Book Title: Jinabhashita 2008 11
Author(s): Ratanchand Jain
Publisher: Sarvoday Jain Vidyapith Agra
Catalog link: https://jainqq.org/explore/524333/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinabhASita vIra nirvANa saM. 2535 EEEEE bhagavAn AdinAtha zrI digambara jaina atizaya kSetra kAkAgaMja, sAgara (ma.pra.) mArgazIrSa, vi.saM. 2065 navambara, 2008 quiefie 1-5 yerg Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaisI saMgati vaisI mati * AcArya zrI vidyAsAgara jI mA~ dharatI kA beTI miTTI ko sambodhana aura yaha bhI dekha! jaisI saMgati milatI hai kitanA khulA viSaya hai ki vaisI mati hotI hai ujalI-ujalI jala kI dhArA mati jaisI agrima gati bAdaloM se jharatI hai milatI jAtI-- milatI jAtI-- dharA-dhUla meM A dhUmila ho aura yahI huA hai dala-dala meM badala jAtI hai| yugoM-yugoM se vahI dhArA yadi bhavoM-bhavoM se! nIma kI jar3oM meM jA milatI isalie, jIvana kA kaTutA meM DhalatI hai, AsthA se vAstA hone para sAgara meM jA giratI rAstA svayaM zAstA hokara lavaNAkara kahalAtI hai sambodhita karatA sAdhaka ko vahI dhArA, beTA! sAthI bana sAtha detA hai| viSadhara mukha meM jA AsthA ke tAroM para hI viSa-hAlA meM DhalatI hai, sAdhanA kI aMguliyA~ sAgarIya zuktikA meM giratI, calatI haiM sAdhaka kI, yadi svAti kA kAla ho, sArthaka jIvana meM taba muktikA bana kara svarAtIta-saragama jharatI haiM! jhilamilAtI beTA, samajhI bAta beTA? vahI jalIya sattA---! mUkamATI (pRSTha 8-9) se sAbhAra Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raji. naM. UPHIN/2006/16750 navambara 2008 varSa 7, aGka 11 mAsika jinabhASita sampAdaka pro. ratanacandra jaina antastattva pRSTha kAvya : jaisI saMgati, vaisI mati A.pR. 2 - kAryAlaya e/2, mAnasarovara, zAhapurA bhopAla-462 039 (ma.pra.) phona naM. 0755-2424666 A.pR. 4 : AcArya zrI vidyAsAgara jI - muni zrI yogasAgara jI kI kavitAe~ * muni zrI kSamAsAgara jI kI kavitAe~ . sampAdakIya : bAraha tapoM meM svAdhyAya sarvazreSTha tapa . lekha A.pR. 3 sahayogI sampAdaka paM. mUlacandra luhAr3iyA, madanagaMja kizanagar3ha paM. ratanalAla bainAr3A, AgarA DaoN. zItalacandra jaina, jayapura DaoN. zreyAMsa kumAra jaina, bar3auta pro. vRSabha prasAda jaina, lakhanaU DaoN. surendra jaina 'bhAratI', burahAnapura SaDAvazyaka Aja kyoM Avazyaka? ziromaNi saMrakSaka zrI ratanalAla ka~varalAla pATanI (me. Ara.ke.mArbala) kizanagar3ha (rAja.) zrI gaNeza kumAra rANA, jayapura prakAzaka sarvodaya jaina vidyApITha 1/205, prophesarsa kaoNlonI, AgarA-282 002 (u.pra.) phona : 0562-2851428, 2852278| : muni zrI praNamyasAgara jI AdikAla kI yAda dilAtI dIvAlI :: upAdhyAya zrI nirbhayasAgara jI siddhaparameSThI kA svarUpa aura unakI mahimA 10 : paM0 ratanalAla jI jaina, indaura * bhavanatrika deva jinabhaktoM kA sammAna karate haiM yA upakAra? : paM0 sunIlakumAra zAstrI * karma hamAre vidhAtA nahIM : sumatacandra divAkara zAkAhAriyoM ko parosA jA rahA hai mAMsAhAra : preSaka-nirmalakumAra pATodI, indaura . kavitAe~ * karma mathAnI meM sapanoM ko : manoja jaina 'madhura' * zramaNaparamparA meM sama : sumatacandra divAkara jijJAsA-samAdhAna : paM. ratanalAla bainAr3A * grantha samIkSA : digambara jaina muni samAcAra 13, 18, 20, 23, 25, 26-32 sadasyatA zulka ziromaNi saMrakSaka 5,00,000 ru. parama saMrakSaka 51,000 ru. saMrakSaka 5,000 ru. AjIvana 1100 ru. vArSika 150 ru. eka prati 15 ru. sadasyatA zulka prakAzaka ko bhejeN| lekhaka ke vicAroM se sampAdaka kA sahamata honA Avazyaka nahIM hai| 'jinabhASita' se sambandhita samasta vivAdoM ke liye nyAyakSetra bhopAla hI mAnya hogaa| Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 sampAdakIya bAraha tapoM meM svadhyAya sarvazreSTha tapa IsA kI prathama zatAbdI meM racita bhagavatI - ArAdhanA meM AcArya zivArya ne kahA haibArasavihammi ya tave sabdhaMtara bAhire kusala / Na vi atthi Na vi ya hohidi sajjhAyasamaM tavo kammaM // 106 // anuvAda -' -" sarvajJa dvArA upadiSTa bAraha prakAra ke bAhya aura amyantara tapoM meM svadhyAya ke samAna aura koI tapa na hai, na hogA / " isakI vyAkhyA karate hue aparAjita sUri kahate haiM - "kAlatraye'pi svAdhyAyasadRzasyAnyasya tapaso'bhAvaH kathyate / atra codyate - svAdhyAyo'pi tapo, anazanAdyapi tapo buddheravizeSAt karmatapana-sAmarthyasyAvizeSAt / kimucyate svAdhyAyasadRzaM tapo neti ? karmanirjarAhetutvAtizayApekSayA sadRzamanyattapo naivAstItyabhiprAyaH / " (vijayodayATIkA / bhagavatI - ArAdhanA / gA. 106) / anuvAda -' " ukta gAthA meM tInoM kAloM meM svAdhyAya ke samAna anya tapa kA abhAva batalAyA gayA hai / yahA~ zaMkA utpanna hotI hai- svAdhyAya bhI tapa hai aura anazanAdi bhI tapa haiN| donoM meM karmoM ko tapAne kI zakti samAna hai, taba aisA kyoM kahA gayA ki svadhyAya ke samAna koI aura tapa nahIM hai? isakA samAdhAna karate hue AcArya kahate haiM- sarvAdhika karmanirjarA karane kI apekSA aisA kahA gayA hai| arthAt jitanI karmanirjarA svAdhyAya se hotI hai, utanI anya tapa se nahIM hotI / ' " isa Azaya kI puSTi zivArya ne bhagavatI - ArAdhanA kI uttara gAthAoM se kI hai| una gAthAoM meM zivArya ne svAdhyAya karanevAle ko jJAnI zabda se aura svAdhyAya na karanevAle ko ajJAnI zabda se abhihita kiyA hai| isIlie TIkAkAra aparAjitasUri una gAthAoM ko nimnalikhita prastAvanAvAkya ke sAtha prastuta kiyA hai "pratijJAmAtreNa svAdhyAyasyAnyatapobhyo'tizayitatA na siddhyatIti manyamAnaM prati atizayasAdhanAyAhajaM aNNANI kammaM khavedi bhavasayasahassakoDIhiM / taM NANI tihiM gutto khavedi aMto chaTThaTThamadasamadubAlasehiM aNNANiyassa tatto bahuguNadariyA hojja du jimidassa NANissa // 108 // muhutteNa // 107 // jA sohI / anuvAda - " jo mAnatA hai ki kahane mAtra se yaha siddha nahIM hotA ki svAdhyAya anya tapoM se zreSTha hai arthAt anya tapoM kI apekSA svAdhyAya se adhika nirjarA hotI hai, use pramANa dene ke lie uttara gAthAe~ kahate haiM " - " ajJAnI ( svadhyAya na karanevAlA) manuSya jisa karma ko lAkha karor3a bhavoM meM naSTa karatA hai, use triguptiyukta jJAnI ( svAdhyAyarata) manuSya antarmuhUrta meM naSTa kara detA hai|" (107) / 44 'ajJAnI ( svAdhyAya - vimukha) manuSya meM do, tIna, cAra, pA~ca Adi upavAsoM se jitanI vizuddhi hotI hai, usase kaI guNI vizuddhi jJAnI ( svAdhyAyarata ) jIva meM bhojana karane (upavAsa na karane) para bhI hotI hai / " (108) / zivArya ne svAdhyAya ke anya tapoM se adhika nirjarAkAraka hone kA hetu yaha batalAyA hai ki usameM trigupti bhAvita (siddha) hotI hai navambara 2008 jinabhASita Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sajjhAyabhAvaNAe ya bhAvidA hoMti svvguttiio| guttIhiM bhAvidAhiM ya maraNe ArAdhao hodi|| 109 // anuvAda-"svAdhyAya karane se sabhI guptiyA~ siddha hotI haiN| guptiyoM ke siddha hone se jIva marate samaya ratnatrayarUpa pariNAmoM kI ArAdhanA meM tatpara hotA hai|" isa gAthA ke bhAva ko spaSTa karate hue aparAjitasUri likhate haiM "manovAkkAyavyApArA: karmAdAnahetavaH sarva eva vyAvartate svAdhyAye sati, tato bhAvitA guptyH| kRtAbhimatAdiyogatrayanirodhazca ratnatraya eva ghaTate iti sukhsaadhytaa| anantakAlAbhyastAzubhayogatrayasya karmodayasahAyasya vyAvartanamatiduSkaraM svAdhyAyabhAvanaiva kSamA kartumiti bhaavH|" (vijayodayATIkA / bhagavatIArAdhanA /gaa.109)| anuvAda-"mana-vacana-kAya ke vyApAra karmAsrava ke hetu haiN| svAdhyAya karate samaya ina saba kA nirodha ho jAtA hai, jisase guptiyA~ niSpanna hotI haiN| tInoM yogoM kA nirodha karanevAlA muni ratnatraya meM hI saMlagna hotA hai, isa prakAra ratnatraya kI sukhapUrvaka siddhi hotI hai| jina tIna azubha yogoM kA jIva ne anantakAla se abhyAsa kara rakhA hai aura karma kA udaya jisakA sahAyaka hai, usase chuTakArA pAnA atyanta kaThina hai| svAdhyAyaki kI kriyA hI usase chuTakArA dilAne meM samartha hai|" nimnalikhita gAthA meM bhI zivArya ne svAdhyAya ke guNoM para prakAza DAlA hai sajjhAyaM kuvvaMto paMciMdiyasaMvuDo tigutto y| havadi ya eyaggamaNo viNaeNa samAhido bhikkhuu|| 103 // bhgvtii-aaraadhnaa| anuvAda-"jo muni vinaya se yukta hokara svAdhyAya karatA hai, usakI pA~coM indriyA~ viSayoM se nivRtta ho jAtI haiM, tInoM guptiyA~ sadhatI haiM aura mana ekAgra ho jAtA hai|" TIkAkAra aparAjita sUri ne isa gAthA kA abhiprAya nimnalikhita zabdoM meM vyakta kiyA hai"jJAnavinayena samanvito bhUtvA yaH svAdhyAyaM karoti 'tigutto ya hodi' tisRbhirguptibhizca bhavati, zastarAgAdyanavalepAta. anata-rUkSa-paruSa-karkazAtmastavana-paradaSaNAdAvavyApateH, hiMsAdau zarIreNApravRttezca---ekamukhAntaHkaraNazca bhavati bhikSuH svAdhyAye rtH| etaduktaM bhavati-dhyAne prvRttimpyaasaadyti| na hyakRtazrataparicayasya dharmazakladhyAne bhvitumrhtH|" (vijayodayATIkA/bhaga.ArA./gA. 103) / anuvAda-"jo sAdhu jJAnavinaya se samAnvita hokara svAdhyAya karatA hai, vaha tIna guptiyoM se yukta ho jAtA hai, kyoMki usa samaya usakA mana aprazastarAgAdi-vikAra se lipta nahIM hotA, vaha asatya, rUkSa, kaThora, karkaza Adi vacana nahIM bolatA, AtmaprazaMsA evaM paranindA nahIM karatA aura zarIra se hiMsAdi meM pravRtta nahIM hotaa| isake atirikta svAdhyAya meM rata bhikSa kA anta:karaNa ekamakha (ekAgra = eka viSaya ke cintana meM kendrita) ho jAtA hai arthAt dhyAna meM bhI usakI pravRtti ho jAtI hai| jo zruta se paricita nahIM huA hai, usako dharmadhyAna aura zukladhyAna nahIM hote|" zivArya bhagavatI-ArAdhanA meM Age kahate haiM AdaparasamuddhAro ANA vacchalladIvaNA bhttii| hodi paradesagatte avvocchitti ya titthyss|| 110 // isake artha ko spaSTa karate hue aparAjita sUri likhate haiM "AtmanaH parasya vA uddharaNamuddizya vyApRtaH svAdhyAye svakarmANyapi sAdhayati pressaampyupyuktaanaam| 'ANA' "zreyo'rthinA hi jinazAsanavatsalena karttavya eva niyamena hitopadezaH" (varAMgacarita / 1 / 13) manaso'praza - navambara 2008 jinabhASita 3 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ityAjJA sarvavidA, sA paripAlitA