Agam Satik Part 35 Pindniryukti Aadi Sutra Gujarati Anuwad

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 50

મૂલ-૧૯૪ થી ૧૯૮ તેવું આગમમાં કહ્યું નથી, માટે વૃક્ષની છાયા આધાકર્મી નથી. છતાં પણ આઘાકર્મી લાગતી હોય તો -
[૧૯] મેઘ-વાદળા આકાશમાં થાય ત્યારે સૂર્ય ઢંકાઈ જતાં, તડકાના અભાવે તે વૃક્ષ નીચેનો પ્રદેશ સેવવો કો, આતા હોય ત્યારે વર્જવો કશે. આવો વિષયવિભાગ સૂરમાં કહ્યો નથી. પૂર્વ પુરુષે આચરેલ નથી. અન્યને સંમત પણ નથી. * * * * *
ધે છાયાના નિર્દોષપણાની સમાપ્તિને તથા બીજા અગીતાર્થ ધાર્મિકને કંઈક આશ્વાસન કહે છે –
[૧૯૮] અહીં આધાકર્મી દોષ સંભવતો જ નથી. - X - અથવા આધાકર્મી છાયાને પણ નિકો અતિ દયાળુ સાધુ વર્જતા હોય તો તે તેઓ દોષ રહિત જ છે. આ રીતે ન વાવ પદની વ્યાખ્યા કરી. હવે પરપર્વની ય સપર્વની બે હારની વ્યાખ્યા કરતા, નિષ્ઠિત અને કૃતાનું સ્વરૂપ અને તે બંનેથી ઉત્પન્ન ચાર ભંગને કહે છે.
• મૂલ-૧,૨૦૦ :
પરપક્ષ ગૃહસ્થ છે, સ્વપક્ષ સાધુ-સાધ્વી છે. પ્રાણુક કર્યું કે રાંધ્યું તે નિષ્ઠિત કહેવાય છે, બાકીનું સર્વ કૃત કહેવાય. (૧) તે સાધુને કૃત અને નિષ્ઠિત. (૨) ગૃહસ્થને કૃત અને સાધુને નિષ્ઠિત ન કયે. અહીં ચાર ભંગ થાય છે તેમાં આ કહેલા ૧ અને ૩ ન કહ્યું.
• વિવેચન-૧૯૯,૨૦૦ :
ગૃહસ્થ પોતા માટે કર્યું તે સાધુને આધાકર્મી થતું નથી. તથા શ્રમણ, શ્રમણી માટે કરેલ તે સાધુઓને આધાકર્મ જાણવું તથા સાળ વગેરે સચિત વસ્તુને સાધુ માટે અયિત કરી હોય અને તંદુલાદિ જે સ્વયં અચિત હોય તેને ભાતપણે રાંધ્યા હોય તે નિષ્ઠિત કહેવાય અને બાકીના ચોકગુણ દ્વિગુણ ખાંડેલા તંદુલાદિક સર્વે કૃત કહેવાય. અહીં કૃત અને નિષ્ઠિતને આશ્રીને (૧) સાધુને માટે કૃત અને નિષ્ઠિત હોય, ૨- અન્યને માટે કૃત અને સાધુ માટે નિષ્ઠિત હોય. એ પહેલો અને ત્રીજો ભંગ સાક્ષાત દેખાડેલા છે. બીજો, ચોથો તેથી જાણી લેવો. • x • x • તે બીજોચોથો ભંગ કલય છે. જે પૂર્વે કહેલ છે.
હવે વકર પદની વ્યાખ્યા કરે છે – • મૂલ-૨૦૧ થી ૨૦૪ :
(ર૦૧] આધાકમને માટે નિમંત્રણથી અતિકમ, વ્યતિક્રમ, અતિચાર અને અનાચાર એ ચાર દોષ લાગે છે. તે ચારેનું દૃષ્ટાંત કહીશું. [૨૦] દાનાર્થે કોઈ નવો શ્રાવક સાધુને મનમાં ધારીને અચિત બનાવેલા શાલિ, ઘી, ગોળ, દહીં, નવા વલ્લી ફળો માટે સાધુને નિમંગે. [૨૩] આધાકર્મ ગ્રહણ કરી તે સાધુ અતિક્રમાદિ ચારે દોષમાં વર્તે છે. નૂપૂર-પંડિતાના હાથીના ષ્ટાંતે પાછો માંડ ફર્યો, તેમ અહીં જમવું. રિ૦૪) અહીં નિમંત્રણ સ્વીકારતા અતિક્રમ દોષ, ચાલવા માંડતા વ્યતિક્રમ, ગ્રહણ કરતાં અતિચાર અને વાપરતાં ચોથો અનાચાર [35/6]
પિંડનિયુક્તિ-મૂલસૂત્ર સટીક અનુવાદ દોષ લાગે.
