Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgavatI pAdaliptAcAryanI lupta thayela prAkRta kathAnA prAcIna saMkSepa 'taraMgalolA'no anuvAda anuvAdaka harivallabha bhAyANI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgavatI (pAdaliptAcAryanI lupta thayela prAkRta kathAnA prAcIna saMkSepa 'taraMgalolA'no anuvAda) taruNa ramaNInuM praNayasaMvedana, sAhasa, prANasaMkaTa ane AtmabalidAna AlekhatI janmajanmAMtaranI eka adbhuta kautukakathA. vizvasAhityanuM eka amara sarjana anuvAdaka harivallabha bhAyANI imeja pablikezansa prA. li. 199, prinsesa sTrITa, muMbaI 400 002
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tarangavati of Padaliptacarya Translated from Prakrit by H. C. Bhayani harivallabha bhAyANI prakAzaka mudraka : imeja pablikezansa prA. li. raji. oNphisa : sahajAnaMda primAisIsa AcArya DoDe mArga, zivarI, muMbaI 400015 199, prinsesa sTrITa, muMbaI 400002 phonaH 200 2691, 200 1358 DI-33, sIlvaraArka prathama AvRtti : 1998 mUlya : rU. 75=00 AvaraNa : apUrva Azara leAuTa/TAipaseTiMga 1 elisabrija, amadAvAda 380006 phona : 658 4960 pheksa : 658 2543 rAkeza ha. zAha rAkeza kompyuTara senTara 272, selara, bI. jI. TAvara, zAhIbAga, amadAvAda - 380004. phona : :- 468909. yunIka oNphaseTa nobatasiMha rUparAva esTeTa tAvaDIpurA, amadAvAda
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ sIsaM kavi na phuTTa jamasa pAlitte haratassa / jasta muha-nijJakarAo taraMgalolA naI vUDhA | 'jenA mukhanirjharamAMthI "taraMgalolA" nadI vahI, te pAdaliptane harI janAra yamarAjanuM mastaka phUTI kema na gayuM ?' na cakkAya-juthala-suhAyA, rammattaNa-rAya-haMsa-kaya-harisA| jasta kula-pavyayasa va, viyarai gaMgA taraMgavaI / / udyotanasUri 'cakravAka-yugalathI zobhatI, 'rAja-haMso" ne AnaMdita karatI "taraMgavatI", himAlayamAMthI vahI AvatI gaMgA samI, pAdaliptanA mukhamAMthI vahI.'
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ AbhAra : imeja pablikezansa prA. li. lA. da. bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira rAkeza komyuTara senTara ha. bhAyANI
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya vakatavya bhAyANIsAheba mArA guru. emanA pustaka viSe prakAzakIya nivedana karavAmAM mane kSobha, saMkoca thAya, e svAbhAvika che. sAthe sAthe AnaMda e thAya che ke eMsIne vaTAvyA pachI paNa bhAyANIsAheba ATalA sakriyache. ApaNe ene maLIe tyAre ApameLe mahephila racAya. muddAonI carcA-vicAraNAo thAya jIvana ane sAhityane teo muktapaNe chocha vinA svIkAre che. koI jUnA nATakanuM gIta hoya to e gItathI mAMDIne prAkRtakathAno Avo samRddha anuvAda paNa AvI zake. mugdhatA ane rasiktA emaNe emanI vidvattAnI aDakhepaDakhe akabaMdha jALavI rAkhI che. navI peDhI mATe e tIrthadhAma jevAche. 'Imeja'ne emanI pAsethI je kaMI pustakarUpe maLe ene huM AzIrvAda samaju chuM. sureza dalAla
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathAno viSayavibhAga maMgaLa saMkSepakAranuM purovacana prastAvanA kathApITha kathAmukha bacapaNa ane tAruNya ujANI cakravAkamithuna priyamilana anukramaNikA VI premIonuM palAyana corapallI pratyAgamana vyAdhakathA vairAgya vRttAMta samApti - upasaMhAra graMthakArano svaparicaya pRSTha 1-1 1-1 1-2 2-7 7-8 9-15 15-22 23-32 32-65 65-72 72-87 87-101 101-118 118-127 127-128 128-128
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ savistara viSayanirdeza maMgaLa saMkSepakAranuM purovacana prastAvanA kathApITha magadhadeza. rAjagRhanagara. kuNikarAjA. nagarazeTha. suvratAmaNinI. gocarIe nIkaLelI ziSyA. rUpavarNana. gRhasvAminIno vismaya. dharmakathAno mahimA. AtmakathA kahevA vinaMtI. bacapaNa ane tAruNya vatsadeza. kauzAMbInagarI. udayanarAjA. nagarazeTha. taraMgavatIno janma. bacapaNa. vidyAbhyAsa. yauvana. mAlaNanuM Agamana. zarada-varNana. saptaparNapuSpono upahAra. taraMgavatInI kasoTI. ujANI ujANIe javAno prastAva taiyArI. prayANa. udyAnadarzana. saptaparNa. bhramarabAdhA. saptaparNa. kamaLasarovara. taraMgavatInI mUcha. ceTInI pRcchA. taraMgavatIno khulAso. cakravAkamithuna (taraMgavatIno pUrvajanma) gaMgAnadI. cakravAkI. cakravAka. vanahatI. vyAdha. viddha cakravAka. cakravAkIvilApa. dahana. cakravAka vilApa. sahagamana. vRttAMtasamApti. bhAvijIvana aMge nizcaya. ceTInuM AzvAsana. priya milana ujANIethI pratyAgamana. vaidarAjanuM Agamana. jvaranA prakAra. nidAna. taraMgavatInI virahAvasthA. citrapaTanuM Alekhana kaumudI mahotsava.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ viii utsavamAM dAnadharma. sUryAsta. citrapaTa-pradarzana. priyatamanI oLakhano prastAva. taraMgavatInuM svapnadarzana. svapnaphaLa. taraMgavatInI ciMtA. sUryodaya. sArasikAnuM pratyAgamana. sArasikAno vRttAMta (citradarzana. eka ananya taruNa prekSaka. taruNanI mUcha ane pUrvabhavasmaraNa. citrakAranI oLakha. vRttAMtasamApti.) taraMgavatInI pratijJA. taraMgavatInuM mAguM. taraMgavatIno premapatra ane priyasaMdeza. padmadevane maLavA ceTInuM gamana. padmadevanAM darzana (brAhmaNa baTuka ane teno avinaya.) saMdezasamarpaNa. padmadevano virahavRttAMta. pratisaMdeza. ceTInuM pratyAgamana. pahmadevano premapatra. taraMgavatIno viSAda. ceTInuM AzvAsana. taraMgavatInI kAmArtatA. pahmadevane maLavA javAno nirNaya. priyamilana mATe prayANa. priyatamanuM darzana. premIonuM milana. premIonuM palAyana taraMgavatInA sAhasathI pamadevanI ciMtA. nAsI javAno nirNaya. dUtIne lIdhA vinA prayANa. apazukana. naukApavAsa. taraMgavatInI AzaMkA. padmadevanuM nivAraNa. gAMdharvavivAha. prabhAtakALa. corapallI lUMTArAnA sakaMjAmAM. sAmano na karavAnI taraMgavatInI prArthanA. lUMTArAnAM baMdI. pallIvAsIonA pratibhAva. corasenApati. padmadeva baMdhanamAM. taraMgavatIno vilApa. protsAhaka gItazravaNa. karmaphaLanI anivAryatA. baMdinIo AgaLa vItakavarNana. rakhevALa coranuM baMdhanamukta karavA vacana. rAtrinuM varNana. baMdhanamukti ane corapallImAMthI palAyana. ghora jaMgalamAM pravAsa. coranI vidAya. vasatI tarapha prayANa. kSAyakagAmamAM Agamana. gAmanuM taLAva. grAmINa taruNIo. AhAranI tapAsa. sItAdevInA maMdiramAM Azraya. pratyAgamana zodhe nIkaLelA sAthe bheTo. vaDIlono saMdeza. bhojanavyavasthA. praNAzakanagaramAM vizrAMti. vidAya. vAsAliya gAmamAM Agamana. kauzAMbInA pAdaramAM. nagarapraveza. sAmaiyuM. svAgata ane punarmilana.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ ix vivAhotsava. sArasikAe Apelo gharano vRttAMta (nagarazeThanuM duHkha ane roSa. zeThANIno vilApa. taraMgavatInI zodha ane pratyAyana.) daMpatIno AnaMdavinoda. Rtucakra. upavanavihAra. vyAdhakathA zramaNadarzana. dharmopadeza (jIvatattva. karma saMsAra. mokSa.) pUrva vRttAMtanI pRcchA. zramaNano vRttAMta (vyAdha tarIkeno pUrva bhava. vyAdhano kuLadharma. vyAdhajIvana. hAthIno zikAra. akasmAta cakravAkahatyA. cakravAkI ane vyAjanuM anumaraNa. vyAdhano punarjanma. dhUtanuM vyasana. corapallImAM Azraya. corasenApati. vyAdhanI krUratA. baMdI banela taruNadaMpatI. taruNInI AtmakathA. vyAdhane pUrvabhavanuM smaraNa. daMpatInI mukti ane vyAdhano vairAgya, purimatAla udyAna. pavitra vaTavRkSa ane RSabhacaitya. zramaNadarzana ane pravrajyA. sAdhanA.) vairAgya taraMgavatI ane padmadevanI vairAgyavRtti. zramaNanI hitazikSA. pravrajyA levAnI taiyArI. vratagrahaNa. svajanono virodha ane anumati. sArthavAhanI vinavaNI. pAdevanI samajAvaTa. sArthavAhanI anumati. svajanonI vidAya. gaNinIne taraMgavatInI soMpaNI. taraMgavatInuM adhyayana ane tapa. vRttAMtasamApti upasaMhAra graMthakArano svaparicaya prastAvanA anuvAda
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA prAcIna kAvyomAM, prabaMdhomAM ane lokakathAomAM tema ja itihAsamAM maLatI, godAvarIkAMThenA pratiSThAnanagaramAM (hAlanA paiThaNamAM) rAjya karatA rAjA sAtavAhana-hAlanI kIrtigAthA vikramAdityanI kIrtigAthAthI paNa vadhu ujjavaLatA dharAve che. tenuM "kavivatsala' biruda hatuM, ane bRhatkathAkAra guNAkya jevA aneka kavio tenI rAjasabhAnA alaMkAra hovAnI anuzruti prAcIna kALathI maLe che. tenA rAjakavio ane kavimitromAM pAdaliptasUri (pAlitta ke zrIpAlita)no paNa samAveza thayo hato. Azare sAtamI zatAbdIthI pracalita jaina paraMparA pramANe A pAdaliptasUrie 'taraMgavatI' nAme eka adbhuta kathA prAkRta bhASAmAM racI hatI. pachInA prAkRta kathAsAhitya para teno sAro evo prabhAva paDyo jaNAya che. durbhAgye e kathAkRti lupta thaI gaI che. paraMtu pAchaLanA samayamAM karavAmAM Avelo teno eka saMkSepa jaLavAyo che. A saMkSepanuM pramANa Azare 1642 gAthA jeTaluM che. saMkSepakAre kahyuM che ke pAdalipta racelI gAthAomAMthI pasaMdagI karIne tathA kaThina dezya zabdo TALIne teNe saMkSepa taiyAra karyo che. saMkSepakAra koNa che ane teno samaya kayo che te bAbata nizcita thaI zakI nathI. saMkSepanI aMtima gAthAmAM thoDIka mAhitI che, paNa te gAthA bhraSTa che ane teno zabdArtha tathA tAtparya aspaSTa rahe che. hAiyapurIya gacchanA vIrabhadrasUrinA ziSya nemicaMdragaNi athavA teno ziSya "jasa' ('jaina graMthAvalI' pramANe yazasena) A saMkSepano racanAra che ke mAtra pratilipikAra che, ane te kyAre thaI gayo, te kahI zakAtuM nathI. bhadrezvaranI "kahAvalI' (racanAkALa eka mate agiyAramI sadI)mAM paNa taraMgavatIno saMkSepa Apelo e saMkSepano pATha I.sa. 1944mAM kastUravijagaNie pAMca pratone AdhAre saMpAdita karIne zrI nemivijJAna prasthamAlAnA navamAM ratna tarIke prakAzita karyo che. mULa pratomAM pATha ghaNe sthaLe bhraSTa che. paraMtu moTA bhAganI gAthAo zuddha che, ane pariNAme artha na pakaDAya ke saMdigdha rahe tevA sthAno ochAM che.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ X1 A atyaMta mahattvanI prAkRta kathAkRti pratye, I.sa. 1921mAM logmAne jarmana bhASAmAM karelA anuvAda dvArA sAhityarasikonuM prathama dhyAna dorAyuM. A jarmana anuvAda uparathI narasiMhabhAI paTele karelo gujarAtI anuvAda 1924nA 'jaina sAhitya saMzodhaka'mAM jinavijayajIe prakAzita krayo, ane te pachI svataMtra pustikArUpe te be vAra prasiddha thayo che. taraMgavatIkAra pAdaliptAcArya jaina paraMparAmAM saMgRhIta pAdaliptAcAryanA daMtakathApradhAna caritramAM temanAM janma, dIkSA, sAmarthya, vihAra ane pravRtti vize je mAhitI maLe che teno sAra nIce pramANe che : vairoTyAdevInA kahevAthI kosalApurInA zrAvaka phulla zreSThInI niHsaMtAna patnI pratimAe nAgahastIsUrinA caraNodakanuM pAna karyuM, ane tene uttarottara je daza putra thayA, temAMnA sauthI pahelA atyaMta pratibhAzALI nAgendrane teNe sUrine arpita karI dIdho. asAdhAraNa buddhi ane smRtine kA2Ne te bALavayamAM ja vyAkaraNa, sAhitya, nyAya vagere zAstromAM tathA jaina Agama-sAhityamAM pAraMgata thaI gayo. eka vAra gurunI AjJAthI te vahoravA gayo, ane kAMjI vahorIne pAcho AvatAM gurue tene iryApathikI 'AloyaNA' (AlocanA) karavAnuM kahyuM, eTale teNe 'AlokanA' (avalokana) evo artha ghaTAvIne nIcenA arthanI gAthA kahI : 'ratUmaDI AMkho ane kusumakaLI samI daMtapaMktivALI navavadhUe navA cokhAnI khaTAzayukta, gAMThA paDyA vinAnI kAMjI zakorA vatI mane ApI.' A sAMbhaLIne gurue kahyuM, 'aho ! A celo to zRMgArarUpI agnithI 'vRttitta' (pradIpta) che.' A sAMbhaLIne celo bolyo, 'bhagavAna eka kAno vadhArI devAnI kRpA karo' (eTale ke 'vRttittane badale mane pAtti nAma Apo'). 1. A mATeno mukhya AdhAra prabhAcaMdrAcAryakRta prabhAvaparita (racanAvarSa i.sa. 1278; saMpAdaka muni jinavijaya, 1940)che. A uparAMta bhadrezvarakRta vahAvI, rAjarokharakRta prabaMdho, purAtanaprabaMdhasaMgraha vageremAM paNa ochAvadhatA vistAra ane keTalIka vIgataphera sAthe pAdaliptanuM caritra maLeche. nirvANajhaniSThAnI bhUmikAmAM paNa uparyukta AdhAromAMthI thoDAkane upayogamAM laIne mo.bha. jhaverIe aMgrejImAM caritra ApeluM che.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ X11 gurue tenI buddhicaturAIthI prabhAvita thaIne tene auSadhiothI pAdalepa karIne AkAzamArge javAnI AkAzagAminI vidyA ApI. tyArathI te pAdalipta kahevAyA. te dasa varasanA thayA eTale saMghanI anumatithI gurue tene potAne pade AcArya tarIke sthApyA. pachI tIrthayAtrA karavA te mathurA gayA ane tyAMthI te pATaliputra gayA. tyAMnA muruDa rAjAne aneka koyaDA ukelI ApIne temaNe prabhAvita karyo jevA ke dorAnA daDAmAM gupta rahelo dorAno cheDo zodhI kADhavo, ekasarakhI goLAI vALA daMDanAM mULa ane aMta zodhI kADhavAM, dAbaDAnA DhAMkaNano gupta sAMdho zodhI kADhavo vagere. vaLI muruMDarAjAnI asAdhya zirovedanA sUrie potAnA ghUMTaNa para traNa vAra AMgaLI pheravIne maMtrabaLe maTADI. A rIte pATaliputranA rAjAne prabhAvita karIne pAdaliptAcArya pArzvanAthane vaMdana karavA mathurA gayA. tyAMthI teo lATadezanA oMkArapuramAM gayA. bALasvabhAvane kAraNe, upAzrayanI najIka, bIjAM bALako sAthe te ramatA hatA tyAre dUrathI darzanArthe AvelA zrAvakoe temane celA mAnIne pUchyuM, 'pAdaliptAcArya kyAM che ?' temane sthAna cIMdhIne pote gupta rIte gurune Asane AvIne besI gayA. bALakane arthagaMbhIra dharmadezanA karatA joIne zrAvako prabhAvita thayA. tevI ja rIte vAda karavA AvelA paradharmIone cAturyathI mahAta karyA, ane 'agni caMdanarasanA jevo zItaLa lAge kharo ?' evA temanA praznano 'zuddha cAritravALAno jyAre khoTA ALane kAraNe apayaza thAya tyAre tene e duHkhamAM agni paNa caMdanalepa samo zItaLa lAge' evo camatkArika uttara Apyo. te pachI saMghanI vinaMtIthI zatruMjayanI yAtrA karI tyAMthI pAdalipta kRSNarAjAnA mAnyakheTa nagaramAM gayA. pote banAvelI pAdaliptI nAmaka sAMketika bhASAthI kRSNarAjAne prabhAvita karIne tyAMthI teo bhRgukaccha gayA, ane aMtarikSamAM tejasvI AkRtirUpe darzana daIne tyAMnA balamitra rAjAne tathA lokone prabhAvita karyA. tIrthayAtrA karatAM pAdalipta eka vAra saurASTranI DhaMkAnagarImAM AvI pahoMcyA. tyAM raheto siddha nAgArjuna temanI siddhiothI prabhAvita thaIne
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Xiji temano ziSya banyo. pAdalipta nitya AkAzamArge tIrthayAtrA karavA jatA ane eka muhUrtamAM pAchA pharatA. temanAM caraNa dhoIne nAgArjune je auSadhionA pAdalapathI pAdalipta AkAzagamana karI zakatA hatA, temAMnI 107 auSadhio sUdhI-cAkhIne oLakhI kADhI. te auSadhiono paga nIce lepa lagADIne nAgArjune AkAzamAM UDavA kUdako mAryo, paraMtu te bhoMya para paDyo ane paga bhAMgI gayA. tenA prajJAbaLathI prasanna thaIne pAdalie tene khUTatuM 108muM dravya batAvyuM. nAgArjunane AkAzagAminI vidyA siddha thaI. kRtajJabhAve teNe zatruMjaya parvatanI taLeTImAM gurune nAme pAdaliptanagara vasAvyuM, tathA tyAM mahAvIra vagere tIrthakaronI ane pAdaliptAcAryanI mUrtivALuM devAlaya banAvyuM. vaLI raivataka parvata upara neminAthanA caritrane pragaTa karatAM vividha sthAnaka paNa teNe racyAM. pratiSThAnapuranA rAjA sAtavAhananI rAjasabhAmAM cAra zAstrasaMpakAra kavioe ekabe zabdomAM ja koI samagra zAstrano sAra vyakta karI batAvIne rAjakRpA prApta karI. paNa bhogavatI gaNikAe pAdaliptasUrinI tulanAmAM saunI vidvattA nIcI hovAnuM kahyuM. AthI sAtavAhane pAdaliptane nimaMtryA. AvI pahoMcela AcAryane bRhaspati nAmanA vidvAne kAMThA sudhI ghI bhareluM pAtra mokalAvIne ema sUcavyuM ke ahIM koI navA vidvAnane mATe saheja paNa avakAza nathI paraMtu pAdalipta e ghInA pAtramAM soya mUkI batAvIne pratyuttara vALyo. te pachI tyAM rahIne temaNe jyAre potAnI navI racelI 'taraMgalolA kathA sAtavAhananI sabhA samakSa prastuta karI, tyAre adekhAIthI prerAIne pAMcAla kavie evo AkSepa karyo ke "taraMgalolA" maulika kathA nathI, paNa mArI kRtiomAMthI svalpa artha corI laIne bALako ane ajJone rIjhavavA mATe banAvelI eka thAgaDathIgaDa kaMthAmAtra che. AthI pAdaliptAcArye pote mRtyu pAmyA hovAnI kapaTayukti racI. temanI zabavAhinI pAMcAla kavinA bhavana pAsethI nIkaLI tyAre pazcAtApa karato te lAgaNIvaza thaIne bolI UThyo, 'jenA mukhanirjharamAMthI taraMgalolA nadI vahI te pAdaliptane harI janAra yamarAjanuM mastaka phUTI kema na gayuM ?" ane tarata ja pAdalipta pAMcAlanA satyavacane huM punarjIvita thayo' kahetAM UThyA. saunA niMdApAtra banela pAMcAla
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ xiv kavine pAdalipta snehAdarathI vadhAvyo. te pachI nirvANakalikA', "sAmAcArI', 'praznaprakAza' vagere graMthonI temaNe racanA karI. aMte nAgArjunanI sAthe zatruMjaya para jaIne zukula dhyAnamAM citta ekAgra karI temaNe deha tajyo. pAdaliptasUrinA A paraMparAgata caritramAM dekhAtAM ja vividha tattvonI seLabheLa thayelI che: (1) maMtrasiddhi prAbhUtonuM jJAna, AkAzagamananuM sAmarthya, zirovedanA maTADavAnI maMtrazakti vagere, (2) siddha nAgArjunanuM gurutva, (3) sAMketika lipinuM nirmANa, (4) buddhicaturAInA prasaMgo, (5) 'taraMgalolA' kathAnI tathA keTalIka mAMtrika ane dhArmika kRtionI racanA, ane (6) vividha dezanA rAjavIo para prabhAva - eTalA A caritranA mukhya aMzo che. pratiSThAnanA sAtavAhana rAjAno samaya IsavI pahelI zatAbdI lagabhagano ane mAnyakheTanA rASTrakUTa rAjA kRSNa (dvitIya)no samaya I.sa. 878 thI 914 sudhIno hoIne pAdalipta e baMnenA samakAlIna na hoI zake. have, "anuyogadvArasUtra', jinabhadragaNinuM vizeSAvazyaka bhASya', haribhadrasUrinI AvazyakavRtti', udyotanasUrinI "kuvalayamAlA' ane zIlAMkanuM "caupannamahApurisacariya" e sau "taraMgavatI' kathAno, kathAkAra pAdaliptano athavA to e baMneno ullekha karatA hoIne taraMgavatIkAra pAdalipta IsavI sananI AraMbhanI zatAbdIomAM thayA hovAnuM svIkAravuM joIe. to, e paNa spaSTa che ke maMtrazAstranuM mahattva ane tenA prabhAvanI vyApakatAno samaya lakSamAM letAM, tathA "nirvANakalikA'nAM viSaya, zailI ane bhASAprayogonI lAkSaNikatAo gaNatarImAM letAM, "nirvANakalikAkAra pAdaliptano samaya eTalo vahelo mUkavAnuM zakya nathI. emane rASTrakUTakAlIna (navamI zatAbdI lagabhaga thayelA) mAnavA yogya che. TUMkamAM bhinna bhinna samaye thaI gayelA taraMgavatIkAra ane nirvANakalikAkAra evA be pAdaliptAcArya mAnavAnuM anivArya jaNAya che. 'taraMgavatInI asAdhAraNa guNavattA 'taraMgavatI'nA saMkSepa uparathI ApaNe mULa kRtinI guNavattAno je kyAsa kADhI zakIe chIe tethI te ghaNI UMcI koTinI kalAkRti hovA vize, ane pAdaliptanI tejasvI kavipratibhA vize kazI zaMkA rahetI nathI. prAcIna
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ XV paraMparAmAM pAdalipta ane "taraMgavatI'nI vAraMvAra je bhAre prazasti karAI che temAM kazI atizayokti nathI. 'taraMgavatI lupta thayAthI prAkRta kathAsAhityanuM eka aNamola ratna lupta thayuM che. 'taraMgavatI'nuM kathAvastu pote ja ghaNuM hRdayaMgama che. samRddha nagarInA rAjamAnya nagarazeThanI lADakI kanyA, tAruNya ane kalAgrahaNa, zaradaRtumAM udyAnavihAra, pUrvabhavasmaraNa, cakravAkamithunanuM praNayajIvana, niSAdakRtyathI cakravAkanI joDInuM khaMDana, cakravAkInuM anusaraNa, pUrvabhavanA praNayInI zodha, oLakha, milana, premIone palAyana, bhIlo vaDe nigraha, devInA pazubali banavuM, aNadhAryo chuTakAro, svajano sAthe punarmilana tathA vairAgya ane dIkSAgrahaNano lAkSaNika jaina upasaMhAra - A prakAranI ghaTanA sAmagrInI utkaTa rasAvahatA svayaM pratIta che. vividha sthAne ghaTanApravAhamAM AvatA aNadhAryA vaLAMko kathAkautukane poSe che. uttarakAlIna sAhityamAM A kathAmALakhuM (ke tenA vividha ghaTako) aneka kRtiomAM vAraMvAra punarAvartana pAmyAM che tethI paNa "taraMgavatI'nA kathAnakanI lokapriyatA pragaTa thAya che. kathAne taraMgavatInI AtmakathA rUpe prastuta karIne ane pUrvabhavanA vRttAMtathI camatkArakatA sAdhIne pAdalipta vastusaMvidhAnanI sArI kuzaLatA dAkhavI che. jo ke pUrvajanmanI vAtanuM traNacAra vAra thatuM punarAvartana (baMdinIne kahetAM, vyAdhanI AtmakathAmAM, citravarNanamAM vagere) e saMvidhAnano kAMIka aMze doSa lekhAya, paNa mULa kathAmAM tenuM svarUpa ane pramANa kevuM haze te aMge ApaNe kazuM cokkasa jANatA nathI. taraMgavatInuM atyaMta saMvedanazIla, saMskArasamRddha ane pragalya vyaktitva samagra kathAnakamAM tenA prANapada ane cAlaka tattva tarIke vyApI rahyuM che. pAdaliptanA jevI pAtranI sUkSma ane prabaLa rekhAo aMkita karavAnI, kathAvastunA kSamatA vALA aMzone pArakhIne bahalAvavAnI ane bhAvavAhI nirUpaNa tathA vAstavika tema ja AlaMkArika varNananI zakti eka sAthe prAkRta ke saMskRta kathAsAhityamAM jhAjhI jovA maLatI nathI. aneka sthaLe vAstavika jIvananA saMsparze 'taraMgavatI'ne je jIvaMtapaNuM ApyuM che te paNa uttarakAlIna saMskRtaprAkRta sAhityamAM atyaMta virala banyuM che. 'taraMgavatI'ne pAdaliptanuM eka adbhuta ane amara sarjana kahevAmAM ja tenuM ucita mUlyAMkana raheluM che.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ xvi vastusaMvidhAna, pAtracitraNa, bhAvanirUpaNa (cakravAkIno vilApa, taraMgavatInI virahavedanA, naukAmAM nAThA pachInA taraMgavatInA manobhAva vagere) ane paristhitiAlekhananI kuzaLatA uparAMta, 'taraMgavatI'mAM prakaTa thatI pAdaliptanI varNanazakti ane zailIsAmarthya paNa tene eka mUrdhanya sAhityakAra tarIke sthApe che. sAdhvIrUpe taraMgavatI, tenuM bAlya, zaradaRtu, ughAnayAtrA (prayANa, udyAna, saptaparNa, bhramarabAdhA, sarovara, cakravAko), gaMgA, cakravAkamithunanuM praNayajIvana, kaumudImahotsava, citrapaTTa, corapallI, grAmINa jIvana, nagarayAtrA vagerenA vAstavika, jIvaMta, kalpanApaMDita citro kathAnA upalabdha saMkSipta svarUpamAM paNa ghaNI hRdyatA dharAve che, to varNanasamRddhi kevI haze tenI to aTakaLa ja karavAnI rahe che. mULa kathAnI taraMgavatInA alaMkAro AyAsamukta ane maulika kalpanAnA saMsparzavALA hoIne aneka sthaLe cArutAnA poSaka bane che. upamA, rUpaka, utprekSA, svabhAvokti vagerenAM saMkhyAbaMdha udAharaNomAMthI aneka smRtimAM jaDAI jAya tevAM hoIne pAdaliptanI sUkSma sauMdaryadRSTinI tathA sAhityika paraMparA sAthenA jIvaMta anusaMdhAnanI dyotaka che. yamaka ane anuprAsanA viSayamAM kavi siddhahasta hovAnuM paNa saheje joI zakAya che. seMkaDo gAthAomAM yamaka ke anuprAsa alaMkAra sahajatAthI prayojAyo che. ane Ama chatAM kRtimAM alaMkArapracuratA, samAsapracuratA ke pAMDityano bojo kaze varatAto nathI e hakIkata pAdAlimanI bhASAzakti ane aucityadRSTi pragaTa kare che.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta taraMgavatI kathA (taraMgalolA) maMgaLa e sarva siddhone huM prathama vaMdanA karuM che, je jarA ane maraNanA magarothI bharapUra evA du:khasamudrane pAra karI gayA che, dhruva, acala, anupama sukhane pAmyA che. vinayapUrvaka aMjalipuTa racI, mastaka namAvIne huM saMghasamudrane vaMdana karuM chuM - evA saMghasamudrane ke je guNa, vinaya, vijJAna ane jJAnanA jaLathI paripUrNa che. kalyANa ho sarasvatInuM - je sarasvatI sAta svaro ane kAvyavacanono AvAsa che, jenA guNaprabhAve, mRta kavivaro paNa potAnA nAmathI jIvita rahe che. kalyANa ho vidatupariSanuM - je pariSad kAvyasuvarNanI nikaSazilA che, nipuNa kavionI siddhibhUmi che, guNadoSanI jANakAra che. saMkSepakAranuM purovacana pAdalipta je taraMgavatI nAmanI kathA racelI che, te vaicitryapUrNa, ghaNA vistAramAstAravALI ane dezya zabdothI yukta che. temAM keTaleka sthaLe manorama kulako, anyatra yugalo ane kAlApako, to anyatra Sakono prayoga che, je sAmAnya pAThako mATe durbodha che. AthI karIne e kathA nathI koI have sAMbhaLatuM, nathI koI kahetuM ke nathI koI tenI vAta pUchatuM : kevaLa vidarbhogya hoIne sAmAnya jana tene zuM kare? e kAraNe pAdaliptasUrinI kSamA yAcIne, ane mane ciMtA thaI ke "A kathAno kadAca sarvathA uccheda thaI jaze' eTale, te sUrinI racelI gAthAomAMthI cayana karI, dezya zabdo gALI nAkhI, kathAne sArI rIte saMkSipta banAvIne huM ahIM prastuta karuM chuM. A mATe huM pAdaliptasUrinI kSamA yAcuM chuM. graMthakAranI prastAvanA vizALa vasatisthAnovALI ane kuzaLa lokothI bharapUra kosalA nAme eka lokavikhyAta nagarI hatI - jANe ke dharatI upara utarI Avelo
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA devaloka! tyAM brAhmaNo, zramaNo, atithio ane devo pujAtA hatAM, tethI saMtuSTa thayelA devo tyAMnAM kuTuMbomAM puSkaLa dhanavarSA karatA hatA. te nagarInA rahevAsI guNaliSTha zramaNa pAdaliptanI buddhinuM A sAhasa tame avikSipta ane ananya citte, manathI sAvadhAna thaIne sAMbhaLo. buddhi dUSita na hoya, to A prAkRta kAvya rUpe racelI dharmakathA sAMbhaLajo : je koI kalyANakA2ka dharmanuM zravaNa kare che te jamalokana darzanathI bace che. kathApITha ra magadhadeza magadha nAme deza hato. tyAMnA loko samRddha hatA. ghaNAM badhAM gAmo ane hajAro goThothI te bharapUra hato. aneka kathAvArtAmAM e dezanA nAmanI bhAre khyAti hatI. te nitya utsavonA AvAsarUpa hato; paracakranAM AkramaNo, coro ane dukALathI mukta hato : badhAM ja prakAranI sukhasaMpattivALo te deza jagaprasiddha hato. rAjagRha nagara rAjagRha nAmanI tenI rAjadhAnI pratyakSa amarAvatI samI hatI. dharatI paranAM nagaromAM rAjagRha mukhya hatuM. temAM aneka ramaNIya udyAno, vano ane upavano hatAM. kuNika rAjA tyAM kuNika nAme rAjA hato. te vipula senA ane kozathI saMpanna hato. zatruonA jIvitano kALa ane mitro mATe sukALa hato. teNe yuddhamAM parAkrama karIne badhA vipakSI sAmaMtone harAvyA ane namAvyA hatA. teNe badhA prakAranA aparAdhone prasaratA rokyA hatA. te potAnA kuLa ane vaMzanA AbhUSaNarUpa ane zUravIra hato. jemanA rAga ane dveSa vilIna thaI gayA che tevA tIrthaMkara bhagavAna mahAvIranA zAsanamAM te anurakta hato : e zAsana, jarA ane maraNathI mukti apAvanAruM hatuM. nagarazeTha te samaye dhanapAla nAme tyAMno nagarazeTha hato, je sAkSAt 'dhana-pAla' hato. te sUkSma jIvono paNa rakhavALa hato; sarva prajAjanono prItipAtra
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ o taraMgalolA hato ; kulIna, mAnI, suzIla, kaLAkuzaLa ane jJAnI hato. tenI patnI hatI priyadarzanA, caMdranA jevI saumya, saubhAgya vALI ane priyadarzana. suvratA gaNinI tenA upAzrayamAM suvratA nAme gaNinI hatI. te siddhimArgano pAra pAmavA udyata hatI. jinavacanomAM vizArada hatI. bALabrahmacAriNI hatI. anekavidha niyamo ane upavAsone lIdhe tenuM zarIra kSINa thaI gayuM hatuM. saMpUrNa agiyAra aMgagraMthone te jANatI hatI. teno ziSyAparivAra bahoLo hato. gocarIe nIkaLelI ziSyA eka vAra tenI koI eka vinayayukta ziSyA pArAMcika tapane aMte, chaThanuM pAraNuM karavA mATe, Avazyaka ane niyama karIne, yathAsamaye, jinavacanamAM nipuNa ane zravaNamananamAM rata evI sarakhesarakhI ziSyAonA saMgAthamAM, duHkhano kSaya karavA, nIrasa padArthonI bhikSAcaryAe nIkaLI. jyAM trasa jIvo, bIja ane vadhu lIlotarI hoya tevAM bhInI mATIthI bharapUra sthAnone tyajatI, jIvadayAne kA2Ne AgaLanI cAra hAtha bhUminuM nirIkSaNa karatI jatI, bhikSA AdarathI maLe ke anAdarathI, athavA to bhikSA denAra niMdA, roSa ke prasannatA dekhADe te pratye samadaSTi rAkhatI, je gharone zAstramAM bhikSA mATe varjya gaNyAM hoya ane je gharo lokaviruddha hoya temane varjita karatI e rIte te AryA jatI hatI. teNe gocarImAM kramaprApta koIka zrImaMtanA gharamAM praveza karyo jema nabhataLamAM rahelI caMdralekhA zveta abhrakhuMjamAM praveza kare tema. e gharanA AMgaNAmAM, trasa jIvo, bIja ane lIlotarIthI rahita, doSamukta ane zuddha evA sthAne kazI bAdhA vinA te UbhI rahI. -- - ------ rUpavarNana te mahAlayanI yuvAna dAsIo, te AryAnA rUpathI Azcaryacakita thaIne visphArita netre tene jovA lAgI, ane bolI UThI, 'are ! o ! doDo! doDo ! tamAre lakSmInA jevI anavadya AryAne jovI hoya to ! enuM mastaka vAraMvAra loca ka2vAthI AchA thaI gayelA, astavyasta, suMdara aMtabhAgavALA, prakRtithI ja suMvALA ane vAMkaDiyA evA kezathI zobhI rahyuM che. tenuM tapathI kRza ane pAMDura vadana sabhara lAvaNyane lIdhe, dhavala abhrasaMpuTamAMthI bahAra
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA nIkaLelA pUnamanA caMdrano upahAsa kare che. pAtaLA, vaLAMka vALA, joDAyelA ane vaLelA, rUpALI bUTavALA, pUrepUrA lakSaNayukta tenA kAna AbhUSaNarahita hovA chatAM suMdara lAge che. uttarIyamAMthI bahAra nIkaLelo teno nirAbharaNa hAtha phINamAMthI bahAra nIkaLela nALavALA, vAMkA vaLelA kamaLanuM viDaMbana karI rahyo che.' gRhasvAminIno vismayabhAva vismita thayelI dAsIoe zramaNInI rUpaprazaMsAnA AvA udgAro kAcA, te sAMbhaLIne e gRhanI maryAdAveLa samI gRhiNI bahAra AvI. teno svara gaMbhIra ane mITho hato. badhAM aMgo prazasta hatAM. thoDAMka paNa mUlyavAna AbharaNa paheryAM hatAM ane zveta dukUlano uttarAsaMga karelo hato. abhijAta sauMdaryavALI te AryAne celIonI sAthe potAnA gharanA AMgaNAne ghaDIka sohAmaNo karatI nihALIne te prasanna thaI. nirmaLa cIvara dhAraNa karelI te AryAne, jANe ke te maMthana karelA siMdhumAMthI bahAra AvelI ane tethI phINathI AvRta evI lakSmI hoya, tema teNe vismita citte vaMdanA karI. celIone paNa vinayapUrvaka praNAma karIne gRhiNI te AryAnuM caMdramAnI kAMti dharatuM mukha Azcaryacakita netre eka kSaNa joI rahI : kALI kIkIvALI AMkhone lIdhe, te mukha, pUrNa vikasita ane vacce rahelA bhramarayugalavALA kamaLa samuM zobhatuM hatuM. komaLa hAtha ane caraNavALI, lakSmI samI te AryAne ekAeka joIne te gRhiNI Ama vicaravA lAgI : meM AnA jevI suMdarIne svapramAM, zilpamAM, citramAM ke kathAomAM nathI joI ke nathI kadI sAMbhaLI. lAvaNyathI ghaDelI A te kaI saubhAgyamaMjarI haze ! athavA to rUpaguNathI yukta evI caMdranI jyotsnA ja ahIM padhArI che ! zuM prajApatie badhI uttama taruNIonA rUpa ane guNano sArabhAga laIne potAnI pUrI kaLAthI A suMdarInuM nirmANa karyuM haze ? jo muMDita avasthAmAM paNa tenuM AvuM lAvaNya hoya, to aho ! gArhasyabhAvamAM to tenI rUpazrI kevI haze ! tenAM AbhUSaNa vinAnAM ane maLathI milana aMgo para paNa jyAM mArI diSTa Thare che tyAMthI te khasI ja zakatI nathI ! pratyeka aMgamAM, 'A atizaya rUpALuM che' evA bhAvathI coMTI rahetI, jovAnI
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA lAlasAvALI mArI animiSa dRSTi huM kyAMya paNa sthira karI zakatI nathI. AryAnA asAmAnya kAMtivALA ane manane prasannatAthI bharI detA rUpano to apsarAone paNa manoratha thAya ! mane lAge che ke amArI dAnavRttithI AkarSAIne sAkSAt bhagavatI lakSmI ja kamaLavana tajI, sAdhvIno veza dharIne amAre ghare padhArI che. 5 paNa lokomAM kiMvadaMtI che ke badhA ja devatA animiSa hoya, temanI phUlamALA kadI karamAya nahIM, temanAM vastrone raja na lAge. vikurvaNAzaktithI devo nAnAvidha rUpo dhAraNa kare tyAre paNa, kahe che ke temanAM netra unmeSanimeSa vinAnAM hoya che. paraMtu A AryAnAM caraNa to dhULavALAM che, ane locana paNa ughADamIMca thAya che. mATe A devI nathI, paNa mAnavI che. athavA to mAre AvI zaMkAo zuM kAma karavI ? ene ja huM koI nimitte pUchI jouM hAthI najare dekhAto hoya tyAM pachI tenAM pagalAM zuM kAma zodhavA javuM ? e pramANe manathI TharAvIne AryAnA rUpa ane guNanA kutUhala ane vismayathI pulakita thayela gAtravALI gRhiNIe tene kahyuM, 'Ava, AryA, tuM kRpA kara : jo tArA dharmane bAdhA na AvatI hoya to, ane zubha pravRtti thatI hoya to mane tuM dharmakathA kahe.' dharmakathAno mahimA e pramANe zeThANIe kahyuM eTale AryA bolI, 'jagatanA sarva jIvone hitakara evo dharma kahevAmAM kazI bAdhA nathI hotI. je ahiMsAlakSaNa dharma sAMbhaLe che tathA je kahe che, te baMnenAM pApa dhovAI jAya che ane teo puNya pAme che. jo zrotA ghaDIka paNa badho verabhAva tajI de ane dharmakathA sAMbhaLIne niyama grahaNa kare to tenuM zreya kathA kahenArane paNa maLe che. ahiMsAlakSaNa dharma kahenAra potAne tathA sAMbhaLanArane bhavasAgaranA pravAhamAMthI tAre che. AthI dharmakathA kahevI e prazaMsanIya che. to je kAMI huM jANuM chuM te huM kahIza, tame ekAgra citte sAMbhaLo.' eTale AryAne nihALatI pelI badhI strIo ekamekane hAthatALI detI bolavA lAgI, 'amArI manakAmanA pUrI thaI : A rUpasvinI AryAne ame