bhavatIti shessH| --- vAtsalyaprabhAvanA pareSAmupadezakatve kRtA bhvti| --bhaktizca kRtA bhavati jinavacane tdbhyaasaat|---shrutmpi ratnatrayanirUpaNe vyApRtatvAt tatrasthaM bhvti| tato'yaM arthaH-zrutasya mokSamArgasya vA avyucchittiriti|" (vijayodayATIkA/ bhg.aaraa./gaa.110)| anuvAda-"apane aura dUsaroM ke uddhAra ke uddezya se jo svAdhyAya meM lagatA hai, vaha apane bhI karmoM kA vinAza karatA hai aura usameM upayukta dUsaroM ke bhI karmoM kaa| sarvajJa kI jo AjJA hai ki kalyANa ke icchuka jinazAsana ke premI ko niyama se dharmopadeza karanA cAhie, usakA bhI pAlana hotA hai| dUsaroM ko upadeza karane para vAtsalya kA prakAzana aura prabhAvanA hotI hai| jinavacana ke abhyAsa se jinavacana meM bhakti pradarzita hotI hai| dUsaroM ko upadeza dene se mokSamArga athavA zrutarUpa tIrtha kA viccheda nahIM hotA, tIrthaparamparA akSuNNa rahatI hai| zruta bhI ratnatraya kA kathana karane ke kAraNa tIrtha hai| ataH svAdhyAyapUrvaka paropadeza karane se zruta aura mokSamArga sadA pravartita rahate haiN|" / ___ina guNoM ke kAraNa svAdhyAyatapa sabhI tapoM meM sarvazreSTha hai| ratanacandra jaina karma mathAnI meM sapanoM ko manoja jaina 'madhura'. choTI moTI bAtoM meM mata kaTa jAegI rAta, saberA dhIraja khoyAkara nizcita AyegA apane sukha kI cAhata meM mata jo jitanI mehanata karatA A~kha bhigoyA kr| phala utanA pAegA kA~ToMvAlI Dagara milI hai samaya cunotI degA tujhako tujhe virAsata meM Akara lar3ane kI sukha kI kiraNeM chipI huI haiM tabhI mileMgI naI dizAyeM tere Agata meM Age bar3hane kI dekha yahA~ para khAI parvata mana ke dhAge meM AzA ke saba haiM dardIle motI poyA kara kadama kadama para loga mileMge bIja vapana kara mana meM sAhasa tujhako dardIle dhIraja dRDhatA ke kuNThaoM kA bojha na apane chaTa jAe~ge bAdala mana se mana para DhoyAkara saMzaya jar3atA ke bemAnI kI lAkha duhAI saba ko sukha de duniyA Age deMge jagavAle pIche ghuumegii| sunane se pahale jar3a lenA maMjila tere svayaM caraNa ko kAnoM para tAle Akara cUmegI muzkila meM do cAra mileMge karma mathAnI meM sapanoM ko tujhako lAkhoM meM roja viloyAkara tujhe dikhAI degI karuNA unakI A~khoM meM sI.esa.13, indirA kAlonI apane dRga-jala se tU unake bAga umarAva dUlhA, bhopAla ma.pra. paga ko dhoyAkara 4 navambara 2008 jinabhASita Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyaka Aja kyoM Avazyaka? muni zrI praNamyasAgara jI AcArya zrI vidyAsAgara jI ke ziSya vyakti jaba-jaba duHkhI hotA hai, taba usake piiche| Aja kI sthiti meM ve jainI bhAI bahuta kama bace haiM eka hI kAraNa hotA hai ki use kisI se jo apekSA | jo ina SaTkarmoM yA SaD AvazyakoM kA bakhUbI pAlana thI usakI pUrti nahIM huii| para vastu kI icchA honA mAnava | karate hoN| pariNAma! mAnasika tanAva, hRdayAghAta, kensara, kI sahaja prakRti hai| apane dainika jIvana meM pratyeka | brena hemareja, TyUmara, DAyibiTIja, moTApA, hAI blaDa prezara, gRhastha pahale aneka sapane sa~jotA hai, aneka yojanAyeM | Adi aneka prakAra ke zarIrika aura mAnasika rogoM ko banAtA hai, aneka prakAra kI mahattvAkAMkSAyeM rakhatA hai| aamNtrnn| una sabakI pUrti kadApi bhI nahIM ho sktii| jitanI | vijJAna cAhe kitanA hI takanIkI vikAsa kara mana kI ho jAtI hai, usase usakI icchA zakti bar3ha | le, cAhe kitanA hI AsamAna meM ur3Ane bhara le, cAhe jAtI hai aura punaH usase adhika aura adhika pAne kI, | kitanI hI suvidhAe~ juTA le, cAhe jitanA antarikSa meM saMgraha karane kI vRtti balavatI banI rahatI hai| pariNAma | AvAsa banA le para sukha kI khoja meM use lauTanA hogA, antataH saba kucha karake bhI, saba kucha pAke bhI, saba | antatogatvA apane meM lauTanA hogA, apane meM santuSTa honA kucha hoke bhI santuSTi, zAnti, sukha aura Ananda se | hogA aura apane taka hI siimit| dUra hI mahasUsa karatA hai| icchApUrti hone para jo hamane | jo loga dharma se Darate haiM yA dharma karane meM hicakate injaoNya (enjoy) kiyA, vaha bhI kucha dera tk| aisA | haiM yA jo dharma meM ruci rakhate haiM una sabake liye yaha kucha nahIM jo hamArI apanI cIja ho, jisa para hamArA | chaha kArya pratidina Avazyaka rUpa se karane yogya haiN| adhikAra ho, jo sthAyI ho| aisA kyoM hotA hai? kyA | sukhI jIvana banAne ke yaha chaha sUtra haiN| Apane socA, apane se pUchA yA kisI se ina vicAroM / prathama sUtra hai-stavana, stuti-arthAt apane se ko zeyara (share) kiyA? nahIM, to Aiye hama caleM | jyAdA zaktimAn, svastha aura nirdoSa vyaktitva kI ora jyAdA tarka kiye binA jyAdA kucha soce binA, eka aise | dRssttipaat| isa phArmUle ko Apa apanAyeM, kyoMki cintA rAste para jo saccA sukhada aura zAzvata hai| pratyeka mAnavIya mastiSka kA eka roga hai| isa cintA . tarka aura soca ke liye manA isaliye hai ki se bacane ke liye usa cetanA ko yAda kareM, jo supara ina ulajhanoM meM, to hama pahale hI ulajhe haiM, isaliye | hai, jisase bar3ha ke koI nhiiN| cetanA, eka aisI zakti tarka-vitarka se kucha sIkhane meM samaya barabAda na karake | kA srota hai, jo sabake antasa meM vidyamAna hai| stuti hama calate haiM, usa patha para jo aba taka achUtA hai | karane se hama nirAzA, viSAda, avasAda aura anidrA jaisI yA jisako pAkara ke bhI hama, usakA samucita upayoga | sthitiyoM para niyantraNa kara sakate haiN| jaba hama parezAna na kara paaye| hote haiM, to hamArI zakti kA apavyaya hone lagatA hai, RSi-mahAtmAoM ne jisa mArga ko svayaM apanAyA | use rokeM aura use rokane kA sabase AsAna tarIkA usI para calane ke liye sadA gRhasthoM ko bhI prerita | hai paMcaparameSThI kI pUjA, stuti, unake guNoM kA AlhAdita kiyA hai| kaI manISiyoM kA vicAra hai ki zrAvaka ke | hokara gAna karanA, bhakti karanA, jora se stuti pddh'naa| SaTkarma eka arvAcIna paddhati hai, prAcIna paramparA to vahI | eka-eka karake caubIsa tIrthakaroM kA guNagAna, unake hai jo muniyoM kI hai| zrAvaka bhI muni kI taraha SaDAvazyakoM | sahasra nAma kA uccAraNa AsthA aura lagana ke sAtha kA pAlana karatA thaa| para dhIre-dhIre vyastatA bar3hI, prabhAvanA | apane ko usa mahA caitanyavAn, zaktimAn sattA ke prati meM utAra-car3hAva Aye to zrAvaka ina AvazyakoM se dUra | samarpita kara denaa| hama binA AsthA ke jI nahIM skte| ho gayA aura AcAryoM ne sama-sAmayikatA ko dhyAna meM | hama meM se hara eka kI kahIM na kahIM AsthA rahatI rakhate hue devapUjA Adi SaTkarma kA niyama banA diyaa|| hai| yaha AsthA eka zakti hai isa zakti ko mor3a deM -navambara 2008 jinabhASita 5 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ usa mUrti kI tarapha jo zAnta hai, jisakI mukha mudraa| tIsarA sUtra-pratyAkhyAna- yAnI pratidina apane meM anekoM rahasya chipe haiM, jisakI A~kheM aba isa vizva | durguNoM kA tyAga krnaa| hama pApoM ke piNDa haiM, hamAre kI ora dekhane ke liye nahIM uThatI haiM, jisane saba andara aneka durguNa haiM, hamane aneka mUrkhatAyeM kI hai| kucha kara liyA hai, isaliye hAtha para hAtha rakhe baiThA | So many Demerits I have. mere pAsa aneka chor3ane hai, jise kahIM nahIM jAnA hai, jo sthira hai, jisameM kAma | yogya, tyAgane yogya bhAva haiN| unake tyAga binA hama kabhI nahIM, vAsanA nahIM, cintA nahIM, mAna-apamAna kA ehasAsa bhI hIna bhAvoM se apanI AlocanAoM se apanI avyAvanahIM, usa vItarAga, nirvikAra ke caraNoM meM bhakti AsthA hArika pravRttiyoM se nijAta nahIM pA sakate haiN| ata: apane se bhara jaanaa| kisI ne kahA hai ki "AsthA una zaktiyoM durguNoM kA niSpakSa parIkSaNa kreN| AtmanirIkSaNa kreN| meM se eka hai jinake dvArA manuSya jIvita rahate haiM aura pratidina eka burI Adata ko nahIM karane kA saMkalpa isake pUrNa abhAva kA artha hai dharAzAyI ho jaanaa|" | lekara hama isa pratyAkhyAna se apanA manobala bar3hA sakate dUsarA sUtra hai- prArthanA, vandanA arthAt bandha | haiN| yadi hama List banAkara eka bure bhAva yA Adata nA- jaba hama caubIsa tIrthaMkaroM kI thor3I thor3I stuti | ko noTa karake nirIkSaNa kareMge to dekheMge hamArA vikAsa se sabake guNoM meM eka jaisA pana hI dekha lete haiM, to | huA hai| logoM ne mujhe pasanda kiyA hai aura hama svayaM mana hotA hai ki kyoM na hama eka hI mahApuruSa kA guNagAna | meM saMtuSTa haiN| ataH pratyAkhyAna manovaijJAnika DhaMga se Atmaacche DhaMga se kareM, basa isI manovRtti kA nAma hai vndnaa| | utthAna kA sopAna hai| eka hI tIrthaMkara/mahApuruSa kI cetanA meM apane ko dekhanA, caturtha sUtra-pratikramaNa / vaira kama- hamane kAmausI ke stuti-sarovara meM snAna karanA aura apane ko | krodha ke vaza hokara jo atikramaNa kiyA, apane svarUpa zuddha banA lenA aneka dvandvoM aura ulajhanoM ko jIte jAgate | se bahuta dUra calA gayA thA, usa saba kAyika-vAcikabhUla jaanaa| yahI jIvana kA vaha kSaNa hai, jaba hama mahasUsa | mAnasika vikAroM ko prAyazcitta karake apane Apa meM kara sakate haiM ki hA~, hamane Aja jIvana jiyA hai| bAkI | Ane kA yaha eka prakrama hai| Atma AlocanA se, vyartha kA jIvana to yU~ hI bitAyA hai| hara dina hameM aise hI | ke abhimAna se ugI ghAsa-phUsa rUpI burAiyoM ko hama jInA hai tAki cintA kI gaTharI ikaTThI hokara dimAga | usI dina kATa dete haiM, usa phasala ko hama bar3hane nahIM meM TyUmara kA rUpa na le le| DaoN0 kairela ne eka lekha | dete| maiM hI apanA mitra hU~ aura maiM hI apanA zatru huuN| meM kahA thA- "prArthanA kisI ke dvArA utpanna UrjA kA | apanI badakismatI kA kAraNa bhI maiM hU~ aura apane samunnata sabase sazakta rUpa hai| yaha zakti utanI hI vAstavika | bhAgya kA bhii| ataH apane meM rahane ke liye lauTanA hai jitanI kI gurutvAkarSaNa kI shkti| eka DaoNkTara hone hI pratikramaNa hai| hamane vigata maiM jo choTI choTI bAtoM ke nAte maiMne dekhA ki sabhI cikitsAoM ke asaphala | para bar3I-bar3I ulajhaneM banA lIM, mana meM vaira-burAI kA ho jAne ke bAda bhI loga prArthanA ke zAMta prayAsa dvArA | z2ahara bhara liyA vaha saba bhUla jAnA hI saccA pratikramaNa apane duHkha aura roga se mukta ho