Book Title: Pistalisa Agam Sankshipta Ruprekha
Author(s): Hiralal R Kapadia
Publisher: Sha Hirabhai Naginbhai Jariwala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004616/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pistAlIsa Agamo (saMkSipta rUparekhA) | lekhaka : prA, hIrAlAla ra, kApaDiyA ema. e. prakAzaka : zrI dezAI pALa jena paDhI. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pistAlIsa Agamo [saMkSipta rUparekhA (sacitra) lekhaka : prihIrAlAla rasikadAsa kApaDiyA ema. e. prakAzaka : zA, hIrAbhAI nagInabhAI jarIvALA zrI zAIpiLa jaina peDhI prathama AvRtti vi. saM. 2010 vIra saMvata 2480 ] [ I. saM. 1854 mUlya rUA. 9-8-0 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAptisthAna zrI desAI paLa jena peThI, gopIpurA, surata, [ A pustakanA punamudraNano haka bene svataMtrapaNe che: (1) che. hIrAlAla 2. kApaDiyAne ane (2) zrI desAI piLa jaina peDhIne. A pustakanAM bhASAMtara vagerene lagatA bAkInA tamAma haka te ekalA che, hIrAlAla 2, kApaDiyAne ja svAdhIna che. ] dhruvakumAra na. mAlavI gAMDI va mudraNa laya havA Di caka le, surata Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtamUti samayajJa pUjyapAda AcArya GS , ) janma vi. saM. 1947; dIkSA vi. saM. 1962 upAdhyAya-pada vi. saM. 1987; sUri-pada vi. saM 1991 zrIvijayavijJAnasUrIzvarajI Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa ma rpaNa zAntasUti samayajJa sthavira zAsanaprabhAvaka prAtaHsmaraNIya pUjyapAda AcAryazrI vi ja ya vijJAna sUrIzvarajIe A sacitra prakAzanane aMge mahAmUlyazALI vividha sUcanAo avAranavAra karI amane upakRta karyA che tenA smaraNa-cihna tarIke A pustaka ame emanA karakamalamAM sAdara ane sAnaMda samarpita karIe chIe. gopIpurA, surata, vi. saM. 2010 prakAzaka Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brAhmI ane jena nAgarI lipimAM navakAra maMtra 1 4 AI na mo prari haM tA eAM / 1 x L S I 4 ? na mo siddhANaM / | 1 4 SI na mo Aya riyA eNaM / I FLO ELI na mo u va SA yA eNaM / Re 1X JD CI e na mo loe savva sAhU e I t d 1 x L1 so paM ca na mukkA ro to 6 4 1 I l Wang pAva pAegA sa No / 4AJIdl maMga lA eNaM ca savve siM 8.84 70.4A J paDhamaM ha va i maMga laM // saMyojaka-munizrI zubhaMkaravijayaH godAIpoLa jaina peDhI. surata. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAza che duniyAnA takhta upara eka sanAtana siddha niyama evo te che ke dareka kAryanI utpattimAM koI ne koI kAraNa te heya ja che. tema A pustakanI utpattimAM paNa banyuM che. A varSe, ahIMnA gopIpurAmAMnA nemubhAI zeThanI vADInA upAzraye, zrIsaMghanI varSonI vinaMtInA svIkAra bAda paramapUjya zAsanasamrA AcArya zrImAna vijayanemisUrIzvarajI mahArAja sAhebanA paTTAlaMkAra samayajJa zAntamUrti AcArya zrI vijayavijJAnasUrIzvarajI mahArAja sAheba tathA teozrInA paTTadhara prAkRtavi-vizArada siddhAnta mahedadhi AcArya zrIvikastUrasUrijI mahArAja sAheba Adi ThA. 19 cAtumAsArthe padhAravAthI zrIsaMghamAM apUrva AnaMda prasarI rahyo che, ane teozrInI zItaLa chAyAmAM anekavidha zAsananI prabhAvanAnAM kAryo thaI rahyAM che. teo pUjyazrInA sadupadezathI zrIpistAlIsa Agamana tapanI zarUAta 80 bhAvuka zrAvaka-zrAvikAoe karI. AMthI dinapratidina ArAdhaka-vargamAM ArAdhanAnA rasanI vRddhi thavA mAMDI. A tapa sAthe ekAdaza-aMga, svarga-svastika vagere tapanAM ArAdhakone paNa vadhAre thavAthI ArAdhanAmAM vizeSa AnaMda AvavA lAgyo. tyAM te A tapanI puNya smRti kAyama rahyA kare temaja tapanI vividha maMgaLa samApti nimitte tapanA bahumAna karavA rUpa zAsananI prabhAvanA karavAnAM cakra ArAdhaka-vargamAM gatimAna banyAM ane te kAryane pahoMcI vaLavA mATe phALe zarU thaze. tenA phaLa svarUpe pUjA, prabhAvanA ane bhAvanA thavA sAthe bhavya rathayAtrAne varagho zrIjinAgamaratha'nI kaLAtmaka racanAnI viziSTatAvALA zAsananI prabhAvanAne. vadhArate nIce hate Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya uparyukta tapanI kAyama puNya smRti mATe pUjya sUridevane vAta karatAM teozrIe sUcana karyuM ke kaMI nahi te zrIAgamapuruSanuM citra oIla peInTathI AlekhavAmAM Ave te te citra jotAM tamane temaja bIjA sau keIne zrIjinAgamanI mahattA ane viziSTatAne khyAla Ave. A kathana ArAdhaka-vargane rucyuM paNa kharuM. sAthe ja pUjya AcArya deveze jaNAvyuM ke ekalA citra karatAM je zrIpistAlIza Agamano TUMko paNa paricaya karAvanAra evA eka nibaMdhanI khoTa pUrI paDe te A tapanI puNya smRti te tapanA ArAdhaka ja mATe nahi paraMtu sau koI jijJAsu mATe khUba lAbhadAyaka nIvaDe. A sUcanAne tarata amala thAya te mATe ame paramapUjya AcAryadevanA gADha saMparkamAM AvelA tatvaciMtaka zramaNopAsaka prophesara hIralAla rasikadAsa kApaDiyA ema. e. mahAzayane e kArya karavA vijJapti karI, kemake emaNe A viSayane aMge, jaina temaja jainetara vidvAnone upayogI thaI paDeluM "AgamanuM digadarzana" nAmanuM pustaka racyuM hatuM. e vijJapti svIkArI teoe te kAma khUba TUMka samayamAM suMdara rIte karI ApyuM te badala temaja amArI vijJapti anusAra Agama-puruSanI pratikRtine saMkSipta paricaya paNa lakhI Apyo te badala temanA ame AbhArI chIe. pustakanI zarUAtamAM ApelI zrIAgama-puruSanI pratikRti paramapUjya AcArya mahArAja zrIvijayakastUrasUrIzvarajI mahArAja sAhebe pitAnI dekharekha nIce taiyAra karAvI che te badala ame teozrInA atyanta jaNa chIe. prastuta prakAzanane aMge amane zrIvivijJAnasUrIzvarajI mahArAja sAhebe je traNa viziSTa sUcanAo karI hatI emAMthI bene nirdeza ame upara karI gayA. emanI trIjI sUcanA e hatI ke brAhmI lipimAM navakAramaMtra taiyAra karAvI A prakAzananA maMgaLAcaraNa tarIke ene sthAna ApavuM. emanI A sUcanAne Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya paNa ame sakriya svarUpa ApI zakyA chIe te badala amane AnaMda thAya che, eTaluM ja nahi paNa amAre mATe gauravane viSaya bane che ke kemake zrIbhagavatIsUtramAM je brAhmI lipine namaskAra karAyo che tenAM darzana jaina janatAne karAvavA ane te paNa ApaNuM utkRSTa maMgaLa ane mannarUpa navakAranA Alekhana dvArA karAvavA ame bhAgyazALI thayA chIe. bhAratIya prAcIna lipimAlAne AdhAre navakAramaMtranA akSaronI "brAhmI lipimAM jamA karI ApavA badala ame zrIvijayarasUrIzvarajInA ziSya panyAsa yazobhadragaNivaranA ziSya munizrI zubhaMkaravijayajInA AbhArI chIe. A kAryamAM kaI deSa rahI jato hoya te ame te badala sakaLa saMghanI kSamA yAcIe chIe ane enA nivAraNArthe ame enA niSNAtone vinavIe chIe. A AcAryazrInA ziSyaratna munizrI candrodayavijayajIe A pustakanuM saMpAdanakArya karI ApyuM che te badala temanA ame AbhArI chIe. daSTideSAdithI kaI alanA thayelI hoya te te sUcavavA vidvAne kRpA karaze te have pachInI AvRttimAM sudhAro karAze. A pustaka chapAvavAmAM zrIpistAlIsa Agama vagere tapanAM ArAdhako taraphathI rUA. 14panI madada maLI che te mATe temane ame AbhAra mAnIe chIe. A pustakanI mudraNAlaya-pustikA (press-copy) suratanA zrI. jayaMtilAla cImanalAla saMghavIe taiyAra karI ApI che tenI ame sAnaMda neMdha laIe chIe. pIpurA, surata dhanaterasa, vi. saM. ra010 ) hIrAbhAI nagInabhAI jarIvAlA zrI dezAI paLa jaina piThI Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivedana jema kapALe kapALe mati judI hoya che tema ruci paNa jAtajAtanI hoya che. keTalAka janane kaI paNa viSayanuM saMkSipta nirUpaNa game che te keTalAkane e ja viSaya vistArathI chaNAyelA jevAnI utkaMThA rahe che. Ama sAmAnya rIte "saMkSipta-ruci ane vistIrNa-ruci ema janatAnA mukhya be vargo paDe che. AmAM eka vacalo varga paNa che, ane tene atizaya saMkSipta ke khUba ja vistRta nirUpaNa pasaMda nathI. Ane laIne keTalAMka zAnI paNuM saMkSipta, madhyama ane bRhat ema traNa jAtanI saMkalana jovAya che. pratyeka dharmAvalaMbIne pitAnAM zAstra pratye pUrNa AdarabhAva hoya che. emAM jene apavAdarUpa nathI. AthI karIne eo potAnA AgamanuM bahumAna karatA AvyA che ane kare che te samucita che, paraMtu sAmAnya rIte hamezAM banatuM AvyuM che tema jainane moTo bhAga vastusthitithI pUrNa paricita banyA vinA ja pUjya bhAva seve che. vaLI upalabdha Agame addhamAgaNI (saM. ardhamAgadhI)mAM racAyelA hovAthI ane enAM prAcIna vivaraNe pAIye (prAkRta) ane saMskRtamAM hovAthI AgamAM ka ka viSaya Ave che ItyAdi bAbatethI mATe bhAga ajANa hoya ema jaNAya che. A vAtane lakSyamAM rAkhI jaina AgamenI AchIpAtaLI rekhA pistAlIsa AganI gujarAtImAM pUjA racanArAoe pUrI pADI che. emAM zubha vijayajInA ziSya kavi vIravijyajInI vi. saM. 1881mAM racAyelI pUjA ane padyavijayajInA ziSya rUpavijayajInI vi. saM. 1885mAM racAyelI pUjA suprasiddha che. vistRta cine mATe AgamanuM digdarzana ane enA uparathI Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivedane preraNA meLavIne racAyelI pravacana-kiraNAvalI jevAM gujarAtI pustaka che. paraMtu uparyukta pUjAo temaja A be pustako AganA paricayanI be aMtima koTi jevAM che. vizeSamAM madhyama rucine saMtoSI zake evAM lakhANe AgamonA paricayarUpe kaI keI pustakamAM maLI Ave tema che, paraMtu e jAtanuM svataMtra pustaka haju sudhI keI sthaLethI prakAzita thayeluM jaNAtuM nathI eTale, temaja pUjAonA hArdane samajavAmAM upayegI sAdhana tarIke kAma lAge ane ajaine jaina AgamathI aMzataH paNa paricita banI zake e uddezathI meM A pustaka taiyAra karyuM che. Agama ao mArAmAM racAyA che eTale enAM nAme e ja bhASAmAM hoya e svAbhAvika che. tema chatAM saMskRta bhASAnuM varcasva sthapAtAM enAM nAme temaja enAM cha vargo temaja AganAM vibhAgonAM nAma saMskRtamAM rajU thavA lAgyAM ane e nAme, zAstrIya nahi hovA chatAM vizeSa pracAramAM AvyAM che. AthI meM A mukhyatayA lokabhogya pustakamAM e nAmene prAdhAnya ApyuM che; bAkI AgamenAM mULa ave mAtra nAmane meM A pustakamAM sthAna ApyuM che. keTalAka Aga upara eka karatAM vadhAre saMskRta TIkAo che, paNa aMhIM te prAyaH upalabdha mukhya TIkAne ullekha che. AgamanA aMgAdi cha vargonA krama mATe temaja enA pahelA be vargomAMnA Agamone bAda karatAM bAkInA Agama mATenA kema 1 A pustakamAM keTalIye vAra mULagata bAbata darzAvatI veLA ene vivaraNagata bInAone emAM bheLavI devAI che. 2 A karatAM ye moTo graMtha racavAnI ane e dvArA samasta Agame ane enAM vividha vivaraNone sarvAgINa paricaya pUro pADavAnI mArI bhAvanA che ane ene aMgene bhAre prayAsa cAlu che. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mitranA mATe Aja dina sudhImAM keI sarvamAnya te zuM paNa bahumAnya nirNaya paNa thayela jaNAtuM nathI. A prakAzanamAM Agama-puruSanI pratikRtimAM je kame Agamene ullekha karAyo che te kama sAthe meLa rahe e lakSyamAM rAkhI meM AgamonI rUparekhA AlekhI che. ATha divasamAM A kArya pUruM karavAnuM hovAthI yatheSTa sAdhano nahi maLI zakavAthI mULa ane enAM vividha vivaraNInAM parimANane nirdeza kaI kaI pustakamAM je jovAmAM AvyuM te pramANe ahIM karAya che. prAkRtajJa saMyamArAdhaka jainAcArya zrIviye kastUrasUrijI mArA pratye ekadhAro neha rAkhe che, ane mArI sAhitya-pravRttimAM sadA svAbhAvika rasa le che. ethI meM e sUrijIne A pustaka sAdyata tapAsI javA vijJapti karI hatI. paraMtu emane pUrate samaya nahi hovAthI e A pustakanuM vihaMgAvalokana pUratI ja kRpA karI zakyA che. ahIMnA Agama-maMdiramAMnA Agama-puruSane paricaya meM A pUrve Apyo che tema A prakAzanagata "Agama-puruSanI pratikRti viSe paNa mAre cheDeka nirdeza karo ema prakAzaka saMsthA taraphathI sUcavAyuM hovAthI meM e kArya karyuM che. A prakAzananA prAraMbhamAM je "paMcamaMgalamahAsukhadha" brAhmI lipimAM rajU karI che tethI AjathI cauda varSa upara- vi. saM. 1996mAM A lipine aMge je kArya karavAnI meM "samayajJa jainAcArya zrIvijayavijJAnasUrijIne vijJapti karI hatI te aMzataka phalita thatI joI mane AnaMda thAya che. sAMkaDI zerI, gopIpurA, surata hIrAlAla 2 kApaDiyA vijyAdazamI (tA. 7-10-54) ( vi. saM. 2010 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuddha pukti re 12 3 3 3 1 ' 11 12 12 17 2 2 2 2 17 19 21 22 29 30 3. 36 41 47 47 3 14 ra 3 23 11 cha da che cha 16 8 22 12 Ta 11 16 zuddhipatra azuddha puliyA prAyazritA nisIha. nimnalikhata calAne AdhyayanA nimnaliAkhata udhRta jan jana dIpAyana 810 puruSanA ahaspatidatta ALakhAvatA uddezIne zreNi kaNikana cihna caritranuM piMDanijatti zrata devalI calA calA zuddha cUliyA prAyazcitto nisIta, isA nimnalikhita cUlAne adhyayana nizcikhita uta jaina jaina dIpAyana 850 zrloka Agama-puruSana bRhaspatidatta oLakhAvAtA uddezIne zreNi kUNikanA cUrNi caritranuM piMDani'tti zrutakevalI cUlA cUlA Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha pati azuddha 50 14 muddata 51 40 - muhUrta tapanA 360 prakAre temaja karaNa jANavAnI rIta viSe A prakIrNakamAM ullekha che. prakIrNaka mana:paryava deviMda arjana cUrNi 58 60 30 prakIrNaka mana:parthava de vadarAya ajana carNi 8 14 21 anukramaNikA viSaya pRSAMka ja Du 1 - 7 che samarpaNa prakAzakIya nivedana zuddhipatraka prakaraNa 1 : pIThikA , 2 : agiyAra aMge 3 : bAra upage 4H cAra (pAMca) mUlasUtra >> pa : cha chedasUtro , 6 : dasa prakIrNa ke 7 : be cUlikAsUtra Agama-puruSanI pratikRti 22-2 1 - 4 5 - 20 21-32 33-41 42-48 4-56 pa7-1 dara-63 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvAsira caDAyabAla gAtaTravaNa mahllow mahAnisIhA kaNa yayAra. jadhAsa bArasagA lesbih pratApAsaTa vANahadasA 43kacAleyA bipAgasuya 22.dATUyAya kappavaDisiyA puphiyA astazakyAiyaTrasA 10.paNhAvAgaraNa caMdapaNNatti nirayAyaliyA upAsagadasA 8.abagaDadasA sarapaNNaci jabuddIyapaNNati 5.vivAhaeNNati 29 5. jAyAdhammakalA jIvAbhima. YOUTCUIT 3. ThANa. manapariNNA. WesaMdhAraNa causaraNa R4. samavAya ovavAiya 5.mahApacyA maraNasamAhi rAyapasoya 1.AyAra COMD gacchAyAra 2.sya gaDa 3. gaNivinA. 