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA animiSa dRSTithI joyA karIzuM." gRhiNIe paNa abhivAdana karIne celIo sahita AryAne Asana ApyuM. pelI strIo paNa manathI rAjI thaIne ane AryAne vinayapUrvaka vaMdIne gRhiNInI pAse bhoMya para besI gaI. eTale, phuTa zabda ane arthavALI, sajajhAya karavAthI lAghavavALI, subhASitone lIdhe kAna ane manane rasAyaNarUpa evI uktio vaDe AryA jinamAnya dharma kahevA lAgI - e dharma jarA, roga, janma, maraNa ane saMsArano aMta lAvanAra hato, sarva jagatane sukhAvaha hato, jJAna, darzana, vinaya, tapa, saMyama ane pAMca mahAvratothI yukta hato, apAra sukhanuM phaLa ApanAra hato. AtmakathA kahevAnI AryAne vinaMtI ane teno svIkAra te pachI tenA rUpathI vismita banelI gRhiNI, dharmakathAmAM vacce paDelA AMtarAno lAbha laIne, saMyama ane niyamamAM tatpara evI te AryAne hAtha joDI kahevA lAgI, 'vAru, dharmakathA to ame sAMbhaLI. have kRpA karIne eka bIjI vAta paNa amane tuM kahI saMbhaLAva. he bhagavatI, mArA para kRpA karIne huM je kahuM chuM te tuM sAMbhaLaje. Aje mArAM nayano to tAruM rUpa joIne dhanya banI gayAM, paNa mArA kAna tArI janmakathA sAMbhaLavA jhaMkhI rahyA che. kayuM nAma dharAvatA pitAne mATe tuM amIvRSTi samI hatI, ane jema kaustubhamaNi harinuM, tema tuM tenuM hRdaya AnaMdita karatI hatI ? nirmaLa jyosnAnI jananI samI jagavaMdya tArI jananInA kayA nAmAkSara hatA ? AryA, tame potAne ghare tema ja patine ghare kevuM sukha bhogavyuM? athavA to zA duHkhe A ati duSkara pravrajyA lIdhI? - A badhuM huM kramazaH jANavA icchuM chuM. paNa AmAM tane agamyamAM gamana karavAno doSa rakhe lAge. lokomAM kahevata che ke nArIratnanuM, nadInuM tema ja sAdhunuM mULa na zodhavuM. vaLI dhArmika janano paribhava karavo ucita nathI e paNa huM jANuM chuM. ane te chatAM paNa tArA rUpathI cakita thaIne kutUhalathI huM tane pUchuM chuM." zeThANIe ema kahyuM eTale te AryA bolI, "gRhiNI, e badhuM kahevuM duSkara hoya che : e anarthadaMDanuM sevana karavuM amAre mATe ucita nathI.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA gharavAsamAM bhogavelAM sukho, pUrvanAM kRtyo ane krIDAo, pApayukta hoIne temane manamAM lAvavAM paNa yogya nathI, to vANIthI kahevAnI to vAta ja kevI ? tema chatAM paNa evA vRttAMtanuM kathana saMsAra pratye jugupsA janmAvI zake. to e kAraNe, huM rAgadveSathI mukta rahI madhyasthabhAve AtmavRttAMta kahIza. to tame mArA karmavipAkanuM phaLa sAMbhaLo." e pramANe teNe kahyuM eTale te gRhiNI tathA ramaNIo rAjI rAjI thaI gaI, ane zravaNAtura banIne saue AryAne vaMdana karyA. zramaNI te badhI strIone potAnA pUrvabhavanAM karmanA vipAkarUpa samagra kathA kahevA lAgI. Rddhi ane gaurava rahita thaIne, dharmamAM ja dRSTi rAkhIne, madhyasthabhAve pratyakSa sarasvatI samI AryA bolI : he gRhiNI, je kAMI meM anubhavyuM che, je kAMI meM sAMLaLyuM che ane je kAMI mane sAMbhare che temAMthI thoDuMka pasaMda karIne huM saMkSepamAM varNavuM chuM, to tuM sAMbhaLa. jyAM sudhI narasAne narasuM kahIe, sArAne sAruM kahIe - eTale ke yathArtha vAta karIe tyAM sudhI temAM niMdA ke prazaMsAno doSa Avato nathI. kathAmukha vatsadeza bhAratavarSanA madhyama khaMDamAM vatsa nAmano ramya ane sarvaguNasaMpanna janapada che : ratnonuM udbhavasthAna, moTA moTA jANakAronuM samAgamasthAna, maryAdAonuM AdisthAna, dharma, artha ane kAmanuM utpattikSetra. sukhanA jevo prArthanIya, vidagdhonA nirNaya jevo ramaNIya, nirvANanA jevo vAsayogya, ane dharmapAlananA jevo phalaprada. kauzAMbInagarI temAM che nagarI nAme kauzAMbI. te hatI uttama nagarajanonuM vAsabhavana, devalokanuM viDaMbana, janagaNamananuM AlaMbana. madhyadezanI lakSmI zI, anya rAjadhAnIonA AdarzarUpa, lalita ane samRddha janasamUha vALI, te yamunAnadIne tIre vistarI hatI.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA udayana rAjA tyAM udayana nAmano sajjanavatsala rAjA hato. tenuM baLa aparimita hatuM, yuddhamAM tenA parAkrama ane pratApanI khyAti hatI. te hato mitronuM kalpavRkSa, zatruvanano dAvAnaLa, kIrtino AvAsa. te subhaTasamUhathI vIMTaLAyelo ane glAdhya hato. te kAMtimAM jANe pUrNacaMdra, svaramAM jANe haMsa, gatimAM jANe narasiMha hato. azva, gaja, ratha ane subhaTa ema caturaMga senAnI pracuratA vALA haihayakuLamAM te janmyo hato. uttama kuLa, zIla ane rUpavALI vAsavadattA hatI tenI patnI : jANe ke sarva mahilAguNonI saMpatti, jANe ke ratisukhanI saMprApti. nagarazeTha zreSThIonI zreNImAM jenuM Asana prathama rahetuM evo nagarazreSThI RSabhasena te rAjAno mitra ane sarvakAryamAM sAkSI hato. te arthazAstramAM nipuNa ane tenA tAtparyano jANakAra hato. anya sarva zAstromAM paNa te niSNAta hato. badhA puruSaguNo ane vyavahAronA te nikaSarUpa hato. te saumya, guNono AvAsa, mita, madhura, prazasta ane samayocita bolanAro, maryAdAyukta cAritryavALo ane vistIrNa vepAravaNaja vALo hato. samyagadarzana vaDe tenI buddhi vizuddha thayelI hatI. pravacanamAM te saMzayarahita zraddhA vALo hato. jinavacanano zrAvaka ane zuci mokSamArgane anusaranAro hato. te mokSanA vidhAnano jANakAra hato ; jIva ane ajIvanuM tene jJAna hatuM. te vinayamAM dattacitta, nirjara, saMvara ane vivekano ati prazaMsaka, puNya ane pApanI vidhino jANakAra ane zIlavratanA uttuMga prAkAra samo hato. te potAnA kuLa ane vaMzano dIpaka, prajAjano ane dInadu:khInuM zItagRha, lakSmIno madhyAvAsa, guNaratnono bhaMDAra tathA dhIra hato.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA taraMgavatIno janma, bacapaNa, tAruNya taraMgavatIno janma he gRhasvAminI, huM tenI priya putrI tarIke janmI hatI; ATha putronI pachI mAnatA rAkhyAthI prApta thayelI huM sauthI nAnI hatI. kahe che ke mArI mAtAnI sagarbhAvasthA sukhapUrvaka ane dohadanI pUrti sAthe vItatAM, siMhanA svapnadarzanapUrvaka mAro janma thayo ane dhAtrIoe mArI pUratI saMbhALa lIdhI. mitro ane bAMdhavone, kahe che ke atyaMta AnaMda thayo ane mArA mAtApitAe vadhAmaNI karI. yathAkrame mAruM badhuMye jAtakarma paNa kahe che ke karavAmAM AvyuM, tathA pitAjI sAthe vicAra karIne mArA bhAIoe mAruM nAma pADatAM kahyuM - "jaLasamUha sabhara ane bhaMgura taraMge vyApta evI yamunAe, mAnatA mAnyAthI prasanna thaIne A dIdhI, tethI AnuM nAma "taraMgavatI" ho." bacapaNa he che ke huM mUThI bIDI rAkhatI, avakAzamAM paga uchALatI, ane pathArImAM cattI sUtI houM temAMthI UthalIne UMdhI thaI jatI. te pachI kahe che ke aMkadhAtrI ane kSIrapAtrIe eka vAra ramADatA ramADatAM mane vividha maNimaya chobaMdha bhoMya para peTe khasatAM zIkhavyuM. he gRhiNI, mArA mATe kahe che ke ramakaDAMmAM sonAnI khaMjarI ane vagADavAnA ghUgharA ane sonAnA ghaNA lakhoTA hatA. haMmezAM prasanna ane hasamukhI, "ahIM, ahIM Ava" (ema bolatA) bhAIonA khoLAmAM khelatI huM, kahe che ke vAraMvAra khilakhila hasI UThatI. lokonA anukaraNamAM kahe che ke huM AMkha ane hAthathI ceSTAo karatI ane mane bolAvatAM tyAre huM aspaSTa, madhurA udgAra kADhatI. mAtApitA, bhAIo ane svajanonA eka khoLAmAMthI bIjA khoLAmAM UMcakI levAtI huM thoDoka samaya jatAM DagalAM mAMDavA lAgI. vaNasamajya ane madhura tAtA" ema bolyA karatI huM bAMdhavonI prItine kahe che ke vadhu gADha karatI hatI. cUDAkarmano saMskAra UjavAI jatAM, huM dAsIonA jUthathI vIMTaLAI
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 10 yatheccha haratIpharatI ema lokoe mane kahyuM che. sonAnI DhIMgalIothI ane retInAM gholakAM karIne huM ramatI ane ema sahiyaronA sAthamAM meM bALakrIDA mANI. vidyAbhyAsa pachI garbhAvasthAthI AThame varase mAre mATe cAra prakAranI buddhivALA, kaLAvizArada, ane dhIra prakRtinA AcAryo lAvavAmAM AvyA. temanI pAsethI meM lekhana, gaNita, rUpakarma, Alekhya, gIta, vAdya, nATya, patrachedya, puSkaragata - e kaLAo kramazaH grahaNa karI. meM puSpaparIkSAmAM tathA gaMdhayuktimAM nipuNatA prApta karI. Ama kALakrame meM vividha lalitakaLAo grahaNa karI. amArA kuLadharma zrAvakadharmane anusaratA mArA pitAjIe amRtatulya jinamatamAM mane nipuNa karI. nagarImAM je mukhya pravacanavida ane pravacananA vAcaka hatA temane pitAjIe mAre mATe bolAvyA, ane meM nigraMtha siddhAMtano sAra grahaNa karyo. teoe pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAvratano mane kramAnusAra bodha Apyo. yauvana e pachI he gRhiNI, bALapaNa vitAvIne huM kAmavRttine kAraNe AnaMdadAyaka ane zarIranA svAbhAvika AbharaNa samuM yauvana pAmI. te veLA kahe che ke zrImaMta, pUjanIya ane dezanA AbhUSaNa rUpa ghaNAye vRddha gRhastho temanI putravadhu tarIke mAruM mAguM nAkhatA hatA. paNa kahe che ke mArI icchA jALavIne vartatA pitAjI, sarakhesarakhA kuLa, zIla ane rUpavALo vara najaramAM na AvavAthI te mAgAMno yuktipUrvaka asvIkAra karatA. eka vinayavivekamAM kuzaLa sArasikA nAmanI dAsI mArA pratyenA snehane kAraNe e badhI vAtacIta sAMbhaLIne mane kahetI. huM paNa "jI, jI,' karatI sakhIothI vIMTaLAIne, sAta mALanI havelInI Toce agAzImAM ramatI. puSpa, vastrAbhUSaNa, suMdara krIDanaka ane je kAMI khAdya padArtho hoya te sarva mArAM mAtapitA ane bhAIo mane ApatAM. mArA vinayathI saMtuSTa hatA gurujana, dAnathI bhikSukajana, suzIlatAthI baMdhujana, ane
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA madhuratAthI sarva itarajana. kacit bhojAIothI, to kavacit sahiyarothI vIMTaLAIne huM mArA gharamaMdiramAM maMda25rvata 52 lakSmInI jema rahetI hatI. 11 pauSadhazALAmAM huM vAraMvAra sAmayika karatI ane jinavacanonI bhAvanA mATe gaNinIonI sevAzuzruSA karatI. mAtApitA, bhAIo ane bAMdhavone hRdayathI vadhu ne vadhu priya thatI huM e rIte sukhasAgaramAM nimagna banIne samaya ne vitAvatI hatI. mAlaNanuM Agamana have koI eka vAra pitAjI nAhI, vastrAbhUSaNa sajI, jamIne beThakakhaMDamAM ArAmathI beThA hatA. khaMDamAM kRSNAgurunA dhUpanA goTA prasaryA hatA, ane raMgaraMganAM kusumo vaDe sajjA karelI hatI. lakSmI sAthe viSNu vArtAlApa karatA hoya, te pramANe teo paDakhe rahelI mArI mAtA sAthe vArtAlApa karI rahyA hatA. huM paNa nAhI, arahaMtone vAMdI, pUjyonI pUjA karIne bA-bApujIne vaMdana karavA gaI. meM pitAjIne ane mAtAne vinayapUrvaka pAyalagaNa karyAM, eTale teoe 'jIvatI rahe' kahIne mane temanI pAse besADI. te samaye tyAM vAne zyAma paNa zveta vastramAM sajja thayelI ane ema caMdrakiraNothI vibhUSita zarada-2janI samI zobhatI, da22oja phUlapAtarI lAvatI mAlaNa RtunAM phUlothI bharela tAjAM parNono saMpuTa laI AvI ane teNe amArA beThakakhaMDamAM praveza karyo. zarada-varNana hAtha joDI, dehayaSTine lAlityathI namAvI, bhramara jevA madhura svare te pitAjIne savinaya kahevA lAgI : 'mAnasa sarovarathI AvelA ane have ahIM vasIne paritoSa pAmelA A haMso zaradanA AgamananI saharSa ghoSaNA karI rahyA che. Azraya letA haMso, zveta padmo ane yamunAtaTanA aTTahAsa samAM kAzaphUlo vaDe zaradaRtunuM prAkaTya ekAeka thaI rahyuM che. gaLInA vanane nIla raMge, asanavanane pIta raMge, to kAza ane saptaparNane zveta raMge raMgato zada AvI pahoMcyo che.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA he gRhasvAmI, zarada pravarte che. jema tArA zatruo tema have megho paNa palAyana karI gayA che. jema zrI atyAre padmasarovarane seve che, tema te tAruM cirakALa sevana karo.' 12 saptaparNanAM puSpono upahAra e pramANe bolatI te zeThanI samIpa gaI, ane patramAM vIMTelI saptaparNanAM puSponI TopalI teNe UlaTathI pitAjInI samakSa mUkI. tene ughADatAMnI sAthe ja madajharatA hAthInI madagaMdha jevI saptaparNanAM phUlonI maheka UThI ane daze dizAone bharI detI jhaDapathI prasaravA lAgI. saptaparNanAM phUle bharelI e TopalI potAnA mastaka para dharIne pitAjIe e phUlothI arahaMtonI pUjA karI. temaNe mane tema ja mArI ammAne te phUla ApyAM, pote paNa tenI mALA paherI, ane putro tathA putravadhUone paNa te mokalAvyAM. zaradanA caMdra jevAM zveta saptaparNanAM phUlone uchALatAM pitAjIe temAM hAthIdAMta samAM zveta gucchA joyA, ane te sAthe temAM taruNInA avikasita stana jevaDo, parAgarajavALo, sonAnI goTI jevo eka laghu guccha paNa temanA jovAmAM Avyo. eTale e kanakavarNA suMdara gucchane hAthamAM pakaDIne pitAjI vismayavisphArita netre kyAMya sudhI nihALI rahyA. tene pakaDI rAkhIne, manamAM kazoka cokkasa nirNaya karavA mATe pitAjI sarvAMge nizcala banIne ghaDIka vicArI rahyA. taraMgavatInI kasoTI pachI, hasatA mukhe temaNe mane te kusumaguccha Apyo ane bolyA, 'beTA, A gucchanA raMgano khulAso tuM vicArI jo. tuM puSpayonizAstra ane gaMdhayuktizAstra zIkhI che. e tAro viSaya che, to beTI, tane huM pUchuM chuM. saptaparNanAM puSpaguccha prakRtithI zveta ja hoya che. to pachI A eka guccha pILo che, tenAM kayAM kAraNo tane lAge che ? zuM kadAca koi kalAvide ApaNane Azcarya pamADavA mATe e banAvyo haze, ke pachI puSpayonizAstranA zikSaNano prayoga karI batAvavA mATe ? kSAra ane auSadhionA yogathI phaLaphUla ane
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA parAga tvarita utpanna karI zakAya che. tenAM kAraNo darzAvAyAM che. ApaNe iMdrajALamAM jema joIe chIe te pramANe auSadhinA guNaprabhAve vRkSone tarata ugADavAnI, athavA to phaLaphUlonuM ke vividha raMganuM nirmANa karavAnI ghaNI rIto che.' 13 pitAjIe e pramANe kahyuM eTale meM e puSpagucchane lAMbA samaya sudhI sUMghI joyo ane barAbara dhyAnathI tene tapAsyo. UhApoha ane vicAraNAnI zakti dharAvatI mArI buddhi vaDe tenA raMga, rasa, rUpa ane gaMdhanA guNonI mAtrAnuM meM barAbara parIkSaNa karyuM, ane mane kAraNa samajAyuM. eTale savinaya mastaka para aMjali racIne meM, pitAjIne nikaTanA paricaye vizvasta manathI kahyuM : 'vRkSonI bhoMya, kALa, utpatti, poSaNa, poSaNano abhAva tathA vRddhi e badhuM samajyA pachI ja temanI mULa prakRti ane temAM thayelA vikAra jANI zakAya. vaLI te vikAro koI kaLAvidanI prayogavidhine kAraNe paNa utpanna thatA hoya che. paraMtu A puSpagucchano viziSTa raMga tame je pAMca kAraNono nirdeza karyo che temAMnAM ekeyanuM pariNAma nathI. pitAjI, A gucchano je raMga che te sugaMdhI ane ratAza paDatI pILI parAgarajanA tharane lIdhe che, ane tenI viziSTa gaMdha sUcave che ke te uttama padmano parAga che. pitAjI bolyA, 'beTA, vananI vacamAM rahelA saptaparNanA puSpamAM kamaLa2ja hovAnI vAta kaI rIte baMdha bese ?' meM kahyuM, 'pitAjI, saptaparNano A puSpaguccha kamaLaraja vaDe ratAza paDato pILo kaI rIte thayo haze tenA kAraNanuM meM je paddhatithI anumAna karyuM che te tame sAMbhaLo. je saptaparNa vRkSanAM A phUlo che te vRkSanI samIpamAM, zaradaRtumAM zobhAvRddhi pAmelI koIka kamaLataLAvaDI hovI joIe. tyAM sUryakiraNothI vikaselAM ane potAnI parAgaraje ratAza paDatAM pILAM banelAM kamaLomAM parAganA lobhe bhramaravRMda UmaTatAM hoya. ghATI parAgarajanI ratAza paDatI pILI jhAMyavALA e bhramaro tyAMthI UDIne bAjunA saptaparNanI puSpapezIomAM Azraya letA hoya. bhramaravRMdonA page coMTelI kamaLarajanA saMkramaNathI te saptaparNanAM puSpa kamaLarajanI jhAMya pAmyAM hoya. A vastu A ja pramANe
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA hovAmAM mane kazo saMdeha nathI.' e pramANe meM kahyuM eTale pelI mAlaNa bolI, 'tame barAbara kaLI gayAM.' eTale mane bheTI, mAruM mastaka sUMghI pitAjIe harSabharela haiye ane pulakita zarIre kahyuM : 'beTA, teM marma barAbara jANyo. mArA manamAM paNa e ja pramANe hatuM, paraMtu tuM je kaLA zIkhI che tenI parIkSA karavA pUratuM ja meM tane pUchyuM hatuM. kRzodarI, tane vinaya, rUpa, lAvaNya, zIla ane dharmavinaya evA guNothI yukta uttama vara jaladI maLajo.' -- 14 ujANIe javAno prastAva te veLA ammAe pitAjIne vinaMtI karI, 'beTIe varNaveluM e saptaparNa vRkSa jovAnuM mane bhAre kutUhaLa che.' pitAjIe kahyuM, 'bahu sAruM. tuM sau svajano sAthe te jovA jaje, ane tyAMnA sarova2mAM kAle tArI putravadhUo sAthe snAna paNa karaje.' pitAjIe tyAM ja gharanA moTerAone ane kArabhArIone AjJA dIdhI, 'kAle udyAnamAM snAnabhojana karavA mATenI taiyArIo karajo. suzobhita vastro ane gaMdhamAlya paNa taiyAra rAkhajo mahilAo tyAMnA sarovaramAM snAna karavA jaze.' -- he gRhasvAminI, dhAtrIoe, sakhIoe tathA mArI badhI bhojAIoe mane ekadama abhinaMdanothI gherI lIdhI. pachI dhAtrIe mane kahyuM, 'beTA, tAruM bhojana A taiyAra che. to jamavA besI jA. nahIM to bhojanaveLA vItI jaze. beTA, bhojanaveLA thatAM je jamI na le teno jaTharAgni baLataNa vinAnA agninI jema bujhAI jAya che. kahyuM che ke jaTharAgni jo bujhAI jAya to varNa, rUpa, sukumAratA, kAMti ane baLano nAza kare. to cAla beTA, jamI le, jethI karIne veLA vItI javAthI thato koI doSa tane na lAge.' e pramANe lAgaNIthI teNe mane kahyuM. eTale kahyA pramANe ucita veLA jALavIne, meM varNa, gaMdha, rasa Adi sarvaguNasaMpanna zAlinuM bhojana karyuM. kevI hatI e zAli ? barAbara kheDelI ane dUdhe sIMcelA kyArAomAM vAvelI, traNa vA2 ukheDIne copelI, yogya rIte vRddhi pAmIne puSTa thayelI, lakhelI, masaLelI, chaDelI, caMdra ane dUdha jevA zveta vAnavALI, pocI, gADha snigdhatA vALI, guNa naSTa na thAya te rIte rAMdhelI, varALa nIkaLe tevI phaLaphaLatI,
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA sugaMdhI ghIthI tara karelI ane caTaNI, pAnaka vagerethI yukta. he gRhasvAminI, pachI mane bIjA pAtramAM hAtha dhovarAvyA ane sugaMdhI kSauma vastrathI mArA hAtha lUchyA. pachI meM hAthapagano zaNagAra sajavAnA hetuthI ghI ane telano sparza karyo. 15 kAle to ujANIe jaIzuM ema jANIne gharanI yuvatIonAM mukha para aMtaranA umaMganI ghoSaNA karatuM hAsya chavAI gayuM. tyAM to jemAM samApta thaI che dinabharanI pravRtti, prApta thai che cakSune viSaya-nivRtti, jene laI ne thatI karmathI nivRtti ane nidrAnI utpatti, evI AvI pahoMcI rAtrI. aMdhArAne pheDato dIpaka pAse rAkhI zayanamAM huM sUtI ane mArI e cAMdanIcItarelI rAtrI sukhe vItI. ujANI meM hAtha, paga ane moM dhoyAM, arahaMto ane sAdhuone vaMdana karyAM, laghu pratikramaNa karyuM ane ujANIe javA huM utsuka banI gaI. ujANIe javA utAvaLI hoIne yuvatIo ane putravadhUoe paNa tyAre gayelI rAtane 'kemeya vItatI na hatI' ema kahIne ghaNI bhAMDI hatI. keTalIkoe to 'ujANIe jaizuM, zuM zuM joIzuM, kevI nAhIzuM' vage2e manorathonI paraspara vAto karIne AkhI rAta jAgaraNamAM ja gALI hatI. taiyArI rasoIyA, rakSako, kAmavALA, kArabhArIo ane paricArako bhojananI taiyArI mATe saunI pahelAM udyAne pahoMcI gayA. tyAM to ekAeka gaganamArgano pathika, pUrvadizAnA vadanakamaLane vikasAvanAra, japAkusuma samo rakta sUrya Ugyo. mahilAoe raMgaberaMgI, bhAtabhAtanAM, mahAmoMghAM paTTa, kSauma, kauzika ane cInAMzuka vastra lIdhAM, kasabIoe kalAkuzaLatAthI banAvelAM, sonA, motI ane ratnanAM uttamottama AbhUSaNa lIdhAM. sauMdaryavardhaka, saubhAgyasamarpaka, yauvana-uddIpaka prasAdhana lIdhAM.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA e pachI nimaMtrita sagAsaMbaMdhInI sarva mahilAo AvI jatAM ammAe ujANIe javA nIkaLavAnI taiyArIo karI, ane zubha muhUrte badhI sAmagrI sahita ammAe temanI sAthe prayANa karyuM. tarata ja ammAnI pAchaLa vAsabhavananA mArgane AbhUSaNanA raNakArathI bharI deto yuvatIsamudAya cAlyo. taruNIonA nUpuranuM rummakajhummaka, suvarNamaya ratnamekhalAno khaNakhaNATa, ane sAMkaLInI kiMkiNIno raNakAra e sauno ramya ghoSa UThato hato. manmathanA -- 16 utsavanI zaraNAI samI temanA AbhUSaNanI zaraNAI jANe ke lokone mArgamAMthI dUra haThavA kahI rahI hatI. ammAnA AdezathI mane bolavavA AvelI dAsIoe temanA nIsaryAnA samacAra mane kahyA. eTale, he gRhasvAminI, zarIre sarva zaNagAra ane manohara, mUlyavAna vastrathI susajja thayelI mArI sakhIo ke mane majjana karAvIne zaNagAra sajAvyA. meM suvarNacUrNathI maMDita, mUlyavAna, sukumAra, suMdara, zveta, AkarSaNa mATenA dhvajapaTa samuM paTTAMzuka paheryuM. vastrAbhUSaNanAM pANIdAra ratnonI jhaLahaLatI kAMtithI mAruM lAvaNya, RtukALe khIlI UThelI camelInI jema, dviguNita banyuM. tarata ja huM dAsImaMDaLathI vIMTaLAIne bahAranA koTanI lagolaganA catuHzAlanA vizALa AMgaNamAM nIkaLI AvI. tyAM vastrAbhUSaNathI dIpatA e yuvatI-samudAyane iMdranA AvAsamAM ekaThA maLelA suMdara apsarAvRMda samo meM joyo. tyAM baLadone hAMkavAmAM ane kAbUmAM rAkhavAmAM anubhavI, gADI para beThelA gADIvAne mane bolAvI, 'kumArI, tame cAlo, cAlo, ujANIe javA mATenAM vimAna samI A sauthI vadhu rUpALI gADI zeThe Aje tamArA mATe nakkI karI che.' e pramANe bolatA te sevake mane jhaDapa karAvI, eTale kAmaLo pAtharelI te gADImAM huM sukhethI caDhI beThI. te pachI mArI pAchaLa mArI dhAtrI ane dAsI sArasikA paNa caDhI. ghaMTaDIono raNakAra karatI te gADI UpaDI. strIonI sArasaMbhALa rAkhatA kaMcukIo, gharanA kArabhArIo ane paricArako mArI pAchaLa pAchaLa AvatA hatA. prayANa A pramANe suyojita, suMdara prayANa vaDe nagarajanone vismaya pamADatAM,
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 taraMgalolA ame saraLa gatie rAjamArga para thaIne javA lAgyAM. huM vividha hATovALA, vizALa, aneka zAkhAomAM phaMTAyelA, lakSmInA moMghAmUlA sArarUpa, nagaranA rAjapathane jovA lAgI. he gRhasvAminI, bhIDelI jALIyukta kamADavALAM gharo, jovAnI rasiyaNa yuvatIone lIdhe jANe ke visphArita locane mane joI rahyAM hatAM. jovAne utsuka rastA paranA loko mane vAnarUpI vimAnamAM beThelI lakSmInI jema pasAra thatI animiSa netre jotAM hatAM. vaLI te veLA mane joIne rAjamArga paranA nagaranA taruNonAM haiyAM manmathanI zarajALathI jANe ke baLI rahyAM hatAM. ramaNa karavAno yoga kema prApta karavo evA manoratha karatA teo eka paLamAM to prANasaMzaya thAya tevo tIvra talasATa anubhavavA lAgyA. apsarA jevI rUpALI yuvatIone paNa mAruM rUpa joIne evuM rUpa prApta karavAnA manoratha udbhavyA. mAruM rUpa, saukumArya ane hAva vaDe ramaNIya zIla joIne rAjapatha paranA sau loko jANe ke anyamanaska banI gayA. vizALa rAjapatha para thaIne ame jatAM hatAM tyAre tyAM prasarI gayelI sugaMdhathI loko Azcaryacakita thaI gayA. lokonI A prakAranI vAto sAMbhaLI mArI dAsIo ame nagaramAMthI bahAra nIkaLI gayAM tyAre pAchaLa doDI AvIne mane kahI gaI. e rIte udyAnamAM pahoMcIne mahilAo vAhanomAMthI UtarI. rakSakagaNane udyAnanI samIpanA bhAgamAM nikaTamAM ja sthApita karyo. udyAnadarzana be sakhIo sahita huM paNa gADImAMthI UtarI, ane bIjI mahilAonI sAthe meM e suMdara udyAnamAM praveza karyo. udyAnanAM koTa tathA dvAra uttuMga ane zveta hatAM. puSpita taruvarothI te bharacaka hatuM. naMdanavanamAM apsarAo vihare tema te udyAnamAM mahilAo viharavA lAgI. te upavanane nIrakhatAM nIrakhatAM teo parNagucchothI sabhara sauMdaryadhAma samAM vRkSonA puSpaguccho cUMTavA lAgI. eTalAmAM ammAe kahyuM, "cAlo, cAlo, ApaNe saptaparNane joIe ; kuMvarIe enA phUla parathI sUcavyuM hatuM
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA ne, ke sarovarane kAMThe e hovo joIe." eTale e yuvatIsamudAya ammAne anusarato masRNa gatie AgaLa vadhyo, ane pelA saptaparNa vRkSane teNe joyuM. 18 - huM paNa dhAtrI ane sArasikA ceTInA saMgAthamAM, seMkaDo darzanIya, nayanamohaka ane manamohaka vastuomAM lobhAtI, e sohAmaNA ughAnane nihALavA lAgI -- zaradaRtue tenA guNasarvasvathI tyAM avataraNa karyuM hoI, tathA anekavidha uttama puSpothI sauMdaryasamRddha baneluM hoIne ughAna sarva prekSakone mATe nayanaramaNIya banyuM hatuM. hajAro paMkhIono zravaNasukhada kalarava sAMbhaLatI huM puSpaparAgathI raMjita madhukarI samI bhramaNa karI rahI. tyAM varSARtu vItatAM, zaradanA Agamane picchakalApa kharI paDyo hovAthI mavihoNo banI gayelo mayUra, jitAyelA jugArI samo mArI dRSTie paDyo. tyAMnA kadalIgRho, tADagRho, citragRho, lAvaNyagRho, dhArAgRho ane keligRho meM joyAM. te udyAna saptaparNone lIdhe jANe ke dhUMdhavAtuM hatuM, azokavRkSothI jANe ke saLagI rahyuM hatuM, puSpita bANavRkSo vaDe jANe ke AgaMtukone nihALI rahyuM hatuM. saptaparNa e pachI meM pelo sarvAMgasuMda2 saptaparNa joyo H moTA bhAganAM pAna kharI paDelo, sarvatra chavAI gayelAM puSponA bhAre lacato, puSpagucchothI zveta zveta banI gayelo, ane guMjatI madhukaramALA vaDe sajja jANe ke nIlotpalanI mALA dhAraNa karela baladeva. pavanathI kharI paDIne nIcenI bhoMyane maMDita karatI tenI pezIone dahIMbhAta samajIne kAgaDAo cotaraphathI cAMca vaDe khotaratA hatA. meM patrapuTamAM vIMTaLAyelo, mArA puSTa stana jevaDo, rUpAnA cattA koza samo teno eka puSpaguccha cUMTyo. bhramarabAdhA eTalAmAM to madhumatta bhramaro, kamaLanA lobhe, kamaLanA jevA ja sugaMdhI mArA mukhakamaLanI pAse AvI lAgyA. manohara jhaMkAranA madhura, sukhada svarane lIdhe anaMgazara samA bhramaro, guMjana karatA, mArA vadana upara, kamaLanI bhrAMtithI UtarI AvyA. bhramarIonAM ToLAM sahita AvIne mArA mukha para Azaro letA te bhramarone huM komaLa kara vaDe vAravA lAgI. e rIte hAtha --
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 taraMgalolA vaDe vAravAmAM AvatAM to UlaTAM teo vadhu ne vadhu nikaTa AvI lAgyA - mAnuM chuM ke pavanathI halatAM pallavothI jANItA hoIne teo DaratA na hatA. bhramarabhramarInAM ToLAMne lIdhe huM praphulla camelI samI dekhAtI hatI. mane DarathI prasveda vaLI gayo, huM tharatharavA lAgI ane meM moTethI cIsa pADI. paraMtu matta bhramarabhramarInAM ToLAMnA jhaMkAramAM ane jAtajAtanA pakSIonA bhAre ghoghATamAM mArI cIsano avAja DUbI gayo. ghoDAnI lALathI paNa vadhu jhINA uttarIya vaDe bhramarone vArIne ane mukha DhAMkI daIne huM temanA DarathI nAThI. doDatA doDatAM, kAmazaronA nivAsa samI, citravicitra ratnamaya mArI mekhalA madhura raNakAra sAthe tUTI paDI. atizaya bhayabhIta thayelI hoIne, he gRhasvAminI, huM tUTI paDelI mekhalAne gaNakAryA vinA mahAmuzkelIe bhramarothI mukta evA kadalImaMDapamAM pahoMcI gaI. saptaparNa eTale tyAM ekAeka doDI AvIne gRhadAsIe mane AzvAsana ApIne kahyuM, "he bhIru, bhamarAoe tane dUbhavI to nathIne?" te pachI pharatAM pharatAM meM pelA saptaparNanA vRkSane joyuM. e kamaLasarovaramAMthI UDIne AvatA bhramaragaNonuM AzrayasthAna hatuM. zaradaRtunA prAraMbhe beThelAM puSpothI chavAI gayuM hatuM. sarovaratIranA mukuTarUpa hatuM. bhramarIonuM piyara hatuM. bhramararUpI lAMchanavALA dharatI para UtarI AvelA pUrNacaMdrarUpa hatuM. sau mahilAo phUla cUMTavAmAM rata hoIne ghaDIka bheLI thaI jatI to ghaDIka chUTI paDI jatI. e vRkSane ghaNo samaya nIrakhIne pachI mArI daSTi kamaLasarovara tarapha gaI. kamaLasarovara suvarNavalayathI jhaLahaLatA DAbA hAthe dAsIne avalaMbIne huM te kamaLasarovara joi rahI :
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA temAM bhayamukta banI kalarava karatAM ane joDImAM pharatAM jAtajAtanAM paMkhIono ninAda UThI rahyo hato. 20 aMdara nimagna banelA bhramarovALAM vikasita kamaLonAM jhUMDanAM jhUMDa hatAM. praphulla kokanada, kumuda, kuvalaya, ane tAmarasanA samUhe te sarvatra DhaMkAI gayuM hatuM. udyAnanI patAkA samA te kamaLasarovarane huM joI rahI. he gRhasvAminI, raktakamaLo vaDe te saMdhyAno, kumudo vaDe jyotsvAno, to nIlakamaLo vaDe te grahono no bhAva dhAraNa karatuM hatuM. ) bhramarIonA guMjAravathI te jANe ke ucca svare gIta gAtuM hatuM. haMsonA vilApathI jANe ke te raDatuM hatuM. pavanathI halI rahelAM kamaLo vaDe jANe ke te agrahastanA savilAsa abhinaya sAthe nRtya karatuM hatuM. darpathI mukhara TIToDAo, krIDArata batako ane harSita dhRtarASTro vaDe tenA baMne kAMThA zveta banI gayA hatA. madhyabhAgane kSubdha karatA bhramaravALAM kamaLo, vacce iMdranIla jaDelAM suvarNapAtra samAM zobhatAM hatAM. tenA para beThelA, phIMDaluM vALelA kSauma vastra jevA dhavala ane zaradaRtu pAsethI guNagaNa pAmelA evA haMso sarovaranA aTTahAsa samA dIsatA hatA. kesaralipta mArA payodhara jevA zobhA dharatA, prakRtithI ja ratAza paDatA, priyA sAthe jemano viprayoga nirmita che tevA cakravAka meM joyA. padminIpatro para beThelA keTalAka cakravAka lIlA maNinI pharasa para paDelA kareNanAM phUlanA puMja samA zobhI rahyA hatA. IrSyA ane roSarahita, sahacarInA saMgamAM anurakta, manazila jevA ratUmaDA cakravAka meM tyAM joyAM. potAnI sahacarInI saMgAthe padminIpatronI vacce 2matA cakravAka,
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA marakatamaNinI cho para daDatA ratnakalazanA jevI zobhA dharI rahyA hatA. mUrchA 21 sarovaranA alaMkAra samA, gorocanA jevI ratAza dharatA e cakravAkomAM mArI STi kAMIka adhika ramamANa rahI. he gRhasvAminI, bAMdhavajana samA e cakravAkone tyAM joIne mane mArA pUrvajanmanuM smaraNa thaI AvyuM, ane zokathI mUrchita thaI huM DhaLI paDI. bhAna pAchuM AvatAM, mAruM hRdaya atizaya zokathI rUMdhAI gayuM, ane huM puSkaLa AMsu sArI manovedanA pragaTa karavA lAgI. huM raDatAM raDatAM, kamaLapatramAM pANI lAvIne mArA hRdayapradezane tathA AMsune lUchatI dAsIne joI rahI. pachI te gRhasvAminI, huM tyAMthI UThIne tAjAM, lIlAM patra vALI padminInA jhUMDa samA, sarova2kAMThenA kadalImaMDapamAM gaI. tyAM nirmaLa gaganataLa jevI atyaMta zyAma paththaranI pATa para huM zokavivazatAthI AMsu vahevarAvatI besI paDI. ceTInI pRcchA eTale dAsIe mane pUchyuM, 'he svAminI, zuM tane khAdheluM barAbara pacyuM nathI ? athavA to vadhu paDato thAka lAgyo che ? ke pachI kazuMka tane karaDI gayuM ?' mArAM AMsu lUMchatI te pote paNa mArA pratyenA snehathI AMsu sAravA lAgI ; vaLI teNe pUchyuM, 'tane zA kAraNe A mUrchA AvI ? mane sAcI vAta kahe, jethI tarata ja upAya karI zakAya. vilaMbane lIdhe tArA zarIrane rakhe kazI hAni pahoMce. kahyuM che ke vyAdhinI, durjananI maitrInI ane duHzIla strInI upekSA karanAra pachIthI bhAre duHkhI thAya che. pramAda sevavAthI anartha AvI paDe ane vinAza paNa thAya, mATe he suMdarI, badhI bAbatamAM samayasara pagalAM levAM e ja sAruM che. mATe, AvI paDelA nAnA zA doSa pratye paNa pramAda na sevavo, nahIM to yogya veLAe je nakhathI chedAya tevuM hoya, te pachIthI kuhADAthI chedavuM paDe tevuM thaI jAya.' A prakAranAM tema ja bIjAM paNa sahiyarane sahaja evAM pathya vacano
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA dAsIe vinavaNI karatAM karatAM mane kahyAM. eTale UThIne meM tene kahyuM, 'tu bIza nahIM, nathI mane ajIrNa thayuM, nathI mane bhAre zrama paDyo ke nathI mane kazuM karaDI gayuM.' te bolI, 'to pachI ema kema thayuM ke utsava pUro thaye jema iMdradhvajanI yaSTi paTakAya te rIte tuM mUrchAvikaLa aMgoe bhoMya para DhaLI paDI ? he suMdarI, mane kazI samaja nathI paDatI eTale tane pUchI rahI chuM, to tuM tArI A dAsIne rajeraja vAta kara.' taraMgavatIno khulAso eTale, he gRhasvAminI, te marakatamaNinA gRha samA kadalIgRhamAM nirAMte beThAM beThAM meM sArasikAne madhura vacane vAta karI. 'he sakhI, huM mUrchA khAIne zA kAraNe DhaLI paDI, tenI kathanI ghaNI lAMbI che. huM tane TUMkamAM kahI saMbhaLAvuM chuM. sAMbhaLa. tuM ane huM sAthe ja janmyAM, sAthe ja dhULamAM ramyAM ane ApaNe sAthosAtha sukhaduHkha bhogavyAM che; vaLI tuM to mAruM badhuM rahasya jANe che. eTale ja huM tane A vAta kahuM chuM. he priya sakhI, je tArA karNaddAramAM praveze che, te tArA mukhamAMthI bahAra na nIkaLe tenI tuM saMbhALa rAkhe che, tethI ja to huM A vAta tane kahuM chuM. huM tane mArA jIvataranA sama dauM chuM, tuM mAruM A rahasya koIne paNa na kahetI.' 22 A pramANe jyAre meM sArasikAne zapathathI bAMdhI lIdhI tyAre te mAre page paDIne kahevA lAgI, 'tuM kahe che tema ja karIza. huM icchuM chuM ke tuM tArI A vAta mane kahe. he vizAlAkSi, huM tArA caraNanA ane mArA jIvataranA zapatha khAuM chuM ke tuM je kahIza te huM pragaTa nahIM ja karuM.' meM kahyuM, 'he sArasikA, tuM mArA pratye anurAgavALI che tethI tane vAta karuM chuM. mAruM koI paNa evuM rahasya nathI je meM tane na kahyuM hoya. pUrve meM je duHkha anubhavyuM che tethI mArI AMkhomAMthI AMsu varasI rahyAM che. tIvra vedanA pharIthI sahevAnA bhaye huM kahetAM aMcakAuMchuM. paNa tuM sAMbhaLa, sAMbhaLatAM khinna ke vihvaLa na banatI priyavirahanAM kAruNyavALI sarva sukhadu:khanI paraMparA huM varNavuM chuM. sAMbhaLavAnuM tane khUba kutUhaLa che, to huM ahIM nirAMte beThAM beThAM zokathI viSaNa ane gaLatAM netre mArI kathanI kahuM chuM. --
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 taraMgalolA pUrvabhavano vRttAMta cakravAka-mithuna gaMgAnadI madhyadezanA mitra samo aMga nAmano deza hato : dhAnyathI bharapUra, tathA zatruonA AkramaNa, cora ane duSkALathI mukta. tenI rAjadhAnI hatI caMpA - ramaNIya vanarAji ane udyAnothI maMDita, badhI uttama purIonA guNothI samRddha ane ema sAcce ja ekamAtra purI. jenA kAMThA snigdha hatA ane baMneya taTa puSkaLa gAmo, nagaro ane janapadothI bharacaka hatA tevI, paMkhIonAM jhUDathI vyApta, aMgadezanI ramaNIya nadI gaMgA tyAM thaIne vahetI hatI. kAdaMba pakSIrUpI kuMDaLa ane haMsarUpI mekhalA dharatI, cakravAkarUpI stanayugalavALI, sAgarapriyA gaMgA phaNanuM vastraparidhAna karI gamana karatI hatI. tenA kAMThA paranAM vRkSo matta vanagajonA daMtUzaLanA prahAravALAM hatAM. tenA tarapradezomAM jaMgalI pADA, vAgha, dIpaDA ane tarasanI moTI vasatI hatI. te nadI para, pAkavA mAMDelA kalamI cokhA jevI ratAza dharatA cakravAkyugalonAM jUtha zobhI rahyAM hatAM. temanI potapotAnI joDImAMnA sAthIdAra sadA ekameka pratye anurakta rahetAM. tyAM dhRtarASTra, sArasa, ADi, kAdaMba, haMsa, TIToDA ane tevAM bIjAM pakSIonAM ToLAM nirbhayapaNe ane svacchaMde krIDA karatAM hatAM. cakravAkI he sakhI, tyAM huM AgalA bhavamAM eka cakravAkI hatI. kapUranA cUrNathI mizrita kapIlA jevo Acho ratUmaDo mArA zarIrano vAna hato. e pakSIbhavamAM te avasthAne yogya pracura sukhasanmAnamAM huM Asakta hoIne pachInA manuSyabhavanuM mane smaraNa thatuM hatuM. saMsAramAM sarva yonionA jIvone, jo
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 24 teo sukhasaMpattithI mohita hoya to temane AgalA janmanI smRti thatI hoya jemAM svacchede ane sukhe vicAravAnuM hatuM, joItI vastu svacchede prApta thatI tevI cakravAkyonimAM huM gADhapaNe Asakta hatI. jevo tadana doSamukta anurAga cakravAkomAM hoya che, tevo jIvalokanA anya prANIo vacce nathI hoto. cakravAka tyAM eka cakravAka hato. saheja goLAza dharatuM, suMdara, sazakta tenuM zarIra hatuM. agaru jevo mastakano vAna hato. gaMgAmAM vicaravAmAM te kuzaLa hato. zyAma caraNa ane cAMcavALo e cakravAka lAvaNyamAM, nIlakamaLanI pAMkhaDIothI mizrita tAjAM koraMTa puSponA Dhagano AbhAsa upajAvato hato. AmaraNa niraMtara ekadhArI premavRttivALo te svabhAve bhadra ane guNavAna hato, ane tapasvInI jema roSavRttithI te tadana mukta hato. sajaLa megho samA jaLapravAhamAM vIjaLInI jevI tvarita gativALI huM tenA saMgAthamAM, saritAnA tIronA kaMThAbharaNa samI viharatI hatI. kamalinInI kuMkuma-arcA samI, girinadInI ratnadAmaNI samI, taTapradezamAM rAcatI, huM priyamAM anurakta rahetI vicaratI hatI. parasparanA zrotrane zAtA ApatA, karNarasAyaNa samA manahara kalarave ame khelatAM hatAM. ame ekamekano pIcho karatAM, ekamekanA svaranuM anukaraNa karatAM, ekamekamAM anurakta, ekamekane ghaDIka paNa choDavAne icchatAM na hatAM. e pramANe ekabIjAnuM anuvartana karatAM amAro baMneno bAdhArahita, saMtuSTa jIvanakrama pravartato hato. A rIte ame vividha nadIomAM, aneka
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 taraMgalolA ramaNIya pAsarovaromAM, retALa ke TIMbAvALA manohara tIrapradezomAM ramaNa karatAM hatA. vanahastI have eka vAra aneka prakAranA pakSIonAM gaNo ane yugalo vacce ame, ratnanI che jevA bhAgIrathInA jaLanI sapATI para ramatAM hatAM. e veLA tyAM sUryanA tApe tapta eka madamasta gaja nahAvA Avyo. rAjyalakSmI jevA caMcaLa ane duMdubhi jevo madhuragaMbhIra zabda karatA tenA kAna tenA skaMdha para paDatA hatA. meghanI jema te garjato hato, girizikhara jevuM sthULa tenuM zarIra hatuM, maMDasthaLa maTe kharaDAyeluM hatuM. zarIra dhULathI lipta hatuM. potAnA madapravAhanI manahara, maghamaghatI sugaMdhe vanavRkSonAM puSponI sugaMdhane harI leto, zarIra parathI vahetA, tAjA saptaparNanA phUla jevI gaMdhavALA ane vAyuvege cotarapha chaMTAtA madajaLa vaDe AsapAsanI dhULane sugaMdhita karato, sAgaranI mahiSI gaMgAnA vizALa pulinarUpI jaghana para jANe ke mekhalA racato te gajarAja ame hatA te tarapha lalita gatie AvavA lAgyo. gaMgA tenA AgamanathI DaratI hoya tema, UThelA jabbara kallolone miSe jANe ke dUra khasI javA lAgI. pANI pI pIne pachI dharAmAM UtarIne temAM nimagna thato te suMdara lAgato hato. - sUMDha vaDe te cAre dizAomAM ane potAnI pITha para jaLa uDADato, jANe ke malina jaLane svaccha karavAnI AturatAthI dharAne ulecI nAkhavA te Icchato hoya tema lAgatuM hatuM. he sakhI ! sUMDhane jaLathI bharIne te jaLanI dhAra uDADato, te agrabhAgathI jharatA nirjharavALA girizikhara samo zobhato hato. te sUMDha UMcI karato tyAre tenuM rAtA tALavA, jIbha ane hoThavALuM mukha, zuddha aMjananA girimAM hiMgaLokanI khANanI gartA jevuM zobhatuM hatuM.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA jaLamAM majjana karatAM, jaLa pravAhane aneka rIte DakhoLatAM ane jaLa pItAM teNe amane sau pakSIone uDADyAM. dUra UDI gayA chatAM amAro bhaya jato na hato. nAhIne zAtA anubhavato hAthI potAnI icchA anusAra pANInI bahAra nIkaLyo. 26 vyAdha te veLA prANIone mArIne potAno jIvananirvAha calAvato evo eka juvAnajodha vyAdha tyAM AvI pahoMcyo. jaMgalI phUlonI mALA teNe mastaka para vIMTI hatI. hAthamAM dhanuSyabANa sAthe te kALadaMDa dhAraNa karelA yamarAja samo lAgato hato. tenA aDavANA paga thAMbhalA jevA hatA. paganA nakha bhAMgelA ane ADAavaLA hatA. paganI AMgaLIo UpaselA hADakAvALI ane meLa vagaranI hatI. sAthaLa UpaselAM hatAM. chAtI khUba vizALa hatI. bahu vAraMvAra dhanuSya kheMcavAnA mahAvarAthI kaThora banelA hatA. dADhImUcha ratAza paDatAM ane vadhelAM hatAM. moDhuM ugra hatuM. AMkho pIMgaLI ane rAkhoDI hatI. dADho lAMbI, vaLelI, phATelI ane pILAza paDatI bhUkharI hatI. khabhA pracaMDa hatA. cAmaDI pavana ane tApanA mArathI kALI ane kakarza banelI hatI. vANI kaThora hatI.
