Agam Satik Part 35 Pindniryukti Aadi Sutra Gujarati Anuwad

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 47

મૂલ-૧૬૪ થી ૧૮૧
માટે કરેલ ન કહ્યું. બાકી દર્શન અને જ્ઞાનની ચૌભંગી મુજબ જાણવું. -૦- દર્શન અને અભિગ્રહની ચૌભંગી – (૧) દર્શનથી સાધર્મિક પણ અભિગ્રહથી નહીં. (૨) દર્શનથી સાધર્મિક નહીં પણ અભિગ્રહથી સાધર્મિક હોય ઈત્યાદિ ચાર. તેમાં પ્રથમ બે ભંગ કહે છે –
[૧૭] પહેલાં ભંગમાં સમાન દર્શન પણ જુદા જુદા અભિગ્રહવાળા શ્રાવક અને સાધુઓ લીધા. તેમાં શ્રાવક માટે કરેલ કલ્પે. સાધુ માટે કરેલું ન કહો. (૨) બીજા ભંગમાં ફક્ત સાધુ અને શ્રાવક જે સમાન દર્શનવાળા પણ સમાન અભિગ્રહQાળા લેવા. ઉપલક્ષણથી સમાન અભિગ્રહવાળા નિકૂવો પણ લેવા. અહીં શ્રાવક અને નિદ્ભવ માટે કરેલ કલ્પ, સાધુ માટે કરેલ ન કહો.
ધે દર્શન અને ભાવનાની ચૌભંગી- (૧) દર્શનથી સાધર્મિક પણ ભાવનાથી નહીં ઈત્યાદિ. તેમાં પહેલાં બે ભંગના ઉદાહરણને અતિદેશથી કહે છે – દર્શન અને અભિગ્રહની માફક જ અહીં બધું કહેવું. જેમકે – અસમાન ભાવનાવાળા અને સમાન દર્શનવાળા શ્રાવક અને સાધુ જાણવા.
હવે જ્ઞાનની ચાસ્ત્રિાદિ સાથેની ત્રણ ચઉભંગી કહે છે.
જેમ દર્શનની ચઉભંગી કહી, તેમ જ્ઞાનની સાથે ચારિત્રાદિ પદોને આશ્રીને ત્રણ ચઉભંગી જાણવી. જેમકે જ્ઞાન અને ચારિત્રની પહેલી ચઉભંગી - જ્ઞાનથી સાધર્મિક હોય પણ ચારિત્રથી ન હોય ઈત્યાદિ ચાર. તેમાં સમાન જ્ઞાનવાળા શ્રાવકો તથા સમાન ચાસ્ટિવાળા અને સમાન જ્ઞાનવાળા સાધુઓ જાણવા. અહીં શ્રાવકને માટે કરેલ કલે, સાધુ માટે કરેલ ન કહ્યું. (૨) ચાસ્ટિાથી સાધર્મિક અને જ્ઞાનની ન હોય, તેમાં ભિન્ન જ્ઞાનવાળા અને અભિન્ન ચાસ્ટિાવાળા સાધુઓ જાણવા. તેઓ માટે કરેલું ન કહો.
હવે જ્ઞાન અને અભિગ્રહવાળી ચઉભંગી - જ્ઞાનથી સાધર્મિક પણ અભિગ્રહથી નહીં ઈત્યાદિ ચાર, તેમાં ભંગ-૧-માં સમાન જ્ઞાનવાળા પણ અસમાન ભાવવાળા સાધુ અને શ્રાવક કહેવા. (૨) અસમાન જ્ઞાનવાળા અને સમાન ભાવનાવાળા સાધુ અને શ્રાવક તથા સમાન ભાવવાળા નિકૂવો જાણવા. વયાકલયની ભાવના પૂર્વવત છે.
હવે ચાસ્ત્રિની સાથે બે ચૌભંગી - બે ચઉભંગી થાય, તે આ - (૧) ચારિત્ર અને અભિગ્રહની . જેમાં ચારિત્રથી સાધર્મિક હોય, અભિગ્રહથી ન હોય. ઈત્યાદિ ચાર. તેમાં પહેલા બે ભંગ કહે છે –
| [૧૮] ચાસ્ત્રિથી સાધર્મિક પણ અભિગ્રહથી નહીં એ પહેલો ભંગ છે. તેમાં સમાન ચાગ્નિવાળા અને અસમાન અભિગ્રહવાળા સાધુ જાણવા. તેઓ માટે કરેલ ન કલે. (૨) અભિગ્રહથી સાધર્મિક પણ ચાસ્ત્રિથી નહીં તેમાં સમાન ચારિત્રિ સાધુ અને સમાન અભિગ્રહવાળા નિહવો અને શ્રાવકો જાણવા. શ્રાવક અને નિલવા માટે કરેલું કહ્યું, સાધુ માટેનું ન કો.