1. TreyiMdathaya TULU AurapaccavaravANa.. ra talaveyAliya... (pIya 1.nadA 1. aNuogAra. 1. AyasmayazrI 2.uttarajjhayaNa. AgamapuruSa 3. dusaveyAliya . ohaniatti saMyojaka:-AcAryazrI vijayakastaramUriH pra.zrI dezAIpoja jaina peThI rAsta. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pistAlIsa AgAme prakaraNa 1: pIThikA uddabhava-zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmI I.sa. pUrve papa7mAM sarvajJa banyA. bIje divase emaNe agiyAra vedamUrti brAhmaNone dIkSA ApI. emane "gaNadharanI mAnavaMtI padavIthI navAjyA. e samaye tIrtha sthApatI veLA mahAvIrasvAmIe e agiyAra gaNadharone jaina darzananI mahAmUlI cAvIrUpa tripadIne badha karAvatAM kahyuM ke pratyeka padArtha utpanna thAya che, nAza pAme che ane e dhruva (sanAtana) paNa che. e gahana bhAvavALI tripadIne lakSyamAM rAkhIne e sarve gaNadharee eka dvAdazAMgI racI. temAM sauthI prathama cauda pulva (pUrva)nI emaNe yejanA karI. e cauda pUrvanA samUhane "pUrvagata" kahe che. AgamapuruSanA mastake sthAna pAmelA-enA mastakarUpa gaNAtA bAramA aMga nAme dikivAya (dRSTivAda)nA sUtra, parikarma, pUrvagata, anuyAga ane cUlikA ema je pAMca vibhAgo gaNAvAya che temAM pUrvagata' mukhya ane mahatvanuM sthAna bhogave che. . pistAlIsa AganA cha varga-sudharmasvAmI e mahAvIrasvAmIne pAMcamA gaNadhara che. emaNe je dvAdazAMgI racI tene bahamAM bahuM pahelAM agiyAra aMga pUrata ja bhAga jaLavAI rahyo che. ene anulakSIne kAlAMtare anya Agama racAyA che. e paikI Aje 1 A viSe vizeSa mAhitI mATe juo Ahata AgamanuM avalokana (5. 10 ane 14-16). Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pistAlIsa Agama [ prakaraNa lagabhaga pAMca varSothI 11 aMga, 1ra upAMga, 4 mUlasUtra, 6 chedasUtra, 10 prakIrNaka ane 2 cUlikAsUtrane "pistAlIsa Agama tarIke oLakhAvAya che. aMga, upAMga, mUla, cheda, prakaNaka ane cUlikA e Agamana paDAyelA cha varganAM nAma che. nAma-aMge asala te bAra hatAM, paraMtu Asare paMdaraso varSathI bAramuM aMga nAza pAmyuM che eTale atyAre pahelAM agiyAra aMge ja maLe che ane e paNa badhAM pUrAM maLatAM nathI. enAM nAma nIce mujaba che - (1) AyAra, (2) sUyagaDa, (3).ThANa, (4) samavAya, (5) vivAhapaNutti, (6) nAyAdhammakahA, (7) uvAsagadasA, (8) aMtagaDadasA, (9) ANuttaravavAIyadasA, (10) pAvAgaraNa ane (11) vivAgasuya. upage e te te aMga sAthe eka yA bIjI rIte saMkaLAyelAM hovAnuM manAya che. upAMge ekadara bAra che. enAM nAma nIce pramANe cheH (1) evavAIya, (2) rAyapAseNiya, (3) jIvAbhigama, (4) paNavaNa, (5) sUrapaNutti, (6) caMdapaSNati, (7) ja buddIvapaNati, (8) niyAvaliyA, (9) kalpavaDisiyA, (10) pusphiyA, (11) puSphacaliyA ane (12) vahidAsA. mUlasUtre sAcI zramaNatAnA pAyAne majabUta kare che. enI saMkhyA cAranI gaNAvAya che. emAM Avasmaya, uttarajajhayaNa, ane dasayAliya e traNane te sthAna apAyuM ja che, paraMtu cothA mUlasUtra tarIke keTalAka hanijajuttine te keTalAka piMDani juttine nirdeza kare che. vaLI kaI kaI te pakhiyasuttane paNa svataMtra mUlasUtra gaNe che. te koI koI ene AvasmayanuM peTAsUtra gaNe che. 1 AnA paricaya mATe juo AgamanuM digdarzana (pR. 170). Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheluM ] pIThikA jaina zAsana syAdvAda-mudrAthI aMkita che. eTale emAM utsarganI sAthe sAthe apavAdane paNa prasaMgAnusAra sthAna hoya e svAbhAvika che. chedasUtra e eka apavAnuM ane prAyazcitanuM nirUpaNa pUruM pADe che. enI saMkhyA chanI darzAvAya che. e dvArA nisIha, kapa, vavahAra ane mahAnisIha e pAMca chedasUtre upAMta chaThThA tarIke paMcakalpa anupalabdha banatAM chayakampane nirdeza karAya che. mahAvIrasvAmInA jIvanakALa daramyAna prakIrNa ke bahu moTI saMkhyAmAM racAyAM hatAM. Aje lagabhaga trIsa prakIrNa upalabdha che, paraMtu emAMthI nimnalikhita dasanI ja pistAlIsa AgamAM gaNanA karAya che - (1) deviMdaya, (2) taMduveyAliya, (3) gaNivijA, (4) AurapaccakhANa, (5) mahApaccakhANa, (6) gachAyAra, (7) bhattapariNa, (8) maraNasamAhi, (9) saMthAraga ane (10) causaraNa. vikAsUtra be cheH (1) naMdI ane (2) ANue gadAra Ama ekaMdara je 11-126+6+1+2=47 AgamanAM nAme meM rajU karyA che tene ApaNe AgaLa upara vicAra karIzuM. - vivaraNanA varga-Agamane aMge pAIya (prAkRta)mAM temaja saMskRtamAM je jAtajAtanAM vivaraNa racAyAM che tenA cAra varga paDAya che - (1 nijajutti (niryukti), (2) bhAsa (bhASya), (3) cuNi (curNi ane (4) TIkA. - A cAre vistAranI dRSTie ekekathI caDhiyAtA che. temAM nikti e sauthI saMkSipta vivaraNa che. ene lakSyamAM rAkhIne bhASya racAyuM che. e pramANe cUNi ane TIkA mATe samajI levuM. 1 A tema ja utsarga mATe juo AIta darzana dIpikA (pR. 815-810). Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pistAlIsa AgamA [ prakaraNa niyukti ane bhASya e ane prAkRtamAM ane te paNa padyamAM AryAM' chaMdamAM che. niI bhASA mukhyatayA prAkRta che. emAM kAI kAI vAra ane kvacit te eka ja vAkyamAM paNa saMskRtamAM lakhA jovAya che. A vivaraNa gadyamAM che. 4] TIkAnI racanA mATe bhAge saMskRtamAM ane te paNa gadyamAM che. kAI kAI prAcIna TIkAmAM kathAe prAkRtamAM apAyelI jovAya che. dareka dareka Agamane aMge niyukti vagere cAre prakAranuM vivaraNa racAyuM hoya. ema jaNAtuM nathI ane ema racAyuM hoya te paNa Aje upalabdha nathI. TIkAnI vAta judI che. Aje upalabdha thatI ATha niyuktionA karyAM zrutakevalI bhadrabAhusvAmI hAvAnuM manAya che. e hisAbe AnA racanAsamaya meADAmAM meDA vIrasaMvata 170nA eTale ke I. sa. pUrve 357nA gaNAya. A ATha niyuktithI nIce mujanA A AgamAne aMgenI ekeka naryukti samajavAnI cheH (1) AyAra, (2) Avasaya, (3) uttarajayaNa, (4) 35, (5) dasaveyAliya (6) dasA, (7) vavahAra ane (8) sUyagaDa.1 paMcAMgI--mULa Agama ane A cAre prakAranAM vivaraNanA samUhane 'pa'cAMgI' kahe che. pratyeka Agama mATe A saMjJA cAjAya tema nathI. parimANa--Aje je AgamA temaja enA uparyukta cAra prakAranAM vivaraNeA uparAMta gujarAtImAM TakhkhA ke malAvamedha racAyelA jeTalA maLe che tenuM pUra 32 akSaranA eka zlAka gaNatAM lagabhaga sADA cha lAkha zlAka jevaDuM thavA jAya che. 1 sUrapatti ane isibhAsiyanI ninnutti maLatI nathI, Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAra aMge prakaraNa 2: agiyAra aMgo (1) AyAra (AcAra) nAma-A prathama aMgarUpa AgamanAM aneka nAma che. temAMnuM eka te "veda" che. anya nAme tarIke Akara, AzvAsa, Adarza, AzIrNa ane AmekSa gaNAvavAM basa thaze. vibhAga-A Agama be vibhAgamAM vibhakta che. e baMnene taskaMdha' kahe che. e pratyekanA peTAvibhAgane "adhyayana' kahe che. adhyayananA "uddezaka ane uddezakanA "sUtra" ema enA paNa bhAga che. sUtra e nAnAmAM nAno bhAga che. prathama zrutaskaMdhanuM nAma "brahmacarya ane bIjAnuM "AcArA che. e AcArAcanI racanA kRtasthaviree karelI che. prathama zrutaskaMdhamAM asala te nava adhyayane hatAM. Aje hajAreka varSothI enuM "mahAparijJA" nAmanuM sAtamuM adhyayana nAza pAmyuM che. bIjA zrutaskaMdhamAM pahelAM pAMca calA hatI. keTalAye saikA thayA e pAMcamI calAne pRthaka sthAna apAyuM che. e pAMcamI cUlA te "nisIha nAmanuM chedasUtra che. pahelI cAra cUlAmAM anukrame 17, 7, 1 ane 1 ema ekaMdara seLa adhyayane che. viSaya-jainonuM samagra dhArmika sAhitya cAra anugAmAM vibhakta cheH (1) dravya, (2) gaNita, (3) caraNakaraNa ane (4) dharma(kathA). emAM "caraNakAraNa" anuyegane A AgamamAM vizeSa sthAna apAyuM che. e dvArA A AgamamAM munivarenA AcAra viSe--jUnA jamAnAnA jaina zramaNasaMghanI jIvanacaryA viSe eTale ke emanAM AhAra, vihAra, bhASA, zayyA, vastra, sthAna ItyAdi viSe vistRta nirUpaNa che. bauddhonA vinayapiTaka nAmanA Agama-dharmagraMtha sAthe A hakIkate sarakhAvavA jevI che. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pistAlIsa Agamo [prakaraNa hiMsArUpa zasa, laukika sagapaNa, sukha ane duHkha, sAcI zraddhA pUrvakanuM sadvartana, yathArtha zramaNatva, bhAvanA, muktine mAga temaja mahAvIrasvAmInI ghora tapazcaryA ane emanI jIvanarekhA ema vividha bAbate A prathama aMgamAM AlekhAI che. - kartA-prathama zrutaskaMdhanA kartA zatavaNI sudharmasvAmI che. bAkInA aMgenA kartA tarIke paNa A pAMcamA gaNadharane ullekha karAya che cUlikAonuM niryaNa-prathama zrutaskaMdhanA 1, 2 ane 5-8 kramAMkavALAM adhyayanene AdhAre pahelI cAra cUlikAone lagatI vividha bAbate rajU karAI che. AnI vistRta mAhitI Agamana digdarzananA pR. 41mAM apAI che. zelI-A Agamane mATe bhAga gadyamAM racAyeluM che. bAkInA lagabhaga 150 padyo che. "upadhAnazruta nAmanuM navamuM adhyayana sarvAze padyamAM che. parimANa-A AgamanuM parimANa 2554 zloka jevaDuM che ema mudrita kRti jotAM jaNAya che. sthAna-A AgamanI Agama-puruSanA jamaNa caraNane sthAne cejanA karAya che. Ama A Agama te Agama-puruSanuM jamaNuM caraNa che. vivaraNa-sAdhanA mArganuM vizada varNana rajU karanAra A AgarA upara zrutakevalI bhadrabAhasvAmIe racelI manAtI 346 gAthAnI 450 zleka jevaDI niyukti che. vaLI enA upara koIkanI 8301 zleka jevaDI carNi che. vizeSamAM aMgonA Adya saMskRta TIkAkara 1 munivarya gaMdhahastI e AyAra nA prathama adhyayana nAme "zastrapariza upara atizaya gahana vivaraNa che. e saMskRtamAM hoya te paNa A te aprApya che. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIjuM ] agiyAra agA [ 7 zIlAMkasUrinI 12000 zrlAka jevaDI saMskRtamAM TIkA che. enA racanA-samaya tarIke bhinna bhinna ullekha jovAya che. temAMnA eka te zakasa vat 798 eTale ke vi. sa. 933 che. (2) sUyagaDa (sUtrakRta)-- nAma--A AgamanA paNa AyAranI jema vividha nAmeA che. jemake sUtagaDa, ane mRttakaDa. vibhAga--ma AgamamAM be zrutaskadha che. pahelAmAM sALa ane bIjAmAM sAta adhyayanA che. prathama zrutaska'dhane 'gAthASoDazaka' kahe che. khIjAnuM AvuM kAI viziSTa nAma jaNAtuM nathI. padyAtmaka a'za--sUyagaDanA moTA bhAga padyamAM che. A AgamamAM 82 gadyAtmaka sUtreA che ane 73ra padyo che. prathama zrutaskaMdhanAM pahelAM padare AdhyayanA ane bIjAnAM pAMcamA ane chaThThA adhyayanA sarvAMze padyamAM che. bIjuM' adhyayana vaitAlIya' chaMdamAM che ane A adhyayananu' nAma paNa A che. paMdaramuM adhyayana zaMkhalAbaddha yamakathI alaMkRta che. prathama zrutaskaMdhanu seALakhuM adhyayana 'sAmudraka' chaMdamAM hAvAnA A sUyagaDanI niyuktimAM ullekha che, paraMtu enI mudrita AvRttiomAM teA e gadya tarIke jovAya che. viSaya--svasamayanA siddhAMtAnuM sthApana ane parasamayanA siddhAMtanuM nirasana e A AgamanA mukhya sUra che. Ane laIne te ApaNane AmAM jAtajAtanAM yAdonu nirUpaNa jovA maLe che. jemake paMcamahAbhUtikavAda. ekAtmakavAda, rUtajIva-taccharIravAda, akArakavAda (sAMkhya mata), paAtmaSasvAda, paMcaka dhavAda (auddha utpatti. 2 AtmAnI saMkhyA ekanI ja karmanA kartA ke bhoktA nathI. paMca 1 pAMca mahAbhUtAthI jIvana 3jIva te ja zarIra che. mahAbhUtAthI pRthaka AtmAnI sattA. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pistAlIsa game [prakaraNa mata), niyativAda, jagatpattivAda, lokavAda, kriyAvAda, akriyAvAda, ajJAna, avinaya ane hastitApasavAda. A AgamamAM nimnalikhita bAbatone sthAna apAyuM che - karmanuM vidyAraNa, anukULa ane pratikULa upasargo, kAminInI AsaktithI karthanA, nArakenI vedanA, sAcA brAhmaNanA guNo mahAvIrasvAmInI utkRSTatAnAM udAharaNa pUrvakanI hRdayaMgama stuti, mukti mATenAM kuzIlAnAM AcaraNonI-ajJAnakaSTanI AlecanA, sAcI vIratA, yathArtha dharma, samAdhi, mokSane mArga, sAcA zamaNe, parigrahane nAza, ziSyane dharma, vijayavAda (anekAntavAda)ne Azraya, saMyama-dharmane sAra, puMDarIkanuM adbhuta rUpaka, tera kiyAsthAna, AhAranI gaveSaNA, pratyAkhyAnanI AvazyaktA, sadAcAraghAtaka maMta nuM nirasana, AdrakumArane adhikAra temaja indrabhUti gautamasvAmI ane peDhAla putrane vAdavivAda. parimANa-A Agama ra100 leka jevaDa che. rathAna-davya anugane mukhyatayA pratipAdana karanAre A Agama puruSane DAbe paga che. vivaraNa-A Agama upara ra05 gAthAnI ra65 zleka jevaDI niyukti che temaja keIkanI 900 leka jevaDI carNi paNa che. vizeSamAM AyAranA TIkAkAra zIlAMkasUrinI vidvattAbharI 12850 zlekanI vRtti che. A vRttimAM pAMca "Atarya-pApa" viSe vicAraNA karAI che. vaLI A vRttimAM brAhmaNane DiDa ane vaNikane kirATa' kahyA che. vizeSamAM A vRttimAM eka hAlaraDe apAyuM che. 1-4 AnA anukrame 180, 84, 67 ane 2 prakAre che. Ane 363 mata' kahe che, - -- - - --- ---- - -- - Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAra aMge [ 9 (3) ThANa (rasthAna) vibhAga-A Agama dasa vibhAgamAM vibhakta che. e darekane "sthAna" temaja "adhyayana' paNa kahe che. keTalAMka sthAnane ochAvattA udegzaka che ane pratyeka uddezakamAM ochAvattAM sUtra che. A AgamamAM badhAM maLIne 783 sUtra che. viSaya-saMkhyAnI dRSTie padArthonA vargIkaraNane lakSyamAM rAkhI A AgamanI tema ja samavAyanI racanA karAI che. A paddhatie bauddhonA aMguttaranikAya (aMkettaranikAya) nAmanA dhArmika graMthanI rojanA karAI che. mahAbhAratamAM aSTAvake ekathI hera sudhInI saMkhyAvALA padArtho gaNAvyA che. prastuta AgamamAM sauthI prathama ekanI saMkhyAvALA padArthone, tyAra bAda balbanI saMkhyAvALAne ane e rIte chevaTe dasa dasanI saMkhyAvALA padArthone ulekha karAya che. dA. ta. sAta sAta padArtho gaNAvatI veLA sAta na, saMgItanA sAta svaro ane enAM sthAna, grAma ane mUcchanA, sAta samughAta ane sAta nihnone nirdeza karAve che. evI rIte ATha vibhaktione ane mahAvIrasvAmI pAse dIkSA lenArA ATha rAjAne ullekha che. vaLI satyanA, gaNitanA ane AzcaryanA dasa dasa prakArane paNa A AgamamAM sthAna apAyuM che. prasaMgAvazAt "vAsudeva kRSNa triIje narake gayene ane 18 pApasthAnakane tema ja dhyAnanA bheda-prabhede viSe A AgamamAM ullekha che. keTalIka vAra A AgamamAM suMdara daSTAMto jovAya che. vizeSamAM Agama, sUtra, AjJA, dhAraNA ane jIta e pAMcane sU441mAM pramANa tarIke nirdeza che. saMkalana-samaya-A AgamamAM I. sa. pa7mAM thayelA sAtamA zivano ullekha che, paraMtu AThamA nihava tarIke digabarane Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ] pistAlIsa Agamo [ prakaraNa ullekha nathI. e uparathI A AgamanI racanA-saMkalanA meDAmAM meDI I. sa. 80 ke 83nI gaNAya. parimANa-vividha vyAvahArika bAbata upara paNa prakAza pADanAra A Agama mATe bhAge gadyamAM racAyelo che ane e 3700 kaleka jevo che. sthAna-A Agama-Agama puruSanI jamaNI jaMghA (dhUrIthI ghUMTaNa sudhIno bhAga) che. vivaraNa-A Agama upara niryukti, bhASya ke cUrNa hoya. ema jANavAmAM nathI. AthI navAMgIvRttikAra abhayadevasUrinI 14250 zloka jevaDI ane vi. saM. 1120mAM racAyelI vRttithI ja vivaraNanA zrIgaNeza maMDAyA ema kahevuM ucita jaNAya che. ya--vi. saM. 1695mAM vidyamAna ane ra7 sUtro (Agama upara gujarAtImAM TambA-bAlAvabodha racanArA dharmasiMhe ThANana temaja vivAhapattinAM yaMtra racyAM che. (4) samavAya nAma ane vibhAga-moTe bhAge gadyAtmaka evA A Agamana A nAma pAkRta temaja saMskRtamAM ekasarakhuM che. A Agamane samAya paNa kahe che. emAM adhyayana ke uddezaka jevA keI vibhAge nathI. emAM 160 sUtra che. viSaya ekathI se sudhInI saMkhyAvALA padArthonA nirUpaNI zarUAta karI 150, 200 ema 500 sudhInI, pachI 600, 70 ema 1100 sudhInI, tyAra bAda ra000, 3000 ema 10000 sudhInI tyAra pachI eka lAkha, be lAkha ema dasa lAkha sudhInI ane pachI eka koDanI ane Akhare eka kaTAkeTi sAgaropamanI saMkhyAvALI padArthone ahIM ullekha che. Ama 132 sUtre sudhInI racanA che Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khIju ] agiyAra agA [ 11 tyAra bAda dvAdazAMgInA paricaya apAyA che. vizeSamAM kulakaza ane 63 zalAkApuruSA viSe keTalIka hakIkatA temaja khagALa saMbaMdhI keTalAka chuTAchavAyA ullekhA ahIM jovAya che. parimANa----1967 zlAka jevaDA A Agama che. sthAna--A Agamane AgamapuruSanI DAkhI jaghA tarIke oLakhAvAya che. vivaraNa--A Agama upara navAMgI abhayadevasUrinI vi. sa. 1120mAM racAyelI 3575 zrlAkanI vRtti che. AkI A Agama upara niyukti bhASya ke caNa nathI. (5) vivAhapaNatti (vyAkhyAprajJapti)-- nAma--A pAMcamA aMganA uparyuMkta pAkRta nAmanAM vividha saMskRta samIkaraNA che. jemake vivAhaprApti ane vikhAdhaprajJapti. 'patti' jevA TUMkA nAme oLakhAvAtA A AgamanuM 'bhagavatIsUtra' evuM nAma vizeSa pracAramAM AvyuM che. vibhAga--A AgamanA 41 vibhAgo che, e darekane 'zataka' kahe che. enA peTAvibhAgane 'uddezaka'' kahe che. ekaMdara 1923 uddezaka che. A aMgamAM sA karatAM vadhAre adhyayanA, 1000 uddezaka, 36000 vyAkaraNa (prazno) ane 84000 paTTo hatAM paNa Aje tA A tamAma khAkhatA A pramANenI jovAtI nathI. prazno--A aMgamAM mukhya praznakAra tA agnibhUti, vAyubhUti, matiputra, mAkadIputra, rAhu, jayaMtI (zrAvikA) ane keTalIka ajaina vyaktio che. mAkadIputranA praznane uttara gAyamane sodhIne apAyA che; paNa paNuvAmAMthI A uttara uSkRta thavAthI Ama anyAnuM A AgamanI TIkAmAM abhayadevasUri kahe che. 1 zataka 33-4nA mukhya bhAgAne aMtara-zataka' kahe che. ane e atara-zatakanA peTAbhAgAne uddezaka' kahe che. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ] pistAlIsa AgAme [ prakaraNa viSaya-namaskAramaMtranAM pAMca padethI zarU thatA ane tyAra bAda "brAhmI lipine namaskArapUrvaka racAyelA A AgamamAM viSayenuM vaividhya che. emAM jIvAdi cha padArtho, karma- siddhAMta vagerene lagatI jAtajAtanI dArzanika bAbate carcAI che. saptabhaMgI ane syAdvAdanI maulika vicAraNA karAI che. gAMgeyanA bhAMgA je gaNitane viSaya paNa AlekhAya che. deva ane nArakanuM svarUpa vicArAyuM che. "mahAzilAkaTaka" ane "rathamusala' saMgrAmane lagatI, vijJAna, khagoLa ane bhUgoLa saMbaMdhI temaja kutUhala janaka hakIkta paNa jovAya che. pArdhApa, ajJAna-tapasvI tAmali tApasa (uttarabhava IzAna Indra). parivrAjaka skaMdaka, jamAli, gozAlaka vagerenAM caritra paNa apAyAM che. TUMkamAM kahuM te jana dharmanA abhyAsa mATenuM A ajoDa paraMtu gahana sAdhana che. eka rIte AmAM cAre anugane ochevatte aMze sthAna apAyuM che. jana janatA A Agama pratye asAdhAraNa AdarabhAva seve te sthAne che. saMkalanA-mukhyatayA gadyamAM racAyelo A Agama mULa svarUpe Aje upalabdha nathI, kintu vIrasaMvata 980 ke 4mAM devaddhigaNi kSamAzramaNanA pramukhapade AgamanuM lipibaddha karavAnuM je mahAbhArata kArya-AgamanA pustakAhaNanuM mahattvanuM kArya karAyuM te veLA vividha AgamanI je saMkalana karAI tene A anurUpa che. AthI te AmAM kAlAMtare racAyelA AgamanI bhalAmaNa karAyelI jovAya che. parimANu-A AgamanuM parimANa 15751 zloka jevaDuM che. sthAna-A Agama Agama-puruSanI jamaNa sAthaLa (jAMgha) gaNAya che. vivaraNa-A Agama upara 3114 kaleka jevaDI cUrNi racAcelI che, paNa e hajI sudhI aprasiddha rahevA pAmI che. navAMgI abhayadevasUrie vi. saM. 1128mAM AnI 18616 zleka jevI Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAra aMge [ 13 mahAkAya vRtti racI che. vyAkhyAvizArada malayagiririe paNa amuka zataka upara vRtti racI che, paNa e upalabdha hoya te paNa aprakAzita che. (6) nAyAdhamakahA (jJAtAdharmakathA) vibhAga-dharma(kathA' nAmanA anuyAganA nirUpaNarUpa ane mukhyatayA gadyamAM racAyele A Agama be kutaskaMdhamAM vibhakta che. pahelAnuM nAma "nAya" (jJAta) ane bIjAnuM dhammakahA" (dharmakathA) che. pahelA zrutaskaMdhamAM 19 adhyayane che. bIjAnA piTAvibhAgane "varga" kahe che ane enI saMkhyA dasanI che. dareka vargane ochovattAM adhyayane che. dasa varganAM adhyayanenI saMkhyA anukrame nIce mujaba che - 5, 5, 54, 54, 32, 3, 4, 4, 8 ane 8. Ama samasta varganAM adhyayananI saMkhyA ekaMdara 216 che. A AgamamAM badhAM maLIne 159 sUtro che. nAma- A AgamanAM saMskRtamAM "jJAtadharmakathA" ane "jJAtR- dharmakathA" evAM paNa nAma che. vizeSamAM A nAmanAM vividha arthe karAyA che - (1) udAharaNa dvArA jemAM dharma kahevA che te. (2) daSTAMta ke dAbdantikane jaNAve te "jJAta ane ahiMsAdika 'dharmanI kathA te "dharmakathA. prathama zrutaskaMdhamAM "jJAta" ane bIjAmAM "dharmakathA" che. (3) jJAtarUpa mukhyatAvALI dharmakathAo. (4) udAharaNanI mukhyatAvALI dharmakathAo. (5) jJAtaputre eTale ke mahAvIrasvAmIe kahelI kathAo. sADA traNa karoDa kathA-samavAya ane nadImAM A Agamana paricaya ApatAM kahevAyuM che ke prathama zrutaskaMdhamAM chellAM nave Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 ] pistAlIsa Aga [ prakaraNa adhyayana paikI pratyekamAM 540 AkhyAyikA che, dareka AkhyAyikAmAM 500 upAkhyAyikAo che, ane pratyeka upAkhyAyikAmAM pa00 AkhyAyike pAkhyAyikAo che. Ama ekaMdara 9454045004 500=1,21,50,00000 (eka abaja ane sADI ekavIsa karoDa) AkhyAyike pAkhyAyikAo che. bIjA grutaskaMdhanA dase vargo paikI pratyekamAM 500 AkhyAyikA, ekeka AkhyAyikAmAM 500 upAkhyAyikA ane ekeka upAkhyAyikAmAM 500 AkhyAyike pAkhyAyikAo che. Ama AnI saMkhyA eka abaja ne paccIza kareDanI thAya che. pahelAM zrataskaMdhanI AkhyAyikAdinAM lakSaNa samAna hovAthI eka abaja ane sADI ekavIsa kareDanI saMkhyA A eka abaja ane paccIsa kareDamAMthI bAda karatAM sADA traNa karoDa rahe che. Aje te ATalI moTI saMkhyAmAM kathAo A AgamamAM maLatI nathI. viSaya-kI vArtAnA uttama namUnArUpa A AgamamAM Aje je kathAo maLe che emAMthI keTalIka kharekhara banelI (carita) che te keTalIka upajAvI kADhelI (pita che). ene viSaya indriyano vijaya, saMyama, vairAgya vagere che. prathama zrataskaMdhamAM nimnalikhita vyaktione jIvanavRttAMta e chevatte aMze AlekhAye che - meghakumAra (ene hAthI tarIke pUrva bhava), dhanya zeTha ane vijaya cAra, sthApatyA putra (thAvasthApatta), zailaka rAjarSi, draupadI (pUrva bhava ane haraNa), suMsumAM, puMDarIka ane kaMDarIka, mallinAtha (19mA tIrthaMkara), mArkadInA be putre, naMda maNiyAra (deDakA tarIke bhava) ane pradhAna teTalIputra. upanayanI dRSTie nIce mujabanI kathAone ahIM sthAna apAyuM che - Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAra aMge [ 14 meranAM iMDAM, be kAcabA, tuMbaDuM, DAMgaranA pAMca dANA, candra, hAvadrava" nAmanuM vRkSa, jaLanuM udAharaNa, naMdIphaLa ane kulIna gheDe. bIjA zrutaskaMdhamAM camara, sUrya, candra vagerenI agramahiSIenI-pa6 IndronI 206 paTTarANIonA pUrva bhavanI hakIkta varNavAI che. parimANa A AgamanuM parimANa 54pa0 zleka jevaDuM che. sthAna-A Agamane Agama-puruSanI DAbI jAMgha tarIke oLakhAvAya che. vivaraNa-A Agama upara navAMgI. abhayadevasUrie vi. saM. 1ramAM 3800 zloka jevaDI vivRti racI che. (7) uvAsadasA (upAsakadazA) vibhAga-adharma (kathA' nAmanA anugathI vibhUSita A AgamamAM dasa adhyayana che. emAM 59 sUtra che. viSaya-mahAvIrasvAmInA nimnalikhita dasa mahA zrAvakenA gRhasthAzramanI AchI rUparekhA A AgamamAM AlekhI saMcama taraphanuM emanuM valaNa darzAvAyuM che - (1) AnaMda, (2) kAmadeva, (3) culanI pitA, (4) suradeva, (5) zullazataka, (6) kelika, (7) kuMbhAra sAlaputra, (8) mahAzataka, (9) naMdinI pitA ane (10) zAlihipitA. vizeSamAM prasaMgavazAt A AgamamAM zrAvakanAM bAra vate ane e daregnA aticArenuM nirUpaNa che. vaLI ahIM pizAcanuM tAdaza - 1 bhavanapatinA 20, vyaMtaranA 16, vanavyaMtaranA 16, tiSThA mI sUrya ane candra ane vaimAnikamAMthI pahelA be kalpanA be ema 56 thAya che. W 2 "saddAla" e desiya (dezya) zabdano artha "napura" thAya che, paNa ahIM e prastuta hoya ema jaNAtuM nathI. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 ] pistAlIsa Agame [prakaraNa ane vistRta varNana apAyuM che. A uparAMta AjIvika saMpradAya, niyativAda ane gozAlake mahAvIrasvAmIne mahAbrAhmaNa, mahApa, mahAsArthavAha, mahAdharmakathI ane mahAnirdhAmaka tarIke karelA nirdeza viSe keTalIka bAbate rajU karAI che. parimANu-812 zloka jevaDe A Agama che. sthAna--Agama-puruSanA nIcalA gAtrArdha (nAbhi) tarIke A Agamane nirdeza karAya che. vivaraNa-A Agama upara 800 kaleka jevaDI navAMgI. abhayadevasUrinI nAnakaDI vRtti che. (8) aMtagaDadasA (aMtakRdrA) vibhAga-mukhyatayA gadyamAM racAyele A Agama ATha. vargamAM vibhakta che. e dareknA ochAvattA uddezaka che. badhA maLIne 92 uddezaka che. ahIM uddezo artha "adhyayana karavAnuM che. samavAya pramANe te A AgamamAM sAta varga hatA. vizeSamAM ThANa ane samavAyanA kathana mujaba AmAM dasa ja adhyayana hatAM. vaLI ThANamAM je dasa adhyayananAM nAma che emAMthI eke nAma A 92 adhyayA nemAMthI ekenA nAma tarIke jaNAtuM nathI, paraMtu emAMnAM keTalAM nAma te navamA aMganAM adhyayananAM nAme tarIke jovAya che. A uparathI ema lAge che ke AThamuM aMga mULa svarUpe jaLavAI rahyuM nathI A AgamamAM ra7 sUtra che. viSaya-saMsArano aMta ANI jeo aMta samaye kevalajJAna pAmI aMtarmuhUrtamAM mekSe gayA hoya temane aMtakRta (kevalI) ko che. AvA keTalAka mahAnubhAnAM udAtta caritre A Agama AlekhAyAM che. nA che, Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAra aMge tAravatI' (dvArakA)nA varNanathI zarU thatA A AgamamAM vAsudeva kRSNanAM patnI, putra vagerenI saMkhyA darzAvAI che. vaLI sajA adhakavRSNinI rANI dhAriNInA putra bAlabrahmacArI (bAvIsamAM tIrthakara) neminAtha pAse dIkSA laI bAra bhikSupratimAnuM pAlana karI guNaratnasaMvatsara' tapa karI zatruMjaya girie jaI anazana karI maNe gayA e bAbata ahIM varNavAI che. nAganI patnI sulasA temaja devakInA cha putra vize paNa A kArane ullekha che. dasa yAdavakumAro aMtakRta-kevalI thayA te vAta temaja kRSNanI ATha paTarANIo ane emanA putra sAMbanI be patnI mekSe gayAM e viSe ahIM mAhitI apAI che. - A uparAMta dvAravatI ne dIpAyanane hAthe nAza, arjunamAlI ane mugara yakSa, atimukta muni, alakSa rAjAnI dIkSA temaja zreNikanI 23 rANIoe karelI tapazcaryA e bAbatene paNa ahIM sthAna apAyuM che. parimANa--lagabhaga 850 jevaDuM A AgamanuM parimANa che. sthAna-A Agamane puruSanA dvitIya gAtrAdha (vakSasthaLa) tarIke oLakhAvAya che. vivaraNa-A Agama upara navAMgIra abhayadevasUrinuM 400 laeNka jevaDuM laghu vivaraNa che. 9) aNuttavavAdasA (anuttarepapAtikadazA)- vibhAga-gadyamAM racAyelA A Agama traNa vargamAM vibhakta che. emAM anukrame dasa, tera ane dasa ema ekaMdara 33 adhyayana che. ThANa ane samavAya pramANe te A AgamamAM dasa adhyayana che. haLI kANamAM dasa adhyayananAM nAma apAyAM che. temAMnAM traNa nAma bIjA varganAM adhyayananAM che. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 ] pistAlIsa Agame [ prakaraNa viSaya- zreNika narezvaranI dhAriNI rANanA sAta putre, celaiNA rANInA be putra ane naMdA rANInA eka putra (abhayakumAra) emAM A dasa putrae nirgaziromaNi mahAvIrasvAmI pAse dIkSA laI rUDI rIte e pALI kALa karI "anuttara" vimAnamAM utpanna thayA e bAbata varNavAI che. vizeSamAM ghanya munine adhikAra che. emanI tIvra tapazcaryAnI prazaMsA khuda mahAvIrasvAmIe karI hatI. emanuM zarIra tapazcaryAna laIne taddana hADapiMjara jevuM banI gayuM hatuM enuM ahIM AbehUba varNana karAyuM che. parimANa--A AgamanuM parimANa 12 zleka jevaDuM che. sthAna- A Agamane AgamapuruSanA jamaNA bAhu tarI oLakhAvAya che. vivaraNa-A Agama upara 100 zleka jevaDI laghu vRtti navAMgI. abhayadevasUrie racI che. (10) pahAvAgaraNa (praznavyAkaraNa)- vibhAga-A gadyAtmaka dasamA aMganA be vibhAgo che . darekane "dvAra" kahe che. pahelAnuM nAma "AzradvAra ane bIjAnuM saMvaradvAra" kahe che. A darekamAM pAMca pAMca adhyayana che. viSaya-prazna ane tenuM spaSTIkaraNa ema A Agamana nAmane zabdArtha che. naMdI pramANe A nAmanA AgamamAM 108 prazno, 108 aprazno, 108 praznAprazno, vidyAtizaye temaja nAgakumAra ane anya bhavanapatio sAthe munionI vAtacIta e bAbatane sthAna che. Aje vidyAo, maMtra ane atizane lagatI hakIkata upalabdha AgamamAM nathI. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAra aMge hiMsA, asatya, cerI, abrahma ane parigraha viSe prathama dvAramAM ane pAMca mahAvrato viSe dvitIya dvAramAM nirUpaNa che. tema karatI veLA hiMsAthI parigraha sudhInAM pAMce atranAM trIsa trIsa nAma ane ahiMsAnAM sATha nAme rajU karAyAM che. vizeSamAM pAMce mahAvratanI pAMca pAMca bhAvanAone paNa vicAra karAyela che. parimANa-A Agama 1300 loka jevaDe che. sthAna-A Agamane AgamapuruSanA DAbA bAhu tarIke oLakhAvAya che. - vivaraNa A Agama upara navAMgI. abhayadevasUrie pa330 leka jevaDI vivRti racI che. (11) vivAgasuya (vipAzruta) vibhAga-dharmakathA)" anuyeganA nirUpaNarUpa A gadyAtmaka AgamamAM be zrutaskaMdha che. pahelAnuM nAma "duHkha-vipAka ane bIjAnuM "sukha-vipAka che. A pratyeka vibhAgamAM dasa dasa adhyayana che. bIjo zrataskaMdha pahelAnI apekSAe ghaNe nAno che. ThANamAM dasa adhyayanamAM vibhakta je kammavivAgadAne ullekha che te ja prathama zrutaskaMdha hoya ema lAge che. ' viSaya-prathama zrutaskaMdhamAM nimnalikhita dasa pApIone pUrva bhava AlekhAya che. (pUrva bhavane nirdeza kausa dvArA huM (1) apaMgatAne avatAra mRgAputra (sU), (2) UMjhitaka (jAnavara paDanAra), (3) cora abhasena iMDAne vepArI), (4) zakaTa (bharavADa, (5) bahaspatidatta (purohita), (6) naMdiSaNa (guptipAla), (7) ubaradatta vaidya), (8) mAchI zaukidatta (raseIo), 9) rANI devadattA (rAjA) ane (10) rANI aMjU (gaNikA. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20) pistAlIsa Agame A paikI keTalIka vyakti nAraka paNa banI che. AmAM prasaMgavazAt gaNikAnuM ane kArAgRhanuM sacoTa varNana che. bIjA zrutaskaMdhamAM rAjakumAra subAhu mahAvIrasvAmIne upadeza sAMbhaLI bAra vate le che e vAta temaja pUrva bhavamAM eNe sudatta munine annapAna vaDe satkAra karyo hate e vAta rajU karAI che. TUMkamAM kahuM te azubha karmanA kaTu vipAkane ane zubha karmanA sukhada vipAkane lagatAM romAMcaka dRSTAMta ahIM apAyAM che. parimANu-A Agama 1250 zleka jevaDe che. sthAna--A Agamane Agama-puruSanA kaMTha tarIke oLakhAvAya che. vivaraNa-A Agama upara navAMgIabhayadevasUrie 900 kaleka jevaDI vRtti racI che. 11 aMgenuM parimANu- agiyAra aMgene paricaya Ama pUro thAya che eTale e tamAma aMgenuM parimANu huM anukrame naidhuM -- - 2554, 2100, 3700, 1667, 15751, 5450, 81ra, 850, 192, 1300 ane 1250. * Ama upalabdha agiyAra aMgenuM ekaMdara pariNAma 35626 zloka jevaDuM che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM ] bAra upAMgo [21 prakaraNa 3 : bAra upAMge upakama-svaparaprakAzaka zrutajJAnanA aMgapraviSTa ane aMgaAI ema be prakAro paDAyA che. temAM aMgapraviSTathI bAra aMge abhipreta che. emAMnAM 11 aMge viSe ApaNe vicAra karI gayA eTale have bAkInAM prakaraNomAM "aMgabAhya kRta viSe nirUpaNa karavAnuM rahe che. ene prAraMbha A prakaraNathI karAya che. (1) vavAya (papAtika)- nAma-AyAra (zruta0 1, a. 1, u0 1)gata "uvavAIyane lakSIne racAyelA manAtA, AyAranA upAMga tarIke oLakhAvatA ane 1600 zloka jevaDA A AgamanA uvavAIya ane evAIyA ema nAmAMtaro che. vibhAga- A AgamamAM 43 sUtre ane tyAra bAda ra2 padyo che. e padyo mATe sUvAMka nathI. sU. 1-37 jeTalA vibhAgane pUrvArdha ane bAkInAne uttarArdha gaNavAmAM Ave che. pUrvArdhane *samesaraNa" kahevAmAM Ave che, ane enA lagabhaga chevaTanA bhAgamAM che padyo che. e temaja uparyukta ra2 padyone bAda karatAM A Agama gadyamAM che. viSaya-deva ane nAraka tarIkenA janmane upapAta kahe che. e upapAta ane mokSagamana e Agamane mukhya viSaya che. "caMpA" nagarI, "pUrNabhadra" caitya, "azoka vRkSa, bhaMbhasAra (biMbisAra) 1 "AhaMta mata prabhAkaranA sAtamA mayUkha tarIke prakAzita AvRttimAM 'satra nAmanA vibhAgo anya rIte jovAya che. emAM sUtranI saMkhyA 18nI apAI che. samesaraNamAM sU 1-61 che, jyAre 22 padyane, sa. 16888 tarIke nirdeza che. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rara ] pistAlIsa Agama [prakaraNa u zreNikanA putra kRNika yAne ajAtazatru ane enI rANa dhAriNI e badhAMnAM varNane A AgamamAM prAraMbhamAM apAyAM che. tyAra pachI "caMpamAM AsajopakArI mahAvIrasvAmInuM Agamana (samavasaraNa) thatAM emane vaMdana karavA mATe kaNika rAjAnuM parivAra sahita dhAmadhUmapUrvakanuM gamana, mahAvIrasvAmInA aMgopAMgonuM varNana, emanA zramaNonI vividha tapazcaryA, tapanA bAra prakAro temaja deva-devIonuM Agamana e bAbate apAI che. Adya gaNadhara indrabhUti mahAvIrasvAmIne prazna pUche che e. prasaMgathI uttarArdha AraMbha karAya che. AgaLa jatAM jAtajAtanA tApasa ane aMbaDa, (draDhapratijJa) vagere parivAjo viSe mAhitI apAI che. aMtamAM kevalajJAnInA samudhAta temaja siddhonA nivAsasthAna ane emanI sthiti upara prakAza paDAya che. saMtulana-aMtamAMnA padya samabhAvabhAvI haribhadrasUrikatA vIsavIsiyAmAM 2-20 kramAMkavALAM padyanuM smaraNa karAve che. vivaraNa-A Agama upara navAMgI. abhayadevasUrie 3125 zleka jevaDI vRtti racI che. (2) rAyapaseNiya (rAjazrIya)- nAma-sUyagaDa (ta. 1, a. 12)gata akriyAvAdane lakSIne racAyelA manAtA sUyagaDanA upAMga tarIke oLakhAvAtA ane 2100 zloka jevaDA A AgamanAM rAyapaNaIe, rAyapAseNaIye, rAyapeseNiya, ane rAyapaNaIjaja evAM prAkRta nAmAMtara che. 1 mastakathI mAMDIne karAyelA A varNanane udezIne meM "vibhu vardhamAnanI vaihika vibhUti" nAmano lekha lakhyo hato. te jaina dharma prakAza" (pu. 4 aM. 6, pR. 189-194)mAM vi. saM. 1888mAM chapAyo che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thrIju` ] bAra upAMgo [ 23 temaja rAjaprasenakIya, rAjaprasenajita ane rAjaprAkRta evAM saMskRta nAmAMtara che. vibhAga-A gadyAtmaka AgamanA be vibhAga kalpavAmAM Ave che. bIjA vibhAganuM 'paesi-kahAya' evuM nAma Adhunika vidvAnAe cAryuM che. evI rIte jo mAre prathama vibhAganuM nAma yojavAnA prasaMga Ave te huM 'sUriyAbha-cariya' ema rAkhu A AgamamAM 85 sUtra che. viSaya--prathama vibhAga sUryAbhadeva sAthe ane bIjo vibhAga A devanA pradezI rAjA tarIkenA pUrva bhava sAthe ane devagatimAMthI mAvyA bAda dRDhapratijJa tarIkenA enA uttara bhava sAthe saMbaddha che. gAma A AgamamAM eka ja vyaktinA traNa bhavanuM varNana che. 'AmalakalpA' nagarImAM mahAvIrasvAmInuM Agamana jANI pUrvAbhadeva vimAna racAvI emAM saparivAra besIne Ave che. dIrgha #pasvI' mahAvIrasvAmInI dharmadezanA sAMbhaLyA bAda sUryAne 32 prakAranAM nATaka abhinayapUrvaka bhajavavA mATe devakumAra ane kumArIe vidhuryAM. chellA nATakamAM mahAvIrasvAmInA cyavanathI mAMDIne nirvANu sudhInA aneka anAvA rajU karAyA. A AgamamAM siddhAyatananI 108 jinapratimAonu varNana che. sUryAbhanuM vimAna kayAM che evA indrabhUtie mahAvIrasvAmIne prazna pUchyo eTale emaNe 'sudharmAM' sabhA temaja A devanu' ane UnA vaibhavanu varNana karyuM. vizeSamAM emaNe AtmAnuM svataMtra stitva nahi mAnanArA nAstikazirAmaNi pradezI rAjA tarIkenA va bhavamAM A devane pArsthApatya kezI gaNadhara kevI kevI yuktio huM pratibadha pamADayA te paNa vistArathI kahI sabhaLAvyu`. aMtamAM / / deva dRDhapratijJa tarIke 'mahAvideha'mAM janmI meAkSe jaze e khata paNa mahAvIrasvAmIe kahI. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 ] pistAlIsa Agama [ prakaraNa pradezI rAjA ane kezI gaNadharane prasaMga bauddhonA pAyAsisutta sAthe vilakSaNa samAnatA dharAve che. jAtajAtanA utsavo, cAturyAma dharma, cAra prakAranI parSadA ane cAra prakAranA vyavahAra vagere bAbate paNa A AgamamAM AlekhAI che. kaLAonI sAmagrI sUryAbha devanA vimAnanuM eTaluM badhuM jhINavaTabharyuM varNana karAyuM che ke e uparathI samartha zilpazAstrI navya ane bhavya mahAlayanuM nirmANa karI zake temaja ApaNane zilpazAstrane lagatA aneka pAribhASika zabda jANavA maLe. A te zilpakaLAnI vAta thaI. vAdanavidyA, saMgItazAstra, nATayazAstra ane nRtyakaLAnA abhyAsIne paNa manana karavA lAyaka vividha mAhitI A AgamamAM apAI che. vivaraNa-A Agama upara vyAkhyAvizArada ane vi. saM. 1200nI AsapAsamAM vidyamAna malayagirisUrinI 3700 leka jevaDI vRtti che. (3) jIvAbhigama- nAma--ThANanA upAMga tarIke oLakhAvAtA ane 4700 leka jevaDA A AgamanuM nAma samavAyanI jema samasaMskRtamAM che. "jIvAjIvAbhigama evuM AnuM anya nAma paNa A prakAranuM che. vibhAga-pahelAM ATha sUtre jeTalA bhAgane bAjue rAkhatAM A Agamana nava vibhAgo paDe che. e darekane pratipatti kahe che. trIjI pratipattinA be uddezaka che. A AgamamAM badhAM maLIne ra7ra sUtra che. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIju ]. bAra upAMge [[ra viSaya-dravya anugathI pallavita ane mukhyatayA gadyamAM racAyelA A AgamamAM, ThANamAM jIva ane ajIvane je adhikAra che tene ahIM vistArathI praznottara zilIe vicAra karAya che. temAM paNa jIvanuM nirUpaNa te ajIva karatAM ye ghaNuM vistRta che. zarUAtamAM sUtromAM ajIvanA prakAre ane upaprakAre viSe mAhitI apAI che. tyAra bAda prathama pratipattimAM jIvanA be prakAro, bIjImAM traNa ema navamImAM dasa prakAro darzAvAyA che. trIjI pratipattimAM dvIpa ane samudro viSe hakIkata che. "jabUdvIpanI jagatInA pUrva dvAranA adhipati vijaya devanA adhikArane temaja devanikAyanA vistRta varNanane A AgamamAM sthAna apAyuM che. vizeSamAM A AgamamAM bharatI ane oTanAM kAraNa darzAvAyAM che. vivaraNa-A Agama upara 1500 kaleka jevaDI koIkanI cUNi che ane AnA upara aneka granA praNetA haribhadrasUrinI pradezaTIkA' nAmanI ane 1192 kaleka jevaDI vRtti che paNa e baMne amudrita che, jyAre rAyapaseNiyanA vRttikAra malayagirisUrinI 14000 leka jevaDI moTI vRtti te chapAyelI che. (4) paNaNuvaNuM (prajJApanA) vibhAga-samavAyanA upAMga tarIke oLakhAvAte, dravya anugathI otapreta ane 7787 zloka jevaDe A Agama chatrIsa vibhAgamAM vibhakta che. e darekane "pada kahe che. keTalAMka padane uddezakarUpa peTAvibhAga che. A AgamamAM ekaMdara 349 sUtra che. viSaya-maMgalAcaraNanA pAMcamA padyamAM A upAMgane adhyayana kahI ene citra, zrataratna ane dRSTivAdanA sArarUpe nirdeza karAyo che. jema aMgamAM vivAhapaNutti sauthI moTuM aMga che tema samasta upAMgamAM A sauthI moTuM che. vaLI A upAMga e aMganI Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26] pistAlIsa Aga prikaraNa jema praznottara zailImAM racAyuM che ane enI jema jaina darzananI vividha bAbate rajU kare che. A rajUAtanI zilI Adhunika paddhatie lakhAtA mahAnibaMdhanuM smaraNa karAve che. A AgamamAM karmasiddhAMtane aMge traNa pada . vizeSamAM pazyatA, bhASA, zarIra, Indriya, avagAhanA, kaSAya, saMyama, saMjJA, samuddaghAta ityAdi saMbaMdhI vistRta vAnagI A aMgamAM pirasAI che. Ama A jIva ane pudgalanuM vistRta nirUpaNa pUruM pADe che. bhUgoLa ane nRvaMzavidyAnA abhyAsa mATe paNa A Agama upagI che. praNetA-A AgamanA praNetA pUrvakRta vaDe samRddha buddhivALA AryazyAma che. eo "vAcaka vaMzamAM sudharmasvAmIthI trevIsamAM gaNAya che. A AcAryane janma vIrasaMvata 280mAM, emanI dIkSA 300mAM, emanuM "yugapradhAnapada 335mAM ane emane svargavAsa 376mAM thayAM hatAM. keTalAka A AryazyAmane kAlasUri gaNe che ane teo e hisAbe emane prabhAvaka carita (iMga , . 