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA Avo pakSIonA kALa samo te kRtAMta tyAM AvI lAgyo. tenA khabhe tUMbaDuM laTakAveluM hatuM. teNe bhayAnaka vyAghracarma paheryuM hatuM, je kALA kAjaLathI kAbaracItarA karelA pILA vastra jevuM lAgatuM hatuM. 27 pelA hAthIne joIne te vyAdha, hAthI pahoMcI na zake tevA sthAne nadIkAMThe UgelA eka pracaMDa thaDavALA vizALa vRkSa pAse pahoMcyo. khabhA pAse dhanuSyane goThavI najarane tIrachI karI te duSTa pelA jaMgalI hAthIne mAravA mATe dhanuSyanI paNacha para bANa sarjyuM. barAbara sthAna laIne, dhanuSyanI paNacha para caDAveluM te prANaghAtaka bANa teNe hAthI tarapha choDyuM, ane kALamuhUrtamAM tyAMthI pasAra thatA mArA sAthIne kALayoge te bANe kaTipradezamAM vIMdhI nAkhyo. prabaLa coTanI pIDAthI mUrchita banelo, gati ane ceSTAthI rahita thaIne te pahoLI pAMkhe pANImAM dhabakAyo ane sAthe mAruM hRdaya paNa bhAMgI paDyuM. viddha cakravAka teNe bANathI vIMdhAyelo joIne pahelavahelA mAnasika duHkhanA zokano bhAra dhAraNa karavAne azakta banIne huM paNa mUrchA khAIne nIce paDI. ghaDIka pachI game tema karIne bhAna AvatAM zokathI vyAkuLa banI vilApa karatI huM AMsupUre ubharAtI AMkhe mArA piyune joI rahI. tenA kaTipradezamAM bANa bhoMkAyeluM hatuM ; baMne pAMkhono saMpuTa, chUTo, pahoLo ne DhaLI paDelo hato ; pavanane jhapATe DhALIne bhAMgI nAkhelA, velo vaLagelA padma samo te paDyo hato. paDavAne lIdhe bahAra nIkaLI AvelA lohIthI ladabada evo te lAkhathI kharaDAyelA pANIbhInA suvarNa kaLaza samo dIsato hato. lohIthI kharaDAyelA zarIravALo te mAro sAthI caMdananA dravathI siMcita pUjApA mATenA azokapuSponA Dhaga samo dIsato hato. jaLapravAhane kAMThe paDelo kesUDAnA jevA suMda2vAnavALo te AthamavAnI aNI para AvelA, kSitijamAM DUbavA mAMDelA sUraja samo zobhato hato. mArA priyatamane bhoMkAyeluM bANa cAMca vaDe kheMcI kADhavAmAM mane e Dara lAgato hato ke bANa kheMcavAnI vedanAne pariNAme te kadAca mRtyu pAme. pAMkha
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 28 pasArIne tene bheTatI, "hA ! hA ! kaMtha !' ema bolatI huM tenI saMmukha thaIne AMsugherAyelI AMkhe tenuM mukha joI rahI. bANaprahAre niprANa banelA mArA priyatamanI cAMca vedanAthI khullI thaI gaI hatI. AMkhanA DoLA upara caDI gayA hatA ane badhAM aMgo tadana zithila thaI gayAM hatAM. kiMkartavyavimUDha banelI huM, svAbhAvika premane kAraNe, uparAupara AvatA taraMgothI vIMTaLAyelA tene, te mRta hovA chatAM jIvato mAnavA lAgI. paraMtu te tadana phIko paDI gayo che tema jANIne ekAeka AvI paDelA duHsaha zokAvegathI huM mUchita thaIne bhAna gumAvI beDhI. te pachI kemeya karIne bhAnamAM AvatAM huM mArA AgaLanAM pIMchAM cAMcathI toDavA lAgI. tenAM pIMchAMne paMpALavA lAgI ane pAMkha vaDe huM tene bheTI paDI. he sakhI ! huM Amatema UDatI pANI chAMTatI, mRta priyatamanI badhI bAju bhramaNa karatI A pramANe mArA hRdayanAM karuNa vilApavacano kADhavA lAgI: cakravAkI-vilApa arere! bIjAnA sukhanA vidhAtaka kayA dayAhIne Ane vIMdhI nAkhyo ? koNe sarasI (sarovara) rUpI suMdarInuM A cakravAkarUpI saubhAgyatilaka bhUMsI kADhyuM ? koNe mane ocIMtuM A strIonA sukhanuM vinAzaka zoka !' vidhavya ApyuM ? he nAtha ! tArA virahamAMthI pragaTelA anutApanA dhumADA ane ciMtAnI jvALAvALA zokAgnithI huM baLI rahI chuM. kamaLapatranI ADazamAM tuM rahyo hoya tyAre tAruM rUpa na jotAM huM tArA darzanathI jyAre vaMcita thatI, tyAre kamaLasarovaromAM paNa mAruM mana TharatuM na hatuM. mArI daSTi bIjA koI viSaya para coTatI ja nahIM - kamaLapatranA
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 taraMgalolA aMtare rahelo tuM tyAre paNa mane dezAMtare gayA samo lAgato. tuM mAre mATe adazya banatAM have mAruM A zarIra zuM kAma TakI rahyuM che ? priyanA viyoganuM duHkha niraMtara hoya che. dahana pelo vanagaja pAcho cAlyo jatAM te vanacara mArA sahacarane vIMdhAyelo joIne hAya hAya karato tyAM AvI pahoMcyo. hAtha dhuNAvato, moTA zokapravAha samo te vyAdha, jyAM mAro priyatama marelo paDyo hato te sthaLe Avyo. priyatamanA prANaghAtaka kALa samA bhISaNa evA tene jotAM ja bhayavyAkuLa banIne huM jhaDapathI AkAzamAM UDI gaI. pachI teNe cakravAkane jhAlIne temAMthI potAnuM bANa kheMcI kADhyuM, ane marI gayelo jANIne tene retALa kAMThA para anukaMpAthI mUkyo. mArA priyatamane caMdrakiraNa jevA zveta taTa para nAkhIne te nadInI AjubAju kASTha zodhavA lAgyo. e vanacara lAkaDAM laIne pAcho Ave te daramiyAna huM priyatamanA paDakhAmAM lapAIne beThI. 'hAya nAtha ! huM tane A chellI vAra ja jovAnI. eka ghaDImAM to tuM sadAno durlabha banI jaIza.' ema huM vilApa karavA lAgI. tyAM to te vanacara jaladI lAkaDAM laIne mArA priyatamanI pAse AvI pahoMcyo. eTale huM paNa jhaDapathI UDI gaI. hAthamAM dAru (lAkaDAM) sAthe te dAruNane joIne huM vicAravA lAgI ke A duSTa mArA priyatamane AnAthI DhAMkI daIne bALI nAkhaze. manamAM e pramANe vAraMvAra vicAratI du:khathI saMtapta banIne pAMkho vIMjhatI huM mArA priyatamanI upara cotarapha bhramaNa karavA lAgI. pachI teNe dhanuSabANa tathA cAmaDAMnI kUpI bAju para mUkIne mArA priyatamane badhAM lAkaDAMthI DhAMkI dIdho. pachI vyAdhe bANa sAMdhIne araNimAM agni pragaTAvyo ane 'tane svarga maLajo' ema moTe avAje ghoSaNA karI. dhumADAvALA ane jvALAthI prakAzatA te agnine priyatamanI upara chavAyelo joIne, jema dAvAnaLe vana saLagI UThe, tema huM ekadama zokathI saLagI UThI. kRtAMte pADelI ApattithI saMtapta banIne huM mArI nirAdhAra jAta para rovA lAgI,
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA ane vilApa karatI hRdayathI priyatamane saMbodhIne A pramANe kahevA lAgI dahanaveLAno cakravAkIno vilApa sarovara, saritA, vAva, jaLataTa, taLAva, samudra ane navANomAM ullAsathI jeNe ramaNa mANyuM te tuM A dAruNa Aga zuM sahI zakIza ? A pavanabaLe Amatema ghUmatI jvAlAvalIthI prakAzato agni tane bALI rahyo che tethI he kAnta, mArA aMgo paNa baLuMbaLuM thaI rahyAM che. mane priyatamanA saMyogamAMthI Ama viyoga karAvIne have, lokonA sukhadu:khanI pArakI paMcAtano rasiyo kRtAMta bhale dharAto. lokhaMDanuM baneluM A haiyuM tArI AvI vipatti jovA chatAM phATI na paDyuM, to e duHkha bhogavavAne ja lAyaka che. priyatamane paDakhe rahIne AvI Aga mArAthI so vAra paNa sahevAya, paNa A priyaviyoganuM duHkha mArAthI sahyuM jatuM nathI. sahagamana e pramANe vilApa karatAM karatAM atizaya zokathI uttejita thaIne strIsahaja sAhasavRttithI mArA manamAM maravAno vicAra Avyo. ane te sAthe ja huM nIce UtarI ane priyanA aMganA saMsargathI zItaLa evI AgamAM, pahelAM huM hRdayathI paDI hatI, te have mArA zarIrathI paDI. Ama jene priyatamanA zarIrano saMparka hato tevA, mArA kaMThanA jevA kuMkumavarNA agnimAM, meM jema madhukarI azokapuSpanA guccha para jhaMpalAve, tema jhaMpalAvyuM. ghuraghurarATa karIne saLagato sonA jevI piMgaLI zikhAvALo agni mArA zarIrane bALato hovA chatAM, priyatamanA duHkhathI pIDAtI hovAthI mane kazuM lAgyuM nahIM. e pramANe, he sArasikA, mArA pahelAM mRtyu pAmelA mArA priyatamanA zokAgninI jvALAe udIpta te agnimAM huM baLI marI.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 taraMgalolA vRttAMtanI samApti e pramANe he gRhasvAminI, priyatamanA ane mArA maraNano vRttAMta kahetAM kahetAM pragaTelA du:khane lIdhe huM mUrchita thaIne DhaLI paDI. pAchI bhAnamAM AvatAM, mana ane hRdayathI vyAkuLa banI meM dhIre dhIre sArasikAne kahyuM : te veLA mRtyu pAmIne pachI huM A kauzAMbI nagarImAM sarvaguNasaMpanna zreSThInA gharamAM janmI. A jaLataraMgomAM zaradanA aMga samAM, cakravAkone joIne, he sakhI, mane tIvra utkaMpa pragaTyo. cakravAkonAM yugala jovAmAM huM tallIna hatI, tyAre ekAeka mArA hRdayasarovaramAM mAro e cakravAka UtarI Avyo. ane he sakhI, aneka guNe rucikara evo mAro cakravAkIno bhava ane te bhavamAM je badhuM bhogavyuM ane je tane meM hamaNAM kahI batAvyuM te sAMbharI AvyuM. mArI e smRtine kAraNe priyatamanA viyoganI karuNa kathanI meM tane saMkSepamAM kahI. bhAvi jIvana aMge nizcaya tane mArA jIvataranA zapatha che jyAM sudhI mane te mArA priyatamanuM punarmilana na thAya tyAM sudhI tuM A vAta koIne paNa kahIza nahIM. jo A lokamAM kemeya karIne tenI sAthe mAro samAgama thaze to ja, he sakhI, huM mAnavI sukhabhogonI abhilASA rAkhIza. suratasukhanI spRhA rAkhatI huM AzApizAcIne vizvAse, tene maLavAnI lAlace sAta varasa pratIkSA karIza. paraMtu sakhI, tyAM sudhImAM jo te mArA hRdayamaMdiranA vAsIne nahIM jouM, to pachI jina-sArthavAhe kheDelA mokSamArgamAM huM pravrajyA laIza. ane pachI huM evuM tapa AcarIza jethI karIne, sAMsArika baMdhanovALAnI upara saheje AvI paDatuM priyajananuM virahaduHkha huM pharI kadI na pAmuM. huM zramaNatvarUpI parvata para nirvighne ArohaNa karIza, jethI karIne janma, maraNa vagere sarve duHkhonuM virecana thaI jAya. ------ he gRhasvAminI, e pramANe mArAmAM atyaMta Asakta ane snehavaza dAsIne meM mArI kathanI kahI zokane haLavo karyo. ceTInuM AzvAsana e kathanI sAMbhaLIne, mArA pratyenA vAtsalyathI komaLa hRdayavALI
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA sArasikA mArA duHkha ane zokathI saMtapta thaIne keTalAye samaya sudhI raDatI rahI. pachI te raDatAM raDatAM mane kahevA lAgI, 'arere svAminI ! meM jANyuM, tAruM A priyavirahanuM du:kha kevuM haiyuM bALI nAkhe tevuM che te. pote pUrve karelAM karmorUpI pApavRkSonAM kaDavAM phaLo kALe karIne paripakava thatAM hoya che. he svAminI, tuM viSAda tajI de ; devatAnI kRpAthI, he bhIru, tArA te ciraparicita priyatamanI sAthe tAro samAgama thaze ja.' 32 e pramANe aneka mIThAM vacanothI AzvAsana ApI, manAvIne teNe mane svastha karI tathA jaLa lAvIne mArAM AMsu pakhALyAM. te pachI, he gRhasvAminI, dAsInI sAthe te kadalImaMDapamAMthI bahAra nIkaLIne huM jyAM ammAnI samIpamAM amAro paricAraka varga viharI rahyo hato, tyAM pahoMcI. priyamilana ujANIethI pratyAgamana pachI vAvane kAMThe beThelI ane snAna, zaNagAra vagere karavAmAM racIpacI ammAne joIne huM tenI pAse gaI. bhUMsAI gayelI biMdIvALuM, sahejasAja bacelA AMjaNa yukta rAtAM nayanavALuM, khinna baneluM ane prabhAtakALanA caMdra samu phIkuM evuM mAruM vadana joIne viSAda pAmatI ammAe kahyuM, 'beTA, udyAnamAM bhamavAnA thAkane lIdhe tuM karamAyelI utpalamALAnA jevI zobhAhIna banI gaI ke zuM ?' eTale priyatamanA viyoge duHkhI, sarvasva harAI gayuM hoya tevI huM AMsu bharelI AMkhe bolI, 'mAruM mAthuM duHkhe che.' 'to beTA, tuM nagaramAM pAchI jA.' 'mArAthI eka DagaluM paNa daI zakAya tema nathI. mane tAva caDyo che.' e vacana sAMbhaLIne atyaMta khinna banelI mArI vatsala mAtAe kahyuM, 'tuM svastha thAya te pramANe karIzuM. huM paNa nagarImAM na AvuM, to AvI durdazAmAM tane ekalI kema mukuM ? mArI putrI AkhA kuLanuM sarvasva che.' e pramANe kahIne putrI pratyenA atizaya snehavALI ammAe zayanavALuM eka uttama vAhana mAre mATe joDAvyuM. pachI pelI mahilAone teNe kahyuM, 'tame
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA sau snAnazaNagAra karI, bhojana patAvIne veLAsara pAchI AvI jajo, hoM, mAre jarA nagaramAM javAnuM che, kAMika tAkIdanuM anivArya kAma che, paNa tame kazI ciMtA na karazo.' e pramANe te badhIne sAruM lAge tema kahyuM. ujANInA AnaMdotsavamAM strIone kazo aMtarAya na paDe e dRSTie ammAe potAnuM nagarImAM pAchA pharavAnuM kharuM kAraNa na jaNAvyuM. sAthenA sau rakSako, dekharekha rAkhanArA vRddho ane kaMcukIone potapotAnA kAryamAM barobara sAvadha rahevAnuM kahIne, thoDAka parivArane ane anubhavI paricArakone sAthe laIne te vAhanamAM besIne ammA mArI sAthe nagarImAM AvI. 33 vAsabhavanamAM taLAI ane takIyAvALA zayanamAM huM beThI. gaLAno motIno hAra, mALA, kAnanuM kuMDaLayugala, kaTimekhalA e badhuM kADhIne meM dAsIne soMpyuM. eTale ammAe mArA bApujIne kahyuM, 'taraMgavatInA zarIramAM toDa che. mAthuM paNa dukhe che. eTale udyAnamAM tene vadhu rahevAnuM goThyuM nahIM. jenA nimitte huM udyAnamAM gaI, te saptaparNanuM vRkSa sarovaranI samIpamAM UgeluM ane DhaMkAI gayeluM meM joyuM. sau strIone udyAnamAM ramaNabhramaNa karavAmAM kazuM vighna na thAya e hetuthI meM mArA pAchA cAlI AvavAnuM sAcuM kAraNa temane nathI jaNAvyuM.' e vacana sAMbhaLIne mArA para putro karatAM paNa vadhu snehabaMdhavALA bApujI adhika vyAkuLa ane duHkhI thayA. vaidarAjanuM Agamana ammAnI salAhathI vaidyane bolAvyo. te vivekabuddhivALo ane potAnI vidyAnA guNe AkhA nagaramAM prakhyAta hato; uttamakuLamAM janmelo, gaMbhIra svabhAvano ane cAritryavAna hato; zAstrano jANakAra hato; ane teno hAtha zubha, kalyANakArI ane haLavo hato. badhA prakAranI vyAdhionA lakSaNa, nidAna ane nigrahamAM tathA tene lagatA prayogavidhimAM kuzaLa evo te vaidya nirAMte Asana para besIne mane pUchaparacha karavA lAgyo. 'mane kahe, tane vadhAre kaSTa zenAthI thAya che tAvathI ke mAthAnA du:khAvAthI ? tuM vizvAsa rAkha. A ghaDIe ja tAruM kaSTa huM dUra karI daIza. teM gaI kAle bhojanamAM zuM lIdhuM hatuM ? tane khAdheluM barAbara. ----------
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 34 pacyuM hatuM? tArI rAta kevI rIte gaI, AMkhone bIDI detI UMgha barAbara AvI hatI ?' eTale sArasikAe meM je kAMI rAtre AhAra karyo hato te, tathA pUrva janmanA smaraNa sivAyanI ujANIe gayAnI vAta kahI jaNAvI. e pramANe pUchIne ane mane joItapAsIne vastutithino marma pAmI jaI vaidya kahevA lAgyo, "A kanyAne kazo roga nathI.' jvaranA prakAra lokone jamyA pachI tarata Avato jvara kaphajvara hoya, pAcana thatAM je jvara Ave te pittajvara ane pAcana thaI gayA pachI Avato jvara te vAtajvara hoya che. A traNeya veLAe je vara Ave te sannipAta-vara hoya, jemAM ghaNA prabaLa doSo rahelA hovAnuM jANavuM. athavA to jemAM ukta traNeya prakAranA jvaranA doSa ane lakSaNo varatAya tene sannipAta-jvara jANavo. vaLI daMDa, cAbuka, zastra, paththara vagerenA prahArane lIdhe, jhADa parathI paDavAthI ke dhakelAvAthI - evA koI viziSTa kAraNe utpanna thatA jvarane AgatuMka jvara jANavo. A jvaromAMthI ekeya lakSaNa mane ahIM dekhAtuM nathI. mATe tame nizcita raho, A kanyAnuM zarIra tadana svastha che. lAge che ke tamArI putrI udyAnamAM bhramaNa karIne ane vAhananI athaDAmaNathI thAkI gaI che. A zArIrika parizrama jANe ke jyara hoya ema bALAne lAge che. athavA to pachI bhAre zoka ke Darane lIdhe Ane kazo cittavikAra thayo hoya, jethI karIne A bALA khinna banI gaI hoya. AmAM bIjuM kazuM kAraNa nathI." e pramANe ammAne tathA bApujIne kAraNo tathA dalIlothI samajAvIne, sanmAnapUrvaka vidAya karAyelo vaidya amAre gherathI gayo. virahAvasthAnI vyathA pachI bhAre zokathI tapta hRdayavALI ane duHkhArta banI gaI hatI. ammAe mane zapatha daIne bapore jamADI. ujANIethI pAchI pharelI pelI
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA mahilAo paNa snAna, zaNagAra, bhojana ane AnaMdapramodanA aneka prasaMgo varNavA lAgI. nIlaraMgI zayanamAM azaraNa banIne sUtAM, nidrArahita AMkhoe mArI e rAtrI kemeya karIne vItI. 35 kahe che ke Agale divase mane joIne jeo madananAM bANathI vIMdhAI gayA hatA, temanA vaDIla seMkaDo puruSo bApujI pAse mAruM mAguM karavA AvelA, paraMtu umedavAro rUpALA hovA chatAM, zIla, vrata, niyama ane upavAsanA guNomAM te badhA mArA samovaDa na hovAthI, he zeThANI, temano bApujIe asvIkAra karyo. ene lagatI vAtonA ane guNakIrtananA prasaMgomAM vAraMvAra upasthita raheto mAro priyatama ja mArI AMkhomAM pANI rUpe UtarI AvyA karato hato. pahelAMnA e mArA dehasaMbaMdhanuM huM vAraMvAra saMsmaraNa karatI tethI mArA upara jANe ke krodhe bharAIne risAIne mArI bhojanaci cAlI gaI. - he gRhasvAminI, huM du:khIduHkhI hoIne, snAna ane zaNagAra mane jhera jevA lAgatAM; vaDIlo ane kuTuMbIjanothI mAro hRdayabhAva chupAvavA huM te nI2sapaNe karye jatI. jo manoratharUpI taraMgo mArA jIvitamAM prasarelA na hota, to huM priyatamanA saMgathI viyukta rahIne eka kSaNa paNa jIvI na zakata. svairapaNe bhramaNa karato, kAmadevanA bANa jevo, saptacchadanI saurabhavALo, sukhI lokone zAtA Apato, Rtune lIdhe pracaMDa evo pavana mane pIDato hato. madananA zarapAta samAM, timiranAzaka caMdrakiraNono sparza huM kSaNa paNa sahI zakatI na hatI. kumudavanane amRtavRSTi samI atyaMta paritRpta karatI zItala jyotsnA paNa uSNa hoya tema mArA aMgane dajhADatI hatI. he, gRhasvAminI, viSayasukhanI tRpti karAvatA pAMca prakAranA iSTa iMdriyArtho, mArA priyatama vinA mane zoka upajAvatA hatA. te veLA meM priyatamane pAmavA mATe, sarve manoratha pUrA karanAra eka so ATha AyaMbila karavAno saMkalpa karyo. sarve duHkhanuM vinAzaka ane sarve
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 36 sukhanuM utpAdaka evuM e vrata karavA mATe, mAruM mana rAjI rAkhavA vaDIloe mane saMmati ApI. huM AyaMbila vrata karavAthI dUbaLI paDI gaI hovAnuM mArA svajano ane parijanoe mAnyuM; kAmadevanA bANathI huM zoSAIne kRza banI gaI hovAnuM teo na kaLI zakyA. citrapaTanuM Alekhana pachI, he gRhasvAminI, virahaduHkhe saMtapta banelI meM hRdayanA zokathI visAmo meLavavA, citrakarma mATe yogya evo eka paTTa taiyAra karAvyo. majabUta pAsathI bAMdhelI, yogya mApanI, jhINA vALa vALI, masUNa, suMdara pIMchIo taiyAra karAvI. te baMne bAju tIkSNa agravALI, upakRta, sapramANa, jhINI, snigdha rekhA pADatI ane hAthamAM utsAha prere tevI hatI. temanA vaDe meM te citrapaTamAM je kAMI cakravAkI tarIkenA bhavamAM mArA priyatamanI sAthe meM anubhavyuM hatuM te badhuM ja AlekhyuM : je rIte ame ramatAM ane viharatAM, je rIte mAro sahacara vIMdhAyo ane maraNa pAmyo, je rIte vyAdhe tene khamAvyo, ane je rIte meM tenI pAchaLa anukaraNa karyuM. vaLI meM bhAgIrathInAM vaheNa, samudrasamA taraMgavALI gaMgA ane tenA paTamAM racAMga nAmadhArI vihaMgo - eTale ke cakravAko, hAthI, juvAnajodha ane dhanuSyadhArI vyAdhayuvaka - e badhuM kramazaH tUlikA vaDe citrapaTamAM AlekhyuM. vaLI padmasarovara, aneka prakAranAM vRkSonI gIca jhADIvALI dAruNa aTavI, ane tyAMno hajAro kamaLo vALo RtukALa e badhuM cItaryuM. citragata e mArA kuMkumavarNA, manorama cakravAkane huM ananya citte jotI ja rahI. kaumudI mahotsava e samaye vividha guNa ane niyamavALI, pavitra zaradapUrNimA najIkamAM ja hatI. dharmanA jevI zubhakara, ane adharmanI pratibaMdhaka evI ghoSaNA karavAmAM AvI. lokoe A vratanimitte upavAsa ane dAna AdaryA. Ama, he gRhasvAminI, dvijonI durdazA dUra karavAvALo ane dharma karAvAvALo zaradapUnamano
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 taraMgalolA divasa krame karIne AvI lAgyo. ammAe tathA bApujIe comAsAnA aticAranuM zodhana karyuM, tathA meM paNa pitAjInI icchAnusAra upavAsa, pratikramaNa ane pAraNAM karyA. parvadivase baporane samaye huM agAsI upara gaI ane svargIya vimAnonI zobhA dharI rahelI nagarIne jovA lAgI. dUdha jevAM dhavaLa, kaLAkAroe kuzaLatAthI cItarelA staMbhovALAM, AkAzane aDatAM, vimAna jevAM bhavano mArI dRSTie paDyAM. dAnapravRtti suMdara bhavanonAM dvAra para mUkelA jaLa bharelA suvarNakaLazo jANe ke dAnezvarIonI moMmAgyuM dAna ApavAnI zraddhAnI ghoSaNA karI rahyA hatA. loko yatheccha sonuM, kanyA, gAya, bhakSya, vastra, bhUmi, zayana, Asana ane bhojananuM dAna detA hatA. bApujI ane ammAe caityavaMdana karIne vividha sadgaNa ane satyavRttivALA sAdhuone dAna dIdhuM. nava koTie karIne zuddha, dasa prakAranA udgamadoSothI mukta, soLa prakAranA utpAdanadoSothI rahita evuM vastra, pAna, bhojana, zayana, Asana, raheThANa, pAtra vagerenuM puNyakAraka puSkaLa dAna ame sucaritone dIdhuM. jinamaMdiromAM paNa, he gRhasvAminI, aneka prakAranA maNi, ratna, suvarNa ane rUpAnuM ane dAna karyuM, jethI paralokamAM tenuM moTuM phaLa maLe. je kAMI dAna devAmAM Ave che - pachI te zubha hoya ke azubha - teno kadI paNa nAza thato nathI : zubha dAnathI puNya thAya che, to azubhathI pApa. vividha guNa ane yogathI yukta, vipula tapa ane saMyamavALA supAtrone zraddhA, satkAra ane vinayathI yukta thaIne ApavAmAM AveluM ahiMsaka dAna aneka phaLavALuM zreya utpanna kare che. tene pariNAme uttama manuSyabhavathI zobhatA UMcA kuLamAM janma ane Arogya prApta thAya che. A kAraNe ame tapasvI, niyamazIla ane darzanadhArIone dAna dIdhuM. supAtrane ApeluM dAna saMsAramAMthI mukti apAve che. paraMtu hiMsAcArI, cora, asatyavAdI ane vyabhicArIone je kAMI ahiMsaka dAna paNa ApavAmAM Ave
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA to tethI aniSTa phaLa maLe che. ame anukaMpAthI prerAIne, upasthita thayelA seMkaDo brAhmaNo, dInaduHkhiyAo ane mAgaNone dAna dIdhuM. lokoe zaradapUnamane divase aneka duSkara niyama pALyA, cAra divasanA upavAsa karyA, dAnavRttivALAM thayA, atyaMta dharmapravaNa banyA. 38 sUryAsta e prAmANe huM nagarImAM thatI vividha ceSTAo joI rahI hatI, tyAM to potAnI razmijALane saMkelI leto sUraja astAcaLa para UtaravA lAgyo. pUrvadizArUpI preyasInA paripUrNa upabhogathI thAkelo ane phIkI paDelI kAMtivALo sUraja pazcima dizArUpI suMdarInA vakSa:sthaLa para DhaLI paDyo. gaganataLamAM bhramaNa karIne zramita thayelo sUraja suvarNanA rajju jevA potAnA razmithI bhUmitaLa 52 jANe ke Utaryo. sUraja AthamatAM, timire kalaMkita karelI zyAmA(rAtrI)e samagra jIvalokane zyAmatA arpI. ---- amArA ame paNa mukhya dvAra pAse eka anupama raMgamaMDapa racyo vAsabhavananA karNapUra samo, rAjamArganA bAjubaMdha samo. tenI eka bAjue, he gRhasvAminI, vizALa vedikA banAvI, u52 ratnakaMbalano caMdaravo bAMdhIne tyAM mAruM peluM citrapaTa UbhuM karavAmAM AvyuM. sArasikAne soMpelI dekharekha tyAM citrasthAne, meM mArA priyatamanI zodha mATe mArA pratinidhi lekhe, mArI vizvAsapAtra, snehapAtra ane upakArakArI ceTIne mUkI. madhura, paripUrNa, prastuta, prabhAvazALI ane rasika vacano ane bhAvonI jANakAra sArasikAne, he gRhasvAminI, meM A pramANe kahyuM : 'AkAra, iMgita ane bhAva dvArA tuM anyano hRdayagata artha jANI zake che. to mArA prANane khAtara tuM ATaluM tArA hRdayamAM dhAraNa karaje. jo mAro e priyatama A nagarImAM avataryo haze to tene A citrapaTa joIne
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 taraMgalolA potAnA pUrvabhavanuM smaraNa thaze. jeNe potAnI priyA sAthe je kAMI sukhaduHkha pahelAM anubhavyuM hoya, te pachIthI tenA viyoge jyAre jovAmAM Ave tyAre te utkaMThita thato hoya che. vaLI jagatamAM, mANasanA hRdayamAM je UMDAmAM UMDo priya ke apriya gUDhArtha hoya, te prakaTapaNe na kahevAyA chatAM paNa, tenI AMkhonA bhAvathI sUcita thaI jAya che. cittamAM ugra bhAva hoya tyAre dRSTi paNa tIkhI hoya che. citta prasanna hoya tyAre daSTi nirmaLa, zveta hoya che. lajjita thayelAnI daSTi pAchI vaLelI hoya che. to vItarAganI daSTi madhyasthabhAvavALI hoya che. jeNe bhogamAM aMtarAya paDyAnuM duHkha pratyakSa anubhavyuM hoya te mANasa pArakuM duHkha joIne paNa anukaMpAvAna ane dIna bane che. ane lokomAM paNa evI kahetI che ke pUrvabhavanuM smaraNa thatAM, je atyaMta dAruNa svabhAvano hoya tene paNa mUcha Ave che. priyatamanI oLakhano prastAva paraMtu mArA priyatamanuM hRdaya to svabhAve ja vatsala ane mRdu che, eTale te A citrapaTa jotAM, pote je anubhaveluM te ja A duHkha che ema jANIne avazya mUrNita thaI jaze, ane ekAeka tenuM hRdaya zokAkuLa ane AMkho bhInI thaI jaze. te kharI hakIkata jANavAne Atura thaIne A citrapaTa banAvanArane vize pUchaparacha karaze. tene joIne tuM, paralokathI bhraSTa thaIne manuSyayonimAM avatarelA mArA prANanAtha cakravAka tarIke tene oLakhI leje. tenuM nAma, guNa, vAna, rUpa ane vezabhUSA barAbara jANI laIne tuM jo kAle mane kahIza to to huM jIvI jaIza. to, he sakhI, mAro hRdayano zoka naSTa thaze ane huM kAma bhoga bhogavatI tenI sAthe suratasukha mANIza. paraMtu jo mArA alpa puNya te mAro nAtha tAre hAtha nahIM Ave to huM jinasArthavAhe kheDelA mokSamArganuM zaraNa laIza. jenuM jIvatara priyathI virahita ane dharmAcaraNathI rahita che, tenuM lAMbuM jIvuM nirarthaka che.' he gRhasvAminI, priyatamano samAgama karavAne utsuka banelI meM, citrapaTa
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 40 laIne jatI sArasikAne e pramANe saMdeza Apyo. svapnadarzana sUryAsta thatAM ane aMdhakArathI rAtrI gherAvA mAMDatAM, te veLA, he gRhasvAminI, huM pauSadhazAlAmAM gaI. ammA ane pitAjInI sAthe meM devasika ane cAturmAsika pratikramaNa karIne pavitra arihaMtone vaMdyA. huM bhoya para zayana karatI hatI. mArA zayana pAse mArI mAtA beThI. nidrAmAM mane eka svapna AvyuM jAgI jatAM meM e svapnanI vAta bApujIne karI : svapnamAM, huM eka vividha dhAtuthI citravicitra, divya auSadhio ane devatAI vRkSothI suzobhita, AkAzanA polANa sudhI pahoMcatA UMcA zikharavALA, eka ramya parvatanI pAse gaI, ane tenA UMcA zikhara para caDI. paNa teTalAmAM to huM jAgI gaI : to e sapanuM mane kevuM phaLa Apaze ?' svapnaphaLa eTale bApujI svapnazAstrane AdhAre A pramANe kahevA lAgyA, "beTA, tAru e svapna dhanya ane mAMgalika che. svapnamAM strIpuruSono aMtarAtmA temanAM bhAvi lAbhAlAbha, sukhaduHkha ane jIvanamaraNano sparza kare che. mAMsa, matsya, lohInIMgaLato vraNa, dAruNa vilApa, baLatA hovuM, ghAyala thavuM, hAthI, baLada, bhavana, parvata ke dujhatA vRkSa upara caDavuM, samudra ke nadI tarIne pAra karavAM evAM svapna duHkhamAMthI muktinAM sUcaka hovAnuM tuM jANaje. puMlliga nAmavALI vastunA lAbhathI puMlliga nAmavALA dravyano lAbha thAya che. tevA nAmavALI vastu naSTa thatAM, tevA ja nAmavALI vastu naSTa thAya che. strIliMga nAmavALI vastunA lAbhathI tevA ja nAmavALA dravyano lAbha thAya che. tevA nAmavALI vastu lupta thatAM, tevA ja nAmavALI vastu lupta thAya che. pUrve karelA zubha karma ke pApakarmanuM je phaLa jene maLavAnuM hoya te, saune temano aMtarAtmA svapnadarzana dUrA sUcavato hoya che.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 taraMgalolA rAtrInI zarUAtamAM AvatuM svapna cha mAse phaLa Ape, ardha rAtre AvatuM svapna traNa mAse, maLasake AvatuM svapna doDha mAse, ane savAre AvatuM svapna taratamAM ja phaLa Ape. nizcita ane nirAMtavA jIve sUtelAne AvatAM svapna phaLa ApanArAM hoya che. te sivAyanAM svapna phaLa Ape ke na ye Ape. parvatazikharanA ArohaNathI kanyAne uttama rUpaguNavALo pati maLe. jyAre bIjAone dhanalAbha thAya. eTale he putrI, eka aThavADiyAmAM tane e atizaya AnaMdano prasaMga Avaze. vaLI tAruM svapna ema paNa sUcave che ke pativiyoge tAre raDavAnuM thaze." taraMgavatInI ciMtA A sAMbhaLIne mArA manamAM thayuM : "jo bIjo koI puruSa pati tarIke mane maLaze to mArI jIvavAnI icchA nathI. jene huM ciMtavana karI rahI chuM, tenA vinA mane ahIM bhoga bhogavavAmAM zo rasa ?" mane e pramANe ciMtA thavA lAgI. paraMtu vaDilonI samakSa meM mArA AkAranuM gopana karyuM - rakhene mAruM aMtargata rahasya prakaTa thaI jAya. 'e sArasikA pAchI na Ave tyAM sudhI to huM prANa dhAraNa karIza. tenI pAsethI vRttAMta sAMbhaLIne te pachI mArAthI je thaI zakaze te huM karIza" ema meM vicAryuM. bA-bApujIe mane abhinaMdana ApIne mAro satkAra karyo. bhoMyapathArIethI UThIne meM siddhone vAMdyA. Alocana karIne ane rAtrInA atIcAranI niMdA karIne, hAthapaga ane moM dhoIne ane guruvaMdanA karIne, he gRhasvAminI, huM paricArako vinA ekalI ja, sAgaranA jevA "sacitta' (1. jaLacara prANIvALA, 2. citravALA), maNikAMcana ane ratnathI zobhatA, ane vizALa hammataLa (AgAzI) para caDhI. he gRhasvAminI, saMkalpavikalpa karatI ane ekAgracitte te cakravAkane hRdayamAM dharatI huM tyAM UbhI rahI. tyAM to parvakALano udbhAvaka, ratAza paDatA snigdha ane vistIrNa biMbavALo, kiMzukavaraNo, jagatano sahasrarazmidIpa, sUrya, jIvalokane masUNa kuMkumanA dravathI lIMpato ane kamaLasamUhane vikasAvato Ugyo.
