Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir JulillllllllllllllllllliiIIIIIIIIIIIIIIllnilllllllllliITnIHILITI/ pustakAlaya pAribhASika zabdakoSa. anili pisitinial infiniiiiiiiiiii] - ra u tta rA -- [ pR. 113 thI 220 ] namra sUcana ( M thI Z). isa grantha ke abhyAsa kA kArya pUrNa hote hI niyata samayAvadhi meM zIghra vApasa karane kI kRpA kareM. jisase anya vAcakagaNa isakA kato, upayoga kara sakeM. vizvanAtha maganalAla bhaTTa fidhaahithiiiiiiiiiiiiiiiiihritishthalalithfinitions of tiffiAno paritAnA nAnA jinAnI bAda rAjI ni ja na ja The success and enduring influence of any systematic construction of truth, be it secular or sacred, deponi as mueli upon an exact terminology, as upon close and deep thinking itself Indoort, unless the results to which the human mind arrives are plainly stated, and firmly fixed in an exact phraseology, its thinking is to very little purpose in the end. -Trench: On The Study of Words. pppppppppppm maay paaraaympipmr gujarAta varnAkayulara sosAyaTI taraphathI chapAvI prasiddha karanAra, hIrAlAla tribhuvanadAsa pArekha, bI, e. | Asi. sekreTarI-amadAvAda, kiMmata eka rUpiyo. Hiiiiiii ififthfititfiffili[lifimnififtififfilimitmlilii NiiliiliiiiiiiiiiiiiidhA Dnaintprpiyoo For Private and Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra amadAvAda. tA. 26-9-193 1 www.kobatirth.org AvRtti pahelI saMvat 1987 prastAvanA pAribhASika kASa eka rIte uttarA sAthe pUro thAya che; paraMtu te saMgraha taiyAra thayA pachI khIjA vadhu zabdo vAcanamAM maLI AvyA te saMpAdake kALajIpUrNAMka noMdhI laI temAM levA mATe mAkalI ApyA te have pachI pUravaNI rUpe, chApavAnA vicAra rAkhyA che; ane e pUravaNI kha'DamAM saMpAdakanuM nivedana vagere Avaze. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hIrAlAla tribhuvanadAsa pArekha. Asi. sekreTarI. For Private and Personal Use Only prata 2000 sana 1931 dhI " sUryaprakAza " prinTIMga presamAM paTela mULacaMdabhAi trIkamalAle chApyA. De. pAnakAra nAkA-amadAvAda
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAribhASika zabdakoza uttarArdha M. Macrocosm, 1. saMsArasamaSTi 2. cuMbakatvari. . . gi. mA.] 2. ka. 146H svaNa sudara pAvara yakSa sa. caM. 4, 394: drA kurtA Adi ati ApavA-hadayane sAgara tenA para DhaLavA jato. che temAM Iza ane anIza be pakSI kahelAM paNa te Aje himAnInA cuMbakatva (M.)thI che. saMsArasamaSTi (The Macrocosm) AkarSAI tenA tarapha phelAto. je irAne upAdhi che tema vyaSTi (The 3, AkarSaNa da. bA.] microcosm)nA saMsAra anIzanA upAdhi che. Mator, 2. samaSTi ni. de.] Major promiss, 1. sAdhyAvayava [ ma. na. ] hiM. ta. I. u. 268: madi eTale gamana, kriyA, karma, te jemAMthI bahAra pragaTa thAya te nyA. zA. juo Fellacy of equivyaSTi (Microcosm). jemAM te di athavA vocation. kriyA aMdara rahe (tA) ane te suvyavasthita 2. pUrvapakSa, gupakSa mi. sa.] 76 Q AHS (Complex-whole: Mac ha, bA. 36: e parArtha-anumAnanA pAMca avayavamAMnuM koI aMga; kiMvA prathamanA rocosm). pratijJA ane hetu e bene na gaNatAM je pakSa 3. brahmAMDa da. bA] kiMvA pratijJA (Premisses) kahevAya che, Magic lantern, 1. jAduI phAnasa tenA pUrva pakSa vA gupakSa (M. p.) ane [akhAta] uttarapakSa nA ladhupakSa (minor premiss) 2. mAyAdIpa [na. bho.] ane nirNaya vA nigamana (conclusion) e va. 20, 7: Magic anternnA sAdhana- svArtha-anumAnanA avayavamAMnuM koI aMga thI citro darzAvAya, tema hamArI sanmukha paNa nirbaLa hoya che, je nigamana kiMvA nirNaya mAnasika citrapaTa upara kalpanAnA dIpaprabhAvathI thAya te paNa yaMga ramane nirbaLa ja thAya che. pratibio UbhAM karIne saMkSepamAM bhUtavartamAnanuM 3. vyAsavADI ki. prA. darzana karAvIza to basa thaze...8: e kheda gu. zA. 4, 78: vyAptivAne aMgrejImAM ApaNo dUra karavAne cAlo bIjuM pUrNa AzvA- mera misa, hetuvAne "mAInara premisa sana maLe evuM citra ApaNAM mAyAdIpa AgaLa ane nigamanA kacane kankalujhana' kahe che. dharI citrapaTa upara chAyA pADIzuM. Gajer term, sAyapada [ ma. na. Magnetism, 1. lehacuMbaka nyAzA--ranamarina [ na. la. ] 2. uttama kri. a. nyA.] na. graM. 1, 268 khare, kavimAM svAbhAvika che' 3 vyApaka che. huM. a. na. ] lohacuMbakatva ja (M.) hatuM, je vaDe sarvanAmevA jace 1 1 ka.. haratA, ane pitAne aMza koI bIjAmAM tenI su. 1982, bhAdara, 81H duniyAne lAbha pAtratA pramANe preratA. sAcavIne IMglAMDa pitAne sAhase ane potAne 1 TET 15 For Private and Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Mannerism 114 Martyr jokhame je kaMI lAbha khATe te e bhale khATe. Martial spirit, kSAtraka gA. mA] tenI adekhAI karI dutti (m.nA bakhALA sa. caM. 3, 34H vidyAcatura brAhmaNa hato kADhavAmAM mANasAI nathI. paNa evuM mAnato ke kSAtra ukeka (n. s. 2. apa [ba. ka.] kSatriyanA zauryanuM ubharAtuM pUra)nuM rakSaNa kare evuM su. 187, kArtika, 17H aparmi (m. jIvana A samayamAM mRgayAthI rahe ema che. melisa) janya prapaMcane harAvo Avazyaka che. Martyr, gAjhIma, gAjhI na. la.] tathApi tevI hAra, eTale ja ke zuddhomijanya I. I. (1) 163; e pArlamenTa pharI maLI hitaprayatnane vijaya thAya ema samajhAtuM nathI. te daramyAna eka aNadhAyo banAva banya, Mannerism, amuka laDhaNa [a. ka] bakiMgahAmanA hAtha nIce kAphalAmAM pahelAM trIjI pariSada, 4 13: zailI asarakAraka nokarI karI koI nArAja thayela amaladAra haze, karavAne upalAM sAdhano ghaNA kAmanA che paNa tene A TAMkA enuM khUna karyuM. ane keraTamAM tema karatAM che, athavA amuka laDhaNane doSa thaI raju karyo tyAre khAnagI adAvatano bilakula na jAya tenI saMbhALa rAkhavAnI che. InakAra karI teNe eTaluM ja kahyuM ke meM te Manual, bakiMgahAmane dezane zatra ugI mArI nAkhe | Manual labour, 1. hastakArya che. A khUnIne alabata phAMsInI zikSA thaI, paNa sAdharaNa lokamAM te te mATe gAjhImaI [ ka. mA.] gaNAyo, ane te phAMsIne lAkaDe caDe tyAM gu. zA. 48, 37: ame "hatakArya" ("manyu sudhI tenA jaza bolAyA. (2) 216: rAjAnuM ala lebara")ne viSaya paNa dAkhala karyo che. mamatva cheka tiraskAra karavA joga te nahotuM. e 2. zArIrika zrama [da. bA] mamava dharmabuddhinA gharanuM hatuM. rAjanA ane Manual training, 62-01$all. dIkSitanA IzvarI hakka rAbaMdhI dharmamata zikSaNa [ ka. pA. 3 hAla cAlatA hatA, te pitAnA kharA aMta:karaNathI mAnato. A baMne hUkanuM rakSaNa gu. zA. 43, 169: juo Drawing. karavuM e mArI khAsa pharaja che, ema ene sama2. hastakyA [ a. bA. ] jAyuM hatuM. e matanuM ANumAtra paNa khaMDana thAya va. 28, 48 : rekhAkalA, haratakiyA (me evI kabulAta ane moTA dharmabhaMga jevI ja ala TreiniMga) ane khetI-emAMthI eka bhAsatI. e rAjasattA vadhAravA macelo te phakata khAsa viSaya, abhimAna ke madane kArathI nahi paNa te izvaradatta che ema samajIne. ethI paNa vadhAre 3. hAthakAna da. bI.] Agraha ane dIkSitapakSano hato. chevaTanI ghaDIe Manuscript, hastalekha [ajJAta paNa eNe ghaNAmAM ghaNI - catAyu karI te e aM. sA. bhA. le. 22: gujarAtanA jUnA epipala mArgane sAru ja. pAchaLathI enA sAhityamAMthI haju DuM ja prakAzamAM AvyuM pakSavALA "jhAjhI mahArAja" kahIne ghaNA kALa che. ne ghaNuM to paDavuM paDayuM udhaI khAtuM haze, ne sudhI ene saMbhAratA hatA te temanI samaja keTaluMka to gAMdhI herAne tyAM paDIkAM bAMdhavAmAM pramANe amane vAjabI ghAge che. cArlsa A javA mAMDyuM cheA badhuM sAhitya hastagata be dhamane gAjhI ja hatI. ene A dharmakaravAnA upAya levAmAM DhIla thAya to ApaNA | mata gaLA sATe hatA, ane te ene gaLA sATe ja dezane pAra vinAnI hAni thAya. dara varSe thoDo ' rAkhyA e enI bhayAnaka avasAna avasthA aveja ke kADhI A hastalekhe sAITIe : kAra sAbita karI Ape che. zULIe caDatAM paNa e potAnA kabajAmAM levAthI dezanI eka moTI je DA bola che temAM A matano ja eNe sevAtulya kAma thaze. pratibodha karyo hato. For Private and Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Mask Materia medica 2. dharmavIra ajJAta ra, utkRSTakRti, sarvasva ( , g. 3. zahIda [navajIvana kAlidAsya sarvasvaM abhijJAnazAkuMask, gupamukha [. lavaMgika rattama) [da. bA. cIka rAhityanAM karuNarasapradhAna nATakonI Material, (pl.) 1. upAdAnava kathAo, upodaghAta 8: "mAraka" athavA A. bA.] "gurUmukha" paNa deNe dhAryuM hatuM, jethI che. 22, 207: upara kahyAM te pramANe zAstro ekano eka manuSya judA judA veza bhajavI mATe prathama to, ." cAne upAdAnavastu zakavAne samartha thato hato. puSkaLa ekaThI karavI joIe. Masochism, (Pxycho-una.) 24 2. sAmagrI, sAhitya [da. bA] pIDanapriyatA Material cause, upAdAnakANa svaparitApapriyatA [rA. vi.] [ba. go. che. pra. 183; mATI e ghaDAnuM upAdAnaMass, 1. ()..) janasabudAya [ajJAta] | kAraNa che. 2. lekamudAya ci. na] | Materialism, 1. jaDavAda [ajJAta] lekamAnya bAla gaMgAdhara tilakanuM caritra, ma. na. su. ga. 11: juo Agnosticism Adivacana, 2. hindanA lokasamudAya-n.-upara 2. prapaMcavAda [u. ke.] . sAmAnyataH ane mahArASTranA lekasamudAya upara va. , raraH bIjI tarapha A arasAmAM vizeSata: je sattA teo bhogave che te "leka pAzcAtyomAM baiddhavAdane aMge utpanna thayelA mAnya' vizeSaNanA hemanI bAbatamAM karavAmAM prapaMcavAda (M.)nA pratIkarUpe navIna adhyAtmaAvelA prAgane sArthaka banAve che. zAstrano udaya thaI cUkayo hato. 3. Amalaka [. ka ] Materialist, 6. jaDavAdI [ajJAta ma. na. si. sA. 453: pAzcAtya jaDavAdIo yu. 1978, pepa, 373. bAkI sRSTimAM kahe che ke svataHkuraNathI kAMIka vetAbhAsanavAbe ane amIronI saMkhyA to nahi jevI ja gaNAya; paNa Amalaka (m.)nA vALI gADharUpatA (nebyulA) thavA mAMDe che. saMkhyAbaMdha rAphaDA phATelA pAsa jaNAya che. 2, lavAdI [nDA. da.] 3. prajAjana, itarejana da. bA. sa. 29, 76ra: M. dhRvavAdI chatAM gajajara Mass psychology, saMghamAnasa paNa Idealist hatA. [ ba. ka.] 3. dehadazI ki, gha.] va. 26, 145: badhA saMghanuM saMghamAnasa rAma ane kRSNa, 17pa rAmane agAdha (m, p. mAsa sAikolaoNjI) eka jAtanuM ! prema anevAsI ja pArakhI zake, tema kRSNanAM nathI hotuM. agAdha jJAnagAzmIya ane AdAsinya nikaTa Master, paricacathI ja jaNAya. dehadazI to ene pitA jevo saMsArI' ja dekhe (muktAnaMda ke Master key, vaDI cAvI mo. ka. ! harijananI gati che nyArI; ene dehadazI dekhe navajIvana Masterpiece, 7. 3 pitA jevA saMsArI" dehada zarIra, iMdriya, [ vi. ka. mana, buddhinAM sukhane ja prAdhAnya ApavAvALo.) ka. 1, 2, 24-3: je granthathaNi (mAsTara. Materia medica. auSadhiguNazAstra pisa) peiMTasa mATe emane InAma maLyuM tenuM pilIzamAMthI aMgrejI bhASAMtara paNa hajI ma. sa. 2, 795: vAMdarAvALA DA. vAmana thayuM nathI. dezAI jeo vanaspatizAstra ane aSadhiguNa For Private and Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Mathematics 116 Meliorism zAstra (M. M.)mAM vyutpanna che e rela- 2. nagarazreSThI [A. bI.] gADIno Akho Dabbo bharIne vanaspationA va. 24, 80: kalakattA koraporezananA lorDa kuMDAo laI AvyA hatA. meyara" yAne nagarazreNInuM asAdhAraNa geravavALuM Mathematics, pada sara karI aMgrejone camakAvyA. Applied mathematics, 1| Mechanism, dehAtmavAda, jaDa-cAMtrika vyAvahArika gaNita [ma. na.] ce. zA. 407: zuddha gaNita pachI cA -vAda [hI. vra.] sa. sI. 127: A ubhaya prakAranA vAdamAM hArika gaNita AvavuM joIe, ane zArIra -jaDayAMtrikavAdamAM eTale dehAtmavAdamAM tema ja rasAyananI pachI AvavuM joie. prANAmavAdamAM pravRtti vA vikRti je jIvana 2. mUrtAmRta guNagaNita [ga. mA.] sA. a. 155H sarva gaNitazAstranA viSaya vyApArAtmaka che tene AdhAra pUrvasthita pravartya A mUrtAmUrta guNomAM samApta thAya che. aMka vA vikalya mULa prakRtinA astitva upara che. gaNita to saMkhyA gaNita ja che. akSara | medium, 1. mAdhyama [ajJAta ]. gaNita paNa aniyata saMkhyAnuM gaNita che. 2. vAhana [ajJAta ] bhUmitine viSaca parimANa che. viNamiti 3. bodhabhASA [ vi. ka.] Adi zAstro bhUmiti ane akSaragaNitanAM ka. 5. 814-5 : praveza parIkSA lagInI mizraNa che. A sarvemAM kevaLa vyaMjakaddIna eTale bodhabhASA ( mIDiyama) tarIkene marAThIne amUrta viSaya che ane te viSayanAM zAstra vyApaka ane kolejomAM zakya teTale svIkAra amUrta-guNagaNita Pure mathematics karavAne. che. bAkInAM gaNitazAstranA viSaya mUtamUrtamizra che, mATe te zAstrane mUrtAmUrta guNa- Mediate, 1. pakSa [ma. na. nyA. zA. gaNitazAstra-mixed or applied mathe 153] matics mAM samAsa thAya che. 2. vyavahita [ii. .] Pure mathematics, i. 96 gaNita [ma. na. . zA. ] sa. mI. juo Immediate. 2. amUrta-guNagaNita [ ge. mA. Mediate inference, madhyamAsA. jI. ] numAna [ ma . ] 3. kevaLagaNita [da. bI.] . a. nyA. saMdhAna e nAma madhyamAnumAna Maxim, 1. vyavahArasUtra mi. ] (m. I.)ne ApavAmAM AvyuM che; ane e sa. ma. 139: enAM keTalAMka vyavahArasUtro kriyA avyavadhAna anumAnanI kriyAthI bhinna mATe juo navajIvana 1922 nA karamAM che; avyavadhAnaanumAnAmAM madhyama padanI jarU2 aMkano vadhAre. paDatI nathI. 2. jIvanasUtra [. ja.] leliorism, unnativAda [a. ka.] Maximum, 1. anya mi. na. e. zA.] sA. 1, 117: AzAvAda (optimism) 2. mahattama hi. prA. ga. pa.] ApaNe na svIkArIe, nirAzAvAda Mayor, 1. nagarazeTha ni. la.] (pessimism) paNa na svIkArIe te e vacale I. I. 43H A sAMbhaLatAM ja rAta laMdana rate jai dunIAmAMthI anIti jaI zake ne mAMthI tevAI nAThe, ne dharmasenA tyAM AvI unnati saMbhavita che evA vacalA vicAranA pahoMcI tyAre tyAMnA nagarazeThe (meyara-m.). unnativAda (m.) para ApaNe AvIe to e temane premathI vadhAvI pite te pakSamAM sAmela icchA svataMtra che e vicAranuM vyAvahArika phaLa thayA. kaMI paNane evuM maLyuM na kahevAya. For Private and Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Melodramatic 117 Mesmerism Meliorist duHkhanivAraNechu [u. ke.] | Ti. gI. 500: "duHkhanivAraNeGga evo je eka trIjo paMtha AgaLa varNavelo che tenuM salIe Meliorism evuM nAma ApeluM che. Melodramatic, karaNadakSmI [ sai. lavaMgikA ] va. 22, 91: karuNa rasa lAvavA ja te dayamAM bhayaMkaratA AvI gaI che, ane tema karatAM AkhI vArtA karuNabhI (m) thaI gaI che. Membrane, AMtaratva, Adraku (2) [ ke, ha. a. na. ] Mucous membrane, 22443 [ke. ha. a.ne.] Memory, 1. smRti [mana] ce. zA. 353: smRti ekAkAra eka ja vastu hoya ema ApaNA vyavahAra uparathI samajAya che paNa enA judA judA vibhAga che e vAta lakSamAM levAnI che. 2. yAdadAsta, smaraNa hi. ThA] ke. zA. ka. 1, (1) 123: je chApa sthira thAya, to ja te jyAre joIe tyAre yAda Ave che. je chApa jhAMkhI paDe, te yAdadAsta jhAMkhI rahe ane kALe karIne bhuMsAI paNa jAya (2) Inorganic memory, Grau dhAraNuzakti [ ke. ha. a. . Judicious memory, AHOL smRti [ ma. na. ] ce. zA. jIo Ingenious memory. Mechanical memory, yAMtrika smRti [ma. na. ce. zA. sadara] Memory fund, smRtibhaDALa [prA. vi.]. yu. 1981, phAgaNa, 419: vAcanamAM jyAre ApaNe artha tarapha lakSa ApatA hoIe chIe, tyAre dareka akSaranAM ke zabdanAM indriyapratyakSe ApaNI cetanAmAM je uDatI chApa mUkI jAya che, temAM smRtinA bhaMDaLa (smRtibhaMDoLa 242 M. F. $ Apperceptive Mass) mAM ApaNe ghaNuM umerIe chIe, ane A A rIte arthahIna IndriyapratyakSa arthavALAM thAya che. Pure or personal memory, zuddha maraNa [prA. vi.] da. mU. 1, 243: zuddha smaraNa (P. 0. p. m.) AvuM nathI. vyaktinAM zuddha smaraNo enA pitAnA anubhavanA hoya che; ane vyakti gata anubhavanI badhI viziSTatAo ochI vatI spaSTa rIte temAM rahelI hoya che. Mensuration, 1. mApanazAstra [ma. 2. zi. I. 365]. 2. kSetramiti [pa. ge. ] vi. vi. 92 bIjI rIte Size-kada, aMtara, kSetraphaLa ane ghanaphaLa mApavAmAM trikoNamiti ane kSetramiti (M) nAmanA khAsa viSayanI jarUra paDe che, Mercantilist, vepAravAdI [vi. ko.] saM. 5. je matavAdIo saMrakSaNapaddhatithI ane khAsa karIne AyAta karatAM nikAza vadhAre karavAnA pariNAme dezanI saMpatti vadhAravAnA matanA hatA temane "vepAravAdI' kahI zakAya. Mesmerism, 1. prANuvinimaya [ma. na] su. ga. 142: ghoDAM varSa thayAM yurepa, amerikAmAM merAmerijhama (prANavinimaya)nI vidyA prasarI che. 3. yAdazakti, dhAraNazakti [ ke. ha. a. noM ] 4. medhA | da, bA. ] Act of memory, smaraNa, smaraNavyApAra [ prA. vi. da mU. 1, 249]] Ingenious memory, sayukitaka | samRti [ma. na.] ce. zA. ra3: kene smRtinA traNa vibhAga ! mAnyA che: (1) yAMtrikamRti; emAM zabda amuka paraMparA rUpe goThavAya che. (2) sayuktika smRti; emAM zabdabodhita artha, vicAra, AdinI bhAvanA zreNinI sAhAya levAmAM Ave che che. (3) savimarza smRti; emAM buddhi paNa sahAya thAya che ane vicAra saMbhavAdinA saMbaMdhane paNa maraNavyApAramAM upayoga karAya che. For Private and Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Metallurgy 118 Metaphysics 2. vazIkaraNavidyA [6. bA.] Metallurgy, dhAtuvighA [ pi. ge. ] vi. vi. 103 Metaphysical, 1.AdhyAtmika u. ke.] va. 4, 57: A samAjavidhAne pravaka nya tattvaciMtaka kApta nAme cAlatA vikrama zatakanA AraMbhamAM thaI gaye. temaNe jIvanavidhA (Biology) tathA judI judI prajAonA ItihAsanA dhoraNa uparathI manuSyanA saMbaMdhamAM samAjavidyA (Sociology) e nAme eka navuM zAstra udubhAvyuM. e mahAtmAnI ka95nA evI hatI ke manuSyavicAranI vraNa mahaTI bhUmikAo cheH () Theological jene ApaNe Adhidaivika evuM nAma ApIzuM. Metaphysical jene ApaNe AdhyAtmika evuM nAma ApIe; ane (3) Positive jene uparanI saMjJAone maLatI Adhibhautika bhUmikA evI saMjJA ApI zakAya. 2. atibhatika siA. bA.] va. 17, 46: cAle, hAre A "dekhatabhUlI ne bhrama thavAnuM pRthakkaraNa karIzuM? be daSTithI A pRthakkaraNa saMbhavaze. bhautika ane oladillas (physical za meta-physical). 3. tAvika, dArzanika [6. bA] Metaphysics, 1. AtmatatvazAstra [ma. rU.] juo Ethics. 2. taravazAstra [ma. na.] su. ga. 257: tattvazAstra (M.) ne ! abhyAsa karanArA ema samajatA jaNAya che ke padArthavijJAna (physics)ne temanA viSaya sAthe saMbaMdha nathI. 3. paramArtha zAzva [ma. na.] ce. zA. 196: A badhA praznono nizcaya karavAnuM kAma cetanazAstramAM darzanane je artha karavAmAM Ave che te artha jatAM A zAstranuM nathI, paNa paramArthazAstranuM che. bAhyartha che, bAdhArtha kevaLa cetana vyApAranuM ja mAnavApaNuM -adhyAsa- che, e Adi je bAhyAthI vijJAna | vAda, vijJAnavAda, ajAtivAda ane kevaLa bAhyAWvAda, te e zAstranA aMgamAM samAya che. 4. adhyAtmazAstra [u. ThA. ke. zA. ka. 1, 327 ] 5. zuddhatatvajJAna [e. bI.] va. 3, 331: te samaye emanA mana upara zuddha tattvajJAna (m.) karatAM nItizAstra (moral philosophy)nI asara vadhAre hatI. 6. tavajJAna [caM. na.] va. 7, 76: kAMI tattvajJAna (M.) ke nItizAstra (Ethics) ke mana:zAstra (Psychology)nA gUDha ane gahana prazno carcavAno "mRdulA"ne Azaya nathI. 7. atibhAtikazAstra [. .] va. 16, 37H padyabajUnA physics (bhautikazAstromAMthI nIkaLI henA m. (atibhaitikazAstromAM vadhAre UMDA UtaravAnuM ahi sthaLa nathI. 8. taravavidyA [a. ka.] nI. zA. 7H tatvavidyAmAM (meTAphijhikasamAM) saiAthI chevaTanA praznanuM vivecana thAya che. tavavastunuM chevaTanuM svarUpa kevuM hoya, sat ne jJAna tAvataH zuM che ne temane saMbaMdha ke che e prazno e cece che, 9. AdhyAtmikazAstra hiI. va. sa. mI. 169] 10. taravamImAMsA [pU. vi. vi. 114] 11. darzanazAstra ni. de.] hiM. ta. I. pU. prastAvanA, 11: jyAre bhatikazAstra (physics) mAtra anubhavAtA dazyanA udaya tathA astanuM svarUpa ane temAM pravartatA niyamo varNave che, tyAre A darzanazAstra (M.) e traNa pratItionuM (Phenomena) eTale ke draSTA, dRzya, ane daSTi, -jJAtA, UMca ane jJAna e tripuTInuM vastuta: kevA prakAranuM svarUpa (Noumenon) che te samajAvavA prayatna kare che. For Private and Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Meteorology 110 Mezzo Metaphysician, . tattvamImAMsa- Method of residue, 21446ret [ rA. vi. ] ka. sA. juo Objective. pra. pra. 226: A badhI paddhationuM have 2. atIndriyazAstrI (caM. na. TakuM avalokana karI jaIe. kharI rIte jotAM mAtra be ja paddhatio che: anvaya ane tireka gu. che. ra9H e zAstrIya paddhati evI che ke sahavikAra to atirekano mAtra eka prakAra ja che tacintakanI tema ja atIndriyazAstrI (M.) ane anyayavyatireka paddhati e anvayapaddhati nI koTine tethI hAni thavAno saMbhava nathI. ane vyatireka paddhatinI eka saMyukta paddhati che. Meteorology, 1. vAyumaMDalavighA A badhAmAM mAtra vyatipaddhati ja pUrepUruM [da. bA.] cekasa pariNAma batAve che ane sahavikAra kA. le. 2, 186: khAsa karIne hiMdustAna paNa tene prakAra che teTale aMze cekasa ja che. jevA dezamAM, jyAM ApaNo AdhAra eka 1. zeSapaddhati A badhAthI nirALI che. kAraNa ke mAtra megharAjA para che tyAM to m. athavA te vyANigrahaNa karatAM anumAnanA vyApArane vAyumaMDalavidyAnuM jJAna lagabhaga dareka kheDutane vadhAre maLatI che ane anumAna haMmezAM yathArtha hovuM joie. hoya che tema e paNa cokkasa ja che. 2. havAmAnavidyA, havAmAnazAstra | Methodology,1.paddhatividyA [mana. rava.] [5. ge.] kR. 2. gaSaNa, paH hiMdamAM pAzcAtya vijJAnavicAra, 13, 95. keLavaNInA paricaya pachI paddhatividyArm.-nA Method, niyamo anusAra ItihAsazAstrane abhyAsa Method of agreement,2494- karavAno prasaMga Avyo. paddhati [rA. vi.] 2. paddhatizAstra pi, go. pra. pra. 96 A paddhatimAM ApaNe kAraNa vijJAnavicAra, 103 hovAthI kArya hoya che e sUtrano upayoga Wezzo, madhya, madhyama [ ga ga.]. karIe chIe. tene anyAya kahe che mATe A gA. vA. pA. 1, 133 : koI paNa paddhatinuM nAma anvacapaddhati rAkhyuM che. eka svara traNa rIte gAi ke vagADI zakAya che. prathama Method of agreement and to e svara, bIjA badhA zabdo kaI paNa difference, avayavyatireka paddhati jAtanA dAba vinA ke mahenata paDayA vinA [ rA. vi. ] saralatAthI bolI zakIe chIe tevI rIte SAP Mothod of rosidue. gaLAmAMthI kahA Method of concomitant athavA koI paNa vAjAmAMthI vagADa, tene ApaNe svaranI madaca athavA variations, sahavikArapaddhati [rA. vi.] sAdhAraNa sthiti kahIzuM. e sthitine aMgrejI pra. pra. 217: A sahavikArapaddhatine saMgItamAM mIDIyama ( Medium) ke mejho hAlamAM aitihAsika anveSaNomAM ghaNo upagi karavAmAM Ave che. amuka dezamAM ke prajAmAM (M) eTale madhyama kahe che. je te ja svara amuka rivAja ke kAyado ke saMsthA praveza thatAM ApaNe dhImethI-naramAzathI paNa tene nAda tenI dazAmAM zA zA pheraphAro thayA ane te je ma yama sthitimAM hoya che tenA karatAM nahAnA rivAja ke kAco ke saMsthA dhIme dhIme paDI nAdathI gaLAmAMthI kahADIzuM athavA vagADIzuM, bhAMgatAM zA zA pheraphAro thayA te A paddhatithI to svaranI e sthitine ApaNe maMda ke mRduApaNe batAvI zakIe. narama sthiti kahIzuM. a grejI saMgItamAM ene Method of difference, pIAno (Piano) kahe che. have je te ja vyatirekapaddhati [rA. vi.. ravara maMcama sthiti karatAM vadhAre spaSTapaNe A Method of residue. ke prakAzitapaNe belIe ke vagADIe te tevI For Private and Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Microcosm 120 Militant sthitine ApaNe karkaza ke kaThora athavA pra-| utpanna karanAra ane upabhega karanAra vacce kAzita sthiti kahIzuM. ene aMgrejI saMgItamAM vyavahAra calAvavAnuM kAma kare tene "vacalo pharTa ( Forte) kahe che. vyavahArI':athavA dalAla kahI zakAya. dukAnaMicrocosm, 1. vyaSTi gi. mA.] dAra, vepArIo ane pherIAo A vargamAM mUkI zakAya. juo Macrocosm. Middle term, 1. hetupada mi. na. 2. piMDa [da. bA] Microphone, 1. sUkSmAkarNaka [na. la.] nyA. zA. 156] 2. madhyamapada [ma. 2. a. nyA.] gu. zA. 22, 154: Aja sudhImAM eNe 36ra judI judI zedhanI peTaMTa (sanaMda) meLavI 3. sAdhana [ke. ha. a. naM.]. che temAM vidyadIpa ( Electric Lamp). Milestone, 1. mArga sUcaka staMbha rAkaNaka (Telephone), sUkSmAkarNaka (M.) [ sadAziva maNinArAyaNa dIkSita ] ane vidyalekhanI e to evA camatkArika bIjI pariSa6, 160 caMge che ke te joI AkhI duniyA chaka thaI 2. kesaminAra [jUno zabda gai che. vi. ma..-ogaNIsamA sakAmAM A zabda 2. sUkSmazrAvaka yaMtra [ma. 2.] rUDha hoya ema te vakhate musApharI karanAra bri. hiM. vi. 1, 179: te najadIka Ave bizapa hebaranI eka neMdha uparathI jaNAya che ke kema e zodhavAnI eka bIjI hikamata :-"We passed by Humaioon's e che, ke sapATI paranA vahANa upara ruma- tomb, and thence through a dreary zrAvaka (m.) yaMtra jaDavAmAM Ave che, ke je country full of ruins, along a vaDe sabamarIna athavA jaLabhItaranA 4 stony and broken road marked AMdolana sAMbhaLI zakAya che. out at equal distances of about a Middle, mile and a ball, by side solid Middle class, 1. vacalovAge circular stone obelisks, "cogs[ ma. rU. ] minars,' erected during the proiM. mu. 21: jamatI veLA mAthuM ughADuM ! sperous times of the empire of rAkhe che, ane bIjo badho bahAra javAne Delbi"-Bishop Heber's Indian poSAka paherI rAkhe che. bAyaDI bhAyaDA joDe Journal, Vol. II, p. 1 (January besIne jame che. paisAdAra lokomAM A badhuM ! 3, 182$). che eTaluM ja nahiM; vacale vAgenA tathA garIba Militant, 1. laDAyaka [ba. ka.] mAM paNa e ja rivAja che. su. 1983, kArtika 101 A e 2. madhyama varga, UjaLIAta seziyalisTa chApAne laDAyaka (L.) sara jAma che. varga [. bI.] 2. yuyutsu [ba. ka.] Middleman, 1. dalAla ( ) su. 1983, mAgazara, 100H dezasevA ane 2. madhyavartA [ ba. ka. ] sudhArAnI yuyutsu (m. miliTanTa) hAramAM su. 1983, phAgaNa, 97: A madhyavatI-A | badhe vakhata sainika rahevuM ane ajAtazatru miDalamena (M.)-jAte ane nAte "vANiyo" rahevuM, e vijaya cAritrane ja vijaya che. ja hoya ema na samajhavuM. 3. bhISaNa [ga. la] . 3. vacale vyavahArIo vi. ka.] | pra. 1983, zrAvaNa, ra31: AnuM vyAvasaM. 5 : mAlanI sIdhI utpatti na kare che hArika pariNAma e Ave che ke satyAgrahanuM paNa phakata vinimayanA kAmamAM madada kare eTale je aviredhanuM lakSaNa che ethI ene naitika bhIrutA For Private and Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Militarism 11 Missionary ane nAmardAIno siddhAnta lekhI emAM huDavA- Disanthrope, 1. janatAAvI [2. vA] ne InkAra che ema gaNI keTalAka adhIrA 2. kR. 44: dunIAe pajavI pajavIne ene puru ene tyAga kare che, athavA to ene janatAdevI (M.) banAvI dIdho che. je yuddhapravRtti je bhISaNa (m) aMza che 2. janaza mi. pA.] e vinAzakAraka hiMsAmAM pragaTI uThe che. gu. zA. 51, 412: e ja lekhakanuM "The Militancy, yuyutsA [ba. ka.] Misanthrope" (janazatra) nAmanuM hAsyakhAnagI patra rasanuM nATaka che temAM "janazatru"nA pAtranI Militarism, kSAtraka gi. mA.] kalpanA eNe potAnI jAta uparathI ja karI che. kSAtra,kepa [da. bA] 3. mANasaSI [da. bA] og at Industrialism. Mission, 1. viziSTa-AdiSTa-kartavya Mineralogy, khanijavidyA che. ge.] | | [ na. bho. ] vi. vi. 5 : juo Geognosy. va. 13, 680: lagnabhAvanAnI divyatA Miniature, fly CHL sthApavI e rA. nhAnAlAlanA kavitvanuM m. trIjI pariSada, 66: somanAthanI laDAInI (viziSTa, AdiSTa kartavya) ja ArambhakALathI chevaTanI eka kSaNanuM kalpita aitihAsika citra, jaNAya che. paMDita bhagavAnalAlanI chabI, dillIzAI 2. dharmakArya [ajJAta] hAthIdAMta uparanI ladhupratimAo (m) uparathI 3. dIkSA [da. bI.] karelI rAjapUta vIrapuruSo ane megala sulatAne kA. le, 2, 167: mukhya savAla e che ke nI chabIo, ityAdi jamaNA hAtha upara ApaNe ApaNI dIkSA (mIzana) kaI gaNI che? goThavelAM hatAM. atyajoddhAra ke strIono uddhAra ? linimum, alpatama [na. bho.] 4. Adeza nhA. da.] sudarzanakAra ane sAMsArika sudhAro, 2, 14: je alpatama (M.) ummara TharAvavI te ? gujarAtI, 28, ogasTa 1927, 1353: jIvanano Adeza (M) pUre thaye javuM te "koIne paNa harakata na paDe ane sarvane anukuLa thAya ema TharAvavI";-A niyama to sarva zreSTha mRtyu. apUrva ane azAstrIya jaNAya che. 5. jIvanakArya, dharmapracAra di. bI.] Tining, khananavidyA [ pi.ge. ] Missionary, 1, pracAraka ni. la.] vi. vi. 103 gu. zA. 18, 2H paheluM pustaka saghaLA Minor, mArgIone phAvatuM Ave evuM hatuM, ane A Minor premiss, 1. pakSAvayava eka amuka mArganuM pracAraka (M.) pustaka che. [ a. na. ] 2. dAI fi. mo] nyA. zA. juo Fallacy of equivo- pAMcamI pariSa, gujarAtamAM islAmI upacation. dezake, para eka pracAraka upadezakadAI (W) 2. laghupakSa mi. .] jenuM nAma nurasata guru (gurUdIna) ApavAmAM gall Major premiss. Ave che tene I. sa. 1001 mAM hindustAna 3. hetuvAkya [ka. prA.] tarapha mokalyA. (upadeza karI athavA te julama og all Major premiss. karI vaTalAvavAnuM AmaMtraNa tene dAvata kahe che, Minor term, 1. pakSapada [ma. na. ane upadeza karI vaTalAvavA je mANasa Ave nyA. zA. 153] che tene dAI eTale amuka cIja mAganAra ane 2. prathamapada [ma. ra. a. nyA.] te uparathI upadezaka pracAraka kahe che.) 3. vyAya (ke. ha. a. na.] 3. pracArAyaNa [da. bI.] (1 ) For Private and Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Mnemonic Momentum nathI. kA. le. 2, paraH hiMdu dharma pracAraparAyaNa NAma Ave e svAbhAvika hatuM; (2) 56: mizra zrotAmaMDaLamAM saMghamane dazA kevuM rUpa le 4. bhekhadhArI vi. ka.] che te paNa dhyAnamAM levA jevuM che. ka. 2, 1, 3: sAhityavikAsa sArU abhyAsa, Mob-rule, dhADAzAhI [ma. ha] ciMtana ane lekhana tema ja anya pracAranuM kAma sa. ma. ra994 ene dhADAzAhI (m, r) jIvana paryaMta AvA bhekhadhArI ("mIzanarI') ! mATe jarAye pakSapAta na hate. tarIke karavA lAyaka hoya, utsuka haya, ane lock-heroic, vyAjavIra [2. ma.]. tatpara hoya, tevA sAhityasevakonI zakti- hA. naM. 93: M.Ch. ("vyAjavIra') nAme one ekatrita karavAnA uddezathI kaumudIsevaka- hAsyamaya kRtine prakAra che. gaNanI yojanA taiyAra karI che. Modal proposition, racoe Gel 5. saMskRtivIra [ba. ka.] [ma, na. nyA. zA. 155] su. 1983, phAgaNa, 94: hide potAnAM | Hoderate, 1. narama [ajJAta AkrikenDara bALako mATe have AthI moTuM 2. mavALa [marAThI uparathI-ajJAta] kartavya e upADavAnuM che ke temane hindI juo ka. mA. svapnadraSTA. saMskRtinI ucca keLavaNI maLe evI saMsthAo, , 3. vinIta [A. bA.] AphrikAnI paristhitimAM phAve evI saMsthAo, juo Extremist.. paNa hindI saMskRtivIre (mm. mizanarIjha) 4. mitavAdI [ajJAta] sukAnIo lekhe calAve evI saMsthAo caM. na. sa. 26, 105: mitavAdIo ane racavAnI che. uddAmonI kAryapaddhatio karatAM asahakAranI 6. AdezavAhaka nihA. da] ugra kAryapaddhati vadhAre asarakAraka nIvaDaze. gujarAtI, 28, ogasTa, 1927, 1353: 5. mitAcaraNa [u. ke.] jagatamAM jame che te pratyeka bAlaka prabhune juo Extremist. AdezavAhaka-M..che nhAno ke meTe message 6. sAmyamAgI [da. bA] . bearer che. Modernized, arvAcInakRta [na. la.] 7. dharmapracAraka, dhamajIvI, dharma, nA. graM. 2, 369 hAla te je prAcIna zIla, dIkSita [da. bA.]. kAvya chapAve te lekhakenI para parAe arvAMnemonic, cInakRta (Modernized Versions) rUpamAM The mnemonic lines, 244145 ja chapAve che. [ ma. na. ] Modulation, ( of voice ) EarrinyA. zA. 112-3H pratyeka AkRtinA vi. saMyamana [ma. na.] nyAsa ane bIjI, trIjI ane cothI AkRtinA ce. zA. 25: vastrAlaMkAra. gRhaparikara, vinyAsana prakatikaraNa yathArtha rIte smaraNamAM IMgita, viniyamana, ItyAdi jene ekaMdare rahe te arthe eka kArikA pracalita che. A AcAra kahevAya temAM aucityAnusAra ane kArikAne samathaka evuM nAma ApyuM che. amuka ghaTe tevuM zuM kahevAya e batAvavAthI, ajJAta prakArano saMketa-samaya-te jene viSe vyaMjita rIte ja bALakanA manamAM amuka dhoraNa baMdhAze, karavAne saMgrahI rAkhe che tevI e samayakArikA che. ane te tene AgaLa jatAM saundaryanA niyamo Mob, karavAmAM kAma Avaze. Mob-psychology, saghamadazA Momentum vegamAna, vegastha [ na bho. ] saMskAra [ pi. go. ] va. 25, (1) 55: m. p.-saMcamahIna vi. vi. 142 : te chatAM gatinI vyAkhyA, saMghanI madazA-na samajhAyAthI aniSTa pari. gatinA prakAra, gatinA kAraNa, balanA prakAra, For Private and Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Monad m. nI kalpanA jevI vegastha arvAcIna saMskAra-gatinA khAsa kAraNanI kalpanA, e sarva hindu vidnAnanI buddhi ane tarka zaktine zeAbhAve tevI che. 13 Monad, aNuka [6. khA] Monarchy rAjAsattArAjya [na. lA.] sa. naM. 7. 455: prajAsattArAya ne rAjAsattArAyanA himAyatIomAMnA keTalAeka nepeAliyananA adhikAranI sAmA hatA. 2. ekarAjazAsana [ma. 2.] Isa, 188: A AkhA vizALa deza ke je1000 mAila lAMkhe ane 800 thI 900 mAila paheALe! hatA temAM kAI paNa vakhata ekarAjazAsana thayeluM na hatuM. 3. ekazAsana [ma. 2.] zi. I. para: e uparathI ja pisisTreTasanA ekazAsananI utpatti thaelI. 4. rAjAzAsana [ba. ka.] li. ca. pravezaka, 51: keTaleka aMze repharmezana'nA agraNIonA kheAdhathI ja ane keTaleka aze vicAranA peAtAnA gahana upanyAsathI rAjyasasthA viSe dhIme dhIme evA abhiprAya prasaratA gayA ke zAsananAM rAnazAsana, amIrazAsana, prajAzAsana (Monarchy, aristocraey, democracy) vagere vidhAnemAM prAzAsana ja uttama che, sRSTikramAnusAra che, zreSTa che. pa. rAjasattA [ma. na] ce. zA. juo Limited monarchy. 6. ekarAjAdhipatya [ ta. ma. sa. 19, 293 ] 7. rAjazAhI [ma, ha.] sa. ma. 27: je nIti ane rAjanItinA siddhAntAne AdhAre TrAnsanI rAjyavyavasthA ane tenA jevI bIjI rAjyavyavasthAone eka nAkhI devA jevI kahevAmAM AvatI hatI te siddhAntA rAjazAhI UMdhI vALanArAonAM cA te kSaNamAM jagatane sudhAravA icchanArAenAM nhAnA tarIke hasI kaDhAvA lAgyA. 8. rAjata'tra [6, bhA.] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Monism Limited monarchy, niyamita rAjasattA [ma. na.] ce. zA. 329: niyamita rAjasattA viSenuM ApaNuM sAmAnya, aniyamita rAjasattAnA sAmAnyamAM seLabheLa thai jAya tyAre aspaSTa che. ema kahevAya. Unlimited monarohy, atiyamita rAjasattA [ma. na. sadara] Monism, 1. advaitaprakRtivAda, advaitavastuvAda [A. bA.. A. 4. 399H (1) jeenI ema samajaNa hAya ke prophesara hekale pratipAdana karelI 'M, = 'advaitaprakRtivAda' nAmanI sAyansanI philasudhIthI dhArmika zraddhAne pAcA khATTAi gayA che ane dharmanI sakala ImArata uthalapAthala thai gai che, teone mAre raskinanA zabdonuM rUpAntara karIne ATaluM kahevuM paDaze ke: "na mAno ke tamArA hAthamAM evuM pustaka AvyuM che ke jemAM vizva samadhI chevaTanuM satya uccArI devAyuM hAya" (ra) A 'M.' = advaitavastuvAda' te zuM che? preAphesara hekala, A vAda jANe kAi navIna zeAdha hoya evI rIte lakhe che. 2. jaDAdvaita, AdhibhAtikazAsrAdvaita [u. ke.] . gI. 158: sArAMza vizva sarva A turaMga meATI, prANImAtra che kedI, paTTA dharmanI A zRMkhalA, te koie nava bhedI" e pramANe sajIva ane nirjIva sRSTine sarvAM vyavahAra cAle che, evA hekelanA mata ane sarva sRSTinuM mULa A pramANe eka jaDa ane avyakta prakRti ja hAvAthI hekela peAtAnA matane mAtra 'advaita' [hakelanA mULa zabda monism e che, ane te para teNe eka svata Mtra graMtha lakhyA che. (Monismne mATe advaita-karatAM 'ekatattvatA' e zabda vadhAre khaMdhabesatA thaI paDaze)] evuM nAma cAle che. paNa te advaita jaDamUlaka eTale jaDa prakRtimAM sarva vastunA samAveza karanAra heine ame tene jaDAdvaita, athavA AdhibhAtikazAstrAdvaita evuM nAma ApIe chIe, 3. advaitavAda, ekatattvavAda [ 6. bA. ] For Private and Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Monitor Monotony Monitor, bALazikSaka ni. la] m.) taddabhavomAM svara mATe niyama upara na. graM. 3, 94: dAktara belanI rIte vargamAM AvI gaye. ''30-35 chokarA rahetA, ane tethI cheDA meni- 2. eka svarI ki. prA.] Tarane khapa paDate, ghoDAne khapa hovAthI te ba. vyA. 5: cInI bhASAmAM 40,000 joIe tevA yogya maLI zakatA, ane varga mAM | ekasvarI zabade che. vadhAre ca caLatA AvatI; paNa eTalA badhA | Monotheism, 1-ekezvaravAda [ge, mA.] chokarAne kabajAmAM rAkhavA e eka bALazikSakathI da. a. 26: niyantAnuM jJAna ane bhaktibane nahi. ane tethI ja e bAbatanA dvArA pUjana e pAzcAtyomAM M. athavA ekezikSaka judA rAkhata. zvaravAda nAme oLakhAya che. saMpradAyamAM paNa 2. upazikSaka [ba. ka.] Izvara ane jIvane bheda sevyasevakasaMbaMdha bhA. le. pravezaka, 28: aMbAlAlabhAI | gaNa Avo ja vAda mAnya che, paraMtu temAM jevAmAM A svAzraya emanI AsapAsanA jIvane Izvarane aMza gaNelo che, ane jagata mANasenA karatAM paNa vizeSa hoya e svAbhAvika brahmanuM aikaca gaNeluM che tethI pAzcAtyanA che. amadAvAdamAM meniTara (upazikSaka) ane Pantheism eTale sarvezvaravAdamAM Ane zikSaka tarIkenA pagAramAMthI bacAvelI rakama vaDe samAsa thAya che. ane ziSyavRtti (skolarazipa) meLavIne ja 2. ekadevavAda [a. ka.] pite kolejanuM zikSaNa lIdhuM hatuM. sa. 13, 134: jevI rIte chavApaNuvAda Monitorial teaching, 48248 parathI anekadevavAda para AvI zakAya che tevI zikSaNa ni. la.] ja rIte anekadevavAda parathI mANasa vicAra na. graM. 3, 93 jyAre nizALiyAonA varga karatAM ekadevavAda (manathIijham)-eTale ke bAMdhI eka ja pATha levo Apavo rAkhyuM hoya sRSTimAM eka ja deva che evA mata-para Ave che. tyAre te samUhazikSaNuM kahevAya che ane jyAre 3. ekezvarayajana [na. de.] evuM samUhazikSaNa nizALiyAonI mAte va. 10, 109: itihAsanI dRSTithI A levAmAM Ave tyAre te parasparazikSaNa athavA bhUmaMDaLanA dharmonuM svarUpa avalokIe te pitRmAniTariyala paddhati kahevAya che. yajana (Ancestor worship ) devayajana (Spiritism), anekadevayajana (polytheMonogamy, 1. ekalagna [2. vA.]. ism) ekezvarayajana (m.) zabalabrahabhAvanA ni. 1. 9: strI purUSa ubhayane mATe eka (pantheism) vigere dharmanI vividha bhAvanAlama (m) zreyaskara che, purUvivAha (poly emAM gharmanA upara varNavelA sAmAnya svagamy) tyAjya che. rUpanI guMthaNI thayelI anubhavAze. 2. ekapatnItva, pavitra vivAha ! Monotonous, 1. avividha [ba. ka] [ da. bA. ]. bha. 14: AvI yatiracanAvALI paMktio Monograph, vyaktivRttAnta [ma. sU] . uparAupara AvatAM racanA jaladI avividha ha. bA. 6: bhUtakALamAM athavA vartamAna- (menaTenasa M.) thaI jaI nIrasa lAgyA vagara kALamAM vidyamAna eka eka jananAM caritre e 2. ekajAtIya [mana. hari.] savizeSa jIvanacaritro che. te vyaktivRtAnta va. 16, 113: padyaracanA ekajAtIya (m.) (M.) paNa kahevAya che. thaI jaI nAnAtvanA abhAve kaMTALo utpanna Monosyllable,ekAMgazabdamana, hari.] va. 16, juo Accent. Monotony, 1, aikavidhya [ma. 2.] Monosyllabic, ekAkSarI [ba. ka.] zi. I. 23: vaidikakAla ane bauddhakAla sa. 25, 405: ekAkSarI (one syllable, vijaya ane dharmanA prakAzathI jarA citrita thaI For Private and Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Mood 125 Moral zake che; paNa bIjA samaye anutsAha ane eka- anubhava thAya che, rasa vyakta thatI vakhatanA vizvanA aMdhakArathI AcchAdita rahe che. sahakArI bhAvane AdhAra ghaNuM kharuM kavinI 2. ekatAnatA [na. bho.] vRtti (m.) para heca che. va. 3, 217: gItamAM ekatAnatA (m.)ne 2. manodazA ciM. na. va. 9, 232.] deSa bahudhA ApaNuM bhAratasaMgItamAM-hAlanA ! 2. (Logic) vinyAsa mi. na.] samayamAM khAsa che ja. nyA. zA. 102: ATalA nyAyaniyama lakSamAM 3. ekamAgIpaNuM dUra. ma.] rAkhI je cosaTha vinyAsa prApta thayA temanI va. 8, 192: rUDhinI azithilatAthI jIvanamAM parIkSA karI jevI joIe. ekamArgIpaNuM (m) vyApe che. Reduction of the mood, 4. avaividhya bi. ka.] prakRtivinyAsa [ma. na.]. sa. 30, 753: rA. rA. narasiMharAvanI nyA. zA. 107: anya AkRtinA vinyAsane kavitA sAme amArI mukhya TIkAo (1) | prathamAkRti athavA prakRtinA vinyAsamAM utAravA emAMnAM nirbaLa niSphaLa anukaraNo sAme (2) . tene prakRtivinyAsa evuM nAma ApavAmAM emanI kalA m. (avidaya) sAme, (3) ane . Ave che. emanI kRtrima poetic diction (kavitA | Moral, (pu.) nItizAstra [ma.na. nyA. veSadhArI bhASA) sAme hatI. zA. 153] 5. ekarUpatA ni. .]. Moral courage, 1. lokApavAdava. 16, 730: samapramANatAne pariNAme ! bhayamukti [na, lA.] m.(ekarUpatA) thatI aTakAvanAre eka prakAra sa. na. ga. 27: kharekhara sudhArAnA upaA bIjI mAtrA upara tAla Ave te che. dezamAM vidyA, vAcALapaNuM, lakhavAnI chaTA, 6. ekavidhatA [ajJAta]. tema udyoga, khaMta, nirlobha, lekApavAdabhayavi. ma. va. 22, 4rara: avakAzanA samayamAM mukita, nispRhatA, sarvajana sAthe maLatAvaDAmana avaLe raste ahaDI na jAya, ekavidhatA paNuM, TekIpaNuM. svAtmasukhadu:khane svalpa (m)ne lIdhe enI zaktio rUMdhAI na jAya vicAra, e sau saguNo joIe. ane jIvanarasa uDI na jAya teTalA mATe jemAM 2. lekanibhIratA phi. bha.] pitAne niSkAma prIti thAya evA koI zubha bho. jI. ra0: kanibhIMtA (M. C.) zreyaskara viSayano nihasAdhanarUpa pradhAna emanAmAM puSkaLa hatI. pravRttinI sAthe vinodasAdhanarUpa avAktara 3. AdhyAtmikArya [na. bho.] pravRtti tarIke hRdayamAM zekha pedA karavAnI dareka va. 11, 2626 mahaMtA, mamatA, tajAya to kaDavuM mANasane jarUra che. kazuM lAge nahiM; pitAnI bhUlya svIkAravAmAM 7. ekRti, vaicitryanyatA (da.bI.] hAnama mAnanArane, te svIkAravAmAM m. c. (AdhyAtmika zerya) che te bhUlI janArane, Mood, 1. 1. vRtti [2. ma.] alabata kaDavuM lAge. ka. sA. 98: u9lAsa pAmatA kavine sRSTi 4. nItidhairya, dharmavIrya di. bI.] nirIkSaNamAM aneka ane vividha udIpana jaDe Moral Gowardice, 1. saMsArache, aneka ane vividha sahakArI bhAva ane bhIrutva [ na. la.] 1. A zabada AthI paNa vadhu jUno hovAno na. gra. 1, 301H te vicAro amalamAM AvI saMskAra che tethI kramabhaMga karIne tene AgaLa sthAna zakathA nathI ema mAlama paDavAthI tene te ApyuM che, paNa prathama paganuM sthaLa nakkI karavAnAM aLasAve to paNa tenA A kRtyane saMsArI tva sAdhane aciralabhya nahi hovAthI udAharaNa te ! ( M. C.) kahI jagatamAM vagovavuM e kAMi hamaNAMnuM ja ApIne calAvI levuM paDyuM che. vAjabI jaNAtuM nathI. For Private and Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Morbid 126 Motor 2. hadayadabalya, bIkaNavRtti | Morbility, bhAvanAtireka [da. bI.] [ 6. bA. ] || Mortice, (Arch.) cala [.. vi.] Moral effort,nItiprayana [ma. na] | Mosaic, maNibhUmi [ke. ha.] . ce. zA. 624H IcchAyukata prayatna che tyAre sA. 8, 378: na baMdha lAMbA saLaMga thAya che, ke jyAre du:khakAraka vighanI spaSTa tAra jevo, aneka maNinI ekarUpa maNibhUmi bhAvanA thAya che, ane mane AgrahapUrvaka tenA ! (m.) jevo che. sAmuM thAya che. nItipracAmAM te sArI rIte | Mother-complex, (Psycho-ana.) jaNAya che. mAtRgranthi [bhU. go.] Moral force, nItibaLa [ma. na. | Motive, 1. hetu [ma. na.] ce. zA. ]. Moral habitude, nItimattA, ! ce. zA. 6196 AvI je keLavaNInI asara nItizIlatA mi. na.] tene prathama uddeza sArA vartana mATenA hetu ce. zA. 609: enI e vAta bIjI rIte pUrNa pADavA e che. kahIe to vartana have pachIthI amuka niyamane 2. pravartaka (hetu) [ma. na.]