ધે યાત્રિ અને ભાવનાની ચઉભંગી. જેમાં કહે છે કે જે પ્રમાણે ચાત્રિની
૩૬
પિંડનિયુક્તિ-મૂલસૂત્ર સટીક અનુવાદ સાથે અભિગ્રહમાં કહ્યું. તેમજ ભાવના વિશે પણ કહેવું. [અમે તેનો વિસ્તાર કરતાં નથી. વૃત્તિકારે કરેલ છે.]
હવે અભિગ્રહ અને ભાવનાની એક ચઉભંગી કહે છે – (૧) અભિગ્રહથી સાધર્મિક પણ ભાવનાથી નહીં. (૨) ભાવનાથી સાધર્મિક પણ અભિગ્રહથી નહીં. (3) બંનેથી સાઘર્મિક. (૪) બંનેથી સાધર્મિક નહીં. તેમાં પહેલાં બે ભંગનું ઉદાહરણ આપતા કહે છે -
[૧૯] ૧- અભિગ્રહથી સાધર્મિક પણ ભાવનાથી ન હોય. આમાં સમાન અભિગ્રહવાળા પણ અસમાન ભાવનાવાળા જાણવા. -૨- સમાન ભાવનાવાળા પણ અસમાન અભિગ્રહવાળા જાણવા. -3- અભિગ્રહ અને ભાવના બંનેથી સાધમિક હોય, તે સમાન ભાવના અને અભિગ્રહવાળા સાધુ, શ્રાવક, નિલવ જાણવી. - જેઅભિગ્રહસ્થી સાધર્મિક નહીં, ભાવનાથી, પણ સાધમિક નહીં. - X - ચારેમાં શ્રાવક અને નિલવ માટે કરેલું કો સાધુ માટે કરેલ ન કહો. – –
હવે કેવલી અને તીર્થકરનું કલયાકલય -
કેવલજ્ઞાની સામાન્ય સાધુ માટે કરેલ કહેતાં શેષ સાધુ પણ લેવા. તીર્થંકર માટે કહેવાથી પ્રત્યેકબુદ્ધ પણ લેવા. તેવી શેષ સાધુ માટે કરેલું ન કલો, પણ તીર્થકર અને પ્રત્યેકબુદ્ધ માટે કરેલું કહ્યું.
જેમને આશ્રીને પૂર્વોક્ત ૨૧-ભંગો સંભવે છે, તે કહે છે -
[૧૮૦] પ્રત્યેકબુદ્ધોને, નિલવોને, શ્રાવકોને, તીર્થકરોને, શેષ સાધુઓને આશ્રીને તથા ક્ષાયિક-ક્ષાયોપથમિક - ઔપશમિક સમ્યકત્વને તથા વિવિધ જ્ઞાનો, ચાસ્ત્રિો,
અભિગ્રહો અને ભાવનાઓને આશ્રીને ભંગોને જોડવા જોઈએ. તેમાં પ્રવચન અને લિંગની પહેલી ચઉભંગીને આશ્રીને વિશેષથી કયાકીય વિધિને કહે છે -
[૧૮૧] ‘પ્રવચનથી અને લિંગથી બંનેમાં સાધર્મિક હોય’ તેને વિશે ન કશે. કેમકે પ્રત્યેબદ્ધ અને તીર્થકર સિવાયના પ્રવચનથી અને લિંગથી બંને સાધમિક સાધુઓ છે. તેથી તેમને માટે કરેલું ન કહ્યું. ૧૧-મી પ્રતિમા વાહક શ્રાવક બીજા ભંગમાં આવે છે, તો પણ તેને માટે કરેલું કલો છે. બાકીના ત્રણ ભંગને વિશે ભજના જાણવી. હવે ચારે ભંગ માટે સામાન્યકથન –
તીર્થકર કેવલી માટે કરેલ કશે. જેને કેવલજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું હોય એવા જ તીર્થંકર પ્રાયઃ સર્વત્ર જગમાં પ્રસિદ્ધ છે. પણ પ્રસિદ્ધ તીર્થકર માટે કરેલું ન કલો એમ જણાવવા કેવલી શબ્દ લીધો. છાસ્થાવસ્થામાં પણ તીર્થંકરપણે પ્રસિદ્ધ થયા હોય તો તેમના નિમિતે કરેલું કલે છે. તીર્થંકરના ઉપલક્ષણથી અહીં પ્રત્યેકબદ્ધ પણ લેવા. તેથી તેમને માટે કરેલું કો પણ બાકીના સાધુ માટે કરેલું ન કહો. બાકીના ત્રણમાં ભજના કહી છે.
એ પ્રમાણે કયાકલયનો વિધિ કહ્યો. [અમે અનુવાદમાં તે અતિ સંક્ષેપમાં રજૂ કર્યો છે.] ‘ક્ષ વાવ' પદનું વ્યાખ્યાન કર્યું. હવે ‘fક વાવ' પદનું વ્યાખ્યાન