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA sArasikAnuM pratyAgamana teTalAmAM bhAvI snehabhAvabharI daSTi vaDe mane jotI hoya tema, prayAsanI saphaLatAnA saMtoSathI hasatA vadanakamaLa vALI, madhura vinaya ne madhura vacananI khANa samI sArasikA zirapara aMjali racIne mArI pAse AvI ane A pramANe kahevA lAgI : vAdaLarahita ane aMdhakAra-vinAzaka evA saMpUrNa zarazcaMdra samA mukhathI zobhatA, lAMbA samayathI khovAyelA ane tArA manamAM ramI rahelA e tArA priyatamane meM joyo. siMhagarjanAthI bhayatrasta banelI bAla hariNInA jevAM netra vALI he sakhI, tuM have AzvAsana le ane tenI sAthe AnaMdapUrvaka rahIne kAmabhoganI kAmanA pUrI kara.' e pramANe bolatI tene huM saMtoSathI AMkha bIDI daIne, romAMcita thaIne, ekAeka hRdayapUrvaka gADhapaNe bheTI paDI. meM kahyuM "priya sakhI, badalAyelI dehAkRtivALA e mArA pUrvajanmanA cakravAka patine te kaI rIte oLakhI kADhyo ?' te bolI, "vikasita kamaLanA snigdha garbha jevA vAnavALI he sakhI, mane tenuM kaI rIte darzana thayuM te vAta huM mAMDIne kahuM chuM, to tuM sAMbhaLaH sArasikAno vRttAMta citradarzana he svAminI, gaI kAle baporanA samaye jyAre huM citrapaTa laIne jatI hatI tyAre teM mane zapatha sAthe saMdezo Apelo. meM te citrapaTane tArA gharanA vizALa AMgaNA pAsenA, bhramarakaMDita kamaLanI zobhAvALA maMDapamAM rAkhyuM. te veLA, he svAminI, kamaLone AnaMda Apato sUrya jIvalokanuM teja harI laIne gaganamAMthI adazya thayo. pachI, te svAminI, dahIMnA nisyada (mAkhaNa) jevo, manmathanA kaMda samo, jyokhkhA prasArato, rAtrinA mukhane AnaMdita karato pUrNacaMdra Ugyo. nirmaLa gaganasarovaramAM praphullita, mRgabhramaranA caraNathI kSubdha evA caMdrakamaLano jyotnAparAga jharavA lAgyo. tArA citranA prekSakomAM garbhazrImaMto paNa hatA. teo vaibhavI vAhanomAM
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 taraMgalolA besI moTA rasAlA sAthe AvatA hoIne rAjavIo jevA lAgatA hatA. parapuruSanI dRSTithI askRSTa rahetI IrSyALu mahilAo paNa rathamAM besIne rAtrivihAra karavA nIkaLI paDI hatI. keTalAka taravariyA juvAnaDA potAnI mananI mAnelI taruNInI sAthe, hAthe hAtha bhIDIne, page cAlatA pharI rahyA hatA. to vaLI keTalAka potAnA managamatA goThiyAne maLavAnI AturatA sevatA, avinayanA piMDa samA, chelabaTAu juvAniyA pharatA hatA. nagarImAM AvI pahoMcelA janapravAho, varSAkALamAM samudra tarapha jatI mahAnadIonA vipula jaLapravAho jevA, rAjamArga upara dIsatA hatA. lAMbA loko sukhe jotA hatA; ThIMgujIo UMcAnIcA thatA hatA ; jADAo mANasonI bhIDathI dhakelAtA bUmAbUma karI rahyA hatA. vacce kALAza paDatI nAnI zagavALA, ane vATamAMthI khalAsa thayelA telavALA dIpako, jANe mAthA upara rahelI kALI nAnI zikhAvALA ane naSTa thayelI snehavRttivALA adhyApako hoya, tema rAtrI pUrI thavA AvI hovAnuM sUcavatA hatA. jema jema rAta gaLatI jatI hatI, tema tema citrapaTane jovA AvanArA loko, AMkha nidrAthI gherAtI hoIne, ochA ne ochA thatA jatA hatA. huM paNa tArI atyaMta mAnanIya AjJA pramANe tyAM rahIne dIpakane baLato rAkhavAne bahAne lokonuM nirIkSaNa karatI hatI. eka ananya taruNa prekSaka evo dezakALa hato tyAre, managamatA mitronA vRMdathI vIMTaLAyelo koIka svarUpavAna taruNa citrapaTTa jovA Avyo. tenAM aMgonA sAMdhA deDha, susthita ane prazasta hatA. caraNa kAcabA jevA mUdu hatA. pIMDI nirmaLa mANikya samI, prazasta hatI.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA sAthaLa supramANa hatA. vakSa:sthaLa sonAnI pATa jevuM samatala, vizALa, mAMsala ane pahoLuM hatuM. bAhuyugala sarparAjanI phaNA jevuM dIrgha, puSTa ane dRDha hatuM. jANe bIjo caMdra hoya tevo, pUrNa caMdrasamA mukha vaDe caMdra karatAM paNa vadhu priyadarzana hoIne svaireNIonA vadanakumudane te vikasAvato hato. 44 rUpa, yauvana ane lAvaNyathI samRddha zrIne lIdhe tyAM rahelI taruNIo tenI pAse suratakrIDAnI mAgaNI karavA lAgI. tyAM evI eka paNa yuvatI na hatI jenA cittamAM e zarada2janInA aMdhakAravinAzaka pUrNa caMdra samo taruNa praveza na pAmyo hoya. devomAM Avo tejasvI koI hoto nathI, eTale A koI deva nathI lAgato,' e pramANe aneka loko tenI prazaMsA karatA hatA. jenuM AkhuM aMga kramazaH darzanIya che tevo te taruNa pelA citrapaTTa pAse AvIne jovA lAgyo ane citrakalAnI prazaMsA karato te bolyo : 'cotarapha UThatAM vamaLothI kSubdha jaLavALI, svaccha dhavaLa taTapradezavALI A sAgarapriya nadI keTalI sarasa AlekhI che ! bharapUra makaraMdavALA kamaLavanathI vyApta kamaLasarovaro, tathA pracaMDa vRkSovALI ane vividha avasthA vyakta karatI A aTavI paNa suMdara cItarI che. vaLI vanamAM zaradathI mAMDIne hemaMta, vasaMta ane grISma sudhInI RtuonuM potapotAnAM phaLaphUla sAthe cAru Alekhana karyuM che. A cakravAkayugala paNa, paraspara snehabaddha ane vividha avasthAo darzAvatuM kevuM ramaNIya che ! jaLamAM, kAMThA 52, aMtarikSamAM ane padminI pAse raheluM, te niraMtara samAna anurAgavALuM ramatuMbhamatuM batAvyuM che. -- suMdara, beThI grIvAvALo, snigdha mastakavALo, dRDha ane kiMzuka puSpanA Dhaga samA zarIravALo cakravAka jevo prazasya dIse che.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA tevI ja cakravAkI paNa pAtaLI sukumAra grIvAvALI, tAjA koraMTapuSpanA Dhaga jevA vAnavALI ane potAnA priyatamane anusaratI sarasa darzAvI che. 45 A hAthI paNa bhAMgalAM vRkSo para thaIne jato, AkRti dvArA tenA guNo vyakta thAya tema pramANanI vizALatA jALavIne sarasa Alekhyo che. tene nadImAM Utarato, jaLamAM yatheccha nahAto, madamasta banIne taraboLa zarIre bahAra nIkaLato batAvyo che. A juvAna zIkArIne paNa vaizAkhasthAnamAM Ubho rahelo ane hAthIne prApta karavA kAna sudhI kheMcelA dhanuSyabANane hAthamAM dharelo barAbara doryo che. juo, A zALanA kaNasalAnA suMdara kesara jevA caLakatA kesarI zarIravALo te bhoLo pakSI zIkArInA bANathI kammare vIMdhAyelo ahIM dekhADyo che. ane ahIM patismaraNe vyAkuLa ane karuNa dazAvALI, zALanA kaNasalA jevI kAMtivALI ane paDatI ulkAnI jema zarIrane paDatuM mUkatI cakravAkI AlekhI che. maraNa pAmelA A cakravAkane nadI kAMThe dAha detA zIkArIe, juo, tene nAmazeSa banAvI dIdho. to ahIM zokAgnithI baLatI karuNa dazAmAM AvI paDelI cakravAkI patinA paMthane anusaratI agnimAM praveza karatI AlekhI che. kevuM manohara citra che ! zaradapUnamanI sarva darzanIya vastuonuM A sArasarvasva che, paraMtu A citranI utpatti kaI rIte thaI haze te jaNAya tevuM nathI.' taruNanI mUrchA : pUrvabhavasmaraNa kutUhaLathI gherAIne mitrone batAvatAM batAvatAM ATale sudhInuM citramAMnuM caritra joIne e taruNa ekAeka mUrchita thaI gayo. majabUta doraDAno baMdha chUTatAM nIce paDatA iMdradhvajanI jema te ekadama, virala prekSakone kAraNe sUnA banelA dharaNItala pa2 dhaba daIne paDyo. tenA
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 46 mitro bAjumAM ja hovA chatAM, citrakarmane jovAmAM temanuM dhyAna coTeluM hoI temane tenA paDyAnI tarata jANa na thaI. nizreSTa banelA tene teoe lepyamaya yakSamUrtinI jema UMcakyo, ane lAvIne eka bAjue havAvALA sthAnamAM mUkyo. citrapaTTane joIne ja e paDI gayo che evuM teo samajI gayA. huM paNa tenuM paDavAnuM kAraNa zuM che te jANavAne tyAM jaI pahoMcI. mAruM hRdaya paNa ekAeka saMtoSano bhAva anubhavatuM prasanna banI gayuM lAbhAlAbha ane zubhAzubhanI prAptinuM A nimitta hoya che. huM vicAravA lAgI, "A jo pelo cakravAka ja hoya to kevuM sAruM ! to A zeThanI putrI para kharekhara moTo anugraha thAya. zokasamudramAM DUbatI, hAthInI sUMDha samA suMdara uruvALI te bAlAne, to A guNaratnanA nidhi samo vara prApta thAya." huM e pramANe vicAratI hatI. teTalAmAM pelAnI teno mitroe AsanAvAsanA karI. gadgada kaMThe karuNa rudana karato te A pramANe bolavA lAgyo : rucira kuMkumanA jevo vAna dharatI, snigdha zyAma netravALI, madanabANe pIDanArI, re mArI suratapriya sahacarI ! tuM kyAM che ? gaMgAnA taraMga para viharatI, premanI maMjUSA samI mArI cakravAkI, tArA vinA utkaTa duHkha huM kema dhAraNa karI zakIza ? prema ane guNanI patAkA samI, mane anusaravAne sadA tatpara, mAre mATe sadA atyaMta mAnanIya, he sutanu arere tuM mAre khAtara kema maraNane zaraNa thaI ?' e pramANe vilApa karato, AMsuthI kharaDAyelA vadanavALo, te lAja tajI daIne, duHkhathI sarvAge ALoTavA lAgyo. are ! A zuM! tAruM cittabhrama thaI gayuM che ke zuM?' e pramANe bolatA mitroe tene, "AvuM jaMgadhaDA vinAnuM na bola' evuM kahIne dhamakAvyo. teNe kahyuM : "mitro, mAruM citta bhamI nathI gayuM.'. to pachI tuM Ama pralApa kema kare che?' teoe kahyuM
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 taraMgalolA te bolyo "lo, sAMbhaLo ane mArI e gupta vAta manamAM rAkhajo. A citrapaTTamAM je cakravAkano premavRttAMta Alekhelo che te badhuMye meM ja mArA cakravAka tarIkenA pUrvajanmamAM anubhavyuM che.' teM A kaI rIte anubhavyuM che? ' e pramANe te tArA priyatamanA mitroe pUchayuM, eTale teNe kahyuM, "e pUrvajanmamAM anubhavyAnuM mane smaraNa thayuM che.' ane vismita mukhe sAme beThelA te mitrone, te mane je kahyo hato te ja potAno anubhavavRttAMta, raDatAM raDatAM, ane te ja guNonuM varNana karatAM karatAM, teNe kahyo. 'te veLA zIkArInA bANanA prahAre huM jyAre niSThANa banI gayo tyAre mArI pAchaLa premane kAraNe mRtyune bheTelI te cakravAkIne citrapaTTamAM joIne mArA hRdayarUpI vanamAM dAvAgni samo zoka ekadama saLagI UThyo. eTale anurAgarUpI vanamAM pragaTelA priyavirahanA karuNa duHkhe mana vyathita thatAM huM kaI rIte paDI gayo te jANato nathI. A pramANe, citra jotAM sAMbharI AveluM te badhuM bhAre duHkha je rIte meM anubhaveluM te TUMkamAM meM kahyuM. meM have pratijJA karI che ke tenA pratyenA premane kAraNe mAre bIjI koI strInI manathI paNa icchA na karavI. jo e suMdarInI sAthe mAro koI paNa rIte samAgama thaze, to ja huM mAnavajIvananA kAmabhogonI abhilASA rAkhIza. mATe tame jAo, jaIne pUcho, A citrapaTa koNe AlekhyuM che : enI dekhabhALa karanAra koIka ahIM haze ja. citrakAre potAnA ja anubhavanuM Alekhana karIne ahIM pradarzita karyuM che. aneka eMdhANIo parathI huM jANuM chuM ke A citra kalpita nathI. meM pUrve pakSInA bhavamAM tenI sAthe je anubhavyuM hatuM, te tenA vinA bIjuM koI AlekhI na ja zake." citrakAranI oLakha e pramANe sAMbhaLIne, he suMdarI, huM citrapaTTanI pAse sarakI gaI, jethI teo jo kAMI pUchavA Ave, to huM temane kahuM. dIvAne saMkoravAnA kAmamAM rokAyelI houM te rIte huM pUchagAcha karavA AvanAranuM dhyAna rAkhatI beThI hatI.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 48 eTalAmAM vyAkuLa daSTivALo teomAMno eka jaNa AvI pahoMcyo ane teNe mane pUchyuM, "A citrapaTTa AlekhIne AkhI nagarIne koNe vismita karI che ?' meM tene kahyuM, "bhadra, enuM Alekhana zreSThInI kanyA taraMgavatIe karyuM che. teNe amuka Azayane anurUpa citra karyuM che. e kalpita nathI." e pramANe citranA kharA marmanI jANa meLavIne te jyAM tAro priyatama hato tyAM pAcho Avyo. huM paNa tenI pAchaLa pAchaLa gaI ane eka bAju rahIne eka citte temanAM vacana sAMbhaLavA lAgI. eTale pelo taruNa tyAM jaIne hasatAM hasato upahAsanA svaramAM bolyo, padmadeva, bA, tuM Dara nahIM, tArA para gorI prasanna thaI che. citrakAra che RSabhasena zreSThInI putrI nAme taraMgavatI. kahe che ke teNe potAnA cittanA abhiprAyane anurUpa citra doryuM che ; teNe kazuM manathI kalpita nathI AlekhyuM. e badhuM, kahe che ke pahelAM kharekhara baneluM. mArA pUchavAthI tenI dAsIe pratyuttaramAM mane e pramANe kahyuM." e vacana sAMbhaLIne tArA priyatamanuM vadana praphulla kamaLa jevuM AnaMdita banI gayuM, ane teNe kahyuM : "have mArA jIvavAnI AzA che. to e zreSThInI putrI ja ahIM punarjanma pAmelI cakravAkI che. have A bAbatamAM zuM karavuM? zreSThI dhananA made garvita che, eTale tenI kuMvarIne varavA je je vara Ave che temane te nakAre che. vadhu karuNa to e che ke e bALAnuM darzana paNa sAMpaDe tema nathI - koI apUrva darzanIya vastunI jema tenuM darzana durlabha che." eTale eka jaNe kahyuM, "enI pravRtti zI che te ApaNe joyuM jANyuM. to je vastunuM astitva che tene meLavavAno upAya paNa hoya che. krame krame tAruM kAma siddha thavAnuM ja. ane zeThanI pAse kanyAnuM mAthuM nAkhavA javAmAM to kazo doSa nathI. to ame jaIne mAruM nAkhIzuM : kahevata che ke kanyA eTale lokamAM saunI'. ane jo zreSThI kanyA ApavAnI nA pADaze to ame tene tyAM jaIne baLAtkAre tene uThAvI lAvIzuM ; tAruM hita karavA ame cora thaIne
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 taraMgalolA tenuM haraNa karI lAvIzuM.' e sAMbhaLIne tArA priyatame kahyuM, 'tene khAtara, aneka pUrvajonI paraMparAthI rUDha banela kulInatA, zIlanI jALavaNI vagere guNono tame lopa na karazo. jo zreSThI mArI badhI gharasaMpattinA badalAmAM paNa kanyA nahIM Ape, to bhale huM prANatyAga karIza, paNa kazuM anucita to nahIM ja AcayuM.' sArasikAnA vRttAMtanI samApti te pachI tene vIMTI vaLIne mitro ghara tarapha javA UpaDyA. tenuM kuLa cokkasa jANavA mATe huM paNa tenI pAchaLa pAchaLa gaI. te potAnA mitro sAthe eka UMcA, vizALa, pRthvI para rahelA uttama vimAna samA, sarvottama prAsAdamAM pravezyo. tyAM tenA pitA, mAtA ane jJAtinuM nAma krame karIne barAbara jANI laIne, mAruM kAma pAra paDatAM huM tyAMthI satvara pAchI pharI. AkAzanI kora paranA pradezamAMthI graha, tArA ane nakSatra adazya thatAM te cUMTI lIdhelAM kamaLavALA ane sukAI gayelA taLAva samuM lAgatuM hatuM. baMdhujIvaka, jAsUda ane kesUDAnA jevA varNano, jIvalokano prANadAtA, AkAzano azva, sUraja Ugyo. atyAre sUrye cAreya dizAone sonerI banAvI dIdhI che. huM paNa tane priya samAcAra pahoMcADavA utsuka banIne ahIM AvI pahoMcI. suMdarI, A pramANe meM je rIte tenuM pratyakSa darzana karyuM te tane kahyuM. tuM mArA kahevAmAM vizvAsa rAkhaje, huM tArA caraNanI kRpAnA zapatha khAuM chuM.' ceTIe vAta pUrI ke tarata ja meM tene kahyuM, 'tuM mane tenA pitA, mAtA ane jJAtinuM nAma kahe.' sArasikA bolI, 'suMdarI, svAminI, e bAlacaMdra samo priyadarzana taruNa jeno putra che te unnata kula, zIla ane guNovALA sArthavAhanuM nAma dhanadeva che. potAnI vepArI pravRttithI teNe samasta sAgarane niHsAra banAvyo che, pRthvIne ratnarahita karI che, himAlayamAM mAtra paththaro ja bAkI rAkhyA che. teNe karAvelAM sabhA, paraba, ArAma, taLAva, vAva ane kUvAothI AkhA dezanI tathA paradezanI bhUminAM gAmo zobhe che. sAgaranI mekhalAvALI samasta
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 50 pRthvImAM te bhramaNa kare che. zatruonA bAdhaka, potAnA kuLanA yazavardhaka, vividha guNanA dhAraka, evA zUravIra sArthavAhano te putra che." suMdarI, rUpamAM kAmadeva samA, AkAre iMdra samA nitya suMdara te taruNanuM nAma padmadeva che." huM ceTInA vadanakamaLanI sAme ekI Taze joI rahI. meM premapiyAsIe tenA vacanAmRtane mArA karNapuTa vaDe pIdhuM. meM sArasikAne kahyuM, "tArA dhanya bhAgya ke te mArA priyatamane joyo ane tenI vANI sAMbhaLI." ema kahetI huM dhasIne ceTIne bheTI paDI. hAsyathI pulakita thaIne meM ceTIne kahyuM, "mAro priyatama mane svAdhIna che e jANIne mAro zokano vega naSTa thayo che." e pramANe Azvasta thatAM, he gRhasvAminI, huM harakhathI mArA gharamAM samAtI na hatI. snAna karI, balikarma karI, pUjanIya arahaMtone vAMdIne meM upavAsanuM pAraNuM sukhabharyA cittathI karyuM. he gRhasvAminI, upavAsa pAravAnA parizramane meM zItaLa AstaraNavALI taLAI para ArAma karIne haLavo karyo. taraMgavatInuM mAguM : asvIkAra teno samAgama karavAnA vividha manoratho sevatI, tenI hRdayamUrti sAthe ramatI, huM priyathI vyAkuLa avasthAmAM rahetI hatI. teTalAmAM eka vAra sArasikA dAsI mArI pAsethI cAlI gaI ane keTaloka samaya rahIne pAchI mArI pAse AvI. UnA UnA niHzvAsa nAkhatI, AMsuthI gherAyelI AMkhe, jematema AMsu khALIne, mananA paritApa sAthe te kahevA lAgI : "pRthvImAM bhramaNa karavAvALo te sArthavAha dhanadeva potAnA bAMdhavo ane * mitra sAthe, zreSThI pAse tAruM mAguM karavA ApaNA dIvAnakhaMDamAM Avyo hato. teNe kahyuM, "tame amArA padmadevane tamArI kanyA taraMgavatI Apo. ame kahezo te mUlya ApIzuM." eTale nirdaya zreSThIe tenI mAgaNIne nakAratAM, AvAM vivekahIna, kaTu vacano kahyAM : pravAsa jenuM mukhya karma che, jeno potAnA gharamAM sthiravAsa hoto nathI, je sarve dezonA atithi jevo che tene huM mArI putrI kema ApuM? sArthavAhanuM
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA kuTuMba sArI rIte samRddha hovA chatAM temAM rahIne mArI putrIne, patinA viyogamAM eka veNIe keza bAMdhatI, vedanA ane utkaMThA sahetI, zaNagAra sajavAthI aLagI rahetI, lagAtAra rudanathI bhIMjAyela rAtI AMkho ane vadanakamaLavALI, patra lakhavAmAM rata, sAdA jaLathI snAna karatI, utsava prasaMge paNa malina aMgavALI -- evI banIne rahevuM paDe ane ema jIvanabhara, kahone ke vaidhavyanA jevuM, bhAre du:kha bhogavavuM paDe. snAna, prasAdhana, sugaMdhI vilepana vagerethI te sadAne vaMcita rahe tenA karatAM koI daradrane ApavAnuM huM pasaMda karuM." - 51 A pramANe mAgAno asvIkAra thatAM, hasIne teno satkAra karavAmAM Avelo hovA chatAM spaSTa rIte tenI viDaMbanA karavAmAM AvI hoIne te sArthavAha khinna citte pAcho pharyo. e pramANe sAMbhaLIne himapAtathI karamAyelI nalinInI jema mAruM sohAga naSTa thayuM, hRdaya zokathI saLagI UThyuM ane te ja kSaNe mArI badhI kAMti vilAI gaI. zokano Avega kAMIka zamatAM, AMsuM nIgaLatI AMkhe, he gRhasvAminI, meM ceTIne raDatAM raDatAM kahyuM : 'jo kAmadevA bANathI AkrAMta thayelo te mAro priyatama prANatyAga karaze to huM paNa jIvatI nahIM rahuM, te jIvaze to ja huM jIvIza. jo pazuyonimAM rahIne paNa huM tenI pAchaLa mRtyune bheTI to have te guNavaMtanA vinA huM kaI rIte jIvatI rahuM ? to, sArasikA, tuM e mArA nAthanI pAse mAro patra laIne jA ane mArAM A vacano tene kaheje.' e pramANe kahIne meM prasvede bhIMjAtI AMgaLIvALA hAthe premathI prerita ane pracura cATu vacanovALo patra bhUrjapatra para lakhyo. snAnaveLAnA aMgamardananI mATIthI mudrita karIne tilakalAMchita te lekha, thoDA zabdo ane jhAjhA arthavALo meM dAsInA hAthamAM Apyo, ane kahyuM : 'sArasikA, tuM mArA priyatamane premano anurodha karanArAM ane hRdayanA AlaMbana rUpa A mArAM vacano kaheje : gaMgAjaLamAM ramanArI je tArI pUrvajanmanI bhAryA hatI te cakravAkI zreSThInI putrI rUpe janmI che. tane zodhI kADhavA mATe teNe A citrapaTTa pradarzita karyo hato. he svAmI, tArI bhALa
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA para maLI tethI kharekhara tenI kAmanA saphaLa thaI. he paralokanA pravAsI, mArA hRdayabhavananA vAsI, yazasvI, tane khoLatI tArI pAchaLa maraNane bheTIne huM paNa ahIM AvI. cakravAka bhavamAM jevo premasaMbaMdha hato, tevo hajI paNa tuM dharI rahyo hoya to, he vIra, mArA jIvita mATe mane tuM hastAlaMbana Apa. pakSIbhavamAM ApaNA vacce je seMkaDo sukhanI khANa samo svabhAvagata anurAga hato, je ramaNabhramaNa hatAM, te tuM saMbhAraje.' mArA badhA sukhanA mULa samA priyatamanI pAse jatI sArasikAne meM vyathita hRdaye A tema ja e prakAranAM bIjAM vacana kahyAM. vaLI kahyuM : . "sakhI, tenI sAthe suratasukhano udaya karanAra mAro samAgama, tuM sAmathI, dAnathI ke bhedathI paNa karAvaje. mAruM kaheluM ane aNakaheluM, saMdezA tarIke ApeluM ane na ApeluM, je kAMI mAruM hitakara hoya te badhuM tuM tene kaheje.' e pachI, he gRhasvAminI, te ceTI mArA hRdayane sAthe laIne mArA priyatamanI pAse javA UpaDI. ceTInuM pAdevane AvAse gamana tenA gayA pachI mane ciMtA thavA lAgI. thoDAka samayamAM sArasikA pAchI AvI. teNe mane kahyuM, "svAminI, tame mane vidAya karI eTale huM rAjamArga para pahoMcI. suMdara gharo vaDe zobhato te mArge vatsadezanI A nagarInI seMthI samo virAjato hato. aneka cAcara, coka, zRMgATaka pasAra karIne huM eka vaibhavathI dIpatA, kuberabhavana samA AvAsa pAse pahoMcI. hRdayamAM DaratI huM bahAranA koikanA dvAra pAse jaIne beThI. aneka dAsadAsIo bhAtabhAtanI pravRttiomAM racyAMpacyAM hatAM. teo ema samajyAM ke huM ahIM mUkelI koIka navI dAsI chuM. eTale mane pUchyuM, "kyAMthI AvI ?" sAcI vAtane chupAvavAnuM strIone sadA saheje AvaDatuM hoya che. mane je bhaLatuM bahAnuM te veLA sUjhI AvyuM te meM kahyuM: "tuM Aryaputrane maLI Ava" evA Adeza sAthe AryaputranA dAse mane ahIM mokalI che. huM navI
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 53 taraMgalolA ja chuM te tame barAbara jANI gayA.' eTale dvAra para nirgama ane pravezanI dekhabhALa rAkhatA siddharakSa dvArapAle kahyuM, 'seMkaDo mANasomAMthI koI paNa mArI jANa bahAra nathI hotuM.' tenAM vakhANa karatAM meM kahyuM, 'sArthavAhanuM ghara bhAgyazALI che ke tyAM tamArA jevA dvArane saMbhALe che. Arya, tame mArA para paNa eTalI to kRpA karajo ke sArthavAhano je putra che te AryaputranAM mane darzana thAya.' eTale teNe kahyuM, 'huM A dvAranI saMbhALa rAkhavAnuM kAma ghaDIka jene soMpI zakuM tevo pratihAra mane maLI jAya, to.huM pote ja tane AryaputranAM darzana karAvuM.' pachI teNe eka dAsIne kAma soMpyuM, 'Ane uparanA mALa para AryaputranI pAse jaladI laI jA.' eTale te mane tarata ja ratnakAMcana jaDelI bhoMyavALA uparanA mALe laI gaI. e rAjamArganA locana samo dIsato hato. tenI vaccenA ratnamaya gavAkSamAM sukhAsana para sAme beThelA sArthavAhaputrane dekhADIne te dAsI tarata ja cAlI gaI. huM paNa aMdarathI gabharAtI, paraMtu e cakravAka-prakaraNano AdhAra laI, vizvasta banIne tenI pAse pahoMcI gaI. padmadevanAM darzana eka mUrkha brAhmaNabaTuka tenI pAse beTho hato. sArthavAhanA khoLAmAM citraphalaka hatuM. te dhanuSya vinAnA kAmadeva jevo ne atyaMta suMdara lAvaNyayukta dIsato hato. AMkhamAMthI jharatAM AMsuthI citraphalakanI AkRtine te koI aNaghaDa citrakAranI jema dorI dorIne bhUMsI rahyo hato. tAro samAgama pAmavAnA manorathathI bharelA hradaye, hasIkhuzI vinAno, te potAnI dehadazAno zoka karato beTho hato. te veLA vinayathI gAtro namAvIne, mastaka para hAtha joDIne, tenI pAse jaI ne meM kahyuM, 'Aryaputra ciraMjIvI ho.' eTale tuvera jevA rAtA raMganA vastramAM sajja, vAMkuM daMDakAi dharAvato, karkaza vANI ane tuccha udaravALo, uddhata vadanavALo, garviSTha, atizaya mUrkha, mAMkaDA jevo anADI, mUrkhanA jevA cALAcasakA karato, goviSThA jevo niMdya, bahAra nIkaLelA dUdhInAM biyAM jevA
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 54 dAMtavALo, kUMDI jevA phAphaDA kAnavALo, mAtra dehathI ja brAhmaNa evo te Utarela baTuka bolyo, "Apa pahelAM A suMdara baTukane vaMdana kema nathI karatAM, ane A zUdrane vaMdana karo cho ?' eTale jamaNo hAtha namAvIne dAkSiNya darzAvatAM, e baTuka pratye huM bolI, Arya, ahiyaM ahivAe te ("huM tane adhika vaMdana karuM chuM". arthAtara, "tArA paga pAse sApa che sApa")'. eTale ekAeka deDakA jevo kUdako mArIne sApa kyAM che ? sApa kyAM che ? are amane abrahmaNya !" ema te bolavA lAgyo. mane sApanI sUga hoIne te amaMgaLakArIne huM jovA icchato nathI. kaho, tame zuM gAruDI cho ?' e pramANe te baTuke mane pUchyuM. meM tene uttara Apyo, "ahIM kyAMya ahi nathI. te nizcita thA." eTale te bolyo, "to pachI te mane "ahiyaM ahiyAe" e pramANe kema kahyuM? huM uttama brAhmaNa vaMzano hArita gotrano kAzyapano putra chuM. chaMdoga brAhmaNa chuM. goLa, dahIM, bhAtano rasiyo chuM. teM zuM mAruM nAma nathI sAMbhaLyuM, jethI pahelAM mAruM apamAna karIne pachI mane prasanna karI rahI che ?' e pramANe te mUrkha mane uddezI kalabalATa karI mUkyo. eTale sArthavAhaputre tene kahyuM, "are, tuM keTalI cAMpalAza karI rahyo che ? ahIM AvelI A mahilAne nirarthaka bahu bAdhA na kara. samaya joyA vinA bolabola karato tuM nIkaLa ahIMthI, keTalo nirlajja che tuM. avinIta, asabhya brAhmaNabaMdhu !" e pramANe sArthavAhaputre te brAhmaNane kaTuvacana kahyAM, eTale mAkaDAnI jema moMnA cALA karato, te tyAMthI cAlyo gayo. te gayo tethI mane atyaMta saMtoSa thayo : mArA para devoe kRpA karI. saMdezasamarpaNa e pachI sArthavAhaputre mane A pramANe kahyuM, "bhadra, tuM kyAMthI AvI ? tArA AvavAnuM zuM prayojana che ? kahe, tAre mATe zuM karavAnuM
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ papa taraMgalolA che ?' e pramANe teNe kahyuM, eTale tAruM premakArya pAra pADavAnA kartavyathI baMdhAyelI huM bolI, "amArI svAminIe Apane mATe mArI sAthe A pramANe vacana kahevaDAvyAM che : "he kulacaMdra, vinayabhUSaNa, apayaza-daridra, guNagarvita, yazasvI, sarva lokonA cittamAM praveza karanAra, tuM A nAnI zI mArI vinaMtI sAMbhaLa : "divyalokavAsI apsarAsuMdarIonA samI, zreSThI RSabhasenanI kuMvarI taraMgavatInA hRdayanA manorathanI vizrAMti thAya ane teno manogata kAmabhAva je rIte saphaLa thAya te rIte karavA Apa kRpA karo. cakravAkabhavamAM je tAro premasaMbaMdha hato te hajI paNa tevo hoya, to te dhIra puruSa, tenA jIvitane tArA hAthano AdhAra Apa." taraMgavatInA kahevA pramANe meM tane teno A maukhika saMdezo kahyo. tenI vinaMtInA piMDitArtha rUpa A patra paNa tuM svIkAra." padmadevano virahavRttAMta meM e pramANe kahyuM eTale sadanane lIdhe sarvAge kaMpato, udvigna vadana ane nayanavALo, zokamizrita AMsu sAthe kaNasato, ane ema gADha anurAga pragaTa karato te AMsuthI vANI rUMdhAyelI hovAthI kazo pratyuttara ApI na zakyo. duHkhamAMthI AzvAsana meLavavA mATe khoLAmAM rAkhelA citrapaTTane teNe potAnA AMsuothI dhoyo. rudanathI lAla AMkhe teNe te patra lIdho. potAnI bhamara nacAvatAM dhIme dhIme teNe te vAMcyo. patrano artha grahaNa karIne prasanna, dhIra, gaMbhIra svare teNe mane madhura, svastha, spaSTArtha, ane mitAkSarI vacano A pramANe kahyAM : 'huM adhika zuM kahuM? to paNa TUMkamAM eka kharI vAta kahuM chuM te tuM sAbhaLa : jo tuM atyAre na AvI hota to khAtarIthI kahuM chuM ke huM jIvato rahyo na hota. suMdarI, tuM ahIM ThIka veLAsara ane yathAsthAna AvI pahoMcI. tethI have tenA saMgAthamAM mAruM jIvana jIvalokano samagra sAra anubhavaze. ugra zaraprahAra karavAvALA kAmadeve jyAre mane DhALI dIdho hato, tyAre tArA A Agamana rUpI staMbhano AdhAra mane maLyo che."