. vaza varte che. AvuM je phala tene ja nItimattA, ha. bA. 35H anya manuSya je je karma kare nItizIlatA kahe che. che teno pravartaka (M) amuka gupta hetu che, Moral obligation, rilasciou| ane te bahu karIne svArtha che, ema daDha thatuM I ma. na. ] jAya che. ce. zA. 508: paridhAna, vANI, ane 3. prerakaheta [ba. ka.]. AcAramAtramAM bIjAnI sAMdaryavRttine rUcikara sA, jI. pravezaka, 21: kartAe potAne hoya tevuM svIkAravuM e eTalI badhI mAMDalika vakIlAtane dhaMdhe mAtra betAlIza varSanI vaye AvazyakatAnI vAta che ke e paNa nAnAM nAnAM . sa. 1897 nA akabara mAsamAM tyajI nItikartavyamAMnuM eka thaI zake che. dIdho ane sAkSarajIvana samAlocakamAM te pachI Moral repugnance, allarate jAnyuArIthI ArambhAya che, e uparathI anumi. na. sadara mAna sahaja phare che ke A nibandha lakhavAMoral sentiment, il faculda mAM kartAnA preraka hetuomAM potAnA e pagalA[ma. na. sadara] no pUrepUro ane mAnava kartavyanItinI Moralist, 1. nItivettA [ma. na.]. uMDAmAM uMDI kasoTI ane uMcAmAM uMcI dRSTie e. zA. pa14: nItivettA nItinAM judAM mAnya thAya e paSaka khulAso raju karavAjudAM dhoraNane sarakhAvI temAMthI sarvasAdhA no hetu paNa che je ie. raNa bhAga jude kADhe che. Motive force, hetubala [ma. na. 2. nItivAdI [ba. ka.] ce. zA. 619] sa. 1983, kArtika, 105: kaDaka nIta- Motor, prANu vahA ni. de.. vAdI (M. moralisTa) e vastusthiti AvI hiM. ta. I. u. 75: zarIra tathA mAnasache, e bhUlavuM na joie. dharmone paraspara saMbadha kevI rItano che; dehanI Morbid, 1. vikArI [3. ] prANavahA (M) ane mane vahA (Sensory) va, 6, 126: nivRttinivAsanuM bIjuM ane nADIo kayAM kevI rIte joDAyelI che; e savA moTuM nukasAna te e thayuM ke A vakhata prakriyA karavAnA adhyAtma paTalamAM che. abhyAsamAM gALavAthI ane bIjI koI paNa Motor Cell, yAMtrikakaNa vi. dhu.] rItanI seAbata nahi hovAthI emanuM magaja oil Ganglionic cell. dhIme dhIme vikArI (M.) thatuM gayuM. Motor nerve, 1. uvAhaka 2. bhAvanAhata da. bA.] [ ma. na. ] For Private and Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Motto 127 Mystic ce. zA. para: IcachAnA AvirbhAvarUpe jene 8. dhyAnamaMtra [ga. vi.] sAdhAraNa rIte mAnIe chIe te kaI bAhya vi. 1H "vA vidyA yA vimu......" vyApAra ke kArya hoya che. A prakAra jotAM icchA ene vidyApIThanA dhyAnamaMtrI tarIke svIkAravAmAM udvAhaka taMtucakra sAthe nikaTa saMbaMdha rAkhatI Ave che. jaNAya che. 9. birUdavAya [da. bA.] 2. kiyAtanu prA. vi.] Moulding, (Arch.) vaLuM [ga. vi.] Motor organ, udvAhaka avayava ! { Movie, calacitra [ rAmacaMdra dAmodara [ ma. na. ] ce. zA. 565H ucca prakAranA vyApAra zukala] pUrva udvAhaka avayavo upara vazIkAra prApta - navacetana, 1924, navembara, 101: cala, citro e eka camatkArika vastu che (hAlatAM thavo joie. Motor region, yAMtrika pradeza cAlatAM citro, evA arthane samAveza kare [ vi. dhU. 1 e gujarAtI bhASAmAM eka paNa zabda nathI. "Movie e zabda ja tenA mATe khAsa va. 7, 506 juo Sense center. Motto, 1. jIvanasUtra [na. la]. vaparAya che ane eno artha "Moving na. graM. 1, 303: moTA daravAjAnI kamAna upara picture" (hAlatuM cAlatuM citra) thAya che. kavi narmadAzaMkara lAlazaMkara" ema lakhI calaccitra' e zabda Movie zabdano artha nIce eka gulAbanuM phula tathA kalama cItarI tenI barAbara samAveza kare che.) sAthe potAnuM jIvanasUtra (M.) "premaurya "] Multiple personality, (Psychoe bALabodha akSare lakhyuM hatuM. -ana) bahurUpajIvI bhU. ge.] 2. mukhavAcana mi. sU] | Muse, 1. zAradA mi. 2.] go. o. uddaghATana, 1H A jIvanacaritanA 2. kalAdevI riM. ha. ] viSaya "gagAbhAIne mukhavacanAmRtokta pUrvA - zramane "pratApa' dezadezAntaramAM bahira prakA gu. 1979, vaizAkha 138, zato raheze. 3. kAvyadevI [da. bI.] 3. mukhasUtra [ke. ha.] Mystic, Mystical, rahasyavAdI a. za. upadyAta, 4: Ama chatAMe mukha [ ba. ka. ] sUtrabhUta bhAratendu harizcandranA mahAvAkayanAM va. 26, 137: gAMdhIjI te pAchA purA premI ujajavala vacana buddhi AgaLa tare che, tyAre rahyA; pirANika saMnyAsI, baiddha jaina sAdhu, sahaja khalananA bhayathI bhubhita citta kare che. muslima khristI santa, dharmamAtranA rahasya4. gabharavacana [na. ] vAdI (m. misTikala) aDabaMga, e sAmAM nU. 4. ra92: A mahaTuM citra pidA karyuM adhaAkhI mUrta thatI bhAvanAnA bhegI. henI nIce "The Choice" e nAma ane 2. gUDhavAdI [ma. ha] nIce pramANe m.-garbhavacana ApyuM che...... sa. ma. juo Extremist. 5. mudrAlekha [ajJAta 3. pegI [vi. ka.] 2. vA. 2. kR. 30: bAjue Loyalty ka. 1, 4, 24: bIje yogI (mIsTIka')nI ( rAjyaniSThA) ane Patriotism (svadeza- dRSTie kudaratanA e mahAtava sAthe savaguNI vAtsalyanA mudrAlekha che. tArAo sAdhIne tenI anaMta zaktine prIchavA 6. sUtravAkya [ba. ka.] jhaMkhe che. 7. sudAmaMtra hiA. da.] 4. agamanigamavAdI [ba. ka.] jaNAvanAra vi. ka. li. 131 : agamanigamavAdIo (mm. For Private and Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Mysticism 128 misTikasa) Ama kahetAM kahetAM pAchA peAtAnI gAnadhUnamAM lAgI ja jAya che. 5. agamyavAdI [byA. ja.] jIe Realist. Mysticism, 1. agamyavAda [na. la.] na. graM. 1, 304: emAM kavitAvicAra buddhivAda (Rationalism) mUkI agamyavAda (M.) ta ghaNe darajje gayA che. 2. upAsyasAkSAtkAra [na. de.] va. 10, 115: kaceAgajanya dhArmikatA (pietism) ane bhaktiyogajanya upAyasAkSAtkAra (m.) parasparanAM upakAraka che. 3. gaDhavAda, ativAda, atIndriyavAda [6. khA.] Myth, 1. kalpitakathA [na. bhA.] bhakti ane nIti 16H e bhAvanAnuM eka atyanta sundara svarUpa grIka tattvavettA pleTAe eka kalpitakathA (M)mAM batAvyuM che. 2. purANa [ba. ka.] li. 58: vInasa ane selInI devatAonAM purANa (mm.), helananI kathA, ane kalIepeTAne itihAsa - naNavAmAM hoya te ja vAMcanAra upaluM mUla ane tene anuvAda saralatAthI vAMcI zake. 3. purANavArtA,kevaLakalpanA [da.khA.] N Narcissism,(Psycho-ana.) svapUjA, nargIsabhAva, zizubhAva, mAliza bhAva [bhU. go.] Narrative poem-poetry, svabhAveAktimaya kAvya [ma. na.] su. ga. jIe Didaetic. 2. varNanakAvya [ma ka.] li. 17 1. 3. AkhyAnAtmaka kavitA [.... huM.] rAmanI kathA "kavitAnA Adarza, 4: mahAkAlya (Epic), aitihAsika ke kalpita "3 Narrative Mythology, 1. devakathA [hI, tri,] 1. 9, 44: tulanAtmaka bhASAzAstra ane devakathA (m.)nA abhyAsathI sa`kucita cakSu vikAsa pAmI vizALa dRSTi prApta thai che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2. daMtakathAzAstra [mana. 21.] kR. ca. gaveSaNa, 7H daMtakathAzAstra (m,)nA saMbaMdhamAM ApaNe abhiprAya bahu ja pAmara che--ApaNane daMtakathAe e kalpanAe sivAya anya kAMi lAgatuM nathI. 3. purANazAstra ci. na.] gu. cha. 64: tulanAtmaka purANazAsronA pariNAmeAnA asvIkAra karavAnI jarUra nathI. ApaNA vivAdezamAM te AraMbhabinduo che," A viSayanA svIkRta siddhAntA che. vivAdane viSaya hemanAthI atIta che, athavA kharUM zvetAM nIce che. te te bhUtA che-a'gIkRta satyA che. 4. devasRSTi [ba. ka.] sa. 27, 304: prAcIna grIsanI devasRSTi (M.)mAM sAhitya ane kalAnI adhiSThAtrI zakitaone devIe nahIM paNa divya su MdarIe kalpelI che. 5. zAstravArtA [nhA. da.] 227: hindu M.-zAstravArtAmAM hanumAnajI che, nAradajI che, bhISma pitAmaha che: heAye Izu khrIsta nathI. kAvyakathAo, varNanAtmaka kavitA (Descrip<< tive poetry) AkhyAnAtmaka ( N. P. ) ApaNAmAMthI adRzya thai gaI che. 4. varNanAtmaka kavitA [6. bA.] Longer Narrative poem, sudIrgha kathAkAvya [vi. ma.] kA. 3, 1, 160: sA. dIpakakhA desAI, rA. ratilAla paMDayA tathA sva. popaTalAla zarmAe TUMkAM UrmikAvya mUkI khaMDakAvya ke sudI kathAkAvya (1. n. p. ) racavAnuM pasaMda karyuM hemAM paNa A ja vAsanA kAma karI rahI che. For Private and Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Nascent Nationalism zreSane sthAna maLavAnuM ja. AthI pitAnA rASTranI upAsanA zarU thaI ane pArakAne dveSa svAbhAvika rIte AvI paDe. Ama rASTravAda (nezanailijhama)thI "krodha mukta thayo. 3. svadezavAda hiM. hi va.20, 127: paNa A to svadezavAda (N), savadazavAda (Internationalism)nahiema kavizrI kaheze. ke. prajAbhAva nihA. da.] 5. rASTrIyatA Ai. bA.] va. 25, 59: A banAvanA tAra iMglaMDa pahoMcatAM, eka pAsa hindanA mAjI pradhAna , leMDa Alivicara AmAM "N." yAne "rASTrIyatA nI prasavavedanA jUe che." 6 prajAsmitAvAda, prajAsmivAda Nascent, anuddabhuta [ma. na.] 2. zA. 445. bALakanA paripakava premamAM vipulyanuM anuddabhuta sAmartha rahe che, ne te keI apUrva prasaMga (je ke lAMbA viga pachI maLavuM ItyAdi banI AvatAM prAdurbhAva pAme che. Nation, 1. janatA [va .] va. 15, pa76: prAcInakALamAM hiMdusthAnamAM janatA (Nationality)nI samajaNa hatI, prajA ( 'janapada) ekatra maLI potAnA vicAre pradarzita karatI, paNa janatA (Nation) ane rAja (State) be vastutaH eka nathI ema yathArtha rIte samajavAmAM AvatuM hatuM. 2. rASTra [2. vA. sa. 22, 122H potAnI jAti, pitAnA ! deza, potAnA rASTa (W) para tene prema thAya che. Nationbuilder, rAjakAra ki. mA.] ! veranI vasulAta, 15: jagata gAmamAM thaIne gayo. pahelAM jyAM sAMkaDI zerIomAM thaI, keTalA divasanA kacarAthI thaelI galIcI guMdatAM, mANaso jatA hatA tene badale have pahoLA cokakhA AkarSaka rAjyamArgo ane koI koI ThekANe rASTrakAre ane nararatnanI mUtithI virAjita coko zelI rahyA hatA. Nationalism, 1. prajAsmitA [ba. ka.] bhA. le. pravezaka, 37: prajAmitA (National self-consciousness, nationalityal spirit, nationalism) quc Ave che tema tema keTalAka moTA viSayanI carcA mAtRbhASA dvArA phelAtI jAya che. 2. rASTrapUjAdhirma, rASTravAda [da. bA] kA. le. 1, (1) 61: mahAyuddha pachI ane mahAyuddhane lIdhe yuropanA sArika vidvAnonI maneracanAmAM je pheraphAra thaye che ane AnaMdalijhama-rASTapUjA dharmanI sAme je aNagamo pedA thayo che te vRtti mahAyuddhanI chAyA paNuM upara paDelI na hatI tyAre ravIndranAthamAM kurI hatI ane rASTaupAsanAmAM keTaluM adha:pAta che e teo te vakhatathI kahetA AvyA che. (2) ra80: kAma ane lobhanI tRpti karavA jatAM svaparabhAva vadhavAne ja ane tethI rAga- aM. 51H prajAsmitA (national consciousness nezanala kensiyasanesa)nI daSTie prativAda (n. nezanAlijham)ne ja A abhyadayAdhikacavAda ke manukunnativAdanuM vyavahAru vAstavika rUpa gaNI zakAya, prajA prajA vaccenA irSyA, dveSa, Adine viSayapaTanI bahAra rAkhIye te.prajAne eka deha eka samRddha eka AtmA gaNuM tenI unnatine parama kartavya gaNuM te sAdhavAne rAjakIya sAmAjika AthIMyA keLavaNInA kalAnA sAhityanA zaheranA gAmaDAnA ema tamAma kSetromAM mathavuM e nezanAlijhama. Ane mATe upara lakhatAM lakhatAM prajonnativAda lekhaNe eTale ke pUrvApara anvaye UpajAge; paraMtu e zabda e artha mATe bhAge cAlI zake, e artha mATe arimatA uparathI meM bIje prasaMge vAparelA prajAsmitA, prajAmitAvAda, prajAsmivAda e zabdo cAle che, te ja vadhAre anukUla jaNAya che. Nationalist, 1. dezAbhimAnI [ ba. ka. ] su. 1982, bhAdara, 79: jUnA udArapakSIo potAne dezAbhimAnIo (nn.) kahevaDAve che. 17 For Private and Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Nationality 130 Negative 2. prajAsmitAvAdI [ ba. ka.) | surata gurjarAta kalA pradarzana vakhatanuM bhASaNa, aM. 45 13: tenA (DAravInanA) mata pramANe sRSTinA 3. rASTravAdI, rASTrapUjaka (da.bhA.) vikAsamAM avazaya pakSapAta athavA pasaMdagI (N. S.) ane praNayapakSapAta Nationality, 1. dezajanatA [na. lA.] athavA premanI pasaMdagI ( sexual selection ) e buddhivardhaka graMtha, 15, 156H rAjyasaMbaMdhI haka ne svataMtratAnA haka thoDA maLe, be niyama agresara bhAga letA jaNAya che. moDA maLe athavA na maLe te cAle paNa Naturalism, prakRtivAda, prakRti ane dezajanatA I-ApaNI bhASA, ApaNuM hindu- 1 caNatA [da bA] paNuM, ApaNuM hindu lohI gayuM eTale pachI Naturalist, sUSTizAstra [. ke.] ApaNe ja naMhi. 2i. bI. 101: prasiddha sRSTizAstrajJa cArlsa 2. prajAtya ri. ma.] DArvina potAnA pravAsagraMthamAM dakSiNa ame jJA. su. 32, 30: saMsArasudhArAmAM rahelI rikAnA pravAsanuM varNana karatAM eka jaMgalI trIjI bhAvanA te prajAtva (n)nI che. jAtanA saMbaMdhamAM saMkhe che ke... 3. janatA [va. A.] Nebula, 1. nihArikA [ajJAta] juo Nation. 2. jotipuMja [ba. ka.] Natural, yu. sTe. 6H jayotipuMja (n.) mAMthI Natural science, visras gilea grahoLA tarI AvI potAnA paMtha [ ma. 2. ] grahaNa kare, tema spena, phrAnsa, iMglaMDa, zi. I. 165H prAkRtikazAstra nipuNa svIDana vagerenI prajAe ekabIjAthI jUdI banAve che. paDI, ne te darekane potAnA rAjakuLa taLe rASTa 2. prakRtivivecakazAstra ci. ka.] baMdhAyAM. juo Normative science. 3. masamUha ni. bho.] Natural selection, 1. vA nU. 4. 39: bhAvikane saMgraha mi. sU]. asaMkhya tArAgaNacakra bhedI pha. e. rAsamALA, 1, 41: atre te teje ghaDathI dhUmasamUha chedI svAbhAvikane saMgraha (N. S.) ane vivekathI UDa ja UDaye gagane vaTAvI, fador'rt (Rational Elemination ) 48 ane ubhe ko navabhUmi AvI. satyamUlaka gyatama haze te ja ciraMjIvI Nebulous, abhramaya [2. vA.3 rahevAnuM. na. sa. 2, 368: have tamArI mahecchAo 2. kudaratI chAMTaNa [u. ke.]. paNa pramANamAM vadhaze. ane abhramaya (n.) va. 4, 135H kudaratI chAMTaNa (n. s.) rIte svarUpane badale zakaya AkAra teo pAmaze. je utkarSa thAya che temAM pahele darajaje Negation, 1. niSedha, nAsti [mana] sAmAjika jIvanamAM kuzaLatAne vadhAre e guNe ce. zA. 361 juo Afirmation. nI vRddhimAM thAya che. 2. pratyAkhyAna mi. 2.] 3. naisargika varaNa [ cho. bA. sa. e. nI. 1659 vicAranA be prakAra che 22, 16 ] eTale ke pratijJA ane pratyAkhyAna (athavA hA pADavI ane nA pADavI). 4. svAbhAvika-prAkRtika-saMkalana Negative, 1. parahejagAra ni. la.] [hI. vra, se. mI. 170] na. jI. 69 dalapatarAma, bhASaNiyA sudhAro 5. avazya pakSapAta [ manubhAI | parahejagAra (N.) bhalo, sudhe, vANiyAI, naMdazaMkara mahetA ] vyavahArazuddha. For Private and Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Negative 2. utthAmA, nakArayukta [premabhakti] sudarzana, 17, 8: saiA philasUphAnA utpAdaka siddhAntA (creative parts), saMsthApaka (positive) sUtreA sAcAM heAya che; ane lemanAM ucchedaka(dostrnetive)vAkrayA vhemanA utthApaka nakArayukta ( n. ) aMzA hetA nathI. sAcA 3. naJAtmaka [o, bA.] A. dha. 174: enA vinA bIje draSTA nathI, zrAtA nathI, mantA nathI, vijJAtA nathI e siddhAntane enA bhAvAtmaka (naJAtmaka ". nahi paNa positive) svarUpamAM anubhave che. 4. abhAvaDhazaka [ha. va. mA. zA. 6] 5. niSedhAtmaka [hI, tra.] sa. mI. 142: paraspara savAro viruddha eTale mAhata vidhAnemAM eka kevaLa vidhyAtmaka ane khInuM kevaLa niSedhAtmaka hAya che. paraspara 6. niSedhardezaka [sA. 3, 128] 7. abhAvAtmaka [ca. na.] jIe Positive. 8. nAstirUpa [ba. kra.] li. 41 : zAMtinA e rUpa che: zUnyakhaTaka anazAMti ane sukhamaya zAMtiH eka nAstikv(n.) khojI astirUpa (positive). Negative desire, abhAvecchA [ sa ta ] ce, zA. 135: evuM paNa heAya che ke je praarthe icchAnuM ja khaLa jaNAca che te, ghaNI vakhata kAi abhAvecchA, arthAt amukanA abhAvamAMthI thatA duHkhanA parihAranI icchAmAMthI ja upaje che. Negative proposition, 1. niSedhamukha nirdeza, niSedhanirdeza [ma. na.] 131 nyA. zA. (1) 54: niSedhamukha nirdeza ne ane va temAM je vadhArA hemilTane karyAM che te te koipaNa naicAcike svIkAryAM nathI; (2) 49: keTalAka lekhake niSedha-nirdezanA svarUpane tyAcazAstramAM rAkhavA caeNgya mAnatA nathI, ane ema mAne che ke niSedhanuM paNa Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Nerve pavasAna tA vidhirUpa ja che: eTale niSedhanirdezanI AkRtimAM sahaja pheraphAra karI tevA nirdezane paNa vidhinirdeza mAnyA hoya te bodha nathI. 2. abhAvAtmaka-nAstirUpa-nAstivAcI vAkaya [rA. vi.] jIe Affirmative proposition. 3. nAstivAya [. ka.] jIe sadara. 4. abhAvAtmaka nirdeza [ma. 2.] a. nyA. astitvavAcaka nirdeza ema batAve che ke vidhipanA guNA uddezapaTTamAM che; ane e abhAvavAcaka nirdeza nathI ema batAve che. 5. naJAtmaka,nAstirUpa-nirdeza [ 6. khA. ] Negative term, [ ma. na. ] abhAvazabda nyA. zA. 28: *, anna, nis, vrukSu, ityAdi upasargA bhAvazabdane lagADavAthI paNa abhAvazabda utpanna thaI Ave che. Nerve, jJAnataMtu, taMtu [ ma. na. ce. zA. 403] 2. zirA [ ha. drA ] ke. zA. ka. 1, 97: magaja athavA bhe e mananA taMtunA mAvAnuM baneluM che. e mAvAmAM bhUrA ne sapheda taMtunA leAcA hoya che. e taMtuone zirA, mAtaMtu ke jJAnata tu kahe che. For Private and Personal Use Only 3. kriyAtaMtu [nA, bA.va. 18, 562] 4. majjAtaMtu [ pA. geA. ] vi. vi. 263: mana zarIrane kevI rIte kAbumAM rAkhe che ane mananA saMdezA zarIranA jUdA jUdA vibhAgeAne kevI rIte pahoMce che tenI tapAsa karatAM majjAtaMtu be jAtanA che. e zeSa sa. 1811 mAM sara cArlsa khelanA hAthe thai; eka te bahAranA jagatamAMthI IMdriyadvArA thatA jJAnasa vedanane magajane pahoMcADanArA jJAnataMtue ane khIA magaja taraphathI zarIranA khIjA jUdA jUdA vibhAgeAne kAma karavAne mATe preraNA ApanAra preraka ta Mtue.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Nervous 5. cicchirA [ ke. 9. . . ] Nerve-cell, zirAkAza [ha. dvA.] ke. zA. ka. 1, 100: ezirAo ane zirA kAro jyAre cetanAAcane khabara pahoMcADe tyAre cetanAzaya te ziSyane pahoMcADe, eTale tenA je te samUha peAtAnA hukamA cetanArAyane kare, te pramANe zirA ane zirAkAze| amala kare. Nerve stimulation, taMtuvratAna [ ma. na. ] ce. zA. 47: vRttimAM sarva prakAranA sukhadu:khane samAsa che. prathame, e zabdanA amAM taMtuvratAnanA sAkSAt phaLarUpa je aMtaHkaraNanI sthiti, jemane sAmAnyataH sukhaduHkhanAM pratyakSa, jevAM ke kSudhA tRSAnAM, kahevAya che, tene samAsa thAya che. Nerve Substance, taMturasa [ ma. na. ] ce.zA. 215: AvA sAhacaryavALA vyApArane lIdhe e e tatusthAnA vacce eve sabaMdha thai rahe che ke eka sthAnane protsAhana maLatAM khInna sthAnathI paNa taMturasa prasavavA mAMDe che. Motor nerve, Ahata tu [ ma. na. ] www.kobatirth.org jIe MotornA peTAmAM. 134 Sensitive nerve, suvAhakataMtu [ ma. na. ] ce. zA. 550: prathame e ja samajavuM kaThina che ke vAstavika rIte jene aprerita, ahetuka, vyApAra kahI zakAya tevA kAi che ke nahIM; kAraNa ke je ghaNAka vyApArA bALakeAnI sahaja gati AdimAM tevA dekhAya che te saMvAhakataMtusthAnane khAdya ke AMtara evAM aspaSTa prAtsAhananAM ja phaLa che ema mAnavAne kAraNa che. nerve, sAtata tu Sensory [ prA. vi. ] prAtyakSika cicchirA, agrAhIviSayagrAhI-cicchirA [ ke. huM. a. neAM ] Nervous, cicchirAkRta, cicchirAgata [ ke. ha. a, neAM, ] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Nihilism Nervous action, citaraNanu ka kevA yApAra [ ke. huM. a. nAM. ] Nervous apparatus,citaMtra [ ke. huM. sadara ] Nervous connection, taMtumArga [ ma. na. ] ce. zA, 55: bAhya sa'sarpane joie tevA taMtumA magajanAM sthAna sudhInA racAi jAya che. Nervous energy, cihnaththubaLa [ ke. huM. ma. nAM, ] Nervous process, citkaraNanI kriyA [ ke. huM. a. nAM ] Nervous system, . taMtucakra [ ma. na. ] ce. zA. 550; ekAeka avAja thatAM camakI UThavAne je vyApAra thAya che te ja ema batAve che ke taMtucakranA svabhAvanA ja evA niyama che ke savAhaka taMtusthAnanA prAtsAhanamAtrathI, prAtsAMhananA baLanA pramANamAM, aneka prakAranA vyApArI pedA thai Ave che. 2. tatutantra [ prA. vi. ] 3. citkaraNa, cikaraNatantra [ke. ha. a. nAM. ] Neurosis, (Psycho-ana.) cittabhrama [bhU. geA. ] Nihilism, 1. TrAnyavAda [ hI. . sa. mI. 168 ] ( Politics ) zAsanivarodha [ 6. A. ] ihilis, zUnyavAdI [ ga. a. ] 6. de. vA. 104: hAla e dezAmAM ajAekha jevI chAnI TALIe thai che. te kadAca tyAMnI sarakAranA julama ane gerainasAphane lIdhe thai haze. te mahA bhayaMkara kAma kare che. chupA geALA mArIne tee amIra, umarAva pAdazAheAne mArI nAMkhe che; bheAMcamAM sura MgA khAdIne mahele uDAvI de che; AgagADIe uMdhI vALe che. temane zUnyavAdI athavA temanI elImAM e!lIe teA niiiraTa kahe che. For Private and Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Nomadic 133 Novel Nomadic, 1. jaMgama [ga, mA.] karatuM, paNa ApaNe nItinirNane ApaNAM - sa. caM. 4, 46: AdikALanA leka jaMgama | karmo kevA Adarza pramANe hAvAM joIe evA --n.-rahetA. Adarza sthApavA prayatna kare che. Adarza2. bhramaNazIla [na. .] vivecakazAstro e zabda A zAstro ne prakRtiva. 13, 3ra8H sinyanI jAtinI peThe vivecakazA (necarala sAyansa) eTale dakSiNa ane kekaNamAM vasanArA marAThAo te vastunuM svarUpa, temanI prakRti kevI che eTaluM bhramaNazIla (1) jAti nahatI. ja vivecana karanArAM zAstranI vaccenA kharA bhedane kharekhara baMdhabesatA che. Nominalism, nAmavAda, nAmAtmakatA 2. aucityavijJAna [ma, cha.] [ da. bA. ] sa. 29, 79: A traNe zAstro ane vijJAna Nominalist, abhidhAnavAdI [mana] sAthe saMbaMdha rAkhe che paNa A sarva Adarzo. e. zA. :313: keTalAka tattvajJAe ema nI para javAne mATe aucityavijJAna mAnyuM che ke vyaktithI atirikta evI jAti (N. S.)mAM gaNAya che. samaya jAti-che, tenuM bAhya astitva che. Nosophobia, ( Psycho-ana. ) rAma, hari, kRSNa Adi vyakita thakI bhinna vyAdhibhIti bhU. go.] evuM manuSya sAmAnya bAhya vizvamAM che. A | Notorious, duprakhyAta vi. ka.] matane jAtivAda e nAma ApavAmAM Ave ka. 3, 2, 7: ApaNe "kalA khAtara kalA'. che. AthI virUddha mata abhidhAnavAdIonuM che. nA duprakhyAta vAdanI lagolaga AvI pahoMcyA temanuM kahevuM ema che ke bAhya vizvamAM vyaktithI chIe. atirikta jAtinuM astitva che ja nahi Noumenon, 1. pAramArthika viSaya No-changer, (Recent Indian ni. de.] politics), 1, yathApUrvavAdI [hiM hi.] va. 10, 141: jJAnanI kriyAnuM pRthakkaraNa va. 22. 360 karyAthI kenTane mAlUma paDayuM ke pAramArthika 2. acalavAdI [A. bI.] . viSaya (Nonmena) jJAnanA pradezanI bahAra va. 23, 237: AkhA baMgALAnI prajAe che; ane jagatanA aihika padArthone acaLavAdIoe ( N. cc.) ane cala- (Phenomena) ApaNe amuka nAmarUpanA vAdIoe (Pro changers) TharAva ( Categories) saMbaMdhamAM ja zakIe pasAra karyo che. chIe. 3. nizcayavAdI, daDhavAdI, vrata 2. svarUpa, bhAva ni. de] vAdI, dhruvapakSa [da. bA. hiM. ta. I. pU. (1) prastAvanA 11H Nogging pieces, (Arch.) 2441%- juo Metaphysics; (2) 15: A pATalI [ga. vi.] sarva dharmomAM citta athavA vijJAna lakSaNa Normative science, Adazavive- (Phenomena) vaDe oLakhAya che, bhAva cakazAstra [a. ka] (N.) vaDe athavA vasturUpe oLakhAtuM nI. zA. 6: yogyatA ke kharApaNAno vicAra nathI. citta athavA vijJAnane bhAva (N.) bIjA zAstrano viSaya che. A daSTithI nyAya nirvANabhUmimAM prakaTa thAya che. zAstranI ne rasazAstranI (sundaratAnI mImAMsA Noumenal, svasattAka [hI, tra.] karanAra zAstranI) peThe nItizAstrane keTalIkavAra ! sa. mI. prastAvanA, 3 juo Absolutism. Adarza-vivecakazAstra (neTiva sAyansa) kahe- | Novel, 1. vArtA [na. lA.] vAmAM Ave che, kAraNa ke e zAstra ApaNAM sa. na. ga. 454: skATa, bulvara, Dikansa, kAryonI prakRti kevI che tenI tapAsa nathI ! thAkare, DijharAyalI eo nevela-vArtA-lakhavA For Private and Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Novel 13 Numismatics mAM nAmAMkita gaNAya che, misa ojavartha, (vAstavikatA) sudhI ja aTakI rahetI nathI, misa kerIara ne misa TI e traNa rastrIo tenuM sAbhiprAya navalakathAmAM (Novel with paNu vArtA lakhkhIne prakhyAta thaI che. a purposema) rUpAMtara thayuM che. 2. gAthA ni. lA.] _Philosophical novel, vivecaka ja. na. ga. kara8: gAthA athavA vAratA vArtA [na. la.] (in,) sava 5 tina hAnAM moTAM strI-purUSa gu. zA. 26, 119H jene vivecaka vArtA ne jJAna ApavAmAM ghaNI upagI che. Philosophical Novels) kahe che tene 3, navalakA [go. mA.] IgrejImAM A ( rAselAsa ) eka sarasa sa. caM. 1. pratAnA, 5: apUrva varAthI namuno che. nitya navI thatI rUcinA A samayamAM svabhAve Phychological novel, Hidus navala [ba. ka.] kSaNajIvI najalakathAo dIrdhAyu thAya ane lakha 30, 684: mAnasika pRthakkAranI paddhatie nArane bhaviSyakALa sAthe kIrtinI sAMkaLathI navalakathAracanA karatAM, amuka kArya ke banAva sAMdhe e dhAraNAthI anubhavane bedha virUddha che. varNavAya tenI sAthe te karanAranI mANasanI 4. kAbI mirAThI uparathIajJAta] kartavyabuddhi ane tenuM citaMtra ApaNane juo. nIce paryAya 6 che. jaNAvAya che, eTaluM ja nahi, paNa e vyakitanAM 6. saMsAracitra [ma. na.] kartavyabuddhi ane sucitaMtra AvAM kema ghaDAyAM su ga. 82 karaNaghelo' vAstavika rIte | te paNa ApaNane rasika rIte samajAvamAM jatAM agrejImAM jene romAnsa kahe che te | Ave che, AvI navalo te ja mAnasika vargamAne che, arthAt aitihAsika vRttAnta navalo (Psychological Novels). sahita DuM uccAraNa vAparI karele uttama | Nucleus, 1. garbhakaNa [vi. pra.. vArtAgrantha che; paNa jene "navela" kahe che va. 7, 506: prathama preplAsma kaNamAM saMsAracitra (ame 'vela" zabdane paryAya thate sudhAre e che ke temAM eka garbhakarNa saMsAracitra" sUcavIe chIe. kAdaMbarI zabda (N.) utpanna thAya che. kevaLa nakAme che, tathA zA AdhAre lIdho che 2. gabhazarIra [A bA.] te jaNAtuM nathI. navala e zabda paNa ghaNA va. 17, 17ra: e proplejhamamAM eka pasaMda karavA yogya, arthasUcaka nathI) kahe che : raMgahIna "n." "kernel" yAne garbha zarIra tevo vArtAgraMtha to A (sarasvatIcaMdra ) ! ane enI AsapAsa clorophyll yAne 'sivAya bIjo nathI ja. lIlAM zarIra rahelAM hoya che. 7. vArtAgrantha, kalpitakathA [2. ma] | 3. jyotibIja [ba. ka.] ka. sA. (1) : DikansanAM nevela" guNasuMdarI, 1925, Disembara, 264: (vArtAsaMgrantha) kalpanAmaya hatAM. (2) 39H mehanI ? sAcA lagnane sAthI yamanA jaTAkAdaMbarI ke kalpita kathA (N.) lakhanAra jUTamAM alakha thaye, tathApi potAnA nehapaNuM kavipadane yogya che ke nahi e vize maya hRdayamAM snehanA ja jyotibIja (n. matabheda che. nyukilayasa)rUpe tene jyAre icchA thAya tyAre 8. navala [ba. ka.] joI zakatI e a-vidhavAvidhavAnI potAnI all Background. vANImAMnI sollAsa pratIti pratyakSa kare. 9. kathA [da. bA.] Numismatics, 1. niSkazAstra, mudrANovel with a purpose, zAstra [2. vA] sAbhiprAya navalakathA (ha. ba.]. ni. juo Epigraphy. sa. 27, 77: prastuta navalakathA-Realism 2. niSkavidyA [6. bI.] For Private and Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Object 135 Obtective Object, 1. duzya mi. na.]. kAma che. ene aMtaHsthita nahi paNa bAhasthita, 2. zA. 488 A je saundaryanibandhana | svAnubhavI nahi paNa sarvAnubhavi kavitva Ananda tenAmAM vizeSatA eTalI ja che ke (Objective) kahe che;(2)1, 304: narmadAzaMkarapadArthagata rUpAdinA vicAra bhego ja te nuM kavitva svAnubhavarasika (Subjective) Ananda Upaje che, daya drAnA saMbaMdhanI hovAthI, nATakAdimAM barAbara siddhine pAmI apekSA rAkhato nathI. zakatuM nahotuM. pAtrapara rasavarNana karavAmAM - 2. viSaya [hI. va.] sarvAnubhavarasika (0.) kavitva joiye chiye. sa. mI. 15raH jJAtA je vizvathI ane | e kavitva gujarAtImAM to premAnanda ca je viSaya te be padArthane joDanAranA bhamAM ja paripUrNapaNe jovAmAM Ave che. saMbaMdhamAM je vyApAra udbhave che, tenuM nAma | 2. bAhya [ma. na. ce. zA. 3393 juo Subjective. 3. artha, 3. paviSayaka, Avita rima.] ya, dravya [ ke. ha. a. ne.] ka. sA. (1) 1, 59: "svAnubhavarasika" Objective, 1. sarvAnubhavI, bAhya ane "sarvAnubhavarasika' e pade vAiratAM dhyAnamAM rAkhavuM joIe ke Subjective ane sthita, sarvAnubhavarasika [na. la] Objective e zabadonA arthamAM A zabdo na. graM. 1) 2, 189-90: rasa e ja rasapramANa viSayomAM ja vaparAya. tavazAmAM khaMDakAvyomAM eTale 2ka kavitAmAM basa che. viSayaka" ane "paraviSayaka" e e pada, garabI, vagere lakhanAremAM eTaluM hoya rAnA kharA artha che. (2) 2, 3raraH te te kRtArtha thaye, kemake tevI kavitAmAM te granthakAranA daSTibiMduthI prastuta viSayamAM pitAnA AtmAmAM je je Urmio UThe te utarI tenA artha ane sabaMdha samabAvavA darzAvI eTale thayuM, ane te te pitAmAM rasa e saMskRta TIkAkAranI vyAkhyAnapaddhati heya te te svAbhAvika rIte ja thaI jAya. AvA prasaMge nirupayegI che. ane tene badale AvI kavitAne ravAnubhavI athavA aMtaH vAcakanA daSTibinduthI viSaya manamAM utArI rita (subjective) kavitA kahe che. saMgIta tenA dareka aMganuM tAratamya tapAsI Avirbhata kavitA A varganI che. paNa nATakakAmAM (0.) svarUpane guNadoSanI parIkSA karavI e ethI judA jabahu UMcI jAtanA-kavitvano jarUranuM che; granthakAranA matanA itihAsa saMbaMdhe khapa paDe che. emAM phakata pitAnA aMtaramAM viSayanuM antabhUta (Subjective ) svarUpa anubhavelA rasanuM varNana karavuM e basa nathI, tapAsavuM e trIjuM dRSTibindu athavA vakhate kAMI ja kAmanuM nathI. emAM 4. paralakSI [na. .] te bhinnabhinna prakRtivALA bIjAne bhinna bhinna prasaMge kevA lAge che tenuM varNana karavAnuM che. ma. mu. 1, 204. eka tapha paraduHkhabhaMjana sAdhu puruSa te bIjI ! 1. Subjective ane Objective mATe tarka cAra ne khUnI, eka tarapha pativratA ne | "svAnubhavarasika" ane "sarvAnubhavarasika" emanAma bIjI tarapha kulaTA, eka tarka paNa te bIjI marama navalarAmabhAIye jelAM rA. ramaNabhAI take udAra, eka taraphI premI to bIjI tarapha ! svIkAryA che. paraMtu zabda dIrghasUtra heine paNa zaTha, vagere bhAtabhAtanA manuSyonA manamAM kevI | mULa zabadonuM puruM rahasya batAvI zakatA nathI tethI vividha umio UThe che, tenuM evI rIte | 'AtmaghakSI" ane "paralakSI" e rAba he nyA varNana karavuM ke jANe tenA hRdayamAM ja pesIne | che. ane te vadhAre ucita hune lAge che. SubjectI Avyo hoya, e nATaca ke vAkikavinuM | no tattvajJAnamAM artha thago, ahama-AtmA che. For Private and Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Objective 136 Objective 5. parasvarUpajanya, bAhmaniSTha. siddhAnta A "paradhana ane nakAmuM mAnI [ 2. ma. ]. samajavAnI keI darakAre karatuM nathI" sarakhA ka. sA. (1) 2, 239-40: sarvatra zeAdhaka udagAranI vRttithI kevo vyartha jAya che tenuM vRtti rAkhI satya jayAM hoya tyAMthI grahaNa karI ahiM udAharaNa maLe che. AvI ja vRttithI levA tatpara rahevuM-e ghaNI vAra duSita thatA "anaMtatAdevI, "navajIvana, "amarabhU, "amRtaane SubjectivenuM daSTibindu ego ane Obje- vAjabI rIte utpanna thatuM nathI. te chatAM mAtra eka ctivenuM daSTibindu egonI bahAranI objective | sthaLe bIjo zabda javo paDe ane bAkI badhe world, bAhyasRSTi che tethI Ama ane para ene upayogI thAya he zabda ja te ThIka ? ke pratyeka tarapha lakSaNa karavAthI AtmalakSI ane paralakSI e prasaMge judA judA zabda javA paDe te ThIka ? nAma sughaTita lAge che. navalarAmabhAIvALA zabdo | uttara udhADe ja che. "badhA viSayamAM vAparI zakAya mAtra rasapramANu viSayomAM ja vaparAya ema rA. | hevA apUrNa vAcakatAvALA zabdono upayoga karavA ramaNabhAI paNa svIkAre che, ane kahe che:-"tatva- karatAM dareka viSayamAM tene khAsa vAca artha parisAstramAM "viSayaka' ane 'paraviSayaka' e e] pUrNa rIte darzAvAya hevA judA judA zabdone zabdonA kharA artha che." vaLI kavitA ane ! upayoga karavo hetara che" Ama rA. ramaNabhAI sAhitya' pR. 387 5. 21 mImAM "svavRttijanya...! kahe che. A sAmAnya tatva sarvaze svIkArya nathI. ' ane parasvarUpajanya" ema subjective ane badhA viSayamAM upayoga thaI sake temAM vadhAre vAghava Objective mATe nAma judAM yojavAM paDayAM che. te tathA sughaTitapaNuM che; ane jude jude vakhate judA jude jude sthaLe judA zabda yojIne anizcitatA judA zabdo javA paDe temAM tatvadarzanayukta upajAvavAne badale, sarvatra yathAsaMbhava lAgu paDI | vicArazaktinI zithilatA Ave che. apUrNa vAcakaupayogamAM Ave tevAM nAma "AtmalakSI ane | tAne deSa vAjabI nathI. "AtmalakSI' ane "paralakSo che te vadhAre svIkArya gaNAya. A "paralakSI temanI vAcaktA potapotAnI hada sudhI zabdono paNa sarva viSayamAM upayoga thavo azakya | saMpUrNa ja che, ane je je viSayamAM tene prAga che ema batAvavAne rA. ramaNabhAI kahe che: "e pada | thAya, tyahAM hAM viSayanA saMbadhanI chAyA paNa tattvaciMtananA badhA viSayamAM cAlI zake tema | praviSTa thatAM yogya vistAra e vAcatAne thAya che; nathI. Emotion (antaHAbha) athavA percep| udAha-kavitAnA viSayane e zabda lagADIzuM te tion (upalabdhi)ne "AtmalakSI" vyApAra kahI ! anubhava ane rasane saMbandha je mULa zabdamAM jaina zakAze nahiM, temane "AtmaniTa vyApAra kahevAnuM che te kavitAnA ja rasasvarU5paNAne lIdhe ApapaDaze." zA mATe ? samajhAtuM nathI. je arthanikathI A5 praviSTa thAya che, eTale svAnubhavarasika ane udiSTa che, te ja "lakSathI udiSTa thaI sake ema che. sarvAnubhavarasika hevA dIrghasUtrI prayoganI jarUra paNa je vyApAranuM lakSya "Atma" chearthAta vyApAranI ! nathI utpanna thatI. " "Atma" ane "parIne laya utpatti athavA pravRtti "Atma" che,-e artha ane te karavAmAM ja A be jAtyanI kavitAne mULa bheda pUra AtmamAM sthita che e artha baMne sarakhA ja che. | thato nathI, Atma ane paranA anubhavane rasika"upalabdha thatA viSaya (object)ne "paralakSI' varaMtu | tAmAM samAveza karavAmAM bheda rahelo che." e rA. nahiM paNa bAhyaniSTha vastu" kahevI paDaze."--Ama | ramaNabhAInI zaDakAnuM nirAkaraNa uparanA khulAsA paNa eo umere che; paraMtu "objective object" | thI thaI jAya che. ane kharuM jotAM e be prakAraema to kahevAne prasaMga ja nathI te "paralakSI nI kavitAne mUlagata bheda te Atma ane parane vastu e paNa saMbhavanI bahAra che; ane "bAhyaniSTha | lakSya karavAmAM ja pUre thAya cheje pachI anubhavanahiM paNa "bAhya athavA bahistha vastu eTaluM ja ! rasikatAne aMza Ave che te AtmalakSaNa ane kahevAya. "bAdhanika vastuno artha ja nathI thato. paralakSaNathI nirapekSa ja kavitAnA anubhava ane Object mATe bIjo zabda ja paDe mATe | rasasvarUpanA pariNAme ja. rA. ramaNabhAI bIje objective mATe "paralakSI yojavAmAM vAMdho | vAMdho e kADhe che ke "objective kavitA e For Private and Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Objective 137 Objective sivuM' vagere zabdovALAM kAvya sudarzana | kAre vAMcyAM che ema teo ja kahe che ane tethI AvA zabdothI bharapUra kAvyo kAvyarUpe cAlI zake emAM sudarzanakArane pitAne te ghaNo ja saMzaya che. e pariNAma mAtra savavRttijanya (Subjective) cheH parasvarUpajanya (0.) nathI. (2) 2, 289 Subjective eka "para" nahiM paNa aneka "parane-manuSyajAtinegrahaNa kare che e jotAM "para" karatAM "sarva vadhAre yogya che." paraMtu "parane artha eka ja "para" ema mAnI levAnuM kahyuM kAraNa nathI. "para"mAM Atmabhinna sarva bAhya jagatane-sajIva nirjIva sarva jagatanoane arthAta manuSyano paNa hene aMge- samAveza thaI jAya che. "sarva' zabdamAM te "Abhane paNa saMgraha thaI javAno bhaya che. prasaMgavazAt eka vAta nevuM chuM ke-varNanAtmaka kavitAnA arthamAM paNa objective poetry kahevAya che, te arthamAM sarvAnubhavarasika kavitA" ema nAma nahiM kahevAya; varNanapara kAvyamAM rasanuM tattva hevuM utkaTarUpe ane, anyatra hoya che te svarUpe nathI hotuM eTale "sarvAnubhavarasika nAma bahu baMdha besaze nahiM. pachI tANItUsIne ThekANuM pADiye to paDAya paNa hemAM vicAranI saraLatA nahiM Ave. vaLI, tattvazAstramAM svaviSayaka" ane "paraviSayaka" (e karatAM te kAMika vadhAre sughaTita zabda rA. vijayalAla kanahaiyAlAle jyA che, -mAnasika(=subjective) ane viSayAbhaka (objective))ema zabda rA. ramaNabhAI ISTa gaNe che-to "viSaya" ane "lakSya" e baMne eka ja artha nirdeza kare che, tethI "AtmalakSI" ane "paralakSI" e zabdanI yojanA sahaja phalita thAya che. "sva" karatAM "Atma" vadhAre ucita che,-subjectego aham, AmA ema hovAthI. subjective ane objective e nAma mULa tatvacintananA aMganAM hoI, kavitAne saMbadhe lagADatAM paNa tattvadarzanapara cintanano saMbandha rAkhanArA vivecanane aMge ja e vaparAya che tethI tattvacintanamAM vaparAya tema ja rasapramANa cintanamAM vaparAya hevA eka prakAranA ja zabda yojavA sughaTita bane che. A sarva kAraNone lIdhe "AtmalakSI ane paralakSI" e nAmane svIkAra mahe karyo che. ane Objective e zabdanA artha darzAvavA rA. narasiMharAve "AtmalakSI ane paralakSI" e pada cijyAM che. paraMtu rA. navalarAme jevAM "svAnubhavarasika" ane "sarvAnubhavarasika" e pada kavitAnA viSayamAM vadhAre ucita ane arthavAcaka jaNAya che. "anubhava" ane rasa" e be vastu kavitAnA saMbaMdhamAM khAsa uddiSTa che ane A be jAtanI kavitAno bheda "anubhava'nA pAtramAM ja che, tethI kavitAnA viSayamAM to rA. navalarAme yojelAM pada IgrejI zabda karatAM paNa vadhAre pasaMda karavA lAyaka che. "Ama" ane "para"ne lakSya karavAmAM ja A be jAtanI kavitAne mULa bheda pUro thate nathI. Atma ane paranA anubhavane rasikatAmAM samAveza karavAmAM bheda rahe che. vaLI, Objective kavitA eka "para" nahiM paNa aneka "parIne-manuSyajAtine-grahaNa kare che e jotAM "para" karatAM sarva vadhAre yogya che. rA. navalarAmanAM pada kavitAnA viSayamAM ja vAparI zakAya tema che e kharuM che. paraMtu badhA viSayamAM vAparI zakAya evA apUrNa vAcakatAvALA zabdono upayoga karavA karatAM dareka viSayamAM teno khAsa vacce atha paripUrNa rIte darzAvAya evA judA zabdono upayoga karavo e bahetara che. "AtmalakSI" ane "paralakSI' e pada paNa tatvaciMtananA badhA viSayamAM cAlI zake tema nathI. Emotion ( aMtaHAbha ) athavA perception (upalabdhi)ne AtmalakSI vyApAra kahI zakAze nahiM, temane "AtmanirNavyApAra kahevA pakSe. upalabdha thatA viSaya (Object)ne paralakSI vastu nahiM paNa "bAhyaniSTha vastu kahevI paDaze. 6. viSayAtmaka [ vi. dhu. ] va. 5, 257: IzvarajJAnanAM sAdhane ghaNe aMze mAnasika (Subjective) hatAM, jyAre vijJAnanAM sAdhano viSayAtmaka (0) hatAM. 7. vastutaMtra, vaiSayika [ hI. va. sa. mI. 171 ] 8. vastugata [ da. bA. ] 9. paMDatara [ ba. ka. ]. -na, bhA. ma. mu. 204-7. 18 For Private and Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Objectivity 138 Offensive war khAnagI kAgaLa tA. 6, 1, 27. rAtAM paNa have luptaprAya thayAM che te haju Objective contact, Indriya- pArasIo vApare che eTale emanI bhASA sabrika [ ma. na. ] hAlamAM hinduone aziSTa lAge e svAce. zA. 10H buddhivyApAra jevA ke bhAvika che. saMka95, parAmarza ItyAdi te paNa IndriyadAre 2. rada, rUDhibAhya, calananya tattata kArya mATenI sAmagrI taiyAra thayA vinA [ da. bA. ]. banatA nathI. AvI je sAmagrI tenuM pRthakkaraNa Obstetrics, prasatizAstra [na. bha. ] karI joIe te tenuM mULa rU5 IndriyasannikarSa sudarzanakAra ane sAMsArika sudhAre, 2, athavA IndriyasatrikarSajanya pratyakSa (saMskAra) 28: tema ja Puberty ane Rubility e e bemAMthI ja maLI Avaze. be bahu ja bhinna vastu che ema kahenAruM vacana Objective method, 1. bAhyAvalokana [ ma na. ] paNa e bhASaNamAM Parvin (pArvina)nA ce. zA. 7H ApaNe ApaNA potAnA Obstetrics (pratizAstromAMthI utAryuM che. cetanavyApAra vikIe eTaluM ja nahIM paNa Obversion, 1. viparItakaraNa [ma. na.] bahAra thakI bIjA cetanadvArA paNa te vyApAra nyA. zA. 70: viparItakaraNane eka anya jevA jaNAtA hoya tene paNa vilokIe te prakAra evo che ke tyAM nirdezanA arthane vicAra rItine bAhyAvalokana kahe che. karyA vinA, te nirdezanuM viparIta arthAta siddha 2. padAtharIti [ 7. ThA. ] | che ema kahI zakAya evuM nathI. ke. zA. ka. 1, 328. 2. asti-nAsti-rUpAntara Objective value, vinimayApelI | [ rA. vi. ] mUlya [ vi. ke. ] pra. pra. 109: trIjA prakAranA avyavahita saM. 1H vastu pedA karavAmAM thatA kharca anumitijJAnamAM atirUpa vAkayane nAtiuparathI je mUlya nakkI karavAmAM Ave ene rUpamAM ane nAstirUpa vAkyane astirUpa vinimayApekSI mUlya" (0. v.) kahI zakAya. vAkayamAM pheravI nAkhIe chIe. jemake sarva Objective view, parAgadaSTi brAhmaNe hindu che tenuM koI brAhmaNa ane hindu [ ke. ha. a. naM. ] nathI"......A saghaLAM ApaNe asti-nAstiObjectivity, viSayatA, parAkRtva rUpAMtara kahIzuM. [ A. bA. ] | Ode, 1. gIta [ 2. ma. ] A gha. ra67H zaMkA--ApaNo AtmA jJAnano viSaya che. chatAM te kyAM rahAme AvIne 2. taMtra [ da. bA. ] bese che? uttara-bese che ja. hAme AvIne (and) besato na hoya to ApaNA jJAnane e viSaya mAtRkAmanA, vicitravIryacanji na ja bane. jJAnamAM hAmAM AvIne besavuM enuM nAma viSayatA ('parAku' 0.) che. offensive war, 1. mAraNayuddha Obsession, (Psycho-ana.) 241221 [ na. lA. ] [ bhU. go. ] sa. na. ga. 479: mAraNayuddha eTale zatru Obsolete, 1. luptaprAya [ 2. vA. ] upara dhasI caDhavAne prasaMge teNe mAgazara ni. 59 jeTalA pheraphAra hinduonI bhASAmAM athavA citramAM caDhAI karavI ke comAsu ke thAya che athavA thayA che eTalA pArasIonI zIyALu pAka lazkarane maLe. ' bhASAmAM thayA nathI, eTale keTalAka zabda, 2. yAna (manasmRti 7, 160) rU, prayogo je pUrve gujarAtI bhASAmAM vapa- | [ da. bA. ] che. ] For Private and Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Olfactory 139 Opposition OIfactory, gandhagrAhaka [ ka. prA. ] | 4. prameyavAda, zeyaprakriyA ni. de.] gu. zA. 43, 149: gandhanI indriya prANa- juo. Epistemology. ndriya che. nAkanA polANa uparanI cAmaDI jene Ontological argument, 244 yUkasa meMbrena kahe che temAM keTalAka bhUvAda [ na. de.] bhAga je gabdhagrAhaka pradeza (olapheMkaTari pradeza) va. 13, pa66: Izvarane vicAra te ja henuM che te ja prANendriya che. astitvapramANa sUcave che arthAta Izvara Oligarchy, 1. alpajanasattAka rAjya vinA vicAramAM ja henA astitvanuM pramANa [ mana. rava.] samAI gayeluM che ane Izvara viSe vicAra hovo kR. 2. gaSaNa, 63: jIvana e samAna ane tenuM astitva na hovuM te banI zake ja vyaktionuM prajAsattAka rAjya che, ane nahi ke nahIM. A pramANane svayaMbhUvAda (o. a.) pazuo gulAma tarIke hoya evuM a95jana kahevAya che. sattAka (0. ) rAjya che. opera, 1. nATathasaMgIta [na. lA. ] 2. umarAvadAra [ hA. da] sana. ga. 4papaH te ( poliyana) pitAnI u. 4. 