13)mAM nirdezAyelA yugapradhAna guNAkarasUrinA ziSya gaNe che. vivaraNa- jaina darzananA saMkSipta vizvakozarUpa A Agama upara samabhAvabhAvI haribhadrasUrie "pradeza-vyAkhyA nAmanI ane 3728 kaleka jevaDI vRtti racI che. A pUrvenAM be upAMganA vRttikAra malayagirisUrie 16000 zleka jevaDuM vivaraNa racyuM che emAM emaNe visAvayAsa upara pite vRtti racyAnuM kahyuM che. (5) sUrapaNuti (suryaprajJapti) nAma-vivAhapaNuttinA upAMga tarIke oLakhAvAtA ane 229 zloka jevaDA A Agamane "sUriyapaNutti paNa kahe che. 1 Ane mATe mULamAM "pAsaNayA' zabda vaparAya che. A trIsamA padanuM nAma che, AnI samajaNa mATe juo AhaMta darzana dIpikA (pR. 58-59). Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM ] Ar upAMgA [27 vibhAga--nadImAM utkAlika ane pakikhayasuttamAM kAlika tarIke nirde zAyeleA A Agama vIsa vibhAgamAM vibhakta che. e. darekane 'prAbhUta' kahe che ke je pUrvanA vibhAgAnu paNa nAma che. A AgamanA keTalAMka prAkRtAnA peTAvibhAgeA che ane tene 'prAbhUtaprAkRta' kahe che. vaLI keTalAMka prAkRtaprAbhUtanA pratipatti' nAme saMbodhAtA nAnA nAnA bhAgeA paNa che. A AgamamAM 108 sUtreA che. viSaya--A Agama gaNita' anuyAganA nirUpaNarUpa che. e jainAnu khagALazAsra che. emAM sUrya viSe aneka khAkhatA. vicArAI che. dA. ta. sUryanI gati, enA prakAzanI vyavasthA,, sUryAMvAraka ( sUnIlezyAthI saruSTa banatA pudgalA ), sUryanI sakhyA, sUnI UMcAI, cadrane age enI vRddhi ane hAni, cadranI UMcAI, cadranA nakSatra sAthenA saMbaMdha, jyAhnAnu lakSaNa ane enu' pramANa, ca'drAdinI parimANu-sakhyA ane ene anubhAva. A uparAMta 88 grahAnAM nAma, 'jabU'dvIpamAMnAM nakSatra, graha ane tArAnI sakhyA, pauruSI' chAyAnuM mApa, saMvatsarInA prAraMbha ane aMta, temaja graha, nakSatra ane tArAnI zIghra gati e. bAbatAne paNa sthAna apAyuM che. vivaraNa-nepALa'thI je bauddha graMthA hiMdustAnamAM AvyA tenI sAthe jainAnA tA sUrapati nAmane A eka ja graMtha AvyA hatA. A Agama upara bhadrADu svAmInI niyukti hatI te hajI sudhI tA maLI AvI nathI. eTale atyAre te vividha upAMgAnA vRttikAra malayagirisUriSkRta 9500 zrlAka jevaDI vRttithI calAvI levAnu` rahe che. e vRtti (patra 2 A)mAM mahAvIra svAmInAM aMgAmAMgAnuM varNana che. paNa 1 arjuna maMtavyA pramANenI vividha saMkhyAno ahIM nirdeza che. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 ] pistAlIsa Agame. [ prakaraNe (6) jaMbuddIvapatti (jaMbudvIpa prajJapti - vibhAga-1nAyAdhamakahAnA ane matAMtara pramANe uvAsadasAnA upAMga tarIke oLakhAvAtA temaja 4454 kaleka jevaDA A AgamanA sAta vibhAga karAyA che. e darekane "vakSaskAra kahe che. badhAM maLIne 178 sUtra che. viSaya-A AgamamAM "jabUDhIpa viSe jAtajAtanI mAhitI apAI che. emAM bharata, airAvata vagere kSetre viSe vicAra karAye che. Ama A jina bhUgoLane graMtha che. emAM prasaMgavazAtu kauzalika gaSabhadeva ane cakravatI bharatanA caritra AlekhAyAM che. vizeSamAM kAlacakranA utsarpiNa ane avasarpiNI evA baMne vibhAganA cha cha ArA, nava nidhi, tIrthakarano janmAbhiSeka, paMdara kulakara ane tibbo temaja "jabUdvIpamAMnA keTalAka padArtho viSe paNa ahIM vicAra kare che. vivaraNa-A Agama upara cUrNa che ema manAya che, paNa e vAta cinya che. A Agama upara aneka upAganA vRttikAra, malayagirisUrie vRtti racI hatI, paNa hajI sudhI te e aprApya che. bAkI prameyaratnamaMjUSA nAmanI 18000 kalAka jevaDI vRtti je. upAdhyAya zAMticandramaNie vi. saM. 1960mAM racI te te maLe che. e prakAzita paNa che. (7) caMdapaNutti (candraprajJapti) viSaya-uvAgadazAnA upAMga tarIke oLakhAvAtA ane 2200 kaleka jevaDA A Agamane viSaya paNa khagoLa che. Aje lagabhaga sAtaso varSathI te A Agama sUrapaNutti sAthe khUba ja maLatuM Ave che ema manAtuM AvyuM che, paraMtu ThANa ane naMdImAM 1 juo vidhiprapa (pR. 57) ane pUrvAcAryakRta gavidhi. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIju ] bhAra upAMge [ 29 ene sUrapaNuttithI svataMtra ullekha che eTale A bAbata cinya gaNAya. 1 vartamAna kALamAM jabudvIpamAM je candra che tene aMge ema. kahevAya che ke pUrva bhavamAM ene janma jaina kuLamAM thayo na hate eTale ugra tapanuM yatheSTha phaLa maLyuM nahi. jaina kuLanI mahattAmahAzrAvaka tarIkenI karaNI uvAsagadasAmAM varNavAI che. AthI caMpatti enuM upAMga gaNAya ema kalpanA karAya che. vivaraNa- A Agama upara 500 kaleka jevaDI vRtti. vividha upAMgonA vRttikAra malayagirisUrie racI che. (8) niyAvaliyA (niyAvalikA)- niya eTale narakane jIva arthAt "nAraka ane Avali eTale "zreNi". nArakenI zreNinA varNanarUpa graMthane nirayAvaliyA. suyabaMdha' ( saM. nirayAvalikAzrutaskaMdha) kahe che. enuM parimANa 1100 zloka jevaDuM che. enA nIce mujaba pAMca varga gaNAvAya cheH (1) nirayAvaliyA, (2) kApaDisiyA, (3) puphiyA, (4) puSkacUliyA ane (5) vahidasA. che. nAma-aMtagaDadasAnA upAMga tarIke nidezAtA nirayAvaliyA nAmanA A Agamane kampiyA" (saM. kalpitA ) paNa kahe che. vibhAga-A AgamamAM dasa adhyayane che. viSaya-magadhanA narezvara zreNikane kAlI, sukAlI vagere nAmanI patnIo hatI. kAlInA putra kAla, sukAlInA sukAla ema dase patnIne ekeka putra kaNikanA pakSamAM rahI rathamusala" yuddhamAM mahAvIrasvAmInA mAmA ane cellaNa (zreNikanI patnI)nA pitA keTakanI sAthe laDAImAM Utaryo. kAle "garuDa nyUDa racI A yuddhamAM bhAga lIdhe. ceTake ene eka ja bANathI haNuM nAMkhe. e marIne. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 ] pitAlIsa Agame. [prakaraNa cethI "paprabhA nAmanI pRthvImAM AvelA hemA narakamAM utpanna thayA. "rathamusala" yuddhamAM sukAla vagere navanuM maraNa thayuM. e badhA paNa narake gayA. kAlanI adhama dazA kevA AraMbha-samAraMbhane lIdhe thaI ema Adya gaNadhara indrabhUtie nirgasthanAtha mahAvIrasvAmIne pUchyuM e uparathI emaNe cellaNAnA dehadathI mAMDIne "rathamusala" yuddha sudhInI kRNikane lagatI badhI bAbate kahI saMbhaLAvI. Ama A upAMgamAM kaNikane jIvanavRttAMta vistArathI rajU karAye che. vivaraNa -mukhyatayA gadyamAM racAyelA A upAMga upara temaja enAM pachInAM cAre upaga upara paNa zrIcandrasUrinI vi. saM 1rara8mAM racelI TIkA che. e pace upAMgenI TIkAnuM parimANa 600 zleka jeTaluM che. (9) kampavaDisiyA (kapAvatasika) vibhAga-aNuttaravavAyarasAnA upAMga tarIke nirdezAtA A AgamamAM dasa adhyayana che. viSaya-AmAM kahyuM che ke zreNikanA kAla vagere dasa putrone ekeka putra hatuM. e dasanAM padha, mahApadma ityAdi nAma hatAM A zreNikanA dasa pautra dIkSA laI kALadharma pAmI saudharmAdi dare kalpa (svarga)mAM utpanna thayA che. tyAMthI vI e mokSe jaze vivaraNa -A upAMga upara zrIcandrasUrinI TIkA che. (10) puphiyA (pulpitA vibhAga-pahAvAgaraNanA upAMga tarIke nidezAtA e AgamamAM dasa adhyayana che. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIju ] bAra upAMge [31 viSaya-candra nAmane indra mahAvIrasvAmIne vaMdanArthe AvI sUryAbha devanI jema nATayavidhi darzAvI pAcho phare che. enI Rddhi viSe prazna pUchAtAM kaTAgArazAlAnuM udAharaNa apAyuM che. ane A candrane pUrva bhava kahevAya che. emAM ene jenonA trevIsamA tIrthakara "puruSAdAnIya pArzvanAthanI pAse dIkSA lIdhAne ullekha che. sUrya, zuka, bahupatrikA devI vagere navanI hakIkata A AgamamAM apAI che. temAM zukane semila brAhmaNa tarIke pUrva bhava vistArathI rajU karAya che, ane emAM tApasa tarIkenI enI raheNIkaraNInuM eNe lIdhelA vividha abhigrahonuM varNana karAyuM che. vivaraNa-mukhyatayA gadyamAM racAyelA A Agama upara zrIcandrasUrinI TIkA che. (11) pucUliyA (puSpacUlikA - vibhAga-vivAgasucanA upAMga tarIke oLakhAvate A Agama dasa adhyayanamAM vibhakta che. viSaya - A AgamamAM saMyamanI ArAdhanAmAM svacchaMdatA sevavAthI AvatA aniSTa pariNAmano citAra apAya che. tema karatI veLA zrI, hI, dhRti, kIrti, buddhi, lakSmI, ilA, surA, rasadevI ane gaMdhadevI e dasa devIonA pUrva bhavanuM varNana karAyuM che. e dase pUrva bhavamAM jinezvara pArzvanAtha pAse dIkSA laI puSpacalA sAdhvInI ziSyA banI hatI. e dasene jaLa vaDe vastuo chevAne nAda hate. enI AlocanA na karavAthI emane vizeSa ucca sthAna maLyuM nahi. vivaraNu-mukhyatayA gadyAtmaka A Agama upara zrI candrasUrinI TIkA che. 1-2 A baMnee pUrva bhavamAM pArzvanAtha pAse dIkSA lIdhI hatI. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra ] pistAlIsa Aga [ prakaraNa (12) vaNihadasA (vRSNidazA- nAma- divAyanA upAMga tarIke nirdezAtA A AgamanuM nAma "aMdhazavahidA" che. vibhAga-A Agama bAra adhyayanamAM vibhakta che. viSaya-vRNi" vaMzana ane vAsudeva kRSNanA vaDIla baMdhu baLadevanA niSaDha vagere bAra putre akhaMDa-brahmacArI neminAtha pAse dIkSA laI e pALI "sarvArthasiddha' nAmanA anupama svargamAM utpanna thayA e bAbata ahIM AlekhAI che. vivaraNa-lagabhaga sarvIze gadyamAM racAyelA A Agama upara zrIcandrasUrinI TIkA che. (12) upaganuM parimANa-A pramANe 12 upageno paricaya pUrNa thAya che eTale e bArenuM parimANa huM ahIM nIce mujaba noMdhuM chuM-- 1600, 2100, 4700, 7787, rara6, 4454, 2200, ane 1100 Ama bAra upagenuM ekaMdara parimANa 26237 lekanuM che. 1 A chellAM pAMca upagenuM bheguM parimANa che. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAthu ] mUlasUtra prakaraNa 4: mUlasUtrA (1) Avasaya (Avazyaka)-- vibhAga-130 leAka jevaDA ane aMgamAhya zrutamAM pradhAna pada bhAgavatA A Agama cha adhyayanAmAM vibhakta che. enAM nAma nIce mujaba cheH-- (1) sAmAyika, (ra) caturvi'zatistava, (3) vadanaka, (4) pratikramaNa, (5) kAyotsarga ane (6) pratyAkhyAna. A AgamamAM mULe ekadara 35 sUtreA haze evu* anumAna karAya che. ( 33 viSaya--A AgamamAM, avazya karavA lAyaka cha kAryAMnuM svarUpa AlekhAyuM che. pApajanaka pravRttionA parihAra, jinezvarAnuM guNAtkIrtana, sadgurune khAra AvatA pUrvakanuM vaMdana ('dvAdazAvata vadana), aticArAnI AlecanA, avirati upara jAtajAtanA kApa ane dhyAna e khAkhatA vicArAI che. tema karatI veLA samasutta ane pakriyakhAmaNuga temaja zrAddhapratikramaNane lagatAM maulika sUtrone ahIM sthAna apAyuM che. praNetA--A Agama aMgabAhya che. e viSe temaja enA karyAM carama jinapati mahAvIrasvAmInA samakAlIna zrutasthavira che e bAbata viSe paNa be mata nathI, paraM'tu e karyAM zrutasthavira te gaNadhara ja che ke kema e vivAdAspada viSaya che. AvasayanI upalabdha niyuktinI racanA thai te pUrve AvassayanA kartA gaNadhara hAvAnI mAnyatA zarU thaI haze ema lAge che. vivaraNa mukhyatayA gadyamAM racAyelA A Agama upara 1623 gAthAmAM Azare 2500 zrlAka jevaDI vistRta ane aneka Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 ] pistAlIsa Athame [ prakaraNa rIte mArgadarzaka niryukti bhadrabAhasvAmIe racI che. enI gA. 600-641 suprasiddha gaNadharavAdanA bIjanI garaja sAre che. A niryukti upara be bhASya cheH (1) lagabhaga 183 padyamAM racAyeluM mUlabhASya ane (2) lagabhaga 300 padyamAM racAyeluM bhASya. vizeSamAM prathama adhyayana pUratI ane kartAe jAte visenAvasmayabhAsa (vizeSAvazyakabhASya tarIke nidezelI, mananIya, Agamone anurAgIne zobhe evI tArkika dRSTithI vibhUSita ane mahAmUlyazAlI evI kRti jinabhadragaNi kSamAzamaNe 4336 padyamAM 5000 zloka jevaDI racI che. A Agama upara 18500 zlokanI caNi che, ane enA kata nisIha ane naMdI upara caNi racanArA jinadAsagaNi hevAnuM keTalAka vidvAne kahe che. jaina zAsananA mahAtaMbharUpa haribhadrasUrie A avasmaya upara 84000 zloka jevaDI mahAkAya TIkA racI hatI te te hajI sudhI aprApya che, paraMtu sadbhAgye emaNe rara000 zleka pUratI je ziSyahitA' nAmanI TIkA racI hatI te te maLe che, ane e prakAzita paNa che. vividha upaganA vRttikAra malayagirisUrie paNa A Agama upara TIkA racI che, paraMtu e apUrNa maLe che. tema chatAM ene - 1 bauddhonA vizuddhimagana smaraNa karAvanArA A Akara-graMtha upara jinabhaSmaNie jAte saMskRtamAM saMkSipta vRtti racavA mAMDI hatI, paraMtu 1863mI gAthA sudhInI e racAtAM emane svargavAsa thayo ane apUrNa kArya kedAryavAgiNie karyuM. A kirtaka vRtti adyApi aprasiddha che, jyAre keTayAcAryanI meDAmAM meDI vikramanI navamI sadImAM racAyelI ane malavArI' hemacandrasUrinI vi. saM. 175nI vRtti prakAzita thayelI che. 2 juo 144mI gAthAnI svopaNa vRtti. