________________
૧૮
અભિનવ લઘુપ્રક્રિયા કર્મના ભેદ છે. - ક્રિયા સાથે જેને સાક્ષાત્ 10 શ્ચિત્તે : અહી બિરાજે કમણી પદ છે તેથી ઉકત સંબંધ હોય તે મુખ્યકર્મ, સાક્ષાત્ સંબંધ થવાથી જર ને પ્રથમ થયું ન હોય તે ગૌણક . (દા.ત અષાં ગ્રામનું નથતિ
[ ૩૭ ૩] અહી તર-નિ ક્રિયાનું મુખ્યક બલા છે, | સૂત્ર ૬ થી ૧૦ કર્મ કારક અંગેના વિધાન છે ગૌણકનું પ્રમ છે.
(૬) મૃત્યર્થરાઃ ૧/૧૧ પર વિશેષ :- 0 #ર્તા - કારક પ્રકરણ સૂત્ર | * સૂત્રપૃથળ :- કૃતિ – ૩૫ર્થ ટ –– શા : ૧૭ સ્વતન્ન: કર્તા ૨/૨/૨ ખાસ જોવુ. (ક્રિયાની | ક વૃતિ :- Hi વ્યારા જર્મવં વા, ફર્મવે ત્રિતા સિદ્ધિમાં પોતે પ્રધાન હોય તેનું નામ કર્તા)
ऽन्यथा षष्ठी। मातर स्मरति, मातुः स्मरति । मानुः स्मर्यते । 0 દિકર્મક ધાતુ :
माता स्मर्यते । सर्पिषो दयते सर्पिर्दयते, । लेकानामीष्टे । नीह-वही कृषो ण्यन्ता दुहीच पुच्छिभिक्षिचिरधिशास्वर्थाः पचि
ઢાનીe. याचि दण्डि कृ ग्रह मथि जि प्रमुखा द्वि कर्मणः *
નાથ” | તથા 1 ક્વિન તેને વિષે નાતે | કુટું, મિલ્સ , ૬, ક ત્રે નિ, – શાસૂજેવા અથવાળા
- કાવ્યર્થ – સ્મૃતિ (સ્મરણ) અર્થવાળા થાગૂ, નિ (જ્ઞાતિ) વગેરે છે જેમકે વૃક્ ધાતુના બે કર્મ:.
ધાતુ તથા રહ્યું અને શું ધાતુનું જે વ્યાય સે છાત્રે પ્રસ્થાન છતિ- ૪ ધાતુના બે કર્મ :
(કર્મ) તે વિકલ્પ કર્મ સંજ્ઞક થાય-કર્મ માનીને (1) છત્ર (૨) પૂજ્ય
દ્વિતીયા વિભક્તિ થાય અને કર્મની અવિવ0 વિશદ્ ચર્ચા માટે “બૃહન્યાસ જુઓ.
ક્ષામાં - સંબંધ અર્થ માં ષષ્ઠી વિભકિત
થાય છે. જેમ કે :(૫) વર્ષ ૨ /૪
(કર્તરી) માતર રમત (દ્વિતીચા) વિકલ્પ માતુઃ * વૃતિ - દ્વિતીય સ્થાન | # રતિ ! |
| મતિ (પુત્ર) માતાનું સ્મરણ કરે છે
| (કમણી) માતા રમત (પ્રથમ) વિક૯પે મg: दहति । ग्रामं गच्छति । राज्यं प्राप्नोति । विषमक्ति । ग्राम
રમા માતાને યાદ કરાય છે (કમણી પ્રયોગ गच्छंस्तृणं स्पृशति । કવૃત્યર્થ :- (ગૌણના મ પછી કર્મકારક
માં માતા શબ્દ પ્રથમ વિભ કેત માં આવશે.) અર્થ માં) દ્વિતીયા થાય જેમકે :
ધાતુ-ર્ષિ: તે પક્ષેત્તેિધી આપે છે. (૧) નિત્ય કર્મ - રેતી – સાદડી કરે છે
રૂદ્મ ધાતુ :- નામદદે પક્ષે ાાટે – લાકે (ર) વિકાર્ય કર્મ ા ત – લાકડું બળે છે
ઉપર સ્વામીત્વ ધરાવે છે (વિકલ્પ બે રૂપિ) (૩) પ્રાપ્તિ કર્મ :- ગ્રામં રાત-ગામ જાયછે] + અનુવૃતિઃ- (૧) તુવં ક્રર્મ ૨/૨/૩ થી ૪ (૪) ઇષ્ટકર્મ :- પાર્શ્વ પ્રાનિત - રાજ્ય પ્રાપ્તિ) (૨) દૃોર્નવા ૨/૨/૮ થી નવા
ર વિશેષ :- 0 વિકલ્પ છઠ્ઠી વિભક્તિ છે (૫) અનિષ્ટ કર્મ – વિદત્ત – વિષ ખાય છે. |
૩/૧/૮૧ સૂત્ર થી થઈ (૬) ઉદાસીન કર્મ :- તૃ સ્મૃતિ = ઘાને | ચાળ – કર્મ કેમ ? સ્પશે છે
ગુખે મરત અહીં : વ્યાપ નથી માટે આ સૂત્ર ન લાગે * અનુવૃત :- જનાનું સમગ્ર વિ હૃા પિતાન-| મની અવિવક્ષામાં વિકલ્પ મurળા:કિનક્ષત વગેરેમાં SHRUTSત-ચૈન તને દ્રિતીથી ૨/૨/૩ વાત. ..ટ્રાવ્ય | ફોઝી સિધ્ધ છે તે આ સૂત્ર કેમ ?
ક વિશેષ :- 0 કિમક ધાતુ હોય તે બને – સાચુ – પણ ઘણયની ૩૧.૦૬ થી અહીં કર્મોને દ્વિતીયા થાય – સગાં ગ્રામં નથતિ !
માનવ શ ષષ્ઠી સમાસ થાય છે તેથી ઝૂરવર્થા : ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ વગેરે સૂત્રોમાં માતુઃ સ્મૃત વગેરેમાં સમાસ ન થાય આમ * લઘુવૃત્તિ સંપા. આદક્ષસૂરિજી-સપ્તમ પરિશિષ્ટ પૃ. ૩૧૫ | આ પ્રકારો થી યત્નગ સમાસ ન થાય – એમ નિયમને અથ સાથે
માટે છે તેથી આ ઘાતુઓને કમનીજ શેષરૂપે વિવક્ષા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
