Agam Satik Part 35 Pindniryukti Aadi Sutra Gujarati Anuwad

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 53

મૂલ-૨૨૬
• મૂલ-૨૨૬ :
છે દેશને અનુચિત ઘણું દ્રવ્ય હોય, કુટુંબ નાનું હોય, આદર ઘણો હોય તે પ્રથન કરવો. પોતાના દેશનું દ્રવ્ય ઘણું હોય તો પ્રશ્ન ન કરવો. અનાદરમાં પણ પ્રશ્ન ન કરવો.
• વિવેચન-૨૨૬ :
અમુક દેશમાં ન સંભવતુ દ્રવ્ય પ્રાપ્ત થાય, તે પણ પુષ્કળ હોય, થોડાં મનુષ્યોવાળું કુળ હોય, આદર ઘણો હોય, આ ચારે ભેગા હોય ત્યારે પૂછવાની જરૂર હોય છે, કેમકે તેમાં આધાકર્મ સંભવે છે. પણ જો આ ચારે વિપરીત હોય, જેમકે - તે દેશમાં ઘણું દ્રવ્ય સંભવતુ પણ હોય અને પ્રાપ્ત પણ હોય ઈત્યાદિ • x • તો ‘આધાકર્મ' વિશે પૂછવું જરૂરી નથી.
હવે પૃચ્છા કર્યા પછી દ્રવ્ય ગ્રહણ કરવા લાયક છે કે નહીં? તે – • મૂલ-૨૨૩ નું વિવેચન :
જે દાતા શ્રાવિકા સરળ સ્વભાવી હોય તેને પૂછતા તે સત્ય જ કહેશે કે - “આ અશનાદિ આપના માટે છે.” માયાવી હશે તે કહેશે- આ રાશિનાદિ અમારા ઘરને માટે છે. પણ ઘની સર્વે સ્ત્રીઓ પરસ્પર જોતી, હસતી - આ તમારા માટે કર્યું છે બોલે કે પછી લાગી એકમેકને જુએ. ત્યારે સાધુએ તેને આધાકર્મ જાણી છોડી દેવું. પણ જે રોષથી બોલે કે - “તમારે શી પંચાત ?તો તે આધાકર્મ નથી એમ જાણી ગ્રહણ કરવો.
• મૂલ-૨૨૮ -
ગૂઢાચારી, આદર ન કરતા હોય, પૂછવા છતાં સત્ય ન કહે, અથવા ભોજન થોડું છે. અણીને સાધુ ન પૂછે, છતાં દેવ વસ્તુ અશુદ્ધ હોય તો ?
• વિવેચન-૨૨૮ -
જે શ્રાવક-શ્રાવિકા અતિ ભક્તિવશ અને ગૂઢાચારી હોય, તેઓ સાધુને વહોરાવવાની બુદ્ધિથી ઉક્ત રીતે વર્તે, સાધુ પણ થોડુંક જ જાણી ન પૂછે તો તે અશુદ્ધ-આધાકર્મી પ્રાપ્ત આહારમાં શુદ્ધિ કેમ થાય ?
• મૂલ-૨૨૯ થી ૨૩૩ :
આધકર્મ પરિણામી સાધુ પાસુક ભોજન કરવા છતાં અશુભકમનો બંધક છે, શુદ્ધ ગdષક સાધુ આકર્મ ભોગવવા છતાં શુદ્ધ જ છે. આ બંને સંજોગોને અનુક્રમે બે કથા દ્વારા કહે છે – ગાથાર્થ વિવેચનથી જાણવો.