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAthuM ] mUlasUtra [ 35 18000 kaleka jevaDa upalabdha bhAga mudrita karAya che e AnaMdanI vAta che. A uparAMta bIjI paNa keTalIka vRttio che. e badhInuM pari mANa lagabhaga eka lAkha zleka jeTaluM darzAvAya che. vaLI AvasmayanA kaI kaI vibhAgane anulakSIne paNa bahoLA pramANamAM vRtti vagere sAhitya joyuM che. - paThanapAThana-A mUlasUtra temaja enA vivaraNAtmaka tamAma sAhityano paThana pAThana tarIke upayoga karavAnI harakeI jainane zrAvaka-zrAvikAne paNa pUrepUrI chUTa che. (2) uttarajajhayaNa (uttarAdhyayana) nAma-mukhyatayA padyamAM racAyelA ane Azare 2000 kaleka jevaDA A AgamanAM uttara ane uttarAdhyAya evAM anukrame prAkRta ane saMskRta nAmAMtara che. ' vibhAga-A Agama 36 adhyayanamAM vibhakta che. emAM 1643 padyo che. viSaya-kaIka dharmamAM zaucane te keIkamAM jJAnane te keIkamAM bhaktine te keIkamAM anAsakta bhegane prAdhAnya apAyuM che, jyAre jaina dharmamAM vinayane mukhya sthAna apAyuM che. e jotAM A Agamane prAraMbha vinayanA nirUpaNathI karAve che te sarvathA ucita che. A AgamamAM jAtajAtanI vAnI pirasAI che - rara parISahe, dharmanAM manuSyatvAdi cAra aMgonI durlabhatA, pramAdanA prakAre, maraNanA bheda, bahuzrutatA, brahmacaryanAM dasa sthAne, kSullaka sAdhunuM svarUpa, pApa-zramaNanI rUparekhA, uttama sAdhunAM lakSaNa, sAcuM brAhmaNatva, ATha pravacanamAtA, dasa prakAranI sAmAcArI, mokSamArganAM sAdhane, saMvegAdi 73 dvAra, tapanA prakAre ane Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 ] pistAlIsa Agama [ prakaraNa upaprakAra, caritranuM saMkhyAnA keme nirUpaNa, karma, vezyA, anagAradharma temaja jIva ane ajIvanA prakAza A AgamamAM aneka saMvAdo rajU karAyA che. dA. ta. purohita ane enA be putrone saMvAda, sAdhvI jImatI ane sthAnemine gautamagetrI indrabhUtine ane kezI gaNadharane, jyaSa ane vighASane temaja mRgAputra ane enI mAtAne vizeSamAM A AgamamAM nimnalikhita vyaktionAM caritra paNa AlekhAyAM che - kapila, pratyekabuddha nimi, caMDALa muni harikezala, citra ane saMbhUti, saMjaya, anAtha muni ane samudrapAla. A AgamamAM dhArmika upadeza sacoTa banAvavA jAtajAtanAM udAharaNa apAyAM che - gheTuM, kAkaNI, kerI, vepAra, samudra, pAMdaDAM ane gaLiye baLadavaLI keTalAka keyaDAone paNa sthAna apAyuM che. saMkalana ane kartava-bauddhonA suttanipAtanuM smaraNa. karAvanAra A Agama keI eka ja kartAnI racanA nathI. enAM keTalAMka adhyayane aMgamAMthI udbhavelAM che, keTalAMka jinabhASita che, ane keTalAMka pratyekabuddhanA saMvAdarUpa che. spaSTa zabdomAM kahuM te "parISaha adhyayana dRSTivAdamAMthI udbhavyuM che, dumapatraka adhyayananA kartA mahAvIra svAmI che, ane kapilIya adhyayananA kta pratyekabuddha che. "kezigautama" e kezI ane gautama nAmanA 1 emanuM caritra ApaNA dezanA janaka videhInuM ane mArkasa oreliyasanuM smaraNa karAve che. 2 traNa vepArInI vAta bAIbalanI kathAnuM smaraNa karAve che. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ceAthu ] e mahAnubhAvAnA saMvAdarUpa che. ( vivaraNa-A Agama upara lagabhaga 600 gAthAnI niyukti che. vaLI enA upara bhASya che. enI keTalIka gAthAo niyuktimAM bhaLI gaI che. A Agama upara 5850 zrlAka jevaDI Nu che, ane enA kartA vANijya' kulanA kATika' gaNanA ane 'vA' zAkhAnA mahattara ApAlikanA ziSya ( ? jinadAsaNa che. vaLI 'vAdivetAla' zAMtisUrinI 16000 zlAkanI TIkA che. e TIkAmAM kathAo pAiyamAM apAyelI hAvAthI ene 'pAica-TIkA' kahe che. A uparAMta bIjI paNa keTalIka TIkAo racAI che. temAM nemicandrasUrie vi. saM. 112mAM 14000 zloka jevaDI racelI TIkA noMdhapAtra che. mUlasUtreA [ 37 mUlyAMkana--A Agama dhArmika kAvya tarIke AgamAmAM mahattvanuM sthAna bhAgave che. vaidika hiMduonI bhagavadgItA sAthe ane bauddhonA dhammapadanI sAthe samakakSAmAM mAnabhera Ubhu` rahI zake tevuM A mUlasUtra che ema keTalAka Adhunika vidvAnAnuM kahevuM che. A Agama atiprAcIna ane vilakSaNa rUpAnAM bha'DArarUpa che. ethI e adha mAgadhI bhASAnA vyAkaraNanAM praNayana ane abhyAsanA sabaLa sAdhananI garaja sAre tema che. vaLI e prAcIna chaMdo ane alakArAnI gaveSaNA mATe paNa upayAgI che. pAnanA krama asalanA jamAnAmAM AyAranA abhyAsa karyAM bAda A AgamanA abhyAsa karAtA hatA, paraM'tu dasaveyAliya racAtAM AyArane badale dasaveyAliyanA abhyAsa karyAM pachI A AgamanA abhyAsa karavAnI praNAlikA zarU thai ane Aje e cAlu che. anuzruti--ema kahevAya che ke mahAvIrasvAmIe emanA nirvANasamaye je ekadhArI seALa praharanI dezanA ApI te veLA emaNe A AgamanAM 36 adhyayanA kahI saMbhaLAvyAM hatAM. A hisAbe A AgamanI racanA meADAmAM meghaDI I. sa. pUrve pa27mAM thayelI gaNAya, Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 ] pistAlIsa Agama [ prakaraNa AjakAla zramaNavargane mATe bhAga Azvina mAsanI kRSNa caturdazIe temaja dIpatsavIne divase A 36 adhyayane vAMcI jAya che, te uparyukta anuzrutine AbhArI hoya ema lAge che. (3) dasakAliya (dazavaikAlika - vibhAga--dasakAliya evA nAmAMtaravALA ane 835 kaleka jevaDA A AgamamAM dasa adhyayane che. temAM pAMcamA ane navamAne anukrame be ane cAra uddezaka che; bAkInAM mATe AvA vibhAga nathI aMtamAM be cUlA che. zailI-A samagra kRti savaze gadyamAM ke sarjAze padyamAM nathI. viSaya-A Agama caraNakaraNa anugane ane sAdhu jivanane saMkSepamAM paraMtu sacoTa ane sugama badha karAve che. emAM vividha viSayone sthAna apAyuM che. jemake mAdhurI vRtti, sAdhune nahi AcaravA jevI trepana bAbate, cha javanikAya ane pAMca mahAvratanuM svarUpa, AtmannitinAM pAna, vacananI vizuddhi bhikSAcaryAnA niyame, zramaNanA uttama guNa, guru sAthenuM vartana vinaya-samAdhi vagere cAra jAtanI samAdhi ane Adarza zramaNatA prathama cUlAmAM sAdhu saMyamamAM sthira rahe evI samajaNa apAI che ane bIjImAM saMsAra-pravAhane vaza nahi thavAne upadeza apAyo che. niyaMhaNa-AtmapravAdI nAmanA sAtamA pUrvamAMthI cothuM adhyayana, karmapravAda' nAmanA AThamA pUrvamAMthI pAMcamuM ane satyapravAra nAmanA chaThThA pUrvamAMthI sAtamuM adhyayana nihita karAyAM che, jyAre pratyAkhyAna-pravAda' nAmanA navamA pUrvanA trIjA vatyu (vastu)mAMthI bAkInAM adhyayane mATe tema karAyuM che. matAMtara pramANe bAra aMgarUpa gaNipiTakamAMthI A Agamana nispRhaNa karAyuM che. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothuM ] mUlane [ 38 saMtulana-dhammapadanuM aMzataH smaraNa karAvanAruM A mUlasUtra keTalIka bAbatamAM AyAra ane uttaragjhayaNa jevA jaina AgamAM sAthe temaja saMyuktanikAya ane visavaMtajAtaka nAmanA bauddha the sAthe maLatuM Ave che. - saMkalanAkAra-A AgamanI saMlanA vipravarya zayyabhavasUrie karI che. eo I. sa. pUrve 407nI AsapAsamAM jaina saMghanA nAyaka banyA hatA. eo carama kevalajJAnI ja bUsvAmInA ziSya prabhavasvAmInA ziSya thAya che. A zrutakevalI munIzvare pitAnA bAladIkSita putra manakane mATe A AgamanI vIrasaMvat 72 arthAt I.sa. pUrve 455mAM vikAle-samIsAMjanA samaye pejanA karI hatI. vivaraNa-prAcIna chedanA abhyAsa mATe upayogI evA A dasayAliya temaja enI baMne cUlA upara 371 gAthAnI lagabhaga 500 leka jevaDI niryukti che, ane lagabhaga 63 gAthAnuM bhASya che. A baMnene anulakSIne haribhadrasUrie 7000 zlekanI vRtti racI che. dasayAliya upara keIkanI-prasiddhi pramANe jinadAsagaNi mahattaranI Azare 7000 jevaDI carNi chapAyelI che. e uparAMta AnA karatAM prAcIna jaNAtI munivara agatsyasiMhanI eka amudrita caNi che, ane e caNimAM A Agama uparanI keIkanI vRttine ullekha che. (4) ehanijajutti (eghaniryukti) prazAkhA-caraNakaraNa" anuganA nirUpaNarUpa A Agama e 811 padyonI 1355 leka jevaDI saLaMga racanA che. ene Avasmaya-nijajuttinI 665mI gAthAnI prazAkhA gaNavAmAM Ave che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 ] pistAlIsa AgAme. [ prakaraNa viSaya-ohane artha "sakSepa thAya che. A kRtimAM jaina dIkSA lIdhA bAda saMyamI jIvana jIvavA IcachanAre bolavA-cAlavAmAM, AhAra meLavavAmAM temaja vihAra karavAmAM zI zI sAvacetI rAkhavI te TUMkamAM paraMtu saceTa rIte darzAvAyuM che. vistArathI kahuM to A kRtimAM caraNa-saptati, karaNa-saptati, pratilekhana-dvAra, piMDa-dvAra, upadhinuM nirUpaNa, anAyatananuM varjana, pratisevanA-dvAra, AlocanAdvAra ane vizuddhi-dvAra ema vividha bAbate apAI che. vaLI keTalAMka zubha zukane viSe paNa ahIM ullekha che. - kartA_A AgamanA kartA zrutakevalI bhadrabAhusvAmI che. nirdhahaNa-pratyAkhyAnapravAdI nAmanA navamA pUrvamAMthI A AgamanuM niryu haNa karAyuM che. e hisAbe A maulika kRti nathI, paraMtu viziSTa prakAranI saMkalanA che. vivaraNa-A Agama upara 3rara gAthAnuM bhASya che. ane enA upara nAyAdhammakahAnA saMzodhaka droNasUrinI 7500 zloka jevaDI vRtti che. (5) piMDanitti ( piDaniryukti)- prazAkhA-dasayAliyanA "piMDesaNuM" (piDeSaNA) nAmanA pAMcamA adhyayana upara niyukti racatAM e ghaNI moTI thaI javAthI A AgamanI pRthaka racanA karAI che. A hisAbe A Agama dasayAliyanI niktinI prazAkhA che. emAM 671 gAthAo che. enuM parimANu 835 kaleka jevaDuM che. viSaya-"piMDane artha "AhAra" thAya che. sAdhu-sAdhvIne paNa dharmakriyA karavA mATe zarIranI te jarUra rahe ja che. eTale enA TakAva mATe temane AhAra karavo paDe e svAbhAvika che. A AhAra kara dethI rahita hoya te te saMyamIone kAma lAge. AthI A AgamamAM e denuM nirUpaNa che. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ the ] mUlasUtra [ 41 kartA-A Agama grutakevalI bhadrabAhasvAmInI racanA che. saMtulana-digaMbaronA mUlAyAranA chaThThA paricachedamAMthI pahelI 62 gAthAmAMthI ghaNIkharI A piMDanijajutti sAthe maLatI Ave che. - vivaraNa A Agama upara 46 gAthAnuM bhASya che. vaLI jaina tirdhara haribhadrasUrinI "sthApanA-deSa paryata racAyelI vRtti paNa che, jo ke e maLatI hoya te paNa amudrita che. vyAkhyAvizArada malayagirisUrinI 7000 zloka jevaDI vRtti te saMpUrNa maLe che, ane e chapAvAI paNa che. parimANu- pahelAM cAra mUlasUtrenuM ekaMdara parimANa 13 2000+835+1355=4320 leka jevaDuM che. cothA mUlasUtra tarIke piMDani juti gaNatAM 130+2000+8358353800 leka jeTaluM e parimANa thAya che. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jara ) [makA pistAlIsa Ama pistAlIsa Ama [prakaraNa prakaraNa 5H cha dasa (1) nisIha (nizIthI-- nAma-821 zloka jevaDA ane AyAranI pAMcamI cUlA tarIke nirdezAtA A gadyAtmaka AgamanuM bIjuM nAma AcAra prakala5" che. vibhAga-A Agama vIsa uddezakamAM vibhakta che. viSaya-A AgamamAM jJAnAcAra ItyAdi pAMca AcAre pAlana karatI veLA je deze lAgI jAya tenAM prAyazcitta nirdeza karAya che. nirya haNa-paMcakamprabhAsa pramANe navamA pUrvamAMthI A AgamanuM temaja dasA, kaccha ane vavahAranuM paNa zrutakevala bhadrabAhusvAmIe niyUhaNa karyuM che. kartA-keTalAkane mate AnA kartA gaNadhara che. saMtulana-nisIhanA chellA uddezakomAM vavahAranA meTAM bhAgane sthAna apAyuM che. vaLI nisIhanAM keTalAMye sUtre AyAranI pahelI be cUlA sAthe sAmya dharAve che. vivaraNa-A Agama uparanI niryuktinI gAthAmAM bhASyanI keTalIka gAthAo bhaLI gaI che. A Agama upara be bhASya che. enAM parimANa anukrame 12000 ane 7500 zloka hovAnuM kahevAya che. laghu bhASyamAM 6664 gAthA che. enA rtA saMghadAsa gaNi hevAnuM keTalAka kahe che. A Agama upara 28000 zlo jevaDI ane "vizesa-nisIha-caNi" e nAme oLakhAvAtI caNi jinadAsagaNi mahattare racI che. A nAma vicAratAM ema lA. che ke A pUrve bIjI kaI carNi racAI haze. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ camuM ] - cha che [43 A AgamanA vIsamA uddezaka upara zIlabhadrasUrinA ziSya zrIcarja vi. saM. 1174mAM 1100 zleka jevaDI vRtti racI che. (2) dasA (dazA)- nAma-2106 ka jevaDA ane mukhyatayA gadyAtmaka evA A AgamanA "dasA' nAma sAthe sukabaMdha" jeDIne paNa ene vyavahAra karAya che. vaLI enuM "AyAdasA" evuM paNa bIjuM nAma che. keTalIka vAra A Agamane "dasAsuya" paNa kahe che. vibhAga-A Agama dasa vibhAgamAM vibhakta che. temAM AThamA ane dasamAne "adhyayana tarIke ane bAkInAne "dazA tarIke ullekha jovAya che. viSaya-asamAdhinAM 20 sthAne, 21 sabaladeSa, gurunI 33 AzAtanA, AcAryanI 8 saMpadA, cittanI samAdhinAM 10 sthAne, upAsakenI 11 ane sAdhuonI 12 pratimAo, mahAvIrasvAmInuM caritra, mehanIya karmanAM 30 sthAna, ane 9 nidAna ema vivadha bAbate A AgamamAM AlekhAI che. A AgamanuM AThamuM adhyayana te pasavaNAkapa che ke jene sAmAnya janatA 'kalpasUtra" temaja "bArasAsUtra paNa kahe che. kartA-A AgamanA temaja kA5 ane vavahAranA kartA zrutakevalI bhadrabAhusvAmI che. vivaraNa-A Agama upara thatakevalI bhadrabAhasvAmIe 140 zloka jevaDI racelI niryukti che. e upalabdha pajJa vivaraNamAM Adya sthAna meLave che. A niryuktimAM koI kaI kSepaka gAthA che. uparyukta niryuktine uddezIne ra161 kaleka jevaDI koIkanI caNi che. vaLI brahmamunie vi. saM. 1600nI AsapAsamAM janahitA nAmanI vRtti racI che, ane enuM parimANa 5150 kanuM che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pistAlIsa AgAme [ prakaraNa (3) kapa (kalpa)- nAma-400 thI 473 laeNka jevaDA A AgamanAM vividA nAmI che. dA. ta. kapAdhyayana, bahatka9pa, bRhasAdhu5 ane dikalpasUtra. vibhAga-A AgamamAM cha uddezaka che. viSaya-sAdhusAdhavInA AcAra ane enA niyama mATe A mukhya graMtha che. emAM saMyamane zuM sAdhaka che e darzAvI . saMyamane kalpa arthAt khape ema kahyuM che. evI rIte saMyamane zuM Adhaka che e batAvI e na kape ema kahyuM che. A baMne jAtanA vicAre sthAna, vastra, pAtra ityAdine aMge karAyA che. vizeSamAM kayA akArya mATe dasa prAyazcitto paikI kayuM ApavuM e bAbata ahIM vicArAI che. Ama A Agama daMDavidhAnanA nirUpaNarUpa che. vaLI kalpanA cha prakAre viSe paNa ahIM nirdeza che. praNetA-pratyAkhyAna pUrvamAM mUla guNo ane uttara guNene aMge prAyazcittone adhikAra hatA. A pUrvane abhyAsa rahyo nahi tyAre prAyazcittone ucacheda thatuM aTakAvavA AnI temaja vavahAranI racanA zrutakevalI bhadrabAhusvAmIe karI. Ama A baMne AgamanA praNetA bhadrabAhusvAmI che. vivaraNa-A Agama upara niyukti racAI che. emAM 1 keTalAka paMcakalpane kaMnI niyuktinuM eka aMga gaNe che te keTalAka ene kampanA bhAsanuM aMga gaNe che. e game te ho e vi. saM. 1612 sudhI upalabdha hatuM. khaMbhAtanA keI yatinA prAcIna bhaMDAramAM enI dasa pAnAnI hAthathI hovAnuM kahevAya che. je e maLatI hoya te tema, nahi te A paMcakaM upara be bhASya (eka saMghadAsagaNi, kSamAzramaNanuM) ane keIkanI cUrNi maLe che e uparathI paMcakaSpa UbhuM thaI zake tema hoya che. te mATe prayAsa thavo ghaTe. