________________
છેદસૂત્રોમાંના દશાશ્રુત સ્કંધ, બૃહત્કલ્પ અને વ્યવહારની રચના ભદ્રબાહુએ કરી હતી. તેમનો સમય ઈ. સ. પૂ ૩૫૭ ની આસપાસની મનાય છે. તેથી આ સમય છેદસૂત્રોનો પણ ગણી શકાય.યાકોબી તથા શુબ્રિગના જણાવ્યા પ્રમાણે પ્રાચીન છેદસૂત્રોનો સમય ઈ. સ. પૂ.યોથીના અંતથી ઈ. સ. ત્રીજી સદીની સુધીનો ગણે છે. જીવકલ્પ આચાર્ય ક્નિભદ્રની કૃતિ હોવાથી તેનો સમય નક્કી છે. મહાનિશીથનું સંશોધન હરિભદ્રસૂરિએ ક્યું છે. મૂલસૂત્રોમાં દશવૈકાલિકની રચના શયંભવ સૂરિએ કરી છે. તેમનો સમય વીરનિર્વાણ સંવત ૭૫ થી ૮૦ નો ગણાય છે, એટલે તેમનો સમય ઈ. પૂ.૪પર થી ૪૨૮ નો છે.
ઉતરાધ્યયસૂત્ર એક જ લેખકની કૃતિ નથી પણ એ એક સંકલન છે. વિદ્વાનો તેનો સમય છે. ત્રીજી-ચોથી શતાબ્દી માને છે. આવશ્યક સૂત્ર તો અંગસાહિત્ય જેટલું જ પ્રાચીન છે. તેથી તેનો સમય મહાવીર નિર્વાણની આસપાસનો ગણવામાં આવે છે.
નંદીસૂત્ર દેવવાયકની કૃતિ છે. તેનો સમય પાંચ-છે શતાબ્દી મનાય છે. તેની અનુયોગદાર વિક્રમ સવંત પૂર્વના સમયનો ગ્રંથ છે. તેની વ્યાખ્યા આવશ્યકસૂત્રમાં આવે છે. પ્રકીર્ણક્રમાં ચતુઃ શરણ, આતુરપ્રત્યાખ્યાન અને ભક્ત પરિજ્ઞા વીરભદ્રના રચનાઓ છે. એવો એક મત છે. તેમનો સમય ઈ. સ. ૯૫૧ છે. આમ સમગ્ર વ્યક્તિગત ગ્રંથોનો અભ્યાસ કર્યા પછી જ આપણે તેમનો નિશ્ચિંત સમય બતાવી શકીએ.
દિગંબરોની આગમ વિશેની માન્યતા પ્રમાણે હાલ ઉપલબ્ધ આગમ સાહિત્ય છે એ મૂળ આગમો નથી, પણ પાછળથી