15. khuda IMglAMDamAM paNa (0,) gADImAM eka sAMkaDA mahelAmAMthI perAumarAvadaramAMthI chUTelI prajA pratinidhionI nATacasaMgIta jevA jato hato. kharI rAjasabhA 1832mAM racAI. 2. saMgIta nATaka [ ma. na.] 3. gaNasattAka rAjya [vi. ka.] ce. zo, pahA: A prakAra uparAMta cakSu 4. getrapati zAsana da. bA.] ane zrotra ubhayanuM je mizraNa che evI paNa kaLAo che:-nATaya, nATaka, saMgItanATaka, Onomatopoeia anukaraNazabda[ka prA] ItyAdi. ba. vyA. 6: prANIonA avAjane ane acetana kudaratanA avAjane anusaratA avAja 3. saMgItavidhAnane khela [2. ma.] thI bhASAmAM ghaNuM zabda bane che, te anu chaThThI pariSa6, 16: saMgItavidhAnanA khelA karaNazabda kahevAya che. (0. ) ne nATakathI judo pADavAmAM Ave - Onomatopoeic, 1. vaniprati- to sAMbhaLavAnI kavitAne ane jevAnA abhibiaka [ ba. ka.] nayane prAdhAnya ApavAnA prayatna karI raMgau. ja. 184: "bhamatArAmanI keDI"nI bhUminI unnati karI zakAya, chellI kaDImAM " marmara" zabda davaniprati- 4. saMgItaka [da. bA. ] bimbaka (0.) che. Opposition, 1. vidhi [ ma. na.] 2. arthAnukArI [rA. vi. pra. 1, 6]. nyA. zA. 29: vidhi aneka rIte bane. Ontology, 1. vastuzAstra [A. bI.] sarvadezavidhi sAme ekadezaniSedha Ave. va. 23, 453 dharma (Religion)ne sAmAM Ave; athavA sarvadezaniSedha sAme parama zAstramAM vastuzAstra (0.) ane mAnasa ekadezavidhi Ave. sAmA dha Ave to te zAstra (psychology) evAM otaprota che paNa judA judA virodha ja che. ke bemAMthI eka ja ne AdhAre dharmanuM svarUpa 2. saMvAdI rUpAntara rA. vi.] racavuM e vRthA prayatna che. pra. pra. 16H A anumitiomAM ApaNe 2. vastusvarUpavidyA [ a. ka. nI. mAtra be visaMvAdImAMthI eka kharUM ane bIjI zA. 122 ] khoTuM, ane moTAmAM nAnAne samAveza thAya 3. sattAviSayakazAstra, sattAvAra che eTaluM ja kahIe chIe. Ane TekAmAM [hIM. 9. sa. mI, 169 ] saMvAdI rUpAntara hazuM ane be visaMvAdImAMthI For Private and Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Optics Optim ism na eka kharuM, ane bIjuM khoTuM hoya e jJAna ja AnuM pramANa che ema kahIzuM. Subaltern opposition, @uilvirodha [ ma. na.] nyA. zA. 61: dha ane 6 ne 3 ane nanAM upAMgavidha kahevAmAM Ave che. Subcontrary opposition, upavirodha [ ma. na. 1 nyA. zA. 60: vAstavikavirodha te A be prakAranuM ja chevirodha ane vyAghAta. paraMtu te uparAMta keTalAka lekhako ane 1 vacce ! paNa virodha mAne che, ekadezavidhi ane ekadezaniSedha vacce virodha kahe che: "keTalAka mANaso DAhyAM che," "keTalAMka mANase DAhyAM nathI. paraMtu udAharaNuM vicAratAM spaSTa samajAze ke A be nirdeza vacce joIe tevo zuddha virodha nathI. A virodhane upavidha evuM nAma ApavAmAM Ave che, ane keTalAka samartha lekhakanuM dhAravuM evuM che ke jene "virodhane catuSkANu" erisToTala vageree kahelo temAMnI be bAjune kAMI nAma ApavuM joIe mATe ja A nAma ane A virodha upajAve che. Square of opposition, CalatcatuSkANa [ma. na. nyA. zA. ] Optics, 1. dazanAnuzAsana, darzanavidyA [ma. rU.] ce. . ca. (1) : nAnA kopanikasane kekanI nizALamAM vidyakanuM kAma zikhavyuM; paNa gaNitavidyA, darzanAnuzAsana, khagoLavidyA tathA citravidyA para ene ghaNe bhAva eTalo hato. (2) 11: eNe (nyUTane) siddha karyuM ke prakAza ! kiraNothI thayela che ne kiraNamAM e pramANe raMgo rahelA che tathA dhoLA prakAzanuM pratyeka kiraNa lAla, pILo ane vAdaLI e traNa mukhya raMganAM kiraNonuM baneluM che tathA A traNa kiraNemAMnuM eka, bIjAM be kiraNa karatAM ! vanuM athavA ochuM vakra gati pAme evuM che. evo manahara zedha karyAthI darzana vidyAne pAye racAya. 2. daSTividyA [na. lA.] sa. na. ga. 251H 1666mAM teNe (nyUTane) zodhI nakkI karyuM ke paramANurUpa vIkharAI jAya tevAM kiraNo ekaThAM maLethI rozanI pedA thAya che; sapheta rezanInA kiraNamAM sAta raMga che; e zodhathI daSTividyAnuM bIja ropAyuM. 3. dRSTizAstra [ma. 2.] zi. I. 170: daSTizAstrane prathama pATha prakAza ane aMdhakAra tathA jUdA jUdA raMgane bheda jANavAmAM ene maLaze. Optimism, 1. pravRttimArga [ma. na. ce. zA. ] 2. sukhavAda [ hi ga.] kA. mA. upadyAta, 26H tyAra pachInA * hadayavINA mAM hadayane karuNa bhAvathI Ardra karI nAkhe tevA prasaMge ghaNA che. temAM kalpanA ucagAmI thayelI che; taraMgavRttinuM vilAsIpaNuM gayuM che, ane "kusumamALA'mAM vyApI rahela sukhavAda khasI gayA che. paNa tene sATe gaMbhIratA AvI gaI che. 'kulanI sAthe ramata" mAM jaNAvela duHkhavAda "hRdayavINAmAM kaMIka pradhAnapaNe jAmyo che. 3. AzAvAda [ a. ka] juo Meliorism, optimist 1. AzAdaza[go, mA.] sa. caM. 4,67: rAjAonI vAtamAM tame be jaNa nairAzyadarzI-pessimists-cho; ame AzAdazI 0. chIe. 2. saibhAgyavAdI [ , ke. ] Ti gI. 307, karmayoga ane karmatyAga ( sAMkhya kiM vA saMnyAsa ) A be mArgone salIe pitAnA Pessimism nAmanA graMthamAM Optimism 241 Pessimism mai ale anukrame ApelAM che. paNa amArA mata pramANe A nAma barAbara nathI. Pessimism e zabdano arayA athavA kALA mahAnA" e vanyartha thAya che. paNa saMsArane anitya samajIne te choDI denAra loka anaMdI hoya che, ane teo saMsAra choDe che te paNa teo AnaMdathI ja cheDe che eTale temane (Pessimist) durbhAgyavAdI kahevA e amAre mata barAbara nathI. enA karatAM karma yogane For Private and Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Option 141 Organ Energism (pravRttimArga) ane sAMkhya athavA sa. na. ga. 224H sillAnA maraNa pachI saMnyAsamAne Qiuietism (nivRtti- sIjhare remamAM AvI potAnI bAvIsa varSanI mAga) evAM aMgrejI nAma ApavAM e vadhAre vaye bhASaNa karI suktAnuM ( suMdara bhASaNa prazasta che. vaidika dharma pramANe bane mArge karanAra evuM) mAna meLavyuM. prApta thavAnuM brahmajJAna eka ja hoIne bannemAM 2. vAsvIra [ ka. mA.] AnaMda ane zAMti te ekanI eka ja che. gu. 193, caitra, 86: vAkapaTutAmAM Demeeka mArga AnaMdamaya ane bIje duHkhamaya sthanIsanI spardhA karanAra vaktAno vAsa-rAmanA athavA eka sibhAgyavAdI ane bIje durbhAgya svAtaMtryanA chellA vAgvIra sIserenuM ghara ! vAdI evA bheda ame karatA nathI. Oratory, 1. vAmAdhurI [ma. na.] 3. sukhavAdI [ ma. i. sa. 29 ce. zA. 17: vAgmAdhurI, nayapaddhati, nIti 425 ] Adi zAstrone AdhAra evA vyApAranA jJAna 4. AzAvAdI [da. bA. ] upara ja rahe che. Optimistic, AzAvAdI [ba. ka.] | 2. vAkapaTutA [ ka. mA. ] aM. 13: A AzAvAdI (0.) out Orator. tarkaparaMparAmAM zikSaNane lagatA vadhAre nahIM 3. vakatRtva [na. .] to traNa muddA sarvamAnya thavA yogya che. a. ka. 2594 vakatRtva ane kavitvanI option, vikalpa [ajJAta ] Anandajanaka ramaNIyatAnI nIce gUDha raheluM Optional, 1. eNchika [A. bA] | viSa alakSya rIte janamaMDaLanA karNamAM ane 2. marajIAta [mo. ka.] pachI hRdayamAM chAnuMmAnuM praveza kare che. (mULa gAM. vi. 268: A baMnene sArU aMgrejIne aMgrejI:-Beneath the delightful charms of oratory and poetry, tbe marajIAta viSaya gaNI te bhASAnuM sArAmAM poison sAruM jJAna ApavAmAM bAdha nathI steals imperceptibly into 3. vaikalpika [ gu. vi. vi. 99] ear and heart.) Oracle, 1. devAjJA [na. lA...] Organ, 1. mahAvAgha [ jJA. bA.] va. 18, 3: e rIte vizALa zAtisAdhaka sa. na. ga. 494grIka deva devIonI mahAvAda (0.) A visaMvAdakSubdha vizvamAM mati enI pratiSThA karI maMdire besADatA ne tyAM orekala-devAjJA jANavAne pUjArIe apUrva saMvAda sthApanAruM thaze. 2. 1. avayava [ ma. na. ] rAkhatA. 2. devavANI [ ka. prA.] juo Vital organ. gu. zA. 47, 35H A devavANIomAM 2. gAtra, iMdriya [ da. bA. ] relI zaheranI devavANI prasiddha thaI che. 3. 1. vAjIMtra [ na. 3. ] 3. gUDha daivIvANI [ hI. vra.] na. gra. 1, 336H hAla kavie je kahyuM sa. mI. 1390 DelTInA sUryadevatAnA ! teno lakSAMza paNa 1860-65 mAM koIe kahyo maMdiramAM gUDha daivIvANue "sekeTIjha DAhyAmAM heta te tenI sAme rAsta tAra, DAMDiye, DAhyo mANasa che " ema je jaNAvyuM hatuM te gujarAtamitra, zALApatra, DIkAkAra, caMdradaya devo vANInA rahasyanI vyAkhyAmAM sekreTI vagere te kALanAM sudhArAnAM vAjIMtroe ( 00.) jJAna zabda saMkucita arthamAM vAparyo hate. anaMtamukhe cetathI mATe siMhanAda uThAvI Oral-erotism ( Psycho-ana. ) tene kAro ne kAca ja karaDI khAdho hota. 2. mukhapatra [ vi. ka. ke. ] vadanettejita kAmukatA [ bhU. ga.] Vital organ, jIvananirvAhaka Orator, 1. suvaktA [ na. lA.] | avayava [ ma. na. ] For Private and Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Organic 14ra Organism ce. zA.428: pratyeka sukhakara ke duHkhakara | Organic whole, saMsRSTi [ha. va.] mane vyApAranI sAthe jIvananirvAhaka avayavo va. 13, 511: suSTi paraspara agADagI ane icchAdhIna nAyuo upara paNa asara bhAvane saMbandha dharAvanAra bhAgonI banelI thAya che. eka saMsRSTi (0. w.) rUpe che ke nahIM te Organic, sendriya, sAvayava [ u. ke. ] | praznane saMpUrNa uttara vijJAnazAstronA abhyAsaTi. gI. 172-3 vyavasthAtmaka buddhi ane thI ja maLI zake che. ahaMkAra e be vyakata guNa mULa sAmyavasthA 2. suSTi saMghAta [na. de.] vALI prakRtimAMthI utpanna thayA eTale prakRtinuM hiM. ta. I. pU. 8: upara jaNAvelA aSTa ekasapaNuM tucyuM, ane tenA aneka padArtha vasune suzliSTa saMghAta (0. w.) saMgamanI thavA lAgyA te paNa hajI tenuM sUkSmapaNuM zabadathI vilakSita che. kAyama che, eTale have taiyAyikonA sUphama para- 3. avikalAMga, svayaMpUrNa, svayaMmANu tarapha have prayANa thAya che, ema kahIe to jIvI [da bI.] cAle. kAraNa, ahaMkAra utpanna thatA pahelAM Organisation-organization, prakRti akhaMDa ane niravayava hatI. kevaLa buddhi 1, vyavasthA [va. eN.] ke kevaLa ahaMkAra e vastutAe jatAM kevaLa va. 1, 68: hiMdusthAnanA lakamAM khAsa guNa ja che. eTale prakRtinA dravyathI e chuTA che. khAmI e che ke teo ekaThA thaI ( cooperaevo uparanA siddhAntano artha karavAno nathI. paNa mULa ekarasa ane niravayava prakRtimAM A tion ) 4141811 049741 (organization) guNa utpanna thayA eTale tenuM ja bahurasa ane karI zakatA nathI. - sAvayava dravyAtmaka vyakata rUpa thAya che, evo 2. saMvyavasthA [ A. bI.] Ane ekaMdara bhAvArtha che...AmAMthI niri- va. 5, 473: ghara zI rIte calAvavuM tathA ndriya padArthane mukAbale sendriya sRSTi zreSTha enI saMvyavasthA (organization) zI hevAthI, senidrayasRSTinuM sAtvika eTale satva rIte karavI ? guNanA utkarSathI thanArI evAM paNa nAma che. 3. AyeAjanA [da. bI.] (aMgrejI bhASAmAM A ja artha TuMkAmAM kahyo hoya kA. le. 1, 196H kaI dhanika zeThIo te ema kahevAya ke-The Primeval matter nIti anItinA vidhiniSedha cheDI kevaLa kAyade. (Prakriti) was at fist homogenious. sara evA badhA mArga AdarIne pise meLaIt resolved (Buddhi) to unfold itself vavAnI keTalI bhAre AjanA ( organisaand by the principal of differentia tion) karatA najare paDe che? tion (Ahankar) became heterogeni. 4. saMyojana [caM. na.] ous. It, then branched off into two gu. 1983H piSa, 355: juo sections-one organic (Sendriya ) Discipline. and the other inorganic (Nirindriya ) ) 5. saMgaThana, kAyAbhAva [da. bA. ] Organic process, zarIravaMtargata Organiser, yajaka [ ki. gha.] vyApAra [ma. na. e. zA.] sahajAnaMda svAmI, pa0: svAminArAyaNa Organic relation, 245-911390 eka apratima saMsthApaka ane yAjaka (o.) bhAva [ ha. va.] hovA uparAMta temanAM neNAMmAM akhaMDita prema va. 13, 511H aDagADagI bhAva (0. r.) | taNe pravAha" vaheto hate. ane hetumannA (Intentionaliy) e be Organism, 1. zarIra [ ma. na. ce. buddhinA ja mukhya guNo che. zA. pacha1] For Private and Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Original 143 Oversoul 2. indriyaviziSTa racanA, piMDa | va. 1, 312H iglAMDanAM vata mAnapatro [hakA. ke. zA. ka. 1, 3ra7]. yurepanAM vartamAnapatramAM sahuthI vadhAre sva3. saMsRSTi [ ha. va. va. 14512] | tatra che eTaluM ja nahi paNa ka95katA (0.), nUtanatA, AvaDa-sAmartha, jInsa ane vividha4. avayavI [prA. vi.] tAmAM sarva deze karatAM caDhe che. vINA, 1927, 180: jIvanazAstromAM ApaNe jene eka avayavI ( 0.) kahIe ene upara 5. viziSTa zakti [ ba. ka.] nAM be zAstromAM kahyuM sthAna nathI. va. 5, 330: manuSyane tenAM karma nacAvI 5. karaNa [ke. ha. a. na.] rahe che tathApi e nAcamAM ja puruSaprayatna mUtimAna thAya che te pramANe paraMparAdara 6. seMdriya [ da. bI.] saMcitano upayoga ane upabhoga karavAmAM ja Original, svata:kalpita [ ku. bho. ] kavinI viziSTa zakita (0.) Dagale Dagale chatI bhe. che. prastAvanA, 8H svataHkalpita pustaka thAya che. racavAno A mahAre prathama ja prayAsa che. 6. apUrva racanAzakti [ kA. cha. 2. mULa [ aM. sA.] zrI. go. 231]. bhA. le. 16H AvAM naDatara chatAM thoDA 7. navInatpAdakatA [ che. bA. sa. mULa graMtha-original works-thaI zakavAne jega hato ne te thayA nathI te ApaNane 22, 12 ] bhUSaNadAcaka nathI. 8. utpAdakazakti [ svAmI AnandI 3. mAlika [ 2. ma. ] na. sa. 1, 262. va. rara. 128: hiMdI bhASAmAM nATakone | | Orthodox, 1. satpathadhArI, satyathaabhAva che te jotAM gujarAtI bhASAnAM nATaka gAmI [ ma. sa.] mailika (o.) ane mUlyavAna jaNAya te ga. o. uddaghATana teo svadharma saM. teTalA parathI saMtoSa mAnIne besI rahI badhamAM satpathadhArI-satpathagAmI ( . ) zakAya tema nathI. (orthos=right, and dox-opinion. 4. apUrva, svataMtra [ajJAta] Right-sound-in opinion and doct 6. svakalpita [se. vidyA ramaNabhAI rine) hatA. nIlakaMTha, kAntamALA, 168] 2. purANapaMthI [vi. ma.] | Originality, 1. sargazakita va. 26, 349: ApaNA dezanA purANa[ ge. mA.] paMthIo (0) mAne che ke jUnuM che eTaluM sa. caM. 1. 213: tenuM mastiSka (magaja) badhuM ja sAruM che. sarga-zakita (0, navIna kalpanA utpanna karavA | Over-determination, (PsychonI zakti)vALuM gaNAtuM. ana.) bahukAraNatA [bha. ge.] 2. nisargazakita [go. mA.] ] Oversoul, atijIva ba. ka.] na. jI. 42: meghadUtanuM bhASAntara, bALalagna- sA. 4, 1, 287: mRtyunA sarvasAmAnya batrIzInI garabIo, keTalAMka pustako uparanAM tema pharI pharIne hRdayabhedaka anubhavathI jIva vivecana vagere keTalAka viSaya navalagraMthAvalinA ane atijIva (sela (soul) ane ovara helA tathA bIjA bhAgamAM AvyA che. te sela (over soul) (AtmA ane paramAtmA navalarAmanI nisargazakita (0 ) rasikatA... zabdo ApaNAmAM jANe ajANe koI ne koI vagere guNonA uMcA jatA vRkSanuM darzana pAribhASika arthamAM ja vaparAya che. koI paNa karAve che. paMthanA maMtavyathI lezamAtra dUSitabhUSita nahIM 3. ka5katA [va. A.] evA uccAraNane mATe "atijIva' jevo navo For Private and Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Overtures 144 Paradox zabada yojavo paDe che.) jIvana ane parajIvana, | svArtha ane prema, bhoga ane tyAga, preya ane zreya, meha ane satya, e yugmonA paraspara saMbaMdhanI mImAMsA uddabhave che. Overtures, pUrva raMga [go. mA.] da. a. 102: IgrejI nATakazALAmAM nATakArazmi pahelAM gAnavAghAdika pUrvaraMgane mukAya che ane te pUrvaga che. kahevAya che. pUrva raMga athavA 0. samApta thAya tenI sAthe nATakanA pAtrane mATe paDadA upaDe che ane nATaka sAMgopAMga bhajavavAno AraMbha thAya che. P Palaeontology, purAkalpajIvavidyA | bhaLyo tethI evA bhAvAzraya nRtyanuM nAma mAga [ prA. vi. ] (P) kahevAyuM. vINA, 1928, 46: je jIvanazAstra vikAsa- 2. nAtha [ ma. na. e. zA. ]. vAdano siddhAnta sthApyo na hota te bhUta juo Opera. jIvanaravarUpAnuM nirUpaNa karanAra zAstra-pura- Paper nivedanapatra [ vi. ka. ]. kalpajIvavidyA (P.)ne e siddhAnta zodhI | ka. 3, 3, 5: koi sarjanAtmaka navI kRtinuM kADhavo paDayo hato. athavA te paMDitanI navI zodhaLanA niPalcenzoic era AdijIvasRSTimahAyuga vedanapatro (peparsa) nuM vAcana potAnA samakSa '[ vi. ka. ] karAvIne tene vize mata Ape. ka. 1930, Disembara, 346 samudrane ! Parable, 1. duSTAntathA [ na. .] taLIe vistarelI ajI. ane lArIAnI kAcI nU. 4. 235H A AkhyAna buddhacaritapAkI sRSTinA aMtima yuganI ghaDIo gaNAtI | ne eka bhAga che. buddhanI pp. (daSTAntakathA) hatI, tyAre ja e vistAramAM rItasaranI mAM eka kisA gemInI p. che. jIvasRSTine pahelavahelo udaya thayo-AjathI 2. bodhavArtA [ nhA. da. ] Azare sADAcAra kareDa varSa para. e samaye u. 4. 24 sonA maheranI bodhavArtA (the zarU thayo te AdijIvasRSTimahAyuga (pelI Parable of Talents), vyaktione mATe ojheIka IrA). teTalI ja samrATe ane sAmrAjyane mATe Panorama, saMpUrNa dRzya vistRta dRzya, | sAcI che. da paTa [ da. bA. ] 3. daSTAna [ba. ka. ] Pantheism, 1. sarvezvaravAda [.mA.) { oglan Allegory. og Monotheism. 4. AkhyAyikA, bedhakarUpaka 2. zabala brahamabhAvana [ da. bA. ] og Monotheism. Paradox, 1. ayuktAbhAsI vacana 3. brahmavAda [ ha. 9. sa. mI. | [ ga. la. ] 168 ] su. 1982, Azvina, pa9 enAM ayutA4 sarvAtmavAda [ da. bA. 3 | bhAsI vacana ( pp. ) ane marmavAkya Pantomime, 1. mArga [ 2. u. ] (witty sayings ) bahu jANItAM thayAM. nA. pra. prastAvanA, 11. ekalI nAcavAnI 2. virodhAbhAsa, viparIta - kiyA abhiyarahita thatI hatI. temAM bhAva bhAsa [ hI. va. sa. ma. 173] For Private and Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Paragraph 145 particular Paragraph, 1. khaMDa [ go. mA. ] | bhAva gadyamAM sArI chaTAdAra bhASAmAM lakhI batA2. pariccheda [ ka. mA. ] vavo ene caritArtha kahe che. madhya vyAkaraNa, 220H amaka viSaya upara 2. vivaraNa [ajJAta ApaNe ApaNA vicAra mAMe darzAvIe | Parasite, 1. uparoha [2. ma.] chIe ke lakhANamAM mUkIe chIe tyAre prathama 2. vAMdo [ da. bA. ] te te viSayanA judA judA mudAo nakkI ApavItI, paricaya, 3H meM joI lIdhuM ke, karIe chIe ane pachI te dareka para vivecana aMgreja lokonA parizrama upara gujAre calAvakarIe chIe. e muddA viSe DuM lakhavuM hoya nAra A koI vAMde (P.) nathI. te e judA judA paricchedamAM (peregrAphamAM) Parasitic, papajIvI ba. ka.] Ave che. su. 1983, phAgaNa, 97H vastIne bIje 3. vAyakalApa [ ba. ka. ] eka vibhAga kheDutane cUsIne ja AvanAra che. bha. 23: vAkayarUpa ekama (unit) thI Ane mAravADI kahe, zAhukAra kahe, modI kahe, AgaLa vadhI vAyakalApa (p. paricacheda ) vize vaNika kahe: A varga kane thoDI muDI ane thoDI vicAratAM -artha ane bhAvanA Aroha avaraha zAkha hoya che, ane tenA jora upara te kheDutane te ja kavitAmAdhuryanA kharA Aroha cUsIne potAno nirvAha kare che. A paropajIvI avaha che. ( P. peresAITika) vargarUpa vele kheDutarUpa 4. kaMDikA [ da. bA. ] tamAMthI sasta cUsate aTake tema tema ja ka'. le. 1, 518, keTalAka pratyathI evA ! kheDUtanI sthiti sudhare. majhAnA TuMkA ane paheladAra zabda banI jAya 2. beThAkhAu [ vi. ke. ] che ke tevA be cAra zabdothI lAMbA lAMbA vAka saM. 50H jeo sIdhI rIte utpatti karatA nuM ane kaMDikAonuM (upaniSadamAM pravacananA nathI ane bIjAoe pedA karelA dhana upara nAnA nAnA aMzene kaMDikA kahe che. kaMDikA jIve che tevA muDIdAra, vakIla, zikSaka vagere eTale vistRta lakhANane anukULatAe pADele lokene sAmyavAdIo "beThAkhAu varga' athavA kakaDe. ApaNe nibandhanA kakaDArUpa peregrAphane ! paropajIvI varga' kahe che. kaMDikA kema na kahie?) kAma sarI jAya che. ! Parody, 1. parihAsamaya anukaraNa 5. vAkyasamUha [ ba. ka. ] [ ra. ma. ] ka. zi. 15: igreinI e karatAM paNa hA. naM. 90: hAsyamaya kRtine bIje eka vyApaka asara ApaNI bhASAmAM vAkabaMdhAraNa, prakAra te p. (parihAsamaya anukaraNa) che. e prakAra evo che ke gaMbhIra viSayanA koI ane vAkyasamUha (P.) nAM valaNa, ane pravAhI lekhamAMnAM vacane ke zailInI nakala halakA paNuM upara thayelI che. viSayanA varNanamAM karavAmAM Ave che, ane e 6. khaMDaka [ ba. ka. ] rIte gaMbhIratA tathA laghutAne pAse pAse pra. varSa 3, pR. 112: chaMda (metre) kaDI mukIne te benA virodha vaDe hAsya upajAvavA(standa), khaMDaka (D.), katinA vibhAganI mAM Ave che. guthaNInI rIta, kRtinuM aikaya sAdhavAnI rIta, 2. pratikAvya [ a. pha. sA. ] saiva aucitya ane sAMdanA prakAra, artha pravAhanAM gati ane vahana, Adi sarva aMzenI 3. upahAsAtmaka anukaraNukAvya nirIkSA kalArUpanI vicAraNAmAM Ave. [ vi. ma. va. 21, 263. ] Parapet (Arch) haiyArakhI [gavi.] 4. vinodavikRti [ da. bA. ] Paraphrase, 1. caritArtha [na. la.] | Particular, ekadezI, ekataMtra, na.graM. 3, 155 padyane saghaLo artha tathA apUNa [ ma. na. ] 19 For Private and Personal Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Passage Passion nyA zA. 47: (1) nirdeza sarvadazI ke | ekadezI hoya che; nirdezane A nirNaya karavAmAM je gharamAM kAma lAge tene pradeza evuM nAma ApavAmAM Ave che. (2) sarvadezI ane ekadezI e zabdane badale pUrNa, apUrNa sarvataMtra taMtra ityAdi nAma pAzcAtya lekhake vApare che. Particular proposition, l. ekadezI nideza [ma. na. nyA. zA. sadara ] 2. ekadezIya vAkaya [ rA. vi. ] pra. pra. 100: ApaNe vAkane savazIyA ane ekadezIca kahyAM che. sarvadezIyamAM kartApadavAo sarva vyaktione nirdeza che ane ekadezIyamAM kartapadavAo sarva nahi paNa ochI vyaktione nirdeza hoya che te uparathI e nAmo ApaNe e vAkayone ApyAM che. 2. alpagrAhI nirdeza [ma. 2.] a. nyA. have ApaNe niyata nirdezane vicAra karIe. temanA guNAnusAra ane parimANAnusAra vargo thAya che. guNAnusAra teo kAM to astitvavAcaka athavA abhAvavAcaka hoya che, ane parimANAnusAra teo kAM te sarvagrAhI universals athavA alpagrAhI (kha) heya che. Fallacy of particular premisses, ekadezAvayava [ma. na. nyA. zA.] Passage, vAkyasamUha [ na. bhe. ] a. ka. 191: alabata, hevA keTalAka vAkayasamUha hoya che ke hemAM vicAra ane vANI bhAvanA pravAhathI taNAyAM jAya che ane pUrNa rIte ekabIjA joDe mizra thaI jAya che. (mULa aMgrejI:-Of course there are passages in which the thought and language are borne along by the stream of emotion and completely intermingled.) Passion 1. bhAva [ na. lA. ] jU, na. ga. 328: gAthAo chaMdagI tathA saMsArI rItabhAtanuM barAbara catAra Ape che. ane mananA je bhAva (pp.) te pUrA che ke ! adhurA ke kheDavALA e te zodhI batAve che. ' 2. Avega, rAga [ma. na.] ce. zA. : (1) juo Enlightened, (2) ra29. 3, manerAga [2. ma.] ka. sA. 294: zabda gaThavavAnI ke artha kahADavAnI caturAI darzAvanArAM ane sAdhAraNa manoraMjana karavAnA uddezavALAM je padya lakhANene gujarAtI bhASAmAM kavitA kahevAmAM Ave che tene ThekANe IgrejI bhASAnI antaHAbha (Emotion)thI utpanna thatI, marAga (D.) thI paNuM, ane bhavya kalpanA vaDe kudaratamAM rahelAM addabhuta satya, saundarya ane prabhAva sAdI paNa manahara bhASAmAM darzAvanAra kavitenI paddhati dAkhala karavAnI jarUra che. 4. rasAbhiniveza [ba. ka.] yu. 1980, aSADa, 36 hAjate (appetites vien 1131011a (sentiments ane rasAbhiniveza ( pp.) ane rasikatA ( taste) tathA zuddha buddhi vyApAra vA paryapaNuM (philasuphI)mAMthI bhAvanAo (ideals) prasa che, tema tema, cAritryavizuddhi baMdhAtI Ave che. 5. hRdayabhAva [na. bho.] kau. 1. 1, 35H pAlve vaLI kahyuM che narrative 24491 descriptive 2441c vRttAnta athavA prakRtisvarUpanA varNanavALAM kAvyano paNa saMgraha lyriemAM thaI sake; mAtra eTaluM ke hemAM rapidity of movement (saga saMcalana ) brevity (saMkSiptatA), ane colouring of human passion (mAnavanA hRdayabhAvanI chAyA), AvavAM joIe. 6. cidrasa, baddharAga [ ba. ka.] li. 9-10H jANIto vivecaka hejhaliTa lakhe che, kavitA kalpanA ane cisonI vANI che. kavi kisane gurumitra le huMTa lakhe che, kavitA satya siMdarya ane zakitanA badarAgane udagAra che, jemAM vAkyo kalpanA ane lAlityathI lasI rahe che, ane vANI vividhatAmAM ekatA sAdhatI pramANamAdhuryamAM vahe che (ciso =pp. baddharAga=p. ) For Private and Personal Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Passive Passive 147 7. bhAveDhega, bhAvaka (na. bho.] a. ka. (1) 142: naTane bhAga uttama bhAvanArUpa hovo joie pAtranA bhAga joDe samabhAva thare, pitAnA bhAThegathI svakIya banele he nahiM. (mULa aMgrejI:-His i, e. the actor's passion must be ideal, sympathetic). (2) 183: tema hamArA hAtha vaDe jANe havAne khUba zaherI nAkhatA ho-Ama, Ama-tema paNa nA karaze; paNa taddana mRdutAthI heno upayoga karaje, kemake hamArA bhAvodrekanA dhasatA pravAhamAM, vAvAjhoDAmAM, ane tephAnamAM, hamAre hevI samadhAraNa vRtti meLavavI ane pedA karavI joIye ke tethI e bhAdrakamAM suMvALApaNuM ANe, (mULa BMW:--Nor do not saw the air too much with your hand, thus; but 118e all gently; for in the very torrent, tempest and as I may say, whirlwind of your passion you must acquire and beget a temperance that may give it smoothness.). 8. anurAga [ da. bI.] Passive, 1. sthira [ma, na.] juo Active. 2. ajJAta, karmadhAraka, phalarUpa ame kaI jANatA na hatA. e vakhate meM e hIlacAlane "pasIva rijhIsTansa ane nAmathI oLakhAvI. laData jema AgaLa vadhatI gaI tema pesIva rijhIsTansa nAmathI gUMcavADo thato gayo ane A mahAna yuddhane aMgrejI nAme ja oLakhAvavuM e mane zaramabhareluM lAgyuM. vaLI kemanI jIbhe e zabdo caDhI paNa na zake evA hatA. tethI "inDayana opInIana'mAM sArAmAM sArA zabda zodhI kADhe tene sArU eka nAnuM sarakhuM inAma jAhera karyuM. temAM keTalAMka nAmo AvyAM. A vakhate laDatanuM rahasya "InDiyana opiniana'mAM sArI rIte carcAI gayuM hatuM tethI harIphenI pAse zodha karavAne sAruM pramANa mAM pUrato sAmAna hato ema kahI zakAya. maganalAla gAMdhIe paNa e harIphAImAM bhAga lIdhe. temaNe sadAgraha nAma mekavyuM. e zabda pasaMda karavAnuM kAraNa jaNuvatAM temaNe lakhyuM ke komanI hIlacAla e eka bhAre Agraha che ane e Agraha sa6 eTale zubha che tethI temaNe e nAma pasaMda karyuM che. meM emanI dalIlane sAra TUMkAmAM Apela che. mane e nAma pasaMda paDayuM chatAM huM je vastu samAvavA chate hate ene samAveza temAM nahoto thatuM tethI meM 6 ne huM karI temAM ca joDIne "satyAgraha " nAma banAvyuM. satyanI aMdara zAMtine samAveza mAnI kaMIpaNa vastune Agraha karatAM temAMthI baLa utpanna thAya che tethI AgrahamAM baLane paNa samAveza karI hindI hIlacAlane " satyAgraha" eTale satya ane zAMtithI nIpajatA baLanuM nAma ApI oLakhAvavAnuM zarU karyuM ane tyArathI pasIva rijhIsTansa zabdano upayoga A laDatane aMge baMdha karyo te eTale sudhI ke aMgrejI lakhANomAM paNa ghaNI vakhate pesIva rijhIsTansano upayoga tajI satyAgraha athavA to kaMI bIjA aMgrejI zabdano upayoga karavAnuM zarU karyuM. 2. sAttvika pratiyuga [ u. ke. ] sa. 19, 15 mi. gAMdhInI saradArI nIce ApaNuM badhue A hakkanuM saMrakSaNa karavAnA Agraha upara AvI gayA che. A ce. zA. 215H nAyupratyakSa badhA kAMIka kAryakartavasvarUpa che, phala athavA kAryarUpa nathI. . akriya [ ajJAta] 4. beThuM [me. ka. navajIvana 5. aceSTa [na. bho] zivalinI, puraskaraNa, 39. 6. vidheya, udAsIna [ ke. ha. a. na.] Passive resistance, 1. satyAgraha [ mo. ka.] * sa. I. 1, 145: komanA A irAdAne athavA hIlacAlane zuM nAma ApI zakAya e For Private and Personal Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Passover 148 Pathetic Agraha prakaTa karavA mATe teoe sAvika pratiyogane mArga grahaNa karyo che. 3. sahunAtmaka pratikAra [caM. na.] sa. 22, 461: bIje TharAva " sahanAtmaka pratikAra P. 1.-satyAgraha" bAbatano hato. 4. zAMta avarodha zAMtapratirodha [na. bha.] va. 11, 473: thoDA samaya upara P. R, ( zAnta avadha) nA praznane saMbaMdhe amuka rIte ja mata Apavo ema saMkucita ma DaLa ( "prajAmata nA pratinidhimaMDaLa) taraphathI badhA sainikone AjJA thaI. ( zAMta pratirodha vadhAre ThIka-na. le.) Passover, vistAra [ ki. gha.]. Izu khrista, 10 mArca athavA eprila mahinAmAM yahudI lokonuM moTAmAM moTuM nistAra (n) nAme parva AvatuM. yahudI loko sahIsalAmata raNane oLaMgIne pAkisTAInamAM AvI pahoMcyA tenI yAdagIrImAM e tahevAro manAyA hatA. Pastoral poem-poetry 9. artkavitA |na. lA] sa. na. ga. 39H vanakavitA-emAM gAmaDAM, vADI, vana vagere sthaLanuM ane pazu pakSI ane jhADa pAna tathA te sthaLamAM vasanArAo e saMbaMdhI kathana hoya che. bharavADa ane kheDutanA viSayane lagatI je bAbato te e kavitAmAM che. DuMgara, nadI, sarovaranAM varNana paNa emAM Ave. sRSTinA padArthonA dekhAnA ane jIvavALI vastuonAM svabhAvanAM-sukhanAM varNana e kavitAmAM che. dANalIlA mahinA vagere che. Pathetic fallacy, 1. vRttimaya bhAvAbhAsa [ ra.ma.] ka. sA. ra2H jyAre kavi pote pitAnI tarathI varNave che ke e banAvo te samaye prakRtimAM banyA tyAre te A kalpanAne P. F. ( -vRttimaya bhAvAbhAsa ) kahe paDaze; arthAta amuka samaye mAnava vyaktinI je amuka vRtti hoya te prakRtimAM paNa dazyamAna thatI mAnI levAnI bhUla AvA vicAramAM rahelI che. 2. asatyabhAvAropaNa ni.bho.] ma. mu. 1, 202: Pathetic Fallacy nuM bhASAMtara rA. ramaNabhAI A zabda ( " vRttimaya bhAvAbhAsa " ) mAM kare che, paraMtu kAvyazAstramAM "bhAvAbhAsa" ne viSaya kAMIka judo che. anucita viSayamAM pravartatA rasa tathA bhAvane AbhAsa gaNAya che, ahiM anucitatAno prazna Avato nathI. tema ja vRtti" e zabdano artha attitude mananI athavA hRdayanI bIjI bAhya padArtha tarapha sthiti ema arthanuM prathama bhAna thAya che. Feeling hadayanA bhAvanuM calana, athavA " bhAva ' ema artha tarata nathI samajhA. rA. ramaNabhAIe temanA "kavitA" vizenA nibandhamAM ( kavitA ane sAhitya pR. 26 mAmA ) kahyuM che ke paMDitarAja jagannAthe rasane ke tenA sthAyI bhAvane 'cittavRtti nuM nAma ApyuM che. e AdhAra " vRtti" zabdane vakhate apAze. paraMtu, paMDitarAja tarapha saMmAnane bhAva mahAre kAyama rAkhIne paNa kahevAnuM mana thAya che ke " vRtti che. zabdane e apradhAna artha che. te vAta dUra rAkhIne paNa, " vRtti ' karatAM " bhAva ? zabdamAM sabaLatA vizeSa Ave che, tema ja vRtti ane bhAva e baMne zabda sAthe vAparatAM vRttimaya bhAvAbhAsa' mAM eka jAyanI punarukti khUMce che, tema vaLI Fallacy ne artha "AbhAsa" zabda karatAM be asatya ? zabdathI vadhAre saphaLa rIte batAvAya che. nyAyazAstramAMnA hetvAbhAsa te pAzcAtya Logic mAMnA Fallacy zabdanuM kharekharuM pratisvarUpa te vanakavitA che. - 2. gopakAvya [ go. mAM.]. na. jI. 19: "vrajavilAsa" nATaka lakhavA dhAryuM ane tenAthI Pastoral Poet (gepa kAvyane kavi) banavAnI hoMsa karI. Pathetic, bhAvAtmaka [2. ma.] ka. sA. 350: "vadAya " upakArane svIkAra | uDI gayeluM svapna" ityAdi kALe kevaLa bhAvAtmaka (pra.) che. For Private and Personal Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Pathology 149 Pedant nathI, eTale e rItye paNa "AbhAsa" zabda tyAM vecAya, vidyA bahoLA lokamAM pANImAM mATe pramANa nahi maLe. A sarva kAraNone nAkhelA kAMkarAnI jema kuMDALAM meTAM thayAM lIdhe "asatyabhAvArapaNa" e nAma mahe jAya che tema phelAya evI vAtanAM sAdhana svIkArya gayuM che. tema vaLI "vRttimaya bhAvA- karavAnI UlaTa lAvavI ane tema karavA maMDI bhAsa" e nAma karavAM "asatya bhAvArepaNa" paDavuM enuM nAma dezAbhimAna. (2) aMgreja, nAmathI arthabodha tAtkALika ane vizadatAthI pheMca, jarmana ane yunAiTeDa sTeTasanA thAya che. loka eomAM AjakAla svadezAbhimAna Pathology, cikitsAzAstra [ma. na. ] jhaLajhaLI prakAzI rahyuM che. ce. zA. 316: cikitsAzAstrAnusAra ema - 2. svadezavAtsalya [ ma. 2. jANavAmAM AvyuM che ke vANIsthAnanA anA- liM. ca. ] maya pUrNatva upara keTalAka ucca prakAranA 3. dezaprIti svadezabhakti dezabhakti buddhivyApArano AdhAra rahe che. [ajJAta] Patriarch 1. kuTaachatra [ go. mA.3 | 4. rASTrabhakti [na. bho.] sa. caM, 4, 148: sarva zAstromAM corI va. 16, 481 A anveSaNane aMge ane asatyane pratiSedha che. zuM tamArA kuTuMba- rASTradbhakti (P.) te zuM-e prazna tapAsameLAonuM badhAraNa evuM che ke A be vastu ! vAnI jarUra che. tyAMthI dUra rahe ? rAmanuM rAjya chInavI pa. dezAsmitA [ ba. ka. ] levAnI AjJA kaikayIe dazarathanI pAse karAvI of Humanity. te divasa e hato ke satya pratijJAne 1 Pedant, 1. paMDitamanya [ ma. na. ] AdhAre ughADA divase luTa thatI thavA devI gulAbasiMha-jAvanAra na. . paDI. jyAM kuTuMba maLe tyAM kuTuMbachatra-p-nA 2. vidyAraMbhI dvArA thayelI anIti jevI Ama rAmarAjyamAM thaI tevI ja patarASTranA chatra nIce adhikatara cesTarIlDane upadeza, 112: vidvAna dhUrtatAthI thatI ApaNe vAMcI che. mANasane e paNa eka varga che ke je che ke svamatAgrahI mIjAjI thoDA 2, gRhapati [ A bI.] hoya che, paNa thoDA asabhya hotA nathI. vi. 148: hemanA vakhatamAM prArthanA bahu A jAta vAcALa ane prakhyAta vidyAbhIsAdI hatI. rAjA ane gRhapati ( kuTumbane enI che. te potAnI vArtAne strIothI ane mukhya mANasa ) jAte ja yajJa karI letA. grIka tathA lAThIna graMthamAMthI vAkenA tarataja 3. gotrapati, manu, bhISmAcAya utArA karIne bhAve che. [ da. bA.]. 3. pAMDityadaMbhI [ na. . ] Patriotism, dezAbhimAna, svadezA Pedantic, 1. ADaMbarI [ba. ka.]. bhimAna na. lA.] a. 76 : yunivarsiTImAM gujarAtI sa. na. ga. 21H (1) irSA ane khaMta nibaMdhalekhanano sAre paricaya thaI rAkhI sarva nAtanA gRhasthAe pitapotAnA jato hoya te lekhakonI apprentice kuLanuM, nAtanuM, tathA zaheranuM bhaluM karavuM ane ( eprenTisa zIkhAu ) dazAnuM p. (peDenTika tenI sAthe sarva zaheranA mANasane sukha- -ADaMbarI) lakhANa ghaNuMkharuM tyAM ja prApti thAya ane chevaTe dezamAM tavaMgara ne sudharI jAya ane bahu ochuM chapAya. garIba cazasukha bhagave, moTATAM kArakhAnAM 2. pAMDityasUcaka [ da. bA. ] nIkaLe, upaja ghaNI ane sundara thAya, dezanI Pedantry, 1. pAMDityabha uttama jaNase paradezamAM jayAM achata hoya { ma. 2.] For Private and Personal Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Perceiviug 150 Period zi. I, ra16H pAMDiyadaMbhane abhAva e che 6. pratyaya [ ke. ha. a. naM. ] pheblenanuM mukhya lakSaNa che. 7. grahaNa [6. bI.] 2. vidyAraMbha Conscious perception,246434cesTarIlDane upadeza, 110 : moTI sUcita vedanA [ ha. dA.] vidvattA sAthe pukhta vicArakti na hoya te ke. zA. ka. 1, 114: bAlkavine vedanaApaNane ghaNI vakhata bhUlamAM, abhimAnamAM zakti traNa jAtanI batAvI che; 1. Idriyaane vidyAraMbhamAM te dorI jAya che. vedana, 2. AtmasUcita vedana, ane 3. Perceiving, saMvedanavyApAra, pratyakSa vAstavika vedana. (pramA) vyApAra [ hI. . sa. mI. External perception, niet. 169 ] dazana [ma.na.] Percept (Light) daSTi [ma. na.] ce. zA. 138: AvA padArtha darzanane keTace. zA. jIo Concept. lIka vAra bAhadarzana evuM nAma ApI cetana Afterpercept daSTipariNAmama.na.] pite potAnI sthitinuM darzana pAme che tene ce. zA. 200: koI prabhAvALA padArthanuM AMtara dazanathI ja pADavAmAM Ave che. darzana thayA pachI thoDI kSaNa paryata te padArthanuM Mental perception, Walet citra najara AgaLa rahe che e citrane "daSTi- pratyakSa hI. vra. sa.mI.] pariNAma" evuM nAma ApIe te cAle. Noumenal perception, 9120. Perception 1. dazana [ ma. na. ce. vivedana [ ha. kA.] zA. 493 ] Philosophy of perception2. upalabdhi [ma. 2.] Theory of vision or perceptioyant objective. on, daSTivAda [ma.na.] ce. zA. 159: daSTi eTale cakSuthI jevAnA 3. vedana [ha. ThA. ] vyApAranuM paripUrNa tAtparya vartamAna samayamAM ke. zA. ka. 1, 112: vedananuM pariNAma sthapAyalA dRSTivAdathI, te vAdanA sthApanA baMdhAya, te mukarara thayA pachI keTalIka zaktio bIzapa bArka lIe sAruM spaSTa karI ApyuM che. khIle che (jo ke jUdI jUdI jAtanI hoya e vAda pramANe cakSane je sAkSAta grahaNa che), tathApi teo eka bIjA sAthe baha thAya che ema manAya che temane ghaNo bhAga bheLaseLa hoya che. sparzajanya hoya che. 4. pratyakSa pramA [hI. tra.] Sense perception, vigvaren sa. mI. 159: jJAnaviSayaka sAkSAta anu [ ha. dvA] bhati e, be padArtho vacce rahele eka prakAra Visual purception, 211844 no saMbaMdha che, AmAMno eka padArtha mAna pratyakSa [ke. ha. a.. sika vyApArarUpa, eTale pratyakSadarzanAtmaka Period, 1. samaya [ AryadharmaprakAza ] vyApArarUpa vA mananAtmaka vyApArarUpa vA pratyaya 1936, zrAvaNa, ra29: varga goThavAI jAya viSayaka vyApArarUpa hoya che, ane bIjo viSaya pachI jema citrane mATe ke gAyanane mATe samaya rUpa hoya che, jenI pratyakSa pramA thAya che, vA nImelA hoya, tema eka samaya pAkakriyA. je vicAramAM pratIta thAya che. zIkhavAne,eka samaya vastra kevA prakAranAM paheravAM 5. savikalpaka jJAna [ ka. mA. ] te tene hetu batAvyA vinA guNa darzAvI sa. ra9, 157: nirvikalpajJAnane pAzcAtya zIkhavavAno, eka samaya bolavA AdimAM mAnasavijJAnIo Sensation kahe che. ne | keTalo viveka rAkhavo te zIkhavavAne ema savikalpaka jJAnane p. kahe che. nadA nadI viSayane mATe samaya TheravavA. For Private and Personal Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Periodical 15 Personification 2, 1vAkocaya [2. ma. ] | nI vAto kare che tene beTI pADavAnI ka. sA. 3ra0: milTananA vAkacaca (P.) jarUra che.. nI kalpanA gujarAtI bhASAmAM batAvavI bahu Personal equation, surga. agharI che. prAdhAnyatA [ma. na. e. zA] 2. mahAvAkaya [ba. ka.] 2. aMgata dRSTi [ mULajIbhAI hIrAka. zi. 15: sarala pravAhanI sAthe mareDa- lAla cekazI ] dAra, ane mAre hera gAMbhIrya ane teja va. 17, 210H jene aMgata daSTi (p. e) ane prabhAvanI sAthe gatimAM chaTAvALuM, aMgrejI kahe che te A ja saMvedanasamUha che. nuM je mahAvAkaya-P., tene apanAvI levAmAM 3. vaiyakitaka vaTAva [ba. ka.] baMgALI, hiMdI ane marAThI bhASAo hajI khAnagI patra. sudhI nathI phAvI zakI. Personal identity, BMLC24. Periodical, 1. kamika bhAvanA I ma. na. ] ce. zA. 339: jema jema bhAvAdhigamanI [buddhivardhaka graMtha) 15, ra pustaka, kamika zakita vadhatI Ave che, tema tema AtmabhAvanA (p) pustako jevAM ke saimAsika ane mAsika pustaka, ane vartamAnapatrone tyAMhAM vadhAre saMpUrNa thatI jAya che. pAra nathI. Personality; 1. vyaktasvarUpa 2. sAmayika [ma. na. [ A. bA. va. 162]. su. ga. 627: be varSanA saMdhi upara e 2. pudgalatva [ba. ka.] viSaya carcA tyAre ghaNAMka sAmayika patromAM ! gujarAtI divALI aMka, 1981. e carcAnI viruddha tema tenA pakSamAM lekha | Persona thavA lAgyA hatA. a. ka. nivedana, 6: kharuM jotAM e ThagavAnI 3. mudatiyuM kriyA p. thI vezadhAraNathI nathI thatI, paNa trIjI pariSada 12: uparAMta e vijJApanA impersonation thI anyarU5pravezathI uparathI rojIMdA ane mutiyAM vartamAnapatromAM thAya che ane tethI karIne e impersonale vize carcA paNa zarU thaI hatI. amuka viziSTa vyaktithI asaMbaddha, rahe che. 4. niyatakAlika [ajJAta] Personification, 1. sajIvAropaNa 5. muddatI [ba ka. ] rUpaka, sajIvAropaNa na. lA.] sa. 24, 4ra3H mAsika ane mutI patronI (1) na. ka. 894: sajIvAropaNane (P.) saMkhyA ane sthitine A jAtanA sAhitya jude ja alaMkAra (aMgrejImAM) gaNe che. sAthe nikaTanA sambandha jaNAya che. (2) sa. na. ga. 30H nirjIva padArthane athavA Peripheral end, va Byd ekAdA guNadharma banAva-samaya che. ne sajIva mAnI tenI pAse sajIvanI peThe bolAvavuM, [ma. na.] karma karAvavuM te savArepaNurUpaka kahevAya che. 2. zA. 103 taMtunA bAhya aMtane je saMgharSa tenuM avyavahita phala pratyakSa nathI. 2. chavApaNuM [ma. na.] Personal, 2. zA. 403: vizvaniyamomAM jIvAropaNa Personal God, ekAdazastha karI, bALakane sahaja samajAya tevA tema Izvara [ aM. sa.] rasika lAge tevA AkAre te niyamo samabhA. le. 19 bhaktinA saMbaMdhamAM khristI jALavavAthI bahu lAbha thavAno saMbhava che. vagere loko je ekadeza izvara (P. G.) 3. puruSIkaraNa [ cuM, na.] For Private and Personal Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Perspective 15ra Petitio Principii gu. jI. 63: kudaratanI zakitaonuM puSI 3. nirAzAvAda [ a. ka. karaNa (P.) A rIte thayuM ke pachI tarata ja juo Meliorism. devIkaraNa (Deification) thAya che, Pessimist, 1. nairAzyadazI Perspective, 1. 1. yathAdazaTha. kA.ke. [ ge. mA. ] zA. ka. 1, 328]. oyal Optimist. 2. yathAdarzana [ gU. vi.] 2. durbhAgyavAdI, [u. ke. sadara] vi. 121: pratimAlekhana (Model 3. dukhavAdI [ma. i. sa. 29, drawing) ane yathAdarzana (Perspective) 455.]. AvA daimitika AkAranA padArtho jevA ke | Petitio principli, 1. siddhasAdhana ghanacorasa, trikoNa, corasa, paNa, sUci, '[ma. na. ] pAzva, nazAkRti, zaMku vagere padArthonI yathA nyA. zA. 146: siddhasAdhana eTale je darzananA niyamone anusarI AkRtio vAta avayavomAM svIkArI levAI che tene kADhavI. nigamanamAM darzAvavI-siddhanuM sAdhana karI 3. pUrvApara pramANu ni bho]. batAvavuM. siddhasAdhana e zabda ApaNa nyAyaa. ka. 60: hemanI citranI pUrvApara no che ane tyAM eno artha A karatAM jarAka pramANa (p) yojanA raMgabhUmi upara uttama judo che. eka pramANathI nakkI thayelI vAtane prakAranI hatI. anya pramANathI sAdhavA mAMDavI tene siddha2. daSTiphalaka [vi. ka.] sAdhana kahe che. parvata upara agni che e vAta ka. 5, 1, 23-4: eka tarapha emanuM | pratyakSa thayA pachI te siddha karavA anamitino e potAnI javAbadArInuM tIvra bhAna ane prayoga karavo e siddhasAdhana che. ema ja bIjI tarapha Aje prasiddhimAM AvelA seraDI avayavomAM je vAtano nizcaya pratyakSAdi game sAhityane paNa kALabaLe prApta thanAruM prajA- te prakAre thaye che te ja vAtane anumitinA kIya daSTiphalaka ("paraspekiTava") mAMnuM rathAna nigamanarUpe siddha karI ApavI tene pAzcAtya siddhasAdhana kahe che. A baMne vastuo AjanI rasadhArAdimAM je kharA deSa haze tene nivAraze ane peTA 2. sAdhyasvIkAra [ na. bho.] va, 10, 450:-A prakArane sALa joIne virodhone zamAvaze. hame ema dalIla karaze ke zivAjInA samayaPerspective drawing, le. gdazanacitra [ go. mA. 1 mAM A hAlanI "phezana'nA sALa thatA hatA, sa. caM. 4, 34: kusuma digdarzanacitra- kemake "one! A rahyo, henA vakhatane sALa ! " to nATakanA prakAra ke dalIla kare che P. dnA sAdhAraNa niyamo zIkhI hatI. ke premAnandanA samayamAM A prakAranAM nATako 2. yathAdazanacitra [ ga. vi.] bhajavAtAM haze ane teNe bhajavAtAM dIThAM haze Pessimism, 1. nivRttimArga mi. nI henA jevuM ja viparIta sAdhyasvIkAra (p. p.) 2. zA. pa37H IcchamAtra svarUpe jotAM nuM sevana karyuM gaNAze. nidarUpa ja che. arthAta vidyamAna evA keI ! 