Agam Satik Part 35 Pindniryukti Aadi Sutra Gujarati Anuwad

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 52

મૂલ-૨૧૩ થી ૨૧૬
પછી અભોજ્ય છે, એ પ્રમાણે અસંયમનું વમન કર્યા પછી સાધુને પણ અનેષણીય ભોજન અભોજ્ય જ છે અર્થાત્ અસંયમરૂપ આધાકર્મ-છકાયના ઉપમર્દનથી બને છે, વિવેકી જનોને વસેલું ખાવું ઉચિત નથી અને સંયમ લેતા અસંયમ વમેલો છે માટે અનેaણીય અભોજ્ય જ છે.
| (ર૧૪,૨૧૫] વકપુર નગરે ઉગ્રતેજા નામે સીપાઈ હતો, રુકિમણી તેની પત્ની હતી. સોદાસ નામે મોટો ભાઈ નગરથી તેનો મહેમાન થયો. ત્યારે ઉગ્રતેજાયો ભોજનાર્થે માંસ ખરીદીને રુકિમણીને આપ્યું. તેમાં બીલાડો ખાઈ ગયો. ભોજનાવર થયો. રુકિમણી અને કૂતરાએ વમેલા માંસને જોઈને સારી રીતે ધોઈને મસાલાદિ નાખી રાંધ્ય, ઉગ્રતેજાએ ભોજનમાં તે માંસની ગંધથી જાણ્યું કે આ તો વમન કરેલું છે. રકિમણીને ધમકાવતા તેણી સાચું બોલી ગઈ. પછી તેણીને ઠપકો આપી બીજુ માંસ મંગાવીને ખાધુ. કેમકે મેલું માંસ કંઈ ખાવા લાયક હોઈ શકે ખરું ? એ પ્રમાણે આધાકર્મ પણ સાધુઓને અભોજ્ય જ છે.
કોઈ આચાર્ય કહે છે - તે રુકિમણીને ઘેર અતિસારના વ્યાધિથી માંસના કકડા ઠલ્લામાં કાઢે છે. તે માંસ જ રાંધેલું હતું તેણી માંસના કકડા લેતી હતી ત્યારે તેણીની શોક્યના પુગ ગુણ મિત્રએ તે જોયેલ હતું પણ ભયથી તે કંઈ બોલ્યો ન હતો. ભોજનકાળે તેણે તેના પિતા અને કાકાને હાથ પકડીને અટકાવેલા. ત્યારે ઉગ્રતેજાએ રુકિમણીને તાડન કરીને તે માંસનો ત્યાગ કરેલો. - X - X - X -
[૧૬] ગાથાર્થ કહ્યો. વિશેષ વૃત્તિ આ છે - ચાત્રિ અંગીકાર કર્યું ત્યારે અસંયમના વમનથી સાધુએ આધાકર્મ પણ વમેલ છે કે વિઠાની જેમ તજેલ છે. વિવેકીએ તે ખાવું ઉચિત નથી. આ રીતે આધાકીને ભોજ્ય કહેલ છે. જિનવયના પ્રમાણથી પણ તે અભોજ્ય જ છે. મિથ્યાદૈષ્ટિઓ પણ વેદાદિમાં કહેલ અભોજ્યના પ્રમાણને માને છે. તો પછી સાધુઓએ તે ભગવંત કથિત અભોજ્ય અને પેયને સ્વીકારવા જ જોઈએ. -૦- હવે તે આધાકર્મથી પશિત કરાયેલ આદિનું અકીયપણું કહે છે –
• મૂલ-૨૧૩,૧૮ -
તલ અને શ્રીફળ સહિત ઉત્તમ વણદિકથી યુક્ત બલિ પણ છે શુચિ સ્થાને સ્થાપન કરેલને આશુચિનું એક બિંદુ પણ સ્પર્શે તો તે આભો થાય... એ જ પ્રમાણે આધાકર્મનો ત્યાગ કર્યો હોય તો પણ જ્યાં સુધી કલ્પ ન કર્યો હોય ત્યાં સુધી તે અભોજ્ય હોય છે. અથવા પત્રના શુદ્ધ આહારમાં જરા પણ આધાકર્મ પડે તો તે આભોજ્ય થાય.