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA ane te pachI tAro citrapaTTa jovAthI thayeluM pUrvabhavanuM smaraNa, je rIte teM mane kahyuM hatuM, te badhuM teNe mane kahyuM. udyAnamAMnI kamaLataLAvaDImAM cakravAkone joIne tane thaI AvelA pUrvabhavanA smaraNanI vAta meM paNa tene mULathI kahI. 56 teNe kahyuM, 'citrapaTTane joIne mArA hRdayamAM, pUrvajanmanA UMDA anurAgane lIdhe ekAeka zoka udbhavyo. eTale AkhI rAtanA bhramaNa pachI priya mitro sAthe pAchA pharIne meM, utsava pUro thatAM iMdradhvaja tUTI paDe tema, pathArImAM paDatuM mUkyuM. UnA niHzvAsa nAkhato, asahAya, zUnyamanaska banIne huM madanathI valovAto, jaLamAMnA mAchalAnI jema, pathArImAM taDaphaDato hato. ADuM joI raheto, bhamara ulALIne bakavAsa karato, ghaDIkamAM hasato to ghaDIkamAM gAto huM pharI pharIne rudana karato hato. mane kAmathI atizaya pIDita aMgovALo, nakhAI gayelo joIne mArA vahAlA mitroe lajjA tajI daIne mArI mAtAne vinaMtI karI : 'jo zreSThInI putrI taraMgavatInuM game tema karIne tame mAguM nahIM karo to padmadeva paralokano paroNo banaze.' eTale, pachI meM jANyuM ke A vAta mArI ammA pAsethI jANIne bApujI zreSThInI pAse gayA, paNa zreSThIe mAguM amAnya karyuM. ammAe ane bApujIe mane samajAvyo, 'beTA, e kanyA aprApya hoIne tenA sivAyanI koI paNa kanyA tane gamatI hoya tenuM mAguM ame nAkhIe.' praNAmapUrvaka temano Adara karI, bhUmi para lalATa TekavI, aMjalipuTa racIne, lajjAthI namelA mukhe meM vinaya karyo : 'tame jema AjJA karazo te pramANe huM karIza. enA vinA zuM aTakyuM che ?' e pramANe kahIne meM vaDIlone nizcita karyA, ane pariNAme teo zokamukta thayA. emanAM e vacano sAMbhaLyA pachI, he suMdarI, maravAno nizcaya karIne huM rAtrI thavAnI pratIkSA karI rahyo. tenA samAgamanI AzA na rahI hoIne meM vicAryuM, 'ghaNA loko upasthita hovAthI divase mRtyu bheTavA ADe mane vighna
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa7 taraMgalolA Avaze; mATe rAtre sau lokonA sUI gayA pachI huM je karI zakIza te karIza.' e pramANe manathI pAkuM karIne huM AkAranuM saMvaraNa karIne rahyo. jIvavA bAbata huM niHspRha banyo hato, maravA mATe saMnaddha thayo hato. pitAjInA paribhAva ane apamAnathI mAruM vIrocita abhimAna paNa ghavAyuM hatuM ; ane vaDIla pratyeno Adara ane bhaktine kAraNe have mAro dharma zuM che te huM samajI gayo hato. tevAmAM tuM A AvAsamAM priyatamAnA vacanono - hRdayane utsava samA ane mArA jIvatara mATe mahAmUlA amRta samAM vacanono - upahAra laIne AvI pahoMcI. taraMgavatInAM karuNa vacano sAMbhaLIne, mAruM citta zoka ane viSAdathI bharAI AvyuM che ane AMkho AMsuthI chalakAI gaI che, jethI karIne huM teno patra barAbara vAMcI paNa zakato nathI. paNa tuM mArAM A vacano tene kaheje : "mane te tArA anumaraNathI kharIdI lIdhelo hoIne huM sAce ja tArAM caraNo pAse dAsa banIne vAsa karIza. tAro citrapaTTa joIne mane pUrvajanmanA saMmAnanuM smaraNa thayuM che ; mArAM puNya ochAM paDyAM, jethI karIne mane tArI prApti nathI thaI. AthI mAruM citta viSaNa banyuM che. tArI vAta sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM, niraMtara snehavRttivALo huM prItinA romAMce kadaMbapuSpanI jema kaMTakita thaI UThyo." ceTInuM pratyAgamana e pramANe tArI sAthenA suratanA manorathanI vAtothI mane kyAMya sudhI rokI rAkhIne, kAmabANathI jarjarita zarIravALA padmadeve anicchAe mane vidAya karI. vidAya laIne huM te anupama prAsAdamAMthI nIsarIne, svargamAMthI bhraMza pAmI houM tema, je mArge gaI hatI te mArge thaIne ahIM pAchI AvI. tenA bhavananI jevAM samRddhi, vilAsa ane vizALatA, zreSThInA bhavanane bAda karatAM, bIjA koInAM paNa nahIM hoya. atyAre paNa huM tenA bhavananI samRddhi, vilAsa ne parijanonI vizeSatA tema ja tenuM ananya, apratima rUpa jANe ke pratyakSa nihALI rahI chuM. ane svAminI, teNe samasta guNayukta, premaguNano pravartaka,
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 58 hasIkhuzInuM pAtra evo A pratyuttara-patra tAre mATe Apyo che." eTale, he gRhasvAminI, mudrAthI aMkita karelA, mArA priyatamanA darzana samA, te patrane meM lIdho ane niHzvAsa sAthe huM tene bheTI. ceTInI pAsethI sAMbhaLelA vacanothI uphulla caMpakalatAnI jema hAsyapulakita banIne meM patragata arthane pAmavAnI AturatAthI te patra nI mudrA toDIne, satvara, priyatamanAM vacanonA nidhAna samo te ukheLyo. temAM tenuM te ja AkhuM prakaraNa, eka mAtra mArA maraNane pAda karatAM, jevuM meM anubhavyuM hatuM tevuM ja lakhANamAM akSarabaddha kareluM hatuM. je kAMI meM anubhavyuM hatuM, ane je kAMI teNe karyuM hatuM te badhuM temAM vyakta kareluM hatuM. tenuM mRtyu pahelAM thayuM ane mAruM anusaraNa teNe na jANyuM e paNa barAbara hatuM. bhUrjapatramAM lakhelo, priyatama pAsethI Avelo te lekha bhagnahRdaye huM vAMcavA lAgI. jyAre jyAre amArI je je avasthA hatI te te barAbara banyA pramANe, eMdhANIo sAthe, priyatame zabdomAM varNavI hatI. zabdarUpe rahelA te manmathane, kAmadevanA baMdhane baddha vacanovALA A artha dvArA huM nihALI rahI : paghadevano premapatra A patra mArI hRdayavAsinI taraMgavatI nAmanI suMdarIne ApavAno che: madananA zikArano bhoga banelI, anaMganA dhanuSyarUpa, atyaMta zocanIya zarIra dharatI, suvikasita kamaLa samA vadanavALI te bALAnuM Arogya ane kuzaLatA hojo. he priye, kAmadevanI kRpAthI mArA ane tArA vaccenA premanuM ciMtana thatuM rahetuM hovAthI ahIM saheja paNa asukha nathI. chatAM paNa, taraMgavatI, anaMgazaraprahAre pIDita banelo huM tArI aprAptine kAraNe mArAM zithila banelAM komaLa aMgo kemeya dhAraNa karI zakato nathI. tuM je jANe che te badhA kuzaLasamAcAranuM nivedana karIne, he kamaLadaLa samAM vizALa ane suMdara netravALI, vadhumAM A pramANe mArI vinaMtI che :
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 59 taraMgalolA he praphulla, komaLa kamaLasamA vadanavALI, pUrvane premaprasaMgomAM vyakta thayelA tArA gADha praNayAnurAgathI janmelI kAmanAthI huM jaLI rahyo chuM. ajJAnarUpI aMdhakAre paripUrNa ane vividha yonithI bharapUra evA A jagatamAM paralokathI bhraSTa premIone ekabIjA sAthe saMyoga thavo durlabha hoya che. te cittavAsinI, mitro ane bAMdhavonA vizALa baLa vaDe, bharacaka prayAsa karIne, huM tArI prApti mATe zeThane pharIthI prasanna karuM, tyAM sudhI, he vizAlAkSI taruNI, A thoDoka samaya tuM vaDIlanI prItinA sukhavALI kRpAnI AzA dharatI pratIkSA karaje." taraMgavatIno viSAda e pramANe, he gRhasvAminI, tenA patranA vistRta arthanuM tAtparya grahaNa karIne, teno madhyasthabhAva hovAnuM jANIne khinna banelI huM sUnamUna thaI gaI. sAthaLa para koNI TekavI cattI rAkhelI hatheLIthI niraMtara mukhacaMdrane DhAMkI, nizcaya netre, kazAkanA dhyAnamAM beThI houM tevI dazA huM dharI rahI. eTale ucita vinayaviveka karavAmAM vizArada ceTI vinayapUrvaka karakamaLa vaDe mastaka para aMjali racIne mane kahevA lAgI, "suMdarI, cirakALa sevelo manoratha pUranAro, jIvitane avakAza ApanAro, saMtoSane satkAranAro, premasamAgama ane suratapravRttinA sArarUpa A patra teNe tane mokalyo che e to nakkI che. priyavacanonA amRtapAtra samo te patra tArA zokano pratimalla che. mATe tuM viSAda na dhara ; he priyaMguvarNI, bhIru, suratasukhadAyaka priyajanano samAgama tane taratamAM thaze.' ceTInuM AzvAsana paNa e pramANe kahetI ceTIne, he gRhasvAminI, meM kahyuM, "he sakhI, sAMbhaLa, zA kAraNe mane manamAM viSAda thayo che te. mane lAge che ke tenA cittamAM mArA pratyeno snehabhAva kAMIka maMda paDyo che, kAraNa, te mAro samAgama karavAnI bAbatamAM kALapratIkSA karavAnuM kahe che." eTale, he gRhasvAminI, ceTIe vinayapUrvaka hAtha joDIne mane pharIthI kahyuM, "he svAminI, tane mArI vinaMtI che. tuM sAMbhaLa ke uttama puruSa kema varte che. kulIna ane jJAnasaMpanna hovA chatAM jeo anucita vartanane vAratA nathI temano lokomAM upahAsa thAya che. jema yogya upAya vinA gAya dohanArane
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA dUdha maLatuM nathI, tema jagatamAM anya kAMI paNa yogya upAya vinA prApta thatuM nathI. 60 je kAmo pUrA vicAra karyA vinA, utAvaLe, yogya upAya vinA zarU karAya che te pUrAM thAya to paNa kazuM pariNAma lAvatAM nathI. jyAre yogya upAya anusAra zarU karelAM kAmo pAra na paDe to paNa loko te karanAranI TIkA karatA nathI. tIkSNa kAmabANano prahAra thavAthI pIDita banelo te dhIra puruSa saMkaTamAM hovA chatAM, potAnA kuLa ane vaMzano apayaza thavAnA Dare sanmArga nathI choDavA mAgato.' taraMgavatInI kAmArtatA e pramANe ceTInI sAthe tenI vAto karavAmAM racyApacyA citte mane khabara na paDI ke kamaLone jagADanArA sUryano kyAre asta thayo. eTale pachI, he gRhasvAminI, huM jematema nahAI laI, jamIne ceTI tathA dhAtrI ane parijano sAthe agAzI para caDI gaI. tyAM uttama zayana ane Asana para ArAma karatI, priyatamanI vAtothI manane bahelAvatI huM rAtrInA pahelA pahoranI pratIkSA karI rahI. tyAM to caMdrarUpI ravaiyo zaradaRtunA sauMdaryamaMDita gaganarUpI gAgaramAM UtarIne temAM rAkhelA jyotsnArUpI mahInuM maMthana karavA lAgyo. te joIne mArA cittamAM vadhu gADha ane du:saha viSAda chavAI gayo ane karavata samo tIvra kAma mane pIDavA lAgyo. padmadevane maLavA javAno nirNaya kAmavivaza ane duHkhAte avasthAne lIdhe huM zarIre bhAre vyAkuLatA anubhavI rahI ane meM mArI sakhIne kahyuM, 'sakhI, A vinaMtI vaDe huM tArI pAse prANabhikSA yAcuM chuM. huM kharuM kahuM chuM, bahena, kumudabaMdhu caMdra vaDe atyaMta prabaLa banelo verI kAmadeva niSkAraNa mane pIDI rahyo che. tenI zatrutAne kAraNe, he dUtI, tArAM mIThAM vacanothI paNa mAruM hRdaya, pavanathI jhapaTAtA samudrajaLanI jema, svastha nathI thatuM.
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA to, sArasikA, kAme jenuM cAritrya naSTa karyuM che tevI mane asatIne, tenA darzananI pyAsIne tuM jaladI priyatamane AvAse lai jA.' 61 eTale ceTIe mane kahyuM, 'tArI yazasvI kulaparaMparAnuM tAre jatana karavuM ghaTe che ; tuM AvuM duHsAhasa na kara, ane tenI upahAsapAtra na bana. te tAre svAdhIna che ; teNe tane jIvatadAna dIdhuM ja che. to pachI tuM apayaza thAya tevuM karavAnuM mAMDI vALa. vaDIlane prasanna karIne tuM tene meLavI zakIza.' paraMtu strIsahaja avicAritA ane avivekane lIdhe tathA kAmAvegathI prerAIne huM pharIthI ceTI pratye bolI, 'jagatamAM je sAhasika utsAhathI cokkasa saMkalpa karIne, niMdAnA doSane avagaNIne nirbhaya bane che te ja amApa lakSmI tatkALa prApta karato hoya che. jenI kaThinatAne kAraNe pravRtti rUMdhAI jAya tevuM bhagIratha kAma paNa zarU karI daIe eTale haLavuM banI jatuM hoya che. priyatamanA darzana mATe Atura banelI mane jo tuM tenI pAse nahIM laI jAya, to kAmabANathI haNAyelI huM hamaNAM ja tArI samakSa mRtyu pAmIza. mATe tuM vilaMba na kara, mane priyatamanI samIpa laI jA. jo tuM mane marelI jovA icchatI na ho to A na karavAnuM kAma paNa kara.' A pramANe meM kahyuM, eTale te ceTIe ghaNI AnAkAnIthI, mArA prANarakSaNane khAtara priyatamanA AvAse javAnuM svIkAryuM. priyamilana mATe prayANa eTale AnaMdita mane meM kAmadevanA dhanuSya samA, AkarSaNanA sAdhanarUpa, sauMdaryanAM sAdhaka zaNagAra jhaTapaTa sajyA. mArAM netro kyAranAMye priyatamanI zrInuM darzana ka2vAne talasI rahyAM hatAM, mAruM hRdaya atyaMta utsuktA anubhavI rahyuM hatuM. eTale huM dUtIe vigate varNavelA priyatamanA AvAse huM pahelAM hRdayathI to te ja kSaNe pahoMcI gaI, ane pachI pagathI javA UpaDI. ratnamekhalA tathA jaMghA para nUpura dhAraNa karIne, rUmajhUmatA caraNe, dhrUjatAM gAtre, ekabIjAno hAtha pakaDIne ame baMne bAjunA dvArethI bahAra nIkaLI, ane vAhano ane lokonI bhIDavALA rAjamArga para UtarI. aneka bajAro, prekSAgRho ane nATyazALAothI bharacaka, svarganA
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA vaibhavanuM anukaraNa karatA, kauzAMbInA rAjamArga para ame AgaLa vadhI rahyAM. aneka uttama ane suMdara vastuo darzanIya hovA chatAM huM priyatamanA darzana mATe atyaMta Atura hovAthI mAruM citta temAM coTyuM nahIM. Aje dIrgha kALe priyatamanAM darzana thaze enA umaMgamAM he gRhasvAminI, ceTI sAthe jaI rahelI meM thAkane na gaNyo. jhaDapathI doDAdoDa jatI, to bhIDane kAraNe vega dhImo karatI, ame mahAmuzkelIe, bharAyelA zvAse priyatamanA AvAse pahoMcI. priyatamanuM darzana bhavananA mukhya dvAra para, AsapAsa mitrothI vIMTaLAIne nirAMte beThelo priyatama, ekAMta sthAne rahelI mane, dAsIe batAvyo - sarvanA manohArI, jyotnApravAha vahevarAvatA, dIpamAlAnI vacce rAtrIe udaya pAmelA zaracaMdra samo. tene jotAM, kAjaLathI zAmaLa AMsuthI bharAI AvelI mArI AMkhonI tRSNA zamatI ja na hatI. cirakALa joyo hoI ne cakravAkayonithI bhraSTa thayelA tene, jANe ke e khoTa pUravA mATe, huM kyAMya sudhI joyA karavA icchatI hatI. meM tene ghaNe lAMbe gALe joyo tethI, atyAre ghaNA samaya sudhI joI rahevA chatAM, AMkho AMsu bharelI hoIne huM tene niraMtara joI na zakI. priyatamane joyo tethI harSita thatI huM tyAM eka bAju UbhI rahI. gabharAyelI ane lajjita evI ame aMdara praveza karatAM DaratI hatI. tyAM to amArA sadbhAgye teNe potAnA priya mitrone, "tame kaumudIvihAra juo, huM to have zayana karIza" ema kahIne vidAya karyA. teo gayA eTale ceTIe kahyuM, "Ava, have ApaNe e cakravAkazreSThane maLavAne zreSThInA gharanI aMdara jaIe.' huM jaIne bhavananA AMgaNAnA eka bhAgamAM dhaDakatA hRdaye UbhI rahI. dAsI jaIne tene maLI. huM vastrAbharaNane ThIkaThAka karatI, milanAtura, dehadhArI kAmadeva jevA priyatamane mana bharIne jotI rahI. vinayapUrvaka hAtha joDIne tyAM AvI UbhelI ceTIne joIne atizaya
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA AdarabhAve hAMphaLophAMphaLo priyatama ekadama Ubho thayo. je jagyAe lajjAthI saMkocAtI, guptapaNe huM UbhI hatI te tarapha ja teNe ceTInI sAthe pagalAM bharyAM. harSAzruthI sajaLanetre, dUtInI AMgaLI pakaDIne, saMtoSanI spaSTa jhalakavALA vadane te bolyo : 63 'mArA jIvataranI pALa samI, sukhanI khANa samI, mArA hRdayagRhamAM vasanArI, te mArI sahacarI, tArI svAminI kuzaLa che ne ? madananA bANaprahAre ghAyala hRdayavALA mane to teno samAgama karavAnA manorathonA kheMcANane lIdhe saheja paNa sukha nathI. dUtI, bahAnuM kADhIne mArA priya mitrone ema kahIne meM vidAya karyA ke tame sau kaumudIvihAra jovA jAo. mitrone vaLAvI daIne huM priyAvirahanI utkaMThAne haLavI karavA, tamArA AvAsa pAse jaIne citrapaTTa jovA vicArato hato tyAM to meM mArA AvAsamAM tane AvelI joI ane tenA saMtoSathI mAro hRdayazoka dUra thaI gayo. kahe, dUtI, priyatamAe je tane kahyuM te huM sAMbhaLavA icchuM chuM. eTale ceTIe tene kahyuM, 'teNe mArI sAthe kazo saMdezo nathI mokalyo; e svayaM ahIM tamArI pAse AvI che, tethI te ja tamane vinaMtI karaze. he svAmI, ATalI veLA teNe kemeya karIne dhIraja dharI, to e kAmAturano have tame hAtha jhAlajo. taraMge UchaLatI gaMgA jema samudra pAse jAya, tema he puruSasamudra, pUrvajanmanA anurAgajaLe bharelI A taraMgavatI kanyAsaritA tArI pAse AvI che.' premIonuM milana te veLA mane paNa atyaMta gabharATa thato hato. parizramane kAraNe mArAM aMgo paraseve rebajheba thai gayAM hatAM. ekAeka AnaMdAzru UbharAI AvavAthI kaMpatI huM tenA caraNamAM paDavA gaI, tyAM to priyatame vinayathI mane, hAthInI sUMDha samI tenI sukhada bhujAo vaDe UMcakI lIdhI, gADha AliMgana daIne, kyAMya sudhI AMsu sArIne te bolyo, 'mArA zokane naSTa karanArI ke svAminI, tAruM svAgata ho.'
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 64 | vikasita kamaLasarovaramAMthI bahAra AvelI paNa kamaLarahita karavAnI lakSmI samI mane te hAsyathI vikasatA sarasa mukhakamaLa, animiSa netre joI ja rahyo. lajjAthI namelAM, aradhAM tIrachAM vaLelAM, hAsyathI pulakita aMgo sAthe huM paNa tene kSobhapUrvaka tIrachI AMkhe kaTAkSathI jotI hatI, ane tenI daSTi paDatAM mArI dRSTi nIcI DhALI detI hatI. priyatamanA badhAM avasthAMtaromAM suMdara ane atizaya kAMta evA rUpathI mArI kAmanA paripUrNa thaI. tenA darzanathI udbhavelI, prItirUpI dhAnyanI utpAdaka, paritoSarUpI vRSTi vaDe mAruM hRdayakSetra taraboLa banI gayuM. taraMgatInA sAhasathI paghadevanI ciMtA pachI priyatame mane kahyuM, "teM AvuM sAhasa kema AdaryuM? kRzodarI, meM tane kahyuM to hatuM ke vaDIlanI saMmati maLe tyAM sudhI pratIkSA karaje. tAro pitA rAjavIno mAnIto che, zrImaMta che, vepArIonA maMDaLamAM tenuM vacana mAnya hoya che, tenuM mitramaMDaLa ghaNuM moTuM che ane te nagarazeTha paNa che. A avinAnI jANa thatAM te tArA guNa ane vinayane bAdhA pahoMcADaze ane mArA para rUThatAM te mArA AkhA kuLano uccheda karaze. mATe tene tArA ahIM AvyAnI jANa thAya te pahelAM ja tuM tArA ghera pAchI phara. huM koIka yogya upAya vaDe tArI prApti thAya tevuM kAMIka karIza. he suMdarI, ApaNe guptapaNe nAsI jaIe topaNa tAro pitA takedArI rAkhanArA jAsusonI kAmagIrI dvArA jANI leze temAM kazo saMdeha nathI." nAsI javAno nirNaya e ja vakhate tyAM koIka puruSa gIta gAto gAto rAjamArga uparathI pasAra thayo. he gRhasvAminI, tenA gItano artha Avo hato : sAme pagale cAlIne AvelI priyatamA, yauvana, saMpatti, rAjavaibhava ane varSARtunI cAMdanI e pAMca vastuno tarata ja upabhoga karI levo.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 65 taraMgalolA pote jene icchato hoya te priyatamA prApra thayA pachI je mANasa tene jatI kare che, te jAte cAlIne AvelI lalita lakSmIne ja jatI kare che. jIvataranA sarvasva samI, atyaMta durlabha evI priyatamAne dIrgha kALe prApta karyA pachI je tene jatI kare che te sAco premI nathI.' A sAMbhaLIne, he gRhasvAminI, gItanA marmathI vicArane dhakko vAgatAM, saMpUrNa ane nirmaLa zarazcaMdra samA mukhavALo mAro priyatama bolyo, "priye, bIjo vicAra evo paNa che ke jo ApaNe atyAre ja kyAMka paradeza cAlyA jaIe, to tyAM rahIne lAMbo samaya nirvine ramaNa karI zakIe." eTale raDatAM raDatAM huM bolI, "nAtha, have pAchA javAnI mArI zakti nathI. huM to tane ja anusarIza. tuM kahe tyAM ApaNe jatAM rahIe." mane vividha anya upAyo batAvyA chatAM huM kRtanizcaya hovAnuM jANIne teNe kahyuM, "to ApaNe jaIe ja. paraMtu huM mArgamAM vAparavA mATe bhAthuM vagere laI lauM.' ema kahIne te tenA gharanA aMdaranA bhAgamAM gayo. eTale meM paNa ceTIne mArA AbhUSaNo laI AvavA mokalI. premIonuM palAyana dUtIne lIdhA vinA prayANa dUtI amArA AvAsa tarapha javA jhaDapathI UpaDI. teTalAmAM to mAro priyatama hAthamAM ratnakaraMDaka laIne pAcho Avyo. teNe kahyuM, "kamalapatra samAM locanavALI ! cAla, rokavAno have samaya nathI. zreSThIne jANa thAya tyAM sudhImAM ja tuM nAsI jaI zakIza." huM lajjita thatI bolI, "meM ceTIne mArAM AbhUSaNa lAvavA mokalI che, e pAchI Ave tyAM sudhI ApaNe ghaDIka thobhIe." teNe kahyuM, 'suMdarI, zAstrakAroe arthazAstramAM kahyuM che ke dUtI parAbhavanI dUtI ja hoya che, e kArya siddha karanArI nathI hotI. e dUtI dvArA ja ApaNI gupta saMtalasa phUTI jaze. te ene zuM kAma mokalI ? strInuM peTa chIcharuM hoya che, temAM lAMbo samaya rahasya TakatuM nathI. kasamaye
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA AbhUSaNa laIne AvatI te kadAca jo pakaDAI jaze to ApaNo bheda phUTI jaze ane nAsI javAnuM UMdhuM vaLaze e nakkI. eTale te pakaDAI jAya te pahelAM A ghaDIe ja bhAgavuM paDaze. samayano vyaya karyA vinA pagalAM bharanAranuM kAma nirvine pAra paDe che. vaLI meM maNi, muktA ane ratnathI jaDelAM AbhUSaNa laI lIdhAM che. mUlyavAna anya sAmagrI, modaka vagere paNa lIdhAM che. to cAla, ApaNe bhAgIe. teNe A pramANe kahyuM eTale tenI icchAne vaza vartIne, te gRhasvAminI, huM sArasikAnI vATa joyA vinA, satvara ravAnA thaI. AkhI rAta lokonI avarajavarane kAraNe nagarInAM dvAra khullA joIne ame bahAranIsarI gayAM, ane tyAMthI yamunAne kAMThe pahoMcyAM. tyAM doraDAthI khIle bAMdhI rAkhelI nAva ame joI. te haLavI, sarasa gati karI zake tevI, pahoLI, chidra vagaranA taLiyAvALI hatI. tene baMdhanamAMthI choDIne ame baMne jaNa satvare temAM caDI beThAM. mArA priyatame ratnakaraMDakane aMdara mUkyo ane halesAM hAthamAM lIdhAM. nAgone ane yamunA nadIne praNAma karIne ame samudra tarapha vahI jatA yamunApravAhamAM javA UpaDyAM. apazukana te ja veLAe amArI jamaNI bAju, badhAM copagAM prANIonA baMdijana samAM, nizAcara ziyALo zaMkhanAda jevo nAda karavA lAgyAM. te sAMbhaLIne priyatame nAvane thobhAvIne mane kahyuM, "suMdarI, ghaDIka ApaNe A zukananuM mAna rAkhavuM paDaze. DAbI bAju doDI jatAM ziyALa kuzaLa kare, jamaNI bAju jatAM ghAta kare, pAchaLa jatAM pravAsathI pAchA vALe, AgaLa jatAM vadha ke baMdhana karAve. paNa AmAM eka lAbha e che ke mArI prANahAni nahIM thAya. A guNane lIdhe apazukananA doSanI mAtrA ochI thAya che." e pramANe kahetAM priyatame ApattithI sAzaMka banIne pachI nAvane vege pravAhamAM vahetI karI.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 67 taraMgalolA naukApravAsa jaLataraMgo para nAcatI kUdatI vacherInI jema jatI nAvamAM, jhaDapathI cAlatAM halesAMthI tRta vege ame AgaLa jaI rahyAM hatAM. kAMThenAM vRkSo, AgaLa joIe to phudaraDI pharatAM lAgatAM hatAM ; to pAchaLa jotAM te nAsI jatAM hoya tevo AbhAsa thato hato. vahana atizaya maMda hovAthI, kAMThenAM vRkSo vAyune abhAve niSkapa hovAthI, pakSIonA bola paNa na saMbhaLAtA hovAthI yamunAe jANe ke maunavrata lIdhuM hoya ema lAgatuM hatuM. e veLA, have bhItimukta thatAM, pUrvanA paricayathI vizvasta banelo priyatama mArI sAthe hRdayane ThAre tevo vArtAlApa karavA lAgyo. teNe kahyuM, 'priye, bhIru, cirakALathI vikhUTAM paDelAM ApaNo ISTa sukha ApanAro samAgama kemeya karIne puNyaprabhAve thayo che. suMdarI, te jo samAgama sAdhavA mATe citrapaTTa na karyo hoya to ApaNe ApaNAM badalAyelAM rUpane kAraNe ekamekane kadI oLakhI na zakyA hota. he kAntA, te citrapaTTa pradarzita karIne mArA para je anugraha karyo, tethI A punarjIvana samo premasamAgama prApta thayo.' A prakAranAM, zravaNa ane manane zAtA ApatAM aneka madhura vacano priyatame mane kahyAM, paNa huM pratyuttaramAM kazuM ja bolI na zakI. cirakALanA paricita prasaMgone kAraNe tene meM jItI lIdho hovA chatAM, huM atizaya lajjA dharatI, mAruM mukhakamaLa ADuM rAkhIne, DhALelI najare kaTAkSapUrvaka tene jotI hatI. vANI mArA kaMThamAM ja aTavAtI hatI ; ratinI utsukatAne lIdhe mAruM hRdaya dhaDakadhaDaka thatuM hatuM ; mArA manoratha pUrA thavAnAM maMDANa thatAM hoIne kAmadeve mane uttejita karI mUkI hatI. taraMgavatInI AzaMkA dehAkRtie prasanna ane aMge pulakita banelI huM nAvanA taLiyAne pagathI khotaratI priyatamane kahevA lAgI, "he nAtha, huM pote atyAre tane koI devatAne karatI houM tema nivedana karI rahI chuM : huM have tArAM sukhadu:khanI bhAgIdAra
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA bhAryA chuM. tAre khAtara mArA piyarane meM tajyuM che. to mAro tuM tyAga na karaje. tuM ja mAro bhartA ane bAMdhava hoIne tArA hAthethI mAro tyAga na karIza. 68 he priya, huM tArAmAM prema2kta hoIne mane mAtra tArAM veNa sAMbhaLavA maLaze to nirAhAra rahIne paNa dIrghakALa sudhI mAro deha TakAvI rAkhI zakIza. paraMtu tArA vinA, hRdayane sukhakara evAM tArAM veNathI vaMcita banatAM, eka ghaDI paNa huM dhIraja nahIM dharI zakuM.' he gRhasvAminI, e pramANe bhAvI sukhano manathI vicAra karIne, ane manuSyanAM citta caMcaLa hovAnuM mAnIne meM tene kahyuM. AzaMkAnuM nivAraNa eTale te bolyo, 'priye, tu tArA piyara mATe ciMtita ane utkaMThita thaIza nahIM. he vizALanetre, huM tAruM saheja paNa ahita nahIM karuM. nAva zaradaRtunA vegIlA nadIpravAhane lIdhe capaLa gatie, dhImI paDyA vinA cAle che ane anukULa pavanathI dhakelAtAM te jhaDapathI dhasI rahI che. he suMdarI, he vizALanetre, thoDI vAramAM ja ApaNe zveta prAsAdo vaDe zobhatI, samRddha ane prazasya kAkaMdInagarI pahoMcIzuM. tyAM mArAM phoI rahe che. tenA zreSTha mahAlayamAM tuM nizcitapaNe, svargamAM apsarAnI jema, 2maNa karaje. tuM mArI sukhanI khANa che, duHkhanAzinI che, mArA gharaparivAranI gRhiNI che.' e pramANe priyatame mane kahyuM. gAMdharvavivAha e pachI teNe cakravAkanA bhavano praNaya sAMbharI AvatAM tethI uttejita banIne mane tenA bhujapaMjaramAM bhIDI dIdhI. priyatamanA sparzanA e rasapAnathI mane evI zAtA vaLI, jevI grISmanA tApe saMtama dharatIne varSothI TADhaka vaLe. teNe mane gADha AliMgana dIdhuM ane chatAM paNa mArAM stano puSTa hovAthI tenA uramAM mAruM ura niraMtara ane pUrepUruM lIna na thaI zakyuM. ame gAMdharva vivAhavidhithI gupta vivAha karyo, je mAnavIya sukhonA sudhApravAha samo hato. potapotAnA devone praNAma karIne yauvananI svargaprApti
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 69 taraMgalolA samuM teNe mAruM pANigrahaNa karyuM. virahIonI jema atRpta pyAsavALAM, kyAMya sudhI parasparane nihANIne ame paritoSa pAmyAM ane te gRhasvAminI, mAnavIya ratisukhonuM kalyANa pAmyAM. bhAgIrathImAM krame krame te nAvamAM karatAM, cakravAka samAM ame mAnavacakravAko ramI rahyAM. prabhAtakALa teTalAmAM caMdrarUpI tilake zobhatI, jyosnAkRpI atyaMta jhINuM, zveta dukUla dharatI, tArAonA hAravALI rAtrI yuvatI vidAya thaI. cAra prahararUpI taraMgo jenA zarIrane dhakelatA hatA. te caMdrarUpI haMsa gaganarUpI sarovaramAM tarato tarato pUrva kAMThethI pazcima kAMThe pahoMcyo. jAgI jaIne prabhAtakALe mukhara banevA haMsa, sArasa, kAraMDava, cakravAka ane TIToDA jANe ke maMgaLapATha karI rahyA hatA. eTalAmAM to aMdhakArano zatru, dinacaryAno sAkSI gaganAMgaNanI aganajyota ane jIvalokano Aloka evo sUrya Ugyo. cakravAka pakSInA zabda pUrNa ane tRpta manoratha vALA ame paNa bhAgIrathInA pravAhanA vege ghaNe dUra gayA. eTale priyatame mane kahyuM, "he pRthuzroNi, have moDhuM dhovAno samaya thaI gayo; sUryano udaya thatAM ratiprasaMga karavo yogya nathI gaNAto. he bAlA, jamaNA kAMThe je zaMkhanA TukaDA jevo zveta retALa pradeza che tyAM ApaNe jaIe, ane suMdarI, tyAM ApaNe sukhe ramaNa karIe." utarANa : luMTArAnI ToLInA saMkajAmAM e pachI priyatama avalokanayaMtrano upayoga karIne, kuzaLatAthI gatinuM niyaMtraNa karIne, nAvane te tarapha dorI. rativyAyAmathI thAkelAM ame kazI bAdhA vinA gaMgAnA dhoLI retIvALA pulina upara niHzaMkapaNe UtaryA. tyAMnAM ramaNIya ane prazasta sthaLo ekabIjAne dekhADatAM, kazA bhayanuM bhAna na hovAthI vizvasta evAM amane ekAeka coroe joyAM. gaMgAkAMThenI jhADImAMthI dhasI AvelA, mAthe phaTakA bAMdhelA, jamapuruSa jevA krodhI, kaThora ane kALiyA coroe amane gherI lIdhAM.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 70 priyatamane bheTI paDIne Darane lIdhe moTethI ane phATele sAde raDatAM meM kahyuM, 'priyatama, AvI paDelI A ApattimAM, kahe have zuM karIzuM ? eTale priyatame kahyuM, "suMdarI, DarIza nahIM, ghaDIka dhIraja rAkha, A dAruNa coro para prahAra karIne huM temane aTakAvuM chuM. tuM mane prApta thaI tenA saMtoSathI mAruM mana mohita thaI gayuM ane meM hathiyAra sAthe na lIdhAM. mAtra ApaNe ramaNabhamaNa karavAnuM che ema mAnIne meM tArA mATe maNi, ratno ane AbhUSaNo ja lIdhAM. suMdarI, kAmadevanA zarathI saMtapta, sAhasabuddhi vALo puruSa, mRtyune bheTavAnA nizcayathI, AvI paDatA saMkaTane gaNakArano nathI. bhale A coro . samartha hoya, paNa tu vizvAsa rAkhaje ke zaktizALI puruSa mATe bhayaMkara zatrune paNa yuddhamAM parAsta karavo e saheluM che. he vilAsinI, sAcI paristhitithI ajANa A coro tyAM sudhI ja mArI sAme khaDA che, jyAM sudhI temaNe, ugAmelA khajJathI prajvalita mArI bhujAnuM darzana nathI karyuM. AmAnAM ekAdane mArI nAkhIne tenuM hathiyAra laI laIne huM jema pavana meghone vikherI nAkhe, tema A badhAne nasADI mUkIza. pauruSa darzAvatAM mArA para vipatti Ave to paNa bhale, paNa he kRzodarI, tane raDatIne teo uThAvI jAya te kemeya huM nahIM joI zakuM. he suMdarI, niSphara ane baLiyA corothI luMTAIne tane, chInavAyelAM vastrAbhUSaNane lIdhe viSaNa, zokagrasta ane bhAMgI paDelI huM kemeya nahIM joI zakuM. te AgalA bhavamAM mAre khAtara mRtyu voryuM ane A bhavamAM piyara ane sukhasamRddhi tajyAM - tene coro taraphathI thato A baLAtkAra huM jIvato chatAM na vAru te kema bane? to he bAlA, huM corono sAmano karuM chuM, tuM jo, A coro sAthe laDatAM kAM to ApaNuM taraNa ke kAM to maraNa." sAmano na karavAnI taraMgavatInI prArthanA - priyatamanAM A vacano sAMbhaLIne huM, "he nAtha, tu mane anAtha nahIM choDI jato' ema bolatI tenA pagamAM paDI. "jo te Ama ja karavAno nizcaya karyo hoya to huM AtmahatyA karuM tyAM sudhI tuM thobhI jA . corone hAthe tAro
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 71 taraMgalolA vadhu thato huM kemeya joI nahIM zakuM. mAro deha paDaze to tethI mane ghaNo lAbha thaze, paNa coro tAro ghAta kare to jIvatI rahIne paNa mane kazo ja lAbha nathI. arere mugdha, dIrdhakALe labdha, bhAgIrathInA pathika, ghaDIka mAtranA milanane aMte, he nAtha, svapnamAM joyo ane adRzya thato hoya tema tuM have alabhya banI jaIza. paralokamAM ApaNo pharI samAgama thAya ke na thAya, paNa jyAM sudhI huM jIvuM chuM, tyAM sudhI to tuM mAruM rakSaNa karaje ja. ekabIjAne na choDatAM ApaNuM je thavAnuM haze te thaze; nAsI janAro paNa karmavipAkanA prahArothI bacI nathI ja zakato.' e pramANe atyaMta vilApa karatI ane priyatamane saMgharSamAM UtaravAthI vAratI huM mastaka para hAtha joDIne raDatI corone kahevA lAgI, 'tamArI icchA mujaba mArA zarIra parathI badhI ja mUlyavAna cIjo tame laI lo. paNa huM vInavuM chuM ke A gabharune tame haNazo nahIM.' luMTArAnAM baMdI banyAM tyAM to pAMkho kApI nAkhIne jemanA AkAzagamanano aMta ANyo tevAM paMkhI samAM du:khIdu:khI ane nAsI chUTavAne azakta evAM amane coroe pakaDyAM. bIjA keTalAka coroe A pahelAM nAvano ane temAMnA ghareNAnA dAbaDAno kabajo lIdho; to cIso pADIne raDatI mane bIjA keTalAMke dhakelIne pADI dIdhI. bIjA keTalAke mArA kahyA pramANe sAmano na karatA mArA priyatamane pakaDyo jANe ke maMtrabaLano pratikAra na karI zakato viSabharyo nAga. - e pramANe, he gRhasvAminI, amane baMnene bhAgIrathInA pulina para coroe pakaDyAM ane amAro ratnano dAbaDo paNa laI lIdho. he gRhasvAminI, hAthamAM kaMkaNa sivAyanAM mArAM badhAM ghareNAM teoe laI lIdhAM. mAro priyatama mane phUla cUMTI lIdhelI latAnA jevI zobhAhIna thayelI joIne DabakaDabaka AMsu sArato mUMguM rudana karavA lAgyo. lUMTAyelA bhaMDAra
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA samA ane kamaLa vinAnA kamaLasarovara samA zrIhIna mArA priyatamane joIne huM paNa du:khe raDI rahI. 72 moTe avAje raDatI mane niSThura coroe dhamakAvI, 'dAsI, gokIro kara mA, nahitara A chokarAne ame mArI nAkhazuM.' evuM kahyuM eTale huM priyatamanuM prANarakSaNa karavA tene bheTIne rahI ane DUsakAM bharatI, dhrUjatA hRdaye mUMguM rudana karavA lAgI. AMsuthI mAro adharoSTha cIkaTa banI gayo ; nayanarUpI megho vaDe huM mArA payodhararUpI DuMgarone navaDAvI rahI. he gRhasvAminI, coronI ToLakIno saradAra tyAM lAvI mUkelo dAbaDo joIne rAjI rAjI thaI gayo ane potAnA subhaTone kahevA lAgyo, 'eka Akho mahela lUMTyo hota to paNa ATalo mAla na maLata. ghaNA divase nirAMte jugAra khelIzuM ane ApaNI manamAnItIonA koDa pUrIzuM.' e pramANe masalata karIne e coro nadIkAMThethI UtarIne, amArA banne upara cokI rAkhatA, dakSiNa tarapha cAlatA thayA. corapallI vikaselI sUryavallIthI amane baMnene bAMdhIne teo jalada viSa karatAM paNa caDI jAya tevI, corone sukhadAyaka evI pallImAM laI gayA. te pahADanA kotaramAM AvelI hatI. ramaNIya ane durgama hatI. tenI AsapAsano pradeza nirjaLa hato, paNa aMdara jaLabhaMDAro hatA ane zatrusenA mATe te agamya hatI. tenA dvArapradezamAMthI satata aneka loko AvajA karatA hatA ane tyAM talavAra, zakti, DhAla, bANa, kanaka, bhAlA vagere vividha AyudhadhArI coronI cokI hatI. tyAM malladhaTI, paTaha, DuMDukka, mukuMda, zaMkha ane pirilInA nAdo gUMjatA hatA. moTethI thatAM gAnatAna, hasAhasa, bUmabarADAno cotarapha kolAhala hato.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA - temAM praveza karatAM ame prANIonA balidAnathI tuSTa thatI devInuM sthAnaka joyuM. devaLa sudhI javA mATe pagathiyAM banAvelAM hatAM, ane tenA para aneka dhajApatAkA pharakatI hatI. kAtyAyanI devInA sthAnakane namaskAra karI tenI pradakSiNA karIne ame tyAM rahelA tathA bahArathI pAchA pharelA corone joyA. saune potAnuM kAma patAvIne akSata zarIre lAbha meLavIne pAchA pharelA joIne tyAM rahelA coroe temanI sAthe vAta karI ane pallImAM lavAyelAM ane latAnA baMdhane bAMdhelAM evAM amane baMnene te coro vismita hRdaye ane animiSa netre joI rahyA. to keTalAka kahevA lAgyA, "naranArInA rUpanA uttama sAra vaDe A joDuM zobhe che. lAge che ke vidhAtAe saheja paNa mAnasika thAka anubhavyA vinA Amane ghaDyAM che. caMdrathI jema rAtrI zobhe ane rAtrIthI zaradacaMdra zobhe tema A taruNa ane taruNI ekabIjAthI zobhe che." te pallImAM eka tarapha loko AnaMdapramoda karatA hatA, to bIjI tarapha bAMdhIne baMdI karelA lokono karuNa svara UThato hato. e rIte tyAM devaloka ane jamaloka ubhayanAM darzana thatAM hatAM. pallIvAsIonA vividha pratibhAva ananya rUpa, lAvaNya ane yauvanavALuM, devatAyugala jevuM taraNataruNInuM yugala subhaTo pakaDI lAvyA che evuM sAMbhaLIne kautukathI bALako, buddAo ane strIo sahita lokasamudAyathI pallIno mArga bharAvA lAgyo. e pramANe amane karuNa dazAmAM laI javAtAM joIne strIo zoka karavA lAgI ane baMdinIo amane potAnAM saMtAna jevAM gaNIne raDavA lAgI. eka sthaLe, taruNonAM mana ane nayana coranArI corataruNI mArA priyatamane joIne hAsyathI pulakita thatA zarIre kahevA lAgI : "AkAzamAMthI rohiNI sahita nIce UtarelA caMdra jevA A yuvAna baMdIne tenI patnInI sAthosAtha ja rAkhajo."
