Book Title: Agam Satik Part 35 Pindniryukti Aadi Sutra Gujarati Anuwad
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
View full book text
________________
મૂલ-૨૩૪ થી ૨૩૪
પિંડનિયુક્તિ-મૂલસૂત્ર સટીક અનુવાદ
• વિવેચન-૨૩૪ થી ૨૩૩ -
ચંદ્રાનના નગરી, ચંદ્રાવતંસક રાજા, શિલોકરેખાદિ રાણીઓ હતી. રાજાને પૂર્વમાં સૂર્યોદય અને પશ્ચિમમાં ચંદ્રોદય ઉધાન હતું. વસંતબકતુ આવી. અંતઃપુર સાથે સ્વૈર વિહાર કરવાની ઈચ્છાથી ઘોષણા કરાવી કે કોઈએ સૂચોંદય ઉધાનમાં ન જવું. સિપાઈઓને પણ સૂર્યોદય ઉધાનના રક્ષણાર્થે આજ્ઞા કરી કે - કોઈને પ્રવેશવા ન દેવા. રાત્રે રાજાને વિચાર આવ્યો કે ઘાસ-ચારાદિ માટે જતાં લોકોને પૂર્વમાં જતાં સવારે સૂર્ય સામે આવશે, પાછા ફરતા પશ્ચિમમાં પણ સૂર્ય સામે આવશે તે તેમને દુ:ખદાયી થશે, માટે હું ચંદ્રોદય ઉધાનમાં જઉં. રાજાએ તેમ જ કર્યું.
ઘોષણા સાંભળી કેટલાંક દુર્જનોને થયું કે- આપણે રાજાની રાણીને ક્યારેય જોઈ નથી, રાણી સ્વૈર વિહાર કરવાની છે, તો ગુપ્ત રીતે તેમને જોવા જઈએ. તેઓ ઘેઘુર વૃક્ષની શાખામાં છૂાઈ ગયા. પણ ઉધાન પાલકોએ તેમને પકડી લીધા. મારીબાંધીને લઈ ગયા. જે તૃણ-કાષ્ઠાદિ લાવનારા હતા તેઓ અજાણતા જ ચંદ્રોદય ઉધાનમાં પ્રવેશી ગયા. સ્વેચ્છા પૂર્વક ક્રીડા કરતી રાણીઓને જ જોઈ. તેમને પણ રાજપુરુષોએ બાંધી દીધા.
રાજાએ બંને પ્રકારના પુરુષો જોયા. સર્વ વૃતાંત જાણી, જેમણે આજ્ઞા ભંગ કરેલો, તેમને મારી નાંખ્યા. ભસવૃત્તિથી ચંદ્રોદય ઉધાનમાં પ્રવેશી ગયેલાને છોડી મૂક્યા. હવે દાખત્તિક યોજના કરે છે –
• મૂલ-૨૩૮ નું વિવેચન :
જેમ તે દુર્જનો ગણીને જોવાની ઈચ્છાવાળા છતાં ઈચ્છા પૂર્ણ થયા વિના જ આજ્ઞા ભંગથી રાજાએ મારી નાંખ્યા અને તૃણકાષ્ઠાદિ માટે જનારે અંતઃપુરને જોવા છતાં તે મુક્ત થયા. તેમ આધાકર્મમાં પણ અધ્યવસાયવાળા શુદ્ધ ભોજન કરવા છતાં, આજ્ઞાભંગ કરનાર હોવાથી સાધુ વેષ વિડંબક માફક કર્મ બંધાય છે. શુદ્ધાકાર સાધુ પ્રિયંકર ક્ષપકની માફક આજ્ઞા આરાધક હોવાથી કર્મ બાંધતા નથી.
• મૂલ-૨૩૯ :
જે સાધુ આધાકર્મ ખાય છે અને તે સ્થાનને પ્રતિક્રમતો નથી. તે મુંડીયો, ભોડો, વિલુંચિત કપોતપક્ષીની જેમ વૃથા અટન કરે છે.