3. a nyAzraya [rA. vi.] kakha kaleSAdinA parihAranI abhilASA rUpa che, pra. pra. ra93: kaI bAbata sAbIta karavI ema nivRttimArgavALA je mAne che temAM je hoya te prathama amuka sAdhanathI tene sAdhita kAMI satya che tenuM bIja IcchAnA A sva karIe ane pachI e sAdhana paNa prativAdIne rUpamAMthI ja udabhave che. saMmata na hoya to e sAdhana pAchuM e ja 2. du:khavAda [ hiM. ga.] sAdhyathI sAbIta karIe e anyonyAzrayano juo Optimism doSa che. For Private and Personal Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Petrology 153 Philanthropist 4. valapramANa [ma. 2.] va. 10, 110: zrI. zaMkara bhagavAne a. nyA.: the doSa sAdhyasvIkAra athavA potAnA zArIribhASyanA AraMbhamAM adhyAsavAnuM varta pramANu (Begging the question, (P.) je sthApana karyuM che temAM spaSTa Petitio Principii)no che. temAM anu jaNAvyuM che ke dar ane dazyanA itaretarAdhyAsa mAnane ja sAdhana banAvI devAmAM Ave che. vaDe A jagadravyavahAra cAle che. A prakAranA de lAMbAM bhASaNomAM ja thAya Phenomenon, 1. pratyakSAMza [ba. ka.] che tethI kadAharaNo ApavAM sahelAM nathI. paNa va. 5, 329: chaMdaracanAmAM jema bhASAnA sAdA rUpamAM sAdhyasvIkArane deSa ghaNI vAra cha do ane temanI agaNita zakyatAomAMthI thAya che. ghaNA mANaso kahe che ke jUThuM bolavuM kavi tenI keLavaNI-tenA jamAnA-tenI paraM. e geravAjabI che kAraNa ke jUThuM bolavuM e parAne anurUpa amuka racanAone pasaMda kare pApa che ItyAdi. che ane khIlave che tema kavitAnA viSayane Petrology, zilAvidyA [pe. go] mATe paNa keLavaNI-jamAnA-paraMparAne anurUpa vi. vi. 103. amuka pratyakSaza (phenomena) ja tene Phantasy, 1. taraMga [ha. ThA. ] gamI jAya che. ke. zA. ka. 1, 153: bALakomAM kalpanA 2. vyatikara [ caM. na. ] zakita jovAmAM Ave che, paraMtu ghaNI vAra te bIjI pariSaduM, " vijJAnanA abhyAsanI kharI kalpanA nathI hotI; ene ApaNe buTTA AvazyaktA" paH je sthala saSTinA mahAna athavA taraMga kahIzuM. temanuM mana game tyAM tema ja a5 vyatikara (p.) ApaNA bhaTakatuM rahe che. jANe svapnamAM AvatAM hoya, AcAra vicAra para ATalI badhI asara kare tema te evA taraMgamAM gothAM khAya che; ane ! che, te pUla sUSTinA jJAnanI samULagI upekSA e vicArazUnya thaI jAya che, ke potAnI karavI e zuM mAnava jJAnanA kSetranA eka ati AsapAsa zuM bane che, tenuM temane bhAna | upayogI aMganAM dvAra potAnI meLe ja baMdha rahetuM nathI. karavA jevuM nathI? 2. divAsvama [bhU. go. ] 3. ehika padArtha [ a. ka.] Phenomenal, prAtabhAsika [ma. na. | m Noumenon. ce. zA. 285] 4. dRzya jagata, dRzya padArtha Phenomenal existence, uld [ hI. va. sa. mI. 168] tika sadbhAva [ na de. ] 5. pratIti, lakSaNa ni. de] hiM. ta. I. pU. prastAvanA, 11H sAmAnya juo Metaphysics ane Noumenon lokika buddhi draSTA, dazya ane daSTi athavA 6. ghaTanA [po. ge.] jJAtA, reya ane jJAna e tripuTI svataMtra vi. vi. 81: jJAnamAtra-ghaTanAmAtranI astitvavALA padArtho che ema svIkArI pravRtta thAya che, tyAre vicAraka daSTi tene prAtItika samajutI meLavavI ane A samajutInI satyatA viSe pramANe meLavavAM e vijJAnanA sadbhAva (p. e.) svIkArI pravRtta thAya che. kartavyamAM mukhya che. _Phenomenal world, dazya jagata [ jJA. bA. ] 7. nAmarUpa [ da. bA] va. 17, 356H A p. w. (dRzya jagat ) | jagata) Philanthropist, lekasakhA, lekate enA Adi citrakAranI citrasRSTi che. premI [.bA] Phenomenalism, 2482131416 Philanthropic, ovalbeul 5121 [ na de. ] [na. bha.] For Private and Personal Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Philosophy 154 Ph ysical va. ra7, 93: janakalyANakArI (p.) va. 11, (1) 254; saMskRta ane tenI saMsthAomAM ramaNabhAInI zAnta ane pragaTa putrIrUpa bhASAonuM joDaNInI bAbatamAM sevA anupama hatI. uccArAnusArI (p.) lekhana svarUpa hamane Philosophy, 1. philasuphI [ ma. ra.] azakaya bhAse che. (2) 256H je kAra ane na zi. I. 44: pAithegerasa ApaNu yogI kArano p. (vA vyApArastha) saMbadha Ama saraLa enA jevo hato. tenA saMpradAye grIsa upara rIte sUcavAya che. puSkaLa asara karelI; paNa te zIkhavavAmAM Phonetics, vAvyApAra [na. ] tenI philasuphInI aMdara utaravuM paDe che; teTalA va. 4, 328; vAvyApAra (0) nI carcA mATe A sthaLe e saMbaMdhI vadhAre kahI karI aneka apUrva ane gambhIra vicAre zakAtuM nathI. hemaNe batAvyA. 2. tatvazAstra ma. na.] | Phonofilm, vaniyukta calacitrace. zA. 373: sahaja zraddhAnI maryAdA ! citrapaTa [ rAmacaMdra zukala] keTalI mAnavI e prazna vivAdAspada che, sa. 1927, jAnyuArI 42H De. sI. DI. ane tattvazAstramAM e upara ghaNe matabheda resTa dhvaniyukta calaccitra; p...nI navIna thayelo che. zodha karI. vaniyukta citrapaTa (p.) nI sama3. tattvajJAna [ajJAta-A. bA] ! jutI De. resTa Ama Ape che." juo Common sense. Phrase, zaguccha [ba. ka.] 4. paryeSaNa gi. mA...] aM. 1H eka zabda kahADe ane savAla sa. caM. 3, 11: ullAsamAM AvI Ama pUche-A zabdanA be artha noMdhyA che, phalANe paSaNa (phIlosI) karatA yogI sarasvatI- trIjo naMdho ke kema? phalANuM arthane mATe caMdrane kaMika navA ja lakSaNavALo lAge. gujarAtI kayo zabda lakho ? amuka zabdaguccha 5. tattvaciMtana Ai. bA.] (p. kejha) ane teno artha UmeravA jevo A. dha. 17: tavaciMtana ( p. ) eTale khare ? ityAdi. padArthanA bhAsamAna svarUpathI para tattvabhUta Phrenology, mastakasAmudrikazAstra svarUpa zuM che, ane e tattvanI daSTie bhAsa- _ni. lA.] mAna svarUpano zo khulAse che ene buddhi sa. na. ga. 465: eNe kenelo --mastakamArA vicAra. sAmudrikanuM navuM zAstra zeyuM che. 6. tattvavidyA hiI. va. sa. mI.]. 2.mastiSkavighA [ ma. na.] Philosophical, poSaka [go.mA.] ce. zA. 34: mastiSkavidyAne AdhAre sa. caM. 1, 284: buddhidhana hasya " rANAjI, ciMtAno aMta Avyo kaMI dIThe magajanA bhAganA vadhatA ochA khIlavA uparathI che ? saMsAra eTale ja ciMtAnI paraMparA; eka amuka zaktinA jUnAdhikatvane je nirNaya ciMtA jAya ke bIjI AvI ja che " abhaNa karI zakAya che tene, tema mukhamudrA, sAmudriamAtyane Ama paSaka ("phIlosophI" vALI, kAdithakI cetanazaktinuM anumAna thAya che tene paSaka, zodhaka; Philosophical) rIte A zAstramAM haju sthAna maLyuM nathI. bolato joI navInacaMdra vizeSa rasathI sAMbha- Physical, prAkRtika [ma. na.] LavA lAgyo. ce. zA. 59: AvA prAkRtika padArthonA 2. tAtvika, tattvajJAnaviSayaka saMsarga uparAMta manuSya pote jevA maMDaLa[ajJAta vyavasthAnA saMsargane paNa vicAra mukhya rIte Phonetic, uccArAnusArI, vAga- . karavAno che. vyApArastha [na. bha.] 2. bhautika [ A. bA. ] For Private and Personal Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Physical science 155 Physiology juo Metaphysical. ma. rU. che. mu. 65 aMgrejI, phreMca, jarmana 3. pArthiva [ da. bA. ] vagere arvAcIna bhASAo, arvAcIna itihAsa, Physical geography, Alet- khageLa, padArthavijJAna, rasAyanazAstra, vagere vidyA [ma. na.]. bAbato zikhavI hoya to te zikhave che. nA. pra. 19: AsapAsanA vizvacamatkAra 2. daitikazAstra [na. bho.] samajavA ane te upara vicAra karI, pote va. 13, 90: khare prazna e che ke hiMdute jJAnano upayoga karI bIjAne upayoga karA- stAnI dha nAM AMdolananI saMkhyAne nirNaya vo e paNa A ThekANe jarUranuM che. ne ! keIe paNa bhautikazAstra (IP) nI pragaATalA mATe bhUtakavidyA (p. g.) nuM jJAna ! zALAmAM yogya yavaDe kasoTI vAparIne paNa Avazyaka che. karyo che ? 3. prAkRtika bhUsthiti [ma. na] | . AdhibhAtikazAstra 6 hI. vra. su. ga. 893H jarmanImAM AjakAla sa. mI. 169 ] prAkRtika bhUsthiti eTale phIjhIkala jyogrAphInI 4. padArthavijJAnavidyA, bhAtikasAthe bhUgoLamAM jaNAvelAM sthAne viSe paNa vidyA [da. bA.] vyApAra, itihAsa, kaLA ityAdinI je mAhitI hoya te ApI viSayane rasika banAvavAnI Physiocracy, kheDUtavAda [nhA. da] yojanA thaI che. u. 4. 13: proTesTanTavAda jamyA pachI 4. vidhavaNana [ma. na.] pazcima dezemAM indriyanigrahanI ke lakSmIce. zA. 508: vizvavarNana te paNa evI nigrahanI vAte ochI thAya che, ne pazcimanI rIte zIkhavI zakAya ke tAdRzatA ane bhavya- saMskRti lakSmIpUjA ne sukhapUjAne mArge tAnI vRttio vikasatI cAle. ahaDI che, paNa khuda yUropamAM e arthaPhysical science, vizvavivecana- zAstranI virUddhanI caLavaLe tarata ja maMDAI. zAstra mi. na.] phrAnsamAM phijhikreTasane kheDUtavAda uddabhavya, ce. zA. 403: vizvavivecanazA vyApti- ne vyApArIo nahIM paNa kheDUto ja sadA maya che; temAM avalokana ane prayoga thakI sarvadA kharA lahamIjana che e siddhAnta pratyeka vAtanA niyamanuM svarUpa tapAsavAmAM sthapAye. naphAmAM haka ( profit-sharing ) Ave che. saMdhamAlikI (communism) dhanasamAnaPhysician, oSadhadya [A.bI.] tA (Socialism) nA mahAvAda pragaTI va. 11, 239. eka phijhizyana (oSadha- nIkaLyA. vaidya ) ne dardInuM daI tapAsatAM ema lAge ke Physiocrat, 1. kheDUtavAdI [nhA. dA. A kesa sarjana (zastra) ne lAyaka che to og in Capitalism. tene ekadama potAnA hAthamAMthI choDI sarjana, 2. nisargavAdI [ vi. ke.] ne teNe svAdhIna karavo joIe. saM. 5: je matavAdI mANasanI naisargika 2. kAyacikitsaka du. ke.]. vRttione udyogamAM saMpUrNa svataMtratA Goyal Hospital. ApavAnA matanA ane jamIna upara thatI Physicist, 5dArthavijJAnavettA [mana] | mahenatane ja upAdaka mAnavAnA matanA hatA ce. zA. 108: padArthavijJAnavettAo temane 'nisargavAdI" kahI zakAya. judAM judAM protsAhananA sAmarcanuM telana | Physiology, 1. zArIra vidyA [ma.rU.] sArI rIte karI zake che. ce. da. ca. 5H huM be vaSa eDinabargamAM Physics, padArthavijJAna [ajJAta] rahyo. te veLAmAM mane zArIra vidyA, zaa For Private and Personal Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Picturesque 156 Plagiarism vaidyavidyA tathA vaidyaka, e vidyAonAM pustaka | ka. 1, 3, 16-7H subhAgye, evA prativAMcIne jJAna meLavavAnI IcchA thaI. kuLa pavanonI sAme avicaLa banIne ubhA 2. aMgavijJAna [na.la.] rahevAnI hiMmata ne dareka jAtanI sAdhanasaMpannajuo Anatomy. tA je dareka agrayAyI ( pAyonIyara") mAM 3. zArIrazAstra [ma.na.] hovI joIe te tenA cAhakomAM che. ce. zA. 47: rAga ane raMgamizraNamAM * 2. prathama puruSa [ caM. na.] amuka amuka vAtane pUrva ane pazcima ubhaya zAradA, 1931, jAnyu. 942: prathama deze pasaMda kare che, temaja prAcIna ane puruSa p. tarIke narmadanI zailI mATe jeTalI arvAcIna samayamAM paNa te mAnya che ema | | prazaMsA karavI hoya te karavAnI chUTa che. jaNAya te, AnandanI je sAdI sAmagrI 3. mulakagIra, agasti di. bA.] zArIrazAstrAnusAra ke cetana zAstrAnusAra manAtI | Pitch, svaramAna griA. bA.] hoya tenI sAthe te vAtane saMbaMdha che ema va. 18, 4: parimita te vaLI aparimita sahaja siddha thaze. joDe ekasUra zI rIte thaI sake ? thaI sake 4. iMdriyavijJAnazAstra (haThA.] zA mATe nahi ? enuM advaita nahiM paNa banI ke. zA. ka. 1, 110: iMdriyavijJAna ane vacce ekasvaratA sAdhavI che, te bane; mAnasazAstra e gahana ane vizALa viSa che, | ekanuM svaramAna (p ) nIcuM ane bIjAnuM 5. zarIravyApArazAstra [A. bA] | UMcuM tethI bAdha nahiM Ave. A. dha. 418: okasapharDanA eka prophesara | Plagiarism, 1. kAvyAya, grantharya barDana senDarsana nAmanA zarIravyApArazAstra [na. bho.] (p.) vidvAne lorDa kelivananI vidvattAnAM bhe. cha. 170: bIjo eka doSa-deSAbhAsaghaNAM vakhANa karyA. emanAM kAvyamAM koI sthaLe keTalAkane jaNAze. 6. jIvanatatvazAstra ni..] te je agrejImAM Plagiarism nA zabdathI va, 16, 728: P. jIvanatatvazAstramAMthI oLakhAya che ane jenuM gujarAtImAM kAvyacarya rUpaka laie te kahevAya ke gati te protop athavA graMthArya ema bhASAntara thAya te lasmic cell unit RAvA vA (mA) che. 2. taphaDaMcI [ajJAta 7. indriyavijJAnavidyA [ ke. ha. sAhitya, 1929, ogasTa a. na.] 3. apaharaNuM [vi. ka]. 8. zarIravyApAravidyA, zarIra kau. 2, 3, 10: sAhityamAM apaharaNa vidyA [da. bA] (Plagiarism. rA. eDameDa gesanA nIcenA Picturesque, 1. citramaya [ba. ka.] zabdo uparathI paryAyanI yathArthatA samajAze - juo Concrete. According to the Dictionaries, the 2. vicitra, cittAkarSaka [da. bA.. original meaning of "plagiary" Picturesqueness, citramayatA was a kidnapper, a person who [ ba, ka ] steals away somebody else's child zApasa bhrama ane bIjI kavitAo, pra and pretends it to be his own...... vezaka, 6: pasaMda karelA prasaMganA nirUpaNamAM But very recently the term became Dagale Dagale mane hara citramayatA (p. pikacara confined to those who steal the kanesa) che; dareka citra surekha, bhAvavAhI, children of other people's brains khullI rezanImAM dIpatuM ane asarakAraka che. whether by the borrowing of the Pioneer, 1. agrayAthI vi. ka.] general lines of invention, or by For Private and Personal Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Plasticity 157 Pliancy the actual adoption of language- henI bhAvanA gevardhanarAmanA hRdayamAM A The Sunday Times, January 24, . samaye janmI hoya ke sthira thai hoya ema 1926: Tho Sin of Borrowing')' ? | lAge che. Plasticity, saMskArogyatA [ma. na.] 3. aphalAtUnI ura [ba. ka] ce. zA. 498: svAbhAvika rasikatA hovA sa. ku. 25: nAyaka sarasvatIcaMdrane baMne pUrve sAdhAraNa rIte mANasemAM heya che tevI sAtheno saMbaMdha aphalAtunI ( p. ) saMskArayogyatA ane buddhizakti hevI ugane che. kumudasuMdarInI sAthe enuM lagna joIe. yA punarlagna thatuM ja nathI, enI sAthe sara svatIcaMdrane karaga somanasyaguphA ane Platonic love, 1. apArthiva prema temAMnA svapnamAM thAya che; kusumasuMdarInI [ badhusamAja ] sAthe enuM lagna thAya che te vize bIjAo va. 6, 174: sarasvatIcaMdrane potAnA game te AzA bAMdhe, paNa vara ke kanyA jJAna AgaLa vinamra karatI ane vihArapurInI ekee te lagnagAMThane saMsArI lagna tarIke sAthe apArthiva () premamAM jIvana gALatI svIkArI ja nathI. candrAvalI.. 4. nirviSaya praNaya, niSkAma 2. mAnasa sneha [kA. cha.] kAmukatA [da. bA. ] zrI. go. 48: mAnasaneha (p...) Plug (Arch.), khUTa [ga. vi.] eTale ke viSayavikAra ke svArthanI vAsanAthI Pluralism, nAnArthavAda nAnA padArtharahita, zarIranI upAdhithI taddana svataMtra ane sattAvAda, annakAntikavAda [hI. va. kevaLa manamAM ja vAsa karanAra e neha, sa. mI. ] 1. AMhI jarA zaMkAnivAraNanI jarUra che. (1) jue Absolutism. (2) 168 zaMkA pahelI -bheLAnAtha sArAbhAInuM jIvana-| - Pluralistic, nAnAthavAdI caritra va. kAvanI kRti hovA chatAM hemAMnA | PS hI. gha. sadara 1. kAvyacarya-grantharya" paryAya 2. nara Plutocracy, 1. dhanazAsana mi. 2.] siMharAvane nAme kema ? nivAraNa-je dasamA e. nI. 243: A dAkhalAomAM adhiprakaraNamAM A paryAya vaparAyA che te potAnuM kAra yogyatA pramANamAM nathI, paNa dhananahi paNa anya koinuM lakheluM che ema sva. zAsananI mAphaka dravya ane sattAnA kAraNathI kRSNarAve ja prastAvanAmAM jAhera karyuM che, ane ApavAmAM Ave che. anya kai te re. narasiMharAva ja ema lekhana- zailI tathA anya pramANane AdhAre pratIta 2. dhanavaja [ hA. da.] thayuM che, tethI. zaMkA bIjI:-"apaharaNa" sAthI u. 4. 12: amerikAne kinAre pijhAre pahele vi ma. bhaTTanA mananamAM Avele, ane ahIM utaryo, tema me phalAvara jahAjamAMthI udAharaNa paNa emAMthI ja ApyuM che, chatAM kesamAM sAgarayAtrALu proTesTanTe paNa utaryA. amevi. ka, nuM nAma zA mATe ? nivAraNa---e mana rikAnA keTadhvaja jagatazeThe ne emarsana zare jevA dharmopadezako e pUrvajonA vaMza nanuM lakhANa, vicAra ane javAbadArI sadhaLuM mAra hovA chatAM " apaharaNa" zabda to taMtrIe che. Plutocracy ne Liberty-dhanavaja ne potAnA upayoga mATe ja rAkhelo te ja meM svataMtratA amerikAvAsIonA itihAsanI svIkArele, eTale AMhIM te enA sAcA yAjakane gaLathuthImAM ja che. nAme mUke che. 3. dhanika zAsana [ da. bI.] saMgrAhaka | Pliancy, valanazIlatA [ na. bho.] For Private and Personal Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Poetic 158 Polarisation a. ka. 20: ane, potAnI kalpanAzaktinI ! ziSTa rivAjone pata ApyA vinA, pote vanadhanya valanazIlatAne baLe, kaI paNa gauravayukta velImAM ( Blank verse ) lakhavAnuM sAdhApadavI dhAraNa karavAnI IcchA hemane hoya raNa rIte pasaMda kare che; tathA pitAnI kAvyahenI sarva lakSaNarekhAo eo pradarzita bhASA (Diction) kudaratanI sanmukha rahetA, karI sake che, pachI te bApanI padavI che, saMskArI, garIba, uzkerAyelI kSaNe bele zALAnA zikSakanI che, athavA rAjAnI . tevI, saraLa saceTa ane gharagaththu chatAM saMskArI (mULa aMgrejI -and with the happy vApare che. pliancy of their imagination, they 4. kativamaya-kavitAmaya-padAvali can exhibit all the characteristics [ba. ka. ] of any dignity they may choose ka. zi. (1) 9 Poetic Diction to assume, be it that of a father, kavitvamaya padAvali ucharatA lekhane bahu a school-master, or a king.) AkarSe che. (2) 30: kRtrima kavitAmaya padAvali Poetic, (p. d.) e te prasAda nahIM eTaluM ja nahIM Poetic diction, 1. kavitAnI | paraMtu tenI jIvaleNa zakaze. relI ni. bha.] 5. kavitAvezadhArI bhASA [ba. ka.] ma. mu. 1, 156H A paMktiomAM upamA- juo Monotony. enI racanA jANe akSaragaNitanAM samIkaraNa 6. lalita zilI, kAvyamaya zilI goThavyAM na hoya ema bhAsa thaI zravaNane [da, bA, ] kAMIka trAsa utpanna kare che, ane poetic Poetic justice, kalikalpita nyAya, diction (kavitAnI zailI) mAM spaSTa asArasya | rasasRSTinI nyAyamayatA [2. ma.] nAMkhe che. ka. sA. 569H keTalAke evo mata darzAvyo. che ke kavitAmAM te sukRtya karanArane lAbha ja 2. kavitAI bAnI ri. vA.] thavo joIe ane kRtya karanArane zikSA ja ni. 1, 108H katAI bAnI (p. d.) | thavI joIe. ane : Ane Poetic justice nAM kIMmatI vastrAlaMkArathI zaNagArelI emanI (kavikalpita nyAya) ne niyama kahevAmAM kavitA kavitvahIna hovA chatAM sArAM kAvya Ave che. tarIke Adara meLave che. 2. kavikalAne nyAya [na. bho.] , kAvyabhASA [ra. ka] yu. 1979, zravaNa, 380: kavi pote va. 14, 1819 kavikalAnA nyAyanI nItine kAvyanI lakhAvaTamAM paNa tadRna prajAkIya ahiM bhaMga nathI thato? Adarzo dharAve che; khoTA pracalita ne kahevAtA 3. zAhIrI nyAya, kavimAnya nyAya 1. A pArasI zAI zabda sAme eka | [da. bA. ] vivecake lIdhelo vAMdhe noMdhavA jevo che?- Point of order, nigrahasthAna[rA. vi.] gujarAtI bhASA para maherabAnI dAkhala pra. pra. 308. vivAda karatAM khAsa keTalAeka mi. mIstarI pAse mAgI laIe chIe ke prakAranA doSa thAya che tenuM paNa ahiM ja A katAI' zabdano upaga baMdha karavAmAM nirUpaNa karavuM joIe. AvI doSakathA kaI Ave to sAruM. aMgrejImAM poetrical thatuM pakSakAra karate hoya te tene nigraha karavA hoya te gujarAtImAM "kavitAI thAya, ane sabhyoe sabhApatine sUcana karavuM joie. bhAgajoge kaI gAmaDiyAne hAthe e zabda AvA dareka sthAnane nigrahasthAna kahIzuM. jaI caDhe te tene uccAra "kevatAI' thAya. | Polarisation, staMbhana [ ki. gha.] -kavitA ane sAhitya, 1, 131. che. zo. 1, 158: tejanAM judA judA For Private and Personal Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Policy 1pa9 Politics raMganAM kiraNe, tejanuM staMbhana (p) vIjaLI, ekasa-re tathA bIjI jAtanAM vIjaLInAM kiraNa vagerenI parimiti zunyavat heya teye temAM gati ane vyavasthitinA bhede spaSTapaNe jANI zakAya che. Policy, 1. naya [go. mA. ] sa. caM. 4, 29 dharASTa e rAjAone deha che. duryodhana e rAjAnA dehane hAthe utpanna thayele, rAjAnA zataputra-bhAyAte ane mitronA hAthamAM gayela, rAja-naya-Royal policy-b. 2. nIti [ajJAta]. 3. kAryapraNAlI [ hiM. hi] va. 20, 470: aneka peTA TharAvo maLIne baneluM eka mahaTe TharAva konTesanI kAryapraNAlI (.) saMbaMdhI hate. 4. rASTraperavI, rAjanIti [ba. ka.] yu. e. (1) 11: eTale yurepanA A puna:prabodhakALamAM e anumAna uparathI eka navuM lakSya vicAra vyavasAyane uzkeravA lAgyuM, je pagavATe 'pUrvadeze' sudhI javAya ema nathI, agara javAya te paNa vacalA samartha rAjayamAMnAM sarvene chatAya nahIM, mATe dariyo kheDIne tyAM pahoMcI javAne jaLamAga zodhI kahADo, ane e vahepAra ekahandu kara, e ja vadhatI jatI samRddhi meLavavAnI sarvazreSTha rASTraperavI (polisI p.) che. (2) 21-ra: phrAnsane baLavAna rAjA ene kaTTo zatru hatuM, ane te potAnI vastImAMnA peTesTanTa upara e julama gujArato nahIM, tathApi cArlsa nI sAme UThatA jarmana Adi prosTesTanTa mAMDaliko ane rAjAone te haravakhata madada karavI, e ja enI rAjanIti (polisI p.) hatI, Politics, 1. rAjyanItizAstra, rAjya nIti ni. lA.] sa. na. ga. (1) 33raH siserenA graMthamAM alaMkArazAstranA 7 ne rAjanItizAstra, saMsAranItizAstra, mAnasika zAstra ne IzvarajJAna e viSayanA cAra che. (2) 219: philipe tene ArisTaTila nAme prakhyAta tattva- jJAnIne seM. eNe pitAnA ziSyane ghaNuka vidyA bhaNAvI, paNa rAjyanItimAM vizeSa nipuNa karyo. 2. rAjanIti [ma. ra.]. zi. i. 3: rAjanItimAM kAyadA ghaDavA, amala karavo ane insApha cUkavo, e traNa kartavyo AvatAM. 3. naya (zAstra) [ ma. na.] nyA. zA. 4: pAzcAtya tattvaviveka karanArAe paNa AraMbha te e ja prakAre karelA paNa carcAnI vRddhi thatAM thaI AvatI vicAranI sUkSamatAne lIdhe e badhI vAtano viSayavibhAga karI karI aneka bhinna bhinna zAse racyAM che. jagata zuM che e vicAra padArtha vijJAna ane rasAyana, bhUstara, bhUgoLa Adi zAstroe upADI lIdho che; sukhane viveka naya, nIti, dharma Adi zAstroe hAtha karyo che. 5. rAjyataMtra [ A. bA.] 6. rAjyazAstra [A. bA.] va. 23, 370: "soziyalajI' yAne samAjazAstranA abhyAsa vize belI e zAsanAM be svarUpa batAvyAM; eka tAtvika vicArAtmaka (philosophical) ane bIjuM varNanAtmaka (Descriptive). pahelA svarUpane nIti (Ethics ) slastia ( philosophy ) ane rAjyazAstra p. sAthe saMbandha rahe che, bIjAne arthazAstra Economics manuSyazAstra Anthropology sAthe. 7. rAjakAraNa [ da. bA. ] kA. le. 2, 14: namAlA dezamAM AgevAnane sajA karavAthI prajAnI zraddhA Dage che e rAja. kAraNanA anubhavasiddha sUtra taLe na AvanAra prAntamAM gujarAta agragaNya raheze. 8. rAjyataMtrazAsa [A. bI.] va. 26, 284: rAjyatannazAstranA vadhAre vidvAna ane niSpakSapAta ane geravazALI paDitAe paNa e siddhAntanA de batAvyA che.. 9. rASTravidyA ba. ka.]. yu. sTe. raH yuropI lakee amerikAkhaMDamAM ropelAM navAM rASTronA itihAsathI For Private and Personal Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Political 160 Polyglot paNa e vicArenuM samarthana thAya che, ane rASTravidyA (piliTikasa p.) nAM aneka satya ! mAluma paDe che.. 10. arthazAsa[da. bI.] Politician . rAjayanIti ni. lA.] | sa.na. ga. 40: e sikAmAM jarmanImAM kenarIMgha Tayuphena opha ne lIbaniTajha e tattvazAstrI ne rAjanItijJa thayA. - 2. rAjyazAstrI, rAjyazAstraciMtaka [ma, ha. ] sa. ma. (1) 86: e (turko) RSicaritra, vicAraka, maMtrI, rAjyazAstrI ane arthazAstrI upara molIe eka nibaMdha paNa lakhyuM hatuM. (2) 158: ghaNA zANuM puruSe dhAre che ke rAjyazAstraciMtakano mukhya vyApAra evA sAmAnya siddhAnta AlekhavAne che ke je siddhAntamAMthI lagabhaga sIdhI rIte atIva dUragAmI ane cirasthAyI vyAvahArika sudhArAo prayojI zakAya. . rAjapuruSa (caM. na.] juo Sportsman 4. dezahitaciMtaka-zaciMtaka, rASTrahitaciMtaka-rASTracitaka [ba. ka.] aM. 1229 ogaNIzamA saikAmAM rAjA rAmamohanarAyathI mAMDIne ApaNe badhA ja 312 Ball (Statesman, Politician mATe ApaNAmAM zabda ja nathI. dezahitaciMtaka rASTrahitaciMtaka ane TuMkAmAM dezaciMtaka ke rA TaciMtaka zabda A artha mAM rUDha thai zake e bahu saMbhava te nathI, paNa thaI zake te sAruM.) IglAMDanI saMskRti IglAMDanA rAjyabaMdhAraNa IglAMDanA itihAsa ane IMglAMDanA svataMtra udAra mAnannati sAdhaka rAjapuruSe ane vaktAo kavio ane philasUphe sUbAo ane lekhakethI maMtramugdha hatA. Political, 1. rAjakIya, rAjanaitika [ajJAta] 2. rAjakAraNI [ba. ka.] su. 1983, kArtika, 106: rAjakAraNuM (p. piliTikala) pravRttiomAM khAnagI jIvana nAM ucca nItiraNo asthAne e A vicArakrama jAte vicArAspada ane vAdaviSaya che. Political economy, sue rast [ma. rU.] . mu. 66H eka jaNa gurUdharma, nizALapaddhati, citra, gAyana tathA vAjIMtra vagADatAM zikhave che; bIje khristI dharma vyAkaraNa tathA aMgrejI bhASA zikhave che; trIjo ItihAsa tathA arthavidyA. 2. arthazAstra [na. lA.] sa. na. ga. 450 phalAnajIerI (1798) e arthazAstra viSe lakhanAre hate. 3. saMpattizAstra [gu. vi. vi. 98] Political spirit, vaNikavRtti, rASTrIya svArthadaSTi [ ma. ha.] sa. ma. 137: vaNika vRtti e zabdaps. mATe vAparyo che. "rASTrIya svArtha daSTi' paNa kayAMka vAparyo che. Polygumy, 1. bahustrIpariNaya mi.] ijipta, 176: je bahustrIpariNaya bIjA hemIsIsanA vakhatathI ejiptika rAjAomAM pracalita thayo hato te svAbhAvika rIte juDiAmAM paNa prasaryo. 2. purUvivAha [2. vA.] juo Monogamy. 3. bahupatnIvAda [sai. lIlAvatI ] rekhAcitra ane bIjA lekho, 389: bahupatnIvAda kaIka kALe jarUrIAtane lIdhe utpanna thaye haze. 4. bahupatnItva [da bA] Polyglot, bahubhASI, anekabhASAkevida di. bA. Polyglot Dictionary, HabhASAkeza [..]. pAMcamI pariSa6, 39H Polyglot Dictionary-sarvabhASAkeza jevA bhagIratha prayatnane lAbha te hAla nahiM ja karIye. hindustAnamAM kizvina mizananA AraMbhakALamAM revaraMDa kerie e dizAmAM karelA prayatna durbhAgye siddhi pAmI sake nhota. For Private and Personal Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Polystyle 161 Positivism Polystyle, (Arch. ) 277614186 [da. bI.] Polysyllabic, anekAkSarI [ba. ka. sa. 25, 405: A niyama anekAkSarI ! () taddabhava mATe che. Polytheism, 1. anekadevavAda bahudevavAda [a. ka] sa. 17, 134: Ane anekadevavAda athavA bahudevavAda (palIthIijham) evuM nAma Ape che. 2. anekadevayajana ni. de.] mail Monotheism. 3. anekezvaravAda [ caM. na. gu. 2. 121 ] 4. devabAhulyavAda [da. bA. Pose, 1, aMgavinyAsa ni. bho.] ma. mu. 1, 359: aMdaranI vRtti Akhara e. vIrane potAnA puNyamaya AzleSamAM ja rAkhavAnI hoya ema henA pose (aMgavinyAsa) mukhamudrA, nehapUrNa dayAmaya daSTi vageremAM prakAzI nIkaLe che. 2. sthiti [2. vA.]. 2. kR. 288: khaMDamAM najara pheravI. patinI aneka sthitinI (p.) chabIo bharAvelI hovo joIe. prajAnA mahAsUtra tarIke, rASTranA mahAmaMtra tarIke kaI vidhAnAtmaka bhAvasUcaka (pra.) zabda ja joIe; (2) 54: kaI paNa siddhAntanuM uttama svarUpa te vidhAnAtmaka (p.) maMDanAtmaka (Constructive) hovuM joie. 4. vidhyAtma (hI. va.] 5. astirUpa [ba. ka] ahIM sudhInAM avataraNo mATe Negative juo. 6. vidhirUpa [da. bA.] 1. Adhibhautika [u. ke.]. juo Metaphysical, 2. (Dealing only with matters of fact. ) anubhavagamya [ba. ka] juo Constructive. Non, asti [ma.na. ] ce. zA. 361: sAdharyuM che te A prakAre vastugata astinuM rUpa che, manamAM vastuone jenAthI bhegI karI zakAya che te e che. Positive term bhAvazada mina. nyA. zA.] juo Negative term, Positivism, 1. nirIzvaravAda [da. bA] kA. le. 1, 2804 dharmane khyAla lupta thayA vagara, Izvarane nAza karyA vagara, krodha ane lobha phAvI na zake, tethI svAbhAvika rIte moha" nI jarUra paDI. A duniyA bahAra kazuM nathI pAralaikika tattva jevuM, Izvara eka purANa vahema che, evo mata dharAvanAra nirIzvaravAda-jaDavAda (pojhiTivijhama ane maTerIlIjhama) AgaLa Avyo, "moha" mukta thaye. 2. manukunnativAda [ba. ka] aM. 49: ketu (A. Comte.) ane pojhiTivijhamu-Izvarane sthAne mAnava jAtinI asaMkhya bhAvi peDhionI amara paramparAne thApa, peDhI dara peDhI mAnava vyakti samaSTino vadhate abhyadaya e bhAvanAnA bhakata bane, e daSTibindu ja sadAcAra durAcAra nirdoSA hatI. 3. avayavasaMsthAna [rA. vi.] pra. 1983, kArtika, 61: mUrtinI beThaka, aMgavinyAsa ne avayavasaMsthAna (p,) svAbhAvika ane ghaNAM ja AkarSaka hatAM. 4. Asana, pavitra, mudrA [da. bA.] Positive, 9. adj. (Marked by presence of qualities ). 1. saMsthApaka pri. bha.] 2, bhAvAtmaka A. bA.] 3. bhAvasUcaka, vidhAnAtmaka ciM.na.] ! sa. 26, 54: prathama vA e che ke - asahakAra' e zabda ja "a" thI zarU thato hovAthI "abhAvasUcaka' che, "niSedhadarzaka' che, "negative" che; evo niSedhAtmaka zabda prajAnuM mahAsUtra, rASTrano mahAmaMtra na ! For Private and Personal Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Poster 16ra Pragmatism cAra e AcAratrivargane khare viveka karI 2. svIkRta siddhAnta, aMgIkRta ApanArI kasoTI che, e philasUphI. Ane satya (caM. na.] manukulanA bhAvi abhyadayAdhikane vAda, manu- juo Mythology. kulonnativAda kahI zakAya. 3. aMgIkRta kama [na. bho.] 3. vyaktavAda [da. bA.] va. 24, 31: A nATakanuM hArda samajhavA Poster, uSaNAcitra [ gU. vi.] mATe punarjanmanI kalpanAne ApaNe aMgIkRta 1982 nI niyAmaka sabhAnI pahelI beThakane kama (rU.) tarIke svIkArI laIne cAlavAnuM che, ahevAla, 40. Posture, 1. saMsthAna [ke. ha.] 2. divAlacitra [ vi. ka. ] me. mu. 17H kavinI kaLAnI viziSTatA ke. 1930, eprila, 257: divAlacitro pAtra-nirUpaNamAM parakhAI Ave che. bIjA (posTaro) vaLI TIkA nATakomAM bahudhA ekala pAtro hoya che, jyAre Postgraduate, 1. anusnAtaka mudrAkSaNa mAM jeDiyAM pAtra che. cANakya ne [gU. vi.] rAkSasa eka ja zAThayanItinAM bhinna bhinna vi. 115: abhyAsakrama traNa varSane che. oLanAM pUtaLAM che. caMdragupta ne malayaketu ane te arasAmAM vidyAthIne udyogone lagatuM eka ja bIbAnAM varNacachAyAvALAM citra che. rAsAyanika jJAna eTale darajajo ApavA umeda bIjAM judA saMsthAna (zarIranA avayavanI che ke jethI eTalo abhyAsa karyA bAda vyavasthA (p.) (nAM joDakAM nipuNakane virodhavidyAthI saraLatAthI A ja maMdirane cothA gupta, zakaTadAsa ne IzarmA vagerenAM che. varSane anusnAtaka ( p. g.) abhyAsa 2. Asana [da bA] karI zake. Power, 3. atisnAtaka [A. bA.] Power-complex, Psycho-ana. va. 26, 287H baMgALAmAMthI tema ja bIjA zaktisthi bha.] prAntamAMthI te te viSayanA uttama vidvAne Power-house, zakitabAja [da. ba] ekaThA karyA ane emanuM Post-graduate | Pragmatic, vyavahArapakSI, jIvanapakSI studies mATe eka maMDaLa racyuM, ane emAM [aM. bA. pU. . 4]. atisnAtaka varganuM zikSaNa navIna jJAnotpattine | Pragmatism, 1. vyavahArikasattA anukULa thAya tevI bahoLI yojanA karI. vAda ai ka.] Posthumate, anumaraNa [vi. ka.] sA. 1. 32H pAzcAtya tattvajJAnamAM hAla thoDAMka varSa thayAM . athavA vyAvahArikake. 5, 1, 296: emane eka anumaraNa sattAvAda viSe bahu sAMbhaLavAmAM Ave che. graMtha nAme "marAThI daphatara rUmAla tIsarA " vadhAre sAre zabda nahi jaDavAthI p. ne mATe hamaNAM ja pragaTa thayo che. A sahelAIthI samajAya e zabda mane vApaPostulate, 1. abhyapagama [A. bA] re ucita lAgyo che. va. 16, 342: zuM mAtRbhASA dvArA zikSaNa 2. vyAvahArikatAvAda [ a. ka] lIdhA chatAM, parIkSA aMgrejImAM ApatAM na nI. zA. 31: A mata khAsa vyAvahAAvaDe? na AvaDe to mAtRbhASAdvArA zikSaNa riktAvAda ( meTijhama)svIkAranArAone no prayoga te viSaya mATe game teTalo lakSaNarUpa che. phatehamaMda gaNAya, paNa aMgrejIne hAnikAraka 3. kiyAvAda [ mULajIbhAI hIrAlAla hAI ApaNA vivAdanA pahelA rU. cAne abhya pagamane virodhI che; te e ke aMgrejI te va. 15, 555: AvA kriyAvAda sAruM AvavuM ja joIe. (p.) mAM tAtvika daSTie satya che ke na For Private and Personal Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Precocity Probationar heya te paNa keLavaNunA vicAra mATe te ! zaMkAspada hei zake evI koIne kalpanA diSTibiMdu ghaNuM upayogI che. paNa na hatI. 4. kRtyavAda mi. che.] 2. avayava [ma. na.] sa. 29, 412: vIsamI sadImAM kRtyavAda ! juo Conclusion athavA Fallacy (pra.) ne lIdhe upayogitAvAdane mahimA of Composition. vadhI gayo che. 3. pratijJA [ma. sU.] Pagmatist, vyAvahArikasattAvAdI, juo Major premiss. vyavahAradaSTivAdI [ hI. vra, se. mI. 8, 4. AdhArabhUta vAkya ki. prA] ane 68] ogon Conclusion. Precocity, akALapariNati [ma. 2.]. 5. hetu A. bA. sadara) . zi. I. 11H smaraNazakti, anukaraNavRtti, 6. upanyAsa, anumAnanI keTi ane akALa pariNatinAM pariNAma saMbaMdhI [ke. ha. a .] gya sUcanAo parathI mAnasazAstranA viSaya 7. vidhAna [da. bA.] mAM kivanTiliyananI sUkSmadaSTi spaSTa thAya che. Prehistoric, prAgaitihAsika niA. he.] Presence of mind, 1. samayava. 2, 97: Aja sudhI prAgaitihAsika sUcakatA [ajJAta] (p.) samayanA mAnava jIvananA saMbaMdhamAM gujarAtI vAMcanamALA. je zodha thaI che tenA vize kaMIka lakhavAmAM 2. prasaMgAvadhAna [na. bho khAnagI Ave che. noMdhamAMthI] Prejudice, 1. pUrvanipAta [ma. na.] | Presentative, pratyakSa ma.na.e. zA.] ce. zA. 365 vRttinI prabaLatA je kare che Pretty, UNuM [ke. ha. a. . 3. che te eTaluM ja ke amuka prakAranA vicAre, Privative term, zakayAbhAvazabda AvuM vRttiprAbalya na hota te manamAM AvI ma. na.] prathama prakAranA vicAra karatAM paNa adhika thaI nyA. zA. 29: abhAvavAcaka zabdanA paData, temane vidUra rAkhe che. AvI manaH- peTAmAM keTalAka lekhake " zakayAbhAva" e sthitine pakSapAta, athavA tatvapravaNatA, athavA vibhAga mAne che. je vastune je kAMI heya pUrvanipAta, evuM nAma ApavAmAM Ave che. athavA hoI zake tene abhAva batAvanAra 2. pUrvagraha da. bI.] zabdane zakyAbhAvavAcaka zabda kahe che. aMdha, kA. le. 1, 108: yuropIana lokoe badhira Adi zabdane A vibhAgamAM gaNavAmAM hindustAna eka patita rASTra che tethI te ochuM ! Ave che.. sudhareluM che ane tethI ochA ochA sudharelA Pro & Con, (n.) sapakSa vipakSa dezamAM purAtattvanI kiMmata je rIte aMkAya (muddA) che te rIte bhAratavarSanuM thavuM joIe ema [samAlocaka ophisa sa. 19, 37: aneka mAnyuM. A daSTa pUrvagrahane lIdhe yUropanA vidha prazno ane viSayanI UMDI mAhitI sArAmAM sArA yogya ane sajajana lekhakoe meLavavI ane tenA sapakSa vipakSa ( Pros paNa hindustAnane anyAya karyo che. and cons ) muddAone Takora kare e Premise--Premiss, 1. sAdhana ! tenuM kartavya che. [ma. 2.]. Probationar, vinIta sevaka [vi. ka.] zi. I. 121 temanI (skUlamenenI) kau. 2, 1, 10H tenI umedavArIne gaNe nyAyapaddhati mAtra parAmarzanI hatI. sAdhana svIkAra karyA pachI be varasa lagI te vinIta For Private and Personal Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Problem Progress -~-~ ~- ~ sevaka tarIke kAma kare, tyAra pachI ja tene | Process of concretion, kalpanAsu5kava sevakanI TimAM laI zakAya. vyApAra [ prA. vi. ] Problem, 1. mahAprazna ciM. na.] | Procession maMDalaprayANa ni. .. va. 7, 5H A ma9nadazAe ApaNI ! va. 25. 43: sTezananI bahAra daravAjethI prajA samakSa bhinna bhinna mahAprazno (pp.) dUra rAkhelI moTaragADI sUdhI kAMIka p. (maMDalaubhA karyA che. prayANa) jevI saphaLa niSphaLa racanA racAI. 2. kUTaprazna [ gu. vi. vi. 111 ] 2. samUhayAtrA [na. bho... 3. yakSaprazna [ bhAveH navajIvana ] a. ka. 25H nATakane vikAsa nRtyamAMthI 4. keyaDa, prahelikA (da. bA.] zarU thayelo che; saMgIta prathama nRtya jeDe maLyuM; pachI mUkAbhinaya, samUhayAtrA (pU.) ane Problem (Novel) uddezalakSI ubhayAlApa, e aMze bhaLyA. (navalakathA) [ajJAta Prochanger, 1. calavAdI [hiM. hi.] Problem of substance, adhi juo Nochanger. ThAnapadArthavAda [va. e.] 2. pheravAdI, parivartanavAdI, saMva. 4, 409: bIjA siddhAntane e adhikhAnapadArthavAda (Problem of Substance) | jogavAdI [da. bI.] Profile, ekapAdhI [ba. ka.] Problem of ision, ekadazana- guNasuMdarI, sarasvatIcaMdranAM rIrane. tarka [ma. na. e. zA.] Profound, 1. bhavyagaMbhIra [ba. ka] Sex problem, kAmamImAMsA mote Concrete. [ da. bA. ] 2. gabhIra [6. bA.] dvitIya chAtrAlaya saMmelananuM bhASaNa, 200 jene AjakAla " jAtIya prazna" kahevAmAM Ave | Progress, 1. saMvRddhi [ ma. sa.] che tenI carcA A prasaMge karyA vagara chUTako vi. sA. prastAvanA, 14. A samayamAM nathI. S. P. mATe "jAtIya' zabda na cAle zreSTha vidvAnonA tarI AvatA vicAramAM, manuema nathI, paNa "jAtIya prazna" ne je pahela khemAM svataMtratA, samatA ane baMdhutA vahelo artha manamAM Ave che te "komI (Liberty, Equality & Fraternity) savAla che. eTalA mATe huM to S. P. sthApana thaye bahu sukha maLaze; ane jagatanuM mATe "kAmamImAMsA' e ja ApaNe rUDha zabda kalyANa, saMvRddhi ane saphaLatA athavA sArthakapasaMda karuM chuM. e savAlana badhI jaTilatA tA (Progress & Fruit or utility ) ke gUDhatA, svAbhAvikatA ke udAttatA " kAma" mAM rahyuM che ema gaNAya che. zabdamAM AvI jAya che. 2. pravRddhi [ma. na. ] Problematic, vivAdAspada, a- nA. pra. 10: manuSyanuM kartavya pratyeka jAtanI niNIta [. ba.] pravRddhi karavI evuM che; ane dina pratidina Process, 1. vidhi, prakAra, vidhAna premavRttine prabala karI nItimAM saMpUrNa [da, bA, thavAnuM, tathA svArtha buddhine paramArtha buddhinA Process of abstraction, for tAbAmAM leI abAdha sarvAdhAra parama tatvamAM ka95nayApAra [ prA. vi. ]. nizcala thaI mokSa pAmavAnuM che. Process of abstraction in 3, utkarSa [ u. ke. ] thought, vicArane vastuzUnya vi- va. 4, 97; A sthiti prANImAtramAM ka95nAkyApAra [ prA. vi. 1 mAluma paDe che tethI utkarSa . ( rUpaguNamAM For Private and Personal Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Progression 165 Pronoun vadhAre) ene A ja niyama hoya ema | Projection, 1. ( Psychology ) ApaNane samajAya che. AropaNa [prA. vi.] 4. pragati [ba. ka.] 2. Psycho-ama. paradeSAma, 1. 8, 47: jhamAnAnI pragati (pU.) mAM paradevaprakopa | bhU.go.] aDacaNartA thavAne badale ulaTI sahAyaka Prologue, athalekha [ba. ka.] thaI paDe. va. 80, 40: eTale rA, rA. narasiMharAva 5. vRddha [ A. bA. ] bhASAnA "utsargo " besADe, rA. rA. kezavabu. pra. 60, 199: A vizvamAM je vRddhi | lAla jUnAM kAvya zAstrIya saMzodhanathI prakaTa (p.) nuM tattva raheluM che te jemAM mUrtimaH | kare, rA. rA. mehanalAla dalIcaMda jUnI jaina thAya te ja "brAhmaNa". pothIonA athalekha ane itilekha yathAvata 6. vikAsa [ da. bI.] utArI saMgrahe ne chApe ane te uparathI kartA Progression, ane kRtionI sAlavArI besADe. te uparAMta Arithmetical progression, vadhatuM AvatuM sapramANa jJAna saraLa rIte sAmAnya prajAmAM prasAre evA nibaMdha paNa gaNitazreNi [ma. na.]. ce. zA. 109: je pratyakSanI vipula tAjI | ochA jarUrI nathI. vRddhi gaNitazreNinA niyame karavI hoya te Prompter, preraka jana [na. bho.. pratsAhananI vipulatAnI vRddhi bhUmitizreNi a. ka. sUtradhAranuM gAyakamaMDaLa prekSaka ke nA niyame karavI joIe. sAkSIrUpe nahiM paNa saMgItamaya p. (prerakajana) nI padavIe rahetuM. 2. cayazreDhI[ ha. prA. ga. 5] Geometrical progression, Musical prompter, 3016457 preraka jana [ na. . ] bhUmitiNi [ma.na.] a. ka. 103: ane tethI satradhAranuM gAyakajuo upara Arithmetical progre | maMDaLa te m. p. (gAnakara preraka jana) banavA ssion. karatAM vadhAre padavI bhagavatuM. 2 uttaradI [ha. prA. ga. 5. 16] [ Pronoun, Progressive, 1. utkarSazAlI [u. ke.] | Demonstrative pronoun, va. 4. 98: ukarthazAlI (p.) prajAo darzaka sarvanAma [ ka. prA. ] dareka ThekANe amuka khAsa lakSaNo dharAve che. ma. vyA. 69: daranA ke pAsenA padArtha 2. prAgatika [caM. na.] darzAvavA mATe je zabda nAmane badale vaparAya lokamAnya bALa gaMgAdhara tilakanuM caritra, che te darzaka sarvanAma kahevAya che. Adivacana, 1H dhArmika ane sAmAjika Interrogative pronoun, sudhAraNAnI dizAmAM hemanA vicAre praznArthaka sarvanAma [ ka. pra.] ane hemanuM kArya rASTranI unnatine arthe ma. vyA. 66: prazna pUchavAmAM je sarvanAmo jeTale aMze Avazyaka che teTale aMze samaya vaparAya che te praznArthaka kahevAya che. cita ane prAgatika nathI. Personal pronoun, 43441245 3. kramadhamI, kamika [da. bA] sarvanAma [ ka. prA.] Progressiveness, Bouvet ma. vyA. 60, kiMzikarAma vinahararAma mahetA] Reflexive pronoun, 7441245 trIjI pariSa, ba 41: pUrve je pragAmitA sarvanAma [ ka. prA. ] (AgaLa vadhavAno svabhAva(D))temanAmAM jovAmAM ma. vyA19H "pote ' e arthamAM je AvatI tene badale gaLiyA baLadanI beThela sarvanAma vaparAya che te svavAcaka sarvanAma sthiti temane vizeSa rUce che. kahevAya che. For Private and Personal Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Propaganda Proterozoic - - - - - Relative pronoun, saMbaMdhI 2. zA. 154: dipha saMbaMdhI thatA dharmone sarvanAma [ ka. prA.] "bhUmitidharma" kahevAya che; tema je kevaLa ma. vyA. 16H "je" zabdane "te' nI gurUtvAkarSaNajanya dharmo, jevA ke kaThinatA, sAthe ane te " ne "je " nI sAthe saMbaMdha bhAra ItyAdi te "yAMtrikadharma" kahevAya che. che. saMbaMdha hameza be padArthamAM hoya che. A Mechanical property, viib kAraNathI "jene "e" e be sarvanAma che dharma [ ma. na. saMdara] eka bIjAnAM saMbaMdhI sarvanAma che. Proposition, 1. nirdeza ma. na.] Propaganda, pracArakArya 1. [ajJAta ce. zA. 354: pratyeka nirdezanAM be mukhya 2. pracAraNuM [ba. ka.]. aMga che: (1) uddeza athavA kartA ke viSaya aM. 8H Arthika ItihAsane nAme kelI ane jene mATe kAMIka vidhAna karavAnuM che te ane ektathI jUThANuM jeImsa mila ( J. Mill) | (2) vidheya athavA udeza viSe jenuM vidhAna baka (E. Burke), hAinDamAna | tene vAcakazabda. (Hyndman), ruracy (W. Digby) 2.vidhAna, kathana, vAkya [hI. va.] Adi pAkSika amitAvALA lekhakoe vAvelAM sa. mI. 23H ema kahevAmAM Ave che ke bIjamAMthI baMgALI bhejAMoe UchereluM satyane vastuona-padArthonA svarUpa sAthe kaMI "ATaluM te jANo " "ATaluM vizeSa to saMbaMdha nathI, paNa tatsaMbaMdhI ApaNAM kathane jANajo " Adi " asahakArI " prakAzane vidhAno-haktio-nidezo vA parAmarzo sAthe ane pracAraNAo (p. propageMnDA) dvArA ghaNuM saMbaMdha che. phelAyuM che. 3. vAya rA. vi.]. Propagandist, pracArakanRsiMha juo Particular proposition. bhagavAnadAsa vibhAkara Proprium, svasAdhyama, svabhAvasa. 26, 59: na. svarAjayasabhA A sAdhya dhama riA. vi.] mahAna pracAraka () ne upaga na karI zakI. pra. pra. 40H A sivAya haju keTalAka 2. pracArakAmI [vi. ka.] evA dharmo che ke je padanA svAbhAvika dharma ki. 1, 4, 9: bIje te caritraviSayaka ! na hoya ane chatAM tene ApaNe Akasmika pracArakAmI ( propegenDIsTa') lekha che. na kahI zakIe, jemake " vikeNanA traNa Propagandst work, 1. *- khUNAne saravALo be kATakhUNA barAbara thaye" cArakakArya [ caM. na.] e dharma trikoNane Akasmika dharma nathI ja, sa. 21, 199H koMgrese pracArakakArya (p. tema ja trikoNanI dharmavyAptimAM AvatA w. ) nI vyAvahArika janA ghaDavAnuM kArya nathI. A dharma kharI rIte trikoNanA svAbhAola inDiyA koMgresa kamiTine sepyuM che. vika dharmamAMthI ApaNe "sAdhita karI zakIe 2. pracArakArya ciM. na.] chIe. mATe ApaNe A dharmone "svabhAvasa. 22, 536H te mATe pracArakArya (p. sAdhya" athavA TuMkANanI khAtara "svasAdhya" ja.) upara jeTalo bhAra mUkAya teTalo | kahIzuM. ochA che. Protection, pratibaddha bahepAra [A.bA. Property, dharma [ma. na.] , va. 28, 82: Ama "Tekazana" ane nyA. zA. 38: asAdhAraNa dharmamAMthI ' phrI TreiDa ' yAne pratibaddha ane apratibaddha phate, anumAnA, ke tenA upara AdhAra hepAranI Arthika nItione jhagaDe zarU thaye. rAkhate, je svabhAva te dharma kahevAya che. Proterozolc, jIvanAraMbhika vi. ka] Geometrical property, rural ka. 1930 DiseMbara, 345: e vAta thaI dharma [ma. na. ] AjathI sADAsAta karoDa varSa paranI. sADA For Private and Personal Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Providence Psychology sAthI mAMDIne sADA cAra lagInA traNa karoDa 2. zucitAdaMbha [da. bI.] varSomAM, kAMsa khaDakAne mAthe ja navI khaDaka- Pradish, zucidaMbhI [ sai. mAlA baMdhAyelI. A navA-eTale ke proTa- lavaMgikA priyaMvada mahetA ] jheIka ( jIvanAraMbhika )-khaDakomAM rahelA che yu, 199, Ase, 16: zucitvadaMbhI keTalAka avazeSo parathI kahI zakAya ke temAM lekamata hAvI saMyukata zALAonI sUcanAthI upalI traNa karoDa varSa daramiAna, "a" eka vakhata te bhaDakaze ja e huM jANuM chuM. nAme ati sAdI vanaspatine tathA "reDIoPsycho-analysis, 1.cittAvagAhana, lArIA' nAmanAM ati sUkSma jantuone cittapRthakaraNa [bhU.ge.] uddabhava thaelo. 2. mAnasapRthakkaraNazAstra [ajJAta] Providence, 1. vidhAtA mi. sU] a. 166: e ja kAraNathI "ApaNI eka | Psychological hedonism, sukhapRthivIne akhila sUryamaDala parivarte che vAdanuM mAnasazAstra a ka.] evo vidhAtA(p.)ne saMketa che ema na mAnatAM nI. zA. 25: manuSyasvabhAvanAM ekA svalpA pRthvI te ja sUrya maDalanI udAttamAM udAtta kRtyanI samajutI ApavA gatimAM anuvate che-anusare che ema khagoLa- | sukhavAdanuM mAnasazAstra ( sAIkolojikala vettA gaNe che. hiDenijhama) asamartha nIvaDe che. * 2. vizvabharavyApAra [jhA. bA.] | Psychology, 1, mAnasazAstra [ajJAta va. 17, pa67: parama puruSa mAnava bALanI 2. cetana zAstra [ma. na.] UMcI phALone bhale hasato hasato je te hoya ce. zA. raH atra mana athavA aMtaHkaraNa paNa potAnI e bALakane mATe kALajI, zabda na letAM cetana zabda zA mATe lIdho che pratyekane mATe bharaNapoSaNa, jIvanavana, sarva tene paNa kAMI khulAse Apo Avazyaka che. prakAra mATe kALajI rAkhe che tenA vizvabhara mAnasazAstra athavA aMtaHkaraNazAstra evo ( vizvavyApakatvanA arthamAM nahiM paNa vizvanuM artha "sAIkelojI" e aMgrejI zabdane bharaNupeSaNa karanAra e arthamAM A zabda karyo hota te bAdha na hato, chatAM cetanazAstra ahiM levAne che. pRthvInuM nAma viUbharA evuM nAma ApavAmAM Doka marma che. ApaNA je artha mAM che te maraNamAM ANe) vyApAra zAstromAM paNa aMtaHkaraNa eTale mana, buddhi, (p.) nuM karuNAmaya lakSaNa che. citta ane ahaMkAra e cAra vAta ja samajAya 3. deva [maM. ja.]. che, ane te uparAMta AtmA judo rahe che. paratuM, 'sAIkelAjI' zabdane vAca artha sA. 1927, phebruArI, 11: te kALe daiva AtmazAstra ema che, eTaluM ja nahIM, paNa (2) pratyeka jagajajananA kAryamAM mAthuM jene aMgrejImAM "mAInDa" kahe che tenA rUDha ghAlato. arthamAM paNa aMta:karaNa karatAM adhikane samAsa 4. vidhvaMbhara da. bI.] karavAne, te bhASAmAM, pracAra che. jene ApaNe Prude, samanyA [da. bA] sattAmAtra, cetanamAtra kahIe, tene paNa Prudery, 1. nItibhIkatA [vi. ka] | 8 mAInDa" mAM gaNavAmAM Ave che. Ama ka. 1, 2, para sAhityamAM je "ziSTAcAranI | hovAthI aMtaHkaraNazAstra evuM nAma A zAstrasuMvALI bhAvanA " thI ne nItibhIratA (prArI) | ne ApyuM nathI, paNa "mAInDa' zabdanA thI, je asahya garavanA bhAre lacI paDatI mukhya artha upara daSTi rAkhI tanazAtra evuM lekhanazailIthI pUrvakAlIna narasiMharAvane sarva- nAma ApavuM yogya dhAryuM che. ema kahevAthI kAlIna ramaNabhAIe ApaNane paricita karyA ! cetanamAtranA je je vyApAra che tene A che tenA vinA eka dhaDI paNa 'navajIvanasaM zAstramAM samAsa thaI zakaze. mAnasazAstra e pradAyanA atithIone cAle tema nathI, nAma te nathI ja ghaTatuM kemake jyAre aMtaH For Private and Personal Use Only
