકરણ દોષથી વ્યાપ્ત એવું ભોજન-પાન કોઈ પ્રકારે ગ્રહણ થઈ જવા પામે તો પણ પરઠવ્યા પછી લેપાદિથી ખરડાયેલ પગને જળથી ધોવારૂપ કલ્પ કર્યા વિના બીજું શુદ્ધ દ્રવ્ય લેવું કશે.
[૩૨૮] ચુલ્લી ત્રણ પ્રકારે - સંવારિકા - ઘરમાં હોય તો પણ બહાર લાવી શકાય, સાધુ માટે પહેલેથી બહાર કરી રાખેલ તે બીજી ચુલ્લી, સાધુના નિમિતે જે બહાર કરે તે ત્રીજી ચુલી. ત્રણમાં કોઈપણ ઉપર ગૃહસ્થો સંધે તો બે દોષ લાગે - ઉપકરણપૂતિ અને પ્રાદાકરણ. જો દેવ વસ્તુ ચુલ્લી ઉપરથી ઉતારી લીધી હોય તો માત્ર પ્રાદુકરણ દોષ લાગે.
[૩૨૯] પ્રાદુકરણ કરનાર સ્ત્રી સરળ હોય તો આમ બોલે - હે સાધુ! તમે અંધારામાં ભિક્ષા નથી લેવા માટે અમે બહાર ચુલ્લી બનાવી સંધ્યું છે. તે સાંભળી સાધુ તે દ્રવ્યને તજે. પ્રાકરણની શંકા હોય તો સાધુ સામેથી પણ પૂછે કે આહાર બહાર કેમ સંધ્યો ? તો તે આહાર ન કો. ગૃહસ્થ પોતાના માટે તે ચુલો બહાર