________________
મહાપર્વમાં કલ્પસૂત્ર-બારસાસૂત્ર નિયમિત વંચાય છે તે આ સૂત્રનું આઠમું અધ્યયન છે), ૫ જીતકલ્પ અને ૬ મહાનિશીથ. આ સૂત્રોમાં મુખ્યત્વે સાધુ-જીવનના આચારો, તેમાં લાગતા દોષો, તે દોષોની શુદ્ધિ માટે પ્રાયશ્ચિત આદિના વિધાનો બતાવી સંયમ જીવનની આરાધનાની નિર્મળતા, પરિણામશુદ્ધિ, આચારશુદ્ધિ અને પ્રાયશ્ચિતશુદ્ધિ આદિનું વર્ણન છે.
૪. ચાર ખૂલસૂત્રો ઃ શાસનની ઉત્પત્તિ, સ્થિતિ અને રક્ષણના પ્રાણસમાં ચારિત્રના પાયાને મજબૂત કરનારા, શ્રુતજ્ઞાનના સાચા અધિકારી બનવાની યોગ્યતાનું ઘડતર કરનાર સંયમી જીવનનાં મૂલ ગ્રંથો આ પ્રમાણે ચાર છે. ૧ આવશ્યકસૂત્ર, ૨ દશ વૈકાલિકસૂત્ર, ૩ ઓઘનિર્યુક્લિપિંડનિર્યુક્તિ અને ૪ ઉત્તરાધ્યયનસૂત્ર. આ સૂત્રોમાં અનુક્રમે ૧ સામાયિક આદિ છે આવશ્યકનું સ્વરૂપ, ૨ સાધુ-સાધ્વીના મૂળભૂત આચારોનું વર્ણન, ૩ દીક્ષા ગ્રહણ કર્યા પછી કેવી રીતે બોલવું-ચાલવું-ગોચરી કરવી વગેરે સંયમ જીવનને ઉપયોગી બાબતો અને ૪ પરમાત્મા શ્રી મહાવીર દેવની અંતિમ દેશના આદિનું સુંદર વર્ણન છે.
૫. દશ પ્રકીર્ણકો (પન્ના) - ચિત્તના આરાધક ભાવને જાગૃત કરનારા નાના નાના ગ્રંથો તે પ્રકીર્ણક દશ છે. તે આ પ્રમાણે- ૧ ચતુ શરણ, ૨ આતુર પ્રત્યાખ્યાન, ૩ મહાપ્રત્યાખ્યાન, ૪ ભક્તપરિજ્ઞા, ૫ તંદુલવૈચારિક, ૬ સંસ્કારક, ૭ ગચ્છાચાર, ૮ ગણિવિદ્યા, ૯ દેવેન્દ્રસ્તવ અને ૧૦ મરણ સમાધિ. આ દશ પ્રકીર્ણકમાં અનુક્રમે ૧ ચાર શરણ, ૨ સમાધિ મરણની પૂર્વતૈયારીરૂપે આરાધના, ૩ અનશન માટેની તૈયારીની માહિતી, ૪ ચાર આહારના ત્યાગ માટેની ઉચિત મર્યાદા, ૫ જીવની