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Psychology * Psychosis karaNazAstra e nAma na cAlyuM tyAre aMta:karaNa- vyavasthAne abhyAsa karuM chuM. (mULa aMgrejI:ne eka vibhAga mAnasa teTaluM ja nAma A Then I study his psychology. ) zAstrane ApI na zakAya e spaSTa che. Faculty psychology, Rubat3. mAnasika zAstra [ go. mA.] vAdanuM mAnasazAstra [ a. ka.] sa. caM. 4, 790; tamArA yoga ane nI. zA. 43: manamAM buddhi, samaraNaciraMjIvonAM IdrajALane huM mAtra mAnasika zAstra zakti, kalpanAzakti ityAdi nirALI nirALI p. nA camatkAra mAnuM chuM. svataMtra zaktio che, mana e zaktionI 4. mane vyApArazAstra ri ma.] jANe peTI hoya evuM je mAnasazAstramAM svIka. sA. pa95: vizvanA khulAsAmAM mane- kAravAmAM AvatuM hatuM te. vyApArazAstra ( p.) nuM vizeSa anaveSaNa paNa - 2. mAnasa pRthakkaraNazAla [ajJAta thAya che. Group-psychology, samudAya mAnasa [ba. ka.] 5. mAnasavajJAna [ka. prA. ] a. 88: juo Consciousness nA IglAMDanI unnatine itihAsa, 82: pari. Pelni group cousciousness. NAma e thayuM ke sAhacaryanA keTalAka niyamo Physiological psychology, tathI daSTi ane sparza viSenA siddhAto bAtala zArIratanazAzva mi. na. e. zA.1 karIe to AkhA mAnasavijJAnamAM kaIpaNa Psycho-physics, ellas agatyane sarvamAnya siddhAnta rahe nathI. mAnasazAstra, mana:zarIravighA [pA.go.] 6. mana zAstra [ caM. na.]. vi. vi. 376 ne ra64: jJAneMdriya ane juo Metaphysics. " karmeTrinI racanA ane kriyA, zArIrika ane 7. manastattvavidyA hi, mA mAnasika kriyA ane temane saMbaMdha che tenuM sa. 23, 91: je badhAM anusaMdhAna saMzodhana karavAne sAyako-phIjhIkasa, mana:zarIra(Research) nI vAta meM kahI temAM tUTe zAstra nAmanuM svataMtra zAstra jUduM pADavAmAM de mArgo padArthavidyA, ubhijavidyA, AvyuM che,) yAdazakita ane bIjI mAnasika prANuvidyA ane vaLI manastattvavidyA (p) zaktionuM svarUpa mAnasa zaktinuM aMtima eka kendramAM ekaThI thai che. svarUpa, vagere viSayonuM anveSaNa aneka rIte 8. manovijJAna [ma. cha. lAbhadAyaka nIvaDayuM che. sa. 29, 79 tarkazAstra saundarya vijJAna | Psychometry, AtmaparIkSA mina.] (Aesthetics) ne kartavyazAstra e traNe mane- juo Clairvoyance. vijJAna sAthe saMbaMdha dharAve che. Psycho-neuroses, 3lCL 9. cittazAstra [prA. vi.] [ bALakRSNa amarajI pAThaka 1 yu. 199, phAgaNa, pa34. cittazAstrIo | pra. 11, 120H jyAre je mAnasika rogo ( cittazAstra Psychology, citta e grIka mAM aMta:kSebha (Psychic reaction) thaIne psyche nA barobara lagabhaga evI rahe che.) tenAM lakSaNe zarIranA avayavonI kAryakSati kahe che, ke jyAre mANasa vRddha thAya che tyAre (Functional Derangement) Hi uut enI najara bhaviSya ke vartamAnathI vaLIne che. temane bIjA vargamAM samAveza thAya che. bhUtakALa tarapha phare che. A roganuM sAmAnya nAma nADIkSAbha (p. n.). 2. 1, mAnasa svarUpa Ai. bA.1 | Psychopathology, vikatamAnasajuo Emotion. vighA [ bhU. ge.] 2. manovyavasthA [na. ] Psychosis ( Prycho-ana) folla. ka. 16: pachI e pAtranI mane- bhrAnti, cittabhrama [bhU. go.] For Private and Personal Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - Puberty Quantum Puberty, pigaptAvasthA - ki. gha.) { Punctuality, samayapAlana, samaya ke. pA. 147: eka ja jAtanA paNa kadamAM pAlakatA [ma. sU. upaluM avataraNa ] ane AyamaryAdAmAM pharakavALA prANIo | Purgatory, tapobhuvana [2. ka] zuM te mAlama paDaze ke moTA ane dIrdhAyuSI yu. 1979, piSa, 342: tenA prabhAvathI prANInI vikArane vaza karavAnI zakti vadhAre je rAjAe, amIre tathA saradArae dharma, hoya che, emanI pagaDAvasthA (p.) moDo | nIti ane nyAyanuM sadA rakSaNa karyuM che temane zarU thAya che ane dIrdhakALa paryata cAle che. tapobhuvanamAMthI (p.) sahelAIthI pasAra Punctual, samayapAlaka [ma. sU.] thavA devAmAM Ave che. ge. jhA. 86: te kALe samayapAlanane abhyAsa surAda dezamAM bahu na hato. ka. Puritanitis, atizuddhivAyu vi. ka.] kITiMje potAnA vArAmAM lokone samayapAlaka jai. 1932, mArca, 15 je mananAM dardo thavAnI agatya pADI. eka samaye eka mATe mATe davAne badale pustako ApI zakAtAM heta, adhikArI vahelo Avyo. tene ka. kITa ane pasaMdagI gayA trimAsanA sAhityamAMthI jANI joI bahira besArI rAkhyA. barAbara karavAnI heta te, ame atikAma javara samaye aMdara bolAvI kArya karI rahyA pachI ( erotisis ) nA dadIne rA. vizvanAtha bhaTTakahyuM ke-" jema moDA AvyAmAM samakapAlakata ne anuvAda premane daMbha" ( sTeyanuM phuDjhara nathI, tema vahelA AgyAmAM paNa samayapAlaka- sonATA) ane atizuddhivAyu (D) vALAne tA nathI, barAbara samaya upara AvavuM tenuM rA, yazavaMta paMDayAne cAra pairANika nATakone nAma ja " veLAsara ' AvavuM athavA 'samaya- saMgraha "madanamaMdiMre' vAMcavAnuM namra bhAve pAlana" kahevAya." sUcavata. Quality, 1. guNa mi. na.]. Quantity, 1. pracaya [ ma na.] juo Impressiveness. juo Impressiveness. 2. dharma bhAva [5. go] 2. mAtrA, rAzi [pi.ge.] vi. vi. 376 vi. vi. (1) 141-2; dravya ane zaktine 2. (Logic) svarUpa [ ma. na.]. nyA. zA. 48: nirdezanI AkRti vidhirUpa avinAzI gaNavAmAM AvatI. temanAmAM vadhaghaTa thavA chatAM ane vRddhi ane nAza thavA chatAM heya che ke niSedharUpa hoya che, eTale te anu paNa chevaTe temanI ekaMdara mAtrA vuM. sthira rahe sAre vidhi ane niSedha evA paNa nirdeza che ema dhAravAmAM AvatuM. (2) 376. mAtranA be vibhAga thAya che. prathama vibhAga 2. (Logic) pradeza [ma. na.] jema pradezAnusAra hato tema A vibhAga juo Particular. svarUpAnusAra che. Primary quality, mUladhama | Quantum, zakitapuMja [ vIramitra [ a. na. 1 bhImarAva diveTiyA ] 2. zA.14pa: AkAra, parimANa, ane pra. 11, 336: zakti sArA pramANamAM bhAra e traNane padArthonA "mUhadharma" bhegI karIe ene artha ema samajavAne ke gaNelA che, ane bIjA badhAne "upahitadharma" zaktinAM eka ja jAtanAM athavA to judA gayA che. judA prakAranAM zaktinA paramANu emAM ekatrita Secondary quality, curient karelAM hovAM joIe. AvA zakitaparamANane dharma [ma. na. sadara ] zakitapuMja (Q.) kahIzuM. For Private and Personal Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Quietism Rationalism Quietism, nivRttimA-saMnyAsamArga saMkhyA TharAvavAmAM AvI na hoya tevI samiti[ u. ke.] nA sabhyanI caturthAMza saMkhyA kAryasAdhaka gaNAze. ngai Optimist. Quotation, avataraNuM [ ma. sU ] Quorum, kAryasAdhaka saMkhyA [gu. vi. ! kA. caM. 3: phArbasanA lekhamAM zekasavi. 15: je samiti mATe kArya sAdhaka ! pIaranI kavitAnAM avataraNe vAraMvAra Ave che. Radiation, aMzuprasaraNa [ vIramitra 3 buddhisiddha [ ga. la. ] bhImarAva diveTiyA ] pra. 1983, zrAvaNaH zArIrika balane badale kau. 11, 333H prakAzanAM kiraNo jAte! I nyAya, buddhisiddha (r) ane zAntimaya adRzya che e vAta ghaNAne abhuta lAgaze, mArga manuSya ke rASTronA matabheda ukelavA paNa kharI rIte vastusthiti e ja che. jema ane kalahanuM samAdhAna karavA hevo joIe. pANImAMthI nIkaLatI bASpa (bApha Steam ) | Rationalisation, (Psycho-ama.) e dekhAtI nathI, adazya che, ane ukaLatA | kAraNAntaraprakAzana [ bhU. ga. ] pANImAMthI nIkaLatI varALa (Vapour ) | Rationalism, 1. buddhivAda [na la/ bASpa nahi, paNa AsapAsanI ThaMDI havAne ! og i Mysticism. lIdhe ThaMDI paDelI bASpamAMthI banelAM pANInAM ! 2. kevaLa takavAda [ A. bA. ] jhINuM kaNone ja hoya che; te ja pramANe A. dha. 353:....zAstrone ThekANe jANe eka bArImAMthI aMdara AvatI uSmA (garamI) R. yAne kevaLa tarkavAdane ja huM sthApita athavA aMzuprasaraNa (R.) aMdara Ave che karavA icchato houM ema e vyAkhyAnakAre tyAre ApaNe prakAza-kiraNa joIe chIe ka9pI lIdhuM che. e ApaNane bhrama thAya che. 3* boddhavAda, hetuvAda [2. vA.] Radical, 1. mUlasparzI A. bI.] va. 6. rara4H i. sa. nA ogaNisamA saikAnA A. dha. 16H vyaktio mULamAM ja aneka | chaThThA sAtamA dasakAmAM ApaNA dezamAM saMgama hAya-arthAta emano bheda mUlasparzI (.) | -yuganI kartavyadizA nirNaya karavAnuM kAma wlocu(ultimate) aa ailas (essential) saraLa na hatuM. A vakhate pazcimamAM keTalAka heya te e sarvane eka bhUmikA upara kALathI utpanna thayelo navIna baiddhavAda (IR.) sambandha ja na thaI zake. (Rationalism in Theology=LENIE, 2. mAlika [caM. na. sa. 20, 455 | in Ethics=hetuvAda) pariNata kaTie 2. uchedaka [na. lA. ] pahoce hate. juo Conservative. 4. buddhibhAvanA. vi. dhu. ] iberal radical, rakSaka chedaka va. 12, 136: AryadharmamAM rahelI buddhi 011911 Rationalism in Aryan Reli[ na. lA.] gions. juo Conservative. 5. buddhimaDimA [ A bA. ] Rational, 1. kAraNusiddha [ ha. kA. ke. va. 12, 164: pAzcAtya naphAtoTAnI zA. ka. 1, 327 ] (Utilitarian ) ane buddhimahimA (R) 2. vicArAtmaka [ na de ] nI dRSTie jUnA saMpradAyane navIna yuvakanA juo Emotional. jIvanamAMthI lusa karI nAMkhyo che. For Private and Personal Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - - Rationalist 171 Realism - 6 buddhisvAtaMtrya, buddhiprAmANya- J 2. tArkika [ A.bA.] vAda mi . ha. ]. A. dha. 373: mi. datta jene "Rationasa. ma. (1) 113H te utpAtanI sAthe je istic Age." eTale ke tArkika yuga kahe che viTaMbaNAo AvI te te buddhisvAtaMtryanA temAM hindusthAnanuM tatvacintana kRtithI khasI sipAhIo karatAM rUDhi ane pramANane himA- tarka tarapha DhaLyuM hatuM ema darzAvanArAM pUrvokta catIone vadhAre AbhArI hatI. (2) 149: brAhmaNa zAstro uparAMta jaina ane baiddhadharmate kALanA buddhiprAmANyavAdanI tenA upara nAM pustakomAM tathA emanA vistAra saMbadhI jeTalI asara thaI hatI teTalI tenA pakSanA che itihAsamAM agaNita pramANe maLe che. bIjA koInA upara paNa na thaI haze. 3. yuktipradhAna [da. bI.] 7. yuktiparAyaNatA di. bI.] Reactionary, purANaMDa [ ba. ka. ] Rationalist, 1. buddhiprAmANyavAdI, yu. sTe. ra3: vaLI teNe IglAMDa vaTalI hatuka, taka prAmANyavAdI, yukita- gayuM hatuM te pApa chevAne tema putra thavA mATe prAmANyavAdI [ ma. ha. ] Izvarane prasanna karavA sAru puSTi karyo :sa. ma. (1) 18: "taraddhi jitenA ghaNA prosTanTanuM agni devane balidAna dIdhuM ! parikrena sevA" mAM rahelA ziSyabhAvanuM A parAga (1. rIekazanarI ) julamathI mahattva samajavAnI dharmavRtti milamAM hatI, vastImAM rema sAme remana kethalika dharma paNa dareka buddhiprAmANyavAdI te nathI sama sAme ane khAsa pena sAme trAsa , jato. (2) ra3: Aje hetuka (tarka prAmANya- Real, 1, bhAvAtmaka [ u. ke.] vAdI ), vedanI TIkA karanAra, brAhmaNanI ! juo Ideal. sAme thanAra, nAstika ke sarvazakI AvatA 2. savastuka, vastugata [ke. ha. jame pote zagAla janmaze evo bhaya nathI a. na. ]. rAkhato. (3) 5: bhaluM AtmA tuTI paDe paNa 3. vAstavika, svarUpa, yathArtha mANase satya ane nyAyathI caLavuM nahizAstra [da bA.] pramANanA ane rUDhinA avalaMbIone te jeTalo | sAmAnya lAge che teTalo ja te naryA, aDaga, ! Real proposition, vastunideza yuktiprAmANyavAdIone paNa lAge che. [ma. na.] juo Analytic judgment. 2. pratyakSavAdI [ba. ka. ] Realism, 1. ( Metaph.) 1. bAhyAka. 1930, sapTembara, 154: lohInA TIpe. thavAda, jAtivAda mi. na.] TIpAmAM dakhe kaTe vyApI jAya evA anubhave juo Metaphysics ane Nominalist, ugatI juvAnImAM ja patideva deva nathI mANasa 2. bhAvAstitvavAda, jAtivAda che, cAritravAna mANasa paNa nathI, nirbaLa cikAza vinAnI mATI ja che, ema jenArI [ma. na. ] suzIlA apratyakSamAM zraddhA kevI ema nyA. zA. 10: keTalAka ema mAne che ke je mAnanAra pratyakSavAdI ( rezanalIsTa .) ja jati che te vyakti thakI bhinna rahe che. prANInuM banI jAya che. prANi prANIo thakI bhinna rahI zake che. Ane "rIAlijhama" bhAvAstitvavAda, ke Rationalistic, 1. hetavAdI [u. ke.] jAtivAda kahe che. va. 6, 72H yunivarsiTIdvArA prApta thatI aMgrejI keLavaNuM ane temAM paNa te bhASAnA 3. akalipatavAda [mana. va.] vizeSa ane savicAra paricayamAM ApaNI 4. sarvAstitvavAda, jJAnavyatiprakRtine hetuvAdI (R.). karavAnuM sAmartha che. | ktipadArthasattAvAda, suSTidaSTivAda, For Private and Personal Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hira Realist Realistic bAhyArthIstitvavAda, vastutaMtra padArtha- | hi. ta. I. 1. 15: sAMkhya bAhya jagatasattAvAda [hI. va.] nuM kAraNa prakRtidravya che ema mAne che teTalA sa. mI. (1) juo Absolutism (2)168. aMzamAM te laikika savAdI (1.) che 5. vastuvAda [na. de.] ane jeTalA aMzamAM buddhi uparAMta hi. ta. I. pU. 245: gaMdhAdhi guNo parabhUminA puruSaprakAzane svIkAre che teTalA mananA nathI, tema buddhinA eTale jJAnanA paNa aMzamAM alokika vastuvAdI (Transcen dentalist) che. nathI, tema AtmAnA nathI, paraMtu pRthivyAdi dravyamAM rahelA che, e siddhAntamAM vastuvAda 3, vastuvAdI [ che. ja. ] (r. ) ne pAyo che. ane tene lIdhe vijJAna- sA. 1926, Disembara, 949H prakhyAta vAda ( Idealism) A siddhAnta prati- sAhityasvAmI geTee eka jIvanasatramAM pakSI che. kahyuM che, ke mANasa zaizavamAM vastuvAdI (rIya2. ( Arts and Literature ) lisTa), tAruNyamAM AdarzavAdI (AIDItAdazatA [ma. na...] alisTa), madhyAvasthAmAM zaMkAvAdI (keSTika) su. ga. 8274 A graMtha (sarasvatIcaMdra) ane vRddhAvasthAmAM agamyavAdI ( misTika ) pAzcAtya tAdazatAnI rItie lakhAyeluM saMsAra hoya che. citra che, tathApi temAM Arya siddhAnto 4. chabIrAgI, vAstavaka [ba, ka] pramANe uccIkaraNa eTaluM badhuM bhaLeluM che, ke kai. 1930, sapTembara, (1) 146: A te ja vaDe A graMtha ramaNuya thaI paDe che. pramANe citrakAranI vAstavika aMze-aMgenI 2. vAstavikatA [2. ma.] pasaMdagImAMthI, narI vAstaviktAne AMkhe uDIne 3. yathAthadazana da, bA] vaLage ema dekhADavAnI enI zaktimAMthI ja, 4. chabIrAga [ ba. ka. ] hiMdu lagnanI saMsthA upara eka jabare kaTAkSa ka. 1930, sapTembara, 147: chabIrAga (r) | citramAMthI nIkaLI jenAranA magajamAM dhakako nikhAlasatA ane saMgInatAne jore ja emane mArIne pese che. ane Ama banavA pAme e vAcakavarga dhIme dhIme vadhato Ave che. ja e citranI pUrepUrI saphaLatA ane sarjakatA AMhI nahi ApelAM avataraNa mATe che. ("sarjakatA" zabdane ahIM upalA Idealism jue. parAmAMno navI sthiti ghaDanAra zakita" eTale _Objective realism, bAhyArthI sitavavAda [hI. gha.] bhAre artha na levo. AvA rIyalisTa (1) mal Absolutism. kalAkArane mATe kalAkSetra pUrata-chabIrAgI zabda Scientific realism, Cagliarato ThIka lAge che. philasUkSetranA realist-reabAhyAthI satyatva [ na.de.] lism mATe e zabda nA cAle. ( 2 ) 153 va. 10, 118. vizvanA svarUpanirNayamAM keTalAMka prakaraNa rA. rA. kanaiyAlAla mA. munazI( Ontology ) traNa bhUmikAmAM hoya che. nI eka navalanA keTalAka bhAga sAthe sara. ( 1 ) sAmAnya jJAnavaDe bAdhArtha sayatvanI khAvavAnI IcchA thAya kadAca. paNa munazI rahyA bhUmikA, (Natural realism), (2) vijJAna romAnTika (r); rA. jezI rIyAlisTa (r.siddha bAdhArtha satyatvanI (s, r.) ane (3) chabIrAgI vAstavadaSTI;) e bene meLa meLavaCaglldale (idealism). vAnA vyartha jevA yanamAM huM te nahi paDuM. Realist, 1. sarvAstitvavAdI, bAhyA- | Realistic, 1. yathArthadazI [da. bA]. rvAstitvavAdI hiI. vra.] kA. le. 1, 579 sUSTisaMvagna dazAmAM kalA sa. mI. (1) 7H A . eTale sarvAsti - ! bahirmukhI ane sRSTiupAsaka hoya che. tene tvavAdIne mata che. (2) jue Idealist. yathArtha daza (R.) kahe che. 2. lAkika sadUvAdI [nade] 2. vAstavika [ ba. ka. ] For Private and Personal Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Reality 173 Recollection vINA, 1927 31: "AnandamaTha bhAvanAmaya Pure reason, vyavasAyamikA kalpanAnI ja gUMthaNI che. vAstavika vidhAna buddhi [ u. ke. sada2] ( realistic construction rIyalisTika The principle of sufficient kanasTrakazana ) nA niyame Ane lAgu ja nathI. reason, 1. paryApta sAdhanane niyama 3. svAdaza [marAThI-zrI. na. [ rA. vi. pra. pra. prastAvanA, 23] cApakara] 2. lakSaNazuddhatA [ke, ha. a. ne.] kau. 1930; me, 305: marAThImAM sAmA Reasoning, 1. anumAna [ma. na.] jika tathA vAdaza (R.) navalakathAonA yuganuM ce. zA. 373: jyAre jyAre nirdeza pUrve pravartana karanAra pahelavahelA ane agresara ke. ha. anumAna (parAmarzavyApAra) thayeluM hoya che nA. ApaTe ja hatA. tyAre mane vyApAra vadhAre guMcavAyelo hoya che. Reality, 1. (Philoso.) 1. vastusthiti 2, vicAra [ma. na. nyA. zA. 154] [ ma. na. ] 3. buddhi vyApAra [hI. va.] ce. zA. 23: ati gADha ane tAdRza vRtti juo Conceiving. vaibhavavALAM strI puruSa amuka prakAranA buddhi- che. vAda mi. na. nyA. zA.] vaibhavavALAM paNa hoya che, temane kalpanA dvArA Receptivity, 1. grahaNazakti [vi. ka.] vastusthitimAM turata praveza karavAnI zakita ka. 1, 3, 16-raH sAcuM sAhityasarjana hoya che. kayAre thAya ke saMvedana (sensezana") smRti 2. tattva [ A. bA. ] ne lAgaNanA pAzamAMthI chuTe. tarkazakti mUka og Appearance. thAya ne narI grahaNazakti ("rIsepTIvITI) 3. vastutava, vastu [hI. va.] keLavAya e jarUranuM che. sa. mI. (1) 12H A saMvidda anusUta 2. dhAraNAzakti [da. bI.] kSaNa pariNAma satata gatimAna anubhavapravAha | Recognition, pratyabhijJAna [ma. na.] e eka prakAranuM vastuta thayuM. (2) 122: ce. zA. 205H padArthonuM pratyavijJAna jene ApaNe prathama darzane vastu rUpe grahaNa pAmavAnI zakti, padArthonI kalpanAzaktithI karIe chIe, te te. mAtra AbhAsa rU5-vastunI bhinna che. chAyA rUpa-eTale miyA che. Recoil, parApatana [ma. na.] 2. (Arts Literature) vAsta 2. zA. 587: icachAnuM pApatana ane vikatA dUra. ma] . IcachAnI pratispardhA e be vAta je atre ka. sA. 632: ( "sarasvatIcaMdra'nA) prathama ' bhinna mAnI te sarvathA bhinna nathI. bhAgamAM bhAvanAmaya aMza (ideality) vizeSa ! Recollection, 1. smRtikAya [. che. ane bIjA bhAgamAM sAMsArika vAstavikatA na, ce. zA. ] (1) guNasundarInI suvAvaDanI vigato sudhI 2. saMsmaraNa [ke. ha. a.naM. ] jaI pahoMcI che. Active recollection, 41418944 Reason, smRti kArya [ ma. na.] Practical Reason, 11240117345 ce. zA. 247: AvA sthira smRtibuddhi [ u. ke.] kAryathI ulaTuM vyApAravat smRtinuM paNa eka Ti. gI. 135H kAra A vyavasAyAlmikA kArya thaI zake che. A vyApAravata smRti kAryane buddhine Pure Reason kahe che ane vAsa smaraNa paNa kahe che. nAtmaka buddhine Practical teason evuM Passive recollection, 043 nAma Ape che. mRtikA [ma.na. sadara] For Private and Personal Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Recreation 174 Regress Recreation, 1. 1. punaruddhAraka viveda | Refined, susaMskRta [ ba. ka. ] [ hA. da. ] li. 30: atiparicayane lIdhe sarasa vastu navajIvanaH " prajA zarIrane ghasAre ne paNa mAmUlI lAge e nyAye " lokagIta" nI navapallavatA" DArvina jene Struggle for AvI kRtiomAM "susaMskRta" (r.) vidvAnane existence jIvanasaMgrAma kahe che tenI kavitA eTale kAvyatvavattAne anubhava kayAMya kaDakAI hindamAM vadhI che. briTiza prajA jene nA thAya, te temAM hAni e ati saMskRta . punaddhAraka vine kahe che te hindamAMthI ( over-refined ) doDhacaturane che. ghaTayA che. Reflex, parAvartita [ma. na.] 2. vineda [da. bI.] ce. zA. 546: parAvartita gati, sahaja 2. navIkaraNa [ ba. ka. ] gati karatAM kAMika bhAge sahetuka vyApAra jevI li. prastAvanA, 14: TuMkI janAnA AvA dekhAya che. AvA geralA chatAM rasanAM chAMTaNuM hoya, Refies action, parAvRtta vyApAra svAdhyAya vyAyAma navIkaraNa (r, rIkriyezana) [sA. bA.] Adi mAphakasara te uttama, e nyAye pAMcaso va. 23, 289 tema thayA pachI e svarUpa pAnAnA purataka karatAM pacAza pAnAne nibandha mAnava hRdayane navI chApa pADIne eka prakArane ghaNIvAra vadhAre lAbha Ape che, e jANItuM che. parAvRttavyApAra (r. a. ) kare che. Recausalt, apratijJAgrAhI [na. la.] 2. pratikRta kiyA [prA. vi.] I. I. 28H ghamaMTanuM jAheranAmuM rAjAe Reflex movement, urazul kADheluM hatuM. e jAheranAmAmAM ema lakhyuM hatuM [ke. ha. a. naM. ] ke apratijJAgrAhI (r.) eTale dharmasamAjanI Reformatory, 1. bALaaparAdhIpratijJA na lenAra saghaLA paMthavALAnI sAme zALA [ ma. rU.] je je kAyadAo che, te huM rahemanajarathI I. mu. 81: e zaheranI pAsenA eka mokupha rAkhuM chuM. gAmamAM bALaaparAdhIzALA che, te jevA Reductio ad absurdum, 1. ame gayA hatA. ahiM bhaNAvavAnA karatAM taka [ma. na. nyA. zA. 15] udyama zikhavavA para vadhAre mahenata kare che. 2. aniSTapatti [da. bA... nAnI ummaranA chokarA corI vagere gunAha karatAM Reference section, 1, Akara- pakaDAya, temane kedakhAnAmAM moTI ummaranA graMthavibhAga vi. ka] aparAdhIomAM rAkhavAthI sudharavAne ThekANe ke 2, 1, 256: vaDedarA senTrala lAI- ulaTA bagaDe che, ne baMdIkhAnethI chUTyA pachI brerInA gujarAtI AkagraMthavibhAga (raphara- moTA gunAha kare che. teTalA sArU sudharelA sasekazana " ) no AgathI nAza thaye. dezomAM temane sArU udyogazALA kahADe che. 2. adhyayanavibhAga viDedarA rAjya IlAMDamAM evI keTalIka che. pustakAlaya, 1927, phebruArI, 54: adhyayana- 2. cAritrAlaya [da.bI.] vibhAgane aMgrejImAM Reference Section Registrar, (Indian Universities) kahe che. pustakAlayanAM pustaka vagerenA mukhya ! be vibhAga pADI zakAya. (1) vAcanavibhAga. Regress ad infinitum, anavAcanavibhAgane aMgrejImAM ending athavA | vasthA [ rA. vi.]. Circulating Section kahe che. "vAcanavi- pra. pra. 295 anavasthA eka prakArane bhAga" ane "adhyayanavibhAga" e baMne saMjJAo ! tarkadoSa che kAraNa ke tethI amuka take pratijJA vaDedarA senTrala lAIbrerI DipArTamenTe rUDha | khATI pADI zakAya che. ghaNIvAra ke samAjanA karI che. hitanuM kAma karAvavA mATe keIne e kAma kara For Private and Personal Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Rehearsal Re5 Rep resentative vAnuM kahIe eTale e kahe ke kaI bIje | Renaissance-renascence, 1, karaze eTale huM karIza. A paNa avasthA che. prabodhakALa [ba, ka] Rehearsal, abhyAsa pravega [na. bho.] hiM. ca. pravezaka: yurepanA mayakALa sma-mu. 305: grAnTa meDikala kolejanA ( the middle Ages ) mAM e kalpanA gujarAtI vidyAthIoe ramaNabhAInuM "rAIne lagabhaga bhUlI javAyalI, te pAchI i. sa. nA parvata' nATaka bhajavavAnuM dhAryuM. nalina dareka teramA saidamAM saikAmAM zarU thayelA pradhar. (abhyAsa pravega) mAM javA lAgyo. kAla (the Renascence) ne nAme oLakhAtA Relative, 2. sApekSa ma.ra. zi. .] mahAna vicAraparivartane aMge lakSamAM AvI. 2. savika95 [na. .] - 2. punarajajIvana [ka, prA.] avataraNo mATe juo Absolute. gu. zA. 47. 69: briTanamAM khristI dharma The theory of relative sthapAya tyAre, narmana loko IglAMDa jItyA motion, apekSAvAda, sApekSagativAda | tyAre, tema ja soLamA saikAmAM vidyAnuM puna[ hI. va.] sajIvana thayuM tyAre aMgrejI bhASAmAM ghaNuM sa. mI. 80: chellA cAra pAMca varSamAM ! leTina zabdo dAkhala thayA ane vidyAne bhaitikazAstramAM eka navA vAdanI vA navIna lagatA navA zabdo leTina ane grIka bhASAprakriyAnI carcA cAlI rahI che. A vAda mAMthI banAvavAmAM Ave che. "apekSAvAda' vA "sApekSagativAda ne nAme 3. punajIvana [ba. ka] pracalita thayo che. su. 1982, Ajana, 138: eziyAnI Relativity, 1. upAdhitatvatA ke pUrva khaMDa (orient) nI kaLA ane jIvana[che. bha.] bhAvanAmAM je kaMI avanavuM rahasya che, je sudarzana, 17, 9: IrAnamAM eka kahevata meLavatAM yurepa ane AkhI janatA punarjIvana (1.) pAmaze, tenI mAtRbhUmi hiMda ja che. che ke samayane yogya bhASAmAM zabda hoya che ane bhASAnA dareka zabdane egya samaya paNa 4. punajAgRti, punarutthAna [da. bI.] hoya che. jJAnanI, kartavyanI, jIvananI upAdhi Respresentation, (abstraction) tannatA (a.) nuM mahAsatya e kahevatamAM che. bhAvanA [ma. na.] 2. anubaddhatva, sApekSatva [ke. ha. ce. sA. 356: " leTuM uSmAvAhaka che" a. naM. ] ema kahevAmAM paNa ApaNA manamAM loDhAnI Doctrine of relativity, je bhAvanA (sAmAnya) hoya tene umAapekSAvAda, sApekSaprakriyA [ hI. . ] vAhakanI bhAvanA (sAmAnya) sAthe yojIe sa. mI. 85H A navIna "sApekSaprakriyA chIe. vA " apekSAvAda" thI ema siddha thAya che ke 2. upapAdana, pratirUpajJAna [ha. ThA. kudaratI saMbho, jevA ke prakAzanA prasaraNane ke. zA. ka. 1, 3ra7]. vega, emAM gatinA eka yUhamAMthI anya Representative, bhAvanAmizra bRhamAM vicaranAranI daSTimAM bheda mAluma | [ ma. na. ] paDato nathI, dRSTAMta tarIke pRthvInI sUryanI ce. zA. 48: ichA thakI je prAthamika AsapAsanI gatinA uttarottara badalAtA jatA kriyAe-zarIravyApArAdi thAya che te sAdI veganI gatimAM ghasaDAtA jatA manuSyanI dRSTimAM ane bAhya ja hoya che, kemake te te iMdriyaprakAzana saMcaraNane vA prasaraNano je bheda sajJikarSathI thatA AdhAtanA pratyAghAtarUpe ja mAluma paDato nathI, tenuM kAraNa e che ke pravarte che, te pachInI je utkRSTa prakAranI deza ane kALa veganI apekSAe badalAtA kriyAo bane che te vadhAre guMphita ane bhAvanAmizra (kemake amuka mArga le, amuka For Private and Personal Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Repression Responsible nirNaya karavo ityAdi temAM bhaLe che) hoya che. [ 2. zodhasaMsthA [ da. bA. ] Representative develop: kA. le. 115raH arvAcIna vidyApITha ment, bhAvavikAsa [ ma. na. sadara ] (University) zAstrIya zodhasaMsthAo (R. Repression,(Psycho-ana.)niyaMtraNa, ii.) tathA purAtana kALanAM sthaLo saMbadhI damana [ bhU. ge. ] mAhitI ApavI. self-repression, Atmaniyamana | Reserved, 1. svakIya [ u. ke. ] [ da. bA.1 va. 17, 289H sarva kAryaprapaMcane be da. mU. 1931, phebruArI, 333: bALapaNa bhAgamAM vaheMcI nAMkhI eka vibhAganuM nAma je (S. T.) AtmaniyamanamAM gayuM hoya, "svakIya (R." ane bIjAnuM nAma " sva(moody child) nI bALakanI dazA hoya, rAjyaniSa" (Transferred). rAkhavuM. ane chatAM jIvananA badhA rasa jAgRta hoya te 2. svAdhIna [ hiM. hiM. ] bALapaNa yAda rahe emAM navAI nathI. va. 17, 510: "svAdhIna" (R.) ane Reproduction 1 anubhAvana [prA.vi. soMpelAM, (Transferred,) viSayanI he caNI 2. punatpAdana. punarutpatti, upa- mAM sarakAre joIe te karatAM ghaNuM vadhAre sthApana, upasthAna [ke. ha. a. naM. ] | viSaye "svAdhIna" rAkhyA che. Reproductive, punarutpAdaka [ke. ha. 3. svahastaka [ hiM. hi. ] sadara ] va, 139: prAntika rAjyavahIvaTa paNuM Republic, 1. prajAzAhI, prajA rAjya, saghaLA svarAjyanA dhoraNa 5ra sthApatAM enA lekazAhI [ ma ha.]. be vibhAga pADavA-eka bhAga "svahastaka' sa. ma. (1) 45 : nepAliana trIje- (R.) eTale ke sarakAranA potAnA nImelA nepAlIana bonApArTIne bhatrIje. phrAnsanA adhikArIonA hAthamAM rAkhavAnA evA viSayasane 1849 nA bIjA rAjyavilava pachI ne, ane bIje vibhAga "pelA ( Traene enA dezavaTAmAMthI prajAzAhIne eNsi- nsferred ) arthAt prajAnI sattAmAM seMpavADaeNTa banAvavAmAM Ave. (2) 105: rAmana nA viSayane.. prajA rAjyathI mAMDIne te Aja sudhI IgleMDanA 4. adatta [ caM. na. ] jeva, cokhkhI dekhAI AvatI nirbheLa rAjya. | Residential, ekAzramI [ ja. bha. ] prakaraNa vRttivALo samAja bIjo koI nathI thoDAMka chUTAM kula 91: ekastha ane ekAthayA. (3) 9H amerikA lo. lokazAhInA e zremI (resiDezyala) vidyApIThane Adarza jabarA pragane hAla ghaDIe kALapa lagADa- utkRSTa, manahara ane sacetana che. nAra rAjakIya anItimAM paDelA amerikananI | Resistance, pratirodha [ ma. na. e. kalpanA paNa potAnA dezanA vistAra ane zA. 587 ]. sAdhanothI jAgRta thayelI jaNAze. Resonace, anunAda [ ga. ge. ] 2. prajAtaMtra [ da. bA. ]. ( gA. vA. pA. 1, 134. Repulsion, pratikarSaNa [ma. na.] Responsible, 1. javAbadAra, jokhama ce. zA. pa38: je samIpa hoya tenAthI, ! dAra [ na. la.] AkarSaNa ke pratikarSaNa ubhaca para, je dara ! - I. I. (1) 327: A rivAjapherathI hoya tenA karatAM vadhAre asara thAya che. pAmeMTanI sattAmAM paNa apUrva vadhAre Research institute,1. dhanazALA thaI gaye; ane vakhata jatAM pariNAma e [e, sA.] AvyuM ke maMtrIe nAmanA ja rAjAnA sevaka bhA. le. 107: bALamaraNa vAte eka ! paNa vastutaH te pAlemeTane ja javAbadAra zeAdhanazALA kADhI che. () thaI rahyA, (2) 359H have pachInA For Private and Personal Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Retention 17 Revolution jayeja 1 lo ane jaja ra je e be sa. na. ga. 433: pheDarika IzvaraprakAzita rAjA thayA te paNa bahudhA evA ja hevAthI dharmane mAna naheti ne dharma saMbaMdhI IglAMDamAM e dastUra paDI gayo ke kharuM vyavasthAkAryane khullI rIte dhikkAratA. rAjya to jokhamadAra (r. ) pradhAne ja 2, Izvarati dhama [ ma. ha. ] cAlavuM joIe ane bane tyAM sudhI rAjAe sa. ma. AmukhaH jona melI IMglaMDano temanA kAmamAM vacce paDavuM nahi. eka mahAna satyazodhaka hatuM. tenA svabhAva2. lekamatAdhIna, lekAdhIna, prajA- mAM sAcI dharmavRtti bharelI hatI. paNa dhIna [ ba. ka. ] iMdriyAtIta vastu viSe kazuM jANuvAne manuSya juo Constitution, azakta che, e siddhAnta teNe potAnA anuRetention, avadhAraNa, grahaNa ke. bhavamAMthI tAro hato. eTale Izvaraprerita ha, a. na.] koI dharmamAM tene zraddhA na hatI. Retentiveness, 1. dhAraNazakita, Review, vAtika patra [ma. sa. ] smaraNa [ ma. na. e. zA. ] phA. ca. 23H muMbaI "mAsika vArtika patra 2. dhAraNuM, smRti [ha ThA. ke. zA. ! Hi ( Bombay Quarterly Review ) ka. 1, 328] paNa phArbasa sAhebanA lekho AvatA. 3. grAhaka zakti [ prA. vi. ] Revolution, 1. 1. kAti [ harilAla Retina, netradarpaNa pUtaLI, daphilaka | harSadarAya dhruva ] [ ke. ha. a. naM. ] jhaMjhAvAte ghumAvI atala vitava so eka AkAza kIdhuM ! Retired, 1. nivRtta [ga. mA. ] ulkApAte dhumAvI timira mihira na. jI. kara A udAra mananA gRhasthAmAMthI sau gherI e ghoLI pIdhuM! zeTha serAbajI jAhera kAmakAjamAMthI nivRtta (R.) thayAM che. zaAghAte calAvyuM zara-vahuni 2. vAnaprastha [ ka. mA. ]. -jhare lohInuM strota sIdhuM! gujarAtI bhASAnuM mukhya vyAkaraNa. Deltha sihAsane re kRpamukuTa paDe! Retrospect, pratyAvaloka [ ka. gha.] krAntie rAjya lIdhuM ! che. za. 1, 260-1: Ama yoganA be -jenI sAme jhaghaDatAM AvA siMhanA paNa mArgo pataMjalie svIkArelA jaNAya che temAM cUrecUrA uDI jAya che te krAntinuM varNana che - paheluM sthAna emaNe abhyAsa-vairAgya yogane ! R, yukrAnti mATe kAnti Aje cheka sAmAnya ApeluM che; kAraNa, e yoganI zAstrIyapaddhati thaI gayuM che, e zabdane e arthamAM prathama che. praNidhAnoganuMye aMte phaLa eka ja Ave, pahele vAparanAra A kavi che -ba. ka. : paNa be vacce eka bheda rahe. abhyAsayogI ApaNuM kavitAsamRddhi, prasthAna, 10, 185. pote zuM sAdhe che, zuM meLave che ane kyAM 2. samucheda [ ma. 2. ] che e jANe che. e je kare che te jJAnapUrvaka zi. I. 17: keTe kaheluM ke zikSaNamAM kare che. praNidhAnagIne sAdhanakALe evI spaSTa samuddhArano nahIM paNa samucchedane vakhata bhALa nathI lAgatI. chevaTa sudhI pahoMcyA pachI Avyo che. pAchaLathI bhale e pratyAvaleka (r.)thI zodhI le. 3. vyutkAti [ ba. ka. ] Retrospective, pazcAda hi. dvA. bhA. le. pravezaka, 64, aMbAlAlabhAIne ke. zA. ka. 1, 328 ]. bIje mukhya siddhAnta e hatuM ke kharI pragati Revealed religion, IzvaraprakAzita vyaktio ane saMsthAonA AgrahI nikhAdharma [ na. lA. ] lasa ane buddhipUrvaka mathanathI kudaratI rIte For Private and Personal Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Revolutionary ane yAgya samaye pAkatI samutkrAnti ( evolution ) nA rUpanI ja heAI zake. ApakhudI sattAnI ATaATalI sUga hatI te paNa aArDa DelhAusIe rAjgyAne khAlasA karyA | Rhetoric, 1. ene te sulatAnI vyutkrAnti (1.) nA dAkhalA tarIke gaNAvatA. 4. parivata [ A. khA. ] chaThThI pariSadde, chaH caMdragupte rAjakIya ane sAmAjika parivarta karyAM te vAre sAhityanI vADI khIlI rahI hatI. 2. 1, rAjyaviplava [ na. A. ] jI. I. 318: rAjyaviplava ( R. ) e nAmathI A mATe pheraphAra iMglAMDanA iti hAsamAM ALakhAya che. duniyAmAM ghaNAMye rAjya uthalI jaI navAM thayAM che, paNa iMglAMDanA A rAcaviplava apUrva che. ra. rAjyaparivartana [ ma. sa. ] a. 162H rAjyaparivartana ( R. ) karavuM e ati kaThina kA' che. 3. vyatikrama [lA cesTarapIDane putra prati upadeza ] 17 216: phrAnasamAM je mahAt atikrama (revelyuzana) thayA temAM adhikAra ane sthAnane mATenA kalaha leza paNa nyUnatAne pAmyA nathI. 4. rAjyakrAnti [ ke. . ] me. mu. ra0: nATakamAM lIdhelA khanAvanI pUrvenI hakIkata cheka khUnarethI mukta nathI. kAi daMgAphaTakAthI, kAi kAvatArAthI, koi gherAmAM, kAi saMgrAmamAM ema eka pachI eka nave naMdanA dhANa nIkaLI jAya che, paNa te te rAjyakrAnti ane vigrahamAM badhe e bananArA anAvA che. 5. viplava [ ka. mA. ] ke. le. 1, 189: 1789 mAM phrAMsamAM thayelA mahA viSNave dhama guruonI sattA teADI tyArathI sudharelA samAjonuM gurupada sAhityakAnA hAthamAM AvyuM. Revolutionary, ucchedaka [ba. ka.] vi. 171: je padyazAsrI rUDhizAstrI rUDhi rakSaka ane saMgItanA cazmA dvArA ja kavitAne Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Rhetoric jonArA, te anekadhA ucchedaka (r.) lAge evI navI racanAnuM tattva zeAdhavA ane jANavA Icche che, evA banAva ativirala ja hoi zake. vAcAla kArazAstra [ na. lA. ] sa. na. ga. 322: rAjyanA utka perIvisanI sAthe zeAlatA . mahAjanAmAM AnekasAgeArAsa (tattvajJAnI ne perIkilasanA guru ) phrIDiyAsa ( zilpazAstrIne perITasane mitra ) AsapAsiyA ( vAcAlaMkArazAstra jANanArI ne perIkiTasane suMdara vaktA karanArI ne pachavADethI tenI A thayelI ) ane sA Tisa e mukhya hatA. 2. vAkpATava [ ma. na. ] ce. zA. 60: mAMDalika sasa'nI asarAmAMnI keTalIka sahetuka hoya che ane keTalIka niSetuka Aya che. sahetuka asaranA aMgamAM ja zikSaNavyApAranA khADakhara, vAkpAvanA prayAga, nIti, dha, AdinA Adeza, adhi kAra naca (kAyadA) AdinAM saMgamana, ityAdinA samAveza thAya che. 3. vAksAhitya [2. ma. ] 1. 6, 504: erisToTale R. ( vAsAhitya ) nI vyAkhyA ema ApI che ke "the faculty of discerning in every case the available means of persuasion.'' 4. vakatRtvakalA [ %0. ke. ] sa. 16, 156H erIsTATale racelI vakatRvakA (r.) vagere aneka pustakAnuM jJAna vhene ApavAmAM AvyuM hatuM. 