Agam Satik Part 35 Pindniryukti Aadi Sutra Gujarati Anuwad

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 49

co
મૂલ-૧૬૦
આ રીતે વિશે આધાકર્મ પાનકનો સંભવ દેખાય, ત્યાં ત્યાગ કરવો.
-- હવે ખાદિમ અને સ્વાદિમ આધાકર્મ – • મૂલ-૧૯૧ :
કાકડી, કેરી, દાડમ, દ્રાક્ષ, બીજોરુ આદિ ખાદિમને વિશે તથા ગિફ્ટ આદિ સ્વાદિમને વિશે અધિકરણ-પાપનું જવું થાય છે.
• વિવેચન-૧૧ :
જો કોઈ ખાદિમ માટે કાકડી આદિ વાવે, સ્વાદિમ માટે સુંઠ, પીપર આદિ વાવે, તો અશન, પાનની જેમ અધિકરણ-પાપક્રિયા થાય છે.
• મૂલ-૧૯૨ :
આશનાદિ ચારેમાં જે આમ-કાચું હોય તેને સાધુને ગ્રહણ કરવા લાયક કરવું તે નિષ્ઠિત જાણવું, જે પકાવવા આરંભેલ હોય તે કૃત ભણવું.
• વિવેચન-૧૨ -
આH - અપરિણત, અયિત ન થયેલ. તેને પ્રાસુક-સચિત કરવું તે. નિષ્ઠિત જાણવું. અચિત કરવાને આરંભેલ તે મૃત જાણવું.
મૂ-૧૯a :
ત્રણ વખત અત્યંત ખાંડવું જેનું થાય તે કંડિત ચોખા નિષ્ઠિત કહેવાય. એક-બે વાર ખાંચા હોય તે કૃત કહેવાય. નિષ્ઠિત અને કૃત એવો જે કૂર તે બમણું આધાકર્મ કહેવાય છે.
• વિવેચન-૧૯૩ :
તંદુલ, પહેલાં સાધુને માટે વાવ્યા, પછી સાળ રૂપ થયા. પછી તેને ખાંડ્યા. કેવા પ્રકારે ? ત્રિગુણ - ત્રણવાર. આવા તંદુલ નિષ્ઠિત કહેવાય. પણ વાવવાથી આરંભીને એક કે બે વાર ખાંડેલા તે કૃત કહેવાય. અથવા સાધુ માટે વાવ્યા ન હોય પણ ત્રણ વાર ખાંડ્યા હોય તો પણ નિષ્ઠિત કહેવાય. વૃદ્ધ સંપ્રદાય એવો છે કે - બે વાર સુધી સાધુ માટે ખાંડે, પણ ત્રીજીવાર પોતા માટે ખાંડી, પોતા માટે સંધે તો તે સાધને કરે છે. બીજા મતે તેવા ઓદન પોતા માટે સંધી એક જણ બીજાને આપે, તે અન્યને આપે, એમ હજાર સ્થાન સુધી જાય તો તે સાધુને કહ્યું. તે પહેલાં ન કહ્યું. બીજા મતે તો તે પણ ન કહ્યું. વળી જો બે વાર કે ત્રણ વાર પોતાના માટે ખાંડીને રાંધે સાધુને માટે તો તે ન કો.
જો એક કે બે વાર સાધુ કે પોતા માટે ખાંડે, બીજીવાર સાધુ માટે જ ખાંડે અને તેના જ વડે સાધુ નિમિતે કૂર તૈયાર કર્યો હોય તો તે “નિષ્ઠિતકૃત" કહેવાય રાથ િનિષ્ઠિત થયેલા આધાકર્મી તંદુલ વડે નિષ્પન્ન કર્યો - સંધ્યો. તે સાધુને સર્વથા ન કો. કેમકે નિષ્ઠિતકૃતને તીર્થંકરાદિ બમણું આધાકર્મ કહે છે.
ધે અશનાદિ ચારે માટે કૃતનિષ્ઠિતપણાને કહે છે - વાવણીથી આરંભીને બે વખત ખાંડ્યા સુધી કૃત, ત્રીજી વાર ખાંડ્યું તે નિષ્ઠિતપણું કહેવાય. પાણી-કૂવા
પિંડનિર્યુક્તિ-મૂલસૂત્ર સટીક અનુવાદ ખોદવાથી સર્વથા પાસુક ન થાય ત્યાં સુધી કૃત અને પ્રાસુક થાય પછી નિષ્ઠિત. ખાદિમકાકડી આદિ વાવે, ઉગે, કાપે તેમાં જ્યાં સુધી પ્રાસુક ન થાય ત્યાં સુધી કૃત, પ્રાસુક થાય ત્યારે નિષ્ઠિત. એ પ્રમાણે સ્વાદિમમાં પણ જાણવું. સર્વ સ્થાને બીજોચોથો ભંગ શુદ્ધ ગણવા.