• વિવેચન-૨૧૭,૧૮ :
ગાથાર્થ કહ્યો. વિશેષ વૃત્તિ આ પ્રમાણે - ઉત્તમોત્તમ દ્રવ્યાદિથી બનાવેલ બલિ વિટાના સ્થાનમાં સ્થાપ્યા પછી શુચિનું એક બિંદુ માત્ર પણ પડે તો તે બલિ
પિંડનિર્યુક્તિ-મૂલસૂત્ર સટીક અનુવાદ અભોજ્ય થાય, એ પ્રમાણે આધાકર્મી સ્પેશિત આહાર પણ સાધુને અભોજ્ય જાણવો. એ પ્રમાણે જે પાત્રમાં આધાકર્મ ગ્રહણ કરેલ હોય, તે આધાકર્મનો ત્યાગ કર્યા પછી પણ, તે પાત્ર ત્રણ કલા વડે પ્રક્ષાલન ન કરેલ હોય અથવા શુદ્ધ ભોજનમાં જરા માત્ર જ આધાકર્મ પડેલ હોય, તે શદ્ધાશદ્ધ બંને આહારનો ત્યાગ કરવો. કેમકે વિઠાદિથી પશિત પબને પુર સ્વચ્છ કર્યા વિના લોકમાં પણ જેમ વપરાતું નથી કે ભોજન આદિથી પૂર્ણ પગમાં સહેજ માત્ર વિષ્ઠા પડે તો પણ તે અશનાદિ કોઈ ન ખાય, તેમ આધાકર્મી એ સંચમીએ વિષ્ઠાવતુ જાણવું. માટે ભોજ્ય છે.
હવે પરિહરણને પ્રતિપાદન કરવા માટે કહે છે – • મૂલ-૨૧૯ થી ૨૨૨ :
વમન અને વિષ્ઠાની જેનું આધાકર્મ સાંભળીને પણ ભય પામીને પંડિત સાધુ તેનો ત્યાગ કરે, તે પરિહરણા પણ વિધિ, અવિધિથી છે તેમાં વિધિ પરિહરણાનું ટાંત ત્રણ ગાથા વડે કહેલ છે.
• વિવેચન-૨૧૯ થી ૨૨૨ :
સંસારથી વિમુખ બુદ્ધિવાળો પંડિત ઉકત ઉપમાઓ સાંભળીને, અને આધાકર્મના પરિભોગથી સંસાર થાય છે તેમ જાણીને, આધાકર્મથી ત્રાસિત થઈ, આધાકમને પરિહરે છે. આ પરિહરણ - વિધિથી અને અવિધિથી થાય.
શાલિગ્રામ નામે ગામમાં ગ્રામણી નામે વણિક હતો. તેની પત્ની પણ ગ્રામણી નામે હતી. તે વણિક પોતાની દુકાને ગયેલો. તે વખતે ભિક્ષાર્થે નીકળેલા કોઈ ભદ્રિક સાધુએ તેના ઘેર પ્રવેશ કર્યો. ગ્રામણી શાલિ ઓદન લાવી.
સાધુએ આધાકર્મની શંકા નિવારવા તેણીને પૂછયું, તેણી બોલી કે શાલિ વિશે વણિકને પૂછો, હું કંઈ જાણતી નથી. વણિકને પૂછવા બજારમાં ગયો. તેણે કહ્યું ગોબર ગામનો શાલિ છે. સાધુ તે તરફ ચાલ્યા. માર્ગ પણ કદાય આધાકર્મી હોય તો ? તેથી સાધુ ઉન્માર્ગે ચાલતા કાંટા, કાકરાદિથી ઉપદ્રવ પામ્યો. દિશા ન જાણતો તાપમાં મૂછ પાણી ઘણો કલેશ પામ્યો.
• મૂલ-૨૨૩ થી ૨૫ :
એ પ્રમાણે અવિધિથી પરિહરણા કરતાં જ્ઞાનાદિનો ભાગી થતો નથી. તેથી દ્રવ્ય, કુળ, દેશ, ભાવને આશ્રીને વિધિપૂર્વક પરિહરણા કરવી.
ઓદન, માંડા, સાથવા, અડદ આદિ દ્રવ્ય, ઘણાં કે થોડાં માણસોવાળું કળ, સુરાષ્ટ્ર આદિ દેશ, આદરથી આપે કે અનાદરથી અપાવે એ ભાવ. આ પદોના ચાર પદવાળા કે ત્રણ પદવાળા વિકલ્પો થાય છે.
• વિવેચન-૨૨૩ થી ૨૫ :
ગાથાર્થ કહ્યો. વિશેષ વૃત્તિ આ પ્રમાણે - ચાર પદવાળી એટલે જેમાં દ્રવ્યાદિ ચારે પદો પ્રાપ્ત થાય છે અને આદર કે અનાદર હિતનો મધ્યસ્થ ભાવ હોય ત્યારે ત્રણ પદવાળી હોય છે. હવે દ્રવ્યાદિ કહે છે –