gye| prArthanA reDiyama hai| hameM sabako kSamA karanA hai| kSamA hI AtmA kA bala kI taraha camakadAra, apane Apa utpanna honevAlI UrjA | bar3hAtI hai| sabase bar3I hAra usI kI hai, jo dUsare se hai| prArthanA meM insAna samasta UrjA ke anaMta srota ke | vaira rakhatA hai| jisakA kisI se vairabhAva nahIM vahI jIvita saMparka meM Akara apanI sImita UrjA ko bar3hA sakatA | jIvana jItA hai| manovaijJAnikoM ne zodha karake isa tathya hai| jaba hama prArthanA karate haiM, to hama apane Apako ko ujAgara kiyA hai ki nyAyAlaya meM calanevAle usa avinAzI zakti ke sAtha jor3a lete haiM, jo pUre | pArivArika, sAmAjika mAmaloM meM adhikatara jhagar3e bhAIbrahmAMDa ko calAtI hai| jaba bhI hama dila se prArthanA | bhAI, pati-patnI, pitA-putra ke bIca choTI-choTI bAtoM karate hue Izvara ko saMbodhita karate haiM, hama apanI AtmA | se zurU hote haiN| yadi una choTI-choTI bAtoM ko usI aura zarIra donoM ko behatara banA lete haiN| aisA nahIM ho | samaya bhulA diyA jAya, mApha kara diyA jAye, to korTa sakatA ki koI bhI AdamI yA aurata eka pala ke | kacaharI taka jhagar3A kabhI na phuNce| mahAn vaha hai, jo liye bhI prArthanA kare aura use behatara pariNAma na mile|" | bar3I-bar3I bAtoM ko bhI bahuta tuccha samajhakara tanAvamukta 6 navambara 2008 jinabhASita Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahatA hai| jo loga choTI-choTI bAtoM ko tila kA tAr3a | nirdoSa nahIM ho pAtI hai| ataH samatA, sAmyabhAva kI . banAne jaisI mAnasikatA rakhate haiM ve na kevala dUsaroM kA | prApti ke liye kAyotsarga karanA pratidina mAnasika doSoM samaya barabAda karate haiM, balki apane Apako bhI kaSTa | kA atisAra karane ke liye atyanta Avazyaka hai| meM banAye rakhate haiN| sahI mAyane meM bhAvasahita pratikramaNa | chaThavA~sUtra-sAmAyika,antaH prajJA kI paricAyakakaranA, mana ko vizuddha, tarotAjA banAne kA sahI | he bhagavan! mere sAtha acchA yA burA jo bhI honA thA AdhyAtmika tarIkA hai| purAnI bAtoM ko mana meM rakhe | vaha acchA haa| vaha niyati thii| vaha karma kA aura rahanA aura usa vidveSa ke z2ahara ko samaya para na ugalane mAtra hamAre hI kiye karma kA phala hai| maiM taiyAra ha~ AgAmI kI Adata Nurvous break down jaise rogoM ko janma | samaya meM bhI una karmoM kA phala bhogane ko| jAgrata rahakara detI hai| dila ke tamAma rogoM para roka lagAne ke liye | | sukha aura duHkha ko harSa-viSAda rahita hokara mujhe anubhava yaha pratikramaNa hI zreSTha tarIkA hai| karanA hai| deha ko chor3akara mujhe kisI kA saMvedana nahIM ___paMcama sUtra-kAyotsarga yAnI dUra hai upasarga- isameM | hai| deha rogasahita hai, to bhI mujhe pIr3A se vicalita kAya ko chor3akara mAtra zvAsocchvAsa para mana ko TikAnA | | nahIM kara sakatI hai| pratyeka karma kA phala bhogane kI hotA hai| zvAsa hamArA sUkSma prANa hai| jisa samaya zvAsa | | svIkRti hI sahaja sAmAyika hai| AcArya zrI guNabhadra ke AvAgamana para dhyAna diyA jAtA hai usa samaya hama | jI kahate haiM ki roga ko dUra hone kA koI upAya ho, prANamaya ho jAte haiN| prANa eka zakti hai, jisase hamArA | to kara lo aura koI upAya na bacA ho, to samatAjIvana saMcAlita hotA hai| sahI mAyane meM jIvana kA Ananda | anudvega hI antima upAya hai| maiM isa upAya ko saharSa isI prakriyA meM hai| ve kSaNa hI hamane jiye haiM, jo hamane | svIkAra karatA huuN| nazvara deha meM rahakara bhI avinazvara prANoM ke sAtha jiye haiN| kAyotsarga meM prANa-UrjA kA | AtmA kA saMvedana, usakI prApti kI lagana aura anubhava saMcAra zarIra ke eka-eka aMga-upAMga ke antaraGga hisse | kA Atmika Ananda isa sAmAyika meM hai| isI prakriyA taka hotA hai| mana eka nayI UrjA se bhara jAtA hai| | kI parAkASThA, dhyAna aura samAdhi hai| yogAsana meM zavAsana isI kAyotsarga kA rUpa hai| mahA isa prakAra ye chaha Avazyaka vartamAna pariprekSya prANazakti ko dIrgha AyAma ke sAtha sUkSma ati sUkSma | meM zramaNa yA zrAvaka ke zArIrika aura mAnasika vikAsa banAnevAlA yogI isI kAyotsarga kI prakriyA se gujaratA | ke liye nitAnta Avazyaka haiN| mAtra zArIrika svAsthya hai| yaha prANAyAma kA eka aMga hai| pratyeka zramaNa, muni | hI saba kucha nahIM hotA hai, jisakI prApti ke liye Aja ke liye dina-rAta meM pratyeka Avazyaka kriyA se pUrva | kA yuga hara saMbhava prayatna kara rahA hai| zarIra ko saMcAlita aura pazcAt kAyotsarga niyAmaka hai| pramAdavaza kaheM yA | karanevAle zAzvata tattva AtmA kI ora kendrita karanesthiratA ke abhAva ke kAraNa kaheM, isa prakriyA kA sthAna | vAlI yaha SaD-AvazyakoM kI prakriyA bahu AyAmI hai| bahutAyata meM aba nava bAra NamokAra maMtra par3hane mAtra se | isa prakriyA se calanevAloM ko zarIra aura mana-vacana pUrA ho jAtA hai| isa kriyA ne kAyotsarga kA mahattva | kI svasthatA svataH prApta hogii| ataH sabhI cintA, tanAva, kama kara diyA hai| zramaNa yA zrAvaka yadi nau bAra NamokAra | daihika roga aura asthiratA ke nivAraNa ke liye ye maMtra ko zvAsocchvAsa ke AyAma ke sAtha pUrNa karate | SaDAvazyaka manovaijJAnika vizleSaNa se bahuta mahattva ke haiM yA mAtra zvAsocchvAsa ke sAtha, tabhI ve sahI kAyotsarga | hai| AtmazAnti pratyeka AtmA kA lakSya honA cAhiye, kA phala prApta kara sakate haiN| Agama meM isa kAyotsarga | jo icchAoM para vijaya prApta karake svayaM meM svayaM ke ke battIsa doSoM kA varNana hai, jinakI tarapha dhyAna zrAvaka dvArA hI prApta hotI hai| AcArya samantabhadra kahate haiMto dara, zramaNa bhI nahIM rakhate haiN| isa kAyotsarga kI 'svadoSazAntyA vihitAtmazAntiH' arthAta apane doSoM ke kamI se hI Age AnevAlI Atmika prakriyA, sAmAyika, / dUra hone se hI AtmazAnti prApta hotI hai| kalama zikhara taka pahu~cAtI hai, tIrthoM taka pahu~cAtI hai| kalama satya kA dharma pAlatI, Izvara taka pahu~cAtI hai| yogendra divakara, satanA ma.pra. navambara 2008 jinabhASita 7 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdikAla kI yAda dilAtI dIvAlI upAdhyAya zrI nirbhayasAgara jI kArtika mAha ke amAvasyA kI kAlI rAta apane / kA dIpamAlikA jalAkara jala, caMdana, akSata Adi aSTa aMdara divya-jyoti, divya-prakAza, divya-jJAna, divya-UrjA | dravya se pUjA evaM laDDU car3hAkara nirvANa kalyANaka manAyA aura vAstavika sukha ko AdikAla se hI samAhita kiye | jAtA hai| 24veM tIrthaMkara bhagavAn mahAvIra sa hue hai| prakAza ko jJAna kI pratimUrti AdikAla se mAnA | zAsana nAyaka haiM, unhoMne 12 varSa taka kaThora tapasyA gayA hai| jalate hue dIpaka kA prakAza jIvana aura jJAna | karake kevala jJAna prApta kiyA, phira 30 varSa taka saMsArika kA pratIka hai, jaba ki aMdhakAra ajJAna aura mauta kA prANiyoM ko ahiMsA dharma kA upedaza diyaa| kArtika kRSNa pratIka hai| dIpaka jalAnA jIvana meM sucitA, saMgharSa, trayodazI ko upadeza denevAlI dharmasabhA (samavazaraNa) ko nirbhayatA, svasthyatA, arthavRddhi, paramArtha siddhi Adi kA | chor3akara dhyAna-yoga meM lIna ho gye| isI upalakSya meM bhI pratIka hai, isalie dIpamAlikA jalAkara AnaMda manAnA dhanaterasa manAte haiN| phira bhagavAn mahAvIra svAmI ne eka parva hai jise dIvAlI, dIpAvalI, dIpotsava va jyoti- amAvasyA kI prAta:kAlIna belA meM nirvANa kI prApti parva ke rUpa meM manAyA jAtA hai| yaha dIpAvalI rASTrIya | kii| usa upalakSya meM solaha dIpaka jalAkara ardhya sahita parva nahIM balki aMtarASTrIya parva hai kyoMki yaha nepAla, | nirvANa laDDU car3hAkara dIpAvalI manAI jAtI hai| zrIlaMkA, maoNrizasa jaise dezoM meM dIpAvalI ke nAma se bhagavAn mahAvIra svAmI ke prathama ziSya gautama manAyA jAtA hai| yUnAna, IrAna, maleziyA aura araba dezoM | gaNadhara svAmI ne usI dina kevalajJAna kI prApti kii| meM yaha alaga-alaga samayoM meM jyoti-parva ke rUpa meM | usI upalakSya meM zAma ko gaNadhara-svAmI kI pUjA karake manAyA jAtA hai, jabaki varmA, jApAna aura thAIlaiNDa jaise | 8 yA 16 dIpaka jalAkara dIpAvalI manAte haiN| ATha dIpaka . dezoM meM toronagAzI nAma se manAyA jAtA hai| bhAratIya | ATha karmoM kA nAza evaM anaMta-jJAna, anaMta-sukha Adi saMskRti ke anusAra yaha eka anAdikAlIna parva hai| 8 guNoM kI prApti ke pratIka meM jalAte haiN| 16 prakAra jaina dharmAnusAra dIpAvalI- yuga ke Adi meM sUrya- | kI zubha-bhAvanA se dharmatIrtha ke nAyaka tIrthaMkara banate prakAza to thA, parantu agni aura dIpaka kA prakAza nahIM haiM, usI ke pratIka svarUpa 16 dIpaka jalAte haiN| pratyeka thA, taba jaina dharmAnusAra prathama tIrthaMkara AdinAtha svAmI | dIpaka meM 4-4 jyoti jalAI jAtI haiN| jo anaMta-jJAna, ne patthara se patthara ragar3akara ciMgArI dvArA agni kA | anaMta-darzana, anaMta-sukha, anaMta-zakti ke pratIka hotI AviSkAra karAkara bhojana pakAne evaM rAtri meM aMdhakAra | haiN| 16 dIpaka meM kula 64 jyoti jalatI haiM, jo 64 se bacane ke lie dIpaka jalAne kI zikSA dii| (asi, prakAra kI RddhiyoM ke pratIka hote haiN| jisakI paramparA masi. kRSi, zilpa, vANijya aura vidyA kI zikSA dI)| Aja bhI jainasamAja meM pravAhamAna hai| isa prakAra AdamI ne aMdhakAra para vijaya prApta kI jise dIpAvalIjyoti-parva ke rUpa meM mnaayaa| ataH dIpAvalI hameM usa zrIrAma kA ayodhyA Agamana- hindU dharma ke AdikAla kI yAda dilAtI hai, jaba mAnava ne agni | aneka saMpradAya haiM unameM aneka mAnyatAe~ dIpAvalI se ke darzana kiye the| parantu Aja alaga-alaga dharma evaM | jur3I haiN| jaise eka mAnyatAnusAra maryAdA puruSottama rAma saMpradAyoM se anekoM ghaTanAe~ isa dIpAvalI parva se jur3I ke 14 varSa vanavAsa ke uparAnta ayodhyA Agamana para huI haiN| jisakA svarUpa prAcIna kAla meM alaga thA aura logoM ne dIpa-mAlikA jalAkara svAgata kiyaa| isI vartamAna meM alaga hai| parantu prAcIna ghaTanAe~ Aja bhI | upalakSya meM dIpa jalAkara dIpAvalI mAnate haiN| parantu mahattvapUrNa haiN| | vAlmIki rAmAyaNa meM isakA spaSTa ullekha nahIM milatA bhagavAn mahAvIra svAmI kA nirvANa- jainadharma | hai| ke prarvataka 24 tIrthaMkara haiN| unake paMca-kalyANaka hote | narakAsura