• વિવેચન-૨૨૯ થી ૨૩૩ :
[૨૯] “પ્રાસુક' શબ્દના સામર્થ્યથી એષણીય કહેવાય છે તે આ રીતે – સાધુનો કા છે કે – ગ્લાનાદિ પ્રયોજનમાં પહેલાં એષણીય શોધે, તેના અભાવે શ્રાવકાદિ પાસે કરાવીને અનેષણીય પણ લેવું અને શ્રાવકના અભવે પોતે પણ કરી ગ્લાનને ખવડાવવું. પણ પ્રાસુકના અભાવે અપાતુક ન લેવું. એવી વ્યાખ્યા કરવાથી
પિંડનિર્યુક્તિ-મૂલસૂત્ર સટીક અનુવાદ કોઈ વખતે પામુક ભોજનનો અસંભવ હોય ત્યારે “પ્રાસુકભોજી પણ' વાકય ન ઘટે. તેથી પ્રાસુકનો એષણીય અર્થ પ્રવતવેિ છે એષણીયને ખાનાર પણ આધાકમ પરિણામી હોય તો અશુભ કર્મ બાંધે છે કેમકે અશુભ પરિણામ જ અશુભ બંધનું કારણ છે. શુદ્ધ ગવેષક આધાકર્મી વાપરે તો પણ શુદ્ધ જાણવો, કેમકે શુદ્ધ પરિણામ વાળો છે. બંનેનું દૃષ્ટાંત -
૦ અશુભ કર્મબંધનું દૃષ્ટાંત - શતમુખ નગર, ગુણચંદ્ર શ્રેષ્ઠી, ચંદ્રિકા તેમની પત્ની. તે શ્રેષ્ઠી જિનશાસનનું રાગી હોવાથી વિશાળ જિન ચૈત્ય કરાવી, ઋષભદેવની પ્રતિમા પધરાવી. સંઘ ભોજન આરંભ્ય. નજીકમાં કોઈ વેષ વિડંબક સાધુ હતો. તેણે સંઘભોજનની વાત સાંભળી, ભોજન લેવા આવ્યો. શ્રેષ્ઠી પાસે યાચના કરી. પણ બધું ખલાસ થઈ ગયેલું શ્રેષ્ઠીની રસોઈમાંથી પરિપૂર્ણ ભોજન આપ્યું. સાધુએ સંઘ ભોજનની બુદ્ધિથી ગ્રહણ કરી વાપર્યુ. ભોજન તો શુદ્ધ જ હતું પણ સાધુએ આધાકર્મના અધ્યવસાયથી ગ્રહણ કરેલ હોવાથી તે અશુભ કર્મ વડે બંધાયો.
૦ શુદ્ધ ગવેષણાનું દષ્ટાંત – પોતનપુર નગરે પ૦૦ સાધુથી પરિવરિત, આગમોક્ત વિહારી રત્નાકરસૂરિ પધાર્યા. ૫૦૦ સાધુમાં એક ક્ષપક-તપસ્વી હતા. માસક્ષમણને પારણે માસક્ષમણ કરતા હતા. પારણું જાણીને કોઈ આધાકર્મી ન કરે, માટે બીજ ગામમાં વહોરવા ગયા. તે ગામમાં યશોમતી શ્રાવિકા પરંપરાએ પારણાની વાત જાણેલી. કદાચ તપસ્વી આવે તો ? એમ વિચારી ખીર વગેરે રાંધ્યા. સાધુને આધાકર્મની શંકા ન જાય તે માટે બાળકોને થોડી-થોડી પીરસેલી, બાળકોને પણ જૂઠું બોલવા શીખવાડી દીધેલું. ભાગ્ય યોગે તે તપસ્વી સાધુ ભિક્ષાર્થે ફરતા, તેણીને
ત્યાં આવ્યા. સાધુને શંકા ન જાય માટે યશોમતી આદર હિત ઉભી રહી. બાળકો પણ શીખવ્યા મુજબ બોલે છે - મા! રોજ રોજ ખીર શું રાંધશ ? સાધુને કહ્યું - આપને આ ખીર ખપશે, આ છોકરા તો ગાંડા થઈ ગયા છે. સાધુએ શંકા સહિત થઈ વહોર્યું. વિશુદ્ધ અધ્યવસાયવાળા થઈ ભોજનાર્થે બેઠા.
ઈયપિથિકા પ્રતિકમીને, સ્વાધ્યાય, ધ્યાન કરતા વિચારે છે - અહો ! આ ખીર આદિ ઉત્તમ સામગ્રી મને પ્રાપ્ત થઈ છે. જો કોઈ સાધુ પધારે તો હું દ્રવ્ય સંવિભાગ કરું તો સંસાસાગી પાર ઉતરેલો થાઉં. પછી સાધુઓના ગુણોનું સ્મરણ કરતાં તે-તે સાધુની અનુમોદના કરવા લાગ્યા. પછી શરીરની અસારતા વિચારે છે. મૂછ રહિતપણે ખીર ખાતા પણ વૃદ્ધિગત વિશુદ્ધિ અધ્યવસાયવાળા થઈને, ભોજન કરીને, કેવળજ્ઞાન પામ્યા. આ પ્રમાણે ભાવથી શુદ્ધ ગવેષણા કરતાં આધાકર્મી વાપરવા છતાં કોઈ દોષ નથી.
વળી ભગવંતની આજ્ઞાની આરાધનાથી કરેલું જ અદોષ છે અને ભગવાનની આજ્ઞાનું ખંડન કરવાથી સદોષ છે, તેનું કથાનક –
• મૂલ-૨૩૪ થી ૨૩૭ :ચારે ગાથાનો અર્થ વિવેચનમાં કથાનક વડે જાણવો.