• વિવેચન-૨૦૧ થી ૨૦૪ :
ગાચાર્ય કહેલ જ છે. વિશેષ વૃત્તિ આ છે – આધાકર્મના નિયંત્રણમાં અતિક્રમાદિ ચાર દોષ સંભવે છે, તે આઘાકર્મના નિયંત્રણની ભાવના મૂલ-૨૦૨ ના ગાથાર્થમાં કહી. કોઈ નવો - આચારથી અજાણ શ્રાવક નિમંત્રણ કરે. હે પૂજ્ય ! આપ અમારે ઘેર શાલિ આદિ ગ્રહણ કરે. પછી તે આધાકર્મના ગ્રહણથી સાધુ અતિક્રમાદિ ચારે દોષમાં વર્તે છે. સાધુ જેમ જેમ ઉત્તરદોષમાં વર્તે, તેમ તેમ તે દોષથી ઉત્પન્ન થયેલા પાપ થકી પોતાના આત્માને પાછો ફેરવવામાં મહા માટે સમર્થ થાય છે.
‘નૂપૂરપંડિતા’ પ્રસિદ્ધ કથાની ઉપમા આપી છે. -x-x- રાજાએ રાણી અને મહાવત સહિત હાથીને સીધા પર્વત ચડાવ્યો. મહાવતે છે હાથીના એક પગને આકાશમાં અદ્ધર રખાવ્યો. હાથી થોડા કલેશે તે પણને કરી પતિ સ્થાપવા સમર્થ થયો. તેમ કોઈ સાધુ અતિક્રમ દોષ સેવીને શુભ અધ્યયવસાયથી દોષને શુદ્ધ કરી, પોતાના આત્માને સંયમમાં સ્થાપવા સમર્થ થાય છે. એ રીતે બે પગની ઉપમાથી વ્યતિક્રમ દોષની શુદ્ધિ માટે વિશેષ શુભ અધ્યવસાયથી શક્તિમાન થાય. ત્રણ પગ આકાશમાં કરી એક પણ વડે ઉખ્યા પછી મહા કટે સમર્થ થાય. તેમ સાધુ અતિચાર નામે ત્રીજા દોષને અતિ વિશુદ્ધ શુભ અધ્યવસાય વડે શુદ્ધ કરવા શક્તિમાન થઈ શકે. જો તે હાથી ચારે પગ આકાશ તરફ કરે તો અવશ્ય ભૂમિ ઉપર પડી વિનાશ પામે, તેમ સાધુ અનાચારમાં વર્તતો અવશ્ય સંયમરૂપ આત્માનો વિનાશ કરે છે.
– – હવે અતિક્રમાદિનું સ્વરૂપ –
આધાકર્મનું નિમંત્રણ અંગીકાર કરતાં અતિક્રમ નામે દોષ લાગે તે દોષ પાકને ગ્રહણ કરવાથી આરંભીને આધાકર્મ ગ્રહણ માટે ચાલે નહીં ત્યાં સુધી લાગે. ચાલવાથી આરંભીને ગૃહસ્થ આપે ત્યારે પણ પ્રસારવા સુધી વ્યતિક્રમ દોષ લાગે. આધાકમને ગ્રહણ કરે એટલે અતિયાર દોષ લાગે, તે ગુરુ સન્મુખ આલોચી સ્વાધ્યાય કરીને મખમાં તે આહાર નાંખે ત્યાં સુધી રહે. આધાકર્મ ખાય એટલે અનાચાર નામે દોષ લાગે. આ પ્રમાણે વેડરો પદનું વ્યાખ્યાન કર્યું.
• મૂલ-૨૦૫ થી ૨૧૦ :
[૨૦] આHકર્મના ગ્રહણમાં જે આજ્ઞાભંગાદિ દોષો કહ્યા છે, તે આ છે - આજ્ઞાભંગ, અનાવસ્થા, મિથ્યાત્વ વિરાધના. - રિ૦૬] - આધાકમનિ ગ્રહણ કરતો લુoધ સાધુ સર્વે જિનોની આજ્ઞા ઉલ્લંઘે છે. આજ્ઞા ઉલ્લંઘતો તે શેષ કિયા કોના આદેશથી કરે ? : [૨૦] - એક સાધુએ અકાર્ય કર્યું. તેને જોવાથી બીજે પણ કરે, એ પ્રમાણે સુખેચ્છ પ્રાણીઓની પરંપરાથી સંચમ અને તપનો વિચ્છેદ થાય છે. - [૨૮] - જે આગમમાં કહ્યા મુજબ કરતો ન હોય તેનાથી બીજે મિશ્રાદષ્ટિ કો હોય ? કેમકે . બીજાને શકિત કરતો તે મિથ્યાત્વ વધારે છે : [૨૯] - તે સાધુ બીજાને અને પોતાના પ્રસંગને વધારે છે, તેથી ગૃદ્ધિ