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 74 mArA priyatamanA rUpane kAraNe, vizALa ane zveta AMkhovALI corastrIonA prANa mAtra temanI AMkhomAM AvIne vasyA. taruNIo vilAsayukta aMgavikSepa rUpI aneka kAmavikAra darzAvatI, pasAra thaI rahelA priyatama pratye kATAkSapAta karatI hatI. temane kAmavikArathI tyAM hasI rahelI joIne te veLA mArA cittamAM zoka ane IrSAyukta roSagni saLagI UThyo. baMdI banAvelA mArA te priyatamane mArI sAthe tyAM praveza karato jotA vaMta keTalIka baMdinIo tene putra samo gaNIne zoka karatI rovA lAgI. "deva samo suMdara ane nayanane amRta samo tuM amAro hRdayacora che. tuM mukta thaje.' e pramANe keTalIka baMdinIo mArA priyatamane udezIne kahevA lAgI. to bIjI keTalIka baMdinIo raDatI, dhA nAkhatI kahevA lAgI, "he putra, tArI patnI sahita tuM mukta thaje." mArA priyatamanAM vismayakAraka rUpa ane guNathI pragaTelI kAmavRttithI vyAkuLa banelI koIka strI potAnI kaTimekhalAnA raNakArathI jANe ke tene nimaMtraNa ApI rahI. vaLI mane tyAM joIne keTalAka chelabaTAu juvAniyAo AnaMdanI kilakArIo karatAM kahevA lAgyA, "A bAInAM zAM rUparaMga ane rasabharyuM lAvaNya che !' to keTalAka mane vakhANatAM ekabIjAne batAvatA hatA, "baccAo, A apsarAsamI bAIne to juo ! stanayugala rUpI puSpaguccha ane hAtha rUpI pallavavALI ane priyarUpI madhukara vaDe bhogavAyelI A strI rUpI azokalatAne juo. stanayugala rUpI cakravAka, kaTimekhalArUpI haMsazreNI, nayanarUpI matsya ane vistIrNa kaTirUpI pulina vALI A yuvatI rUpI nadIne juo. atyaMta rudana karavAthI lAlacoLa thayeluM tenuM sahajasuMdara vadana, saMdhyAnI lAla jhAMyathI saMgita zaradapUrNimAnA caMdra samuM zobhI rahyuM che.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA badhA avasthAMtomAM suMdara ane sazrIka dIsatA tenA rUpane lIdhe te kamaLarahita hAthavALI bhagavatI lakSmI samI zobhe che. 75 tenA keza masRNa che, netra kALAM che, dAMta nirmaLa che, stana goLAkAra che, sAthaLa puSTa che ane caraNa sapramANa che.' keTalAka coro kahetA hatA, 'ApaNe Ane joIne dhanya thaI gayA : zaNagAra sajavAnI taiyArI karatI devAMganA raMbhA AvI ja haze. A 2maNI staMbhane sparza kare to tene paNa calita karI de, RSionA cittane paNa caMcaLa banAvI de : IMdra tenI eka hajAra AMkhothI paNa Ane jotAM na dharAya.' to vaLI parAI strI pratye pApabhIru evA keTalAka, vinayapUrvaka zarIra saMkocIne jatA hatA. teo 'A bicArI dIna che ane tenA dhaNInI sAthe che' evA bhAvathI mArA pratye joIne dUra sarI jatA hatA. - A taruNane mArI nAkhIne ApaNo senApati A asAdhAraNa rUpALI yuvatIne potAnI gharavALI banAvaze.' e pramANe tyAM pakaDIne lAvavAmAM AvelAM tema ja bIjAM puruSo ane strIo bolatAM hatAM, ane mArA priyatamane mArI nAkhaze evA temanA saMketathI huM atyaMta bhayabhIta banI jatI hatI. taruNo mArI prazaMsA karatA hatA ane vadhu to taruNIo mArA priyatamanI prazaMsA karI rahI hatI, jyAre bAkInA loko baMne pratye anurAgavALA ke taTastha hatA. corasenApati e pramANe zatru, mitra ane taTastha evA pallIjano vaDe jovAtAM jovAtAM amane UMcI kAMTAnI vADavALA corasenApatinA gharamAM laI javAmAM AvyAM. tyAM amane praveza karAvIne, te coronI vasAhatanA senApatinA aDDA samA, ati UMcA beThakakhaMDamAM amane laI javAmAM AvyAM. he gRhasvAminI, tyAM ame corasamUhanA netA ane subhaTonA cUDAmaNi e zUravIrane kUMpaLonA DhaganA banelA Asana para beThelo joyo.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA tapAvelA suvarNanI kAMti dharatI ane puSponI AsapAsa gUMjatA bhramarovALI asanavRkSanI DALIthI tene dhIme dhIme pavana nAkhavAmAM Avato hato. vIra sainikonA oLakhacihna samA ane saMgrAmamAM prApta aMgalepa samA, chAtIe jhIlelA, prazasta prahAro vaDe tenuM AkhuM aMga cItarAyeluM hatuM. aneka yuddhomAM bhAga laIne rIDhA thayelA corasubheTonA samUhathI, kALapuruSo vaDe yamarAjanI jema, te vIMTaLAyelo hato. te ghuvaDa jevI AMkho vALo, pATAthI vITalI moTI pIMDIvALo, kaThora sAthaLa ane puSTa kamara vALo hato. maraNanA bhayathI trasta, dhrUjatAM ame te veLA tene karasaMpuTanI aMjalirUpI bheTa dharIne tenuM abhivAdana karyuM. dRSTine saMkocIne amArAmAM bhaya prerato, animiSa netre, vAgha hariNayugalane juo tema, te amane nihALI rahyo. tyAM rahelA corasamUho paNa amArAM rUpa, lAvaNya ane yauvanane temanI svabhAvataH raudra dRSTithI jotAM vismita thayA. aneka gAya, strI ne brAhmaNono vadha karIne pApamaya banelI buddhithI jenuM hRdaya niSkapa ane nivRtta thaI gayuM che tevA te bhISaNa senApatie amAruM nirIkSaNa karatAM karatAM pAse rahelA eka coranA kAnamAM niSkapa svare kazoka saMdezo kahyo. : "cAturmAsa samApta thatAM senApatioe strIpuruSanI joDI vaDe devIno jAga karavo evI prathA che. to nomane divase jAgamAM A yugalano vadha karavAno che. eTale teo palAyana na thaI jAya te rIte tuM temanI saMbhALathI cokI rAkhaje." A saMbhaLIne tarata ja mAruM hRdaya maraNanA bhayathI mizrita ane uttarottara vistaratA evA zokathI bharAI gayuM. padradeva baMdhanamAM pachI potAnA svamInuM vacana hAtha joDIne svIkArIne te corayuvAna amane tenA raheThANe laI gayo. vagaravAMke zatru banelA te core mArA priyatamanA
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 77 taraMgalolA hAtha baLapUrvaka pAchaLa maraDIne tenAM aMgeaMga bAMdhyAM. eTale priyajananI ApattithI bhabhUkI UThelA duHkhe huM, jema nAgayuvAna garuDa vaDe grasAtAM nAgayuvatI vilApa kare tema vilApa karatI bhoMya para paDI. vikharAyelA kezakalApa sAthe, AMsunA pUre rUMdhAyelI AMkhe huM priyatamanuM baMdhana vAravAnuM karatI tene bheTI paDI. anArya, tuM ene badale mane bAMdha, jenA kAraNe A puruSahastI, jema mukhya hastinIne khAtara vIra hastI baMdhana pAme tema, baMdhana pAmyo che.' AliMgana ApavAmAM samartha, suMdara, jAnu sudhI laMbAtI evI priyatamanI bhujAone pITha pAchaLa ekabIjI sAthe lagolaga rAkhIne teNe bAMdhI dIdhI. tenAM baMdhana choDavAnI mathAmaNa karatI mane, roSe bharAyelA te core lAta mArI, dhamakAvIne eka kora pheMkI dIdhI. baMdhananI veLAe je mAro priyatama dhairya dhAraNa karIne viSAda na pAmyo, te mane karAyelA prahAra ane apamAnathI ghaNo du:khI thayo. raDato raDato te mane kahevA lAgyo, 'arere priyA, mAre kAraNe, pahelAM kadI na saheluM evuM maraNathI paNa adhika kaSTadAyaka A apamAna tAre veThavuM paDyuM. huM mArA pitA, mAtA, baMdhuvargano athavA to mAro potAno paNa eTalo zoka nathI karato, jeTalo A tArA navavadhUpaNAnI avadazAno zoka karuM chuM.' e pramANe bolatA tene te core, koi gajarAjane bAMdhe tema khIlA sAthe pAchaLathI bAMdhI dIdho. ema baMdhana vaDe tene vaza banAvIne te nirdaya cora paDALInI aMdara gayo ane zekelA mAMsa sAthe teNe surApAna karyuM. maraNanA bhaye trasta, atyaMta bhayabhIta evI huM priyatamane kahevA lAgI, arere kAMta, A bhayaMkara pallImAM ApaNe maravuM paDaze.' dravyanA badalAmAM choDavAno niSphaLa prastAva : taraMgavatIno vilApa meM pelA corane kahyuM, 'kauzAMbInagarInA sArthavAhano A ekano eka putra che, ane huM tyAMnA zreSThInI putrI chuM. tAre jeTalAM maNi, muktA, suvarNa
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 78 ke pravAlanI icchA hoya teTalAM ame tane ahIM rahyAM chatAM apavIzuM. tamAro koi mANasa amArA lakhelA patra laIne baMnene ghare jAya ane tamane dravya maLe te pachI tame amane baMnene choDajo.' eTale te core kahyuM, "amArA senApatie tamane baMnene kAtyAyanInA jAga mATenA mahApazu TharAvyAM che. tene ApavAnuM ame na ApIe to te bhagavatI amArA para rUThe, enI kRpAe to amArI badhI kAmanA pUrI thAya che. kAtyAyanInI kRpAthI amArA kAmamAM siddhi, yuddhamAM vijaya ane badhI vAtanuM sukha thaze, eTale ame tamane choDavAnA nathI." e sAMbhaLIne tathA garadana ane hAthane pITha tarapha vALIne bAMdhavAne kAraNe priyatamanA zarIrane maraDeluM joIne huM vadhu jorathI rudana karavA lAgI. he gRhasvAminI, priyatamanA guNa ane premAnurAgarUpI beDIthI baMdhAyelI huM tyAM ati karuNa rudana karatI, vivarNa ane niSaSNa banI rahI. huM jonAranA cittane uttapta karIne vyathita kare tevuM, baMdinIone paNa AMsu Ave tevuM kaNasatuM rudana karavA lAgI. AMsuthI gAla, adharoSTha ane stanapRine bhIMjavatI huM priyatamane choDI mUkavA vinavatI lagAtAra raDI rahI. he gRhasvAminI, kUTatIpITatI; vALa kheMcatI, huM tyAM khADATekarAvALI bhoMya para ALoTavA lAgI. "jANe ke svapnamAM joyo hoya tema tuM guNavaMto mane prApta thayo. tethI karIne mane A rudana AvI paDyuM : he gRhiNI, priyanA AvI paDanArA duHsaha virahanA zoke gherAyelI huM evAM evAM karuNa vacane vilApa karavA lAgI. akasmAta protsAhaka gItanuM zravaNa te veLAe tyAM pIThAmAM beThelA keTalAka subhaToe zravaNane sukhada sumadhura gItavAditra sAthe A pramANe gAyuM : AvI paDelI ApattinI avagaNanA karIne sAhasakarma AcaranAra puruSane kAM to vipatti maLe, kAM to siddhi maLe. pravRtti AdaranAra puruSane kAM to lakSmI prApta thAya athavA to maraNa.
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA paraMtu pravRtti zarU na karanArane maraNa to avazya AvavAnuM ane lakSmI paNa nahIM maLavAnI. mRtyu saukoIne AvatuM hoya che, mATe potAnuM priya tarata thAya tema karavAnI utAvaLa rAkho. potAnA manoratha pUrA thayAthI saMtuSTa banelA mANasanuM maraNa saphaLa kahevAya che. atyaMta saMkaTagrasta puruSe paNa viSAda pAmavo nahIM. are ! choDIne cAlI gayelI lakSmI ghaDIkamAM ja pAchI AvI maLe che. je viSama dazA bhogavato hoya ane jeno puruSArtha naSTa thayo hoya tevA puruSane sahevuM paDatuM duHkha paNa tenI priyatamAnA saMgamAM sukha banI jAya che. karmaphaLanI anivAryatA he gRhasvAminI, e pramANe sAMbhaLIne mAro priyatama e gItanA bhAvArthathI prerAIne mane kahevA lAgyo, "he vizALa nitaMbavALI priyA, tuM mArAM A vacano pratye dhyAna Apa : he kALA, suMvALA, lAMbA kezakalApavALI priyA, jenuM rahasya nigUDha che tevAM pUrve karelAM karmonA pariNAmathI nAsI chUTavuM hi rIte zakya nathI. game tyAM nAsI janAra paNa, he priyA, kRtAMtane vaza avazya thAya che; tenA prahArothI saMtAvAnuM karanAra koI paNa mANasa prArabdha karmaphaLane aTakAvI zakato nathI. jo graho ane nakSatravRMdanA svAmI amRtagarbha caMdrane paNa Apatti AvI paDatI hoya che, to pachI sAmAnya mANasano to kyAM zoka karavo ? pote ja karelAM karma nuM pariNAma kSetra, dravya, guNa ane kALa pramANe, sukhadu:khanAM phaLa rUpe prApta thAya che, temAM bIjo koI to mAtra nimitta bane to he suMdarI, tuM viSAda na dhara ; A jIvalokamAM koI karatAM koIthI paNa sukhadu:khanI prApti karAvanAruM vidhinuM vidhAna oLaMgI zakAtuM nathI. Ama, he gRhasvAminI, e dazAmAM priyatamanA samajAvaTanAM vacanono
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA marma pAmIne, e priya vacanothI prApta thayelA AzvAsane karIne mAro zoka haLavo thayo. 80 samabhAvI baMdinIo AgaLa vItakakathAnuM varNana mArA rudanathI tyAM ekaThI thayelI baMdinIo, potAnA patinI sAthe baMdhana pAmelI ane svabhAvathI bhoLI mRgalI jevI mArI dazA joIne atyaMta uga pAmI. mAro karuNa vilApa sAMbhaLIne temanAM AMsu ubharAI AvyAM. teo potapotAnAM svajanone sAMbharIne kyAMya sudhI rudana karatI rahI. temAMnI je keTalIka temanA svabhAvagata vAtsalyane lIdhe sukumAra hRdayavALI hatI te amArA para AvI paDeluM saMkaTa joIne anukaMpAthI aMge kaMpita thatI dhrusake dhrusake raDavA lAgo. raDelAM netre te baMdinIo pUchavA lAgI, 'tame kyAMthI, kaI rIte A anarthanA ghara samA coronA hAthamAM AvI paDyAM ?' eTale ke gRhasvAminI, te cakravAka tarIkenA bhavano sukhopabhoga, hAthInuM snAna, vyAdha vaDe thayelo cakravAkano vadha, kaI rIte meM anumaraNa karyuM, kaI rIte huM manuSyabhava pAmIne vatsanagarImAM janmI, kaI rIte citra dvArA ame ekamekanI oLakha meLavI, kaI rIte mAruM mAguM nAkhyA chatAM mane na dIdhI, kaI rIte meM mArI ceTI sArasikAne mArA priyatamane ghera mokalI, kaI rIte ame nAvamAM nAsI gayAM ane kaI rIte bhAgIrathInA pulina para e coroe amane pakaDyAM e badhuM ja meM raDatAM raDatAM te baMdinIone kahI saMbhaLAvyuM. -- anukaMpA pragaTatAM coranuM baMdhanamukta karavA vacana mArI e kathanI sAMbhaLIne pelo cora paDALImAMthI bahAra Avyo ane anukaMpAthI teNe mArA priyatamanAM baMdhano te sarakho zvAsa laI zake teTalAM DhIlAM karyAM. pachI teNe pelI baMdinIone dhutkArI-dhamakAvI, jethI meghagarjanAthI bhayabhIta banelI haraNIonI jema teo tyAMthI palAyana karI gaI.
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA teo gaI eTale te core dhIme svare mArA priyatamane kahyuM, 'tuM DarIza nahIM, huM tane motamAMthI bacAvIza. mArI sarva zaktithI, sarve upAya ajamAvIne, mAro prANatyAga karIne paNa huM tamAruM prANarakSaNa karIza." tenA moMmAthI nIkaLeluM AvuM vacana sAMbhaLIne amAro maraNano saMtrAsa naSTa thaI gayo, ane amane ekadama zAtA thaI. amAruM jIvita kuzaLa raho e bhAva sAthe ame jinavarone vaMdana karIne, lIdhelA pratyAkhyAnanuM pAraNuM te veLA pAdaDAMnI patarAvaLImAM mAMsa laIne, "A tamAre mATenuM jamavAnuM che, to khAo ; ApaNe ghaNe dUra javAnuM che ema te cora kahevA lAgyo. amane e khapatuM nathI' ema kahIne ame te lIdhuM nahIM, paNa khobo UMco karIne ame te veLA pANI pIdhuM. nizAnuM Agamana teTalAmAM rAjyabhraSTa rAjAnI jema jeno prAtapa naSTa thayo che tevo sUrya gagana pAra karIne pharI UgavA mATe Athamyo. divasa AthamatAM, vRkSonAM pAna saMkecAyAM ; temanA mALAmAM aneka pakSIo pAchAM pharIne kalarava karavA lAgyAM. he gRhasvAminI, maraNabhaye dhrUjatAM evAM amAro e atizaya lAMbo divasa raDatAM raDatAM e rIte vItyo. gaganataLane zobhAvatI, timirasamUhe kALI, jIvalokanA avalaMbana samI ghUvaDane priya evI rAta jIvaloka para UtarI. sAgarano vRddhivikAsa karanAro, AkAzanA gatimAna tilaka samo, kuMdakusuma samo, zveta caMdra Ugyo. baMdhanamukti ane corapallImAMthI palAyana corapallImAM hAsyano zorabakora, dhamadhamatA DholanA ninAda ane gItanA zabda, tathA madamatta banIne nAcatA coronA raMgarasa chavAI gayA. te veLA jyAre loko jamavAmAM rokAyelA hatA tyAre te core mArA priyatamane choDyo, ane tene kahyuM, "tuM DarIza nahIM, have huM tane nasADavAnuM karuM chuM.' pachI te koIne jANa na thAya tema amane pallIpatinA gharanA vijayadvAramAM
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 8ra thaIne laI gayo. te vistIrNa hoI amane nIkaLI jatAM ghaNI vAra lAgI. pachI ghaNI jhaDapathI cAlatAM ame bahu muzkelIe kAzatRNanA sAMThAnI jhUpaDIomAMthI pasAra thayAM. te pachI teNe javA-AvavAthI pUrvaparicita, jANItA aMtaravALo ane sukhe pAra karI zakAya tevo, jaMgalanI sarahade pahoMcato mArga lIdho. te veLA AgaLapAchaLa ane AjubAju nirIkSaNa karato ane mArga para thobhIne avAjone sAMbhaLato, AvaraNa ane hathiyArathI sajja ane barAbara kacakacAvIne bakhatara bAMdhelo te cora mukhya mArga choDIne AgaLa vadhato hato. teNe kahyuM, "je jIvato mANasa coronA jAsUsone hAthe maravA icchato hoya te ja A rastethI pasAra thAya.' eTale ghaNI vAra sudhI ADe mArge cAlIne pachI ame, te corane bhayabhIta banIne anusaratA, gUpacUpa mukhya mArga para AvyA. vanya mArgano jokhamabharyo pravAsa vananAM sUkAM pAMdaDAM kacarAtAM thatA avAjathI keTalIka pakSIo pAMkha phaphaDAvatAM, vRkSo parathI UDI gayA. jaMgalI pADA, vAgha, dIpaDA, jarakha ane siMhanA cItkAro tathA kvacita paMkhIonI ciciyArIo - ema vidhavidha zabdo ane sAMbhaLatAM hatAM. bhAre khatarA vacce hovA chatAM amane bhAvI anukULa lAgatuM hatuM, ane badhAM pazupaMkhInAM zubha zakuna thatAM hatAM. kyAMka jaMgalI hAthInI sUMDhanAM prahAre jenAM phaLa, kUMpaLo ne DALIo toDyAM che tevAM, vRkSonA kAMDo mArA jovAmAM AvyAM. coranI vidAya : AbhAradarzana AvA prakAranI aneka vividha paristhitio jotAM jotAM ane te jaMgala pasAra karyuM, eTale te cora bolyo, "ApaNe jaMgala pasAra karI gayAM, eTale have tame saheja paNa Darazo nahIM. gAmo ahIM najIkamAM ja che. tame ahIMthI
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 83 taraMgalolA AthamaNI dizA tarapha jAo. huM paNa pAcho pharuM chuM. mAlikanA hukamathI meM pallImAM tamane bAMdhyAM ane mAryA te mATe mane kSamA karazo." eTale upakArI cora pratye mitrabhAva pragaTa karatAM, dRSTithI jANe ke tene pIto hoya tema, mArA priyatame, gadgada svare tene thoDAMka madhura vacana A pramANe kahyAM : "tame tamArA mAlikanA AjJAkArI cho ; paraMtu te vIra, atrANa, azaraNa, baMdhanamAM rahelAM, jIvavAnI AzA tajI dIdhelAM, tadana nirAza banelAM evAM amane tame A rIte jIvatadAna daIne asAdhAraNa upakAra karyo che. huM vatsa purInA dhanadeva sArthavAhano putra chuM. mAruM nAma padhadeva che. tArA kahevAthI je koI tyAM AvIne mane maLaze tene tArA mATe huM puSkaLa dhana ApIza. tuM mane A pramANe vacana Apa to ja huM jauM. vaLI koI kAraNe tamAruM tyAM AvavAnuM thAya, to tamane zapatha che ke tamArAM darzana na thAya evuM na bane. jIvalokanA sarvasArarUpa jIvatadAna denAranuM RNa cUkavavuM A samagra jIvalokamAM zakya nathI. ane bIjuM, amArA pratyenA tamArA Adara ane premane kAraNe, amArA para anugraha karIne tamAre sthAna-parigrahano saMyama pALavo paDaze." A pramANe kahevAmAM AvatAM te bolyo, "huM kharekhara dhanya ane anugRhIta thayo chuM. tame mArA para pUrA prasanna cho temAM ja tame mAruM badhuM karyuM che. e pramANe bolIne, "have tame jAo' ema kahIne te uttara tarapha vaLI gayo, ane ame paNa pazcima tarapha cAlavA lAgyAM. vasatI tarapha prayANa paga phATI jatAM, traNamAMthI vahetA lohI sAthe ADavATe ame mahA muzIbate AgaLa vadhI rahyAM hatAM. bahu jhaDapathI cAlavAne lIdhe huM bhUkha ane tarasathI thAkIne lotha thaI gaI. zramathI ane bIkathI mAruM gaLuM ane hoTha sukAI gayAM ane huM lathaDavA lAgI. cAlavAne azakta banelI evI mane mArA priyatame pITha para UMcakI levA cAhyuM, paraMtu tethI bacavA huM parANe parANe page cAlavA lAgI.
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 84 mArI sArasaMbhALa karatAM mArA priyatame kahyuM, "ApaNe Aste Aste jaIe. he mRgAkSI, tuM ghaDIka A kvacita ahIM tahIM paDelAM lAkaDAM vALA vanapradeza tarapha dRSTi kara. gAyonI avarajavarathI kacarAyelAM ane AchA tRNa ane chANavALAM gocaro parathI jaNAya che ke gAma samIpamAM ja che, to tuM Dara tajI de." eTale he gRhasvAminI, lokamAtA samI gAyone jotAM mAro Dara ekadama dUra thayo ane mane atyaMta prasannatA thaI. lAyaka gAmamAM Agamana tyAM to asanapuSponA karNapUra paherelAM, lAThIthI khelatAM, dUdha camakatA gAla vALA, govALanA chokarAo najare paDyA. temaNe amane pUchyuM, 'tame A ADe raste kyAMthI Avo cho ?' eTale Aryaputre kahyuM, 'mitro, ame rasto bhUlyAM chIe. A pradezanuM nAma zuM che ? A nagaranuM nAma zuM ? kayAM nAmanuM gAma ahIMthI keTale dUra haze ?' temaNe kahyuM, "pAsenA gAmanuM nAma lAyaka che. paNa ame vadhu kazuM nathI jANatA, ame to ahIM jaMgalanI sarahadamAM ja moTA thayA chIe." pachI AgaLa cAlatAM krame karIne ame haLathI kheDelI bhUmi pAse pahoMcyAM. eTale priyatame mane pharIthI A pramANe vacana kahyAM, "he varoDa, vananAM pAMdaDAM cUMTI lAvatI A grAmINa yuvatIo jo, pAMdaDAMno khoLo bharelo hoIne temanAM daDha, ratAza paDatAM, pukha sAthaLa khullA dekhAya che." priya vacano kaheto mAro priyatama, mAro zoka ane parizrama ocho karavA A tema ja anya vastuo mane batAvato jato hato. gAmanuM taLAva te pachI thoDe dUra jatAM ame gAmanA taLAva pAse jaI pahoMcyA. te svaccha jaLa bhareluM hatuM, aMdara puSkaLa mAchalIo hatI. cotarapha kamaLonAM jhUMDa vikasyAM hatAM.
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 85 taraMgalolA e gAmanA taLAvamAMthI ane svaccha, vikasita kamaLanI sugaMdhavALuM pANI bhayamukta mane khobe khobe pIdhuM. he gRhasvAminI, pachI pANImAM nAhIne, jaLathI zItaLa banelA ane pavanathI vIjaNo nakhAtA aMge, bhayamukta banelAM ame te gAmamAM pravezyAM. utsuka grAmINa taruNIo tyAM ghaDAne kAMThe balayAMvALo hAtha vIMTALIne ghaDAne kaTipradeza para rAkhIne pANI vahI lAvatI juvAnaDIone ame joI. mane thayuM, A ghaDAoe zuM puNya karyuM haze ke priyatamanI jema yuvatIo temane kaTitaTe rAkhIne balaiyAMvALI bhujAo vaDe AliMgana de che? teo paNa vismita thaIne, vismaye pahoLA thayelAM netre, pharI pharIne, aviratapaNe kyAMya sudhI amane joI rahI. hUMbaDAM rUpI vipula stanavALI, sarasa prauDha vADo rUpI mahilAothI AliMgita e gAmamAM ame baMne pahocyAM. amArA saudaryathI vismita thayelI, amane AMkhathI aLagAM na karatI, utAvaLanA josamAM ekabIjIne dhakelatI e grAmataruNIoe keTaleka sthaLe to joNuM jovAnI ekabIjA sAthenI caDasAcaDasImAM, vADone kaDakaDATa karatI toDI pADI. vADo bhAMgavAnA avAjathI vRddho ciMtAtura banIne bahAra rastA para nIkaLI AvyA. keTalIka jagyAe kUtarAo ToLe maLIne UMcuM moDhuM karI bhasatA hatA. atizaya DhIlAM balaiyAMvALI, phIkA melA ne dUbaLA dehavALI, gharaDI tema ja mAMdI strIo paNa amane jovA nIkaLI hatI. he gRhasvAminI, suMvALI, UMcA kApaDanI oDhaNI oDhelI, keDa para chokarAM laI ghara bahAra nIkaLI AvIne gRhasthanI strIo paNa amane jotI hatI. e rIte aneka prakAranI paristhitionuM aTakaLe grahaNa karatAM, cAlatAM cAlatAM badhuM jotAM ame te mArga pasAra karyo. AhAranI tapAsa vananI keDIe cAlavAthI mArA pagamAM chAlAM paDI gayAM hatAM. huM jIvatA rahevAnI jhaMkhanAmAM bhUkhatarasa ane thAkane gaNakAryA vinA, jaMgalane pAra karI
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA gaI. paNa have bhayamukta thaI hovAthI, ane bacI javAno mArga mokaLo thayo hovAthI mane paga ane anya gAtronI pIDAnuM, thAkanuM ane bhUkhatarasanuM bhAna thayuM. AthI meM priyatamane kahyuM, "ApaNe have bhUkha zame tevA pathya ane nirdoSa AhAranI kyAMka tapAsa karIe." eTale priyatame mane kahyuM, "coroe ApaNuM sarvasva AMcakI lIdhuM che, to paNa ajANyA ane pArakA gharamAM ApaNe zI rIte praveza karI zakIe ? kulanapaNAnA atizaya abhimAnIne mATe, te saMkaTagrasta hoya tyAre paNa karuNabhAve "mane kAMIka Apo" ema kahetAM, lokonI pAse javuM ghaNuM kaThina hoya che. | he mAninI, lajAvanArI, mAnavinAzaka, apamAnajanaka, halakA pADanArI yAcanA huM kema karIne karuM ? dhana gumAvyAthI asahAya banelo, ekalo paDI gayelo, ane atyaMta kaSTa bhogavato hovA chatAM paNa sajjana mAgaNa banavAnuM pasaMda nathI karato. yAcanA karavA dhRSTa banI dina vacana bolavAne sajja thaI, asabhyatAnA DarathI mukta banI "mane Apo' evuM bolavA mArI jIbha asamartha che. eka aNamola mAnanA bhaMgane bAda karatAM, bIjuM evuM kazuM nathI ke tAre mATe na karuM. to he vilAsinI, tuM ghaDIka A mahollAne nAke zobhI rahelA devaLamAM visAmo le, teTalAmAM huM bhojanano kazoka prabaMdha karuM. sItAdevInA maMdiramAM Azraya ame e gAmanA sItAdevInA maMdiramAM jaI pahoMcyAM. te cAra staMbha ane cAra dvAravALuM hatuM. te utsavadinanI UjavaNI jovA ekaThA thatA kheDUta juvAnonuM vAtacIta karavAnuM sthAna hatuM, pravAsIonuM AzrayasthAna hatuM, gRhasthonuM milanasthAna hatuM ane grAmINa juvAnaDAonuM saMketasthAna hatuM.
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 87 taraMgalolA lokavikhyAta yazavALI, sarvanI AdaraNIya, dazarathanI putravadhU ane rAmanI pativratA patnI sItAdevIne praNAma karIne ame baMne lIlotarIrahita, zuddha bhoMya para eka tarapha beThAM - parva pUruM thatAM verAyelAM zALanAM kUMDAnI jema. te veLA ame eka juvAnane badhAM aMgomAM skUrtivALA ane vizuddha, saidhava jAtinA uttama azva para ArUDha thaIne Avato joyo. teNe atyaMta jhINA ane zveta kSomanuM paheraNa ane kSomanuM kaTivastra paheryA hatAM. tenI AgaLa jhaDapathI doDatA taravariyA subhaTono parivAra hato. e nagaravAsI taruNane joIne lajjAvaza huM e sItAmaMdiranA eka khUNAmAM eka aSTakoNa staMbhane aDhelI, saMkocAIne UbhI rahI. pratyAgamana zodhamAM nIkaLelA svajana sAthe milana : ghare banelI ghaTanAo - pachI te kubhASahastI nAme juvAne devaLanI pradakSiNAo karatAM karatAM Aryaputrane joyA, ane ekAeka ghoDA karatAM paNa adhika vege doDIne moTe svare raDato raDato te AryaputranA page paDyo. pachI bolyo, "have tamAre ghare cirakALa zAMti thaI jaze.' Aryaputre paNa tene oLakhyo, ane gADha AliMgana daIne tene puchyuM, "are ! tAre ahI kema AvavAnuM thayuM te mane jaladI kahe. sArthavAha, mAtA, ane sevako sau kuzaLa to che ne ?' te bAjumAM bhoya para besI, potAnA jamaNA hAthamAM mArA priyatamanA DAbA hAthanI AMgaLI pakaDIne kahevA lAgyo, "kanyA nAsI gaI ema jyAre zreSThInA gharamAM nirmaLa prabhAtakALe jANa thaI, tyAre dAsIe amane tamAro pUrvasaMbaMdha jaNAvyo. rAtrInA nIkaLIne corIchUpIthI tamAruM prayANa vagere te dAsIe tamArA saMbaMdhIone je pramANe pote joyuM hatuM te pramANe badhuM ja kahyuM. prabhAtasamaye zreSThIe sArthavAhane ghare jaIne kahyuM, "sArthavAha, meM gaI
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 88 kAle tAruM mana kaDavuM karyuM te mATe mane kSamA kara. mArA jamAInI zodha karo. te Dara na rAkhe ane jaladI pAcho Ave. tamAro putra paradezamAM ane paradhare rahIne zuM karaze ?' vaLI tamArA pUrvajanmano vRttAMta dAsIe je pramANe jaNAvyo hato te badho zreSThIe kramazaH sArthavAhane kahyo. tArI vatsala mAtA tArA viyogamAM zokAvege rudana karatI AsapAsanAne paNa raDAvI rahI. teTalAmAM to sArthavAhanA putrane ane zreSThInI putrIne tenA pUrvajanmanuM smaraNa thayuM che evI karNopakarNa prasarelI vAtathI AkhI vasanagarI bharAI gaI. te pachI zreSThI ane sArthavAhe tamane khoLavA mATe seMkaDo deza, nagara, khANa vagere sthaLoe cotarapha mANaso mokalyA. mane paNa gaI kAle tamArI zodhamAM praNAzaka mokalyo Aje huM tyAM AvI pahoMcyo, paNa tyAM tamArA kazA samAcAra maLyA nahIM. meM vicAra karyo ke paise ghasAI gayelA, atyaMta pIDita patita, aparAdhI ane kapaTavidyA vALA loko sImAvartI gAmamAM Azaro laIne rahetA hoya che. AthI tyAM sarvatra pUchaparacha karIne tapAsane mATe huM ahIM Avyo. mArA para devonI kRpA thaI jethI karIne mAro zrama saphaLa thayo. sArthavAha ane zreSThIe potAne hAthe lakhelA A patro tAre mATe ApyA che.' e pramANe kahIne teNe praNAmapUrvaka te patro dharyA. vaDIlono saMdeza : bhojana vyavasthA eTale Aryaputre praNAma karIne te patro lIdhA. te ughADIne temanA saMdeza ane Adeza teNe dhIre dhIre, kazAMka rahasyavacana hoya to temane gupta rAkhavA, manamAM vAMcyA. te pachI temanuM arthagrahaNa karIne Aryaputre mane saMbhaLAvavA te patro moTethI vAMcyA. baMne patramAM lakhelo, roSavacana vagarano, prasannatA ane vizvAsa sUcavato, 'pAchA AvI jAo" ema zapatha sAthe kaheto saMdezo meM sAMbhaLyo.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 89 taraMgalolA e sAMbhaLIne mAro zoka turata ja adazya thayo, ane saMtoSathI pragaTelA haste mAruM hRdaya bharI dIdhuM. te veLA, mArA priyatamanA bAhune tasatasatAM baMdhanothI atizaya pIDA pAmelA, ghaNA vikRta banI gayelA ane sUjI gayelA - evI dazAmAM joIne te kulmASahastI bolyo : sAcI vAta kahe, gajavaranI sUksamA ane zatruno nAza karavAne samartha A tArA bAhuo kema karatAM vikRta, sUjelA ane ghArAMvALA thaI gayA che?' eTale ame baMnee je bhAre saMkaTa bhogavyuM, je maraNanI ghAMTI AvI ane je kAMI karyuM te badhuM yathAtatha tene kahyuM. e sAMbhaLIne kubhASahastIe te gAmanA AdaraNIya brAhmaNa kuTuMbamAM amAre mATe bhojananI vyavasthA karAvavA mAMDI. UMcA sthAna para rahelA brAhmaNavADAmAM thaIne ame te brAhmaNanA gharamAM praveza karyo. chatamAMthI laTakAvelA kaLazanA gaLAmAMthI tyAM jaLabiMdu TapakatAM hatAM. paga dhoIne ame gauzALAnI nikaTamAM beThAM hAtha dhovA mATe amane zuddha jaLa ApyuM. rasoI taiyAra hoIne amane supava, sarasa, snigdha annathI tuta karavAmAM AvyAM. he gRhasvAminI, amRta samo atyaMta rucikara AhAra tyAM ame lIdho. te pachI hAthamAM dhoI, ajIThAM vAsaNa khaseDI laI, page paDelA UjharaDA para ghI copaDI, te kuTuMbanA lokone namaskAra karIne ame tyAMthI nIkaLyAM. praNAzakanagaramAM vizrAMti te pachI atizaya thAkelAM ame baMne ghoDA para savAra thayAM. kulmASahastI ane tenA subhaTaparivArathI vIMTaLAIne ame te pradezanA AbhUSaNarUpa. lakSmInA nivAsasamA, samasta guNavALA, zokavinAzaka praNAzaka nAmanA nagaramAM pahoMcyA. tyAM gaMgAnI sakhI samI, UMcA kotarone lIdhe viSama kAMThAvALA, jaLabharapUra tamasA nadI ame naukAmAM besIne pAra karI. gaMgA ane tamasAnA saMgama rUpI tilakasthAne zobhatA cUDAmaNi samA, hATothI samRddha evA praNAzaka nagaramAM divasano trIjA bhAga bAkI rahyo hato tyAre ame pahoMcyAM.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 80 kulmASahastIe mokalelA mANase saMpaDAvelA vAhanamAM besIne ame tyAM bhAgoLe rahetA eka mitranA gharamAM sukhethI praveza karyo. tyAM snAna, bhojana, aMgalepana Adi barAbara zuzruSA pAmI, nidrA laIne ame sukhapUrvaka rAta gALI. savAre hAthapaga ane moM dhoI, devatAne vaMdana karI, zrama, bhaya ane bhUkhathI mukta banelAM evAM ame pharI zayanamAM ArAma karyo. te veLA sAruM muhUrta joIne, 'kulmASahastI sAthe ame AvIe chIe' e pramANe priyatame amArA ghare kauzAMbI patra pAThavyA. ambaMga, vastrAbhUSaNa anya vividha zArIrika sukhasagavaDa ane khAnapAnathI AnaMda karatAM ame tyAM rahyAM. he gRhasvAminI, e pramANe keTalAka divasa tyAM nivAsa karI, thAka utArI, patrano pratyuttara AvatAM prasannatA anubhavatAM amo kauzAMbI javAne utsuka banyAM. amAre mATe vATakharacI pUratuM sonuM ane vividha vastro lAvavAmAM AvyAM. te mitranA gharanI strIonA nivAravA chatAMye meM amArA bhojana peTe temanAM chokarAonA hAthamAM eka hajAra kArSApaNa ApyAM. snehano aghaTita pratyuttara vALavAnA bhaye priyatamane, te ApatAM, 'upakAranA pratyupakAra peTe ApaNe A to ghaNuM alpa ApIe chIe' evI lAgaNIthI lajjA AvatI hatI. praNAzakamAMthI vidAya sau strIone bheTIne meM temanI vidAya lIdhI. mitranA gharanA sau puruSonI paNa priyatame ane meM vidAya lIdhI. vidAya letI veLA mitranA gharanA lokone meM yAdagIrI lekhe yathAyogya vividha prakAranAM kImatI vastro bheTa ApyAM. pachI tyAMthI ame rastAnAM jAtajAtanAM jokhamonI gaNatarI karIne, he gRhasvAminI, badhAM auSadho sahita bhAtuM sAthe laI lIdhuM. mAro priyatama uttama lakSaNavALA, jAtavAna ane vegIlA azva para savAra thaIne mArA vAhananI pAchaLa pAchaLa Avato hato. sArthavAha ane zreSThIe mokalelA, kulmASahastI sahitanA kAphalAthI te vIMTaLAyelo hato. aneka yuddhomAM bhAga