5. kAvyazAstra [da. khA. kA. le. 1] 6. uktivilAsa [ 2. ma. ] chu. pra. 58, 272: AtavilAsa ( 4. ) nA niyamA vyAkaraNane anusarI ane arthane sAcavI tathA ane khAtara bhASAne roAbhAvI bhASAnuM sAmA vadhAre che. 7. vAzAstra [ 2. hu. ] sA. 8, 89H kavitA eTale jo AtmAnA ucca saMvAdamaya ugAra-Atmika AnaMdanI For Private and Personal Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Rhetoric Rhyme atyaMta majulatAbharI bhASA, e hoya te | Rhyme, 1. anuprAsa [ajJAta-pAchaLathI A R. (vAkuzAstra) nAM sarva lakSaNa samagra- ba. .] tAthI batAvatAM vAkAne kavitA kahenAra li. 34: vaLI anuprAsa eTale ApaNAmAM manuSya zo paNa nahIM jaDe. dareka paMkti jeDanA aMtyAkSarane saMvAda 8. vAgmitA [ A. bA. ] aMgrejImAM kaDI cAra paMkitanI hoya emAM ke va. rara, kapa: pazcimanI sAhityamImAMsAmAM anuprAsa (1) nI racanA vividha tarehanI Poetry ane Rhetoric kavitA ane hoya; ane vadhAre lAMbI kaDIomAM anuprAsanI vAgmitA vacce je bheda pADavAmAM Ave che te suMdara kinAravelanA jevI gUMthaNI hoya chejhINe paNa sAco che. niyamita bAMdhAnI guMthaNI tema ani. _8 vAdvaibhava [ ba. ka. ] yamita paNa. guNasundarI, 1925, Disembara, 268H ge. 2. atyAnuprAsa [ na. lA. ] mA, vi, vAkyaracanAmAM, vAdvaibhava (r. heTarika) ne khelavavAmAM, ane rasamizraNa, 3. prAsa [ 2. ma. ] rasAnupUva AdimAM pAzcAtya rasikatAne ka. sA. ra37: Rhyme ne kharekhara artha vaLagyA che. batAve e zabda saMskRtamAM nathI. gujarAtI10 vANIda [ ba. ka. ] mAM e mATe "anuprAsa" zabda vaparAya che. prajA badhu 1927 me, tA. rara, pR. 12H ane e zabdano e artha vajabhASAmAMthI emanI saMgItetara kRtiomAM amane emanA Ave che, paraMtu, saMskRtamAM anuprAsane citradarzana" mAMnI ja keTalIka uttama lAge artha jIdo ja thAya che; judA svara chatAM ene che. agara joke temAM kalpanA prabhAva ke e vyaMjana pharI Ave tene alaMkArazAstramAM "nArI saralatA" hevAM joIe tyAM emane anuprAsa kahe che. tethI sAhityacarcAmAM AthI rome rome vyApI gayela vANu Ida (herika bIjA artha mAM e zabda vAparyAthI garabaDa r, ucca ane nIca baMne prakArane ) jyAM thavAno saMbhava rahe che. enA e zabda ke vaNe pharIne Ave te mATe saMskRtamAM "camaka zabda tyAM AvIne sucibhaMga karyA vagara rahetuM nathI. che kharo, paNa prAkRta bhASAone "anuprAsa" 11. vAchaTA [ba, ka] te ja "camaka" nathI. "samaranA maranAranI A. ka. sa. 15-6 heTarika sArUM nIca be sadgati " ("pRthurAjarAsA') e camaka kahevAya, jAtanuM tema piyeTikaDikazana paNa vakhANavA paNuM prAkRta anuprAsa na kahevAya. camaka mATe lAyaka nindavA yogya bane jAtanuM heya. pahelI maranA varNasaMghAta be vAra ene e pharI jAtane kavitAcita padAvalI kahuM chuM. bIjI Avavo joIe. (prAkRta) anuprAsa mATe jAtane kavitAbhAsI padAvalI. pahelI jAtanA nA" pachI manA" Ave te paNa cAle, ane heTarikane vAchaTA ane vAvaibhava kahuM chuM, vaLI e anuprAsa mATe to e be maLatA bIjI jAtane vADaMbara baMnenA manamAnyA zabdo judI judI lITIomAM AvavA joIe. udAharaNo rA. rA. nhAnAlAlanI kRtiomAMthI ane dareka eka eka lIMTIne cheDe ja Avavo joIe. dareka lIMTIno upAMtya vyaMjana ane 2. (in a bad sense) vADaMbara chellA be svare enA e Ave ane evAM [ ba. ka.] babbe lITInAM joDakAM thAya, e je prAkRta li. 68: R. (heTarika) be jAtanuM udAtta anuprAsane artha te "yamakI udiSTa thato (noble ) te vAvaibhava, ne bhASaNa-vakhANuM nathI. camakamAM enA e AvatA zabda eka ja AdimAM egya sthaLe bhUSaNarUpa; ane utaratuM lITImAM Ave to paNa cAle, ane lIMTInA (mean ), te vADaMbara, te jyAM hoya tyAM AraMbhamAM, madhyamAM ke aMtamAM te AvI dUSaNa. zake, saMskRta "anuprAsamAM paNa enA maLI raheze. For Private and Personal Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Rhythm Romance e AvatA. vyaMjane be judI vIMTIomAM ane lIMTIne cheDe Ave e Avazyaka nathI, te mATe, Rhyme mATe "prAsa" zabda pasada karyo che. te arthamAM e zabda vajadvArA vaparAte AvyA che ane saMrakRtamAM A zabdAlaMkAre saMbaMdhe tene khAsa artha thata nathI. tethI bhUla thAya tema nathI. te chatAM vadhAre cogya zabada javAmAM Ave te tene svIkAra karavAne harakata nathI. "anya yamaka cAle paNa te jarA lAMbe che. saMpUrNa saMtoSakAraka nathI. narmadAzaMkare potAnA alaMkArapravezamAM A arthamAM "atyAnuprAsa" zabda vAparyo che paNa te mATe kazo AdhAra nathI. "sarakhA svara athavA sarakhA vyaMjananuM sthApana" e anuprAsanI narmadAzaMkare ApelI vyAkhyA ja khoTI che. svaranuM vaiSaya hoya, svara judA hoya, te chatAM varNana sAmyathI anuprAsa 4. yamaka, anya yamaka na. bho.] ma. mu. 1, ( 1 ) 160: vautaeTale varNAnuprAsa (akSarasagAI) athavA padalAlitya, tathA yamaka (1.) jene sAmAnya rIte prANa kahe che te. (2) 11: e ekatAnatA toDavA mATe chanDanI racanA caraNa badalIne, patinAM sthAna nimIne, anatya yamaka (r) ne sthAna ApIne, bhinnatAno aMza dAkhala kare che. Rhythm, zabdanRtya [na. . ] | va. 3, 214 zabdanRtya-R., gadyamAM tema | ja padyamAM AvatuM. va. 26, 218 paNa juo. 2. vANInuM DAlana [ hA. da. ] che. ku, 1, 4: vANInuM Delana-R., dehanI sundaratAnI peThe, hRdayanA dhabakArAnI peThe, kavitAnuM sahajanya che. 3. laya [ hiM. . ] saMgItamaMjarI, 12H temane mukhya AkathA aMgrejImAM jene R. uSA -kahe che, tene upara che. gujarAtI vAMcanamAM AvAM ridhama layane atyatAbhAva che ema te koI kahI zakaze nahi. 4. delana [mana. hari. ] va. 16, 113: padyamAM devana (1.) ne mukhya AdhAra caraNAMganI ghaTanA para hovAthI upara jaNAvyA pramANe adalAbadalIthI kavi delavaicitrya ANI zake che. 5. layaba% [ na. . ] va. 16, 730: eTale laya-layabanDa e , mATe yogya ja zabda lAgaze. 6. layapravAha [ba. ka.] A. ka. sa. 193: madhura zabdanA be atha:- 1 ) upara pramANe saMgItamaya (musical); (2) akSarameLa padyaracanA vaDe layamaya, layavALuM (rhythmical). A lacapravAha (1.) sAthe sAthe paNa tAlaracanA hoya. tathApi kavitA=layaracanA, e vyAkhyAmAM tAla racanAnA lakSaNane sAmela rAkhavuM Avazyaka nathI. blenka varsa, arthAnusArI layapravAha, pada hovo joie, ane tAlabaddha nAye hoya, balake nA ja hoya. 7. tAla, vicinyAyarUpa [da bA] Rhythmical 1. layavAhI [ ba. ka. ka. 1, 3, 38. ] 2. saMvAdI [ ke, ha. ]. bIjI pariSadu, padyaracanAnA prakAra"44. 3. vIcirUpa, tAlabaddha [da. bA. ] Romance, 1. 1. gAthA [naMdazaMkara tuLajAzaMkara, karaNaghelo, prastAvanA] 2. abhuta kathA [ chaganalAla harilAla paMDayA] - kAdaMbarI, prastAvanA, 37: sAhityanI A addabhUtakathA (R.) rUpI zAkhAnA abhyAsanI thoDI ghaNI AvazyakatA che kharI. 3. kalpanAtmaka vIrakathA ri. have gu. 1979 jayeSTa, 209 vayane lIdhe tenuM (sarAhabarnahADaTanuM) lAlitya ane tenI kaLA keTaleka aMze khaMDita thayAM chatAM janasamAja tenI upara eTalI ne eTalI ja mohita hatI ane jANe koI ka95nAtmaka vIrakathA (R.) nI nAyikA hoya ema tene pUjatI. For Private and Personal Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Romance 181. Romartic rANI | ma. 4. addabhuta vArtA [2. ma. ] ( rA. narasiMharAve "anupama ko gAna" chaThThI pariSa6, 17H hiMdustAnamAMthI jaMgala ema romance mATe zabda ApI 'nUpurakapAI gayAM che, prAMta vaccenA yuddha baMdha jhaMkAranI TIkAmAM e zabdajanAnI UnatA thaI gayAM che, pagarastAnI lAMbI musApharI svIkArI che. ahiM "kaDAna" zabda mUkIne e ane vaNajhArAnI peThe nAbuda thaI che, tethI UnatA pUravAnA prayatna thAya che; pUrNa addabhuta vArtAonA prasaMga rahyA nathI. tema sAphalya nathI.) ja sAhasa khAtara ajANyA samudranI saphara 3. addabhutatA [ se. lIlAvatI] karavAne prajAne Teva baMdhAI nathI, ane, e rekhAcitra ane bIjA lekhe, 11H ghaNuMne mana rIte paNa jIvanavyavahAramAM abhutatAnA aMza nijIva lAge evI vastuomAM e (kAkAsAheba) ANI zakAya tema nathI. paNa prajAnuM hRdaya adbhutatA (.) parakhe che ane arpe che. prabaLa bhAvanAothI dhabakArA mArI rahyuM che. | Romantic, kokabharelI vicitratArelavethI, TapAlathI ane vartamAnapatrothI AkhA hiMdustAnamAM eka nagara peThe saMkalpanI va. 8, 192: ApaNA saMsArajIvanamAM R. Apa le thAya che, premanA ane cAritryaprabhAva- (kaikabharelI vicitratAmaya) aMza ochA che. nA aneka avasara utpanna thAya che. tyAM 2. raMgapradhAna, addabhutarasAtmaka navalakathAnI asAdhAraNa mehakatA darzAvavA mATe [a, pha. ] joIe teTalA prasaMga maLe tema che. ma. kA. upodaghAta, 14: addabhuta jIvananA 5. addabhuta kRti [ ba. ka. ] abhilASa rasikatAthI ja bharelA hoya che te ogail Idealistic. A kavinuM ucharatuM bALahRdaya addabhutarasA2. 1. rasika udAttabhAvanA ucca bhaka (f) hoya ke bane, temAM Azcarya pAmavA jevuM nathI. rasikatA [jJA. bA. ] 3. vIraka9panAtmaka [ 2. ha. ] 1. ra0, 171: Romance zAbdamAM je UMDe ane saMkIrNa artha bharelo che tenuM guja gu. 1979, vaizAkha 141 DevIDa ane IjhIsarAtImAM eka zabdamAM, prakaTIkaraNa karavuM kaThaNa nA samakAlIna ane temanI prazAMta parizuddha che. rasika udAtta bhAvanA e zabdo anirvAha kaLAnI sAme sapta dhrujAro karanArA dAnsanA mUkuM chuM. vAra = vat + a + vIrakalpanAtmaka (1.) citrakAranI kRtiono paNa eka khaMDa lutramAM che. ne bhUta-kRdanta, Ara je vRtti ApaNane 4. addabhutasundara [2, 3. ] ApaNuM svatvabimAMthI bahAra kheMcI laI yu. 1980, mAgazara, ra18: dayArAmane jAya, Atmavilepana karI anyamAM samarpaNa akSaradeha koNa nathI pUjatuM ? e sthala dehanI kare, temAM rasiktAne aMza bhaLe, te bhAvanA nAgarikatA, rasikatA ane vikAsa zAtamukha Romance mAM Ave che. TUMkAmAM tene ucca vakhANAyAM ane niMdAyAM ! ramavA sarakhA rasikatA kahIzuM. cANoda karanArInA kAMThaDe ane narmadAjInA 2. uDAna [ rA. bA. ] dhIragaMbhIra puNya nIramAM e raMgIlA kavi 1. 20, 406 -haMsanA vihAra, samaya jatAM addabhutasundara When I behold upon the night's (R.) banatA jAya che. starred face 5. jIvanapallavita [ hA. da. ]. Huge cloudy symbols of a high 6. masta, raMgadarzI [ vi. ka. ] romance. ucca abhuta anupama uDAna 7. ullAsI [A bA] taNuM kaMI jhAMkhA bhavya nizAna 8. AnaMdalakSI [ka. mA.] nirakhI tArakamaya rajanImukhe 9. raMgabhegI [ba. ka.] For Private and Personal Use Only
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Romantic 182 Romanticism ahIM nahi ApelAM avataraNe mATe juo Qloral 4541 29. Classicalhi Romantic Classical. nA jeTalI arthasaMkIrNatA rahelI nathI, tethI 10. ketukapriya [vi. ma.] ene mATe vaparAyelA "rUpapradhAna" "svastha" . 3. 1, 1-3. sejhavapriya ane kokapriya ane "saMyamI" e traNe paryAyothI mULanuM ( anukrame Classical ane Romantic) bhAvagrahaNa spaSTa rIte thAya che, paNa Romantic Chivalry nI peThe A be zabdonA paNa ne badale "raMgapradhAna" "masta" ke "ullAsI" mULano saghaLI kaLAsameta pUre artha vahanArA eke barAbara nathI lAgato. AmAMthI rA. khabaraparyAya gujarAtImAM yojavA muzkela che. kAraNa dArane "raMgapradhAna" te cAle ja kevI rIte? e che ke e zabdone saMketa dhIme dhIme vi- raMga sadA rU5nI sAthe saMyukta ja hoya, kasate gayelo, eTale e AkhI aitihAsika eTale Romantic zabdano rUpathI bhinnatA vikAsaparaMparAne parAbhASAnA koI eka ja batAvavAne mukhya muddo to emAM mAryo jAya zabdamAM samAvavI azakaya che. Romantic je che. RomanticismnI aMgrejI carcAmAM uparathI banyo te Romance zabdane mULa Colour zabda vAraMvAra vaparAya che kharI, artha leTinamAMthI prAdurbhata thayelI ITAliyana, paNa picturesquenI peThe e Colour paNa bhAva enA sIdhA sAdA paryAthathI gujapheMca Adi prAkRta bhASAo evo hato. pachI rAtImAM kadI na darzAvI zakAya. rA. zravane evI prAkRta bhASAmAM lakheluM pustaka evo artha ullAsI" bIjI rIte sUcaka hovA chatAM thayo. AvAM pustakomAM heTe bhAge vIra puruSonAM RomanticismnAM rahasyo paratve enAM artha parAkrame varNa vAtAM te uparathI Romanceno ane vyApti paratve-ethI kaMIka bhrama thavAne bhUtakAlIna zAryakathA evo artha nIkaLe. A saMbhava che. kemake Romanticism mAM karaNa zairyakathAomAM kalpanAne gheDe pUrapATa doDate ane viSAdanI ghATI chAyA ghaNIvAra najare paDe ane atyaktine pAra na raheto. eTale pAchaLathI che (juo Maar, Vol. I) te "ulAsI RomancemAMthI banelA vizeSaNa Romantic sAthe saMgata thaI zake nahi. rA. vijayarAyana ne kahipata, taraMgI, atyukitapUrNa evo artha "masta" "A baMne karatAM vadhu nirdoSa che, paNa samAyo ane e sarvanA saravALe dila uzkeranAra enI vyaMjanA ApaNI bhASAmAM kaMIka kalpanA saLagAvanAra evo Ajane artha rUDha bagaDI gaI che, ane e vikRtine adhyAsa tha. Classical nA jUnA artha be hatA: (1) (association.) RomanticismnA rasika (1) uttamavargIya, ziSTa, je Aje paNa cAlu udAtta bhAvonA vicAra AgaLa kheMcyA vagara che; ane (2) leTina, grIkaAdi purAtanI raheto nathI. eTale khAsa judI yojanA karavI bhASAo vizenuM. A bhASAonA sAhitya paDI che. e navI yojanAnA AdhArabhUta zabdo sAthe madhyakAlIna RomancesAhityanI nIce ApyA che:tulanA karatAM prAcIna sAhitya saMcamI, svastha, The classic character in art rUpapradhAna jaNAyuM eTale Classical no e consists in the additiou of restraAdhunika artha pracalita thayo. ( De int and flawlessness to beauty. Maar's History of Modern English The essential element of the romanRomanticism, Vol. I. pp. 1-15 ) tio spirit is curiosity joined to a have A zabdonA A badhA judA judA love of beauty ( De Maar, Vol. artho athavA e arthonA saMgane pariNAme I. p. 12.) Avelo eka artha ApaNI bhASAnA eka ja! Romanticism 1. raMgadRSTi vi. ka.] zabdamAM pUravo aghare paDe e svabhAvika ja ! 2. jIvanane ullAsa, AnaMda che. AthI ja rA. khabaradAra vagerenA prayogothI saMtoSa thayo nathI ane A navA paryAya | [A. bI.] For Private and Personal Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Routine www.kobatirth.org 183 3. kaiAtRprema [vi. ma.] kai|. 3,1. geAvanarAma ekaMdare tukapriya viSAcaka che, chatAM emanA vidhAnamAM kalAne emaNe jeTale a ro khAdha ke jJAna ke khInna kazAnA hetunI dAsI banAvI che teTale aMze te! emanI prakRtimAM kautukapremanI sAthe bhaLelA chatAM enI taLe dabAI rahelA sAvhivaprema ja phUTI nIkaLelA. S Sabbath, 1. vizrAmavAra [A, bA.] dha. 1. 205: vizrAmavAra mANasa mATe karyA che, mANasane vizrAmavAra mATe karyA nathI. Sadism, (Psycho-ama.) parapIDanapriyatA, paraparitApapriyatA [bhU. gA.] Sanguine, ( Temperament ) tarala, [ke. huM. a. nAM ] Sash, (Arch.) gaja [ga. vi.] Satire, 1. kaTAkSathana [ra. ma.] hA, ma, 75: hAsyarasanI kRtine eka prakAra evA che ke temAM upahAsa sAthe AkSepanA aMza heAya che; mUrkhatA, durguNu, durAcAra, vagere doSane hAsyamaya rUpe citarI te upara temAM prahAra karelA heAya che, evI kRtimAM amuka namunAnAM mAseA, amuka rIta rIvAo athavA amuka kRtyo evI vakroktithI varNavelAM hoya che ke te hasavA sarakhAM che evuM bhAna thAya che. te uparAMta te aniSTa che evI pratIta thAya che. AvI racanAne iMgrejImAM satire kaheche, ane, ApaNI bhASAmAM tene 'kaTAkSakathana' kahIe te cAle. 2. sAkSepikA [ maNilAla nAraNujI taMtrI ] gujarAtI navalakathAnuM sAhitya, 42: kautukrabhayatva e navalakathA, nATaka ane sAkSepikA (S.) traNenA aMtarga ta ane pariNAmaka bhAva che. 3. kaTAkSasAhitya [na. bhe.] pAMcamI pariSad, 39; keTalAka vibhAganA sAhityanI vastutaH UnatA ja che te have joIe. Sceptic bAkInAM avataraNa mATe Classicism juo. Routine nityaka [ ma. na.] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ce. zA. 55: ApaNAM nityakrama paNa amuka paddhati anusAra jeTalAM suvyavasthita thAya che tenA pramANamAM temanI pUrve amuka Agraha hAya che. Satire kaTAkSasAhitya te che ja nahi. ema kahiye te cAle. 4. anyAkti [ba. ka.] jIe Gallantry. 6. kaTAkSaTIkA [na, bhA. gujarAtane nAtha, upeAkrRdhAta, 21; akSamata zanI bilADAnI nisa` sevanArI philasUrI UMcI haze; ane A sarala, apazabdomAM samAcalI kaTAkSaTIkA (S.)ne mAnavajAti pAtra haraze... 6. zuddhakaTAkSathana vi. ka.] jue Inrective. 7. kaTAkSa [ki. dha.] jIe Humour. 8. upahAsa, vAgmANa [. A.] Scale, 1. 1. svaramaMDaLa [na. bho.] ma. mu. 254: Would you have music ! Then listen to the Falls. The scale is infinite and God the organist, hamAre saMgIta joize? teA A jaLadhodhanuM zravaNa karI; henuM svaramaMDaLa ananta che; prabhu e mahAvAdyanA vagADanArA che. 2. zreNI [ ke. huM. a. nAM.] 2. mApaTI [ga. vi.] Scale-drawing, sapramANa nakazA [gu. vi. vi. 83] Sceptic, 1. zaMkAvAdI [byA. ja.] jIe. Realist. 2. sazakI [ma. ha.] jIeN. Rationalist. For Private and Personal Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Sceptical Science sceptical, saMzayavAdI [a. ka] | navAba sAhebe sthApIne vidyArthIone Azraya nI. zA. 9 : keTalAka evA tattvavAda che ke ! ApavA TharAvyuM. temAM ApaNuM jJAnamAtranI satyatA bhUlI | 3. vidyAkalejanavRtti mi. sa.] pADavAmAM Ave che ne zAstra ke vijJAnanAM ha. bA. 74: ahuNA paNa vidyAzALA, sthapAyalAM satyane mAnasika bhramaNAo pustakazALA, auSadhaupacArazALA, vighAkaathavA to kalpanAo tarIke utArI pADavAmAM tejanavRtti (3) Adi thAya che, e paNa Ave che. paNa vyavahAranI rIte jotAM dharmavicAramUvaka che. evA vicAro padArthavijJAnanA vivecana 4. ziSyavRtti [ ma. ra.] karavAnI paddhati para nahi jevI asara kare che; khUda tevI saMzayavAdI (skaTikala) ke zi. I. 484: game teTalI ziSyavRttio ucchedaka philasuphI dharAvanArAne hAthe paNa tema che meLavI hoya tene huM thoDAmAM gheDI dhArmika thatuM nathI. uccatAne pramANamAM paNa cheka nirmAlyA scepticism, 1. saMzayavAda [a. ka] nI. zA. 148 : saMzayavAda-je vicAra 5. vighAvetana [ na. bha. ] * paddhati mujaba jJAnanA saMbaMdhamAM mANasa zaMkA ja 6. vighAthIvRti vhiA. da] gya gaNI zake te svIkAranAra vAda. ci. da. 55: strIzikSaNanA sadanubhavane pari2. saMzayazIlatA [da. bI.] NAme strIzikSaNanA uttajana kAje S. vivAthI vRtti sthApela che. scholar, 1. paMDita [A. bA. 7. vidyAvRtti [ da. bA. ] su. ga. pravezaka, 16H rA. maNilAlano udeza | paMDita (SC) mAM khapavAne nahi paNa upadezaka | School, 1. zALA [ na. la. ]. (Teacher) thaI gurjara janamaMDaLanA AcAra- na. graM. 2, 229 hAla ApaNA prAMtamAM vicAra upara asara karavAno hato, kavitAnI je traNacAra zALAo ( Ss. ) cAle 2. vidvAna, vidyopAsaka [da. bI.] che temAM konI joDe A kAvya saMbaMdha dharAve scholarship, 1 graMthavizAradatA che tenuM kAMIka nirAkaraNa A vivecanamAM thavuM ja joIe. e AkhuM kAgya dhyAna daIne vAMcatAM amAro e nizcaya thAya che ke e sa. 29, 762H gevardhanabhAInI S. graMtha dalapatazALAnuM to nathI ja. vizAradatA sarasvatIcaMdramAM che ThAmaThAma chalakAI jAya che. 2. caraNa [ 2. vA. ] 2. 1. pAMDityavetana gi. mA.] . va. 6, 210: sarasvatIcaMdra upara lITana ane tenA caraNa (S.) nA lekhakanI asara che. sa. caM. 1, 213: ghaNIka parIkSAomAM ane ghaNuMka nibaMdha lakhI pAritoSike (inAmo) 3. saMpradAya nahIM. da] pAMDityavetana (oNlarazI) caMdraka (cAMda) sA. maM, 166H vIrajI, ratnezvara, valabhavagere teNe meLavyAM hatAM. dvArakAdAsa priya ziSyo hatA. vidhavidha rasanAM 2. chAtravRtti, vidyArthI vetana kAvyo racavA ziSyone saMpAtAM; aneka kAvya [ ma. sU. ] racAca, vaMcAya, carcAya ne pracAra karAvAya. paNa go. jhA. 24 : uparAja-vAisarAya-lArDa -paNa e premAnandane saMpradAya hate, premAnandanAthabrake AraMbhamAM lokapriya lArDa kArliMganA nI zAradApIThaUniversity na hatI. je udAra svabhAva ane kulIna vicAra darzAvyA 4. kalama, pakSa, mata [da. bA. ] hatA tenuM smaraNa rAkhavA teonA nAmanI | science, 1. sRSTijJAna, sRSTivijJAna, (alarazipa)-chAtravRtti vA vidyArthIvetana kha.. vijJAnazAstra [ 2. ma.] For Private and Personal Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Sculptor 185 4. sA. (1) 5: mekAle tA eTale sudhI kahe che ke jema prajAnA AcAravicAramAM sudhArA thatA jAya tema tenI kavitA utaratI patinI thatI jAya evA niyama che. sRSTijJAna (s.) AgaLa dhaNuM thA uN hatuM ane hAla dhaNuM' vadhAre che, paNa saMgItazAstra, citrakaLA, ke zilpavidyAnA jJAnamAM tema nathI evA tenA abhiprAya che. (2) 5: te kahetA ke kharekhare virodha gadya ane kavitA vacce nathI paNa kavitA ane sRSTivijJAna (s) vacce che. (3) 264: kAlerija kahe che ke 'kavitA kharI rIte virAdhI che te gadyanI nahi, paNa vijJAna zAyanI. ra. zAstra [ ma. na. ] nA. pra. 10; je mahAvRtti-prema-nA abhAve aneka jAtanAM duHkha utpanna thAya che te pramata karavA upara sarvathA lakSa heAvuM joIe. ne tenI sAthe ja zAstranuM ( s. ) jJAna evuM ApavuM ke jethI karIne ucharatI strIe peAtAnAM sa kartavyamAM sukhathI pravRtti karI zake. 3. vidyA [ka. prA. gu. zA. 45, 314 ] 4. vijJAna [ajJAta ] Sculptor, mUrtikAra [ kha, ke. ] su. 1983, phAgaNa, 103: jANItA smRtikAra (S, skapTara) za. rA. mhAtrene zivAjIsmArakanuM atikAca khAvakuM savAnuM kAma sAMpAyuM che. Sculpture, 1. zilpa [ ma. na. ] jue Fine art. 2. mUrtividhAna [ 2. vA, ] navajIvana ane satya. 1, 463: rASTrIya zikSaNa rASTrIya mUrtividhAna ( s. ) rASTrIya kaLA ane rASTrIya krIDAvineAdane uttejana ApavA pratye AndhranA dhama che. 3. takSaNa [ kha. ke. ] sa. 29, 751: zarIraracanAnA vijJAna ( anatomical knowledge ) vagara takSaNa (s.) nathI, AkRtie rekhAo upara prabhutva vinA citrakaLA nathI. 24 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Self 4. mUrtikaLA [ ba. ke. ] jIe! Decorative art Secular, 1. saMsArI [ na. la. J na. graM. 2, 307: hAla sAdhAraNa leAkeAnI keLavaNI paNa kevaLa sasArI ja (s.) hAvAthI ghaNAM nukasAna thAya che ema joi keTalAka samajI mANase dharmayukta (religious) keLavaNInI vAMcchanA karavA lAgyA che. 2. aihika [ caM. na. ] sa. 20, 453: hAlanuM zikSaNa kevaLa ahika che ane tethI saMpUrNa manuSyatva vikasAvavA asamatha che. 3. laiAkika [ ba. ka. ] bhA. le. pravezaka, paraH sarakAre tA sa dharmAMnuM eka sarakhuM pAlana karavAnI rAjadhirAjanI mahA nIti svIkArI che, ane tene dRDhatAthI vaLagIne sarakArI keLavaNIne tamAma a'gAmAM laiAkika (s.) racI che. 4. vyAvahArika [6. khA. ] Secularism, ahikatA [va.e.] jIe Individualism. Seer, 1. draSTA [ mandhusamAja ] 1. 6, 167: bhAratIdevIne heATAmAM mhArTa: dRSTA (s.) putra, pAMcAlI'nA sukhane mATe aheArAtra cintAmaya jIvana gALatA sahadeva jaNAve che: Aja je vicAra mAtra ta taraMga bhAse che te AvatI kAle mUrtimAna thaze evI AzA paNa rAkhI zakAya. 2. RSi, kavi [ 6. khA. ] Self, AtmA [ ajJAta ] Self-assertion, svapratipAdana [sau. zAradA sumata mahetA ] khu. pra. 64, 350: tene lIdhe svamAna ane 6.4. (svapratipAdana)nI lAgaNInuM punarUjIvana thai zakayuM che. Self-centred, AtmaSTha For Private and Personal Use Only [ ka. gha. ] sAbaramatI, 1983, hemanta,134, sattvazuddhi eTale mANasAi bharyuM jIvana; jo jIvanamAM ApaNI bhAvanAone ane buddhinA vikAsa
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Self Self evI rIte thayo hoya ke ApaNuM jIvana ApaNA pitAnAmAM ja samAyeluM AbhaparyApta (s. c.) ja na hoya, svasukhane ja zodhanArUM na hoya. self-conscious 1. sAkSipratyakSa, sAsibhAsya [ hI. va. sa. ma. 134 ]. 2. AtmabhAnI [ A. bA. ] va. 25, 163: kalA e jIvanane AvirbhAva che ane jIvana jyAM sudhI . c. AtmabhAnI cAne pitAnuM mukha jotuM na thAya tyAM sudhI kaLA prakaTatI nathI. self-consciousness, 1, AtmabhAna [ go. mA-kAM. cha.]. zrI. go. 1pa74 AtmazraddhA te ahaMkAra ke mithyAbhimAna nahi, paNa, gavardhanarAmanA zabdamAM AmabhAna. (s-c.) nuM ja pariNAma hoya che. 2. svasaMvita [A. bA. ] 3. asmitA [ ba. ka. ] bhA. le. pravezaka, 28, 1862 thI mAMDIne daza paMdara varSa sudhI thanArA grejyueTamAM pitAnI sarasAInI amitA (s. c.) hoya, e paNa kudaratI che. 4. Atmacaitanya [hasamanarAva kararAma mahetA ] yu. 1979, mAha, 484: Atmacetanya (s. c.) ke je mAtra manuSyamAM ja maLI Ave che. pazuo hIlacAla kare che, kaMI vicAra karI zake che, paraMtu "huM" ne bhAva temAM mAluma paDatuM nathI. "huM" ne bhAva te mAtra manuSya- | mAM ja jaNAya che. 5. svasaMvedI cetanA [ prA. vi.] vINA, 1927, 184: jIvanavyApAranuM preraka baLa cetanAmAMthI maLe che ke kema e prazna paNa tyAM bhAgye ja carcavAmAM Ave che ane je sAmAnya cetanAne sthAna na hoya te svasaMvedI cetanA (S. C. Subconsciousness) unconsirousness AMtarika ke adhacetanA, necetanA vagerene te emAM sthAna hoI ja na zake e svAbhAvika che. 6. AtmasaMvedana ni. bho.] a. ka. 250; (1) paNa ethI ulaTuM, e naTane ema lAge ke prekSakavarga mArI sAthe saMlagna nathI te naTanAmAM AtmasaMvedana skare che. ane e kazuM karI zakatuM nathI. (2) pitAne anya kaI dhArIne jIve che ema jJAna thAya te AtmasaMvedana utpanna thaI kRtrimatA phalita thAya che. 7. ahamasmitA ba. ka.] A. ka. sa. 92: kaviprANinI vicitratA tenI ahamasmitA (s . selphakezayaranesa)ne lIdhe ja nathI, je lokottara prema (nyAya; satya vaphAdArI, Adi sarva pramahIrakanA ja judA judA. pAsA che) te mAge che ane badalAmAM jAte devAne taiiyAra che te A dunthavI vyavahAramAM te svapna sAMpaDavAne nahI, e paNa kaviprANInI vicitratAnuM hArda che. 8. AtmasaMvid [ke. ha. a. na.] self-condemnation, AtmaviDaMbanA [ ma. na. ] ce. zA. 515: 4, va ne kaMIka hAni UpajAve che; paNa potAne ja anukaspAnuM zIla baMdhAyuM che tethI 2 ne je duHkha thAya te potAne paNa thAya che. jene hAni thaI che tene sthAne te potAne mUke che ane tyAMthI e UpajAvanAra je pitAnI jAta tenA upara jAo che ane nItivRttijanya krodha athavA AtmaviDaMbanApUrvaka jue che. self-conservation, AtmaprapeSaNa ma. na. ] ce. zA. 457 pitA upara prIti, pite ane potAnAM kAryAdine sArAM gaNavAnI ruci e te sAhajika hoya che, ane AtmaprapASaNa sAthe teno saMbaMdha che. Self-contained ?. 29421a [ A. bA. ] 2. svayaMsaMpUrNa [ da. bA. ] self-control, svasaMyama [ma. na.] ce. zA. 196: svasaMyama zabdano artha evo che ke vikasita IchA amuka samaye svavirUddha evA vegamAtrane parAbhava karI temane yogya maryAdAmAM rAkhI zake evI zakita.. For Private and Personal Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Self 187 Self-denial, svArtha niSedha [ na. bhA. khAnagI noMdhapeAthI ] Self-determinination, AtmanirNaya [.... na. ] va. 17, 114: agrejI vartamAnapatrA vAMcanAranuM dhyAna kheM'cAyA sivAya bhAgye rahyuM ho ke eka navIna zabdaprayoga hAlamAM vizeSa pracalita manatA jAya che. te zabdaprayoga A che: The Right of Self-determination Atmaniyane adhikAra, 2. svayanirNaya [ 6. bA. ] kA. le. 1, 434: sAmrAjyane yugapalaTAine Aja svacani ya--( S. D. ) nA yuganI ANa vartI rahelI dekhAya che. Self-determinism AtmanirNIta. tA [a. ka. ] nI. zA. 125: naitika pharajamAM mAnavA mATe je Avazyaka che ja te e che ke mArUM cAritrya mArAM karmAnuM kharuM kAraNa gaNAvavuM joie, pravRttisvAtaMtryanA A ( pramANenA ) matane ApaNe AtmaniIta pravRttimAM mAnanAra vAda tarIke oLakhI zakIe ( AtmanirNItatA-selpha DiTami nijhama-tarIke oLakhI rAkIe. ) 1. Self-effacement, AtmavilApana [na. bheA. va. ] Self-esteam, arhatA [ ma. na. ] ce, zA. 457: jema pAtA viSe anya janeAe karelI vArtAthI bALakane pAtA upara vicAra karavAnuM thai Ave che, tema anya karelI stutithI huM kAMika chuM " evI ahutAnI vRtti paNa peASAya che. ' Self-evident, svasighdha [ma, na.] ce. zA. AvAM sthasiddha satyAnuM mULa nidAna zeAdhavAnI tAttvika carcAmAM UtaryA vinA eTaluM teA kahI zakAya ke pAkI vadhe sahaja rUpe jaNAtA AvA ni ceAmAMnA ghaNAka, prathame teA kAi prakAranA anumAna dvArA ja thAya che. 2. svataHsiddha [6. khA. ] Self-government, 1. svarAjya [dATTAbhAi navarojajI Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Self 3. svayaM zAsana [6. khA. ] Self-importance, AtmamahimA [ na. bhe. ] 1. 27, 88; pramANabhAna ( sense of proportion ), AtmamahimA ( s. i ) no abhAva e mULa pAtra tarapha sahAnubhUti (sympathy) ane mAnavalakSaNa ane jIvana srotane sUkSma daInathI abhyAsa; A mukhya sAmagrI jene labhya hoya te hAsyarasanI ramata ramI sake che. Self-love, 1.AtmapriyatA[ma. na.] ce. zA. 456 bALapaNAnI eka ghaNAmAM ghaNI upayAgI vRtti stutipriyatAnI che, bIjAnA abhiprAya, khIjA'nI stuti, tethI sate|Sa mAnavAnI vRtti che te che. A vRtti Atmatara athavA pAramArthika vRtti nathI, jyAre bALakane anyanI stuti prApta thAya tyAre peAtAne ja vicAra Ave che. Ama jotAM A vRtti AtmapriyatA athavA AtmaguNAnuvAdanuM rUpAntara che ra. peAtAsneha [ ma. ra. ] 3. ahu prema, svayaM dAsya, ahukAmanA [ 6. bA. ] pra. 11, (2) 290: S. . mATe gujarAtI zabda kayA? pahele vicAre zabda sujhe che 'Atmarati', paNa e pavitra zabdane pavitra bhAva mArIne ene AvA apavitra bhAva mATe vAparavA e kharAbara nathI. ane e zabdane durupayoga karavA ja heya te| ene peAtAnA karavA mATe aMgrejI zabda Autoerotism umedavAra beThA ja che eTale Atma rati' zabda nahi cAle. S. 1. ne mATe ApaNe 'ahu prema' zabda vAparIe, ane e rAga jene vaLagyeA che ene 'ahapremI' kahIe, ahu kAma kahIe. 'khudagara'nI mAphaka khudaAzaka zabda taiyAra karAya ke nahi te ApaNe nathI jANatA paNa enA jevA zabda joie che kharA. saMskRtamAM vacana che ke caMdrAkSAstavina: tapasvI leAka tapasyAno ahaMkAramAM atyaMta svArthI, ahaMkArI ane ahu premI bane che, For Private and Personal Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Self 188 Semiantics eka rIte deharakhA paNa banI jAya che eTale 4. svarUpasiddhi A. bI.] "svacaMdAsya" zabda SJ. ne mATe vaparAya. va. 22, 162: e bhAvAtmaka padArtha te huM ahaprema e doSa duniyAmAM pahelAM ATale nirvivAdarUpe yAne ApanI saMmati kapI na hato. dahADe dahADe te vadhate jovAmAM laIne, mAnI lauM chuM ke svarUpasiddhi. Ave che. e asAmAjika vRtti che. te jema jema vadhe tema tema saMskRtine nAza thato 5. sAkSAtkAra, AtmAnubhUti [da. bA.]. jAya che ema jANuM levuM. (2) 291: paNa jyAre keLavaNInA kSetramAM A aha prema, A Self-regard, pitA-sneha [...] kAM.mA. 358: AgalA eka kAgaLamAM lakhyuM ahaMkAmanA DekiyuM kare che tyAre e bhAre ciMtAno viSaya che. hatuM, svataMtra' zabda sAre nathI, emAM pitAne pitApaNune vaza karavAno artha Ave, 3. Atmabhakti [ da. bA. ] "anadhIna' vadhAre sAro che. ane te pahelAnA da. ma. 1931 phebruArI, 3350 bALakomAM eka kAgaLamAM cheH "ghaNAnA sneha azuddha ane abhimAna, huMpaNuM, ane Atmabhakti (s. J.) agAmI che. duniyAnA nehamAM pitAhanuM khUba heya che. keTaluM badhuM sAmrAjya che. pitA-neha" selfSelfloving, ahapremI, ahaMkAma, ahaMkAmI [da. ba.] regard, self-love ex faykali orella pAribhASika samAsanuM zabdaza: gujarAtI che. pra. 11. 29-1: (1) jIo upara Selflove. (ra) vibhUtipUjAnA divasomAM je ahe pitApaNuM eTale A arthamAM egoism; hiMdu dharma ane philasurInI paribhASAmAM kAmI zikSakanA paricayamAM teo Ave te AnA paryAya ahaMkAra, mamatva, mAma vagere ahaMkAmane svabhAvika rIte poSaNa maLe che jANItA che; potApaNuM; pitAne Adi A ane e vidyArthIone cAhe che. Self-realisation, 2.auchers arthamAM maNizaMkara roje che. svArtha self[caM. na.] interest nA sAmAnya arthamAM nahIM. gujarAtI jayAM sudhI hindanuM rAjyataMtra Self-sacrifice, 1. svArthasaMnyAsa hindanI prajAnA pratinidhionA hastamAM [ge. mA.] sa. caM. 19 Avaze nahi tyAM sudhI hindanI sarvadezI 2. svArpaNa mi. sa.] ane saMpUrNa Atmasiddhi (s.r) azakaya che. a. 178, pakArArtha svAzrayanI tathA 2. svarUpAnusaMdhAna, AtmAnubhava tathA paropakArArtha svArpaNa (sus)nI mati[ba. ka.] kRti rAkhavI. sA. jI. TipaNa, 301: mAtra pAzavA 3. svArthatyAga [ajJAta] vAsanAone adhIna pAmara jIvanamAMthI uMce 4. Apabhega, AtmabhAga [a haDI AtmAnubhava vA svarUpAnusadhAna jJAta (selarIAilIzana s. p. ) siddha karavAnAM 5. AtmabalidAna [ba. ka.] sAdhana li. 7: duniyA potAnI mUrkhatAmAM jene 3. AtmasAkSAtkAra [2. vA.] AtmabalidAna(3. c.) kahe che, te to AtmAne 2. ku. 293: sahavAsathI maMgaLAne lAgyuM ke UMce ane sAdhu vijaya ane ukarSa ane maganalAlamAM sArA saMskAranAM bIja che. zakti mokSa che. che paNa bhAvanA nathI. AkhuM jIvana javalaMta 6. svArthabali ni. je. khAnagI kare e Adarza nathI. AdarzanA abhAve | noMdhapothI) AtmasAkSAtkAra (s. .)nI tIvra AkAMkSA semantics, arthasaMkrAMtizAstra nathI. DilararAya raMgIladAsa mAMkaDa] For Private and Personal Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Seniority 189 Sensationalism ka. 1930 mArca 105: zabdanA arthamAM 2. 1. dhAMdhala [2. ma.] pheraphAranuM zAstra (S. artha saMkrAntizAstra) paNa pahelI pariSada 10: kolAhala mATe amAre Aje ThIka kheDAya che. utsAha nathI paNuM sAhityanI sevA mATe Seniority, vAvRddhatA ci. na. pragati] amArI utkaMThA che. sAhityanA viSayamAM sensation, 1. 1. pratyakSa [ma. na.] dhAMdhala () sarvathA tyAjya che e amArI pratIti che. juo Innervation ane Nervesti. After sensation,anugata pratyakSa mulation. [ma. na.] 2. idriAcara ha. dvA.) ce. zA. 112saMgharSa athavA protsAhananA ke. zA. ka. 1, 108: java sAMcaryA pachI je abhAve, eTale te thaIne baMdha paDI jAya te mAtAnA peTanA koI bhAga upara dabANa thAya, pachI paNa pratyakSa thoDI vAra rahe che. e pratyakSane te chokaruM hAle che, te uparathI samajAya anugata pratyakSa kahe che. che ke tenAmAM lAgaNI zarU thaI che. e lAgaNI 2. vAsanAbhUta pratyakSa [ ke. ha. iMdriyagAcara kahevAya. a. ne ]. 8. saMskAravedanA [A. bA. va. 3, Complete sensation, misa 363] pratyakSa ke. ha. A..] 4. upalabdhi [vi. dha.. Mixed sensation, fu4 Hype va, cha, pa08: mAnasika sthitinuM prAthamika mi. na.] lakSaNa bAhyaruSTinI upalabdhi ( S.) eTale 2. zA. 11H je pratyakSa upara vicAra lAgaNI che. karatAM tenuM AgaLa pRthakkaraNa thaI zakatuM hoya 5. indriyapratyakSa, iMdriyasarakAra, tene mizra pratyakSa ane bIjAne zuddha pratyakSa saMskAra hi. va.] kahevAM. mA. zA. 1: ApaNI pratyakSa AvelI koI Muscular sensation, partypaNa vastunuM Indriyo vaDe je bhAna thAya hene pratyakSa [ma. na. e. zA. ] igrejImAM 9. kahe che. gujarAtImAM A artha 2. snAyukRta pratyakSa kei ha. a.ne.] sUcavavA mATe IdriyapratyakSa athavA iMdriya Organic sensation, 1. jIvanasaMskAra athavA ekalA pratyakSa ke saMskAra vyApAranAM pratyakSa [ma.na. e. zA.] zabdo vAparIzuM. 2. sakaraNa zArIrika lAgaNI 6. vedana, skuraNa [hI. va. sa. mI. hi.ThAke zA.ka.1, 329] 171] 7. inDiyAvajJAna ni. de]. 3. AMtara-aMgata pratyakSa keha ane] Simple sensation, 4. ozil. Law of associations. pratyakSa mi. na.] 8. nivikalpakajJAna [ ka prA] jAe Mixed sensation. juo Perception. 9. saMvedana [ vi. ka. ] 2. kevaLapratyakSa ke. ha.a.] juo. Receptivity. sensational, kalAhalabAja [vika] 10. indriyAvagraha priA. vi.] che. 1,2, para e munazInI AkhI skula 11. kahevApaNuM, viSayapratyakSa ke. | ja "sensezanala" (kolAhalabAja) che. ha.a. ne.] Sensationalism, 1, indriyavAda 12. viSayagrahaNa [dabA] For Private and Personal Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Sense 190 mA. zA. 9 eka mata pramANe mananuM antanirIkSaNa karatAM aindriya kalpanAmAM lAvI zakAya hevA sakrAntivyApArA dRSriAcara na thavAthI AvA vyApArAnuM astitva cheja nahi ane mananA je kaMI cApArA ApaNane jaNAya che te sarve ekabIjAnI mAnasika nakaleAnA ja banelA hAya che ane A vyApAro vacce je kaMi ata saMbaMdha hoya te ApaNe jANI zakatA ja nathI. A matane indriyavAda (s) nuM nAma apAyeluM che. 2 IndriyajJAnavAda [a.ka.] nI. zA. 46, je philasurI anubhavavAda (empirisijhama) ke indriyajJAnavAda (sensezanAlijhama) valaNa dharAve che--jee jJAnamAtrane anubhavamAMthI utpanna thayeluM darzAve che te anubhava eTale jene mana vyAvahArika rIte indriyajJAna ema thAya che -te leAkAe ApaNA naitika niyAne kAI prakAranI lAgaNI ke bhAvanA tarIke gaNavAne valaNa dharAvyuM hoya che. Sense; Sense cell, upalabdhikaNa [vidhu.] jue Ganglionie cell, Sense-centre, [vi. ku. ) upalabdhibindu 1. 7, 509: magajamAM A upalabdhie kAM te temAM AvelAM upalabdhibinduo ( $. ce. ) upara khAsa upalabdhi tarIke pravate che ane kAM tA te upalabdhi khIjA cAMtrika pradezeAmAM ( motor regions ) pAchI dhakelAya che jyAM judI judI gatimAM te pratyuttara Ape che. Sense of beauty 1, sAndarya vRtti [ ma. na. ] ce. zA. 488H kenTa kahe che tema sAMda. vRttine AnaMda vizuddha hAvA mATe eTaluM Avazyaka che temAM prAptinI AzA jevuM sva. sabadhdha tattva leza paNa joie nahIM. 2. sAyendriya [na. bhA. ] ma. mu. 1, 354: sAMda -maiAtika tema ja AdhyAtmika sAnda-nI chApa manuSya upara paDe che te chApa levA mATe indriya viziSTa Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakAranuM che jene s. .. b. tuM nAma apAya. 3. lalitabhAva, [ 6. bA. ] Sense of humour, jIe humour nA peTAmAM. Sense ( sAyendriya ) sAnvaya dRSTi Sense of proportion 1. guru lAghavanI samajhaNa [ A. bA. 2. pramANanI samajIzakti [ na. bhe. ] ma. mu. 1, 313: hAsyarasanI e parAmazaktinuM UMDuM bIja pramANanI samagrazakti ( s. p. ) upara AdhAra rAkhe che. 3. pramANabuddhi ajJAta ] 4. tAratamya [ki. gha.] jI. zA. 1, 19 khInnunI asara AcaranAra karatAM vadhAre meATA kSetrane vyApanArI hAvAthI e kSetranI vizALatA kaI bAbatamAM keTalI hoya tyAM sudhI cAgya gaNAya tenIye maryAdA rahe che. e maryAdA na samajavAthI tAratamya (s. o. p.) nA bha ga thAya che ane pariNAme dharma AcaranAra pAte paMgu banI jAyache. 5. tAratamyabhAva, aucitya [6. bA.] Sense of sin,pAyAsmitA [ba.ka.] li. 105H A bhAvanAgrahaNa jeTalu jAme, teTalA pramANamAM mANasa jevA kSudra jantune azAnti ane kartavyasmrutinI pApAsmitA (s. 0. s.) vadhAre Da Mkhe, Da'khyA ja kare. Sense organ, 1. IndriyasthAna [ ma. na. ] For Private and Personal Use Only ce. zA. 106: kAI iMdriyasthAnanA saMgha thakI utpanna thatA amuka prakAranA cetanaparivartane samUha te iMdriya, ema have kahI zakAya. Sense perception, IndriyapratyakSa [ hI. . ] sa. mI, 145: sAmAnya janasamUhanI mAnyatA pramANe keTalAka tattvavido ema mAne che ke, indriyapratyakSamAM bAhya bhAtika padArtho nimittabhUta che.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Sensibility Sensuous sensibility, 1. pratyakSogyatA s.- sUma parAmarza zakti kevI kaeNzikI [ ma. na. ] hoya che! ce. zA. 225H zravaNendriyanI AvI saMskRta 2. arthagrAhitA [ke. ha. a. meM. ] tA sAthe svarayaMtramAMnA snAyunI pratyakSa sensorium; mastiSka, cetanArAya yogyatA paNa uttama prakAranI hovI joIe. [ ha. ThA. ] 2. vedanA [ vi. 2. ] . ke. zA. ka. 1, 98: magajanA vacalA pradezamAM ke, 1, 3, 111: Exceptional open mastiSka athavA nAnuM magaja che, jene ApaNe ness to emotional impressions su cetanAzaye kahIzuM. arthanI s.vedana te namaI manuSya ane narmada Sensory, ma hA [ na. de. ] kavine prathama guNa. narmadathI nAnAlAla sudhInA juo Motor. sAhityakAronuM viziSTa lakSaNa vedana , Sensory, area, saMjJA pradeza (bAla 3. bhAvakSamatA ni. .] kRSNa amarajI pAThaka] a. ka. 157: naTamAM bhAvakSamatAnA sAcA pra. 11, 43H magajanA judA judA pradezo, raNakA vinAnA hRdacavedhaka vRttAntane abhinaya jevo ke saMjJA pradeza (s. a.) ceSTApadeza (meter koIne paNa asara nahi karI sake. area) tathA temane paraspara joDI detA sajika General sensibility, quells taMtuo ( Association fibres) tene -sAmAnya-pratyakSagyatA [ma. na.] mAnya che. ce. zA. 105: prathama prakAranI pratyakSa Sensory motor, 1. aMyikama, yogyatAne sAmAnya ane dvitIya prakAranI te IdriyakRta kAma, Idriyaprerita kAma vizeSa pratyakSogyatA kahevAmAM Ave che. [ke. ha. a. .] vizeSa pratyakSazyatAne lokika pratyakSa eTale 2. saMvedanAtmaka preraNAtmaka [dabA.] indriyadvAre thayeluM pratyakSa ema paNa kahe che, ane sAmAnya pratyakSane sAkSAta iMdriyadvAre sensual gratification, eNndriya nahIM paNa acathI thayeluM alokika pratyakSa pariteSa [ ma. na. ] paNa kahe che. ce. zA. pa34H IcchAnuM ATale sudhI je Particular Sensibility, pRthakkaraNa karyuM temAM "jethI sukha saMbhave tenI laukika-vizeSa-pratyakSogyatA [ ma. na bhAvanA " sAthe IcchAne saMbaMdha che e saMdara] je prAkRta janone vicAra che te ja svIkAraSensitive, 1. paTakaraNa [ ba. ka. ] vAmAM AvyuM che. A vAta ghaNe prasaMge satya ka. 2, 1, 127 samAjanA AcAravicAra paNa jaNAya che; endriya pariSa zedhatAM, mAMDalika saMsAranuM sukha IcchatAM, keI uttama mAM ane paTakaraNa ( 3. sensiTiva ) vyakita kalAkAryane vilokatAM, e vAta samajavAmAM enA hRdezamAM je asaMkhyavidha ghaDabhAMga, gaDamathala ane AzanirAzA hoya te sarva Ave che. kaLAnA sarjaka mukaramAMthI jovAmAM Ave. sensuous, 1. indriyagamya, viSayagata 2. arthagrAhI, grahaNapa, tejadAra, [ 2. ma. ] viSayagrAhI [ ke. ha. a. naM. ] ka. sA. (1) 105: pRthvI paranA viSayamAM indriyagamya sundaratAno anubhava karI ullAsa sensitiveness, 1. sUkSma parAmarza pAmavAnI vRtti bheLAnAthanI kavitAmAM bahu zakita [ na. . ] ochI che.(2) 105: zravaNendriya sukha anubhava va. 18, 3: ApaNuM saMgItanA ustAdenI ! vAne emane vizeSa abhilASa raheto, ane svarabhAnanI lAgaNI kevI tIvra hoya che ! | A inidrayagamya sundaratAnI abhiruci For Private and Personal Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Sentiment emanA jIvanamAM temaja kavitAmAM eka vizeSatA utpanna karI che. bhratinimagna ane dhyAnaparAyaNu hRdayane saMgItadvArA viSayagata sAndarya sAthe sabandha thayA. 2. indriyagrAhI [ ajJAta ] Sentiment, vAsanA [ ba. ka. bhA. le, pravezaka, ] pALanArA hatA. 191 2. ratala [ dhUmaketu ] taNakhA, 21: e phUliza senTimenTalisTa (mUrkha rAtala.) 3. lAgaNImAMduM [ajJAta] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2. bhAvanA [ 2. ma. ] 1. 23, 137: pariSad te mAtra 6, ( bhAvanA ) che ane kAyadAnI dRSTie cAlu raheluM maMDaLa nathI. 3. rucigrAhu [ba, ka.] ko. 1, 3, 39: kavitA vizenA paMdarasALamA saikAthI mAMDIne Aja sudhInAM vivaraNA, varNa ne ane vyAkhyAvAkayAmAM lAgaNI, Urmi, cidresa, bhAva, hRdayapravRtti ane sthiti, uranAM AMdezanA ane vikAro, kSeAbha jhussA ane rucigrAha (s, seMTimeMTa ), zrotA ane vAMcanAranA haiyA upara asara e visiSTatAe vattIochI AvyAM ja kare che. 4. vRtti [ ke. huM. a. nAM. ] pa. rasa [6, khA. ] Sentimental, 1. vAsanAmUla, vAsanA pradhAna [ a. ke. ] bhA. le. pravezaka, (1) 47: eka lipi ane eka bhASAnI bhAvanAnuM vyavahArU tema vAsanAmUla (s.) mahattva te sArI rIte samatA hatA. (ra) pa7: sneha, sukhI lagna, parasparanI mAyA mamatAthI bharelAM lAchala bharelAM kuTuMba- Sequence, pArvIpa [A, bA.] A. dha. 369: mArA bhASaNamAM me darzanA vAsanApradhAna jIvana, evA evA viSayAne sparza karatA rahe emane kadApi sAMbhaLyA nathI. paNa tene khulAse judo che. ApaNA jamAnA (s.) heAI evI khAkhAmAM ApaNe lavalava karIe chIe vadhAre:tyAre e jamAnA kauTumbika jIvanane sparzatI lAgaNIone vize mAna je a MtaraMga ( internal ) saMbaMdha tAnyA che. te rIte emanA u pattikramanuM pauryApa ( Historical sequence ) vicAramAM badhabesatu thAya che. Serf, kRSidAsa [ma. ha.] Serf 4. Urmila [ kha. *. ] su. 1992, aSADha 115: Urmila (s.) amAneA cAle che e dekhItuM che, 5. taraMgI [ke. ha. A, nAM.] 6. vevala, bhAvanAsulabha [6.khA.] Sentimentalism, 1. hRdayanaiya [ca. na.] sa. gAvardhanasmAraka, 89H kevala tattvazAstranA ja abhyAsa karavAthI virAgAbhAsa zu hRdayahInatA sabhave che, teA kevaLa kAvyazAstranA ja vAMcanathI rasAbhAsa hRdayadA ya ( s. )- nA sAmrAjyanuM bhaya rahe che. 2. UrmidAsya [vi. ma,] kA. 3, 2, 173: e ( taNakhA ) mAMnAM saghaLAM pAtrAne jIva kADhI nAMkhavA e te ramata vAta lAge che. AjanA buddhipradhAna yugane e vAta eTalI sahaja nathI lAgatI eTale evuM umi dAsya ene khUcyAM kare che. 3. rAtalaveDA [vi, ka.] kau. 3, 3, 17: kuNuM jIgara eTale rAtalaveDA (senTImenTelIjhama) nahIM. 4. apeAmilatA [ba. ka.] i. da. A samAjI mAnasa jyAM lagI mAlizaapeAmilatA ( childish. ) nuM bhareluM cAlyA karaze, tyAM lagI e saMdhamAM zAstra philasUphI ke itihAsa khAMdhanArI vidvattA khIlI zakaze nahIM. For Private and Personal Use Only sa. ma. 267: khristI dharmanA pracArane pariNAme gulAmInAM aniSTa echAM thavA pAmyAM tathA mAlika ane gulAma vaccenA ane kRSikAra ane kRSidAsa (sa) vaccenA, saMbaMdha jarA mANasAi bharelA thayA,