kA vadha- dUsarI mAnyatA anusAra narakAsura haiM, unameM jaba mokSa kalyANaka hotA hai, taba pratyeka tIrthaMkara | ne isa pRthvI para AtaMka phailA rakhA thA aura usane bala 8 navambara 2008 jinabhASita Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvaka 16 hajAra kanyAoM ko baMdI banA rakhA thaa| nArAyaNa / liyaa| bAda meM rAnI ko jJAta huA ki usakA hAra lakar3ahAre zrI kRSNa ne usakA vadha karake usake AtaMka se kanyAoM | ke pAsa hai| usa hAra ke mA~gane para lakar3ahArina ne kahA ko mukta kraayaa| isI khuzI meM logoM ne dIpa jalAkara | kArtika mAha kI amAvasyA ko rAjamahala sahita pUre miThAiyA~ bA~TI jise Aja bhI prativarSa dIpAvalI ke rUpa | nagara meM a~dherA rahegA aura mere ghara dIpa jalegA isa zarta meM manAte haiN| | para maiM tumheM hAra vApasa detI huuN| rAnI ne ise svIkAra govardhana pUjA- tIsarI mAnyatA anusAra indra ke | kara liyaa| kArtika kI amAvasyA ko usa lakar3ahAre kahane para gvAlabAloM ne indra kI pUjA karane indroja yajJa | ke ghara dIpa jalA, lakSmI ne usakA Adara-satkAra karane kA nizcaya kiyA kyoMki indra ne kahA ki isase | svIkAra kiyA aura vahIM sthAyI rahane lgiiN| ativRSTi aura anAvRSTi se bacA jA sakatA hai| jaba | bhairava evaM kAlI kI pUjA- pA~cavIM mAnyatA kRSNa ne yaha bAta sunI to unhoMne kahA- suvRSTi kA | anusAra jaba kalayuga kA prAraMbha huA, taba kAlI ne kAraNa govardhana pUjA hai| ataH sabhI indroja pUjA chor3akara | kalakI avatAra ko mAra karake samasta ka govardhana pUjA karane lge| indra ko jaba isa ghaTanA kI | karanA caahaa| isI uddezya se vaha rAkSasoM jAnakArI huI, taba indra ne krodha meM Akara pralayakArI | huI Age bar3ha rahI thIM ki kalakI rAkSasa apanA aMta varSA karane kI AjJA meghoM ko de dii| kRSNa ne aMgUThe | nikaTa jAnakara devoM kI zaraNa meM pahu~cA, taba unhoMne se govardhana parvata uThAkara evaM sudarzana cakra calAkara usa | salAha dI ki zaMkara bhagavAn ke pAsa jAu varSA se brajavAsiyoM kI rakSA kii| indra ne kRSNa ko | samAdhAna ho jaaegaa| bhagavAn zaMkara jI ne kahA tuma meM viSNu kA avatAra mAnakara kSamA mA~gI taba se govardhana | se koI eka merA rUpa dhAraNa karake rAste para leTa jaao| pUjA ke rUpa meM dIvApalI parva manAyA jAne lgaa| | bhairava ne ziva kA rUpa dhAraNa kiyaa| jaise hI kAlI dIpa jalAkara lakSmI pUjana- cauthI mAnyatA hai | kA paira usa para par3A hai vaise hI mukha se jIbha bAhara ki amAvasyA kI rAta ko dIpa jalAkara lakSmI pUjana | nikala AI aura saMhAra ruka gyaa| usa samaya 10 cAMdI karane se lakSmI usa ghara meM Akara sthAyI nivAsa karane | ke sikke bhairava dhAraNa kie hue the| isI upalakSya meM lagatI hai| isa mAnyatA anusAra eka kathA hai ki eka | dIpAvalI manAI jAne lgii| rAjA kI sAta beTiyA~ thiiN| rAjA ne beTiyoM se kahA ki | dIpadAna- chaThavIM mAnyatA hai ki bhagavAn vAmaNa tuma saba ye svIkAro ki tuma mere bhAgya kA khAtI ho| ne rAjA bali kI dharatI ko tIna kadama meM nApA thaa| isa bAta ko sunakara choTI beTI ne ise svIkAra nahIM | jisase mauta usake sAmane dikhane lagI thii| taba bhagavAn kiyA aura kahA maiM apane bhAgya kA khAtI huuN| taba usa | ne kahA jo vyakti amAvasyA kI pratyuSa belA meM snAna rAjA ne krodha meM Akara rAste se jA rahe lakaDahAre se | karake dIpa dAna karatA hai, use yamarAja yAtanA nahI detA usakA tatkAla vivAha kara diyaa| rAjakumArI apane | aura lakSmI sadA sahAyaka hotI haiN| lakar3ahAre pati ke sAtha prasannatApUrvaka calI gaI aura | sAtavIM mAnyatA anusAra prAcInakAla meM kArtika pati se kahA ki tuma kabhI khAlI hAtha ghara nahIM aanaa| | mAha kI amAvasyA ko dIpa jalAkara yAtrA karanA zubha lakar3ahAre ko eka dina kucha na milA to vaha marA huA | mAnate the| yAtrA karate samaya nAvika ke lie lakar3I sA~pa lekara ghara A gyaa| rAjakumArI ne use chata para | ke Upara U~ce dIpaka prakAza-staMbha kA kAma karate the| DAla diyaa| prAta:kAla rAnI ratnoM se jar3A sone kA hAra | jisake sahAre aMdhere meM bhI ve apane gantavya taka pahu~cate utArakara snAna karane lagIM, usa samaya eka giddha usa | the| hAra ko uThAkara lakar3ahAre ke ghara ke Upara se jA rahA (lekhaka ema.esa.sI. taka zikSA prApta karane ke bAda thA, taba mare hue sA~pa ko dekhakara giddha hAra chor3akara | upAdhyAya pada para pratiSThita digambara jainamuni haiN|) sA~pa lekara ur3a gyaa| rAjakumArI ne use uThAkara rakha navambara 2008 jinabhASita 9 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddha-parameSThI kA svarUpa aura unakI mahimA paM0 ratanalAla jI jaina, indaura anAdikAla se Aja taka anantAnaMta siddha paramAtmA / parameSTa, paramAnanda, paramajyoti, ajara, acara, acala, ho gaye, ho rahe haiM aura hoNge| jisa prakAra bhaTThI dhamanI | akSaya, akRta, akala, akatha, avedI, avikArI, asaMgI, Adi kAraNoM kI yuktipUrvaka yojanA karane se kiTTa kAlimA | araMgI, abhogI, ayogI, arogI, abhedI, akhedI, avinAzI, Adi saba maila nikala jAtA hai aura zuddha suvarNa kI | akrodhI, amAnI, amAyI, alobhI, arAgI, amohI, prApti ho jAtI hai, usI prakAra jo yaha saMsArI AtmA | agada, agama, ajaya, nirmeda, nirvikalpa, nirAkAra, niraMjana, jJAnAvaraNAdi (ghAti-aghAti) karmoM se malina ho rahA hai | nirmala, nirbhaya, nirmama, nirmohI, nirlepa, nirvadhi, nirvikAra, use zuddhopayoga rUpa bhaTThI meM tapAkara jisane ghAtiyA- | nirvighna, jagatdayAla, jagatpratipAla, jagadAdhara, jagatketu, aghAtiyA karmarUpa kAlimA ko nikAla kara, zuddha svarUpa | jagadAnanda, jagadIza, jagannAtha, jagadIzvara, jagadguru, kI prApti kI hai aura jo lokazikhara para virAjamAna | jagajjyoti, mahAjJAnI, mahAdhyAnI, mahAtejasvI, mahAnubhAva, huA hai, jo sUkSmatva, avagAhanatva aura agurulaghutva Adi | mahApuruSa, mahAprabhu, mahAbalI, mahAtmA, dInabandhu, dInAnAtha, guNoM se sahita hai vaha siddhAtmA hai| dInadayAla, dInarakSaka, dInavatsala, jJAnasAgara, jJAnagamya, jo pUrNarUpa se apane svarUpa meM sthita hai, kRtakRtya | jJAnadIpaka, jJAnavAn, guNaratnAkara, kSamAsAgara, dharmadivAkara, haiM, jinhoMne apane sAdhya ko siddha kara liyA hai aura | azaraNa-zaraNa, bhavabhayaharaNa, zivasukhakaraNa, satvAnuzaraNa, jinake jJAnAvaraNAdi ATha karma naSTa ho cuke haiM unheM | kumatikuThAra, pApa-viDAra, jJAnapracAra, zakti saMcAra, siddha kahate haiN| patitapAvana, bhaktavatsala, saccidAnanda, sadAnanda, buddhAnanda, jinhoMne sudUra bhUtakAla se bA~dhe hue ATha prakAra | jJAnAnanda, nijAnanda, paramAnanda, sarvajJAna, sarvadarzanAdi ke karmoM ko zukladhyAna-rUpa agni ke dvArA naSTa kara uttamottama guNAMkRta siddha parameSThI haiN| diyA hai athavA siddha-gati ko prApta kara liyA hai aura ___ AcArya nemicandra siddhAMtacakravartI dravyasaMgraha meM siddha jo punarjanma se chUTakara pUrNarUpa se apane ko prApta kara parameSThI kA svarUpa kahate haiMcuke haiM aise siddhoM ko niraMtara namaskAra hai| NikkammA aTThaguNA kiMcUNA caramadehado siddhaa| ye siddha bhagavaMta aMjanasiddha, guTikAsiddha, khaDga- | loyaggaThidA NiccA uppAdavaehiM sNjuttaa|| (gA.14) siddha, mAyA-siddhAdi se vilakSaNa svAtmopalabdhi-rUpa jo jIva jJAnAvaraNAdi ATha karmoM se rahita haiM, kevalajJAnAdi anaMtaguNoM se yukta haiN| kundakunda svAmI | samyaktva Adi ATha guNoM se sahita haiM aura aMtima zarIra niyamasAra meM kahate haiM se kucha kama haiM aura urdhvagamana svabhAva se loka ke NaTThaTThakammabaMdhA aTThamahAguNasamaNNiyA prmaa| agrabhAga meM sthita haiM, nitya haiM tathA utpAda, vyaya, dhrauvya loyaggaThidA NiccA siddhA te erisA hoNti|| se yukta haiM ve siddha paramAtmA haiM aura bhI, (gA. 72) NaTThaTThakammadeho loyAloyassa jANao dtttthaa| jinhoMne aSTakarmoM ke bandhanoM ko nAza kara diyA purisAyAro apyA siddho jhAeha loysihrttho|| hai, jo ATha mahAguNoM se sahita haiM tathA lokAgra meM sthita (gA. 51) nitya aura avinAzI haiM ve siddha haiN| tathA janma-maraNa ___ATha karmoM tathA pA~ca zarIroM se rahita, loka-aloka se rahita, utkRSTa, aSTakarmoM se dUravartI, zuddha jJAna, darzana, ko jAnane va dekhanevAle, puruSAkAra se loka ke zikhara sukha, vIrya cAra svabhAvadhArI, kSayarahita, avinAzI tathA | | para sthita AtmA siddha-paramAtmA haiM, unakA dhyAna kro| chedarahita-tattva hI siddha paramAtmA haiN| siddha parameSThI AcArya nemicandra siddhAMtacakravartI gommaTasAra anantajJAnI haiM, kRtakRtya haiM, devAdhideva haiM, indra-cakravartI- | jIvakANDa meM kahate haiMtIrthaMkara Adi samasta mahApuruSoM ke dvArA vaMdanIya paramapuruSa, | aTThavihakammaviyalA, sIdIbhUdA NiraMjaNA nniccaa| paramabrahma, paramadeva, paramezvara, paramakRpAlu, paramadayAlu | aTThaguNA kidakiccA, loyaggaNivAsiNo siddhaa|| (gA.68) 10 navambara 2008 jinabhASita Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo jJAnAvaraNAdi aSTakarmoM se rahita haiM, ananta / jJAnAvaraNAdi ATha prakAra ke karmoM se mukta hue, / sukharUpI amRta ke anubhava karanevAle zAntimaya haiM, | ATha guNoM se sampanna aSTama pRthvI (ISatprAgbhAra) arthAt mithyAdarzanAdi bhAvakarmarUpI aJjana se rahita haiM, samyaktva, | mokSabhUmi meM sthita aura apane kArya ko jinhoMne samApta jJAna, darzana, vIrya, avyAbAdha, avagAhana, sUkSmatva, agurulaghu | kara diyA hai una anupama siddhoM ko maiM nitya namaskAra ye ATha guNoM se sahita haiM, kRtakRtya haiM- arthAt jinheM | karatA huuN| koI kArya karanA bAkI nahIM rahA hai, loka ke agrabhAga jinhoMne jJAnAvaraNa kI pA~ca, darzanAvaraNa karma kI meM nivAsa karanevAle haiM ve siddha paramAtmA haiN| aura bhI, | nau, vedanIya karma kI do, mohanIya karma kI aTThAIsa, jaha kaMcaNaggigayaM, muMcai kiTTeNa kAliyAe y| Ayu karma kI cAra, nAma karma kI tirAnave, gotrakarma taha kAyabaMdhamukkA, akAiyA jhaannjogenn|| | kI do aura aMtarAya kI pA~ca isa prakAra AThoM karmoM (gA.203) | kI 148 prakRtiyoM ko naSTa kara diyA hai ve siddha paramAtmA jisa prakAra solaha tAva ke dvArA tapAe hue suvarNa | hote haiN| una