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM ] cha dasa [[4 laghu bhASyanI gAthAo bhaLI gaI che. Aje viziSTa sAdhananI. pracuratA che te e judI tAravavAno prayAsa tha ghaTe. A Agama upara be bhASya cheH laghu ane bRhat laghu bhASyanA kartA saMghadAsagaNi kSamAzramaNa che ane emAM 7600 kaleka jevaDI 6490 gAthA che. 12000 kaleka jevaDuM bRhadabhASya. che, ane e A Agama uparanA laghu bhASya ane ene aMgenI be cUrNi pachI racAyuM che. - A Agama upara je be carNi chetemAnI ekane vizeSaNi" kahe che, ane e 11000 leka jevaDI che. bIjI caNinuM parimANa 16000 zlokanuM che. - A Agama ane niryuktine anulakSIne malayagirisUrie vRtti racavA mAMDI hatI, paraMtu e pIThikA pUratI paNa pUrI racAI nahi. Ama e 4600 leka jeTaluM kArya, apUrNa rahetAM kSema-- kItisUrie e kArya vi. saM. 133ramAM pUrNa karyuM, ane pitAnI A vRttinuM nAma "sukhAvadha TIkA' rAkhyuM. A samagra vRttinuM parimANa 4ra600 lekanuM che. (4) vavahAra (vyavahAra)- vibhAga-373 kaleka jevaDA A AgamamAM dasa uddezaka che. viSaya-kapamAM zikSAnA prasaMgo darzAvAyA che te A AgamamAM e zikSAone kevI rIte amala kare te batAvAyuM che. tema karatI veLA nIcenI bAbate upara prakAza paDAyo che - gaNanAyaka bananAranA guNe, AcArya vagere sAta padavI mATenI yogyatA, pravatinInuM vartana, sAdhvIone aMgenA niyamo, be jAtanI 1 A bAbata ThANa (sthAna , u, 3, sUtra 45mAM vicArAI che. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4] pistAlIsa Agama [ prakaraNa pratimA (abhigraha), AgamAdi pAMca prakAranA vyavahAra, puruSa, AcArya ane ziSyanA cAra cAra prakAra, sthavira ane ziSyanI traNa traNa bhUmikAo, AgamonA paThana mATene dIkSA-paryAya temaja vaiyAvRtyanA dasa prakAra. kartA-A AgamanA kartA zrutakevalI bhadrabAhasvAmI che. vivaraNa-A Agama upara 6400 zleka jevaDuM bhASya che, ane 12000 zleka jevaDI cUrNi che. vizeSamAM A Agama upara malayagirisUrinI 34000 zleka jevaDI vRtti che. (5) jayakapa (chatakalpa - viSaya--2jIta eTale "AcAra. A 103 gAthAnI ane Azare 200 leka jevaDI laghu kRtimAM AlocanAdi dasa prakAranA prAyazcittanuM madhyamasaranuM vivaraNa che. kartA-A kRtinA kartA jinabhadragaNi kSamAzramaNa che. e haribhadrasUri karatAM pahelAM thayA che. vivaraNa-A kRti upara kartAnuM pitAnuM raceluM arthAt paNa bhASya che, ane emAM chedazAstranA samasta rahasya upara prakAza pADanArI ra606 gAthA che. A gAthAo paikI keTalIka kampa. vavahAra ane paMcaka5 e traNanA bhASyanI temaja piMDamijuttinI gAthAo sAthe sarakhAvI zakAya tema che. A bhASya vise sAvarsIyabhAsa pachI racAyuM che. 1 juo pR. 9. 2 je vyavahArane Agama, zrata, AjJA ane dhAraNA paikI ekene AdhAra na hoya paraMtu paraMparA upara je nirbhara hoya tene jIta-vyavahAra Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vimuM ] cha chedasUtra [47. A chayaka5 upara siddhasenasUrinI 1000 lekanI caNi . e pUrve eka bIjI paNa caNi racAI hatI. Aje e maLe che kharI? siddhasenIya caNi upara zrIcandrasUrie vi. saM. 1rara7mAM 1ra0 loka jevaDI 'viSamapadavyAkhyA racI che. (6) mahAnisIha (mahAnizItha) vibhAga-4548 zloka jevaDA A AgamanA prAraMbhamAM enA raNa vibhAganuM sUcana che. paNa e pramANe e vibhAgo paDAyA che kharA? bAkI A ATha vibhAgo te jovAya che. temAMnA pahelA chane "adhyayana" ane bAkInA bene "calA' kahe che. keTalAka calAne paNa "adhyayana tarIke nirdeza kare che. pahelA adhyayana sivAyanAM bAkInA sAta vibhAga mATe ochAvattA uddezaka che. jemake 9 16, 16, 12, 4, 6 ane 20. ekaMdara 83 uddezake che. viSaya-pApanI niMdA ane AlecanA e Agamano mukhya sUra che. A AgamamAM nimnalikhita bAbatene sthAna apAyuM cheH 18 pApasthAnaka, zrutadevatA vagerenA maMtrAlara, kuzIla sAdhuenuM svarUpa, dravya-stava ane bhAva-stavanI samajaNa, upadhAna, tIrthakarane vistRta paricaya, dravya-pUjA ane bhAva-pUjAne bheda, vAsvAmIe paMcamaMgalamahAsukhadha (namaskAramaMtra nI karelI sthApanA, aMDagolika, guru ane ziSyane saMbaMdha, gurukulavAsanuM mahava, gacchanuM svarUpa, prAyazcittonA dasa prakAra ane cAra prakAranI AlocanA. vizeSamAM A AgamamAM nIce mujabanI vyaktionAM caritra rajU karAyAM che - aMjanazrI, ASADha, kamalaprabhasUri, naMdiSeNa, nAgila ane 1 eo patita na thatAM, caityavAsIoe sAvadhAcArya tarIke emanI beTI vagevaNI karI hatI. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 ] pistAlIsa AgAme [ prakaraNa suzIla (zrAvake), puMDarIka ane kaMDarIka, bhadrAcArya ane rajU (ArmI), lakSmaNa (sAdhvI) ane suryazrI (susaDhanI putrI). kartA- A Agamana kartA gaNadhara hevAnuM kahevAya che. uddharaNa-A AgamanI hAthapothI khavAI jatAM ene uddhAra haribhadrasUrie karyo che. saMkalana-samaya-A Agama je svarUpamAM Aje maLe che te svarUpe AnI saMkalanA AjathI I. sa. 800nI AsapAsamAM thayelI gaNAya. bahumAna-A AgamanuM bahumAna karanArA tarIke nimnalikhita munivarone A AgamamAM ullekha karAye che - jinadAsagaNi, devagupta, nemicandra, yakSasena, raviguptA (yazovardhana kSamAzramaNanA ziSya), vRddhavAdI, sarvarSi (? satyazrI) ane siddhasena divAkara. vivaraNa-nisIha sAthe keTalIka bAbatamAM samAnatA dharAvanArA A Agama upara keIkanI cUNi che. parimANu-cha chedasUtranuM ekaMdara parimANa 821+2106473 1373ra004549=85ra1 lekanuM che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (r) ] prakIrNa kA prakaraNa 6 : prakIrNakA (1) dhruvithaya (devendrastava)---- viSaya--307 gAthAmAM racAyeluM A prakIrNaka indro viSe keTalIka vigato pUrI pADe che. jemake nAma, maLa, bhavana, sthiti ane avadhijJAna. vizeSamAM A prakIrNakamAM nakSatrAnA ca'dra sAthenA cAganA samaya, ISatprAkbhArAnuM svarUpa temaja siddhonI avagAhanA ane emanuM sukha e khAkhatA ahIM carcAI che. kartA--A prakIrNakanI 305mI ane 306mI gAthA vicAratAM AnA karyAM RSipAla hAya ema lAge che. ee brahmadvIpa' zAkhAnA che ema keTalAkanuM kahevuM che.2 [ ve vivaraNa--375 zlAka jevaDI A kRti upara prAkRta ke sa'skRtamAM kaI vivaraNa che kharuM ? (2) taMdulaveyAliya (tadulavaicArika )---- nAmanI yojanA 100 varSanA AyuSyavALA puruSa rAja taMdula (bhAta) khAya teA tenI je saMkhyA thAya e vicAranA upalakSaNathI A prakIrNAMkanuM nAma cAjAyAnu kahevAya che. * 3 viSaya- mukhyatayA padyamAM racAyelA ane 500 leAka jevaDA A prakIrNakamAM nimnalikhita khAkhatA AlekhAI che :--- jIvanI garbhAvasthA, janma pachInI khALa ityAdi dasa dazA, 1 gA. 14-19mAM batrIsa indronA ullekha che. rjue jinaratnakAzanA prathama vibhAga (pR. 180). 3 A prakIrNAMkamAM 139 padmA che. bAkInA je bhAga gadyamAM che te vIsa sUtrarUpe rajU karAyA che. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 ] pistAlIsa Agama [ prakaraNa 'saMhanana ane saMsthAnanA cha cha prakAre, kALanA vibhAga, nADIonI saMkhyA, strInA traNa paryA, mahilA ItyAdinI vyutpatti, taMdulanI cAra abaja sATha karoDa ne eMsI lAkhanI saMkhyA, puruSAdinA kavala (keLiyA)nI saMkhyA, zarIranI apavitratA temaja vanitAnuM vairAgyajanaka varNana. vivaraNa-A ajJAtakartaka prakIrNaka upara vivimala urphe vArSigaNinI 500 (8) phlekanI vi. saM. 1640nI AsapAsamAM racAyelI vRtti che. (3) gaNivijA (gaNividyA) viSaya-82 padyamAM racAyelA A prakIrNakamAM jyotiSane vicAra karAyo che. tema karatI veLA nimnalikhita navanAM balAbalane nirdeza nava dvAra dvArA karAyA che - (1) divasa (ahorAtra), (2) pratipada ItyAdi tithi, (3) nakSatra, (4) bava vagere karaNa, (5) pagraha-divasa (vAra), (6) muhUta, (7) zukana, (8) meSAdi lagna ane () nimitta. 1 hADakAMnI racanA, zarIrane bAMdhe. 2 zarIrane AkAra, dekhAva. 3 je tithimAM sUryodaya AvatuM hoya te tithine "udayatithi temaja udayAta tithi paNa kahe che. evI rIte sUrya AthamatI veLA je tithi hoya tene astatithi' kahe che. tithinA abhinivezane laIne jaina temaja aneka ajaina dharmonI dIvAlomAM taDa paDI che. 4 trIsa ghaDIne kALa. 5 caMdra vagerene lagate divasa 6 ahorAtrane lagabhaga bArame bhAga Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakIrNa ke 'para vizeSamAM divasa karatAM tithinuM, tithi karatAM nakSatranuM ema uttarottara adhika baLa che ema ahIM kahyuM che. AnA 63mA padyamAM hiro zabda vaparAyuM che. ethI A grIka asarathI prabhAvita hovAnuM manAya che. munigaNanA nAyakane dIkSA, jinamaMdira ane jinapratimAnI pratiSThA, tapazcaryA, udyApana vagerene aMge divasAdinA balAbala jJAna Avazyaka gaNAya che. vivaraNa-105 leka jevaDA A ajJAtakaka prakIrNaka upara prAkRta ke saMskRtamAM kaI vivaraNa hoya ema jaNAtuM nathI. (4) AurapaccakakhANa (AturapratyAkhyAna) viSaya- mukhyatayA padyamAM racAyelA A prakIrNakamAM "bAlamaraNa, bAla-paMDitamaraNa ane paMDita maraNa ema maraNanA traNa prakArane temaja hitazikSAne vicAra karAya che. maraNa mAhinI piThe A AurapaccakhANamAM temaja bhattapariNA ane mahApaccakhANamAM ArAdhanAno viSaya AlekhAya che. kartA-AnA katAM vIrabhadra che. saMtulana-vivAhapaNutti (zataka 13, u. 7, sUtra 46)mAM bAla-maraNa ane paMDita-maraNa viSe vistRta nirUpaNa che. mUlAcAranA dvitIya parichedamAM A prakIrNakanI 54 gAthA ane trIjA paricachedamAM pAMca gAthA jevAya che. vivaraNa eka se leka jevaDI A laghu kRti upara, AMcalika bhuvanatuMgasUrinI vi. saM. 1350nI AsapAsamAM racAyelI ( 1 zarUAtamAM dasa gAthA che. tyAra pachI keTaluMka lakhANuM gadhamAM che ane tyAra bAda 61 gAthA che. ' Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para ] pistAlIsa Agame [ prakaraNa kara0 zlokanI vRtti che. vaLI vikramanI paMdaramI sadInA guNaratnasUrinI avari che. (5) mahApaccakhANa (mahApratyAkhyAna) viSaya-A 142 padyamAM racAyelI kRtimAM duzcaritranI niMdA, mAyAne tyAga, paMDita maraNanI abhilASA ane prazaMsA, paugalika AhArathI atRpti, pAMca mahAvratanuM pAlana ane ArAdhanA ema. vividha bAbatene sthAna apAyuM che. saMtulana--176 ka jevaDI A ajJAtartaka prakIrNakanI be gAthA mUlAyAra (pari0 2)mAM ane traNa gAthA pari0 3 mAM jovAya che. vivaraNa-A ajJAtakaka prakIrNaka upara keIvivaraNa racAyuM hoya ema jaNAtuM nathI. (6) gacchAcAra (gacchAcAra) viSaya-137 padyomAM guMthAyelA A prakIrNakane mukhya sUra gacchanuM arthAt sAdhuonA samudAyanuM nirUpaNa che. emAM AcArya, sAdhu ane sAdhvInuM svarUpa varNavAyuM che. vizeSamAM ga7mAM rahevAnuM phaLa darzAvAyuM che. uddhAra-A Agamane uddhAra mahAnisIha, kazya ane vavahAramAMthI karAya che. e hisAbe A vIrasaMvat 170 pachInI kRti gaNAya. 1 emaNe causaraNa, bharapariNuM ane saMthAga upara paNa avacUri racI che, ane A traNanI avacUrinA parimANamAM AripaccakhANanI avacUrinuM parimANa umeratAM e 800 nuM thAya che ema jaina graMthAvalI (5. 46)mAM ullekha che. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakIrNa [53 anullekha A temaja AnA pachInAM cAra prakIrNa kene nAme lekha naMdI temaja pakhiyasuttamAM nathI. vivaraNa-175 leka jevaDA A ajJAtakartaka prakIrNaka upara AnaMdavimalasUrinA saMtAnaya ane taMdulayAliyanA vRttikAra vivimale yAne vAnara (vArSi gaNie vi. saM. 1934mAM Azare 5850 zleka jevaDI vRtti racI che. A Agama upara keIkanI eka avari che, ane enI eka hAthapathI vi. saM. 1646mAM lakhAyelI che. (7) bhatta pariNuM (bhaktaparijJA) viSaya--172 padyamAM racAyelI A kRtimAM caturvidha AhAranA pratyAkhyAna mATenI yogya taiyArIone nirdeza karAyo che. ema karatI veLA 'abhyata maraNanuM phaLa, bhakta-parijJAnA be prakAra, anazana mATenI gyatA ane ene aMge karAvAtAM 'samAdhipAna ane virecana, ziSyane apAyelI zikhAmaNo, pAMca mahAvratanAM svarUpa ane phaLa temaja "pAdape pagamana anazana karyA bAda cANakyanI mubaMdhue karelI durdazA ane cANakyanuM samAdhimaraNa ema vividha bAbate upasthita karAI che. kartA-AnA kta vIrabhadra che (juo. gA. 171). vivaraNa-215 kaleka jevaDA A prakIrNaka upara guNaratnasUrinI avacari che (juo. pR. para). 1 gA. 41mAM kahyuM che ke elacI, taja, nAgakesara ane tamAlapatranI sAthe sAkaravALuM dUdha ukALIne TADhuM karI pAvuM te "samAdhi-pAna che. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 ] pistAlIsa AgamA (8) maraNusamAhi ( maraNusamAdhi )-- nAma-~A prakI kane maraNavibhUtti ( maraNavibhakti ), marava i maNivadhi), maraNaviddhisaMgaha (maraNavidhisaMgraha) temaja maraNusAmAyArI ( maraNasAmAcArI ) paNa kahe che. viSaya---663 padyamAM racAyelI A kRti mRtyusamaye vedanA ane upasarga thAya to teve samaye samAdhi (samabhAva) jALavavA mATe upayAgI thaI paDe evI vicAradhArAe rajU kare che. ema karatI veLA nimnalikhita khAkhatA AlekhAI cheH- [ prakaraNa ArAdhanAnA traNa prakAra, pAMca sakilaSTa bhAvanAnA tyAga, maraNane aMge AlocanAdi cauda prakAranA vidhi, sUrinA guNA, anazananuM lakSaNa, jJAnano mahimA, salekhanAvividha, paMDita ane abhyudghata ema be jAtanAM maraNu, mahAtratAnI rakSA, niryAmaka, kSAmaNA, sastAraka, pratyAkhyAna, anityAdinI khAra bhAvanA temaja muktinA sukhanI apUrva tA. vizeSamAM nimnalikhita vyaktionAM caritra paNa AlekhAyAM cilAtiputra, jinadharma (zeTha), dhanya ane zAlibhadra temaja pAMca pAMDavA. racanA-sAmagrI-837 zlAka jevaDA ane e rIte ahIM apAyelAM dase prakIrNa kAmAM sauthI vistRta evA A prakIrNakanI racanA nimnalikhita ATha zrutAnA AdhAre karAI cheH--- 1 jue aMtima gAthA. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >> ' ] prakINa kA [ 55 (1) AurapaccakkhANu, (2) ArAhA (paiNuga), (3) bhattapariNA, (4) maravitti, (5) maraNavisahi, (6) maraNasamAhi; (7) mahApaccakkhANa ane (8) sa'lehaNAsuca, A uparathI e vAta phalita thAya che ke Aje je prakIrNakAnA 45 AgamamAM samAveza karAya che temAM A maraNusamAhi nAmanI kRti tA e prAcIna kRtine AdhAre ane enA nAmathI ceAjAI che. vivaraNa--A ajJAtakartRka prakIrNaka upara kAie vivaraNa racyAnuM jaNAtuM nathI. (9) saMcAga (saMstAraka )---- viSaya--123 padyomAM guthAyelI ane 155 zrlAka jevaDI A kRtimAM aMtakALanI ArAdhanArUpa saMstArakanA mahimA varNavAyA che. ema karatI veLA e saMstArakanI magaLatA veta kamaLa, (pUrNa) kaLaza, svastika, na dyAvarta ane uttama puSpanI mALA karatAM adhika hAvAnA ullekha karAyA che. vaLI keAnuM sa stAraka vizuddha gaNAya e Akhata viSe temaja vidhipUrvaka saMstAraka upara ArUDha thayelA kSepakanA sukha ane kSamApanAnI vidhi viSe ahIM vicAra karAyA che. vizeSamAM sastAraka upara ArUDha thaI 'paDita' maraNa pAmanArI nimnalikhita vyaktinA dRSTAMtA rajU karAyAM cheH amRtaddASa (rAjarSi), aNikAputra, ava'ti (sukumAla), (Arya) kArtika, gajasukumAla, ('iMgiNI' maraNa svIkAranAra) cANakaya, cilAtIputra, daDa (rAjarSi), dharmasiMha, lalitaghaTanAmanA 32 puruSA, ( gozAlake tejalezyA mUkI bhasmIbhUta karelA be munivare) sarvAMnubhUti ane sunakSatra, sukeAzala RSi temaja kaiMka munivaranA pAMcaseA ziSyA. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 ] pistAlIsa AgamA [ prakaraNa vivaraNa--A ajJAtakatlR ke prakIrNa ka upara AurapaccakkhANunA vRttikAra'AMcalika' bhuvanatuMgasUrinI avara che. vaLI guNaratnasUrinI paNa eka vari che. ane enuM parimANa 110 glAkanuM che. (10) usaraNu ( catuHzaraNu )-- nAma--63 padyomAM racAyelA A prakIrNa kane 'kusalAhuadhiajhayaNa (kuzalAnuMkha"dhyadhyayana) paNa kahe che. viSaya--A laghu kRtimAM vividha khAkhatA vicArAI che. jemake sAmAyikAdi cha AvazyakAnAM phaLa, cauda svapnAnAM nAma, adbhuita (jaina tI kara), siddha, sAdhu ane sarvajJe prarUpelA dharma e cAra zaraNA, duSkRtyanI nindA ane satkAryanI anumedanA. kartA--A prakIrNakanA karyAM vIrabhadra che. vivaraNa--80 kSAka jevaDI A kRti upara guNuratnasUrinI avara che ( jue pR. para). ' Ama ahIM je dasa prakIrNa kAne! paricaya apAyA che te paikI cha tA samAdhimaraNa sAthe saMbaMdha dharAve che. aMtasamaye samabhAva jALavavA e sahelI vAta nathI. " jenA aMta sudharyAM tenuM badhuM sudhayuM" ema je kahevAya che te leAkeAktine kema ciratA karavI te A prakIrNakamAM darzAvAyuM che. parimANa--A pramANe prakIrNakAnA adhikAra pUrA thAya che eTale enuM eka'dara piramANu 375+500+105+100+176+175 +215+837+155+80=2718 zlAkanuM che e vAta huM nANuM chuM. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamuM] be cUlikAstra [ 57 prakaraNa 7 : be cUlikAsava (1) naMdI nAma-Ane keTalAka "nadi paNa kahe che. vizeSamAM kaI keI vidvAna te "naMdI e "nAndInuM prAkRta samIkaraNa hovAnI kalpanA kare che. viSaya dravya anuganA nirUpaNarUpa A AgamamAM 59 sUtro che ane 90 padyo che. zarUAtamAnAM 47 padyo eTale bhAga virAvalIrUpa che. prAraMbhamAM mahAvIrasvAmInI stuti che. tyAra bAda nagara, cake, ratha ItyAdi rUpaka dvArA saMghanI marama stuti karAI che. A Agamane mukhya viSaya mati, zata, avadhi, mana parthava ane kevala e pAMca jJAnarUpa bhAva-nadInA prakAro ane upaprakAranuM nirUpaNa che. sU. 4ramAM aneka ajaina gre ullekha che. vizeSamAM dvAdazAMgIne paricaya paNa A AgamamAM apAya che. A uparAMta sU. 4jamAM AganA "aMgapraviSTa ane "aMgabAhya" evA je mukhya be bheda paDe che temAMnA bIjA bhedanA Avazyaka ane "Avazyaka vyatirikta evA be peTA darzAvAyA che. tyAra bAda AvazyakanA sAmAyikAdi cha prakAra ane Avazyaka- vyatiriktanA kAlika ane utkAlika evA be prakAre nirdeza kAya che. AgaLa jatAM "utkAlika tarIke ra9 AgAme ane kAlika tarIke 31 Agamane nAmellekha che. temAM bAra upAze paikI evavAIya, rAyapaseNiya, jIvAbhigama, paNavaNI ane sUrapaNatti e pAMcane "utkAlika tarIke ane jaMbuddIvapatti , 1 pakhiyasuttamAM prathama kAlike zrata tarIke 37 graMthone ullekha che, ane tyAra bAda utkAlika tarIke 28 graMtha gaNavAyA che. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58] pistAlIsa Agama [prakaraNa caMdapaNatti, kampiyA, kapUvaDisiyA, puSphiyA, puSkacUliyA ane vahidasA, e sAtane "kalika" tarIke ullekha che. vizeSamAM mUlasUtra paikI dasayAliyane "utkAli" tarIke ane uttarajajhayaNane "kAlika tarIke ullekha che. cha chedasUtro pikI pahelAM cAra sUtre ane chaThThAne "kAlika tarIke ullekha che." dasa prakIrNa ke paikI AurapaccakakhANa, gaNivijajA, taMdulaveyAliya, devadathaya ane mahApaccakakhANa e pAMcane "utkAlika tarIke nirdeza che2 naMdI ane aNuogadAra e be AgamonI paNa utkAlika tarIke gaNanA karAI che. kartA-A AgamanA kartA dUSyagaNinA ziSya devavAcaka che. emane keTalIka vyaktio Agamane pustakArUDha karanAra devaddhigaNi kSamAzamaNa tarIke oLakhAve che, paraMtu e vAta vyAjabI jaNAtI nathI. racanA-samaya-A AgamamAM je ajaina graMthane ullekha che te vicAratAM A AgamanI racanAnI pUrva sImA tarIke I. sa.ne trIjA saikAne ane uttara sImA tarIke I. sa.nA pAMcamA saikAne nirdeza thaI zake tema che. samIkSA-dvAdazArAyacaka uparanI siMhasUragaNikRta TIkAmAM NAvavA gi ne sUtra tarIke ane nimnalikhita gAthAne bhASya tarIke nirdeza che -- 1 chalakampane "utkAlika tarIke AjakAla gaNavAmAM Ave che. - 2 causaraNu, gacchAyAra, bharapariNuM, maraNasamApti ane saMthArA e pAMca prakIrNane 'ukAlika tarIke AjakAla nirdeza karAya che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAtamuM ] be cUlikAsUtra [ para: taM pi jati Avarijeja teNa jIvo caMdasUrANaM AthI ema lAge che ke naMdIgata koI kaI padyo enA. bhASyanAM haze. naMdInA prAraMbhamAM apAyelI sthavirAvalI AvasmayanI niyuktigata sthavirAvalI sAthe sarakhAvI zakAya tema che. naMdI (sU. 41)mAM samyaka-zrutanuM je nirUpaNa che te zabdazaH ANuogadAra (sUtra 42mAM jovAya che. vivaraNa-700 zleka jevaDA ane vyAkhyA-maMgala-graMtha tarIke "Agama dvAraka' zrIAnaMdasAgarasUrijI dvArA nirdezAyelA. A Agama upara 1500 zleka jevaDI ane vi. saM. 1733mAM racAyelI cUNi che. ene kartA jinadAsagaNi mahattara che. haribhadrasUrie A Agama ane enI caNine anulakSI ra336 loka jevaDI vRtti racI che. malayagirisUrie paNa vRtti, racI che ane tema karatI veLA hAribhadrIya vRttine paNa emaNe upayoga karyo che. "kacathI zarU thatI patripuTI uparanI emanI A vRtti nyAyazAstranA abhyAsa mATe eka uttama sAdhana pUruM pADe. che. e vRtti 7732 kaleka jevaDI che. visAvayabhAsanA vRttikAra maladhArI hemacandrasUrie. naMdiTiNa racyuM che, paNa enI eke hAthapothI hajI sudhI te maLI AvI nathI. zuM A kRti naMdInI hAribhadrIya vRttinuM TippaNa haze? 1 A gAthA kapanA bhASyamAM jovAya che. 2 AgamoddhArakane mate ene lipi-kAla zakasaMvata 500ne che, 3 jue visAnI vRttinI prazasti, Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 ] pistAlIsa AgamA (2) aNuogadAra (anuyAgadvAra )-- viSaya-lagabhaga 2000 zrlAka jevaDA ane praznottara zaikSIe mukhyatayA gadyamAM 1para sUtramAM racAyelA ane 'dravya'anuceAganA vivaraNarUpa A Agama anuyAganAM cAra dvAra nAme upakrama, nikSepa, anugama ane naya upara prakAza pADe che. vizeSamAM emAM nimnalikhita khAkhatAne sthAna apAyuM cheH - palyApama ane sAgarApamanuM temaja sakhyAnA saMkhyAta, asakhyAta ane anaMta e mukhya traNa prakArAnuM ane enA eka'dara upaprakAzanuM svarUpa, pramANanA pratyakSa, anumAna, upamAna ane Agama e cAra prakAro, AgamanA arlIMgama ane sUtrAgama e be prakAro ane enA abbe upaprakAza, AgamanA paryAya, nAmanA prakAro jevI vyAkaraNaviSayaka vicAraNA, nava kAvya-rasa jevI kAvyazAstranI vAnagI, saMgItazAstrane lagatI keTalIka hakIkatA temaja nadInI peThe aneka ajana graMthAnAM nAme. [ prakaraNa kartA-vividha AgameAnA pravezadvAranI garaja sAranArA A AgamanI racanA keTalAkane mate Aya rakSitasUrine hAthe thai che. e hisAbe A Agama I. sa. khIjI sadnInI kRti gaNAya. saMtulana-sU. 151 e AvasyayanI niyuktinI gA. 140-141 (malayagirIya vRtti pramANe 137-8) sAthe maLatuM Ave che. vivaraNa--A Agama upara 2265 zrloka jevaDI kAIkanI Ni che ane e mudrita che. vizeSamAM A Agama upara suprasiddha haribhadrasUrinI 'ziSyahitA' nAmanI 3000 zlokanI vRtti che ane 1 prathama patramAM je naMdIcuSNuino ullekha che te zuM jinadAsagaNunI kRti che? Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 61 sAtamuM ] be cUlikAstra e paNa chapAyelI che. A baMnemAM "zarIra pada uparanI jinabhadragaNi kSamAzramaNanI cUrNine sthAna apAyuM che. juo anukrame patra 74 ane 99, bhavabhAvaNuM vagerenA kartA ane vi. saM. 1180nI AsapAsamAM svarge saMcarelA "maladhArI hemacandrasUrinI 5900 lekanI eka vRtti che ane te prasiddha thayelI che. parimANa-A be cUlikAstranuM ekaMdara parimANa lagabhaga 700ra000=2700 kalekanuM che. 45 AgamanuM parimANa--ApaNe AgamonA cha varganuM pRthaka pRthaka parimANa te te varganA paricayanA aMtamAM dhI gayA. ahIM e che ke varganA ekaMdara parimANanI kaleka-saMkhyA nIce mujaba huM darzAvuM chuM - 35 26 26237+ 3ra0+8521+ ra718ra700 =801rara. abhilASA-tajJAnanA pratinidhirUpa pistAlIsa AgamenI vicAraNA have pUrI thaI che eTale aMtamAM A zrutajJAnane sAra cAstri che ane cAritrane sAra nirvANa che te e baMnene mazaH prApta karavA sau kaI bhAgyazALI thAo e abhilASA. - - 1 Ane badale 3800 gaNIe te 7962 thAya, 2 A suparicita Agame uparAMta anya Agame che. emAMnA keTalAka Aje aprApya che, jyAre bAkInA upalabdha Agama apa-paricita che Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pistAlIsa AgAme Agama-puruSanI pratikRti jaine pitAnA maulika ane mahatvanA dhArmika graMthane Agama' kahe che. ene puruSanI upamA apAtAM ene "AgamapuruSa" tarIke nirdeza thatuM AvyuM che ane thAya che. mAnavI puruSane jema aMgo ane upAMge che tema A Agama-puruSane paNa che. A prakAranI prathama kalpanAnuM bIja jinadAsagaNi mahattare naMdInI cUrNi (patra ka7mAM) eka gAthA dvArA rajU karyuM che. e gAthA Agama-puruSanI A pratikRtimAM, enA bhAmaMDaLanA paridharUpe rajU karAI che. emAM sUcavAyA mujaba AyArathI mAMDIne dikivAya sudhInAM bAra aMge te Agama-puruSanAM anukrame nIce mujabanAM bAra aMga-avayave che - be caraNa, be jadhA, be sAthaLa, be bAhu, DAka ane mastaka. jamaNI bAjune DAbI bAju karatAM sAmAnya rIte pradhAna pada apAya che te daSTie ahIM paNa jamaNA caraNathI, nahi ke DAbAthI, AyArAdi bAra aMgenI yejanA karAI che. dikvAya e Agama-puruSanuM mastaka hevAthI e bAramA aMgamAMthI udbhavelAM chedasUtre Agama-puruSanA bhAmaMDaLa tarIke AlekhAyAM che. AgamanA arthanA prarUpaka devAdhideva vizvavibhUti tIrthakara che. eo e prarUpaNa sarvajJa (kevalajJAnI) banyA bAda kare che. emanA kevalajJAnarUpa sUryane udaya thatAM tripadIrUpa kamaLa vikasita bane che ane enA AdhAre bAra aMge yojAya che. e aMge bAra upaga sAthe saMkalita hovAnuM manAya che. e hisAbe A pratikRtimAM pratyeka aMganI sAthe sAthe enA upAMgane nirdeza Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ka Agama-purUSanI pratikRti karAya che. kamaLanI nALanAM mULa tarIke cAra mUlasUtrane ane e kamaLanI nIce be bAjue be cUlikAsUtrone sthAna apAyuM che. sUryanAM vividha kiraNe te prakIrNake che. ahIM dasa prakIrNakane e rIte rajU karAyAM che. Ama A Agama-puruSa 1ra aMga, 12 upAMga, 4 mUlasUtra, 6 chedasUtra, 10 prakIrNaka ane 2 cUlikAsUtra ema ekaMdara 46 AgamanA adhiSThAnarUpa che. Agama-puruSanI UbhI pratikRti kAryotsarga-mudrAne moTe bhAge maLatI Ave che, jyAre enI hathelI abhayamudrAnuM ghatana kare che. A dvArA, jJAnAvaraNIya karmanI nAgacUDamAM anAdi kALathI sapaDAyelA che paikI jeo AganI sAcI ane saMpUrNa ArAdhanA kare temane e abhaya Ape che e bhAva vyakta karAve che. hI, , Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Gibrary.org