Book Title: Agam Sampadan Ki Yatra
Author(s): Dulahrajmuni, Rajendramuni
Publisher: Jain Vishva Bharati

View full book text
Previous | Next

Page 166
________________ आगमों में विनय १५३ प्रशस्त काय-विनय-यह भी सात प्रकार का है। उपरोक्त गमन आदि सात क्रियाओं में जब व्यक्ति आयुक्त होता है, अथवा संयमी व्यक्ति का गमन, तब उसे प्रशस्त-काय-विनय कहा जाता है। ७. लोकोपचार-विनय यह सात प्रकार का है१. अभ्यासवर्तिता-आराध्य के समीप बैठना । २. पर छन्दानुवर्तिता-आराध्य के अभिप्रायानुसार वर्तन करना। ३. कार्यहेतुक-ज्ञानादि के निमित्त भक्त-पान आदि का दान देना। ४. कृतप्रतिकृति-विनय के प्रयोग में प्रसादित गुरु मुझे श्रुत सिखाएंगे-ऐसा सोचकर भक्तपान के दान का प्रयत्न करना। ५. आर्तगवेषणा-दुःखियों की वार्ता का अन्वेषण करना। ६. देशकालज्ञता-अवसरोचित कार्य करना । ७. सर्वार्थों में अप्रतिलोमता-आराध्य के समस्त प्रयोजनों में अनुकूल रहना। उपर्युक्त भेद-प्रभेद औपपातिक सूत्र के अनुसार हैं। शान्त्याचार्य ने विनय के पांच भेद किये हैं १. लोकोपचार-विनय अभ्युत्थान, आसनदान, अतिथि-पूजा आदिआदि। २. अर्थहेतुक-विनय अभ्यासवर्तिता, छन्दानुवर्तना, देशकाल दान, अभ्युत्थान आदि। ३. कामहेतुक-विनय। ४. भय-विनय। ५. मोक्ष-विनय। यह पांच प्रकार का है१. दर्शन-विनय। २. ज्ञान-विनय। ३. चारित्र-विनय। ४. तप-विनय।

Loading...

Page Navigation
1 ... 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188