siddhoM ne jo sukha prApta kara liyA vaha meM bAhya kiTTikA aura abhyantara kAlimA ina donoM hI | atizaya arthAt saMsAra avasthA meM prApta sukhoM se bahuta prakAra ke mala kA bilkula abhAva ho jAne para, phira | adhika hai, avyAbAdha bAdhA se rahita hai arthAt usa kisI dUsare mala kA sambandha nahIM hotA usI prakAra | sukha kI anubhUti meM kabhI bAdhA nahIM aatii| ananta mahAvrata aura dharmadhyAnAdi se susaMskRta evam sutapta AtmA | hai-usakA kabhI anta nahIM hotA, anupama hai- usakI meM se eka bAra zukladhyAna rUpI agni ke dvArA bAhya | tulanA saMsAra ke kisI bhI sukha se nahIM kI jA sktii| kAya aura antaraMga malakarma ke sambandha ke sarvathA chUTa | utkRSTa hai, indriya viSayoM se atIta hai| siddha pada prApta jAne para phira unakA bandha nahIM hotA aura ve sadA ke karane se pahale aisA sakha kabhI prApta nahIM haA aura lie kAya aura karma se rahita hokara siddha ho jAte haiN| prApta ho jAne ke bAda vaha kabhI chUTatA nahIM, sadA banA AcArya kandakandasvAmI niyamasAra meM kahate haiM- | rahatA hai| ve paramAtmA maila se rahita haiN| zarIra se, indriyoM NakammabaMdhA aTTamahAguNasamaNNiyA prmaa| se rahita haiN| kevala jJAnamaya haiM, vizuddha haiM, paramapada meM loyaggaThidA NiccA, siddhA te erisA hoti|| | sthita haiM, paramajina haiM, mokSa ko denevAle haiN| ve avinAzI (gA. 72) | haiM, nitya haiM, acala haiM aura Alambana rahita haiN| Age paripUrNarUpa se antarmukhAkAra dhyAna aura dhyeya ke | gamana nahIM krte| niyamasAra meM AcArya kundakunda kahate vikalpa se rahita jo nizcaya parama zukladhyAna hai usa | haiM kidhyAna ke bala se ATha karmoM ke bandhasamUha ko jinhoMne | NivvANameva siddhA, siddhA NivvANamidi smuddittttaa| naSTa kara diyA hai jo kSAyika samyaktva, anaMtajJAna, kammavimukko appA, gacchai loyggpjjtN|| anantadarzana, anantavIrya, sUkSmatva, avagAhanatva, agurulaghutva (gA. 183) aura avyAbAdhatva ina ATha guNoM kI puSTi se santuSTa nirvANa (avasthA) hI siddha (avasthA) hai aura haiN| tIna tattva ke svarUpoM meM viziSTa guNoM ke AdhArabhUta | siddhAvasthA hI nirvANa hai| arthAt nirvANa aura nirvANahone se jo parama haiM arthAt bahistattva, antastattva aura | | prApta jIva meM koI bheda nahIM hai| AtmA karmoM se mukta paramAtma tattva svarUpa haiN| tIna loka ke zikhara se Upara | hotI hai, vaha mukta hote hI Upara loka ke agrabhAga taka gati-heturUpa dharmAstikAya kA abhAva hone se loka ke | jAtI hai jahA~ na sAMsArika sukha, na dukha, na pIr3A, na agrabhAga (tanuvAtavalaya) meM virAjamAna haiM, vyavahAranaya | bAdhA, na janma, na maraNa, na karma hai, na nokarma hai, na se abhUtapUrva paryAya se pracyuta na hone se jo nitya haiM, | cintA hai, na Arta aura raudradhyAna hai tathA dharmyadhyAna aura avinAzI haiM aise ve bhagavAn siddhaparameSThI hote haiN| zukladhyAna bhI nahIM hai vahI nirvANa hai| ___ 'siddhabhakti' meM kahA gayA hai AcAryadeva go. jIvakAMDa meM guNasthAnAtIta siddhoM aTThavihakammamukke aTThaguNaDDhe aNovame siddhe| | kA varNana karate haiMaTThama puDhaviNiviTThe NiTThiyakajje ya vaMdimoM nniccN||| siddhoM kA svarUpa kathana karane se anyamatAvalambI navambara 2008 jinabhASita || Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apane-apane mata ke anusAra Izvara ko vibhinna ruup| kA tyAga karanA kAryakArI nahIM hai| sampUrNa parigraha kA se mAnate haiM, una sabake mata kA sarvadA nirAkaraNa ho | tyAgI hI mukta avasthA ko pA sakatA hai| jaba darzanamohanIya jAtA hai jaise kA tathA cAritramoha kI anantAnabaMdhI caukaDI kA sarvathA 1. sadAziva mata ke anuyAyI jIva ko sadA karma | kSaya ho jAtA hai, taba kSAyika jJAnarUpI sUrya prakaTa hotA se rahita hI mAnate haiN| usake nirAkaraNa ke lie unase | hai| vahI kSAyika samyagdRSTi kSapaka zreNI para ArohaNa karake kahA gayA ki ATha karmoM se rahita hone para jIva siddha | ghAtiyA karmoM ko nAzakara kevalajJAnI banate haiM tathA avasthA ko prApta hotA hai| aghAtiyA~ karmoM ko bhI dhyAna kI agni meM bhasma karake 2. sAMkhyamata meM bandha, mokSa, sukha, dukha Adi | kaMcana samAna bana jAte haiN| jaise sphaTika maNi jahA~ se prakRti ko hote haiM, AtmA ko nahIM-isake nirAkaraNa bhI dekho vahIM se hI nirmala, svaccha, sundara hai isI prakAra ko 'anantasukha' svarUpa vizeSaNa diyA hai| | se siddhoM kA AtmasvarUpa niSkalaMka hotA hai| pravacanasAra 3. eka anya mata mukta jIva ko lauTanA mAnatA meM bhI kSAyika atIndriya jJAna kI mahimA kA kathana hai| usako dUSita karane ke lie niraMjana arthAt bhAvakoM se rahita batAyA, kyoMki navIna karmabandha na hone se saMsAra | apadesaM sapadesaM muttamamuttaM ca pjjymjaadN| meM siddhAtmA kA Agamana nahIM hai| palayaM gayaM ca jANAdi taM NANamadiMdiyaM bhaNiyaM // 41 // 4. bauddhoM kA mata hai ki sampUrNa padArtha kSaNika | jo jJAna pradezarahita paramANu vagairaha ko, pradeza sahita haiN| isa siddhAnta ko dUSita karane ke lie kahA ki jIvAdi dravyoM ko, mUrta aura amUrta padArthoM ko tathA unakI Izvara (siddha) nitya haiM, zAzvata haiM, vinAza ko prApta | Age honevAlI aura naSTa huI paryAyoM ko jAnatA hai usa nahIM hote haiN| jJAna ko atIndriya jJAna kahA hai| usa jJAna kI mahimA 5. naiyAyika tathA vaizeSika mukta avasthA meM buddhi | kA varNana nahIM ho sktaa| paMDita dyAnatarAyajI siddhapUjA Adi guNoM kA vinAza mAnate haiM, unako samajhAte hue | meM likhate haiM "yamarAja kI coTa bacAyaka ho, arthAt A. deva kahate haiM ki siddha jJAnAdi ATha guNoM se sahita | chadmasthoM se nahIM jItanevAle kAla (mRtyu) ko bhI Apane haiM aura ye guNa kabhI abhAva ko prApta nahIM hote haiN| | jIta liyaa| jaba janma hI nahIM to mRtyu kahA~ se hogii| jo Izvara ko sRSTi kA kartA mAnate haiM, racanA | "tuma dhyeya mahAmuni dhyAyaka ho" arthAt he siddha parameSThI karanevAle mAnate haiM unase kahA gayA hai ki Izvara to bhagavAn! Apa dhyeya haiM, kendra haiM, dhruva haiM, viSaya haiM, kRtakRtya avasthA ko prApta ho gae haiM, unheM koI bhI | isa kAraNa tapasvI mahAmuni santa Apa kA dhyAna karate kArya karanA zeSa nahIM rahA hai| haiN| 'jagajIvana ke mana bhAyaka ho' saMsArI prANI jaba 6. eka aura mata hai jisake anusAra-mukta jIva | dukhI hotA hai taba ApakI hI pukAra karatA hai| ApakA hamezA Upara hI gamana karatA jAtA hai kabhI jIva ThaharatA | nAma smaraNa karane se hI asAtA kA rasa sUkhakara sAtArUpa hI nhiiN| unheM bhI guru batAte haiM ki jahA~ taka dharmadravya pariNata ho jAtA hai| prabhu Apa sabake manabhAvana ho| kA astitva hai arthAt lokAgra taka hI jAte haiM, Age | 'jaya riddhi susiddhi bar3hAyaka ho' Apa sukhakAraka gamana nahIM karate haiM, vahIM sthita ho jAte haiN| isa prakAra AtmakalyANaka, bhavyoM ko manavAMchita sAmagrI denevAle nIti evaM nyAya se avirodha siddhoM kA svarUpa batAyA | haiN| siddha-parameSThI itane pavitra haiM ki unake nAmasmaraNa gayA hai| mAtra se hI janmajanmAntara ke pApakarma tar3Atar3a TUTa jAte bhAvaprAbhRta meM kundakunda svAmI kahate haiM ki- hai| eka jIva jisa bhUmi se mukta hotA hai usa bhUmi bhAvavimutto mutto Na ya mutto bNdhvaaimittenn| | ke darzana se hI itanA sAtizaya puNyabaMdha hotA hai ki iya bhAviUNa ujjhasugaMdhaM abbhaMtaraM dhiirN||(gaa.43)| usakA varNana nahIM kara skte| kavi ne kahA hai jo rAgAdi bhAvoM se mukta hai vahI mukta hai| kintu | kAgaja saba dharatI karU~, lekhanI saba bnraay| jo bandhu bAndhava Adi se mukta hai vaha mukta nahIM hai| sAta samudra kI masi karU~ bhu guNa likhA na jaay|| arthAt abhyantara parigraha ke hote hue mAtra bAhya parigraha / sArI pRthvI kA kAgaja banAo, sAre vRkSoM kI 12 navambara 2008 jinabhASita Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalama banAo, sAre samudroM kI syAhI banAo aura sarasvatI / se mahArAjA, usase adhika arddhacakravartI, jaghanya bhogabhUmi ` ko prabhuguNa likhane ke lie biThAo, kAgaja, kalama, syAhI samApta ho jAyeMge lekina siddhoM ke sukha kA, guNoM kA varNana pUrA nahIM hogA / ke jIva, madhyama bhogabhUmivAle, utkRSTa bhogabhUmivAle deva, indra 16 svarga, nau graiveyaka, 9 anudiza, 5 paMcottara vAle kramaza: adhika-adhika sukhI haiN| usameM bhI sarvArthasiddhivAle deva adhika sukhI haiN| sabhI sarvArthasiddhi vAle devoM ke sukha ko bhI anaMta se guNA karo to bhI siddhoM ke sukha kI barAbarI nahIM ho sktii| kyoMki vaha atIndriya, sahaja, avyAbAdha, Atmika svAdhIna haiM zeSa saba indriyajanya, kSaNika vinAzI parAdhIna sukhAbhAsa hI haiN| aise sukha ko kaise prApta kareM? koI majadUra kAvaTikA dvArA nirantara bojhA DhotA hai aura usase rahita hone para sukhI hotA hai / aise hI saMsArI jIva kAya kI kAvaTikA se anaMta duHkhoM ke kAraNa karmarUpI bojha ko lekara nAnA gatiyoM meM liye liye phiratA hai| pariNAmataH duHkhoM ko bhogatA hai / bhISma pitAmaha jaba yuddha bhUmi meM maraNAsanna avasthA meM the taba do cAraNaRddhidhArI munIzvara Ate haiM, Namo siddhANaM' kahane ko kahate jisake prabhAva se ve svarga meM deva hote hai| tIrthaMkara kisI ke sAmane jhukate nahIM haiM, lekina jaba vairAgya kI dhArA bahatI hai, dIkSA ke lie uddhata hote haiM usa samaya " namaH siddhebhyaH " kahakara siddha bhagavAn ko sAkSI meM rakhakara hI dIkSA lete haiN| jaise sUrya uSNatA kA aura prakAza kA utkRSTa AdhAra hai, samudra jala kA utkRSTa AdhAra hai usI prakAra siddha bhagavAn Ananda-sukha zAnti ke utkRSTa AdhAra haiN| eka mukha meM eka jIbha hotI hai, usase koI kAma nahIM cala sakatA isIlie eka mukha meM ananta jIbha lagAo, aise ananta mukha banAoM aura usase siddhoM ke eka samaya ke sukha kA anantavA~ bhAga lo to bhI varNana nahIM hogaa| tIna loka tIna kAla ke pUre zabdoM ko ekatrita karo, use bhI anaMtAnaMta guNA kara lo, idhara siddhoM ke eka samaya ke sukha kA anantavA~ bhAga lo, varNana karane se pUrI zabdarAzi samApta ho jAyegI lekina sukha kA varNana nahIM ho pAyegA, use to mAtra kevalI hI jAna sakate haiN| kyoMki zabda