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA laI, parAkrama karIne jemaNe nAma raLyuM che ane jemano pratApa jANIto che tevA hathiyAradhArI puruSo amArA rakSaka tarIke rahelA hatA. 91 Rddhi, samRddhi ane guNo vaDe aneka lokonI cAhanA meLavatAM ame aneka bajArathI samRddha vIthIovALA praNAzaka gAmamAMthI prayANa karyuM : nIrAMte ane amArI anukULatA pramANe rAjamArga 52 thaIne jatAM amane hajAro loko dUra dUra sudhI joI rahyA hatA. mitranA gharanA mANaso snehane lIdhe amane vaLAvavA AvyA hatA. e rIte bIjAone mATe durlabha evA dabadabAthI ame gAmanI bahAra nIkaLyAM. AryaputranA kahevAthI sArathie vAhana UbhuM rAkhyuM, priyatama paNa temAM caDhI beTho ane vAhana pAchuM UpaDyuM. sugaMdhI, mana harI letAM UMcI UMcI DAMgaranAM khetaro ane bhathavArIo mArA jovAmAM AvyAM. cotarAo ane parabo jotAM jotAM ame jatAM hatAM. vAsAliya gAmamAM Agamana keTalAMka gAmo atikramIne ame dhIre dhIre vAsAliya gAma pahoMcyAM. tyAM ame eka ramaNIya, praMcaDa vaTavRkSa joyuM : vistRta zAkhAo ane parNaghaTAvALuM, meruparvatanA zikhara samuM, pakSIgaNonuM raheThANa ane pravAsIo mATe vismayakAraka, tenI paDozamAM rahenArAe amane A pramANe vAta karIH 'kahevAya che ke nigraMtha dharmatIrthanA upadezaka, zIla ane saMvarathI sajja vardhamAnajina temanI chadmastha avasthAmAM ahIM vAso rahyA hatA. mahAvIra ahIM varSAkALamAM vAso rahelA tethI ahIM A 'vAsAliya' nAmanuM gAma vasyuM. deva, manuSya, yakSa, rAkSasa, gAMdharva ane vidyAdharoe jene vaMdana karyAM che tevuM A vaTavRkSa paNa jinavaranI bhaktine lIdhe pUjanIya banyuM che.' tenI A vAta sAMbhaLIne ame banne vAhanamAMthI UtaryAM. atyaMta saharSa ane utsuka netre, romAMca anubhavatAM, te vaDane pratyakSa jinavara samo gaNIne uttama bhaktipUrvaka mastaka namAvIne ame tenA mULa pAse daMDavata praNAma karyA. hAtha joDIne huM bolI, 'he taruvara, tuM dhanya che, kRtArtha che ke tArI chAyAmAM mahAvIra jina rahyA hatA.' vaDanI pUjA ane traNa vAra pradakSiNA karIne ame
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA puSTi ane tuSTi dharatAM vAhanamAM beThAM. vardhamAna jinanI e nisahiyA (alpAvadhi vAsasthAna)nAM darzana ane vaMdana karIne harSa ane saMvega dharatI huM mArI jAtane kRtArtha mAnavA lAgI. e pramANe te veLA mArA priyatamanA saMgamAM jANe ke pIyaranAM sukhazAtA mANatAM mANatAM ame ekAkIhastIgrAma ane kAlIgrAma pasAra karyA. rAtavAso rahevA ane zAkhAMjanInagarImAM praveza karyo. enI vasatI gIca hatI. bhavano vAdaLone rokI rAkhe tevAM hatAM. tyAM ame bhAgoLe rahetA eka mitranA ghare utAro karyo. te kailAsanA zikhara samuM UMcuM, jANe ke nagarIno mAnadaMDa hoya tevuM hatuM. tyAM snAna, bhojana, uttama zayyA vagere sagavaDo vaDe amAro Adara karavAmAM Avyo. badhA mANasone paNa jamADavAmAM AvyA ane vAhananA baLadonI paNa sArasaMbhALa levAI. tyAM sukhe rAtavAso karI vaLate divase sUryodaya thatAM ame hAthapaga ane moM dhoIne, gharanA lokonI vidAya laIne AgaLa cAlyAM. jAtajAtanAM paMkhIgaNonA kalaravathI, bhramaravaMdanA guMjAravathI ane vaDIlo vizenI paraspara kahevAtI vAtothI amane paMtha kema kapAyo tenI khabara paNa na paDI. kubhASahastI gAmo, nagaro, udyAno, kIrtismArako, caityavRkSo ane rastAonAM nAma amane kaheto jato hato ane ame te sau jotAM jatAM hatAM. kauzAMbInA pAdaramAM praveza krame karIne ame lIlAM parNothI lIlAchama dekhAtA, pathikonA visAmArUpa, rASTrIya mArganA ketu samA, dharatInA puSTa payodhara samA, kauzAMbInI sImanA mukuTa samA, puSkaLa ghATI ane pracaMDa zAkhAomAM vistarelA ane paMkhIvRMdathI chavAyelA evA kubhASavaDa pAse AvI pahoMcyAM. tyAM rahelA, nirjaLa zveta jaladharanA caMdaravAnI zobhAno upahAsa karatA, uttama prakAranAM tAjAM sugaMdhI mAMgalika puSpothI zobhatA AMgaNA vALA, laTakatI vaMdanamALA ane moTA sAthiyA vacce mUkelA navA pUrNa kalazavALA, ramaNIya tathA svajano ane parijanothI ubharAtA - evA prathama gharamAM
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 93 taraMgalolA ame praveza karyo. nikaTavartI snehIo, svajano, AdaraNIyo ane mitronA vRMdathI vizvasta banelAM evAM amane baMnene seMkaDo mAMgalika vidhio sAthe kulmASavaDa nIce snAna karAvyuM. snAna karIne prasAdhana ane ucita AbharaNathI sajja banelAM amane baMnene prasanna svajanonA vRMda vacce zvazuraghara ane piyaraghara tarapha laI javAmAM AvyAM. nagarapraveza huM paNa uttama vAhanamAM caDIne sAthe cAlI. mArA gharethI bahAra nIkaLelAM dhAtrI, sArasikA, varSadharo, vRddho, vyavasthApako, juvAniyAo ane dAsIjanathI anusarAtI huM priyatamanI AgaLa prayANa karI rahI hatI. sonAnAM AbhUSaNathI zaNagArelA uttama azva 52 beThelo mAro priyatama tenA mitro sahita mArI pAchaLa Avato hato. mArI bhojAIo temanA parivAra sAthe mane maLavA AvI hatI.. teo paNa uttama vAhanomAM besIne mArI sAthe nagarapravezamAM joDAI. moTA mANasonAM saMkaTa ne utsava, doSa ne guNa, javuM ne AvavuM, praveza ane nirgamana lokomAM sarvavidita bAbato hoya che. sAmaiyuM mAMgalika sUrya, zubha dakSiNa bAjunAM zakuna ane aneka maMgaLa nimitta sAthe ame unnata devadvA2mAM (pUrvA2mAM) thaIne kauzAMbInagarImAM praveza karyo. te pachI mAMgalika zveta, sugaMdhI puSpothI zaNagArelA, jovAnA kutUhalavALAM naranArInAM ToLAMnI baMne bAju bhIDavALA, baMne bAju UMcA prAsAdonI zreNIthI maMDita ane hATonI oLathI zobhatA rAjamArgamAM ame pravezyAM. jema vikasita kamaLavana pavananA jhapATe eka tarapha mukha vALe, tema lokonAM mukhapadmono samUha amArA tarapha vaLelo hato. utsuka loko hAtha joDIne preme ubharAtI daSTi vaDe mArA priyatamane jANe ke bheTI rahyA hatA. pravAsethI pAchA AvelA priyatamane jotAM loko dharAtA na hatA jema meghasaMsargathI mukta banelA zaradacaMdranA udayane jotAM na dharAya tema. -
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 84 rAjamArga paranA brAhmaNonI AziSa tathA anya lokonI vadhAmaNI ane hAtha joDIne karAtuM abhivAdana svIkAravAmAM mAro svAmI pahoMcI zakato na hato. te brAhmaNo, zramaNo ane vaDIlone hAtha joDI mastaka namAvIne vaMdana karato hato, mitrone bheTato hato, to bAkInA sau lokonI sAthe saMbhASaNa karato hato. keTalAka loko bolatA hatA : 'zreSThInA citrapaTTamAM je cakravAka vyAdhathI vIMdhAIne mRtyu pAmelo cItaryo hato te A pote ja che ; ane je cakravAkI cakravAkanI pAchaLa mRtyu bheTatI cItarI hatI te ja A nagarazeThanI putrI tarIke avatarI ane pelAnI patnI banI. citramAM je maraNane bheTeluM che te parasparane anurUpa yugalane pharI pAchuM daive kevuM sarasa joDI ApyuM !" keTalAke tene glAdhya kahyo, keTalAke suMdara, keTalAke vinIta, keTalAke zUro, keTalAke abhijAta, keTalAke aneka vidhAno jANakAra to keTalAke sAco vidyAvaMta - e pramANe rAjamArga paranA aneka lokonI prazaMsA pAmato mAro priyatama mArI sAthe potAnA devavimAna samA prAsAdamAM AvI pahoMcyo. AnaMdita parijano UThIne tenI sAme AvyA ane taiyAra rAkhelI pUjA sAmagrIthI tenI pUjA karI ; UMbADiyA vaDe oLaghoLa karavAmAM AvyuM ane AzIrvAda uccArAyA. dahIM, lAjA ane pavitra puSpo vaDe devatAonI moTA pAyA para pUjA karavAmAM AvI hatI. jyAM vaMdanamALAo laTakAvavAmAM AvI che ane dvAra para kamaLavALA jhaLahaLatA kaLaza mUkyA che tevA, pharatA koTe zobhatA te mahAlayamAM, pUrA thayelA manorathane kAraNe prasanna evA mArA priyatame praveza karyo ane ame baMne UtaryA. pachI, karelA aparAdhane lIdhe lajjA prakaTa karatI evI meM paNa lokonI bhAre bhIDavALA zvasuragRhanA vizALa ane suMdara prAMgaNamAM praveza karyo. svAgata ane punarmilana tyAM gharanA badhA mANasonI sAthe AvIne zreSThI, sArthavAhanI sAthe, UMcA Asana para beThelA hatA. amane joI rahelA, sAkSAta deva samA e vaDIlonA caraNakamaLamAM ame hAMphaLAphAMphaLAM namI paDyAM. temaNe amane AliMgana dIdhuM,
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA amArAM mastaka sUMdhyAM, ane AMsunIMgaLatI AMkhe te veLA amane kyAMya sudhI teo jotA rahyA. 95 pachI mArAM sAsujInA pagamAM ame paDyAM. aDhaLaka AMsu sAratAM, pAno mUkatAM te amane bheTyAM. te pachI huM vinayathI mastaka namAvIne anukrame, AMsubharI AMkhovALA mArA bhAIonA caraNamAM paDI. bIjA sau lokone paNa ame hAtha joDIne bolAvyA, tathA sau paricArakavarga amArA page paDyo. dhAtrI ane sArasikAe, rokI rAkhelAM AMsune vahevA dIdhAM parathI jhAkaLabiMdu jhare tema te jharI rahyAM. ------ vela pachI zreSThI ane sArthavahane mATe moM dhovA gajamukhanA AkAravALI sonAnI jhArImAM jaLa lAvavAmAM AvyuM. - he gRhasvAminI, svastha thaIne, tyAM ame beThAM eTale amArA sau bAMdhavoe kutUhalathI amArA pUrvabhava vize pUchyuM. temane mArA patie cakravAka tarIkeno amAro suMdara bhava, maraNathI thayelo viyoga, citranA Alekhana dvArA samAgama, gharamAMthI nAsI javuM, naukAmAM besIne ravAnA thavuM, naukAmAMthI kAMThe UtaravuM, coro vaDe apaharaNa, corapallImAM prANasaMkaTa, tyAMthI coranI dekhabhALa nIce palAyana thavuM, jaMgalamAMthI bahAra nIkaLavuM, kramazaH vasatimAM praveza ane kulnASahastI sAthe milana e badhuM je pramANe anubhavyuM hatuM te pramANe kahI batAvyuM. Aryaputra kaheluM e amAruM vRttAMta sAMbhaLIne amArA baMne pakSoe zokathI rudana karyuM. pitAjIe amane kahyuM, 'tame pahelAM mane A vAta kema na karI ? to tamane AvI Aphata na Avata ane Avo apavAda na lAgata. sajjana potAnA parano upakAra thoDo hoya to paNa, jyAM sudhI te pratyupakAra na kare tyAM sudhI, RNanI jema, kRtajJabhAve tene ghaNo moTo mAne che. upakAranA bhAre caMpAtA puruSo upakAranA vRddhi pAmatA RNa nIce,
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA pratyupakAra karyA vinA kaI rIte ucchvAsa laI zakatA haze ? karelA upakArano jyAM sudhI pote bamaNo badalo na vALI zake tyAM sudhI sajjana maMda25rvatanA jeTalo bhAre bojo potAnA mastaka para vahe che. jemaNe tamane jIvitadAna ApIne amane paNa jIvitadAna ApyuM te mANasane huM nyAla karI daIza.' evAM aneka vacano kahIne, he gRhasvAminI, zreSThI ane sArthavAhe amArAM mana manAvI lIdhAM. 6 svajano, parijano tema ja itarajano amArA pratyAgamanathI ghaNA rAjI thayA. nagarInA loko te ja veLA amAruM kuzaLa pUchavA AvyA. kuzaLa pUchavA AvanArAone tema ja maMgaLavAdako ane maMgaLapAThakone sonuM tathA sonAnAM AbhUSaNanI yatheccha bheTa ApavAmAM AvI. kulmASahastIne prasannatApUrvaka eka lAkha sonAmahora ane mArA sau svajanonA taraphathI eka eka AbhUSaNa ApavAmAM AvyuM. vivAhotsava keTalAka divasa pachI mArA kulIna kuTuMbanA vaibhavane anurUpa ane nagaramAM apUrva evo amAro suMdara vivAhotsava UjavAyo. amAro te anupama vivAhamahotsava lokone mATe asAdhAraNa darzanIya ane saunI vAtano viSaya banI gayo. amArAM baMne kulIna kuTuMbo niraMtara prIti ane snehathI baMdhAyelAM ane parasparanAM sukhaduHkhanA samabhAgI banIne eka ja kuTuMba jevAM banI gayAM. mArA priyatame pAMca aNuvrata tathA guNavrata lIdhAM ane amRtarUpa jinavacanonA agAdha jaLamAM te magna banyo. mArA badhA manoratha pUrA thayA hovAthI meM pUrva karelA, sarva manoratha pUranArA eka so ATha AMbelanA tapanuM UjamaNuM karyuM. pachI meM dAsIne pUchyuM, 'priyatamanI sAthe jyAre huM cAlI gaI te veLA amArA gharamAM ane tArA saMbaMdhamAM zuM zuM banyuM hatuM ?' sArasikAe Apelo gharano vRttAMta eTale sArasikA bolI,'"tuM mArA ghareNAM laI Ava" - e pramANe teM mane mokalI eTale huM ApaNA ghare gaI. gharanA loko kAmakAjamAM vyasta
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA hatA. dvAra khulluM ane cokI vagaranuM hatuM eTale sahejasAja DaratI huM mahAlayanI aMdara pahoMcI. 97 tyAM aMtaHpuranA oraDAmAMthI badhAM atyaMta mUlyavAna AbhUSaNothI bharelo karaMDiyo laIne huM pAchI pharI. tane na jotAM meM tyAM badhe zodha karI, ane pachI viSAdapUrNa citte hAthamAM ratnakadaMDaka sAthe huM ghare pAchI pharI. "hAya mArI svAminI !'' evA vilApavacana sAthe aMtaHpurane nihALatI, chAtI kUTatI huM bhoMya para DhaLI paDI. bhAnamAM AvatAM, ekalI ekalI vilApa karatI huM tyAM A pramANe mArA manamAM vicAravA lAgI : "jo huM jAte jaIne kanyAnI A atyaMta gupta vAta nahIM kahuM to mane te badala zikSA thaze. to mAre vAta jaNAvI devI joIe. lAMbI rAtane aMte te paNa dUra chaTakI gaI haze, ane kahI devAthI mAro aparAdha paNa haLavo thaze.'' mArA manamAM AvuM AvuM ciMtavatAM zayanamAM meM e nidrArahita rAta vitAvI. prabhAtakALe meM zreSThInA pagamAM paDIne tArA pUrvajanmanA smaraNanI ane priyatama sAthe nAsI gayAnI vAta karI. zeThanuM duHkha ane roSa e sAMbhaLIne atyaMta kulAbhimAna dharatA evA teno mukhacaMdra rAhugrasyA caMdranI jema nisteja banI gayA. "dhikkAra che ! dhikkAra che, teM kevuM na karavAnuM karyuM !" e pramANe zreSThI hAtha dhuNAvatA bolavA lAgyA, "hAya! amAruM kulIna gotra apakIrtithI ghAsanI jema saLagI jaze. te pote tene ghera gaI, eTale AmAM sArthavAhano kazo vAMka nathI. potAno svachaMdI hetu pAra pADavA utAvaLI thayelI amArI dikarIno ja vAMka che. jema jaLapravAhanA ghumarAvAthI nadIo potAnA taTane toDI pADe che, tema duHzIla strIo kulanA abhimAnane naSTa kare che. seMkaDo doSa UbhA karanArI, mobhAdAra kuTuMbane malina karanArI putrI A jagatamAM jenA kuLamAM na janme te ja kharo bhAgyazALI, kAraNa ke patita
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 98 cAritryavALI putrI svabhAve bhadra ane paravaza evA sau bAMdhavone jIvanabhara hRdayadAha arpe che. kapaTathI mIThuM bolIne anyane vizvAsa upajAvatI strInuM svarUpa darpaNamAMnA pratibiMbanI jema durNAhya hoya che." pachI teNe mane pUchayuM, "teM mane A vAta pahelA kema na karI? to huM ene ja teno hAtha soMpI ane to A kalaMka to na coMTata." eTale meM kahyuM, "teNe mane potAnA jIvataranA zapatha daIne kaheluM ke huM jaIne tene na maLe tyAM sudhI tAre mAruM A rahasya jALavavuM. tene ApelA vacananuM pAlana karavA ane DaranA mAryA huM kahI na zakI. tamane A vAta nivedita na karI te aparAdha badala huM tamArAM caraNanI kRpA yAcuM chuM." zeThANIno vilApa A vAta sAMbhaLatAM zeThANI apakIrtinA ane tArA viyoganA vicAre mUchita thaI gaI. tene ekAeka DhaLI paDelI joIne gharanA badhA mANaso garuDathI dhrUjatA nAgakuLanI jema dInabhAve citkAra karI raDavA lAgyA. bhAnamAM AvatAM zeThANI aneka prakAre vilApa karatI raDavA lAgI, jethI aneka jaNane roNuM AvI gayuM. te veLA tArA sau bhAIo, temanI patnIo tathA keTalAka parijano paNa, he svAminI, tArA viyoge ati karuNa rudana karavA lAgyA. putrI pratyenA snehane kAraNe karaNa rudana karatAM karatAM komaLa hRdayavALI tArI ammAe zeThane vInavaNI karIne A pramANe abhyarthanA karI : vizuddha zIlavALA ane kuLanA vazamAM lubdha lokone putrI janmIne be anarthanuM kAraNa bane che : putrIviyoga ane apayaza. pUrve karelA karmanA pariNAmarUpa je badhuM vidhAna vihita hoya te pramANe zubha ke azubha thAya ke sau koI svavaza ke avaza bane. zIla ane vinayayukta mArI putrIne doSa devo ghaTato nathI. kuTila vidhithI ja A saMsAramAM te dorAI che. jo tene potAnA pUrvajanma sAMbharyo,
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 99 taraMgalolA ane potAnA pUrvajanmanA patinI pAchaLa te gaI, to temAM teno kazo moTo vAMka thayo nathI. to mArI baccIne tame pAchI laI Avo. e kumALI, pAtaLI, nirmaLa hRdayanI, anekanI vahAlI mArI dIkarIne joyA vinA huM eka paLa paNa jIvI nahIM zakuM." e pramANe atyaMta karuNa vacano kahetI, page paDatI zeThANIe zeThanI anirachA chatAM tene manAvIne "sAruM" ema kahevarAvyuM. taraMgavatInI zodha ane pratyAyana zeThANInA anurodhathI zeThe kahyuM, "tuM dhIraja dhara, huM tArI dIkarIne lAvI ApuM chuM. sArthavAhane ghera tenA kazA samAcAra hoya to huM meLavuM chuM." "tuM zA mATe tene bahAra laI gaI?" e pramANe gharanA badhA mANasoe mane pATha zIkhavavA roSapUrvaka vAgmANathI vIMdhI. ApaNA je mANaso tArI zodhamAM gayA hatA, teo sau tuM pAchI AvI rahI cho evA samAcAre, he suMdarI, AnaMdita thaIne pAchA pharyA." e pramANe, he gRhasvAminI, sArasikAne pUchatAM teNe je rIte badhuM banyuM hatuM te mane vistArapUrvaka kahI batAvyuM. meM paNa AryaputranI salAhathI, guptatA jALavavAnA hetuthI, tenI vATa joyA vinA utAvaLe nAsI javAno nirNaya kema lIdhelo eno khulAso tenI pAse karyo. daMpatIno AnaMdavinoda pachI keTalAka divasa vItatAM, sasarAjIe mArA priyatamane, vidagdha AcAryonI dekharekha nIce puruSapAtra vinAnuM nATaka taiyAra karAvIne ApyuM. ame amArA snehIo, bAMdhavo, pUjyo ane mitronA samUhathI vIMTaLAyelAM, uttama mahAlayamAM vasatAM, kamaLasarovaramAM cakravAko samAM krIDA karatAM hatAM. premakelInA prasaMgothI puSTa banelA utkaTa anurAgathI amArAM hRdaya baMdhAyelAM hoIne ame ekabIjAne ekAda ghaDI mATe paNa choDI zakatAM na hatAM.
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA priyatamanA saMga vinAno alpa samaya paNa mane ghaNo lAMbo lAgato; badho samaya ame nibiDa premakrIDAmAM niraMtara racyAMpacyAM rahetAM. snAna, bhojana, zaNagAra, zayana, Asana vagere hRdayAdlAdaka zArIrika bhogomAM ame ramamANa rahI pachI naTaka jotAM. sugaMdhI aMgarAga lagAvI, puSpamALAo paherI parasparamAM Asakta evAM ame taddana nizciMta mane sukhamAM divaso vitAvatAM hatAM. 100 Rtucakra evA prakAranA sukhamAM, yatheSTa viSayasukhanA sAgaramAM sahela karatAM, ame nirmaLa graha, caMdra ane nakSatrothI zobhatI, aneka guNayukta evI zaradaRtu pasAra karI. te pachI jemAM ThaMDIno upadrava hoya che, vadhu ne vadhu lAMbI thatI rAtrIo hoya che, sUraja jaladI nAsI jato hoya che ane khUba pavana phUMkAto rahe che tevI zizira Rtu AvI pahoMcI. caMdra, caMdanalepa, maNi ane motInA hAra tathA kaMkaNa tema ja kSomanAM paTakULa ane rezamI vastro tyAre arucikara banI gayAM. zizira vItatAM, viSayasukha mATe pratikULa, patinA saMgamAM rahelI strIone himarUpI baLa ane parAkrame DarAvatI hemaMta Rtu AvI lAgI. te pachI jemAM AmravRkSone maMjarI bese che, jemAM zItano nAza ane lokono sukhavAsa che tevo kAmapravRttino mAsa vasaMtamAsa Avyo. e samaye, he gRhasvAminI, yuddhamAM bhAga na levA chatAM jemane haNavAmAM AvyA che (khoDavAmAM AvyA che), kazo aparAdha nahIM chatAM jemane bAMdhavAmAM AvyA che, tevA doraDAMnA hIMcakA ghaNA lokoe laTakAvyA. te veLA sau loko duHkhIo para anugraha karavA tatpara hovA chatAM paNa, vaNaaparAdhe baMdhanamAM rAkhelA hIMDoLA para, priyajananA saMgamAM paritoSapUrvaka jhUlatA hatA. upavanavihAra adbhuta prekSaNakavALA pramadavanamAM tathA madana, bANa ane kozAmravRkSovALA naMdanavanamAM deva samA ame anupama krIDAomAM rata rahetAM hatAM.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 taraMgalolA upavanamAM tarulatArUpI vanitAno puSyano zaNagAra, caMdrakiraNano paNa parAbhava karatuM atimukta latAnuM puSpa vagere mane suMdara ane miSTa vacano kahetAM batAvatA, mArA priyatame mArA kezamAM jAtajAtanAM sugaMdhI kusumo gUMthyAM. tyAM vihAra karatAM ame e pramANe vRkSonAM vividha rUparaMga ane AkAraprakAra prItisabhara ane mudita mane nihALatAM hatAM. zramaNanAM darzana te veLA tyAM ame azoka vRkSa nIce, zuddha zilApaTTa upara, zokamukta ane nirmaLa citte beThelA eka pavitra zramaNane joyA. kezakalApa paranAM kusumo ane paganI pAdukAo kADhI nAkhIne meM te veLA mukha paranuM cUrNa, patralatA ane tilaka bhUMsI kADhayAM. - priyatame paNa e ja pramANe pAdukA kADhI nAkhIne puSpo dUra karyA. kAraNa ke gurunI pAse bhapakAdAra veze javuM yogya nathI. te pachI vinayathI zarIra namAvIne, saMyamapUrvaka, tvarA sAthe chatAM AkuLa banyA vinA ame asaMkhya ratnonA nidhisamAM tenAM darzana karIne paritoSa anubhavyo. vaMdanA te pachI mAyA, mada ane moharahita, niHsaMga, dharmaguNanA nidhimA, dhyAnopayogathI jeNe kAyA ane vacananI pravRttino pratiSedha karyo che tevA te zramaNanI ame nikaTa gayAM, ane mastaka upara amArA karakamaLanI aMjalI racIne ame savinaya, parama bhaktipUrvaka, kSaNa pUratuM saMyamanI pALarUpa, sAmAyika karavA lAgyAM. vaLI ugra upasarga sahI zake tevo, samagra guNavALo, saMpUrNa kAyotsarga avyagra citte ame baMne jaNe karyo. pachI temane sarva Avazyaka vaDe zuddha, karmavinAzaka, vinayayukta evI trividha vaMdanA ame nIcA jhUkIne karI. A pramANe vizeSe karIne nIca gotranI nivAraka vaMdanA karIne ame temane temanI tapasyAmAM prAzuka vihAra prApta thato hovA paratve pRcchA karI.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 102 eTale temaNe AziSa dIdhI, "tame sarva duHkhothI mokSa apAvanAra, sarva viSayasukhano kSaya karanAra, anupama sukharUpa, akSaya ane avyAbAdha, mokSa prApta karo." dharmapRcchA temanA AzIrvacana mastake caDAvIne, bhoyane vizuddha karIne ame baMne AnaMdita mane nIce beThAM. ane atyaMta sAvadhAna ane saMyatapaNe, vinayabhAre namatA ame temane jarA ne maraNa nivAranAra, nizcita sukharUpa dharma pUchyo. eTale te zamaNe AgamomAM jeno sAco artha savistara nizcita karelo che, tevo baMdha ane mokSanA tattvane prakAzita karato, ane karNane suMdara rasAyaNarUpa dharma A pramANe kahyo : dharmopadeza pratyakSa, anumAna, upamAna ane jinavare upadezelI AjJA : A cAra baMdha ane mokSanAM sAdhana che. iMdriyanA guNathI yukta, sAme raheluM, jenA mukhya guNadoSa dekhAya che tevuM ane je sarva lokamAM siddha che te dravyane pratyakSano viSaya jANavuM. je dravyanA guNa joI zakAtA nathI, paNa jenA guNanA ekAMzathI je mukhyatve kaLI zakAya che ane ema tenA guNadoSa jANavAmAM Ave te dravya anumAnano viSaya jANavuM.' pratyakSa dravyanI sAthe tenA jevuM ke parokSa, doSarahita dravya sarakhAvAya tene upAmanano viSaya jANavuM. traNa kALanAM pratyakSa ane parokSa dravyonuM zrutajJAna dvArA je grahaNa thAya tene upadeza kahevAmAM Ave che. jIvatattva jIva sarvadA varNa, rasa, rUpa, gaMdha, zabda ane sparza guNothI rahita ane Adi-aMta vinAno hovAnuM jinavaranuM darzana che. te AtmA zAzvata che, ayoni che, iMdriyarahita che, iMdrayorthothI rahita
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 103 taraMgalolA che, anAdi ane anaMta che ane vijJAnaguNavALo che. je dehastha hoIne sukhaduHkha anubhave che, nitya che ane viSayasukhano jJAtA che tene AtmA jANavo. AtmA iMdriyaguNothI agrAhya che ; upayoga, yoga, icchA, vitarka, jJAna ane ceSTAnA guNothI tenuM anumAna karavAnuM hoya che. vicAra, saMvedana, saMjJA, vijJAna, dhAraNA, buddhi, IhA, mati ane vitarka e jIvanAM liMgo che. zarIramAM jIva rahelo che ke kema eno je vicAra kare che te ja AtmA che ; kema ke jIva na hoya to saMzaya karanAra ja koI na hoya. karmanA sAmarthyathI jIva raDe che, hase che, zaNagAra saje che, bIe che, vicAre che, trasta bane che, utkaMThita bane che, krIDA kare che. zarIramAM rahelo jIva, buddhithI saMyukta pAMca iMdriyonA guNathI gaMdha le che, sAMbhaLe che, jue che, rasAsvAda kare che ane sparza anubhave che. mana, vacana ane kAyAnA vyApArarUpa traNa prakAranI pravRttithI pravRtta thavAnA pariNAme jIva zubha ke azubha karma bAMdhe che. Asakta thaIne jIva karma kare che, ane virakta thatAM tene tyaje che - saMkSepamAM A ja jinavare Apelo baMdha ane mokSano upadeza che. karma vaDe jenuM svarUpa DhaMkAI gayuM che tevo jIva, gAgaramAM maMthana karatA ravaiyAnI jema, vAraMvAra ahIM baMdhAya che to tahIM choDAya che. kavacita karmarAzine tajato, to kvacita tenuM grahaNa karato ane ema saMsArayaMtramAM jUtelo jIva, raheMTanI mAphaka bhramaNa karyA kare che, zubha karmanA yoge te devagati pAme che, madhyama guNe manuSyagati, mohathI tiryaMcagati ane jhAjhA pApakarmathI narakagati. karma rAgadveSanA anigrahathI karma utpanna thAya che - temane jinavare karmabaMdhanA udubhAvaka kahyA che.
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA prANivadha, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna, parigraha, krodha, mAna, mAyA, lobha, mada, bhaya, arita, jugupsA, mana vacana ane kAyAnA azubha yoga, mithyAdarzana, pramAda, pizunatA, ajJAna, iMdriyono abhigraha A sau saMkalpathI yukta thatAM ATha prakAranAM karmanA baMdhahetu hovAnuM jinavare nirUpyuM che. -- 104 jema zarIre telano abhaMga karelAnA aMga para raja coTe che tema rAgadveSarUpI telathI kharaDAyelAne karma coMTe che ema jANavuM. mahAna dveSAgni vaDe tene jIva vividha rUpe pariNamAve che jema jaTharAgni pratyakSapaNe puruSanA audArika zarIramAM vividha pariNAma lAve che. e pramANe karmaza2I2thI yukta jIvane jANavo. - jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mohanIya, AyuSa, nAma, gotra ane aMtarAya -- ema ATha prakAranAM karmonA cha parimita bheda ane grahaNa, pradeza ane anubhAga pramANe vibhAga thAya che. - cha jema bhoMye verelAM vividha prakAranAM bIja tenA vividha guNa anusAra puSpa ane phaLarUpe anekavidhatA prApta kare che, tema yogathI bAMdheluM ane azAMta vedanIya guNavALuM eka navuM karma vividha vipAkarUpe anekatA prApta kare che. dravya, kSetra, kALa, bhava ane bhAvane anulakSIne karmano udaya pAMca prakAre nirdezyo che. saMsAra te karmane kAraNe jIva aparimita saMsAramAM paribhramaNa kare che. saMsArane kAraNe bhavano upadrava thatAM te janma prApta kare che ; janmane kAraNe zarIra, zarIrane kAraNe iMdriyavizeSa, iMdriya ane viSayane kAraNe mana, manane kAraNe vijJAna, vijJAnane kAraNe te saMvedana anubhave che ane saMvedanane kAraNe te tIvra zArIrika ane mAnasika duHkho pAme che. A duHkha dUra karavA mATe sukhanI icchAvALo te pApakarma Acare che ane te pApane kAraNe janmamaraNanA raheMTamAM te pheMkAya che. tenAM karmo tene
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA uttarottara ekaeka karIne naraka, tiryaMca, manuSya ane devanI yonimAM bhamADe che. karmAnusAra cAMDAla, muSTika, puliMda, vyAdha, zaka, yavana, barbara vagere vividha manuSya jAtiomAM te janme che. 105 iMdriyo ane zarIranI nirmaLatA ane pUrNatA, paravazatA ane prabhutva, saubhAgya ane durbhAgya, saMyoga ane viyoga, ucca ke nIca gotra, AyuSya ane bhogonI vRddhi ke kSaya, artha ane anartha janmane kAraNe potAnAM karmomAM khUMpelo te A prakAranA tathA anya aneka sukhaduHkha anaMta vAra pAme che. mokSa -- paraMtu manuSyabhava pUratI jIvo mATe eTalI viziSTatA che ke sarva duHkhomAMthI mukti apAvanAra mokSapadamAM ahIMthI ja jaI zakAya che. ajJAnarUpI vRkSothI gIca evA saMsArarUpI mahAvanamAM jinavaroe jJAna ane caraNane nirvANe pahoMcavAnA dhorI mArga rUpe cIMdhyAM che. karmanI prAptine saMyama ane yoga vaDe aTakAvIne ane bAkInAM karmanI tapa vaDe zuddhi karIne ane e rIte sarva karmano kSaya karIne karma vizuddha thayelo jIva siddha bane che. -- eka samayanI aMdara te ahIMthI bAdhArahita paramapadamAM pahoMce che; saMsAranA bhayathI mukta banelo te akSaya sukhavALo mokSa pAme che. aneka bhavabhramaNa karavAmAM prApta thatAM karmothI mukta banelo te niHsaMga siddhonI svabhAvasiddha Urdhvagatine pAme che. anuttara devalokanI upara tyAM traNa lokane mathALe arjuna ane zaMkha samI zvetavarNI, chatraratnavALI pRthvI che. siddhi, siddhikSetra, paramapada, anuttarapada, brahmapada, lokapikA ane sItA evAM tenAM nAma che. A iSatjhAggArA ke sItAthI eka yojana para lokAMta che. tenA upalA trIjA bhAgamAM ja siddhonuM - sthAna hovAnuM kaheluM che. sarva bhAvone yathArtha 5mAM jANato siddha, teNe rAgadveSane khapAvyA
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 106 hovAthI, temanAthI pharI kharaDAto nathI. A bhavane choDatAM aMtima veLAe tenuM je pradezonA saMcayavALuM saMsthAna hoya te saMsthAna tenuM siddhAvasthAmAM hoya che. te AkAzamAM, siddhothI bharelA siddhAlayamAM, anya asaMkhya siddhonI sAthe aviruddha bhAve vase che." A pramANe te zramaNe upadeza Apyo, eTale, he gRhiNI, harSathI romAMcita thayelAM ame mastaka upara aMjali racIne temane kahyuM, 'tamAruM anuzAsana ame icchIe chIe.' pachI te sAdhune vinayapUrvaka vaMdana karIne mArA priyatame kahyuM, 'tame bharajuvAnImAM niHsaMga banyA tethI tame lIdhelI dIkSA dhanya che. kRpA karIne mane kaho tame kaI rIte zramaNya lIdhuM ? he bhagavAna, mArA para anukaMpA karIne kaho, mane ghaNuM ja kutUhala che.' eTale te prazasya mana vALA ane jinavacanomAM vizArada zramaNe madhura, saMgata ane mita vacanomAM, nirvikArapaNe ane madhyasthabhAve A pramANe kahyuM: zramaNano vRttAMta caMpAnI pazcime AvelA eka janapadanI bAjuno aTavIpradeza aneka mRga, mahiSa, dIpaDA ane vanagajothI sabhara hato. temAM jaMgalamAM UDe, jaMgalI pazuonA kALarUpa ane niMdya karma karanArA vyAdhonI eka vasAhata hatI. temanI jhUMpaDInA AMgaNAnA pradeza, tyAM AgaLa sUkavavA mUkelAM lohInIMgaLatAM mAMsa, cAmaDA ane carabIthI chavAyelA hoIne saMdhyAno dekhAva dharI rahyA hatA. vyAdhapatnIo rAtI kAmaLInAM oDhaNAM oDhIne lohInIMgaLatA ke sUkA mAMsane khoLAmAM bharIne jatI dIsatI hatI. tyAM vyAdhapatnIo morapicchathI zaNagAreluM oDhaNuM oDhIne hAthInA daMkUzaLanA sAMbelA vaDe khAMDavAnuM kAma karI rahI hatI.
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107 taraMgalolA vyAdha tarIkeno pUrvabhava tyAM huM AnI pahelAMnA bhAvamAM prANIono ghAta karanAro, hAthInA zikAramAM kuzaLa, mAMsAhArI vyAdha tarIke janmyo hato. dararoja dhanurvidyAno abhyAsa karIne temAM nipuNa banelA meM prabaLa prahAra karavAnI zakti prApta karI. bANAvaLI tarIke prakhyAta banelo huM "amoghakAMDa' nAme jANIto hato. mAro pitA siMha paNa daDhaprahArI ane acUka lakSyavALo hoIne potAnA kAmathI vikhyAta hato. mArA pitAne ghaNI vahAlI, vanyaveza dhAraNa karatI aTavIzrI nAme vyAdhabAlA mArI mAtA hatI. jyAre huM pukhta vayano thayo ane eka ja bANa choDIne hAthIne pADavA lAgyo, tyAre mane pitAe kahyuM, ApaNo kuLadharma zo che te tuM sAMbhaLa : vyAdhano kuLadharma vyAdhonA koza ane gharanuM rakSaNa karanAra zvAnane, ane bIjA pADavAne samartha evA jUthapati hAthIne tAre kadI mAravo nahIM. baccAMnI sArasaMbhALa karatI, putrasnehathI pAMgaLI ane vyAdhathI na DaratI evI hAthaNIne paNa tAre mAravI nahIM. ekaluM choDI dIdhuM na hoya tevuM nAnuM, bhoLuM, dUdhamukhe hAthInuM baccuM paNa tAre mAravuM nahIM - baccuM AgaLa jatAM moTuM thaze evI gaNatarI rAkhavI. kAmavRttithI gherAyelI, baccAnI jananI thanArI hAthaNI jyAre krIDArata hoya tyAre tene hAthIthI vikhUTI na pADavI. A kuladharmanuM tuM pAlana karaje. kuLadharmane je naSTa kare, tenA kuLanI avagati thAya. beTA, bIjano vinAza na karato ane kuLadharmanI sArI rIte rakSA karato rahIne tuM tAro dhaMdho karaje ane A ja vAta tArAM saMtAnone paNa kaheje.' vyAdhajIvana pitAnA e upadeza pramANe huM barAbara AcaraNa karato, vyAdhano dhaMdho karato, vanya prANIothI bharelA e jaMgalamAM zikArathI gujAro karavA lAgyo.