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Sermon 193 Short story gayuM. Sergdom, kRSidAsatva [ ma. ka. ] Sexual impulse, 1. strIpuMsA sa. ma. 2659 navamA ane dazamA saikAmAM karSaNa [ ba. ka. ] rega ane dukALathI svataMtra lokonI saMkhyA sA. jI. pravezaka, 27: bhUkha, tarasa, nidrA, ghaTavAne lIdhe, kRSidAsatva vadhAre nAbuda thatuM snAyucAcalya, strIpuMsAkarSaNa, badhutA. e hAjate ane vAsanAo prANImAtrane Sermon, 1. prabodhana [na, la.] sAmAnya che.. I. I. 125: saghaLA pAdarIonA eNe 2. kAmavikAra [ da. bA. ] mAM baMdha karI dIdhAM, eTaluM ja nahi paNa e | Sexual selection, praNayapakSakahe te matanAM ane DhapanAM ja prabaMdhane (s.) pAta [ manubhAI naMdazaMkara mahetA ] ApavAnI temane pharaja pADI. juo Natural selection. 2. pravacana shaking hands, 1.karoliMgana [ma..] trIjI pariSada 144: A vibhAgamAMnI bIjI badhI go. jhA. 2393 (gavarnara sAhebe) sarvanI copaDIo rAjakoTanA revaraMDa mi. sTivansane khAsa prayAsathI ekaThI karIne mokalelI. bAI sAthe snehathI karAviMgana karyuM. balanA jUnAmAM junA gujarAtI tarajumA, 2. karasaMvAhana [ ma. 2. ] I. sa. 1837 (saM. 1893) mAM suratanI moTI zi I. 375: je mArAthI svecchA pramANe Agane samaye karavAmAM AveluM pravacana (3) ! vatI zakAtuM hoya te hamaNAM huM eka gADI laI e emaNe pradarzita karelAM pustakamAM khAsa sviTajharlenDamAM pesTaleMgrIne maLavA jAuM, tenuM jevA jevAM hatAM. utsAhathI karasaMvAhana karUM, ane AMkhanAM Sex,(Phycho ana.) 1.kAmavRtti kAmanA AMsuthI mAro upakAra mAnuM. [ bhU. go. ] 3. hastamelana [ go. mA.] 2. jinsa [ vi. ka. ] sa. caM. 4, 47; teNe vidyAcatura sAthe Sex-psychology, kAmamImAMsA / hastamezana (Shaking hand) karyuM. [ gu. vi. vi. 112. ] 4. namaskAra, hastAMdelana [da bA] sexual, 1. ligI [ba, ka.] short story,1. TUMkI vArtA [ajJAta] navajIvana ane satya, 1, 225: premanI ! 2. laghuvArtA [ A. bA. ]. bhAvanAnA bhakta chIe ema baMne kahenArA che, paNa te kayo prema ? viDagI (s.) prema, zuddha va. 14, 3: "short story' (TUMkI vArtA) prema nahIM. koIka che to bahu prAcIna kALathI sarva dezamAM jANItI che. eka beThake vaMcAI zake 2. jAtigata [ 2. vA. ] evI vArtA e vadhuvArtA. 2. ka. 46: pitA putrInA snehano savAla 3. navalikA [ ba. ka. ] nathI, strI puruSanA jAtigata (s) praNaya neha (1) ma. 2. bhaTTa anuvAdita TekRta vize savAla che. phIsanuM pariziSTa, gujarAtI sAhitya pariSada 3. jinsI [ vi. ke. ] bhaMDaLakamiTi, 188: rA. rA. kanaiyAlAla ka. 1930, oNgaSTa, 118, pazcimanA | mANekalAla munazIkRta hArI kamaLA ane bIjI udAramatavAdI vicAroe jinsI ("sekyuala) | vArtAo. A rasIlI sacoTa ane vividha viSayane amuka maryAdAmAM chatAM pahelAM karatAM | citramaya sAMsArika navalikAo ghaNI lokavadhu chUTathI carcavAnuM svIkAryuM che ane tene priya nIvaDI che. (2) darzaniyuM, nivedana, 7: janahitArtheja e ApaNe jANIe chIe. darzaniyuM, baherakho, ane mALA : TuMkI vArtA For Private and Personal Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Silhouette 194 Sincerity uphe navalikA, navala, ane mahAnavala urphe ! kathA ke AkhyAna. eka palAMThIe, dayAnanA eka ja kArya mAM joI levAya te navalikA, traNeka kalAkathI AkhA divasa sudhInI ekA gratA mAge te navala, ethI lAMbI te mahAnavala. 4. khaMDakathA [vi. ma.]. gaghanavanIta, nivedana,pa: khaMDakathA (s. s.)-1 emAMthI cheDIne mATe paNa avakAza nahi rahe vAthI e ati rasika aMgane paNa taddana aspRSTa rAkhavuM paDayuM che. 4. kathAprasaMga (da. bA. silhouette, chAyAcitra [brajamohana"] . 2,1, 233 ayAcitra-3. zuM che enI | pichAna gujarAtane rAvaLe ja karAvI che. Silver Jubilee, 1. rUpaketsava (caM. na] | sa. 27, 2; samAlocaka potAnI kArakIrdInuM pA zataka pUruM karavA bhAgyazALI thai zakaryuM te nimitte hene rUpakotsava (S.J.)nI ujavaNInuM mAna ApavuM. 2. rajatamahatsava [ajJAta simple proposition, zuddha nirdeza [ ma. na. ] nyA. zA. 50H zuddha nirdeza tenuM nAma ke jemAM eka uddeza ane eka vidheya saM. yojakathI ke te vinA saMyukta heya. "sUrya uge , che e zuddha nirdeza che. sincerity, 1. AtmapratIti ni. la]. na. graM. 1, 377-8: potAnA matamAM prajAmatane keLavavA eka anubhavI, khaMtI, ne vidvAna agraNe je je karI zake te te saghaLuM kavie hAla sudhArA virUddha karavA mAMDayuM che. jUnA vicAramAM gayA te uparathI je koI kavinI buddhi ke zakti kSINatAe pahoMcI che ema dhAratA haze to te moTI bhUla kare che. amane te ulaTuM pUrvanA cApalyanI sAthe kAMIka gAMbhIrya ( depth ) tathA vaizAlya (Breadth) vadheluM dekhAya che. bIjuM kAMI ! nahi topaNa kavinI pitAnA navA matamAM AtmapratIti to akSare akSara jaNAI Ave che. 2. hRdayanI vizuddhi (ka. cha.] zrI. ge. 14ra vIrapUjAne parama AcArya Tomasa kArbAIla kahe che ke "huM ema mAnuM chuM ke hRdayanI vizuddhi-UMDI, akRtrima vizuddhi -e, jemanAmAM koI paNa jAtanI vIratA che evA sarva manuSyonuM prathama lakSaNa che." 4. hRdayazuddhi ciM na] gu. ca. 1, 40: teo je kAMI bolatA temAM hRdayazuddhi ane utsAhane raNake jaNAI Avate. 5. nikhAlasatA [ ba. ka. ] ke. 1, 3, 5: " diladariyAmAM DubakI dIdhI"-e pramANe te te UrminA tAnamAM ekarasa thaI jAya evI nikhAlasatA (s, signeriTI) vaDe ja e sAdhya che. che. satyaniSThA [ ma. ha. ] sa. ma. 15: eka karkazAne AbarU bharelA dharmanI dhUna lAgI che mATe jagate dhArmika satyanijhA vinAnuM banavuM, e to pAmara vacana 7. Amapratyaya [ vi. ma. ] ke. 3, 1, 100 kautukaprema vaNasIne jahAre kautukaghelachAmAM pariName che tyAre enI adhamatA to vaLI saiwvaghelachAne paNa AMTI jAya che. DhaMgadhaDA vinAnA taraMge, Atmapratyaya?(s)vinAnA uddagAro, darda vinAnA pachADA,...e pachI enAM lakSaNo bane che. 1. upara na.lane nAme "AtmapratIti" Ape che te uparathI ja A "AmapratyayavaparAela. lakhatI vakhate na. la, tuM maraNa spaSTa hatuM, paNa "pratIti'nA vismaraNane lIdhe ke "pratyaya" vadhu gamavAne lIdhe A pada vaparAI gaeluM te jevuM che tevuM, katRtvanA leza paNa dAvA vinA, arthavAhaka lAge te na. la. nuM ja gaNI levAnuM evI sUcanA sAthe ahIM mUkayuM che-vi ma. For Private and Personal Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Sketch Socialism 8. niSThA [ vi. ka. ]. Social, 1. mAMDalika [ma. na.] ka. 1930, jAnyu1ra9: vidyArthI mAnase ce. zA. 928: zALAnA anubhavathI karI tevI ja utsAhI prazaMsA preDhA mAnasa bALakanA samajavAmAM Ave che ke huM samagra paNa khuzIthI karI zake, ane te traNa guNone ma DalamAMnuM eka chuM, ane zairyavAna ke satyakAraNeH vaktAnI UMDI prajvalita nikA ( si- parAyaNa thavAnI AjJA amuka vyakti taraphathI joriTI), prANavAna vidvattA, ane bhASaNazailI. thaI che ema nathI, paNa AkhI samaSTinI te 9. AsthA, tatparAyaNatA (da.bhA.) AjJA che. A prakAre mAMDalika niyama ane Sketch, 1. rekhAcitra [ma. na. ce. zA.]. vartananA sarvamAnya dhoraNa pramANe, pitAnA kAryane bALaka niyamatAM zIkhe che. Slang, 1. apabhASA [ na. je. ] 2. sAmAjika [ajJAta]. ma. mu. 1. 540: "ApavuMnA arthamAM "dattavuM" ema kAMIka aDadhI mazkarInI bhASAmAM Social democracy, sahita vyavasthA [vi. ke.] ane Slang (apabhASA) rUpe vaparAya che. saM. 5, je samAjavyavasthAmAM darekanA va. 10, 444 paNa juo. haka sarakhI rIte jaLavAtA hoya, AgaLa 2. aziSTa [ ba. ka. ] vadhavA mATe darekane sarakhI taka hoya ane u. bu. 186: rustamajInI bolI muMbAi- koInI pragatimAM svAthI mANasone ADe gIrI pArasIbhAI belI che, ThekaThekANe IMgrejI AvavA avakAza na hoya tevI vyavasthAne zabda ane aziSTa (s) prayAganuM je mizraNa sahitavyavasthA kahI zakAya. muMbAIgIrI pArasI bolInuM moTuM kalaMka che. social democrat, sAmAnya lokatemAMthI to rustamajIne meM bahu bhAge mukta dhanavAdI, samaSTisvAmitvavAdI [A.bI.] rAkhe che. 3. grAmyabhASA [da. bA.] va. 11, 91H eka ema AzA rAkhavAmAM AvatI hatI ke dareka prajAnA judA judA Slave-mentality, 423474494 mArgo vacce je Antara kahe che te prajA prajA buddhi [kAlidAsa- da, bI.] vacce zAnti rAkhavAmAM sahAyabhUta thaze. oyal Journalism. dAkhalA tarIke iMgleMDa ane phrAnsa ane jarmani. slogan, bhUMgaLavAkya [ba. ka.] nA je "S. d." yAne sAmAnyaleka dhanavAdI vA samaSTisvAmitvavAdI prajApakSanA su. 1983, kArtika, 101: bhUgaLavA jano che, teo sau ekatra thaI pitAne deza (Ss. slogana), bhAMDaNa chAMTaNAM, A lakhANo bIjA deza sAthe laDhAImAM UtaravA jato haze muDIvAna sAmenA naThArAmAM naThArA kissAmAM tyAre pote e laDhAImAM bhAga levA spaSTa marImasAlA bhabharAvIne temanuM rojane reja nA kaheze, eTale laDhAI enI meLe azakaya pIrasaNa. thaI paDaze. snapshot, 1. jhaDapIcitra rivizaMkara Social Dynamics, mullor's mahAzaMkara rAvaLa ] calanazAstra [ na. . ] su. 179, bhAdara, 498: vartamAnapatranA jue Dynamies. rIperyo, pustakomAMnAM citro, kemerAthI lIdhelAM Social gathering, prowad jhaDapI ci -snapshots-vagere kRtio | [ajJAta upayoga pUratI ja manuSyanA svIkArane pAtra | socialism, 1. samAnabhAva [ma. na.] thAya che. su.ga. 398: soziAlijhama eTale zuM? 2 kSaNacitra [da. bA.] ene sa2LamAM saraLa artha samAna bhAva For Private and Personal Use Only
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Socialist evA thAya; jo ke tethI e rASTramAMne a pUrepUrA te darzAvI zakAya nahi. 2. samaSTibhAvanA [A. khA.] 3. samAjasvAmitvavAda [na. bhe.] 16, 486: bIjI dRSTAnta S. ( samAjasvAmitvavAda)mAM jaDe che. 196 4. dhanasamAnatA [nhA. 6] jue Physiocracy. 5. samAnasattAvAda [6. khA.] kA.le.1, 4pa9: sukhalAla--A te tame sArayAlijhama (samAjasattAvA) lai AvyA. 6. samatAvAda [ ki. dha. ] jue Socialist. 7. samaSTihiMtasAdhaka rAjyataMtra [ A, bA. ] 1. 26, 286: Ama Demoeracy arthAt prajAyatta rAjyatantrane mi. velsa 's, ' arthAt samaSTihitasAdhaka rAyatantrarUpe pariNata thayeluM jovA Icche che. 8. samaSTihitavAda [ A. bA. ] va. ra9, 67; seAlijhama' yAne samaSTihitavAda ApaNA rAjyataMtramAM dAkhala na karavA ema kahevAnuM tAtpa nathI--paNa te rUziyAnI rIte ja--eTale ke khelazeAvikanI rIte ja thaI zake ema zA mATe mAnavuM? 9. samaSTivAda [ A. mA. ] va. 30, 34: ane pakSane niSpakSapAta rIte avaleAkatAM jaNAya che ke Atyantika STivAda (Individualism) ane Ayantika samaSTivAda (S.) ane khATA che, ane satya jema hamezAM khane che tema madhyabindumAM ja virAje che. Socialist, 1. samaSTivAdI [A, bA.] 2. samAjasattAvAdI [ 6. khA. ] kA. le. 1, 417: yUropanA moTA meTA samAjasattAvAdI paDitA garjanA karI karIne kahevA lAgyA ke yUropamAM e ja rASTra che: eka zrImaMtanuM ane bIjI garIbanuM. 3. samatAvAdI [ki. dha ] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Sociology ke. pA. 157: ekAgratA, vRttinirodha vagere. nA abhyAsathI prajJA tathA tarkanI sUkSmatA karI kSaNabhara samatAvAdI (seAziyAlIsTa) thAu ethI huM samatAvAda para graMtha racI zakuM, paNa mArA nAkarane mArI joDAjoDa besavA devAmAM tarka zakti ke prajJAthI karI rAkhelAM ke mAnelAM vicAro ke kalpanAe jhAjhAM madada karatAM nathI. 4. samAjavAdI [ vyA. ja.] ahicchatra 14: samajavAdIe khAnagI milkata viruddha pekAra karI rahyA che. Society, 1. janamaMDaLa [na. lA, sa. naM. 7 19: 'Atmavat sarvaMbhUteSu' e nItine je mULa pAye| ane janamaMDaLanuM baMdhAraNa che. te vicAra pramANe vartanArA UMcu sukha kema na bheAgave ? ra. maMDaLa [ ma. na. ce. zA, ] 3. samAja [ajJAta] 4. janatA [. bA.] A.dha.56: janatAnAM zAstro (Sociology ane Politics)nA abhyAsakeAne suvidita che ke janatA (s.) e janarUpI paramANuonA samudAya (aggregate ok individuals). nathI, paNa janatA e ja prathamasiddhapadAtha che, ane janA-vyakitae ( individuals) e janatAnA avayave! ( fractions, manifestations) che. Sociology, 1. janasamUhurviveka [ma.na.] nyA. zA. 4: itihAsane AdhAre "jana samUha-viveka" e nAmanuM eka zAstra AjakAla spensara jevA sama" vidvAne ne hAthe ghaDAtuM cAle che. 2. saMsArazAstra [ pre. bha] sudarzana, 17, 6: AjathI lagabhaga pacAsa varSa upara " aMgaudhAranA jhagaDe ane hunnarakhAnanI sphuDA" nAmanAM kAvyeAmAM arthazAstra (economies)nA ane pariNAme sa'sArazAstra ( S. ) nA keTalAka siddhAntA ApaNA prAntamAM carcAyA. 3. samAjavidyA [. ke.] For Private and Personal Use Only "
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Solidarism 1. 4, 57: pazcimanA tattvaciMtakAnI pravRttimAM samAjavidyA (S.) e Aja keTalAMka varSa thayAM sarvopari sthAna bhAgave che. 197 4. samAjazAstra [. bA.] 1. 16, 397: vastuta: varNa vyavasthA e samAjazAstra (S.)ne prazna che, dharmanA nathI. Solidarism, saMgaThanavAda [vi. ke.] sa.pa.: sAmyavAdIonI peThe hAlanu AghogiMka taMtra uthalAvI nAkhavAne badale mUDIdArA ane kAmadArAnI vaccene saMbaMdha paraspara sa'pamaya ane sahAyakArI karavA joie ane vyakitasvAta Mtrya upara gheADe ghaNA aMkuza mUkIne paNa samasta praznanuM hita sAdhavuM joie e matane 'sagaThanavAda' (S) karNa zakAya. Solution, 1. dvANa [ pe. ge. ] vi. vi. 228: trAMbu, rUpuM, ke seAnuM emAMthI koipaNa dhAtunA kSAranuM pANImAM dravaNa laIne temAMthI vidyutapravAha pasAra karavAthI vidyutnA tAranA cheDA upara AdhAtu chUTI paDe che. Somnambulism, 1. nidrAbhramaNa [6. bhA.] 2. nidrAcaryA [ bhU. ge!. ] Somnambulist, 1. nidrAcara [jyeA. ja.] Sophist, 1. hetvAbhAsavAdI[ma. ra.] zi. i. 13: sekreTIsanA vakhatathI te Aja sudhI 'seAsTi' zabda hetvAbhAsavAdInA arthamAM vaparAtA AvyA che, ane e avagaNanA cheka aAgya nathI. 2. jJAnI, gyAnI,tArkika [da. khA.] Sophistry, vAla [ na. bhe. ] a. 4 259: umadAmAM umadA ane uttama kAne arthe eka jaNa niHsvArtha rIte leAkAne uttejita kare, te khIje mANasa vAkchalanA kapaTamaya pAzamAM hemane grU'cavI de, ane khATI udAratAnA jhagajhagATathI jha MkhAvI nAkhe. (mULa aMgrejI:-As one may disinterestedly animate them for the noblest and best of purposes, so another may entangle them in the deceitful Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Source=book meshes of sophistry and dazzle by the glare of a false magnani. mity....... Sorites, 1. nyAyazreNi, parAmarza zreNi [ma. na.] nyA. zA.(1) 153:(2) 134: parAmarza janya anumitine mukhya upayAga anumiti upara jemanA AdhAra che tevAM zAstromAM thAya che. tevAM zAstramAM aneka vArtAonI ceAjanA hAya che, temAM padepade traNa traNa avayavanAM nyAya judA pADIne ApelA heAtA nathI; paNa eka uparathI bIjI, mIna uparathI trIjI ema uttarAttara nigamane, avayaveA jaNAvyA vinA paNa, upanavelAM hAya che, e prakAre vicAra vyApAranA uttarottara sakramane sahAyabhUta je nyAyaprakAra tene parAmarA zreNi kahe che. udAharaNa Ava che, va ja che, pa pa che... azva che. AnuM svarUpa ja evuM che ke eka nyAyanuM je nigamana te bIjA nyAyamAM sAndhyAvacava thAya che, ane ema uttarAttara paramazreNi cAle che. 2. mAlAnumAna [rA, vi.] pra. pra. 143: eka anumAnanuM sAc te khIjA anumAnanuM sAdhana banI eka ja pakSa viSe. anumAnaparaMparA cAle tene mAlAnumAna kahe che. 2. sadhAnazRMkhalA [ma. 2.] a. nyA.: keTalIeka vAra sadhAnazRMkhalAe (s.) ne paNa upayoga thAya che. udAharaNa tarIke badhA a va che, badhA va ja che, badhA rU 3 che, badhA 3 ja che Japta che. For Private and Personal Use Only .. 4. anumAnarAkhalA [6. khA] Source-book, [hI. taMtra, ] 1. yu. 1979, Ase, 30: ku'cI keLavaNIne eka Azaya abhyAsImAM udAra bhAvanAe ropavA sAthe ekAda viSayamAM sazeAdhana ane zeAdhakhALanuM zikSaNa ApI tenI vivecaka ane grAhaka zakti keLavavI e che. te mATe sAdhanasaMgrahuM
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Spacing 198 Spirit keTalIka prasiddhio sAdhanasaMgraha (s. b. ) | 2. vizeSa [rA. vi.] tarIke chapAvavI joIe. 3. upajAti [ma. 2.] 2. AdhAragraMtha [ da. bA. ] juo Connotation. Spacing, vistaraNa rivizaMkara mahAzaMkara bAkInAM avataraNo mATe Genus juo. rAvaLa ] Specific, viziSTa [ ma. na. e. zA. ] ke. 5, 1, 222: AvI kadara karavAnI Specific gravity,saghanatA ki.gha.] zakti meLavavA rekhA ane rUpane AkhA koSa, jI. ze. 1, 40: jema dIvAnA prakAzanI tenA prabaMdhanA ane vistaraNa (s.)nA niyamo vyApti ane tejasvitA enI jyotinI rakSA jANavA joIe. ane zuddhivRddhi upara che, jema gurutvAkarSaNanuM Spade work, 1. prAraMbhakAma baLa ane vyApti enI saghanatA ( S.g. )[ vi. ka. ] nI rakSA ane zuddhivRddhi upara che, tema savanI rakSA ane zuddhivRddhi upara ApaNI ka. 2, 1. 9 kAryakramamAM sUcavelI ane jagata vacceno saMbaMdha avalaMbI bAbate prAraMbhakAma ("peDavarka") che. rahelo che 2. avalakAma [ vi. ka. ] Spectrum, kiraNaNa, chAyApara, ka. 2, 2, 2023 sAhityapriyanA manamAM raMgapaTa, varNapaTa [ ke. ha. a. na. ] avakAma (speDavarka) saMbaMdhI acarajakArI goTALo thaye lAge che. speculative, 1, taraMgI [ma. na.] 3. AdikAya [ caM. na. ] ce. zA. 367: taraMgI manane je zaMkAnI be ghaDI meja, (AThamI) sAhitya pariSada sthiti sahaja ane paricita che temAM vyAvaaMka, 53: vIsamI sadImAM aneka taruNone hArika mana thoDIvAra paNa rahI zakatuM nathI. bahAra ApyA eTaluM ja nahi, manoraMjanA 2. kAlpanika [ 6. bA. ] maka sAhityanI dizA ughaDavAnuM Adi | Spirit, 1. ( Essential part of a kArya karyuM. thing ) 1. sattva [ na la.]. spatial, daizidezAvacchinna [ hI. vra.] | na. graM. 1. 382H sarakAra, sabhAo sa. mI. 4 pada padArthone daizika eTale ke sudhArAvALA e traNene kavi ( gujarAtamAM deza saMbadhI guNe jevA ke ghanatA, AkRti, sudhAro) dAkhala karanArA kahe che...paNa ghaNuM parimANa, vigere evA che ke jenI satyatAnA karIne kavine artha A ThekANe ema kahevAne prakAranA saMbaMdhamAM ApaNane zaMkA udbhavavA- saMbhave che ke yUrepanA sudhArAvuM sAva (s.) ne saMbhava nathI. dAkhala thayuM ema hoya, to te kahevuM vyAjabI che. Spatial quality, role you 2. tatva [ 2. ma. ] [ ha. tra. sadara ] ka. sA. 283: je sundaratA ane udAratA 2. kSetrIya dharma [ ke, ha. a. na.] kavitAnA bhAvamAM che te ja chandramAM che. tatva specialization, 1. pRthaksevana (s) ane rUpa (form) eka bIjAne ghaTatAM [ 2. ma. ] che, be sAthe na hota to khAmI ja rahI jAta chaThThI pariSada, 9, sAhityanuM vizeSa pratha- e vAta rasika janane ajANuM rahI jAya sevana (s) karyA sivAya sAhitya pariSaH ema nathI. pitAnuM svarUpa jALavI zakaze nahi. 3. aka [ da. bA. ] 2. avagAhana [da. bA.] R. ( Real meaning ) grat species, 1, apara sAmAnya mi. na.] ] [. vi.] For Private and Personal Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Spiritualism vi. 19 vidyArthIne nIcenA viSayAmAM chellAmAM chellI mAhitI hAvI jeIe; rASTrIya caLavaLanAM judAM judAM aMgo, rAjavyavasthA pAchaLa rahelI vRtti (s.) ane e menu paraspara pariNAma (interaction.) 2. bhAva [ 6. mA. ] 3. (mettle) teja [ 6, khA. ] Spiritism, deyajana [na. de. ] jIe Monotheism, Spiritualism, 1. AdhyAtmikatA [ajJAta] 2. adhyAtmavAda [ajJAta] Spirituality, AtmaniSThatA [na. bhe.] nA. su. 6, 70, kharUM jotAM for ane masti e baMne samaprAdhAnya che. e e maLIne atyaMta AtmaniSThatA (over spirituality) ane dharma hIna vyavahAranitA ( unreligionns worldliness ) e benI vacce samatAkSa sthiti rAkhe che. Spontaneous, 1. svayaMbhU [ra. ma.] jIe Emotion, 199 2. upajata, sahaja, akAraNa [ 6. . ] Sporting spirit, kheladRSTi [ caM. na.] 388: krIkeTa ramavAnI upayAgI je khAkhata che aMgrejImAM B. 8. kahe gu. 1983, peASa, kaLA karatAM e vadhAre te khelavRSTi, jene che te che. Spot, Sportsman, khelADI [ caM. na. ] 3. 1983, peSa, 355: aMgrejomAM rAjapuruSa-Politician-thayuM ane khelADI .-thavuM eTale leAkapriya thayuM. Sportsmanship, [ ba. ka. ] khelADIpaNuM 2. bahAdurI, dA, AyavRtti [da kha ] Cold spot, zaityapada [ke. huM. a. nAM] Heat spot, uSmapada [ke. huM. sadara] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Starting point spot, sapIDanapada Pressure [ ke. huM. sadara ] Stage, 1. raMgabhUmi [ajJAta] 2. takhtA [ ba. ka. ] 3. ju. ( 1 ) 1: sthaLa takhtA (s. ) nA AgalA bhAga. (2) 73: zIrInanI sUcanA ethI badhu peTInI hAramAM takhtA (s.) nI eka bAjue geAThavAya che. rgasUcanA Stage-direction, [ na. bhe. ] a. * 2217 mAtra eka yuddhanA banAva ja Stage-directions rMgasUcanArUpe batAvIne praveza pUrA karyA che. Standard, dhAraNa [ajJAta] jha'DAdhArI Standard-bearer, [ jhaveracaMdra medhANI ane kakalabhAI kAThArI] Standard of life, 1. vruttimApa [ ba. ka. ] su. 1920: zrAvaNa, 102: ahIMnuM kRttimApa (sTenDa epha lAikS, o. 1. )eTaluM te uMcuM che ke aIMnA majUravargonA nivAsa hiMdIonA madhyamavargonA bha lAka gaNAya che temanA nivAseAne mukAbale mahele kahevA paDe evA che. dr 2. raheNI [ kha. qa. ] su. 1983, phrAgaNu, 2: dakSiNa AphrikAmAM ane gerA vacce hiMduoe pAzcAtya raheNI ( western standard of life ) ne anusaravuM e A tahanAmAnuM sajIvana For Private and Personal Use Only tattva che. 3. nirvAhurIti, nirvAhanuM preraNa [ vi. keA. saM. 5. ] Standard work, zreSTha pustaka, Adarza pustaka [ ma. 2.] zi. 9. 494: zreSTha pustaka athavA Adaza pustaka zIkhavavAnI traNa rIta che. Starting point, 1. Arbhapadma [ ra. ma. ] 2. ugama, prasthAnabiMdu [.khA.]
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir State 200 Struggle for existence | * A. ] State, rASTra [ va. e. ] vi. 121: saskAya pratimAlekhana (s, l)juo Nation. phaLaphUlane samUha raMga sAthe citaro. statesman 1. mutsadI [ajJAta) | Stimulus 1. protsAhaka [ma. na] 2. rAjayanA [ na la. ]. ce. zA. 416: cakSu ane zretranuM, temanAM i. I. 328: pitAnA dezanI unnati ke temanAM ucita protsAhaka thakI, sahaja protsAhana pratispadhIonuM khaMDana thAya evA hetuthI sukharUpa che. ja haMmezAM saMdhi vigraha karavo e vRtti hajI 2. uddIpana [ vi. dhu. ] koInI thaI nahotI. yuropakhaMDamAM paNa va. 7. 508: jyAre bAhyasaSTinuM kaMI paNa viliyama pahelavahelo rAjyavettA hato ke baLa jIvanta padArtha upara uddIpana (s.) jeNe AvI vRttine zAstrIya rU5 ApI te tarIke varte che tyAre te jIvanta padArtha tenA pramANe akhaMDa lakSathI vartavA mAMDayuM hatuM. pratyuttaramAM eTale responsemAM pitAnuM baLa 3. rAjapura [ ma. 2.] batAve che. zi. I. 553: rAjapuru, tame tamArI 3. uttejana [ pi. go.] rAjakIya AkAMkSAone tamArAM bALako para vi. vi. 293: bahAranA uttejana (s.) ne upayoga kare. pratyuttara ApavAnI zakti e prANIonuM 4. rASTraciMtaka [ ba. ka. ] bIjuM lakSaNa ghaNuM nirjIva vastuomAM paNa yu. sTe. 1H dezATana, muslima amaladAre jevAmAM Ave che. ane rASTraciMtako (sTeTasamena s.) ne samparka, 4. pravRttinimitta, pravRttikAraNa phArasI arabI sAhityane abhyAsa, sva [ ke. ha. a. naM. ] dezanI paDatInA kAraNenuM cintana, vagerethI sujAnarAya hiMda hato tathApi itihAsanI che | Stolc, virakata-mArgI [da. bI.] kiMmata samajha hato. String-instrumenttatavAgha, taMdu5. rAjanItijJa [ ajJAta ] vAgha [ ga. ge. ] Statesmanship, 1 rAjyanIti, gA. vA. pA. 1, 308. rAjyanaya [ge. mA. ] struggle for existence, 1.ahasa. caM. 4, juo Diplomacy. mahumikA, jIvanalaha [ma. na.] (2) 249 dezI rAjyamAM rAjyanayathI- su.ga. 87: eka vargathI bIjo varga upaTrue Statesmanship thI jeTaluM thaI javAmAM mukhya niyama evo che ke eka varganI zake teTaluM thaze. sarvavyakitae potapotAnuM jIvana jALavavAne 2. rASTracintanA [ ba. ka. ] mATe paraspara sAthe eka prakArane kalaha calAve va. 26, 139 sAcI rASTracintanA (s.) . che, jene ApaNe ahamahamikA kahIzuM; ahaAvAM mahAbhArata kAryo lokahita pUratI mahamikA eTale hu pahele, huM pahele, huM sAvadhAnatAthI AdarIne banatI cIvaTe ane pahelo, evI vRtti. e vRttine Azraya karI vyakita mAtra pota pote zI rIte rahe, jIve, dharatInA jeTalI dhIraje pAra utAravAmAM ja vadhe, tenI yuktio race che. ne ema je vase che. (2) a. 124 paNa jue. jIvanakalaha cAle che, temAMthI je yogyatama statistics, 1. AMkaDAzAstra [ajJAta] hoya te bace che, ne pUrvanA karatAM sAre varga 2. gaNanAzAstra pi. . ] pedA thAya che. "jIvanakalahamAM gyatamane vijJAnavicAra. avazeSa" A pariNAmavAdanuM mahAsUtra che, still-life, sachAya pratimAlekhana | ane e ja te vAdanI AkhI nItino [gu. vi. ] sAra che. For Private and Personal Use Only
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Studio 201 Subjective 2. jIvanaprayatna [ma. ra.] subconsciousness, 1. adhazi. I. 438: kharI vAta e che ke jIvana- ! cetanA [ prA. vi. ] prayatnathI jIvanaprayatnanA guNe ja maLI zake che. yu. 1981, phAgaNa, 420: ahIM ApaNe 3. jIvanayuddha (pre. bha.] yuropIya cittazAstramAMnA keIDa ane tenA sudarzana, 17, 7H jIvanayuddha (s. . e) anuyAyIonA siddhAnta pAse AvIe chIe. nI pravRttithI nIti, snehasaMbaMdha, ane dharma- ! temanuM evuM mAnavuM che ke dareka svapna adhuM. baLanI vadhatI jatI zithilatA. cetanAmAM DubAvelI keIka ne kaMIka vAtane bahAra lAve che. 4. jIvanavigraha [ ha. va. va. | 2. avijJapti ni. de.] 13, 512] hiM. ta. I. pU. 17, yogAcAra mata pramANe 4. jIvanaprayAsa [ A. bA. ] ] te chaThThA manane avijJapti (s. c.) e rUpa va, 17, 172: sarva jIvavAne mATe yatna, dharma che. kare che, tethI A sthitine ApaNe "s.fr." 3. AMtarika cetanA (prA. vi.] yAne jIvanaprayAsa kahIe chIe. on Self-consiousness. 6. jIvanasaMgrAma [ha. da. | Subject, 1. draSTA [ma. na.. juo Recreation. juo Object. Studio, abhyAsagraha [2. ha.] 2. daka [ma. na. nyA. zA.] gu. 1948, aSADa, 239: A kalApremane | 3. viSayI hI. vra.] laIne phrAnsanuM hRdaya tenAM nATayagRhe che; tenA juo Object. citrasaMgraho che; tenAM saMgItagRha che; ane Subject painter, azg|17617 tenI khAsa jANavA yogya jagAe, tenA [ ravizaMkara mahAzaMkara rAvaLa ] citrakAma ane zilpakAma karanArAonAM juo Decorator. abhyAsa-graho (ss.) ane tenI lalitakalAo | Subjective, 1. svAnubhavI, antaHja advitIya zikSaka bharI pAThazALAo che. | sthita, svAnubhavarasika ni. la.] Study, svAdhyAyalekha [ vi. ka. ] ka. 5, 1, ra95: emaNe kAzamIrI bhASA | 2. AMtara [ma. na.] ce. zA. 339: je bhAvAdhigamavyApArathI vize ghaNuM svAdhyAyale ('sTaDIjha) iDiana erikaverImAM noMdhe tathA avalokano ane bALaka, bAhya sRSTinA padArthone temanA sAdharmAnusAra jatAM zIkhe che, te ja ane meM enala senArakRta phreMca graMtha "iskrI vyApArathI tene AMtara sRSTi arthAta potAnuM mana, pazansa opha piyAsInuM bhASAMtara karyA che. pitAmAM raheluM cetana, tenuM paNa bhAna thAya che. Subconscious, 1. adhacetana 3. svaviSayaka, antabhUta [.ma.] mi. na. e. zA.] 4. AtmalakSI [na. bho.] 2. paridaSTa [na. de] 5. svavRttijanya, AtmaniSTha juo Conscious. ri. ma.] 3. abodhasvabhAva [na. de]. 6. mAnasika vi. dhU.] juo sadara, 7. svAvalaMbI ba. ka.] 4. avacetana [aMbA pUrNaga, 4 | sA. 4, 280 uttamAdhikArIo vacce paNa 5. mamAnasa, avyakatamAnasa, | prakRtibheda, maMtavyabheda, rasabheda Adine lIdhe kaI upamAnesa, aparamAnasa [bhU. ge.] [ paNa kalAkRtine saMbaMdhamAM aneka moTA moTA For Private and Personal Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Subjective 202 Sublime matabheda ane dRSTibheda paDavAnA ja. mATe koI paNa nATakanI tulanAmAM jema ApaNe amuka bhAganuM te pAtra paratve vyakitatva kevuM che te pradhAnapaNe joIe chIe ane bIjAM dRSTibiMduone gaNa gaNue che, tema svAvalaMbI (svAnubhavarasika, sarjekiTava (s.) ) kRtionA avalokanamAM paNa ApaNe ApaNuM pota bAjue rAkhI kartAnI sAthe banI zake teTalA samabhAvanI daSTie jovuM joIe. 8. Atmasthita [jJA. bA.] va, 18, 99: liMgadeha Objective bAhyasthita gaNAya; lakSaNadeha 7. Atmasthita gaNAya. 9. jJAnasattAka [ rahI. . sa. mI. | 168 ] 10. vaiyaktika [ ba. ka. ] I. di. 81, mANasa mANasa vaccenA paricamAM teo samAna vayanA hoya che ke vacce pAMca daza varSane AMtare hoya che, e najIvI jevI jaNAtI hakIkatathI vaiyaktika chApa (Subjective impression)mAM bahu phera paDI jAya che. 11. svAnubhAvya [ keha, a.ne ] 12. Atmagata, bhAvagata da.bA.] | 13. paNDila [ ba. ka. ] khAnagI kAgaLa tA. 6-1-27 atre nahi ApelAM avataraNo mATe juo Objective. Subjective consciousness, pratya cetana, [ma. na.] ce. zA. 41pa taMtusthAne sAthe athavA pratya) cetananA sthAna sAthe jene saMbaMdha hoya evA kei avayavanA vyApArane anuSaMge sukha athavA Anada samajAya che. Subjective method, 1. AtmanirIkSaNa, aMtaravalokana [ ma. na. ] ce. zA. 7: cetanavyApAra samajavAnA be | judA judA mArga che. prathama mArga sAkSAt cetanane jevuM e che, arthAt AtmanirIkSaNa karavuM, aMtaravalokana karavuM e che. cetanavyApAra ! banatI vakhate manamAM zuM cAle che te jovuM e A mArganI rIti che. 2. adhiSThAnarIti [ ha. ThA. ke zA. ka. 1. 327. ] Subjective view, HUOLERO [ ke. ha. a. . ] Subjective value, samuel mUlya [ vi. kA. ] saM. 5. vastunA upayoga uparathI je mUlya nakkI karavAmAM Ave ene upayogIpekSI malya (s, v.) kahI zakAya. Sublimation, 1. utpatana pa. ga.] va. 17H mahe utpatana ( s. ) bhasmIkaraNa ( calsination ) 448 pe! ( analysis ) vagere saMbaMdhI vAta karatA sarajAvyA che. 2. bASpIbhavana [ ra. vA. ] 2. kR. 4: mananI muMjhavaNe cittane itara vyApAramAM revAthI teTale vakhata visAre paDe che; athavA koI utsAhaka ke pAvaka prasaMgamAM paDavAthI tenA unnata vAtAvaraNamAM muMjha vaNanA viSAdanuM bASpIbhavana (s.) thAya che. 2. (psycho ama.)vizedhana,saMzuddhi, UrdhvIkaraNaUrvagati, satvasaMzuddhi, ArohaNa [bhU. go.] . Sublime, 1. bha3 [ ma. na.] ce. zA. 494 sundaranI peThe bhavya paNa ucita ane mAnapreraka dekhAya che. 2. unnata ni. bha. ) juo Grand. sublimity 1. bhavyatA [ ajJAta ] 2. daitva [. bho.] va. 6, paDa6: jevI rIte kavinI racanAmAM Beauty, saundarya ( s. ) praDhatva ane ( Grandeur ) gairava che, tevI ja rIte saMgItamAM Beauty, s., ane Grandeur Ave che. 3. UnnatatA [ na. bho. ] ka. 1. 2, 112H navIna yugamAM prema zaMgAra, bIjI aneka lAgaNIo, karuNArasa, For Private and Personal Use Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Subman 203 Superman vIrarasa, unnatatA (s.) saundarya ( beauty ) | Suggestive 1. vyaMjaka ni. la] nAM tamane parAmaza ityAdi viSaya thaIne na. graM. 2. 147: durgArAmanA vicAranI saMgItakAnI racanA thayelI che. mukhya khUbI e che ke teo saMkSipta hovAthI 4. udAttatA [ da. bA. ] ghaNuM navA vicAronA te vyaMjaka (s.) thaI Subman, avamanuSya [ vi. ka. ] ! paDe che. ka. 1931 jAnyu. 20; paNa e jAti ane 2. sUcaka [ajJAta] ane sAMprata manuSyajAtinI vaccenA AMkaDA 3. jJApaka, avagamaka [ke.ha, a.na.] jevI avamanuSyo (sm.) nI keTalIka jAtio | Superconscious 1. paracetanya paNa A pahelA pASANayuganI Akhare ke bIjAnI zarUAtanI hajAravaNI daramiyAna, [aM. bA. pUrNAga 4] e ke evA vAMdaramAMthI ja utpanna thaI 2. suSupti, paramAnasa, adhihovAno saMbhava che. mAnasa [ bhU. go. ] Succession, AnupUrvI mi. na] | Superiority complex, (Psychoce. zA. 19H cetananAM kAryane jAdAM jAdA | ana.) uSagranthi, adhikatAgranci, nAma ApavAmAM Ave che: cetananI sthiti, mananI sthiti, jJAna Adi nAmathI te batA- Superman, 1.savizeSa puruSa [ mana. vAya che. A kAya kevaLa kArya saMbaddha che, rava. ] ane amaka AnapUvavALAM hoi zake che. mATe ku. ca. gaSaNa, 17 jene hAlamAM S. emane cetananA vyApAra athavA cetananI kriyA (savizeSa puruSa) kahevAmAM Ave che tevo S. rUpe paNa varNavavAmAM Ave che. (savizeSa puruSa) manuSya thaI zake che. Subnormal, (Psychoana.) maMdadhI | 2. uttamapuruSa (u. ke.]. (bhU. go.] Ti. gI. 379: nize koI AdhyAtmika Substratum, 1. adhakaraNa [ma. na.] | upapatti svIkAratA nathI. tathApi pitAnA ce. sA. 497: suMdaratAnI asarane graMthamAM teNe uttama puruSanuM (S.) je varNana AdhAra eka ja kALe eka ja adhikaraNamAM kareluM che temAM Avo puruSa sArA kheTAnI parasparAnukULa evAM Anandajanaka protsAhana pelI pAra hoya che ema teNe kaheluM che. Indriya, buddhi ane Urmi traNene maLe, tenA 3. vyAghapuruSa di. bI.] upara che. kA. le. 1 74H nize (jarmana tatvavettA) 2. adhiSThAna [ a. ka.] mAne che ke suparamaeNna eTale ke gADhapuruSa va. 10. 141: eka nAraMgIne viSe raMga AvavAne che. vAsa, svAda, vigere guNo je ApaNe vicArI 4. narapuMgava [vi, ka.] zakIe te uparAMta temAM kaMI ja nathI. te ka. 1, 1, 176H huM sarajAye zuM te narapuMgava guNanuM adhiSThAna (3) nAraMgI evI koI ('suparamena') tarIke nAma kADhavA. vastu che ema kahevuM vAstavika nathI ema bArkalInuM mAnavuM hatuM. 5. nattama [ na de. ] Suggestibility(Psycho-ana.) 2410 su. zA. 20-1: paraMtu vijJAna eTaluM to kahI zake che ke, manuSyaprajA hAla je rUpamAM che kSamatA [. go.] tenA karatAM kaI caDhIAtA rUpane ane guNa Suggestion,saMsUcana, sucana,sucanA, dharmane prApta karaze. A prajAne "narottama" jJApakaliMga, jJApakahetu [ ke. ha. (suparamena) nAma ApavAmAM Ave che, ane a. naM. ] te suprajanazAstranuM lakSya che. For Private and Personal Use Only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Superstition www.kobatirth.org 204 6. atimanuSya [ rA. vi. ] pra. 9, 87; ApaNe mANasa maTIne kAMTha paNa banavA mathIe chIe tyAre patita thaie chIe. mANasa maTI atimanuSya (S.) banavA prayatna karIe chIe tyAre ja ApaNe amAnuSa banIe chIe. Superstition, 1. vahema [ajJAta] 2. atidhama [gA. mA.] (1) sa. ca'.4, 227H dha`rAjAnA atidharma -Superstitions-nA pratirodha thAya che. (2) sA.jI.32: dharma kAne kahevA ane adhama kone kahevA, dhamA~ kIyA ane atidharma (s.) kIyA, ityAdi prazno vize manuSyA yuddha karaze. 3, atizraddhA [ ba. ka. ] daniyuM, 140: atizraddhAnA pradezamAMthI nIkaLI janAra pravAsIne A parama nAsti ane nirapavAda azraddhAnA dhAra tamistramAM thaIne ja mArga che. ( mULa aMgrejI: All who leave the valley of superstition pass through that dark land). Surgeon, 1. zasravaidha [A.bA.] jIe Physician 2. zalyacikitsaka [du. ke.) jIe!, rUDha kalpa zabdomAM Hospital, Surgery, 1. zasravedyavidyA [ma, rU.] jIe Physiology. 2. zatruvidyA, zatruvaidyaka [ma. 2.] bri. hiM. vi. 1, 275; nepeAliyananA vakhatamAM zastravidyAnI khIlavaTa eTalI echI hatI, ke sAnna thaI pharI laDavA gayelA jakhamI enI sa`khyA kadI meATI thatI nahIM. paNa hAlanA vakhatamAM sAmAnya ane zastravaidhakanI khIlavaTa vadhAre thavAthI lazkaratA vaidyakI khalanI mahattA vadhI che. Surrogate, ( Psycho-ana. ) sthAnoya [bhU. gA.] Survival of the fittest, 1. ceAgyatamanu' uttarajIvana [ma. sU.] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Syllable ha. bA. 85: pAzcAtya eka vicAra Ave! che keH--'prANa sArU prayatna ane yAgyatamanuM uttarajIvana' The struggle for life and the survival of the fittest. 2. cAgyatamaneA avazeSa [ma. na.] jIe Struggle for:existence. 3. zreSThanI pratiSThA, lAyakanA acAva [ . ke. ] 1. 3. 59: "sattA (jIvavA) sArU vigraha ane zreSThanI pratiSThA cAne jIvavA mATe mArAmArI ane lAyakane bacAva' Struggle for existence and survival of the fittest, e niyamathI uttarAttara utkRSa thatA AnyA che. 4. lAyakanI ciraMjIvatA [bha, ka] *aa. 2. 2, 148: evA evA mahattvanA bhAva, (idea)ne mATe zabdo te game teTalA cAnnaya te samAMthI je eka rUDha thavA pAme te eka zabdanA ghaDanArane sabhAravA, ane khInnane visArI devA, e ja vizvakramanA lAyakanI cira'. jIvatA (survival of the fittest ) ne kAyadA che. Susceptible, bhAvagrAhI [ na. bhA. ] a. ka. 17: bhAvagrAhI yuvaka pratyeka unnatAkI bhAvane praveza ApavAne peAtAnuM hRdaya udhADe che. (mULa aMgrejI:-the susceptible youth opens his heart to every elevating feeling.) bath, Swimming taraNakuMDa [ A. mA. ] va. 26, 301: pacIsa varSo upara koNe kahyuM haeNAta ke strIone taravAnI kaLA zIkhavavI joie ane te mATe s.b.cAne taraNaku'Da joie? Syllable 1. varNa zruti, zruti [na. bhA.] va. 11, 261: ethI vadhAre varNa zrutinA (varNazruti athavA zruti S.) zabdamAM dI athavA svarita zrutimAMne! svara hasta rahe che, athavA dI heAya te! hasva bane che. 2. zabdAMga [mana. hira, ] 1. 16, 112: AyabamAM e rAkhtAMga For Private and Personal Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Syllabus 205 Symmetrical ()--eTale pahelo laghu ane bIjo guru | symbol, 1. cina [tA. bA.] 3. atikhaMDa ba. ka.] 2. pratIka [ajJAta sA. 8, 5999 zuddha saMgItamAM arthavAna 3. sucaka cihana, upalakSaNa [ ke. zabdanI jarUra nathI; eka ja ke arthahIna Rti ha. a. na . khaMDa (s.) hoya tene laMbAvI kaLAonI 4. saMketa bhai. go.] saMkhyA kAla khAmaNAne pUravAmAM Ave che; Symbolical, sAMketika gio. mA.] kRtikhaMDe ISTa kalAo karatAM vattA hoya te temAMthI game tene TuMkavavAmAM Ave che. sa. caM. 4,802; e pUjanavidhi lakSyamahA yajJane sAMketika (Da. saMketavALo) che. 4. akSara [ba. ka.] 2, saMgApa [2. ma.] sa. 25, 408: kriyApadomAM pahelA akSara va. 27, 167 e tyAga te sassArUpa che. (3) mAM anya vyaMjana tarIke ha Ave agara | symmetry 1. saiSThiva [ma. na] ha bIjA akSaramAM pahele Ave evA zabdomAM | juo Grace. baMne rItanI joDaNa cAlavA devI. 2. samapramANatA [na. bha] 5. vaNuM [ ba. ka. ] ma. mu. 1, 145 saundaryanuM tatva avayava(1) va. 28, 289: kahI, kahIza, kahyuM | nI samapramANatA (s) mAM che e zabdomAM Adi varNa (S. silebala) ne 2. pramANatA hA. da.] akAra Ape che...(2) A. ka. sa. 81; vaNa, uccAraNakriyAnuM ekama, silebala; sile I. ku. 4; saundarya ane kalAne parama bika e vizeSaNa mATe paNa A ja zabda. niyama (s.) pramANutAno che. 6. mAtRkA, mAtroccAra [da. bA.] 4. samAnatva [ ga. vi. ] pAMcamI pariSaH "gujarAtanuM sthApatya," syllabic, vaNa [ ba. ka. ] 9. samamAnavathI A devaLe ghaNuM bhavya A. ke. sa. 81? juo upara Syllable. lAge che. Syllabus, viSaya-kama-vistAra [da. bA 5. samarUpatA [ ha. ba. ] Syllogism, 1. nyAya [ma. na] sa. 27, 206: traNemAM eka prakAranI samajuo. Sorites. rUpatA s. che. 2. avayavina, anumiti hiA. | 6. sughaTitatA pi.go.] ke. zA. ka. 1, 3ra7. vi. vi. 281: vijJAnanuM dayeya sRSTikrama sRSTikriyA samajavAnuM che. A dhyeyanI prApti3. paMcAvayava vAkya, avayavI ne mATe vijJAna sRSTikriyAmAM sarvatra vyavasthA vAkya rA. vi.] ane niyamitatA jue che ane zodhe che. A pra. pra. (1) 122; A anumAnamAM pAMca vyavasthA ane niyamitatAnI sAthe sughaTitatA vAkya che mATe Ane paMcAvayava vAkaya kahe Sii ane saMvAda Harmony prApta thAya che. che. A pAMca vAkayone anukrame pratijJA, hetu 7. kamasAhitya [ ha. ba ] vyApti (udAharaNa sAthe), upanaya ane nigamana ka. 3, 2, 149 TIkAkAronA artha pramANe kahe che. (2) prastAvanA, 19: avayavI vAkayanuM jotAM e krama sAhityane bhaMga thAya che. svarUpa paNa ApaNI praNAlikAne anusarI meM Symmetrical, 1,AkA2zuddha a. pha.] paMcAvayavI ja rAkhela che. ma. kA. upodaghAta, 75; jyAM joIe chIe 4. pUNanumAna [ ke. ha.a . ] | tyAM prabhunuM satya ane tenI kRpA ja reDAyelAM 5. anumAnaprapaMca [. bA.] che, ane TUMkI dRSTithI jotAM ApaNane je khara.' For Private and Personal Use Only
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Sympathy 206 khacaDI khaDakA jevA vAge che, te ja dUrathI AjubAju tapAsI saSTinI vacamAM jotAM bhagya, sundara ane AkArazuddha (3.) TekarIe dRSTine tathA AtmAne Andre Ape che. 2. samasavyApasavya [gU. vi.] vi. 120H hastAlekhana ( Free-hand )samasavyApasavya ( s. ) citrA ane pallavAlekhananA namunA parathI citrA derIne temAM raMga pUravA 2. niyamita [ ke. ha. a. tAM. ] ubhayate bhadra, sAbha 4. [ 6. bA. ] Sympathy, anukaMpA,samabhA[na.la. gu. zA. 16, 54: yuropakhaMDanA dezomAM matabheda teA hatA-kAraNa ekake pakSa zudde nyAyI tA che ja nahi paratu ekatra karatAM phrAnsanA bhaNI teenI anuka`pA athavA samabhAva ( s. ) ane zubhecchAovAmAM AvyAM che. 2. bhAva [ A. bA. ] jue Discrimination. 3. sahAnubhAva [ 6. ke. ] va. 17, 231: s. (sahAnubhAva) ne purAve ApavA mATe tee ArabhathI ja Agraha karatA. 4. sahAnubhUti [ ba. ka. ] lA. le. pravezaka, 70: pArlAmenTamAM kAyadA karAvI karAvIne svarAjya meLavavAne mAge ApaNe javuM che ane kaheA che| IMgrejanI s. ( sahAnubhUti ) na khape. Symphony, 1. svarasaMga [ vi. ka. ] kau. 1, 3, 4: jyAre khItheAvana peAtAnA svarasa'ga ('sImphanI')nI racanA karatA tyAre, kazuMka tyAra pahelAM ja tenA citta para mudrita thayuM hoya ne emAMthI te racanA karatA hAya tevuM naheAtuM. 2. sAhitya [ 6. khA. ] Symposium, matasaMgraha [A, bA.] hindu (veda) dharma 1 jIve| mi. naTezane Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Synthesis prasidhdha kareleA 'Essentials of Hinduism' nAmane matasagraha. Syncategorematic,sAnvaya [ma. na.] nyA. zA. 3086 lekhakAe zabdane eka vibhAga niranvaya ane sAnvaya evA paNa mAnelA che. je zabdo svataH khIjAnI sAthe anvaca pAmyA vinA paNa artha batAvI zake te niranvaya, ne jene anvayanI jarUra paDe te sAnvaya. Syntactical, anvayAdhAra [ 2.ma.] jJA. su. 26, 80; AmAMnA pahelAM 8. eTale anvayAdhArakramamAM bhASA hAya tyAre temAM mAtra ekeka svaravALA nAnA rAkhyuM hoya che, temAM pheraphAra thatA nathI ke tenAM rUpAkhyAna thatAM nathI. 2. pratyayarahitA, ekasvarI, kramAnusAriNI [ ka. prA. ] ba. vyA. 7H pratyayarahitA----A prakAranI bhASAmAM pUrvaga ke pratyaya nathI tema ja judA judA padaccheda mATe judAM judAM pada nathI, ekanuM eka pada ja sthAna pramANe nAma, vizeSaNa kriyApada, vagere bane che, dhAtueja kaMi paNa pheraphAra vinA pada tarIke vaparAya che, badhA zabda ekasvarI che. zabdane pratyaya lAgatA nathI ane tenAM vAkaya bane che tyAre eka ja zabda vAkathamAM sthaLa pramANe nAma, kriyApada ke vizeSaNa tarIke gaNAya che. A kArathI e prakAranI bhASA pratyayarahitA, ekasvarI, kramAnusAriNI kahevAya che. Synthesis 1. ekIkaraNa, saMkalpa [ma. na. nyA. zA.] 2. saMyogIkaraNa [ na. bhe. ] 3. saMkalana [ . na. ] gu. ca. 73; A sAmAnya kalpanAne ApaNe saMkalana-S.-nI paddhati pramANe dhAtune mULa vicAra ke vicArAne AdhAre ceAgya nAma ApIe chIe. 4. piMDIkaraNa [ . na. ] gujarAtI. tA. 13, 2, 1920, 3. 256; For Private and Personal Use Only