sImita haiM, aura sImita zabda asImita, atIndriya sukha kA varNana nahIM kara sakate / tiryaMca se manuSya sukhI hai| manuSyoM se rAjA, rAjA nAgapura meM paMcakalyANaka evaM gajaratha mahotsava mahArASTra kI dharatI para prathama bAra saMta ziromaNi AcArya vidyAsAgara jI mahArAja ke sasaMgha sAnnidhya meM bRhada paimAne para paMcakalyANaka pratiSThA evaM gajaratha mahotsava kA Ayojana tulasInagara nAgapura meM dinAMka 3 disambara se 9 disambara taka navanirmita bhavya jinAlaya ke prAMgaNa 'vidyAdhAma' meM sampanna hogaa| AcArya vidyAsAgara jI evaM saMghastha 38 sAdhuoM kA dinAMka 15 navambara ke pazcAt nAgapura Agamana hogaa| aisI jAnakArI pracArapramukha 'mahendra jaina rUpAlI' evaM DaoN0 saMtoSa modI ne dI hai| brahmacArI zrI vinaya bhaiyA ke mArgadarzana evaM di. jaina paravArapurA maMdira TrasTa ke sAnnidhya meM yaha Ayojana sampanna hogA / mahendra jaina "rUpAlI" mo. 9822061288 hai, isa prakara siddhoM kA sukha anupama hai, alaukika usakA varNana nahIM ho sktaa| ve itane pavitra haiM ki unake nAma lene mAtra se hI janmajanmAntara ke pApa karma dUra ho jAte haiN| jinheM sampUrNa sukha kI prApti ho gaI hai aise anantasukha ke dhArI anantAnanta siddha- paramAtmA ho gaye haiM, ho rahe haiM aura hoMge, unako merA mana-vacana-kAya se, atyaMta bhaktibhAvanA se, sabako eka sAtha va pratyeka ko alaga-alaga namaskAra ho / 'vAtsalyaratnAkara' ( khaNDa 2 ) se sAbhAra pAThazAlA zikSaka dakSatA saMvarddhana zivira dharmodaya parIkSA borDa, sAgara dvArA 21 sitambara se 28 disambara taka ke pratyeka ravivAra ko pAThazAlA ke zikSakoM ko zikSaNa kalA meM dakSa karane ke lie 'zikSaka dakSatA saMvarddhana zivira' kA Ayojana AsapAsa kI 5-7 pAThazAlAoM kA samUha banAkara dopahara 11 baje se 5 baje taka kiyA jaayegaa| isa zivira meM jo bhI zikSaka bhAga lenA cAheM, ve nimna nambara para saMparka kara tArIkha taya kareM / saMparka sUtra- bra0 bharata jaina rajisTrAra dharmodaya parIkSA borDa, sAgara mo. 9424951771 navambara 2008 jinabhASita 13 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavanatrika deva jinabhaktoM kA sammAna karate haiM yA upakAra? ___paM. sunIlakumAra zAstrI vigata varSoM meM uparyukta viSaya para bahuta se lekha / vajramaya chatra tAnakara sthita ho gyii| (dekheM uttarapurANa evaM pastikAe~ dRSTigocara huI haiN| zAstrIya pramANoM ke | parva 73/139-141) parantu 'prAkRta vidyA' janavarI-mArca anusAra to yaha bhalI prakAra siddha hai ki jinabhaktoM para | 2008 aMka ke pR. 62 ke anusAra 'padmAvatI ke mastaka jaba-jaba kaSTa Ae haiM, taba-taba caturtha kAla evaM paMcama para virAjamAna bhagavAn pArzvanAtha kI pratimAe~ 16vIM kAla meM bhaktoM ke dvArA, jinendra prabhu kI bhakti yA smaraNa | zatAbdI IsavI ke AsapAsa paMthavyAmoha ke kAraNa bananA karane para, devoM ne unake saMkaTa dUra karake unakA sammAna | prArambha ho gaIM jo galata nirUpaNa thaa|' isase pUrva elorA kiyA hai| Adi meM jitanI bhI upasargasahita dharaNendra-padmAvatI kI prathamAnuyoga ke granthoM meM aise aneka udAharaNa maujUda | mUrtiyA~ milatI haiM, ve uparyukta uttara-purANa ke uddharaNa haiN| ina granthoM meM eka bhI udAharaNa aisA dekhane ko nahIM ke anusAra hI milatI rhiiN| yaha galata paramparA bhaTTArakoM milatA ki bhaktoM ne bhavanatrika devoM kI pUjA-bhakti kI | ke kAla se prAraMbha huii| isI prakAra vartamAna meM paMthavyAmohaho aura devoM ne una bhaktoM para upakAra karate hue, unakA | pUrvaka bhavanatrika devoM ke upakAroM kI jo carcA par3hane kaSTa dUra kara diyA ho| yadyapi yaha satya hai, phira bhI meM AtI hai, vaha bhI artha kA anartha mAtra hI hai, raMca jainasamAja kA eka varga abhI bhI bhavanatrika devoM kI | mAtra bhI Agama sammata nahIM hai| svAdhyAya premiyoM ko pUjA-arcanA-AratI isa Azaya se karatA huA dekhA | cAhie ki ve aise lekhoM ko Agama ke uddharaNa se milAte jAtA hai ki ye bhavanatrika deva hamako sAMsArika-sukha | hae pddh'eN| pradAna kara hama para upakAra kara deN| eka lekha pichale dinoM aisA bhI par3hane meM AyA ___ kaI mAha pUrva padmAvatI ke upakAra saMbaMdhI lekha | hai, jisakA Azaya hai ki rAjakumAra nami-vinami para kucha patrikAoM meM par3hane ko mile| una lekhoM ko jaba | padmAvatI ne bar3A upakAra kiyaa| isa pUre lekha meM eka Agama ke pariprekSya meM dekhA gayA, to unako lekhaka ke bhI sthAna para kisI zAstrIya uddharaNa meM padmAvatI kA mana kI nitAnta kalpanA rUpa pAyA gyaa| una lekhoM meM nAma nahIM hai, jabaki lekhaka ne svecchA se lekha ke zIrSaka zAstrIya uddharaNa to diye gae, parantu una uddharaNoM meM padmAvatI | meM 'padmAvatI kA upakAra' likhA hai| Azcarya to yaha kA nAma (mUla graMtha meM) kahIM bhI par3hane ko nahIM milaa| | hai ki nami aura vinami to bhagavAn AdinAtha ke kAla lekhaka ne Agrahagrasta hokara zAstroM meM ullekha na hone | meM hue the (arthAt Aja se lagabhaga eka kor3Akor3I para bhI padmAvatI kA nAma jor3a diyA, kyoMki unako | sAgara pUrva) AdipurANa ke 18veM parva meM isa prakaraNa padmAvatI kA upakAra dikhAnA thaa| jainasamAja bholI hai, | meM dharaNendra kA nAmollekha to hai, unakI patnI yA padmAvatI vaha to mAtra itanA dekhatI hai ki kisI AcArya ne zAstrIya | kA ullekha hI nahIM hai| phira isa lekha meM padmAvatI uddharaNa dete hue yadi koI lekha likhA hai, to vaha prAmANika | kA nAma kahA~ se A gayA? dUsare, dharaNendra ne bhI nami hI hogaa| vartamAna meM samAja meM sArI galata paramparAe~ | aura vinami para koI upakAra nahIM kiyA, balki unako isI AdhAra se vikasita hotI calI jA rahI haiN| 12vIM | rAjya dilAkara, rAjyAbhiSekapUrvaka sammAna kiyaa| aise zatAbdI ke bAda bhaTTArakakAla meM bhI bhaTTArakoM ne jainasamAja bhramapUrNa lekha ko par3hakara samAja gumarAha ho rahA hai aura ko isIlie ajJAnI banAkara rakhA tAki samAja unakI samajha rahA hai ki padmAvatI devI ne hI rAjakumAra namigalata paramparAoM kA virodha na kara ske| vAstavikatA | vinami para upakAra kiyA thaa| vaha padmAvatI vahI thIM, to yaha thI ki bhagavAn pArzvanAtha para jaba kamaTha ke | jo Ajakala bhagavAn pArzvanAtha se saMbaMdhita pracArita kI jIva ne upasarga kiyA, taba 7 dina bAda dharaNendra ne unake | jAtI haiN| ataH yadi unakI hama para bhI kRpA ho jAe, Upara phaNAoM kA samUha AvRta kiyA aura usakI | to vaha hamAre Upara bhI upakAra kareMgI, yaha bilakula patnI, munirAja pArzvanAtha evaM dharaNendra ke phaNoM ke Upara / galata dhAraNA hai| 14 navambara 2008 jinabhASita Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aise hI eka lekha meM ye zabda bhI par3hane meM Aye 'aise bhavya samyagdRSTi dharaNendra evaM padmAvatI deva aura devI, samasta tIrthaMkaroM, AcAryoM, sAdhuoM evaM jinazAsana bhaktoM para sadA upakAra karate haiN|" yaha prakaraNa atyanta vicAraNIya hai / dharaNendra ke dvArA bhagavAn pArzvanAtha kA saMkaTa dUra karanA, usake dvArA bhagavAn para upakAra mAnA jAe yA sevA / kyA ye bhavanatrika deva tIrthaMkaroM yA AcAryoM para upakAra kara sakate haiM? kabhI nahIM kara skte| ye to unake kiMkara haiM / uparyukta AgamapramANoM se spaSTa hai ki dharaNendra, yogya haiM isa prakaraNa meM nimnalikhita bAteM hamezA yAda rakhane padmAvatI, kSetrapAla Adi kisI bhI jIva para upakAra nahIM krte| svayaM jIva kA yadi sAtAvedanIya kA udaya ho, taba hI ye sahAyatA karate hue dekhe jAte haiN| ina devI-devatAoM kI pUjA-AratI to mahAn mithyAtva kA kAraNa hai, ataH sAMsArika sukhoM ke lie bhI inakI ArAdhanA karanA ucita nahIM / jinendra bhagavAn kI bhakti to sAtizaya puNyabaMdha meM kAraNa hotI huI, samasta sAMsArika sukha ko to pradAna karatI hI hai, paramparA se mokSaprApti meM bhI kAraNa hai| hamako bar3e bhAgya se mahAn durlabha manuSya - paryAya aura digambara jaina - kula meM janma milA hai, hama sabako cAhie ki uparyukta bhramapUrNa lekhoM ko par3hakara bhramita na hoM aura jinendra bhagavAn kI bhakti ko hI parama upAdeya mAnakara anya devI-devatAoM kI pUjA, AratI, bhakti se dUra rheN| yaha bhI dhyAna rakheM ki yadi apane sira para bhagavAn pArzvanAtha kI mUrti rakhI huI padmAvatI devI kI mUrti hai, to vaha bhI pUjanIya nahIM hai / ina mUrtiyoM kI paMcakalyANaka pratiSThA nahIM hotI / bhagavAn pArzvanAtha kI pUjA ke bahAne inakI pUjA, AratI kabhI na kareM / isa lekha kA Azaya yaha kadApi nahIM hai ki dharaNendra, padmAvatI Adi kA anAdara, tiraskAra, avahelanA yA apamAna kiyA jaae| ye kadAcit samyagdRSTi ho sakate haiM, ataH asaMyatasamyagdRSTi ke sAtha kiyA jAnevAlA vyavahAra 'jaya jinendra' taka kiyA jA sakatA hai| sikandarA, AgarA, u.pra. 1. yadi bhagavAn pArzvanAtha kA upasarga dUra karane ke kAraNa hama dharaNendra - padmAvatI kI pUjA karate haiM, to kyA samAdhigupta aura trigupta nAmaka munirAjoM para zera ke dvArA AkramaNa karane para eka sUkara ke dvArA munirAjoM kI rakSA karane ke kAraNa, usa sUkara ko bhI pUjya nahIM mAnanA par3egA ? 