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 108 geMDo, jaMgalI baLada, haraNa, jaMgalI pADA, hAthI, bhUMDa vagerene huM mArato. samaya jatAM vaDIloe mane amArI ja jAtanI managamatI, suMdara, suratasukhadA taruNI paraNAvI. stanayugalathI zobhatI, sthaLa ane puSTa nitaMbavALI, mRdubhASiNI, nirmaLa hasatI, mukhathI caMdranI viDaMbanA karatI, kamaLa samAna rahUMbaDAM nayanavALI, yauvanocita guNagaNathI maMDita aMgavALI, zyAma ane sUkSma romarAji dharatI, te zyAmAnuM nAma vanarAji hatuM. suMdara ane AnaMdadAyaka rUpa, zekelA mAMsanuM bhojana, madabharI rUpavatI kAminI ane komaLa parNanI zayyA - vyAdhajIvananAM A zAzvata sukho che. jemane vAdhajIvana svAdhIna hoya temane kayuM manamAnyuM sukha sulabha nathI ? hAthInA zikAra vyApasuMdarInI bhujAonA AzleSamAM puSTa payodharathI pIDita, surApAnathI tRpta ane suratazramathI kalAnta evo huM eka savAre UThyo. morapicchanA dhvajathI bharacaka ane tAjA lohIthI chaMTAyelA evA vyAdhonI devInA sthAnakane AnaMdita citte praNAma karIne, eka vAra grISmaRtumAM huM dhanuSyabANa laI, khabhe tuMbaDuM bheravI, zikAra mATe jaMgalamAM gayo. jaMgalI phUlothI vALanuM vekhana karI, pagamAM meM mojaDI paherI ane devatA pADavA mATe dhanuSyanA pAchaLanA bhAge araNI bAMdhI dIdhI. daMkUzaLa prApta karavA jaMgalI hAthInI khojamAM huM jaMgalamAM rakhaDI rakhaDIne khUba thAkyo ane chevaTe gaMgA nadIne kAMThe pahocyo. tyAM meM pahADa ane vanavistAramAM bhamAvAvALA, parvata jevA pracaMDa eka hAthIne nAhIne bahAra nIkaLato joyo. e apUrva hAthIne joIne meM manamAM vicAryuM : A hAthI gaMgAkAMThenA vanamAMthI Avyo nathI lAgato. je hAthI gaMgAkAMThenA, jAtajAtanAM aneka vRkSothI gIca evA e vanamAMthI Avyo hoya tenuM lakSaNa e ke tenA vALa sparza komaLa hoya. A to daMkUzaLa vinAno hovA chatAM bIjA vanamAMthI Avelo jaNAya che, ane vyAkuLanA rakSaNa mATe
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 109 taraMgalolA teno vadha karavAmAM kazo vAMdho nathI. akasmAta cakravAkano vadha e pramANe saMkalpa karIne meM vyAkuLanA rakSaNa khAtara te hAthI, pratye jIvaleNa bANa choDyuM. te veLA ekAeka koIka kuMkumavaraNo cakravAka, kALanA pUrvaniyoge AkAzamArge UDyo ane e bANathI vIMdhAyo. vedanAthI tenI pAMkho DhaLI paDI, ane te pazcima samudramAM saMdhyA samaye kesarI raMge DhaLI paDatA kuMkamavaraNA sUrya samo jaLasapATI para paDyo. zaraprahAre jeno prANa jato rahyo che te cakravAkane ja anusaratI, zokanI pIDAthI Arta ane vyAkuLa cakravAkI nIce paDelA cakravAkanI pAse AvI lAgI. arere ! dhikkAra che ! meM A joDIno saMhAra karyo - e pramANe huM duHkhI thaI gayo ane hAtho dhuNAvato te dazya joI rahyo. pelo hAthI cAlyo jatAM, meM dayA ane anukaMpAthI prerAI ne tarata ja te pakSIne tyAM kAMThA para agnidAha dIdho. cakrIvAkInuM ane vyAdhanuM anumaraNa - pelI cakravAkIe potAnA sahacara pratyenA anurAgathI prerAIne cakkara lagAvI te citAnA agnimAM jhaMpalAvyuM ane ghaDIkamAM to te baLI marI. tene AvI gati pAmelI joIne mAruM duHkha vadhu ghaniSTha thayuM : arere ! meM A bhalA cakravAkamithunano kAM vinAza karyo ? huM vicAravA lAgyo, "arere ! aneka pUrvapuruSoe jenuM rakSaNa karyuM che te amArA kuLadharma, paraMparA ane vaMzanI kIrtino ane vacanano meM duSTatAthI kema vinAza karyo? nirlajja banIne je puruSe potAne hAthe ja potAnA kuLadharmane naSTa karyo hoya, tenI loko jugupsA kare che. have mAre jIvIne zuM karavuM che?' e pramANe jANe ke kRtAMta mArI buddhine prerato hoya tevA vicAra mane AvyA. eTale cakravAkanI citA mATe je puSkaLa iMdhaNa ANIne meM saLagAvela
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 110 te AgamAM huM paNa paDIne eka ghaDImAM baLI maryo. mArA kuLadharma ane vratanA rakSaNa mATe sarva prakAre saMyata ane tatpara evo huM jAtanI niMdA, jugupsA, gaNA karato, saMvegabharyA citta ane dharmazraddhAthI vizuddha cittaparimANa vALo, AtmahatyA karavA chatAM narake na gayo. zrImaMta kuLamAM vyAdhano punarjanma te pachI huM gaMgA nadInA uttara taTe dhAnya ane svajanothI samRddha evA zrImaMta vepArInA kuLamAM janmyo. kisAnothI bharapUra kAzI nAmanA ramaNIya dezamAM je kuLamAM huM janmyo tyAM sarvottama guNe vikhyAta utsava ujavAyo. te dezanAM manorama kamaLasarovaro, udyAno ane devamaMdiro jovAmAM vyasta banI jatA pravAsIonI gati maMda banI jatI. tyAM sAgarapatnI gaMgA vaDe jenA prakAranuM rakSaNa karAtuM hatuM tevI, dvArikA samI utkRSTa, vArANasI nAmanI nagarI hatI. tyAMnA mAnI tema ja vinayI vepArIomAMno pratyeka eka karoDanA mAlanI leveca karI zake teTalo samartha hato. tyAMnAM rAjamArgo paranAM bhavano eTalAM uttuMga hatAM ke sUrya jyAre AkAzatalamAM vacce vacce rahelAM bAkorAMmAM pravezato tyAre ja te bhUminuM darzana karI zakato. tyAM huM rudrayaza eve nAme janmyo. kramekrame huM lekhana vagere vividha kaLAo zIkhyo. dhUtanuM vyasana apakIrtinA kAraNarUpa, lokonA vyasanarUpa, sarva doSo sAthe saMkaLAyelA evA dhUtano huM vyasanI hato. kapaTI, ugra, asAdhu, lAbhanA lobhI, sarva sadguNothI vaMcita evA loko A vinAzakArI vyasana seve che. mRgatRSNA samA e dhUtanA vyasane gherAyelo huM kuLa paraMparAnI ulkA samI corI paNa karavA lAgyo. khAtara pADIne gharaphoDa corI karavI, pravAsIono vadha karIne temane lUMTI levA vagere aparAdhone kAraNe svajanono huM
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA tiraskArapAtra banyo. dyUtano vyasanI hovAthI pArakuM dhana harI levAnI vRtti paNa udbhavI. lobharUpI bhUtanA AvAsa samo huM rAta AkhI hAthamAM talavAra laIne rakhaDavA lAgyo. 111 nagarIno tyAga : corapallIno Azraya AkhI nagarImAM mArA aparAdhothI sau jANItA thaI gayA. AthI AtmarakSaNa muzkela banatAM viMdhyaparvatanI ADazamAM AvelI khArikA nAmanI aTavIno meM Azraya lIdho. te seMkaDo pakSIgaNonA zaraNa rUpa, pazuo, pakSIo ane coronA samUhonA vAsasthAna samI, ane aneka prakAranAM vRkSasamUhonA gIcapaNAne lIdhe gADha aMdhakAravALI hatI. tyAM viMdhyanI pahADIthI DhaMkAyelI, eka ja vikaTa pravezadvAra vALI siMhaguhA nAmanI moTI pallImAM meM vasavATa karyo. vepArIo ane sArthone lUMTanArA, paradhanane haranArA ane aneka duSkarma karanArA parAkramI corono tyAM aDDo hato. teo aneka prakAre lokone ThagatA, dhana paDAvI levAnA aneka upAyo ane rItonA jANakAra hatA ane tadana adharmI ane anukaMpA vinAnA hatA. temAM keTalAka zUravIro evA ye hatA je brAhmaNo, zramaNo, strIo, bALako, vRddha ane durbaLa lokone na saMtApatA, paNa vIrapuruSo sAthe ja bAtha bhIDatA. seMkaDo laDAIomAM jemaNe nAmanA meLavI hatI, bAriyA ghoDA 52 savAra thaIne jeo dhADa pADatA, haMmezAM jeo vijayI banatA tevA lokonA vasavATa vALI te pallImAM huM jaIne rahyo. corasenApati corasamUho jenuM sukhe zaraNa letA, yuddhomAM je sUrya samo pratApI hato, talavAranA prahArothI thayelA vraNothI jenuM aMga kharabacaDuM banI gayuM hatuM, je pApanuM bharapUra sevana karato, je pArakA dhanano vinAzaka lato, sAhasika hato, corono AzrayadAtA hato ane subhaTa tarIkenI jenI zaktinI ghaNI khyAti hatI tevo zaktipriya nAmano vIra cora tyAM nAyaka hato. potAnI bhujAnA
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA parAkrama vaDe teNe subhaTonA utkarSane pragaTa karanAruM evuM yazasvI senApatipada prApta karyuM hatuM. 112 meM teno Azraya lIdho. teNe mArI sAthe vAtacIta karIne mane AvakAryo. bIjA subhaToe paNa mAruM saMmAna karyuM, ane huM mAnapAna sahita tyAM sukhe rahevA lAgyo. vyAdhanI krUratA tyAM rahIne meM aneka laDAIomAM karelA parAkramone pariNAme duSkIrti meLavI ane thoDA samayamAM ja huM pApabhaTa tarIke jANIto thaI gayo. talavArathI pITha pAchaLa ghA karIne lokonI hatyA karavAnI kSudratAne lIdhe huM badhA subhaTomAM senApatino sauthI vadhu prItipAtra banyo. mArI sAthe laDato hoya ke na laDato hoya, sAmano karato hoya ke nAsI jato hoya tevA koIne paNa yuddhamAM huM jato karato na hovAthI pallInA lokoe 'baLiyo', 'nirdaya' ane 'jamadUta' evAM mArI duSTatAnAM sUcaka nAma pADyAM. na jugAramAM jItelA dravya vaDe meM mitrone mArI samRddhithI satkAryA ane ema huM saune mAnanIya banyo. e rIte mArA ghara pratye lAgaNI rahita banIne huM tyAM pallImAM kALadaMDa ane yamadaMDanI jema vartato samaya vitAvato hato. coro vaDe taruNa daMpatInuM baMdigrahaNa have koI eka samaye dhaMdho karavA gayelA coro koIka taruNa daMpatIne pakaDI pallImAM laI AvyA. teo te baMnene devIne dharAvavA senApatinI pAse laI AvyA. te taruNa ane taruNIne senApatine dekhADyAM. potAnA viziSTa rUpavaDe te taruNI coronA hRdayane paNa corI letI hatI. te apsarA jevI taruNIne senApatie kAtyAyanIdevInA DarathI potAnI strI tarIke na rAkhI ane devIne balinA pazu tarIke dIdhI. coroe te taruNa daMpatIno ratna bharelo kAMI mUlyavAna hatuM te senApatine soMpI dIdhuM. karaMDiyo tathA bIjuM paNa je senApatie mane potAnI
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 113 taraMgalolA AjJA jaNAvI ke A baMnenuM nomane divase kAtyAyanInA yAgamAM mahApazu tarIke balidAna ApavAnuM che. temane kabajAmAM rAkhavA teNe mane soMpyAM. AMsunIMgaLatI AMkhavALAM ane maraNabhaye nizreSTa banI gayelAM te baMnene huM mArA vAsamAM laI Avyo. te taruNane baMdhanamAM bAMdhI sahIsalAmata paDALImAM rAkhIne cokI karato huM pallImAM surApAna karavA lAgyo. te veLA pelI suMdara taruNI, potAnA pati pratyenA premane lIdhe zoka pragaTa karatI, aneka vilApavacano uccAratI, sAMbhaLanAranA cittane kaMpAvatuM karuNa rudana karavA lAgI. tenA rudananA avAjathI tyAM baMdinIo AvI lAgI. teo tene joIne zoka karatI kRtAMtane zApa devA lAgI. te veLA te baMdinIone kutUhaLa thatAM temaNe te taruNIne pUchyuM, "tame kyAMthI AvyAM? kyAM javAnAM hatAM ? coroe tamane kema karatAM pakaDyAM ?" eTale hAtha para mAthuM TekavIne te bolI, "ame atyAre je je duHkha pAmyAM tenA mULarUpa je bInA che te badhI tamane huM mAMDIne kahuM chuM te sAMbhaLo : taruNInI AtmakathA caMpA nAmanI uttama nagarInI pazcime AvelA vananA aMdaranA bhAgamAM huM gaMgAprarocanA nAme cakravAkI hatI. tyAM suratarathano sArathi A mAro taruNa te nadInA pulina para vasato gaMgAtaraMgatilaka nAmano cakravAka hato. have eka vAra jaMgalI hAthIne haNavA mATe vyAdhe potAnA dhanuSyamAMthI choDelA bANathI te cakravAka vIMdhAI gayo. pazcAttApa thavAthI te vyAdhe kAMThA para tenA zarIrane agnidAha dIdho. patinA mArgane anusaratI evI meM paNa te agnimAM praveza karyo. ema baLI marIne huM yamunAnadIne kAMThe AvelI kauzAMbI nAme uttama nagarImAM zreSThIkuLamAM janmI. A mAro priyatama paNa te ja nagarImAM traNa samudra para jenI khyAti phlAyelI che tevA mahAna sArthavAhakuLamAM mArI pahelAM janmyo hato. citrapaTa dvArA ame pharI ekabIjAne oLakhyAM ; teNe mArA pitA pAse
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA mArI mAgaNI karI, paNa pitAe mane tene devAnI nA pADI. meM dUtI mokalI, ane te pachI pUrvajanmanA anurAgathI prerita banIne, madanavikAre saMtapta evI huM paNa sAMjanI veLAe mArA priyatamane ghare pahoMcI. te pachI vaDIlonA Dare ame baMne hoDImAM besI nAsI gayAM. gaMgAnA vizALa taTa para amane coroe pakaDyAM. 114 vyAdhane pUrvabhavanuM smaraNa A pramANe te ramaNIe raDatAM raDatAM potAnAM AgalAM sarva sukhaduHkhanI ghaTamALa yathAkrame, vigate e baMdinIone kahI batAvI. raDatAM raDatAM A pramANe teNe potAno je vRttAMta baMdinIone kahyo tethI mane mAro pUrvajanma sAMbharI Avyo ane eka ghaDI mane mUrchA AvI gaI. bhAnamAM AvatAM mane mArA pUrvajanmanAM mAbApa, patnI, kuLadharma ane caritra yAda AvyAM. saMbhArAtA svapna jevo teno vRttAMta sAMbhaLIne mAruM hRdaya vAtsalya ane karuNAnA bhAvathI komaLa banI gayuM. huM manamAM vicAravA lAgyo : "gaMgA nadInA AbharaNarUpa A te ja cakravAkyugala che jeno meM ajANatAM vadha karelo. kAmabhoganA rasanA jANItA evA mArA vaDe, A kAmatRSNAvALA ane mahAmuzkelIe saMgama pAmelA yugalane pharI pAchuM haNavuM e yogya nathI. to pachI mArA jIvitane bhoge paNa mArA pUrvanA pApano pratikAra bhale thato, huM temane jIvitadAna daIza ane pachI paralokanI ciMtA karIza.' taruNa daMpatIne jIvitadAna ane temanI mukti e pramANe saMkalpa karIne, temane sahAya karavA huM kuTIramAMthI bahAra nIkaLyo, ane pelA taruNanAM baMdhana DhIlAM karyAM. pachI bakhatara sajI, veza dhAraNa karI, charI bAMdhI, vasunaMda ane talavAra laIne huM rAtanI veLA guptapaNe tene tenI patnI sahita pallImAMthI bahAra laI gayo, ane atyaMta bhayaMkara aTavImAMthI temane pAra utAryAM.
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA jaMgalanI bahAra gAmanI pAsenI dharatI sudhI temane pahoMcADIne huM saMsArathI virakta banIne manamAM vicAravA lAgyo : 115 "A aparAdha karIne corapallImAM pAchuM javuM ane jamadUta jevA senApatinuM moDhuM jovuM e mAre mATe yogya nathI. iSTa sukhanA mRtyu samA lobhathI meM je puSkaLa pApa karyAM che, temAMthI choDAvanAra mokSamArga anusaravo e ja have mAre mATe yogya che. sukha meLavavAnA prayAsamAM je rAgamUDha mANasa bIjAne duHkha de che te mUrkhatAthI potAnA mATe ja ghaNuM du:kha saraje che. patnIrUpI kArAgAramAMthI chUTIne premabaMdhanathI jeo mukta thAya che, ane potAnA rAgadveSanuM zamana karIne jeo sukhaduHkha pratye samabhAva rAkhIne vihare che, temane dhanya che." e pramANe vicArIne huM uttara dizA tarapha cAlyo. purimatAla udyAna mAruM citta kAmavRttithI vimukha banIne tapazcaryAnA sAratattvane pAmI gayuM hatuM. manuSyanA lohIthI kharaDAyelI talavAra ane maLathI malina DhAlano meM tyAga karyo. e pachI huM tADAvRkSonA gIca jhUMDathI zobhatA, devalokanA sAra samA, ane alakApurInuM anukaraNa karatA purimatAla udyAnamAM AvI pahoMcyo. tenI jamaNI bAjuno pradeza kamaLasarovarathI zobhato hato. te udyAna upavanonA badhA guNone atikramI jatuM hatuM. tenI zobhA naMdanavana samI hatI. tyAM chaye RtunAM puSpo khIlelAM hatAM. phaLothI te samRddha hatuM, tyAM citrasabhA paNa hatI. kAmIjanone te AnaMdadAyaka hatuM. sajaLa jaLadhara jevuM te gaMbhIra hatuM. tyAM madamatta bhramaro ane madhukarIonA guMjArava ane koyalonA madhura TahukAra thatA hatA. pRthvInA badhAM udyAnonA guNo tyAM ekatrita thayA hatA. temAM jo hoya to mAtra eka ja doSa hato : lokonI kuzaLavArtA saMbaMdhe te udyAna bhamarA-bhamarI ane koyalanA zabda dvArA ToLaTappA karyA karatuM hatuM.
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 116 pavitra vaTavRkSa tyAM meM eka devaLa joyuM. cUnAthI dhoLeluM hoIne te nirjaLa jaLadharasamUha jevuM gaura hatuM. te siMha jevI besaNIvALuM ane uttuMga hatuM. tyAM so staMbho para sthApita, suzliSTa lakkaDakAmavALuM, suMdara, vizALa ane moTA avakAzavALuM prekSAgRha meM joyuM. te prekSAgRhanI AgaLanA bhAgamAM aneka citrabhAtothI zobhatuM, UMcuM, caityayukta pITha ane patAkAyukta eka vaTavRkSa meM joyuM. , te vRkSane chatra, cAmara ane puSpamALA dharavAmAM AvyAM hatAM ane caMdanano lepa karavAmAM Avyo hato ; udyAnanA anya vRkSonuM te Adhipatya karatuM hatuM. RSabhadevuM caitya devaLanI pradakSiNA karIne meM komaLa patrazAkhAvALA ane parNaghaTAnI zItaLa, sukhada chAyAvALA te vaDane praNipAta karyo. ane tyAMnA lokone pUchyuM, "A udyAnanuM nAma zuM che ? kayA devanI ahIM suMdara prakAre pUjA thaI rahI che ? ghaNuM ghaNuM nirIkSaNa karavA chatAM paNa ahIM mane bhavanono samUha dekhAto nathI. vaLI A pahelAM A udyAna kadI mArA jovAmAM nathI AvyuM." eTale huM abhyAgata chuM ema jANIne e sthaLanA jANakAra eka jaNe mane kahyuM, "A udyAnanuM nAma zakaTamukha che. kahevAya che ke IvAku vaMzano rAjavRSabha, vRSabha samI lalita gativALo vRSabhadeva bhAratavarSamAM pRthvIpati hato. te himavaMta varSanA svAmIe, maMDalo rUpI valayavALI, guNothI samRddha ane sAgaro rUpI kaTimekhalA dharatI pRthvI rUpI mahilAno tyAga karIne, garbhavAsa ane punarjanmathI bhayabhIta thaIne, pharI janma na levo paDe te mATe udyata banIne asAmAnya, pUrNa ane anuttara pada prApta karavAnI kAmanA karI. te pachI kahevAya che ke sura ane asurathI pUjita evA temane, teo ahIM vaDanI nIce beThelA hatA tyAre, uttama ane anaMta jJAna tathA darzana
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 117 taraMgalolA utpanna thayAM. eTale te lokanAthano Aje paNa A rIte mahimA karAya che ane bhavano kSaya karanAra evA temanI A devaLamAM pratimA sthApelI che." zramaNanAM darzana : pravrajyA levAnI icchA e pramANe sAMbhaLIne meM tyAM vaDane ane pratimAne vaMdana karyA. tyAM bAjumAM ja meM uttama guNonA nidhirUpa eka zramaNane joyA. | cittamAM pAMceya iMdriyo sthApIne te svasthapaNe zAMta bhAve beThA hatA ane AdhyAtmika dhyAnamAM ane saMvaramAM temaNe cittano ekAgrapaNe nirodha karelo hato. te niSpApa hRdayavALA zramaNa pAse jaIne meM temanAM caraNa pakaDyAM ane saMvegathI hasatA mukhe, hAtha joDIne huM bolyo : "he mahAyazasvI, mAna ane krodhathI mukta thayelo, hiraNya ane suvarNathI rahita banelo, pApakarmanA AraMbhathI nivRtta evo huM tamArI zuzruSA karanAro ziSya banavA icchuM chuM. huM janmamaraNarUpI vamaLovALA, vadhabaMdhana ane roga rUpI magarothI gherAyelA saMsArarUpI mahAsAgarane tamArI naukAne AdhAre tarI javA icchuM chuM." eTale teNe kAna ane manane zAtA ApatAM vacano kahyAM, "zramaNanA guNadharma jIvananA aMta sudhI jALavavA duSkara che. skaMdha upara ke zIza upara bhAra vahevo sahelo che, paNa zIlano satata bhAra vahevo duSkara che." eTale meM temane pharI kahyuM, "nizcaya karanAra puruSane mATe kazuM paNa dharmanA ke kAmanA viSayamAM karavAnuM duSkara nathI. to e prakArano puruSArtha karavAnI, ane Aje ja, seMkaDo guNovALI, sarva duHkhone bhUMsI nAkhanArI evI ugra pravrajyA levAnI mArI icchA che." pravrajyAgrahaNa : zramaNajIvananI sAdhanA eTale teNe mane sarva prANIone hitakara, jarA ane maraNathI choDAvanAra, pAMca mahAvrata vagere guNothI yukta evA dharmamAM sthApita karyo. pratyAkhyAna, vinaya, sthAna ane gamana saMbaMdhI pratikramaNa ane bhAgya
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 118 abhASya e badhuM kramazaH teNe mane zIkhavyuM. samaya jatAM meM mokSamArganAM daDha sopAna rUpa ane AcAranA staMbharUpa uttarAdhyayananAM chatrIzaya adhyayanonuM jJAna pUrepUruM grahaNa karyuM. brahmacaryanA rakSaka samA AcArAMganAM nava adhyayanonuM ane bAkInA AcArAMga zrutaskaMdhanuM jJAna paNa grahaNa karyuM. e pramANe nirvANe pahoMcavAnA mArga rUpa suvihita zAstra pramANenA AcArAMganuM jJAna meM sAMgopAMga grahaNa karyuM te pachI meM sUtrakRtAMga, sthAnAMga ane samavAyAMga pUrAM karyAM. ane bAkInAM aMga-praviSTa kAlika zrutanuM paNa meM grahaNa karyuM. badhA nayonuM nirUpaNa karatA, vistRta nava pUrvo meM jANyA, tathA badhAM dravyonI bhAva ane guNane lagatI viziSTatA paNa huM samajyo. e pramANe zramaNadharma AcaratAM ane pRthvI para vihAra karatAM, mAnaapamAna pratye samatA rAkhIne meM bArathI paNa vadhu varasa vitAvyAM. mArI zraddhA satata vRddhi pAmatI jAya che, ane yathAzakti huM saMyama pALato rahuM chuM. A pramANe bhAvita citte huM atyAre uttama dharmanI kAmanA karI rahyo vairAgya taraMgavatI ane tenA patimAM vairAgyavRttino udaya e pramANe sAMbhaLIne, amAruM pUrva vRttAMta teNe saMbhArI ApyuM tethI, te veLA ame bhogaveluM du:kha mane pharI tAju thayuM. AMsuthI kaMpatI lAMbI dRSTie ame ekabIjA pratye joyuM : "are ! A to pelo ja mANasa', ema ame te veLA tene oLakho - jANe ke viSanuM amRta thaI gayuM. jo evo dUrakarmI hato to paNa A mANasa saMyamI banI zakyo, to ame paNa duHkhano kSaya karanAruM tapa AcaravAne yogya chIe. duHkhanA smaraNathI amAruM mana kAmabhogamAMthI UThI gayuM, ane ame
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 119 taraMgalolA te samAdhiyukta zramaNanAM caraNamAM paDyAM. pachI UbhAM thaI, mastaka para aMjali racIne ame te veLAnA baMdhu samA, jIvitadAna denAra zramaNane kahyuM, "te veLA AgalA bhavamAM je cakravAkayugala hatuM, ane A bhavamAM je daMpatIne tame corapallImAMthI bahAra kADhIne jIvitadAna dIdhuM hatuM te A ame ja chIe. jema te veLA amArA duHkhano tame aMta ANyo hato, tema atyAre pharI paNa tane amane duHkhamukti apAvo. janmamaraNanI paraMparAmAM phasAyelA rahevAne lIdhe aneka duHkhothI bharelA, ane anityatAne kAraNe duHkharUpa evA saMsAravAsathI ame bhayabhIta thayAM chIe. | vividha tapa ane niyamanuM bhAthuM laIne, jinavacanonA saraLa mArge, ame nirvANe pahoMcavAne utsuka banI tamane anusaravA icchIe chIe." zramaNe ApelI hitazikSA eTale te suvihita zramaNe kahyuM, "je satata zIla ane saMyama pALaze, te badhAM duHkhomAMthI satvara mukti pAmaze. jo tame seMkaDo janmanI paraMparAmAM phasAvAnI adhogatinA anubhavamAMthI bacavA icchatA ho, to pApakarmano tyAga karo ane satata saMyama pALo. maraNa nizcita hovAnuM ApaNe jANIe chIe, paraMtu e kyAre Avaze te ApaNe jANatA nathI. to jIvatarano te aMta lAve tyAM sudhImAM tame dharma Acaro te ja iSTa che. muzkelIthI zvAsa laI zakato hoya, prANa gaLe aTakyA hoya, bhAna cAlyuM gayuM hoya tevA maraNAsanna manuSyane mATe jaTila tapazcaryA karavAnuM zakya nathI. AyuSya satata sarI jatuM hoIne, pAMceya iMdriyone saharSa vALI lenAra ja sugatinA paMtha para vicaravAne yogya che. satkAryamAM aneka vighno AvatAM hoIne, jagatamAM jIvita pariNAmI ane anitya hoIne, dharmAcaraNanA kartavyamAM zraddhA vadhAratA rahevuM. - jene mRtyu pakaDe tema nathI, je kadI du:kha pAme tema nathI te jIva tapa
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 120 ane saMyama na kare to bhale. maraNa nizcita hoIne, game tyAre cAlyA javAnuM hoIne, loko saMyamano prakAza pAmIne sAMsArika gatithI mukta thAya che. vaLI duHkha nizcita hoIne jIvana caMcaLa hoIne, manuSya haMmezAM dharmAcaraNamAM buddhi rAkhavI." tatkALa pravrajyA levAnI taiyArI : paricArakono vilApa A pramANe te suvihita sAdhunAM vacana sAMbhaLIne, AyuSyanI caMcaLatAthI khinna banIne, tapazcaryA AdaravA mATe utsAhI evAM ame baMne AnaMdita banyAM. sevakonA hAthamAM badhAM abhUSaNa ApatAM ame kahyuM, "A lo ane amArA mAtApitAne kahejo ke aneka janmomAM paribhramaNa karavAthI udvigna banelAM, duHkhathI bhayabhIta banelAM evAM ame baMnee zramaNajIvanano aMgIkAra karyo che. vaLI temanA pratyenA vinayamAM ane je kAMI dhULa ke sUkSma doSa karyo hoya, madamAM ke pramAdamAM ame je kAMI na karavAnuM kadI karyuM hoya te badhAnI kSamA karajo." A sAMbhaLIne parijanoe sahasA duHkhathI bumarANa karI mUkyuM. parijana sahita nATaka karanArIo doDI AvI. ame je karavAne udyata thayAM chIe te sAMbhaLIne teo mArA priyatamanA pagamAM paDIne kahevA lAgI, "he nAtha ! amane anAtha choDI jazo nahIM." he gRhasvAminI ! mArA priyatamanAM pagamAM paDIne temaNe temanI alakalaTo parathI kharI paDelA puSpaguMja vaDe jANe ke tene prasanna karavA mATe balikarma karyuM. anAyAsa krIDAo ane svecchAprApta manamAnyAM suratasukho tane sarvadA sulabha che. tArA AvAsamAM amane jo ke kadI ratisukhano lAbha nathI maLato, to paNa ame tane amArAM netrothI sadAye jovAnI icchIe chIe. je praphulla kumuda samo zveta che, ane kumudonI zobhArUpa che te pUrNakaLA yukta maMDaLavALo nirmaLa caMdra, aspRzya hovA chatAM, kone prItidAyaka na lAge ?"
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 121 taraMgalolA kezaloca : vratagrahaNa AvAM AvAM karuNa vilApavacano bolIne te strIoe priyatamanI tapazcaryAnA viSayamAM vighna UbhuM karavA mAMDyuM. paraMtu manane vikSipta karanAruM te karuNa vilApanuM vighna priyatame gaNakAryuM nahIM. bhoga pratye virakta banelA, paralokanuM sukha prApta karAvanArA dharmamAM anurakta banelA, vairAgyavRttivALA ane pravrajyA levAnA nizcayavALA teNe, kozane avagaNIne, potAnA puSpamizrita kezano loca karyo. huM paNa potAnI meLe kezano loca karIne mArA priyatamanI sAthe te zramaNanAM caraNamAM paDI ane bolI, 'mane du:khamAMthI mukti apAvo.' eTale teNe yathAvidhi amane sAmAyika vrata ApyuM. ekamAtra tenuM smaraNa paNa sadgatimAM dorI jAya che. teNe amane prANivadha, mRSAvAda, adAttAdAna, maithuna ane parigrahathI tathA rAtrIbhojanathI viramavAnA niyama paNa ApyA. janmamaraNano bhoga banatA zarIramAM baMdhAI na rahevA icchatAM evAM ame tapazcaryAnI lAlasAthI ATha uttaraguNonuM paNa grahaNa karyuM. svajanonuM Agamana te veLA, parijano pAsethI samAcAra jANIne amArAM baMnenAM mAtApitA badhA pi2vA2nI sAthe AvI pahoMcyAM. he gRhasvAminI ! ame pravrajyA laI lIdhI evuM sAMbhaLIne strIo ane puruSo, bALako ane vRddho ucATa karatAM AvavA mAMDyAM. amArAM sagAsaMbaMdhIothI tathA amane jovA AvanArA bIjA puSkaLa lokothI te moTuM upavana bharAI gayuM. tyAM thayelI bhIDamAM lokonAM zarIra DhaMkAI gayelAM hovAthI mAtra temanAM moMmAthAMnI hAranI hAra ja najare paDatI hatI. pravrajyA levAnI tatparatAnA bhAvathI zobhatA amane joIne bAMdhavo ane mitro atyaMta zokapUrNa banI gayA. amArAM baMnenAM mAtApitA raDatAMraDatAM doDAdoDa AvyAM. mArAM sAsu ane sasarA amane joIne mUrchita thaI gayAM. zreSThInuM nivAraNa ane anumati jinavacanothI jemanI buddhi prabhAvita thayelI che ane saMsAranA sAcA
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA svarUpane jemaNe jANyuM che tevAM mArA mAtApitA, AMsunA vegane rokIne mane kahevA lAgyA, beTA ! yauvananA udayakALe ja AvuM sAhasa kema karyuM ? taruNavayamAM zramaNadharma pALavo ghaNo kaThina che. taruNavayane kAraNe rakhene tArAthI dharmanI kazI virAdhanA thAya. kAmabhoga bhogavIne tapa to pachI paNa AdarI zakAya.' 122 eTale meM kahyuM, 'bhogonuM sukha kSaNika hoya che, ane pariNAma kaTu hoya che. kuTuMbajIvana paNa atyaMta du:khamaya hoya che. muktisukhathI caDhe evuM koI sukha nathI. jyAM sudhI viSayo choDI na jAya, jyAM sudhI saMyama pALavAnuM zarIrabaLa hoya, ane jyAMsudhI mRtyu AvIne uThAvI na jAya tyAM sudhImAM amAre tapa AcaravuM e ja iSTa che.' eTale pitAe AziSa dIdhI, 'iMdriyorUpI corathI tAruNya gherAyeluM hoIne tame A saMsArasAgarane nirvighne tarI jajo.' sArthavAhanI vInavaNI amArA bAMdhavoe temane baMnene AzvAsana ApIne abhinaMdana ApyAM. te veLA mArAM sAsusasarA mArA priyatamane vInavavA lAgyAM, 'beTA ! koIe tane kAMI kahyuM ? tane ahIM zAnI khoTa che ? zuM tane amAro koI vAMka dekhAyo ? jethI mana khATuM thaI jatAM te pravrajyA laI lIdhI ? - - dharmanuM phaLa svarga che, svargamAM yatheSTa bhoga maLatA hoya che, ane viSayasukhano sAra eTale suMdarI A pramANe laukika zruti che. paNa tArI pAse to ahIM ja apsarA samI suMdarIo che. mATe pahelAM kAmabhoga bhogavIne pachIthI tuM dharma karaje. beTA ! amane baMnene, rAjavI sukha jevA vaibhavane, A beTIne tathA ApaNA samagra dhanabhaMDArane tuM kema tajI de che ? tuM keTalAMka varasa kazI ja phikaraciMtA karyA vinA kAmabhoga bhogava, te pachI pAkaTa avasthAmAM tuM ugra zramaNadharma Acaraje.'
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 123 taraMgalolA sArthaputrano pratyuttara mAtApitAe A pramANe karuNa vacano kahyAM, eTale pravrajyA levA jeNe nizcaya karyo che tevA te sArthavAhaputre eka dRSTAMta kahyuM : "je pramANe kozeTAmAM rahelo AjJAnI kIDo potAnuM zArIrika hita icchato chato potAnI jAtane taMtuonA baMdhanamAM bAMdhI de che, te ja pramANe mohathI mohita buddhivALo mAnasa viSayasukhane icchato, strIne khAtara seMkaDo duHkhothI ane rAgadveSathI potAnI jAtane bAMdhI de che. ene pariNAme rAgadveSa ane du:khathI abhibhUta ane mithyAtvathI gherAyelo evo te aneka yonimAM janma pAmavAnI gahanatAvALA saMsArarUpI vanamAM AvI paDe che. vahAlI strInI prAptithI eTaluM badhuM sukha nathI maLI jatuM, jeTaluM - are ! tenAthI keTaluye vadhAre - duHkha tene te strInA viyogathI thAya che. te ja pramANe dhana meLavavAmAM du:kha che, prApta thayeluM dhana jALavavAmAM duHkha che, ane teno nAza thatAM paNa duHkha thAya che - Ama dhana badhI rIte du:kha lAvanAruM che. mAbApa, bhAIbhojAI, putro, bAMdhavo ane mitro - e sau nirvANamArge janAra mATe snehamaya beDIo ja che. je pramANe koI sArtharUpe pravAsa karatA mANaso saMkaTa bharelA mArge jatAM, sahAya meLavavAnA lobhe, sAthenA anya mANasonuM rakSaNa kare che ane sAthamAM jAgatA rahe che, paraMtu jaMgala pAra karI letAM, te sAthane tajI daIne janapadamAM potapotAne sthAne javA potapotAne raste cAlatA thAya che, te ja pramANe A loyAtrA paNa eka prakArano pravAsa ja che. sagAMsnehIo kevaLa potapotAnAM sukhadu:khanI dekhabhALa levAnI yuktirUpe ja snehabhAva darzAve che. saMyoga pachI viyoga pAmIne, bAMdhavone tajI daIne teo potAnAM karmonA udaya pramANe aneka prakAranI viziSTa gatio pAme che. nitya baMdhanakartA hoIne viSalipta rAgano tyAga karavo ane vairAgyane muktimArga jANavo. te pachI dharmabuddhi prApta thatAM, yogya samaya mATe thobhyA vinA, pravrajyA levI
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA joIe, nahIM to kALa sahasA AyuSyano aMta ANaze. e pramANe paramArthanA ane nizcaya nayanA jANakAra mATe, yatanA vALA mATe ane kazAmAM paNa Asakta na thanArane mATe mokSaprApti saraLa bane che. 124 vaLI je tame kaho cho ke keTalAMka varasa kAmabhoga bhogavI le, to temAM vAMdho e che ke ekAeka AvI paDatA maraNano bhaya jagata para haMmezAM toLAyelo che ; jagatamAM evuM koI nathI, je mRtyunA baLane rokavAne samartha hoya. mATe kALa-akALano vicAra karyA vinA ja tarata pravrajyA grahaNa karavI ghaTe.' sArthavAhe anicchAe ApelI anumati AvAM AvAM vacano kahIne sArthavAhaputre te veLA mAtApitAnA tathA anya sau svajanonA virodhane vAryo. bacapaNamAM sAthe dhULamAM 2melA, vivekI mitronA virodhane paNa vArIne pravrajyA levA tatpara banelA teNe temane nirAza karyA. he gRhasvAminI ! A rIte ame baMne tapazcaraNa mATe nizcita hovA chatAM, tIvra putrasnehane kAraNe sArthavAhe amane javA devA na icchuM. eTale aneka lokoe tene samajAvyo : 'priyajanano viyoga, janmamaraNanI asahyatA vagere bhayothI DarelAM A baMnene temanI icchAnusAra tapa AcaravA do. jemanuM mana kAmopabhogathI vimukha thaI gayuM che, ane je tapazcaryA karavA mATe utAvaLo thayo che tene aMtarAya karanAra, mitrarUpe zatrunuM ja kAma kare che.' A pramANe lokonAM vacanono kolAhala sAMbhaLIne sArthavAhe anicchAe amane pravrajyA levAnI anumati ApI. hAtha joDIne teNe amane kahyuM: 'vividha niyama ane upavAsane lIdhe kaThina evA zramaNadharmanuM tame saphaLatAthI nirvahana karajo. janmamaraNarUpa taraMgavALA, aneka yonimAM bhramaNa karavArUpa vamaLovALA, ATha prakAranA karmasamUharUpa malina jaLasamUhavALA, priyajananA viyoge
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 125 taraMgalolA karAtA vilAparUpa garjanavALA, rAgarUpa magarothI gherAyelA vizAla saMsArasamUdrane tame tarI jAo tevuM karajo." e pramANe AziSa daIne, nagaramAM pAchA pharavA icchatA guNavAna sArthavAhe amane pagamAM pADyA. sau svajanoe lIdhelI vidAya - zreSThIe paNa kahyuM, "jeo sAcA dharmano ane tapazcaryAno aMgIkAra kare che, aneka duHkhothI bharelA kuTuMbane tyajI daIne nIkaLI paDe che, premanI beDIomAMthI chUTI jAya che, rAgadveSanuM zamana karI sukhaduHkha pratye samabhAva keLavIne kSamAvAna muni bane che, patnIrUpI kArAvAsanA baMdhanamAMthI mukta thaI jAya che, mAna ane krodhano tyAga karIne jine upadezelA dharmane Acare che, temane dhanya che. yatheccha viSayasukha bhogavavAmAM amAruM citta rAcatuM hoIne, mohanI beDIomAM jakaDAyelA evA ame to saMsAratyAga karIne nIkaLI javAne azakta chIe." dharmanuM sAcuM svarUpa jene barAbara vidita hatuM tevA zreSThIe te veLA tapa ane niyamanI vRttine tIvra karanArA AvA AvAM aneka vacano kahyAM. mArA sasarAnI ane piyaranI saMbaMdhI strIo, jANe ke ame eka deha tyajIne bIjo deha dhAraNa karI rahyAM hoIe tema, zokagrasta hRdaye rudana karavA lAgI. duHkhI thaIne atyaMta karuNa vilApa karatAM raDI rahelI evI te strIonI azruvarSAthI te upavananI bhoMya jANe ke chaMTAI gaI. te pachI zreSThI ane sArthavAha strIo, mitro, bAMdhavo ane bALabaccAMne sAthe laIne raDatAM raDatAM nagarImAM pAchA pharyA. lokonA kolAhala vacce, kutUhalathI jonArAonI bhIDamAM gherAyelA te zramaNanAM darzana, potAnI daSTi amArI upara maMDAyelI hoIne, zreSThIe viSAdapUrNa citta karyA hatAM. bIjA badhA saMbaMdhIo paNa, ame karelA chatI samRddhinA tyAgathI vismita
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA thaine, dharma pratyenA anurAgathI raMgAIne, jema AvyA hatA tema pAchA gayA. suvratA gaNinInuM Agamana : taraMgavatInI soMpaNI e veLA zramaNalakSmIthI yukta, mUrtimAna kSamA samI, eka guNavAna gaNinI te zramaNane vaMdavA AvI. tapa, niyama ane jJAnathI paripUrNa te gaNinI AryA caMdanAnI ziSyA hatI. teNe te suvihita zramaNa ane tenA parivArane vaMdana karyAM. zAstravidhi jANanAra te zramaNe te gaNinIne kahyuM, 'he pApazamanI zramaNI ! A tArI ziSyA thAo.' 126 eTale teNe mArdava guNanA AcAraNarUpa, zramaNapaNAnA upakArarUpa vinayAcAra karIne potAnI saMmati darzAvI. pachI zramaNe mane kahyuM, 'pAMca mahAvrata dhAraNa karavAnA dRDha vratavALI A suvratA gaNinI tArI pravartinI AryA che, to tene vaMdana kara.' eTale mastaka para hAtha joDI, vinayathI mastaka namAvI, nirvANa pahoMcavAne Atura banelI evI huM tenA pagamAM paDI. manathI dareka viSayanuM spaSTa grahaNa karatI evI te prazasta zramaNIe mane AziSa dIdhI : 'A uttama, paNa kaThina AcaraNavALA zramaNajIvanane tuM saphaLatAthI pAra kara. ame to kevaLa tArA dharmamArganA upadezaka chIe. tuM jo te pramANe AcarIza, to mokSamArge laI janAruM kalyANa tuM pAmIza.' eTale meM te prazasta zramaNIne kahyuM, 'janmamaraNanI paraMparAnA kAraNarUpa saMsAravAsathI huM bhayabhIta banelI hovAthI tamAruM kahyuM avazya karIza.' gaNinInI sAthe nagarapraveza : zAstrAdhyayana ane tapazcaryA . te pachI uttama tapa ane saMyamathI samRddha, prajvalita agni samA tejasvI, ane tapa ane saMyamanA mArgadarzaka te zramaNane vinayathI saMkucita banIne meM vaMdana karyAM. pachI kAmavRttithI mukta banelA te sArthavAhaputrane vaMdana karIne meM zramaNInI sAthe nagarImAM praveza karyo.
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA tyAM te AryAnI sAthe huM viharavAyogya aneka acitta pradezovALA ane strIone haraphara karavA mATe anukULa evA koThAgAramAM anAsaktapaNe gaI. 127 te veLA tejomaMDaLa vilAtAM suvarNanA goLA samo banelo, gagatilaka sUrya pazcima saMdhyAe pahoMcyo. te sthaLe gaNinInI sAthe meM Alocana, pratikramaNa ane duSkarmaniMdA karyAM ; dharmAnurAgathI raMgAyelI hoIne mane rAtrI kyAre vItI gaI tenI khabara paNa na paDI. bIje dIvase te zramaNazreSThanI sAthe sArthavAhaputra dharatI para asthira raheThANamAM vAsa karato tyAMthI vihAra karI gayo. he gRhasvAminI ! te gaNinInI pAsethI meM baMne prakAranuM zikSaNa lIdhuM. tapazcaryA ane anuSThAnamAM nirata banIne huM vairAgyabhAva pAmI. vihAravidhi pramANe vihAra karatAM ame ahIM AvI pahoMcyA, ane Aje chaThanuM pAraNuM karavA huM bhikSAe nIkaLI. vRttAMtanI samApti : zrotAono vairAgyabhAva tame mane pUchayuM eTale A pramANe je kAMI sukhaduHkhanI paraMparA meM A loka ane paralokamAM anubhavI te badhI kahI batAvI. e pramANe te taraMgavatI zramaNIe potAnuM vRttAMta kahyuM eTale te gRhasvAminI vicAravA lAgI, 'aho, kevuM kaThina kArya ANe karyuM ! AvI taruNa vayamAM, evuM dehasukha ane evo vaibhava hovA chatAM AvuM duSkara tapa karI rahI che !' pachI te zeThANIe kahyuM, 'he bhagavatI ! tame potAnuM cirata kahIne amArA para bhAre anugraha karyo. tamane kaSTa ApyA badala kSamA karo.' e pramANe kahIne dustara bhavasAgarathI bhayabhIta banelI te tenAM caraNomAM paDIne bolI, 'viSayapaMkamAM ame khUMtelAM hoIne amAruM zuM thaze ? he AryA ! eka to ame mohathI gherAyelAM chIe, to bIjI bAjuM, tamArI caryA atyaMta duSkara che. to paNa amane evo kAMIka upadeza Apo, jethI amAruM saMsArabhramaNa aTake.'
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraMgalolA 128 eTale taraMgavatIe kahyuM, "jo tame saMyama pALI zako tema na ho, to jinavacanamAM zraddhA rAkhIne gRhastha dharmanuM pAlana karo." AryAnuM amRtanA sAra samuM A vacana sAMbhaLIne tene anugraha gaNI te strIoe te saharSa hRdayamAM dhAraNa karyuM. e pramANe dharmabuddhi pAmavAthI saMvegamAM zraddhA pragaTatAM, teoe zIlavrata ane guNavrata lIdhAM. jIva, ajIva vagere jainazAstranA padArthonuM jJAna pAmIne teo zubhAzayavALI banI, ane temaNe aNuvrata tathA aneka zIlavrata svIkAryA. bIjI badhI taruNIo paNa A sarva kathA sAMbhaLIne jinavacanamAM daDha zraddhAvALI banI ane saMvega bhAva dharavA lAgI. saMyama, tapa ane yoganA guNa dharatI te AryA paNa anya nAnI zramaNIonI sAthe tyAMthI acitta bhikSA laIne, jyAMthI AvI hatI tyAM pAchI gaI. graMthakArano upasaMhAra bodha ApavAnA hetuthI A AkhyAna tamArI pAse meM varNavyuM che. tamAruM badhuM dUSita dUra thAo, ane tamArI bhakti jineMdra pratye ho. saMkSepakArano upasaMhAra hAIyapurIya gacchamAM vIrabhadranAmanA sUrinA ziSya nemicaMdragaNinA ziSya thaze A kathA lakhI che.
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAgavata dazamaskaMdhanI tathA itara kRSNakavitA ane kRSNacaritanA amRtarasanuM Acamana, AsvAda, vivaraNa patra yuSya harivallabha bhAyANI bhAI kavizrI lIlAzuka bilvamaMgaLa viracita kRSNa-karNAmRta' graMthanI sAnuvAda TIkA nIlamaNi hasamukha pAThaka