• વિવેચન-૨૩૯ :
આધાકર્મ ભોગવી, તે સ્થાનથી પ્રાયશ્ચિત લઈને પાછો ફરતો નથી, તે સાધુ મુંડીયો છે, જિનાજ્ઞા ભંગથી તેનું લોચાદિ કર્મ નિફળ છે. તેથી બોડો જ છે તે જગતમાં નિાફળ પરિભ્રમણ કરે છે. જેમ કપોતના પીંછાનું લંચન અને અટન ધર્મને માટે થતાં નથી. તેમ આધાકર્મ ભોજીનું અનાદિ ધર્મ માટે નથી. લુંચન • છુટા છવાયા પીંછા ખેંચવા તે, વિલુંચન-મૂળમાંથી ખેંચી ગયેલા. હવે આધાકર્મની સમાપ્તિ,
શિકની વ્યાખ્યા -
• મૂલ-૨૪,ર૪૧ -
આધાકર્મ દ્વાર કહ્યું. હવે પહેલાં જે ઔશિક દ્વારનો સમુદ્દેશ કર્યો છે, તેને હું સંક્ષેપથી કહીશ. તે ઔશિક બે પ્રકારે છે - ઓઘ અને વિભાગ. તેમાં
ઓધ પછી કહીશ, વિભાગ બાર ભેદે છે, તે આ - ઉદિષ્ટ, કૃત અને કર્મ. આ પ્રત્યેકના ચાર-ચાર ભેદ છે.
• વિવેચન-૨૪૦,૨૪૧ -
ગાથાર્થ કહ્યો, વિશેષ આ પ્રમાણે :- મોઘ - સામાન્ય, વિમા - જુદું કરવું તે. મોષ “જગતમાં ન આપેલું કંઈ પમાતું નથી, તેથી અમે થોડી પણ ભિક્ષા આપીએ” . એવી બુદ્ધિથી થોડાં અધિક તંદુલાદિ બનાવે તે ઓઘ ઔશિક. તેમાં પોતાનો કે પરનો વિભાગ નથી. વિETTI - વિવાહાદિ કાર્યને વિશે વધેલ હોય તે જુદું કરીને દાન માટે કોલ હોય તેને વિભાગ-ૌશિક કહે છે. કેમકે તે જુદું કરાયેલ છે. મોપ ની વ્યાખ્યા પછી કરશું.
fથTTI - બાર ભેદે છે. તેમાં પહેલા ત્રણ ભેદ – ઉદ્દિષ્ટ, કૃત અને કર્મ. પોતા માટે તૈયાર કરી ભિક્ષુને દેવા જુદુ પાડે છે - ઉષ્ટિ. ઉદ્ધરેલ ઓદનાદિને કરંબાદિરૂપે કરાય તે - કૃત. ઉદ્ધરેલ, લાડુના ચૂણદિ કરેલને ભિક્ષકોને દેવા માટે ફરી પાક આપીને મોદકાદિ રૂપે કરેલ હોય તે - કર્મ. આ ત્રણેના પ્રત્યેકના ચાર-ચાર ભેદ, તેથી 3 x ૪ = ૧૨ ભેદ થાય.
હવે ઓઘ ઔશિકનો સંભવ છે, તે પહેલાં કહે છે – • મૂલ-૨૪૨ થી ૨૪૫ :
[૨૪] અમે દુકાળમાં કટ વડે જીવ્યા, હવે હંમેશાં કેટલીક ભિક્ષા આપીએ. કેમકે એવું કંઈ નથી કે – ગત ભવે ન દીધેલ આ ભવે ભોગવાય અને આ ભવે ન કરેલ આવતા ભવે ભોગવાય. [૨૪] તે સ્ત્રી રંધાતા ભોજનમાં પાખંડી કે ગૃહસ્થને ભિક્ષ્ય માટે સામાન્ય રીતે વધારે દુલ નાંખે છે. રિ૪૪) છાસ્થ સાધુ ઓ ઔશિકને કેમ જાણે ? એમ પ્રેરણા કરતા ગર કહે છે - ગૃહસ્થની શબ્દાદિ ચેષ્ટામાં ઉપયુક્ત સાધુ જાણી શકે. [૨૪] તે પાંચે ભિક્ષા આપી દીધી છે અથવા રેખાને કરે કે ગણત-ગણતા આપે અથવા આમાંથી જાય કે આમાંથી ન આપ કે આટલી ભિા જુદી ર એવું બોલે.
• વિવેચન-૨૪૨ થી ૨૪૫ -
[૨૪૨] દુકાળ ગયા પછી કેટલાંક ગૃહસ્થો વિચારે છે કે – અમે દુકાળમાં મહા માટે જીવ્યા. ઈત્યાદિ • x • x • પરલોકના સુખને માટે કેટલીક ભિક્ષા આપીને શુભ કર્મ ઉપાર્જન કરીએ. આ પ્રમાણે ઓઘથી ઔદ્દેશિક સંભવે છે.
| [૨૪] ઓઘ ઔશિકનું સ્વરૂપ - ગૃહનાયિકા સ્ત્રી રાંઘતા પૂર્વે પાખંડી કે ગૃહસ્થ જે કોઈ આવશે તેને ભિક્ષાર્થે આટલું કે આટલું પોતા માટે એમ વિભાગ કર્યા વિના અધિકતર તંદુલાદિ રાંધવા મૂકે છે.