2. kucha mUrtiyoM meM bhagavAn pArzvanAtha ke caraNoM ke nIce jo dharaNendra- padmAvatI dikhAye jAte haiM, ve isa bAta ke paricAyaka haiM ki ve bhagavAn ke sevaka haiN| isa aMkana ke kAraNa unameM pUjyatA nahIM bntii| 3. ina devI-devatAoM kI pUjA kucha bhI phala nahIM detI hai / bRhadravya saMgraha gAthA 41 kI TIkA meM likhA hai ki 'jo jIva khyAti, pUjA, lAbha, rUpa, lAvaNya, saubhAgya, putra, strI, rAjya Adi vaibhava ke lie rAgadveSa se Ahata, Artta aura raudra pariNAmavAle kSetrapAla, caNDikA Adi mithyA devoM kI ArAdhanA karate haiM, use devamUr3hatA kahate haiN|' ve deva kucha bhI phala nahIM dete| 4. kucchiyadevaM dhammaM kucchiyaliMgaM ca vaMdae jo du / lajjAbhayagAravado, micchAdiTThI have so hu // mokSapAhur3a 92 / artha- jo sUrya, candra, yakSa Adi khoTe devoM kI, khoTe dharma va khoTe liMga kI vaMdanA namaskAra yA abhi / vAdana, lajjA, bhaya yA gArava se karatA hai, vaha mithyAdRSTi hotA hai| zrI kArtikeyAnuprekSA meM isa prakAra kahA haievaM pecchaMto vihu gaha bhUya-pisAya- joiNI - jakkhaM / saraNaM maNNai mUDho, sugADha - micchatta bhAvAdo // 27 // artha- aisA dekhate hue bhI mUr3ha jIva prabala mithyAtva prabhAva se graha, bhUta, pizAca, yoginI aura yakSa ko zaraNa mAnatA hai| ke kabIravANI doSa parAyA dekha kari cale hasanta hasanta / apanA yAda na AvaI, jAkA Adi na anta // tinakA kabahu~ na niMdiye pA~va tale jo hoya | kabahu~ ur3a A~khoM par3e, pIra dhanerI hoya // navambara 2008 jinabhASita 15 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma hamAre vidhAtA nahIM sumatacandra divAkara anAdikAla se jIva ke sAtha karma kA bandhana / sAmAnyataH kathana sahI hai, parantu puNya aura pApa baMdhana satata calA A rahA hai| yaha 'kera' aura 'bera' kI taraha meM bahuta antara hai| puNya kI paribhASA hai 'punAti puNyaM', vaicitryapUrNa hai| ise yaha anantacatuSTaya kA dhanI AtmA | jo AtmA ko U~cAiyoM kI ora le jAye use puNya sadaiva se nirvAha karatA calA A rahA hai aura bhramavaza | kahate haiN| isake viparIta jo AtmA ko adhogati kI karmoM ko apanA vidhAtA mAna baiThA hai| do bhinna lakSaNoMvAle | ora le jAye use pApa kahate haiN| puNya AtmasAdhanA dravyoM meM isa prakAra kI maitrI kA kyA kAraNa hai? jIvAtmA | kI UcAiyA~ pAte hue svayameva chUTatA jAtA hai, jaba ki caitanyalakSaNavAlA hai, jaba ki karma acetana haiN| AtmA | pApa prayAsapUrvaka chor3anA hotA hai| puNya, baMdha kA kAraNa arUpI hai| karma sparza, rUpa, rasa gaMdhavarNamaya pudgala dravya | hone para bhI, mokSa mArga meM sahAyaka hai| ke rUpAntaraNa haiN| tisa para bhI ye jar3a karma cetana ko isa prakAra rAgadveSamoha kI pRSThabhUmi meM bhAvakarma, anAdi kAla se bhaTakA rahe haiM, aisI hamArI ekAnta mAnyatA | dravyakarma tathA nokarmoM kA arjana calatA rahatA hai| isa hai| isa prakAra kI mAnyatA ke kAraNa hI hama karmoM ko | | Agamana meM vigata meM bA~dhe karmoM kI prabala bhUmikA, AtmA apanA vidhAtA mAnate haiN| vastutaH karma hamAre vidhAtA | kA vartamAna kA viparIta puruSArtha tathA karmabaMdha tathA karmaphala nahIM, apitu karmoM ke vidhAtA hama svayaM haiN| hamAre sAMsArika | vyavasthA kI ajJAnatA hai| yadi karmabaMdha ke yathArtha kAraNoM bhaTakAva meM karmoM kI sImAe~ haiN| yadi karma hI niyAmaka | kA jJAna tathA Atmazakti kA samyak bhAna ho jAye, to hote, to mukti kA mArga hI na nikltaa| jainadarzana meM | yaha dhAraNA nirmUla ho jAyegI ki karma hamAre vidhAtA nara se nArAyaNa jIva svayaM ke puruSArtha se banatA hai|| haiN| isa jIva ke saMsArabhramaNa kA kAraNa mUlataH isake . pratyeka AtmA meM aisI sAmarthya hai ki bA~dhe hue karmoM | rAgadveSapariNAma haiN| hama pUjA meM par3hate bhI haiM kike phala dene kI zakti Adi meM parivartana kara sakatA | jar3a karma ghumAtA hai mujhako, yaha mithyA bhrAnti rahI merii| hai| isa prakriyA ko jainadarzana ke karmasiddhAnta meM apakarSaNa, | maiM rAgadveSa kiyA karatA, jaba pariNati hotI jar3a kerii|| utkarSaNa, saMkramaNa, udIraNa Adi nAmoM se paribhASita | yaha mAnanA ki cetana AtmA ko acetana karma kiyA gayA hai| karmabaMdha se prArambha kara unase mukti athavA | saMsAra-paribhramaNa karAte haiM, merI ajJAnatA thii| aba samajha chuTakAre kA patha jainAgama ke Aloka meM ujAgara karanA pAyA ki mere bhaTakAva kA kAraNa rAga-dveSa ke vazIbhUta isa Alekha kA maMgala mantavya hai| parapadArthoM kI ora merA jhukAva hai| maiM sadaiva viparIta karma aura karmabaMdha- mana vANI aura zarIra kI puruSArtha karatA rhaa| AtmA kA svarUpa jaisA hai use vaisA pravRtti se karma AkRSTa hote haiN| Agama kI bhASA meM | hI na jAnanA-mAnanA usa se bhinna jAnanA-mAnanA hI ise yoga kahate haiN| cetanA kI vikArI taMragoM ko athavA usakA viparIta puruSArtha hai| mAnasika vikAroM ko kaSAya kahate haiN| cetanA meM rAga | maiM sukhI dukhI maiM raMka rAva, mere dhana gRha godhana prbhaav| dveSa rUpa pradUSaNa ajJAna avasthA meM sadaiva utpanna hotA | mere suta tiya maiM sabala dIna, berUpa subhaga mUrakha prviin|| rahatA hai| isa prakAra yoga se karma Ate rahate haiM aura mithyA zraddhA ke vaza zarIra aura usase sambandhita kaSAyoM kA sahayoga pAkara nirantara ba~dhate rahate haiN| deha | samasta saMsAra ko Atmavat jAnakara aneka kAmanAoM hai, taba taka baMdha hai| zubhabhAva aura zubhakriyA hogI to | ko janma diyA aura unakI pUrti hetu aneka pApa, hiMsA, puNya ba~dhegA, azubhabhAva aura azubhakriyA hogI to pApa | jhUTha, corI, kuzIla sevana karatA huA karmoM kI khetI bNdhegaa| yaha svayaM ke puruSArtha para nirbhara hai ki zubha | karatA rahA aura apane viparIta pariNamana ko jar3a karma bA~dhanA hai ki ashubh| katipaya loga kahane lagate haiM | ke mAthe mar3atA rhaa| rAga-dveSa kara bhAvakarma arjita kiye ki baMdhana to baMdhana hai, cAhe puNyarUpa ho athavA paapruup|| tathA mana-vacana-kAya kI kriyAoM se dravyakarma kA koSa 16 navambara 2008 jinabhASita Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bddh'aayaa| jaba pUrva arjita karma paka kara phala dene lgte| prArabdha- jo hamane bhUtakAla meM kiyA thA, vahI haiM, to unake khaTTe-mIThe svAda se prabhAvita jIva naye | saMskAra rUpa hamAre vartamAna meM prArabdha hai| jo hamArA prArabdha karmakoSa kA sRjana kara letA hai| isa prakAra yaha prakriyA | hai, usako bhogane kI vyavasthA hI karmaphala-vyavasthA hai| anAdi se satata calI A rahI hai| tisa para bhI karma jaisA hama bote haiM, vaisA hI kATanA hotA hai| nIma bokara vidhAtA nahIM, kyoMki ananta janmoM meM bA~dhe karmoM ko| kizamiza nahIM pAyI jA sakatI, yaha sAmAnya aura sarvamAnya manirAja apanI dhyAnAgni se jalAkara kucha hI paloM meM | siddhAnta hai| gItA meM kRSNa ne bhI isI prakAra kI udghoSaNA bhasma kara dete haiN| kI hai ki karmoM ke phala kA nirdhAraNa Izvara yA anya karmoM kA svarUpa tathA prArabdha- karmoM se chuTakArA| koI nahIM karatA, apitu svayaM ke dvArA kiye kRtyoM ke pAne ke liye karmoM ke svarUpa aura unake dvArA phala | anusAra hI phala prApta hotA hai| kRtyoM kA nirNaya bhI dene kI vyavasthA ko samajhanA Avazyaka hai| ba~dhanevAle | Izvara nahIM karatAsabhI karmoM ko mukhya ATha nAmoM se jAnA jAtA hai| apane na karttavyaM na karmANi lokasya sRjati prabhuH nAma ke anurUpa hI pratyeka karma kA kArya hai| jaise na karmaphala saMyogaM svabhAvastu prvrtte||5/14|| jJAnAvaraNa hamAre AtmA ke jJAnaguNa ko, darzanAvaraNa | karmoM kI phala dene meM parAdhInatA- uparyukta sAmAnya darzanaguNa ko, antarAya vIryaguNa ko AcchAdita kara dete | niyama ke antargata aneka udAharaNa Agama meM par3hane, sunane haiM, mohanIya karma isa pragaTa sImita jJAna ko vikRta karane | meM Ate haiN| karmoM kI tIvratA ke Avega meM zrI rAma kA kArya karatA hai| ina cAroM ko ghAtiyA karma bhI kahA | jaise mahApuruSa kSAyika samyagdRSTi, vana-vana bhaTakate hue jAtA hai, kyoMki ye apane nAma ke anurUpa hamArI jJAnAdi | per3apaudhoM se sItA kA patA pUchate haiN| pANDava se zreSTha Atmika zaktiyoM kA ghAta karate haiN| zeSa cAra aghAtiyA | puruSa vanakaMdarAoM meM chupate dara-dara ghUmate hue samaya vyatIta karmoM se zarIra kA AkAra-prakAra, rUpa-raMga Adi milatA | karate haiN| yaha saba karma kI udayAvasthA ke citra haiN| hai, U~ca-nIca kula milatA hai| sukhadukha kA vedana hotA jaba karma paka kara udaya ko prApta ho jAte haiM, taba hai, Ayu kA niyamana hotA hai| inheM apane-apane kArya | unakA phala bhoganA hI hotA hai| samatApUrvaka bhoganevAle ke anurUpa kramazaH nAma gotra, vedanIya tathA Ayu karma | naye karmoM ke arjana se baca sakate haiN| hAyatobA karanevAle kahA jAtA hai| naye karmoM kA sRjana-saMgrahaNa kara karmoM kI zrRMkhalA satata ghAtiyA karmoM ko jIva ke anujIvI guNoM ko | banAye rahate haiN| samatAvAn purAne karja kI taraha cukA prabhAvita karanevAlA bhI kahate haiN| jIva ke jJAnadarzana Adi | kara udaya meM Aye karma ko bhoga kara usase rIta jAte anujIvI guNa haiN| ye guNa jIva kI zAzvata nijI sampatti | haiN| jo karma abhI bhI sattA meM rahate haiM, unameM parivartana haiN| ina guNoM ko ghAtiyA karma sarvathA naSTa nahIM kara | kiyA jA sakatA hai| phala dene kI zakti ko ghaTAyA pAte, parantu unake pragaTIkaraNa kI zakti ko sImita kara | bar3hAyA jA sakatA hai| unake phala dene ke sthitikAla dete haiN| mohanIya karma saba karmoM kA rAjA kahA jAtA | ko ghaTAyA bar3hAyA jA sakatA hai| asAtAvedanIya karmako hai| kyoMki yaha tattvoM kI viparIta zraddhA karAtA hai| sAtA vedanIya meM rUpAntarita kara bhogA jA sakatA hai| iSTopadeza meM AcArya pUjyapAda ne mohanIya karma kI tulanA | krodha ke udaya ko lobharUpa meM bhogate hue dekhA jAtA mAdaka kodoM se karate hae kahA ki jaise isa prakAra | hai| grAhaka saudA kharIdane ke pazcAt dukAnadAra se kahatA ke kodoM ko khAne se jIva hitAhita ko bhUlakara gAphila | hai ki seThajI Apane hameM Aja lUTa liyA, aisA sunakara ho jAtA hai, usI prakAra mohakarmarUpI madyapAna se apane | bhI dUkAnadAra yaha nahIM kahatA ki apanA mAla udhAra zuddha svarUpa ko prApta nahIM ho paataa| de rahA hU~, tujhe cAya pAnI pilA rahA hU~, tere bApa kA mohena saMvRtaM jJAnaM, svabhAvaM labhate na hi| kyA lUTa liyA? kyoMki najara meM bike mAla se milanevAlA mattaH pumAnpadArthAnAM yathA mdnkodrvaiH|| munAphA dikhAyI de rahA hai| krodha ke udaya ko lobharUpa | meM bhogane kA puruSArtha karane kI kSamatA jIva meM hai| mana navambara 2008 jinabhASita 17 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meM krodha Ane para bhI use dabAkara grAhaka se ha~sakara / bhogate haiM, rAgadveSapUrvaka nhiiN| isaliye unakI karmo kI yahI kahatA hai- bhaiyA merI to yahI khetI hai. phira bhI zraMkhalA TaTatI jAtI hai| navIna karmabandha nahIM hotaa| parAne Apako sabase kama bhAva lagAyA hai| isa parivartana kI | harSapUrvaka bhogate hue samatAvAn bane rahate haiN| AtmAnanda prakriyA ko jainAgama ke karmasiddhAnta kI bhASA meM utkarSaNa, | meM jIte hue trikAla kI cintA, bhaya