હવે ખાદિમ, સ્વાદિમને આશ્રીને બીજા મતને દૂર કરવા કહે છે - • મૂલ-૧૯૪ થી ૧૯૮ -
[૧૯૪] ફલાદિને માટે વાવેલા વૃક્ષની છાયાને પણ કેટલાંક વર્ષો છે, તે યોગ્ય નથી, કેમકે બીજ ભંગમાં તેનું ફળ પણ કહ્યું છે. [૧૯૫] બીજના હેતુવાળી છાય છે, તે છાયા વૃક્ષની જેમ કતએ વૃદ્ધિ પમાડી નથી. છતાં આમ કહેનારને જ્યારે વૃક્ષની છાયા નષ્ટ થશે ત્યારે કલાશે. [૧૯૬] છાયા વૃદ્ધિ અને હાનિ પામે છે, તેથી તેના વડે સ્પશયેિલ એક પણ ગામની વસતિ પૂતિકની જેમ નહીં કરો, તથા સૂર્ય કંઈ સાધુને આશ્રીને છાયા બનાવતો નથી. [૧૯૭] વિરલ વાદળા ચાલતા હોય એવું આકાશ થતાં છાયા નાશ પામી હોય તો પણ ફરી થાય છે. તેથી તડકો હોય ત્યારે છાશ કો તડકો હોય તો તેનો ત્યાગ રવો - તેમ ન થાય. [૧૯૮] આઘકમના લક્ષણ રહિત હોવાથી આ દોષ સંભવતો જ નથી. તો પણ સાધુઓ તે છાયાને વર્ષે તો પણ તેઓ દોષરહિત જ છે.
• વિવેચન-૧૯૪ થી ૧૯૮ :
[૧૯૪] ફળ, પુષ કે બીજા કોઈ હેતુથી સાધુ નિમિતે વાવેલા વૃક્ષની છાયાને પણ કેટલાંક અગીતાર્થો આધાકર્મી ધારીને તજે છે. પણ તે યોગ્ય નથી. કેમકે પણ જો નિષ્ઠિત દોષ ન હોય તો બીજા ભંગમાં વર્તતું હોય ત્યારે તેનું ફળ પણ કલો છે. તો પછી છાયા તો કલો જ ને? વળી વૃક્ષ સાધુને છાયા લેવા માટે વવાયુ નથી, તો પછી છાયા કેમ ન લો ?
[૧૯૫] તે છાયા સૂર્યના હેતુવાળી છે, માત્ર વૃક્ષના નિમિત્તવાળી નથી કેમકે સૂર્યના અભાવે છાયાનો અભાવ હોય છે. •x વૃક્ષ તો છાયાનું નિમિત માત્ર છે. આટલાથી તે છાયા દૂષણવાળી ન થાય. કેમકે છાયાના પુદ્ગલો વૃક્ષના પુદ્ગલથી જુદા છે. વૃક્ષ વાવનારે તે છાયાને વધારી નથી. તેથી છાયા આધાકર્મી નથી. વળી જો છાયાને આધાકર્મી માની ત્યાં બેસવું ન કહ્યું તો જ્યારે મેઘના સમૂહથી વ્યાપ્ત આકાશમંડળ હોય ત્યારે વૃક્ષ છાયા રહિત થતાં શીતના ભયાદિથી તેની નીચે બેસવું કહ્યું, તે પણ યોગ્ય નથી. તેથી તે વૃક્ષ જ આધાકર્મી છે તેવું કલ્પી, તેણે સ્પર્શેલ પ્રદેશો પણ પૂતિ છે તેમ માનવું પડે. પણ છાયા આધાકર્મી ન મનાય. બીજું પણ દૂષણ કહે છે.
[૧૯૬] છાયા, સૂર્યની ગતિથી વૃદ્ધિ કે હાનિ પામે છે. સૂર્યના ઉદય અને અસ્ત કાળે અતિ લાંબી વૃદ્ધિ પામતી છાયા આખા ગામને વ્યાપીને રહે છે, તેથી તો સમગ્ર વસતિ ત્રીજા ઉદ્ગમ દોષથી દૂષિત થયેલા અશનાદિ માફક નહીં કહે. પણ