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Synthetic, 207 Teacher-complex A kAryane aMge pRthakkaraNa (analysis) ane piMDIkaraNa (s.) baMneya Avazyaka che. 5. samanvaya [ da. bA. ] Synthetic, Synthetical, 9. avyAkRta [ke. ha.] bu. pra. 1892, oNgaSTa, mugdhAvadha Aktika vize lekha. 2. samasta [ke. ha. ] bIjI pariSada, pramukhapadanuM bhASaNa, 2: je Synthetical stage eTale samasta dazAmAM saMta che te ja dazAmAM nirdiSTa prati che. 3. pratyayAtmikA [ ka. prA. ] gott Inflectional. 4. saM gamaya [2.ma.] ka. sA. 3, 142H trIjI ane sAtamI | vibhaktiomAM s. (saMyogamaya) paddhatithI pratyaya lAgI (ane tethI zabdomAM vikAra thaI) pA khyAna thAya che; paNa te sivAyanI vibhaktiemAM pratyaya lAgatA nathI, paNa analytical (pRthakkaraNavALI ghaTanAnI ) paddhatithI mAtra zabda pAchaLa upasarga mukI vibhaktine a dekhADavAmAM Ave che. 5. samanvita [jJA.ba. va. 17,566] System, bRha, paddhati [ ma. na. ce. zA. 160 ] 2. paripATI [ ma. 2. ] 3. taMtra [ prA. vi. ] system of notions, sAmAnya vinyAsa [ ma. na. e. zA.] System of signs, rangra [ ma. na. ce. zA. ] Talent, medhA [ vi. ka. ] ka. 2, 3, 134; je munazInI navalo pratibhAthI mukta nathI tenI nAnI vArtAomAM mAtra sAdhAraNa sArI medhA ( 'TelanTa ) ja kema haze? Tannery, carmazALa [ da. bA. ] kA. le. 1, 412; teo je cAmaDAnuM kAma kare che te to mAre mATe ja che. je samAjane A lokonI sevAnI jarUra che to samAje eka svata- carmazALA (narI) kAM na bAMdhavI? Tapestry, vaNATacitra, [2. ha.] gu. 1974, vaizAkha, 135. jemAM vaidamAM laInA samayanAM keTalAMka prakhyAta vaNATa citra che. Taste 1. rasajJatA [ na. la. ] na. caM. 2, 189; kAvyamAM viveka vAparo te te pUro vAparavA joIe, ane tene mATe UMcI kevaLaNI tathA rasazAstrano UMDo abhyAsa avazya che. tyAre ja zuddha rasajJatA (I.) prApta thAya che. 2. rasAbitA [ ma. 2. ] | zi. I. 300: grIka ane leTina bhASAonA abhyAsa vagara yogya saMskAra ane rasAbhijJatA utpanna thatAM nathI. 3. rasavRtti [ma. na. ] ce.zA.498 atizaya bhabhakavALA raMga upa je. rasavRti lAgelI hoya te paNa khoTI ja che. 4. sahRdayatA [ 2. ma. ]. ka. sA. 39; AvA viSayamAM sahRdayatA (I.) eka kharuM pramANa che. 5. rasazakti [na bho. ] mai Acquired. 6. rasikatA [ ba. ka. ] 7. suci [ba. ka. ka. mA. 319] 8. ci [ caM. na. ] gujarAtI, 13-2-27 pa. 256; mANasa mANasanI vivekazakti ane ruci (T.) bhinna hevAnI ja. 9. abhiruci [ da. bA. ] Teacher-complex, Psycho-ana, gurU-bdhi [bhU ga.] For Private and Personal Use Only
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Technical 208 Theology Technical 1. sAMketika, pAribhASika | su. 1983, kArtika, 106 ApaNe dArU [ 2. ma. ] ane laMpaTatAne mahA pAtaka gaNiye, mitapI ka, sA. (1) rara3: alaMkArazAstranA sAMke. ! ane dArUDiyA vacce bheda ja gaNatA nathI. tika (1) niyamo viruddha A lokamAM doSa | Temperature uSNatAmAna [na. la.] thayAne savAla nathI. (2) 717: padArthavijJAna- juo. Absorption. nA viSayamAM bhASAnI ke zailInI vizeSatA Textbook,1. niyata pustaka [na..] nathI hotI; mAtra padArthonA navA navA dharma 2. zALA-pustaka [ha. ThA.] darzAvavA pAribhASika (1.) zabdonI vizeSatA ke. zA.ka. 1. prastA. 13: phAularakRta Disina e graMthamAM hoya che. plInanuM temaNe kareluM bhASAMtara haju zALA2. viziSTa, tagata [ da. bA. ] pustaka tarIke cAle che. Technique, 1. jaMtra [ vi. ka. ] 3. nirNata pustaka [ caM, na. ] ka. 1, 3, 16-rara pachI pratibhAnuM jatra gu. jI. 15H niNata pustakone ja ArUDha (TekanIka) sai keI ne piAtAmAM samAvanAruM abhyAsa karanAra bIjA vidyArthIo vargamAM thaze. temanA karatAM uMce naMbare caDhatA, paraMtu evo 2. hAthaTI [ da. bA. ] koI nahotuM ke je hemanA jevA vizALa ane Teleological, sAdhyalakSI [ . ka. vividha jJAnane garva karI zake. nI. zA. 673 ]. 4. pAThayapustaka [ ba. ka. ] Teleological argument bhA. le. pravezaka, 34: A Akho saMgraha racanAvAda ha. va. ] A bhAvanAnA sarala asarakAraka pAThaya pustaka va. 13, 565: sRSTinI racanA uparathI (t.b) jevo che. henuM mULa kAraNa buddhimAna che e vAdane racanAvAda (T.A.) kahevAya che. Theism 1. IzvaravAda [ caM. na. ] Teleology 1. hetuvidyA, uddezavAda, sa. 1914, eprila: "neti " " neti " karate karate "izvara" eTale "Iti" rAkhavAne prayojanavAda [ hI. . sa. mI. 98, lIdhe ja pheDarIka herIsana arvAcIna IzvaravAda 169.] -T.-ne saMkocana shrinkage nI saMjJA 2. mImAMsA hetuvidyA, bhU. go.] | Ape che. Temperance 1. pramitatA [ma. na.] 2. ekezvaravAda [ na. bho. sma. mu. 2. zA. 612: nItimaya cAritranuM je 153 ] sAmAnya svarUpa upalabdha thAya che te upara ja daSTi rAkhIe te ApaNe turata joI zakIzuM Theist, IzvaravAdI [caM. na. ] ke evA cAritrane sAra, prApta karelAM 5- gu. jI. ra9 jyAre IzvaravAdI valaNa pradhAna yogI tama parapagI valaNe jene ApaNe banyuM tyAre parama sattAnA astitvamAM pitAnI saddaguNa kahIe chIe te havAmAM rahelo che. zraddhAne teoe khullI rIte svIkAra karyo. AvAM pagI eTale pramitatA daradazitA Theocracy. 1. dharmapATastha rAjasattA Adi ane parapagI eTale nyAya paramArtha- [ nhA. da. ] vRtti Adi vaLaNAnA baLa uparathI cAritra u. 4. 9H IslAmanuM svarUpa T.--dharma pATastha baLane nizcaya thaI zake che. rAjasattAnuM hatuM. 2. mitAcAra [ ma. 2. zi. I.] 2. dharmiSTazAsana [ da. bA. ] 3. mitapAna [ ajJAta ] | Theology, 1. IzvaravidyA,IzvarajJAna | Temperate mitapI [ ba. ka. ] [ na. lA. ] For Private and Personal Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Theological 200 Toleration sa. ga. (1) 339: romanA rAjyamAM zreSTha 3. taka, kalpa [ke. kA. a. ne ] nAmAMkita zAradAra, dhArAnA vakIle ne Izvara 4. upapatti [ da. bA. ] vidyAnA jANanArA thai gayA. Theory of knowledge, ALLE (2) juo Essayist. [ma. na . zA.] 2. miSTa [ ma. na. nyA. zA. 153] ! Thinking, 1. takavyApAra [ ma. na.] 3. dharmavidyA [ u. ke. ] ce. zA. 287 regya rIte niyamAyelI va. 4, 2312 dharmamAM Izvara saMbaMdhI vicAra kalpanA ucca prakAranA tarkavyavahArano mArga ane manuSyanA saMbaMdhane vicAra vigere bAbate saraLa karI Ape che. dharmavidyAne (1viSaya che. 2. manana, manavyavahAra [ hI vra. 4. IzvarazAstra [a ka. nI. zA. 11;] [. sa. mI. 169 ] nItizAstra tattvavidyA sAthe gADhamAM | Time-server, 1.samayasevI [ajJAta) gADha saMbaMdha dharAve che ema ApaNe 2. prasaMgasevI [ da. bA. ] kahIe chIe tyAre e zAstra IzvarazAstra ke thIejI sAthe asaMbaddha nathI ema ApaNe Title=page, 1. nAmapRSTha [ ma. rU. ]. mahetAjI durgArAma maMchArAma, prastAvanA, vastutaH sUcavIe chIe. A copaDInA nAmapRSThamAM meM potAne eno 5. IzvaravAda [ gu. vi. vi. 144] kartA lakhyo nathI tenuM kAraNa e ke AkhA 6. devatAmImAMsA [ da. bA. ] pustakamAM mAruM lakhANa bhAgye pAnAM vIseka haze. Theological, Adhidaivika [ u. ke. ] 2. mukhapatra [ ma. sa. ] ngail Metaphysical. lorDa ceTarIlDane pitAnA putra prati Theoretical, bhAvagamya, pattikA upadeza, prastAvanA, 4. pUrvokta "ApaNA dezane eka kulIna yuvaka -bhASAntarakartA, jenuM nAma [ ma. na. ] te samaye ApavAmAM AvyuM nathI, te keNa ce. zA. 7 cetanazAstra vyAvahArika zAstra che, tenuM te A pustakanuM mukhapatra ja have nathI, ai55tika zAstra che. papattika zAstra- 1 prakAzana kare che mAM jevI vastusthiti che tevI viveka karI! Toleration, 1. matAMtarakSamA [ na. la.] te zI rIte thAya che, thaI che, tene vicAra na. graM. 1, 299 ApaNA dezamAM to hAla karelo hoya che, vyAvahArikamAM varithati matAMtarakSamA ( Spirit of Toleration ) kevI joie, kevI ISTa che, teno vicAra hoya che. rAkhavI e khAsa jarUranuM che. Theory 1. 1, siddhAta [ 2. matabhedasahiSNutA [ ma. na ] 2. vAda [ ki. gha. ]. su.ga. 494 aneka dharma, saMpradAya, ityAdi ke. pA. 616 jagatamAM ApaNane aneka dharmanA paTAmAM samAya che tathApi badhA dharmaanubhavo evA thAya che ke jenA khulAsA vALAnuM ema ja mAnavuM che ke game te prakAre. ApaNane idriArA pratyakSapaNe maLatA nathI. game te rIte, sarve dharma eka ja paramezvarane jayAM sudhI pratyakSa pramANa na maLe tyAM sudhI pAmavAnA mArga che. hiMdu dharmazA A e prazno viSe udAsIna rahevuM e paNa ApaNA vicArathI bharapUra che, ane matabheda sahiSNutA thI thaI zakatuM nathI. buddhine koI paNa (t.) e dharmamAM jevI jaNAi che teTalI AkhI prakAranuM samAdhAna joituM hoya che AthI enA duniyAnA anya koI dharmamAM jaNAI nathI. khulAsArUpe e judI judI sayuktika kalpanAo 3. kSamA [ ma. 2. ] kare che, ene vAda (theory, hypothesis) si. a. mi nAstika hatA, chatAM yuropanA ghaNA dhArmika loko tenA sadguNonI kadara For Private and Personal Use Only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Tone 210 Tracing karI zakelA te kSamA; pAzcAtya hiMduonA | sUcaka paddhatie zIkhavI zakAya evI che. badhA doSo jANavA chatAM temanA saddaguNone paNa 2. sthAnanirdoSa, pradezavanajANI zake che e kSamA. mAre kahevuM joIe, ke vivaraNa [ da. bA. ] kSamAne huM iMgliza Telarezana ( . ) zabdanA Topographical, sthaLanirdezaka paryAya tarIke ja samajuM chuM. [ caM. na.] 4. matAMtara sahana [ makaranda ] gu. cha, 2, 7: prAcIna hindustAnanI sthaLajJAsu. 24,249 "samAdhAna"nA saMbaMdhamAM nirdezaka, rAjakIya ane aitihAsika sthita e paNa dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke matAntara je kahevAtA ItihAsakAra ane bhASAzAstrIo sahana (T) thI Tone, te bahu judI varatu che. e kalpalI ane kharI mAnelI che henuM mahaTA 5. hazedaSTi [ ba. ka. ] | bhAgamAM varNana che. su. 1982, ASADha, 123: kemamAM udAratA te Torch-bearer, 1 tidhara [ka. mA.] keLa, sAmI komanA hamane apriya mate gujarAtanA jotirdhara, gu. 1982 phAgaNa ane AcaraNo mATe hazedaSTi khIlavo. 593: A jyotidha re mAre mana mAtra kalpanA 6. sahiSNutA, syAdavAditA dabA] nathI-paNa sajIva vIra che. fone 1. svarUpa mi. na. e. zA.] 2. tachaDI [ ba. ka. ] 3. svara, svaramAtrA [keka ano.] gujarAtI, dIvALI aMka, 1926, 16. 2. chAyA [ na. . ] nI thApelI mAnyatAo haNAI gaI che, navI bIjI pariSada, abhinayakalA", 11: mAnyatAo thapAvAmAM ane valaNavAre haNAvA"abhinayakalA" bIjAM sAmAnya lakSaNa-1)chAyA mAM che, ane A carcA caci aTakI paDavAne Tone (2) vilakSaNatA (Distinction) ane saMbhava ja nathI, cAlu raheze ane vadhaze, ane (3) zaktivistAra (Breadth) e che.-ava vadhaze tema tema sabhya, nisvArtha, vasturUpane taraNanA bAkInA bhAga mATe juoImpression vaLagavA zAstra dehavAnI AkAMkSAvALI carcAnuM alist tyAM tenI vizeSa samajUtI maLaze, jhINuM jharaNa juduM paDI Avaze, tathA te ja 4. 1. raMgamAtrA [ ba. ka. ] vijayI nivaDaze, kemake enA pravAhamAM je ka. zi. 10: A dAkhalAmAM bIjI khAmI satya jijJAsA che, je rUpipAsA che, je (t) (Tena-mAtrAnuM pramANa nI che. Tena mATe brahmacArI ziSyabhAva che, tenI sAme jUnA ApaNe huM dhAruM chuM ke raMgamAtrA zabda vAparI IjAradAre ne navIna tachaDIe eTale TArcazakiye. berarasa ( tb ) eTale mazAlacIo cAhya 2. mAtrA [ ba. ka ] te dhumADA, bhaDakA ane mAyA prasAre, paNa e kAM. mA. 281: ugatA kaviomAM atimAna mANasathI haNavA zakya nathI. nI vAsanA hoya che, je khATI che. koI paNa kavinI kalApragati e lAgaNIne jItIne ja, | Tournament, kIDAyuddha [ dhImatarAma pitAnA doSa jotAM zIkhI, dUra karatAM zIkhI, navalarAma | zIkhIne ja, zakaya che,-e sAra A kavitA TelIsamena 10: temanA jeTalI ja ugra karuNa sumAtAthI kahe che; viSayanirUpaNa ane avasthAmAM protsAhita thayelA pazcimanA vRtta anyonyapoSaka banI A sakamAratAnI krizcana sAthe laDhatAM dhIme dhIme seresansamAM mAtrA (t.) AdithI aMta sudhI samarekha temanI rItabhAtanuM e mizraNa thayuM hatuM ane sAdhe che. mukhyatve karI premazauryabhaktinuM anukaraNa te Topography, 1 sthaLavidyA [na la] loke prathama zIkhyA, jethI premauryabhaktinI na. gaM. 3, 179 sthaLavidyA (t.) sivAya ramato ane kIDAyuddhoM (Tts.) karavA lAgyA. bhUgoLavijJAnI bIjI saghaLI bAbato zuddha Tracing, pAradRSTAlekhana [ ga. vi. ] For Private and Personal Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Trade 211 Transcendence - - - Trade, karUNAnta prayogo Tv. A ja kAraNane lIdhe Trade secret, gurUkuMcI di. bA] prazaMsApAtra ane utkRSTa lekhAya che. kA. le, 2, 156 kheDuto pAse vepArInI 6. viyogAta nATaka nRisiMhadAsa peThe kaMI gurUcI (t.s.) nathI hotI. bhagavAnadAsa vibhAkara ]. Tradeunion, majUrasaMdha da. bA] ka. 1, 1, 106 grIka vigata mATenA Tradewind -vyApAravAyu vyApAra- sRSTAe iskIlasa ane sephekalIjha, tathA rajakarAyu [ gu. zA. ] grIka sagAnta nATakonA utpAdako keTAInasa 5, ra72: Trade wind ( keTalIka mudata ane arIphenIjha vagara samagra grIka sAhitya sudhI eka ja dizA tarapha vAvAthI te samudra nizcaMtana che. mArge cAlatA vyApArane anukULa che mATe 7. kAtika, zeparyavasAyI tene vyApAravAyu athavA vyApArottejakavAyu | [ da. bA. ] Tragedy 1. duHkhapariNAmaka nATaka 2. karuNatA [ 2. ka. ] sa. 27, 93: [ na, lA. ] AmAM nahi ApelAM avataraNo mATe juo 2. zekaviSaya nATaka, zekanATaka | Comedy, [ na. lA. ] Tragic, tragical, 1. surasAMta sa. na. ga. (1) ATika (AthensanI) [ ge. mA. ] bhASA keLavAtAM keTaleka kALe ghaNI saraLa ne na. jI. 196 vaLI "zAmakavaca' nAmanI suMdara thai ne grIsanA sarva vidvAnoe tene ja vArtA lakhavAno vicAra karyo, keTalAka divasa to vAparI. zekaviSaya nATaka lakhanArA ne cusi ene nATakanuM rUpa ApavuM ke vArtAnuM ApavuM te viDIjha eoe jUnI ATika grIkabhASAma viSe daidhIbhAva thaye, ene karuNarasAMta karavAnuM lakhyuM (2) 5196 enI asa kavie grIkanAM dhAryuM, ane pAtro goThavavA mAMDayAM. zokanATakanAM tathA hAsyanATakanAM bhASAMtara kIdhAM hatAM. 2. karuNapariNamaka [ na. je. ] 2. karuNapariNAmaka nATakana, la.] ma. mu. 1, 27: A vArtA karuNapariNAmaka che mal Farce. chatAM kharA nATakatvanI khAmIvALAM karaNavArta3. karaNanATaka [ ma. 2. ] nATakamAM je deSa hoya che te hAmAM nathI. zi. I. 12H mahAkAvyamAM huM temane 3. vinAzapayavasAcI [ A. bA] mAna ApuM chuM; mastakAvyamAM melenippiDIjhane, va. 10, 151H teone ekAda doSa temanA karaNa nATakamAM sophekalIne, zilpamAM pAlI- AkhA jIvanane vinAzaparyavasAyI (t.) kalITasane ane citramAM kisasane. banAvI de. 4. karuNarasa nATaka [ 2. ma.] 4. dardabharyuM karUNAjanaka, [2. ke. ka. sA. 1, 4, 183H e temanI prathama sa. 27. 91 ]. kRti peThe sukhamaya pariNAmavALuM nathI, paNaJ Tragi-comic karUNahAsyamaya, ri.ma.] duHkhamaya pariNAmavALuM karuNarasa nATaka (t.) che. hA. naM. 107: gAMbhIryamAM karUNarasane 5. karuNAta prabandha, karuNAta! paNa samAveza thAya che, tethI too. (karUNa prayoga [ 2. vA. ] hAsyamaya) lekhake Serio-comedy ne eka lokagIta, 15 kaNanI jema sAdI ane upaprakAra ja che. svAbhAvika jhamAvaTa tema rasAnubhava unnata bhavya / Transcendence, paratva [ A. bA.1 manovRttio karuNu jagADI zake che. grIsanA jIo Imamantance. For Private and Personal Use Only
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Transcendental rAra Type Transcendental, dRzyAtIta, daSTi | Treatment, 1. nirUpaNa [ ajJAna ] agocara [ kI. che. ] 2. vikisA [ vi. ka. ] : sa, mI. (1) 16: dazyAtIta tattva jenA ka. 3. 2, 12; je kalA kRtimAMnA anIti jJAnanuM nAma satya che, te sAkSAt anubhUta tatvanI cikitsA (" TrITameM 17 ' ) e tattva che; (2) 173. rIte thaI hoya ke kta pote anItimaya vastu Transcendental idealism, paratve niSkAma ke nikAma prAya heya, kalA ja akhaMDa vijJAnavAda, [ na. de. ] tenuM sAdhya ane anIti mAtra sAdhana heya, va. 10, 121: temaNe te pUrvavicArakonA te tene vivekI avAje begunAha TharAva vicAramAM grAhya aMze svIkAryA, ane veda joIe. thane samanvaya brahmavAdamAM-akhaMDa vijJAna- Tribe, lekasamudAya [ ba. ka. ] vAdamAM (T, I.) karyo che. chaThThI pariSad, ra2H bRhad gujarAta zabdanuM Transcedentalism, anubhavAtIta- artha gAva A mApanuM che, te ethI ulaTuM vAda [ma. na. 2. va. ] ApaNe gujarAtI prajA zuM ApaNuM mULa juo Idealism. vatanamAM ke zuM saMsthAne mAM prajA ( nation ) Transcendentalist, elekika bolane ghaTe evA cetanavALA nathI, mAtra eka vastuvAdI [ na. de. ] lokasamudAya (t.) jevA chiye. jue Realist. | Triumvirate, trimUrtirAjya ni. lA.] Transference sa. na. ga. 33ra pimpI eziyAmAM Psycho-ana sthAnAMtara [bhU. go] phateha meLavI pAcho rema AvyA; paNa rAjaTransferred 1. svarAjyaniSTa sabhAe tenI phatehane majUrIyAta ApI nahi [ u. ke. ] te uparathI te sIjharane maLyo. pachI te be 2. soMpeluM [ hiM. hi. ] sattAlobhIoe dhanalobhI keMNasane potAnI sAthe bheLavyo. te traNe jaNe remanA moTA 3. pradatta [ maM. na. ] rAjyanI sattA pitAne hAtha rAkhavAne paraspara avataraNa mATe juo Reserved. saMbaMdha bAMdhyo. e aikya pragaTa nahetuM, paNa Transferred feeling, WAnA teonI vartaNuMka uparathI te pragaTa thaI " tarita vRtti [ a. na. e. zA. ]. trimUrti rAjya kahevAyuM. Transition, rUpAntara [ na. la. ] Truss, ( Arch. ) kecI [ ga. vi. ] na. graM. , ra994 evA rUpAntara (T) ne ! same mANasa navIna vicAre bAMdhe, bAMdhelA | Tug of war, 1. rasAkasI [ajJAta] pherave. pheravIne pAchA ThekANe Ave, evA aneka 2. gajagrAha [ gu. vi. vi. 39 ] camatkAre svAbhAvikapaNeja thAya 3. kheMca [ ba. ka. ] Transition stage, ustration su. 1983, mAgasara, 93: A rasIkheMce [ mAM. go. ] ( . . w. Taga oNpha vara ) cAritrabalanI - a. caM. 3, prastAvanA 7 .... e sarva kasoTI che, bhUmikAomAM vartamAna sa kAntikALanI tIvra Type, 1. namUne [ ajJAta ] ane ugra saMkrAntithI thatI kasTamathI du:sthiti 2. pratirUpa [ vi. 2. ] suSya che. ka. 2, 3, 43, "mithyAbhimAna" nI 2. yugAntara [ da. bA. ] jema " venacaritra " mAM keTalAka TAImsaTrauma, (Psycho-ana, ) pratirUpanAM varNana khUba khuza kare evAM che. AghAta, vibha, [ bhUge. ] (Printing) 1. bIbuM [ajJAta] For Private and Personal Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Ultimatum Unity 2. mudrAkSara [ ka. prA. ] ". gyA. prastAvanA 8, mudrAkSamAM je bhinnatA rAkhI che te vidyArthIne mArga sugama karaze. Ultimatumnizcayapatra, dhamakIpatra, [ mo. ka. ] sa. i. 2, 16; alTImeTama eTale nizcayapatra athavA dhamakIpatra, je laDAinA irAdAthI ja mokalavAmAM Ave che. Unconscious, con. B414sila [ ma. na. e. zA. ] Noum (Psycho-ana) House mAnasa [ bhU. go. Unconscious cerebration, ajJAta mane vyApAra [ ma. na. e. zA. ] Collective unconcious, (Psycho-ana.) sArvalikika avyakta mAnasa [ bhU. ge. ] Unconsciousness, cetanAprA.vi.] | tevI spaSTatAthI samaje che ke tenI tarasa SA Self-consciousness. chIpavAnuM kaMIka kAraNa hovuM joIe, pANI Undistributed middle, Gear pIvAthI tarasa chIpe che ane mAne che ke bhaviSyamAM jyAre jyAre taraza lAgaze tyAre vacheda [ ma. na. nyA. zA. 141 ] tyAre pANI pIvAthI maTaze. pRthakkaraNa karatAM Uniformity, ekarUpatA [ aM. na. ] AmAM be svadA nA niyamo AvI jAya che. sa. 1914, eprila: ApaNuM uddhArane mATe eka to e ke dareka kAryane kAraNa hoya che ApaNane aneka janma vAstavika ekatA ane bIjuM e ke amuka kAraNathI amuka kArya UnitynI apekSA che. ekarUpatAnI nahi. thAya che e satya sthaLakALathI aniyaMtrita che. Uniformity of nature, Camarill AmAMthI pitAne ApaNe kAraNatAne siddhAnta ekatA vizvavyavasthAnI ekarUpatA mi. na. kahIzuM ane bIjAne sRSTi sArUpane. nyA. zA. ] Unionist, saMghavAdI [vi. ke. saM, pa.] tapa: A niyamone AdhAra vizvavyavasthAnI Unitary, eka sthAna [ ja. bha. J. ekarUpatA upara che. ema ja mAnavAmAM Ave dUrakALa jue, Affiliatiny. che ke vizvavyavasthA jevI bIja che tevI ane te yuga upara hatI ane anaMta yuga thatAM paNa Unity of action viSaya saMkalanA tevI ja raheze.' [ 2. u. ] Law of uniformity of na nA. pra. 24: dhUpa khaMDanA rUpakakAre traNa ture, 1. vizvavyavasthAnI ekarUpatAne yuniTInA niyama mukhya mAne che, temAM pahelo niyama [ ma. na. nyA. zA] viSaya saMkalana ( 1, 0. a. ) che te viSe 16H vyAtijJAnane mULabhUta niyama vizva AgaLa lakhavAmAM Avaze paNa sthaLasaMkalanA vyavasthAnI ekarUpatAe ja the. ( unity of place ) ane samaya saMkalanA 2. saSTi sArUNyano niyama [zA.vi.] ( unity of time ) 2414941 M UHI pra. paH 181H ApaNe prathama e vicA- nathI ema kahe che. rIe ke ApaNe amuka vastune amukanuM kAraNa Unity of place 1. sthaLasaMkalanA kahIe chIe tyAre tene artha zo karIe [ 2. uM. sadara chIe. nAnA chokarAne taraza lAgI hoya ane 2. stha kya [ke. ha. ] pachI ApaNe ene pANI pAIe eTale enI me. mu. 16H kAlidAsanA aMkamAM sthaLa taraza chIe, tarata chokarUM, ochI vastI game | badalAtuM tathA, arthAta tenA aneka darzana Unity, For Private and Personal Use Only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Universal University ( scene ) paDatAM, tathA, AthI ADAavaLA paDadA goThavI raMgabhUminA bhAga 5NuM pADavAnI AvazyaktA UbhI thayelI ApaNe jotA nathI. A pheraphArathI nATakakAra sthaLeyanA baMdhanathI mukta thai vastunI saMkalanA vadhAre mohaka ne rasamaya karI zake che Unity of time samaya saMkalana 2. u. ] og at Unity of action. Universal, sarvadezI, sarvataMtra [ ma. na. ] Universal proposition, 1. savadezI nirdezaka savataMtra nirdeza, pUrNa nirdeza [ ma. na. ] 2. nIti nideza [ ma. na. ] ce. zA. 355; AvA vyakti nirdeza uparAMta ApaNe bIjA nIti nirdeza athavA sarva dezI nirdeza paNa joIe chIe. " gulAba e puSpanI jAta che." "DAhyA mANase AgrahI hetA nathI. " ItyAdi nideze A prakAranA che, kemake, te AkhA vargane uddezIne koIpaNa vidhAna kare che. sarvadezIya vAkya [ rA. vi. ] 3. sarvagrAhI nirdeza [ ma. 2. ] avataraNa mATe juo Particular. Fallacy of universal conclusion from particular, savadazI nigamana [ ma. na. nyA. zA. 155] Law of universal causation kAraNutAne siddhAnta [ rA. vi. ] juo Law of uniformity of action. University, 1. sarvavidyAlaya [gu.zA.] 1863, sapTembara, ra07 sarva vidyAlaya (yunivarasiTi) nIce pramANe emAM parIkSAe levAI hatI. 2. vidyApITha [ na. ba. ] I. I. 193H ekeeka sarakArI dharmagurU, baMne vidyApIThe (ekasapharDa ane kembri. janI yunivarasiTie) ane je lokone episkopala paMthanI vidhi paddhatio pasaMda hatI te saghaLA mamatAthI rAja pakSe gayA. 3. samastazAlA [ ma. sU. ] go. jhA 38 te saMgraha thayA pachI rU.15000 nI "gavarnamenTa premisarI ne " " dhi bombe yunivarasiTi " mAM ( samasta zALAmAM ) ApI. 4. vidyA vikarSa samAja [ga. mA.] sa. caM. 2, 32H ApaNA vidyA vikarSa samAje ( vidyAnI kameTI karanAra sabhA, yunivarasiTi ) ApaNA juvAnIAonA hAthamAM zaMgArAdithI bharelAM pustake mukelAM che tenuM phaLa eka e thAya che ke temAM eka jAtanuM kRtrima dAkSiNya utpanna thAya che. 5. vidyottejaka samAja gi. mA. mant Ideal. 6. vidyAlaya tribhuvanadAsa kalyANadAsa gajara ] jJAnamaMjUSA, prastAvanA, zi. 9, 34 dezI vidyAlaya (yunivarasiTI ) ne divasa hajI te dUra che. cha vidyAsamAja [ A. bA. ] sudarzana, 11, 126 Ama ApaNe muMbaInI yunivarasiTI (vidyA-samAja ) ApaNA yuvAnone "gADarIyA pravAha ' mAMthI mukta karavA prayatna karyo jAya che. 8. pAThazALA [ ba. ka. ] pahelI paripakva, pariziSTa, 2H muMbaInI pAThazALA, (L.) sthapAI te divasathI Aja ApaNe A dizAmAM ghaNuM karI zakayA hota, 9. vizvavidyAlaya [ ajJAta ] baMgALI uparathI " AjakAlya "vizvavidhAlaya' zabda keTalAka loko vApare che. e zabdano prayoga ArambhamAM baMgALAmAM thayela smaraNamAM che. A zabda ApaNI gujara bhASAmAM praveza pAmavA lAgyo che, paraMtu University zabdanI vyutpatti tathA te uparathI thayelo rUDhArtha vicAratAM A zabdanI yojanA bhramamUvaka lAge che. sarva vidyAonuM jJAna ApanArI saMsthA ema artha Universe For Private and Personal Use Only
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Upkeep 215 Utility athavA Universal ema artha e zabdamAM 2. janasukhavAda [ ma. 2. ]. khoTI rIte umerAvAthI, karAyA lAge che. eja og Egoism, bhramathI manaHsukharAmabhAIe "samasta zALA' janahitavAda [ va. A. ] zabda jo jaNAya che. e zabda te vaLI va. 1, 27: eka rAjya bIjA rAjyano svarUpagata dUSaNavALe che."--na. bhA. va. 10 vinAza nathI karatuM e e bIjA rAjyanI ra6. "yunivarasiTI University mATe yogya khAtara nahi, paNa pitAnI khAtara. evI rIte zabda ki?" bIjA rAjya upara humalo karavo enuM pari10. zAradApITha [ ke. ha. ] NAma e Ave ke jagat AgaLa eka peTe bIjI pariSada, pramukhanuM bhASaNa, 14 dAkhalo bese, ane te dahADe keka vAra marAThI ne kAnaDInA sAthe gujarAtI sAhitya bIjuM rAjya potAnA upara humalo kare ane ne ema. e. mAM AvakAra ApanAra zAradA vinAza kare; janahitavAda (I.) ghaNAmAM ghaNuM pIThanuM A dhAma che. mANasanuM ghaNAmAM ghaNuM sukha sAdhavuM yogya che, e nItivAda-nuM dheraNa e che. Upkeep, nirvAha [ da. bA. ] 3. janasukhavAda [ A. bA. ] Up-to-date, 1. adhatana [da. bA. ] | va. 2, 361; nIti saMbaMdhI jUdA judA kA. le. 1, 17 rAjakAraNamAM jema nAma- ! vAdamAM IglaMDamAM siAthI vadhAre prasiddha ane dAra gokhale adyatana rahetA tema pAzcAtya tyAMnA lakasvabhAvane saithI vadhAre oLakhAvI ane paritya sAhityamAM ravibAbu adyatana Apati vAda te janasukhavAda. (I.) che. 4. phalASivAda [ . ka. ] 2. aghatanIya [ du. ke. ] sa. 16, 153: phalanA kSetramAM skUla lAbha pra. 4, 357 A graMtha A viSayanA | uparAMta sUma unnatino samAveza karI, sAhityamAM ghaNI rIte aghatanIya ( i. sa. ! nhAmanA nItizAstra saMbaMdhI phalAjarSivAda (I.) ne amuka dRSTithI saMpUrNa banAvanAra te 3. A tithi [ vyo. ja. ] ( jona huarTa mila ) ja hatA. khAnagI kAgaLa. 5. hitavAda [ ajJAta ] Utilitarian, 1. janasukhavAdI 6. upayuktatAvAda [ a. ka. nI. zA.] [ A. bA. ] 7. abhyadayAdhikayavAda [ ba. ka. ] juo Evolutionist. bhA. 1. pravezaka, 33; je. esa. milanuM janahitavAdI [ u. ke. ] yuTiliTeriyanijhama-the greatest good 2. arthAthI lAbhaparAyaNa, upa of the greatest number saithI vadhAre gavAdI, upayuktatAvAdI [da. bA] | vyaktiono sauthI vadhAre abhyadaya--abhya dayAdhi-vAda. Utilitarianism, 1. parahitavAda Ideal utilitarianism BMLE 21 [ ma. na. ] rUpa upayukatatAvAda [ a. ka. ] su. ga. 259 vaLI "janasamUha"ne . zA. 107 je nItinI vicAra paddhati sukha, ne te ghaNAmAM "ghaNAnuM ghaNAmAM ghaNuM " Adarza preyane sAdhavAnA valaNathI karmonI sukha e zuM ane zAmAM che enA nizcaya mATe nItimattA nakkI karavA prayatna kare che tene kazuM dhAraNa nathI, AvA kAraNathI parahitavAda, AdarzarUpa upayuktatAvAda ( A iDIema benkama ane milanA samartha nAmathI Te yuTiliTerIenijhama ) kaha zakAya. pAmelo chatAM, heva vagere ghaNA vidvAne | Utility; 1. hitakarata', hitavAda, janamAnya nathI. hitavAda [na. . ] For Private and Personal Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Valid 16 bhakti ane nIti, 10 kiyuM kRtya sArUM ane kayuM nArUM e parIkSA karavA mATe jUdA jUdA dhAraNa ApyAM che. paraMtu te saM dhAraNamAM be mukhya che. Utility (hitakaratA) ane Intention (sahaja upalabdhi) prathama dhAraNa pramANe je kRtya hitakara te sArUM. paraMtu hitakara kahene ? kRtya karanArane ema hAya te| svArtha ane sadAcAra eka thaze. jana mAMDaLane hitakara ema gaNiyetA hitavAdanA dheAraNanI mhAra vAta jaze; thAre je nRtya jana maMDaLanA hitane khAdha na karatAM peAtAnuM hita kare te sArUM kRtya ema kAMika satkRtyanuM svarUpa A dheAraNa pramANe baMdhAya. * dhaNAmAM dhaNA le|kranuM dhaNAmAM ghaNuM sukha e tattvanI sAthe svasukhanA virodha nA Ave evI rIte svasukha sAdhanAr kRti te satkRti ema atha thAya. A dhAraNanA guNadoSa < " V Valid, 1. aduSTa [ ma. na. ] jIe Invalid. 2. susaMgata [ rA. vi. ] pra. pra. prastAvanA, 13: rUpAnumAnathI hara koi eka nigamana kahADIe ke kharapha garama che zAthI je te sapheda cheH je je sapheda huMya te te garama hoya ' teA nigamana susaMgata che paNa te yathArtha nathI. Validity, pramANatA [ma. na. ce. zA.] Vanity, 1. mithyAbhimAna [ ajJAtadalapatarAma DAhyAbhAi ] ra. mithyAsmitA [ . ke. ] Vegetarian, 1. vanaspati bhakSaka [ A. bA. ] va. 3, 444, amuka pragna vanaspati bhrakSaka che ane te niLa che eTalA da nathI paNa vanaspati bhakSaNa ane niLatA vacce akhAdhdha kArya kAraNabhAva sthApavA muzkela che, 2. annaphalAhArI [ ba. ke. ] u. jI. 46: hiMdane sveTo bhAga alke Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Vegetarian tapAsavAnI ahIM jarUra bahu nathI. paraMtu khArIka tapAsa karatAM jaNAze ke A hitavAda janahitavAda--te mAtra nRtyanA asatt paNAnI parIkSA karavAne kasoTI batAve che, sadAcAranA udbhava mhAMthI thAya che te khatAvavAno e matanA uddeza nathI. hitAhitatA 2. uparyukatatA, [hi. va. ] sa. mI. 989 A upayuktatA vA hitAhitatAnA siddhAntane jarA khArIkAithI tapAsavAnI jarUra che. 3. upayogitAvAda [ meA. ka. ] 4. AtmakathA eka divasa mitre mArI pAse bethama vAMcavAnuM zarU karyuM. upayogitAvAda (yuTiliTI) viSe vAMcyuM. hiMduone paNa mhoTA bhAga bheLaseLa khArAka lenArI che. mhArI nAta ahIM gujarAtamAM ja anna kyAhArI che, hiMdamAM bIje badhe seLa bhaLie khArAka lenArI che. 3. zAkAhArI, nirAmiSAhArI [ ajJAta--mA. ka. ] A. ke. navajIvana, pu., pR. 2137: sAlTanuM pustaka vAMcyuM. mArA upara tenI chApa sarasa paDI. A pustaka vAMcyAnI tArIkhathI huM svecchAe IrAdApUrvaka nirAmiSAhArI ke zAkAhArI thayA ( verjiTeriyana 'zabdane sArU pracalita zabda zAkAhArI che. paNa te jo ke agrejI mULa ane vagate che chatAM kharI vastune! sUcaka nathI. tethI huM nirAmiSAhArI zabda jo ke te kilaSTa che te! paNa vAparuM chuM. paNa atha sUcaka haLavA zabda maLe teA te avazya vAparU kAI vhAre dhAro? 4. nirAmiSabheAjI [ 6. bA. ] kA. le. 2, 208: keTalAka kaLAkAro ane kahe che, * mAMsAhAra amArI sAntanI kalpanAne AdhAta pahAMcADe che, kavi For Private and Personal Use Only
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Vegetarianism 217 Verve ame nirAmiSabhAjI chIe. evA lokonA sa. caM. 4, 388; A adhikAra parIkSAnirAmiSabhajanamAM vratanI dRDhatA nathI hotI. | saMvedana (parIkSA karI satya jANI levuM. (v.) 5. annAhArI [ e. . ] vinA jaNAI zakato nathI ane tamAre Deka A. ka. 80: eka divasa huM phepiMDana sTrITa ! paNa sahavAsa thAya te vinA tamArA manmathApaho ne "vejiTeriyana resTa" "annA vatAranuM ane adhikAranuM parIkSAsavedana thavAnuM hArI vIzI" evuM nAma vAMcyuM. nahIM. Vegetarianism, 1. vanaspatibhakSaNa Versalitity, 1. bahuzrutapaNuM, [mana] [ A. bA. ] ce zA. 91: jayAre A jijJAsA athavA juo Vegetarian. athavA kutuhalane vega sarvadezI, sarva vAte pratisamAna rIte, pravartate hoya ane jeTalI 2. thAyaeNka AhAra [ A. bha. ] jANavA joga vAta che tene potAnA hAthamAM va. 16, 601: A sAMphaDA arthamAM lete heya, tyAre jene ApaNe tIvrabuddhi, jIvadayAne aMge be moTA prazno AvelA che. sArI buddhi, kuzaLatA ItyAdi nAma ApIe eka "V.' yAne dhAka AhAra ane bIje chIe, jene bahuzruta paNe kahIe chIe, te siddha pazu-paMkhI-kITAdikanA jIvananuM sarvathA rakSaNa thaI Ave che. 3. zAkAhAra [ ajJAta ] 2. bahurUpatA, parivartana zakti 4. annAhAra [ me. ke. ] A. ka. 1, 80: selTanuM "annAhAranI. [ na. . ] himAyata' nAmanuM pustaka joyuM. mArA upara tenI premAnaMdanAM nATako, 17 zailIe hevuM sUkSma chApa sarasa paDA, A pustaka vAMcyAnI tArIkhathI svarUpanuM tattva che ke game hevo samartha kavi huM marajiyAta eTale vicArathI anAhAramAM ke lekhaka hoya te pitAnI zailInI bahAra nIkaLI mAnato thA. zake nahiM. canAomAM rUpAntara ApatAM paNa 5. nirAmiSa bhejana [ da. bA. ] ! hevI zailIthI e pakaDAI jAya, (v) bahurUpatA juo Vegetarian. athavA parivartanazaktinA khulAsAthI paNa A Verbal proposition, zabdaniza muzkelInuM samAdhAna thatuM nathI. kemake zilInI [ ma. na. ] bahAra javuM ja kaThaNa che-azakya che. zekapIog om Analytic Judgment. ara jevo parivartana zaktivALe samartha kavi Velocity, saMveDA [ ma. na. ] paNa potAnI sarva racanAmAM potAnI zailIthI 2. zA. 12 A kAraNane lIdhe gati svataMtra rahele jaNAto nathI. tema, kharuM jotAM parivartanazakita bhASA zailImAM pravartatI mAtranA saveganuM ane tenA vistAranuM ApaNane jJAna thaI zake che. nathI, paNa abhyAsAdika viSaya, jJAna vageremAM ja khare avakAza che. Verbose, zabdALa [ ba. ka. rAjabA, uddaghAta ] Verve, bhAvAveza [ 2. ma ] Verbsosity, 1. zabdapuSkaLatA, ba.ka.] ka. sA. pa47: prANijIvananA utkarSano krama, bhASAonuM sagapaNa, manuSyajAtimAM dharma ka. zi. 27 2. nhAnAlAlanI zabda ane nIti vizenA vicArane uddabhava, dUrabina puSkaLatA (.) emanI zailIne ADaMbara. bhUmidarzakayaMtra, manuSyavANIne dUra laI janAra pasaMda che tene hA, mahane to nathI pasaMda. tathA pharI utpanna karanAra mAge e sarvanA 2. zabdabAhulya, da. bA.]. jJAnathI kavitA bhAvAveza (.) ne kadIpta thavA Verification, 1. tAla [ajJAta navA navA prasaMga Ave che, kudarata calAvanAranI 2. parIkSA saMvedana [ga. mA.] navI navI khubIo tarapha kavinuM citta dorAma For Private and Personal Use Only
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Veto 218 Vulgar che, sRSTimAM navI navI guhAo ane navAM navAM vANI rUpe utAratI vakhate e bhayasthAna sauthI UMDANa kavine dekhAya che. vadhAre naDe che. Veto, 1. niSedha [ ma. o. ] Area of perfect visi va. 15, 757: vividha viSaya prazna pUchavAnI dRSTino pradeza, mi. na.] ke TharAva mUkavAnI ja nahi, paNa ( gavarnarane ce. zA. 24: A thAnasvarUpa barAbara niSedha (kha) nI sattA rAkhI) TharAva pramANe jANI zakAyuM tene kIkIne madhya pradeza kahe che sarakArane vartAvavAnI sattA maLavI joIe. tenAthI ja bane che. 2. pratiSedha [2. vA.] Field of vision, dukakSetra [ ke. ka. a na.]. saM. 22, 205: pratiSedha (v.) nI sattA ! kAyadA ghaDanAra maMDaLane nigrahamAM rAkhe che ane Visionay, svapraSTi [ ka. mA. ] kArobArI tathA insAphI khAtAo taraphathI ! Visalism, prANAtmavAda [hI. vra.] adhikArano durUpayoga thAya to tene nigraha | mot Mechanism. abhiyoga (impoichment)nI sattA rAkhe che. | Volition, 1. icchA vyApAra [ma. na.] Vision, 1, dazana [ ba. ka. ] ce. zA. 73: avadhAnamAM sAmAnya rIte sa. ku. 14 chabIo pADatI pAtI pIMchI daSTi sthira karavI paDe che, mAthuM ane AkhuM - aTakI jAya che, AMkha sanmukha sRSTi jotI jotI zarIra amUka sthitimAM rAkhavuM paDe che, ane bIjuM ja kaMI jaI rahe che. ane pachI e e badhI sthiratA koI prakAranA IchA vyApA"darzana (y)." cItaravAne mathe che (ka zi. 13 rathI ja saMbhave che. dareka sAcI kavitAmAM kavinuM pradhAna vakatavya je 2. saMka9papATa [2. ma. enuM "darzana", tenI rekhAo mula pramANe ja jJA. su. 24: e saMkalpo (v.)nI keLavaNI te hamArI kalpanAmAM ene mATe mo. pustakonA abhyAsa karatAM lakSaNa (character) 2. dRSTi [ 2. ka.] nI prAptithI vadhAre maLe che. yu. 1979, piSa, 30: saMgenA baLathI 3. IcchA priA. vi.] e AgaLa vadhI zakI nahIM; chatAM jIvananA 4. kAmanA vyApAra, eSaNAvyApAra vividha anubhavanI zALAmAM enI dRSTi (v) | [ ke. ka a. na. ] vizALa thaI hatI. 3. AdhadaSTi [vi ka]. Voluntary, ecchika [ajJAtI. ka. 1, 1, 190: ArSadRSTi (vIsakane haju | Vulgar, grAmya [A. bI.] udhaDatI hoya, kalAdarzana samujavalane surekha 2. alIla. aziSTa, hIna,pAmara, thayuM na hoya, kALe enAM saMvedano dhuva jagatamAM halakaTa [ da. bA, ] For Private and Personal Use Only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Wedding www.kobatirth.org 219 W Wedding, ( Diamond wedding,) sAbhAgya-maheAtsava, maheAtsava [ A. khA.] sAbhAgyanA CC va. 17, 137: aMgrejomAM'silvara veDiMga" gArDana veDiMga'" ane "DAyamaMDa veDiMga" lagna saiAbhAgyanA traNa utsavaeNA-kramavAra pacIsa, pacAsa ane sATha varSane ante karavAne rivAja che, e traNane ApaNe sAbhAgya-utsava " sAbhAgyama`|tsava " ane sAbhAJa-mahAmahesava" kahIe athavA muLa aMgrejI zabdanA vizeSaNA sAcavIe te saubhAgyane rajata-mahAtsava" " suvarNa -mahe|tsava "maNi-mahAtsava" e nAma ApIe. (4 66 16 ane Golden wedding, sAbhAgya mahAtsava,sAbhAgyanA suvaNuM mahAtsava [A. khA. sadara ] Silver wedding sAbhAgya-utsava, sAbhAgyanA rajata-mahAtsava [A.mA.sadara] Weekly paper) 1. aThavADika, [ ajJAta. ] 2. sAptAhika [ajJAta.] 3 vArapatra [ ma. sa. ] phA. ca. 9; eka vArapatra ( W, P, ) pratyeka budhavAre phrAsanI sahAyatAthI ni:saravA mAMDayuM te budhavAre prakaTatuM tethI gujarAtamAM vamAna patrAne leAkeA ajIbudhavArIAne nAme oLakhe che. 4. sAtavAcuiM [ ba. ke. ] Well-to-do, 1. khAtA pItA [bhUtA]. 2. aladhana [ 6. bA. ] Whip, sArathi [ ma. ke. ] sA. ma. 98: jo koi pradhAna te kArya praNAli amalamAM mukI zakAya ema pakSatA hita mATe Avazyaka che ema peAtAnA pakSanA vhipa Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (sArathI) pAsethI sAMbhaLe nahIM rahAM sudhI tenI iSTatA viSe nizcaya karavAnuM multavI rAkhe te buddhinI prAmANikatAnA sAmAnya dheAraNe tenI sthiti kAMika tiraskA jaNAze. Will Will, 1. icchA [ma. na. ce. zA. ] 626 nItimaya cAritra baMdhAvAnuM mULa sthAna tA gRha che. icchA ane cAritra jo te sthAne pustha ane aliSTha thayAM nahIM teA zAvA jevA kRtrima saMsargamAM temane bahu lAbha thatA nathI. 2. prayatna [A. bA. ] jIe Conscionsness. 3. nizcaya, utkaTa icchA, zraddhA, dRDha saMkalpa, vajravRtti [kI. 6. a. mA. 170 ] 4. ihA [ pra.. vi, 7 vINA, 1927, 185: cetanA, AMtaracetanA, nAcetanA, sukhadu:zma (AMtarika dRSTie) icchA, ihA (w.)...sthaLa ane kAmanuM darzana ke upalabdhi (Perception) (Perception mATe upalabdhi zabda sArA che. kAraNa dananA ApaNI paribhASA pramANe judo ja artha thAya che-SadarzananA vaLI darzanamAM jonAra peAte niSkriya ema lAge, jyAre upalabdhimAM sakriya lAge)...A badhI vigatenuM nirUpaNa, cittazAstramAM Ave che. ra. vasiyatanAmuM [ ma ] 102: enA bApe evuM vasiyatanAmuM karyuM hatuM ke e ra4 varSanA thAya tyAM sudhI kAMI vArase maLe nahi. ra. icchApatra, mRtyupatra [ ma. sa. *. bA. ] For Private and Personal Use Only 93: marakAma pAse AvatA ANI peAtAnuM IcchApatra kavA mRtyupatra karIne tenI uttara. vyavasthA karavAmAM tene sAmIla rAkhavA zeTha harivallabhadAsanI icchA hatI.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Will-power 220 Wrapper will-power, 1 chAbaLa [na. bho.] | 6. nipuNavAkya [ da. bA. ] juo Discipline. avataraNa mATe juo Humour. 2. saMka9pabaLa [A. bA.] 2. (A witty person) zabdava. 14, 149; ene lIdhe jIvana vadhAre nipuNa [da. bA. tIvra bane che, ane saMkalpabaLa (w. p) | Workability, arthakriyAkAra, AtmAnA itihAsamAM hajI sudhI nahi saphala pravRtti janakatva [ hI. a. ] jaNAele evo vikAsa pAme che. sa. mI. 14; AvA prakAranA tamAma 3. icachAzakti [ajJAta dAvAnI kaTI, temanuM arthakriyAkAritva vA Wit, 1. marmALa kaTAkSa ni. la.] saphaLa pravRtti janakatva eTale vyavahAramAM tema nAthI keTale aMze kAma sare ema che, e che. 2. buddhi camatkRti [ma. na ] ce. zA. Working faith AcArasUtra [da bI.] 3. nama vRtti [2. ma. ] kA. uM. 1, pa96; ' tti = di e Aje yuropanuM AcAraratra (w. f.) thaI ka. sA. 7122 vikedanI vArtAo, ramujI paDyuM che. TucakAo, zikhAmaNanAM chuTaka vAka, ItyA- | dinI copaDIo ghaNI thAya che. alabatta, A Worldliness, vyavahAranA nibhe.] narma vRtti (w). navI kalpanA zaktivALI nathI.] og i Spirituality. 3; 4. buddhicAturya, narmayukta Wrapper, vesTana [ sA bA. ] vAkacAturya, na [2. ma.] va. ra0, 401; eka mAsikana vesTana upara mAsikanA nAmanI nIce A pramANe zabdo (1) jue Judgment. 8281. "A High Class Gujarati Mon. 3; 5. narmahAsya [ki. gha.] | thly Magazine." For Private and Personal Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMjJAsUcI-pUrti, A. de.............narmadAzaMkara devaza kara mahetA su. zA......... suprajana zAstrI na. bho............narasiMharAva bhoLAnAtha diveTiyA a. ke.......abhinaya kalA ba, ke... ......balavantarAya kalyANarAya ThAkora A. ke. sa...ApaNI kavitA samRddhi For Private and Personal Use Only
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jaina bhAga pustaka hamArA jovAmAM paNa thoDAghaNA gujarAtI prathA AvyA che, te vAkepha cheke; te paNa jAre gadyamAM saMsAranIti bhakti yuddha sivAe 11 ane e ja prakaraNamAM ane bIjAmAM zAstrIya rIte lakhIye che; atharI a'grejI uparathI yathAsthita ( bhAvArtha nahiM ) bhASAntara karIye chI veLA gujarAtI bhASAnA zabdanI daridratAne nAme raDiye che. temanA anubhava hamArA vargo vanA bIjAne kema AvavAnA? kehevA karatAM karavuM agharuM che. aMgrejI kavienA vicAra te saMskRta kavienA vicAra jevA jevA zabdomAM yogya saMpUrNa rahelA che, tevA zabdo gujarAtImAM maLavo muzkela che. -narmadAzaMkara aMgrejI vidyAne pratApe ApaNA dezamAM hajAro navA vicArone tathA navI lAgaNIene janma Apyo che. temane samAveza sAMkaDI gujarAtImAM thaI zakato nathI, tethI te nirupAya thaI saMskRta ane phArasI bhASAnA aNahada medAnamAM jaI vizrAmaThAmanI yAcanA kare che.........jema jema dezamAM navA vicAro dAkhala thatA javAnA tema tema navA zabdo bhASAmAM praveza karatA javAnA. -navalarAma jIvananA sAmAnya uddezIne gujarAtI bhASA saMtoSI zake ema che, parantu gujarAtI. prajAnuM jIvana jema jema ucca thatuM jAya che tema tema gujarAtI bhASA evA ucca saMtoSa ApavAne asamartha jaNAya che, ane tattvajJAna, vijJAna, itihAsa, rAjanIti, artha zAstrAdi navIna UgelI ane dinapratidina vRddhi pAmatI vidyAone tRpta karavAne e tadana azakta nIvaDI che. - kezavalAla dhruva For Private and Personal Use Only