se mukta rahate haiN| apakaSarNa, saMkramaNa, udIraNA Adi daza bhAgoM meM vA~Takara | karma unake Age apane ghuTane Teka dete haiN| aise hI santoM samajhAyA gayA hai| ko lakSya kara AcArya amitagati ne yogasAra graMtha meM karma se chuTakArA- samyak puruSArtha se hama karmoM | unakI prazaMsA karate hue kahA hai ki ve santa dhanya haiM, se chuTakArA bhI pA sakate haiN| karmoM se mukti kA nAma jo bhavabIjarUpa mithyAdarzana ke abhAva meM, karma bhogane hI mokSa hai| agaNita jIvoM ne anAdi karmoM se svapuruSArtha | meM dveSabhAva na rakhate hue, karmoM se chuTakArA pAkara, apanA dvArA chuTakArA prApta kiyA hai, karmoM kI kRpA se nhiiN| | kalyANa kara lete haiMastu karma vidhAtA nahIM, jIva svayaM apanA vidhAtA hai| nAsti yeSAmayaM tatra bhvbiij-viyogtH| santa karmodaya meM rAgadveSa se aprabhAvita rahane kA, te'pi dhanyA mahAtmanaH kalyANaphalabhAginaH / / 240 // AtmA kA puruSArtha jAgrata kara mokSamArga pA jAte haiN| karmasattA puSparAja kaoNlonI, meM unake bhI haiM aura udaya meM bhI Ate haiM parantu ve | galI naM. 2, satanA (ma.pra.) samatA pariNAma banAye rahate haiN| unheM ve draSTA bhAva se / zrImatI suzIlA pATanI 'zrAvikA ziromaNi' alaMkaraNa se alaMkRta a.bhA. zrI digambara jaina jJAnodaya tIrtha kSetra | kI adhyakSa mahilAoM ne mAlyArpaNa kara zrImatI pATanI nArelI-ajamera (rAja.) kI pAvana dharA para akhila | ko sammAnita kiyaa| bhAratavarSIya digambara jaina mahilA mahAsamiti kA dinAMka zrImatI zAntA pATanI dharmapatnI zrI surezajI pATanI 4-5 akTUbara 2008 ko mahAsammelana sampanna huaa| | Ara.ke. mArvala parivAra ne apane udgAra prakaTa karate dinAMka 4 akTUbara ko ajamera kizanagar3ha hue kahA ki aisI Adarza jeThAnI sabhI ko mile| sambhAga ke AhvAna para jJAnodaya tIrtha kSetra meM prathama | | sammAna kI zrRMkhalA meM zrImatI zuci dharmapatnI vinIta bAra mahAsamiti kA mahAadhivezana kiyA gyaa| pATanI putravadhu zrImatI suzIlA pATanI ne kahA ki aisI isa mahAsammelana meM 20 sambhAgoM kI lagabhaga saralasvabhAvI susaMskArita sAsa sabhI ko mile| jo 1000 mahilA sadasyoM ne isa adhivezana meM sakriya | apane mudala vyavahAra se hama saba ko ekatA ke satra bhAga liyaa| meM bA~dhe hue haiN| pratyeka sambhAga kI adhyakSa evaM maMtrI Adi parama pUjya muni puMgava 108 zrI sudhAsAgara jI ne sTeja para saMkalpa kiyA ki samAjotthAna hetu parivAroM | mahArAja ne vizAla jana samudAya ke samakSa atyaMta meM cala rahI kurItiyoM kA bahiSkAra kreNgii| mArmika evaM mahattvapUrNa ravivArIya pravacana meM kahA ki zrImatI suzIlA jI pATanI dharmapatnI vizvavikhyAta | nArI hI apane tyAga, sevA, sadvyavahAra se deza, samAja jainagaurava zrI azoka jI pATanI, Ara.ke. mArvala parivAra | | evaM parivAra meM alakha jagA sakatI hai| Aja ke isa kA isa zubhAvasara para abhinandana kiyA gyaa| rajatapatra | cakAcauMdhapUrNa bhautikavAda ke vAtAvaraNa meM ekamAtra para svarNAkSaroM se aMkita abhinandana patra kA vAcana | mahilA hI eka aisI kar3I hai jo svayaM ke saMskAroM zrImatI DaoN. vandanA jaina jayapura ne kiyaa| zrImatI | se karutiyoM evaM kasaMskAroM ko badala sakatI hai| ataeva sazIlAjI pATanI ko zrAvikAziromaNi ke alaMkAra | dhArmika saMskAroM ko bar3hAne meM apane parivAra meM adhika se alaMkRta karate hue upasthita janasamudAya ne apane | se adhika yogadAna dene kA saMkalpa kreN| Apako gauravAnvita anubhava kiyaa| lagabhaga 20 sambhAgoM / bhIkamacaMda pATanI, saM. saciva 18 navambara 2008 jinabhASita Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAkAhAriyoM ko parosA jA rahA hai mAMsAhAra, zAkAhArI padArthoM meM carabI, aNDe, machalI kI milAvaTa kaisI viDambanA hai yaha....? bAjAra meM khAnA aura caTakAreM ur3AnA Aja phaizana ho gayA hai| lubhAvaneM vijJApana aura caTapaTe svAda ke pIche hamArI dIvAnagI kahIM hameM zAkAhAra se mAMsAhAra kI, le jAra rahI hai| yaha ciMtana-manana Aja sarvAdhika jarUrI hai, kyoMki paisoM ke lobha aura adhika munAphA kamAne kI hor3a meM bhakSa-abhakSya kA binA dhyAna rakhe deza ke kaI resToreMTa aura bhojanAlaya zAkAhArI bhoja meM mAMsAhArI vastuoM kA prayoga kara rahe haiN| kucha dinoM pahale madhyapradeza, uttarapradeza, mumbaI, dillI tathA anya sthAnoM para par3e pulisa ke chApe tathA phUDa eNDa Draga vibhAga dvArA sIla kI gaI phaikTriyoM se kaI hoza ur3AnevAle tathya ujAgara hue haiN| kisa taraha cala rahI hai bhAratIya bAjAra meM yaha ghusapaiTha aura dharmabhraSTa karane kI muhima Aie jainasamAcAra darzana, pune meM prakAzita dinAMka 10.10.07 ke preraka lekha- zAkAhAriyoM ko parosA jA rahA hai mAMsAhAra ke mAdhyama se dhyAna meM lete haiM ora jaina hone ke nAte saMkalpa karate haiM ki hama bAjAroM meM caTakAre ur3Ane se baceMge tathA pratyeka vastu ke upayoga se pahale usa saMdarbha se acche se tahakIkAta, jAnakArI, gaveSaNA kareMge tathA apane dharma-saMskAroM ko jIvita rakhane kA prayAsa kreNge| vastutaH badalate isa daura meM Aja hameM apane khAna-pAna para dhyAna denA evaM vicAra karanA sarvAdhika Avazyaka hai, kyoMki jaisA khAve anna, vaisA hove mn| prANImitra niteza nAgautA, bhavAnImaNDI naI dillii| hAla hI meM madhyapradeza, uttarapradeza, / aneka phUDa praoNDakTsa meM vizeSa kara bekarI utpAdana, muMbaI, dillI tathA anya sthAnoM para par3e pulisa ke | peya padArtha Adi meM imalsIphAyara, sTaeNbilAyarsa kaMDIzanarsa, chApe tathA phUDa eNDa Draga vibhAga ne sIla kI gaI aeNsiDITI, regyuleTarsa, prijharaveTIvhaja, a~TIoNksahaDaMTa, phaikTriyoM se kaI hoza ur3AnevAle tathya ujAgara kie | thikanararsa, jileTIna, sviTanarsa, kalarsa, phlevarsa Adi haiN| zAdI meM, hoTaloM meM tathA kaI sArvajanika utsavoM | | zIrSaka mAtra dieM jAte haiN| yUropa meM I naMbarsa kI sakhtI meM ho rahe bhoja meM mAMsAhAra parosA jA rahA hai| zAkAhArI | ke bAda bhArata meM bhI ina utpAdoM para nambara chApane lage vyakti anajAne meM khule Ama mAMsAhAra kara rahA hai, | haiM, kintu ve pUrI taraha bhramita karanevAle haiN| kaMpaniyA~ jisase jainasamAja meM sanasanI phaila gaI hai| svAda ke | iname mizraNa ke lie Avazyaka padArtha yahA~ bhArata se nAma para dharmabhraSTatA ke sAtha kaI bImAriyA~ ghara kara | na kharIdakara videzoM se sIdhe AyAta kara lete haiN| tabhI rahI haiN| to aneka zAkAhArI, kintu prayukta lagabhaga sabhI aMtara ahiMsApremI evaM zAkAhAriyoM kI dazakoM purAnI | ghaTaka mAMsAhArI hI haiN| aise meM hare nizAna kI Ar3a mA~ga para sakArAtmaka nirNaya kara kendra sarakAra dvArA | meM keMdra sarakAra, anna-prakriyA-maMtrAlaya zAkAhAriyoM ko paikeja phUDa praoNDakTa para zAkAhArI evaM mAMsAhArI padArtha | mAMsAhAra sevana karAne kA ghRNita evaM jaghanya kArya karavA darzaka harA evaM lAla nizAna lagAnA kucha varSoM pUrva | rahA haiM, yaha pUre deza ke lie lajjA aura zarma kA viSaya anivArya kiyA gayA, kintu use sukUna athavA | hai| vizva samudAya ke sanmukha sAkha ghaTAne aura pratimA nizcitatA ke badale zAkAhAriyoM ke lie parezAniyA~ | malIna karane jaisA mAmalA hai| adhika bar3ha gii| isa kAnUna kA amala karAne ke phiTA oNIla se viTAmina e, mAMsa, aMDA, koceniala lie jimmedAra adhikArI-varga rizvata khorI kI moTI- | bIala se prApta raMga vhela ke sira se prApta sparma oNIla, tagar3I rakama ke aivaja meM kAnUna kI khAmiyoM se rAstA | sUara, gAya, kuttA, baMdaroM kI hatyA se prApta aeNnimala nikAlakara phUDa kaMpaniyoM ko harA nizAna AvaMTita | phaiTa ityAdi padArtha khule Ama ukta zIrSakoM ke nAma kara rASTra kI A~khoM meM dhUla jhoMka rahe hai| kI Ar3a meM hare nizAnevAle phUDa praoNDakTsa meM prayukta navambara 2008 jinabhASita 19 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ho rahe haiN| jisakI tvarita evaM gahana jA~ca hokara sthiti / karA rahe haiN| reDImeDa grevI meM kaI kaMpaniyA~ mAMsAhAra spaSTa honA atyaMta Avazyaka hai| udAharaNa ke taura maeNggI | kA mizraNa karatI haiN| kaI pesTa meM , machalI kA tela phUDa praoNDakTsa, aeNpI phi, kolDrIMka, biTAniyA milka | mizrita ho rahA hai, phira bhI hamAre jainabhAI anajAne meM bikkIja, merI golDa, TAyagara, guDa De, pArale jI, monaeNko, | mAMsAhAra mizrita khAnA khA rahe haiN| rilAyansa jaisI kampanI hAIDa enDa sika, cyuIMgama, babala gama, polo minTa, aneka | mAMsAhAra ke hajAroM padArtha se yukta naoNnaveja maoNla kholane caoNkaleTsa, TUthapesTa, pijjA, bargara, cipsa, vanaspati ghI, | jA rahI hai| aNDe, machalI kA praya bekiMga pAvaDara, cAyanIja Dizesa meM prayukta ajInomoTo hai| kaI videzI kampanioM dvArA baccoM ke dadha pAvaDara saoNsa Adi jaise aneka padArtha haiM, jisameM uparyukta meM meM marge kA cikana pAvaDara mizrita kiyA jA rahA hai| se prANIjanya padArthoM se bane aeNDikTivhaj sareAma milAe | bhArata sarakAra dvArA veja padArthoM para hare raMga kA tathA jAte haiN| | naoNnaveja padArthoM para lAla raMga kA nizAna lagAnA baMdhana vizvasanIya srotoM se jJAta huA hai| isI saMdarbha kAraka kiyA gayA hai| phira bhI sareAma kAnUna kI dhajjiyA~ meM gata dinoM 24 lokasabhA sAMsadoM dvArA uThAe gae muddoM ur3AI jA rahI haiN| bhraSTa aphasaroM kI vajaha se sareAma kI jA~ca se kyA niSkarSa nikale, kyA kAryavAI kI mAMsAhAra, zAkAhAriyoM ke peTa meM jA rahA hai| iMDiyA gaI aura bhaviSya ke lie kyA upAya kie jA rahe haiM, | TI.vI., jI.TI.vI. tathA anya TI.vI. cainaloM para A rahI isa para rASTrIya stara para bahasa evaM carcA kI AvazyakatA | khabareM tathA pulisa, phUDa eNDa Dragja vibhAga dvArA DAle hai| dezI ghI (gAvarANI ghI), baTara utpAdaka phaikTriyoM | gae chApoM meM ujAgara huI jAnakArI se roMgaTe khar3e ho meM phUDa eNDa Draga vibhAga ne DAle chApoM meM kaI tathya | rahe haiN| isa saMdarbha meM suzIla TAMTIyA ne sarakAra ko ujAgara kie haiN| baTara evaM dezI ghI meM gAya kI evaM | nivedana die haiN| pUNe meM caMdrajita vijayajI ma.sA. ne sUara kI carbI milAI jAtI hai, jisase cikanAI bar3hatI | samAja ko apane vyAkhyAna meM kaI bAra AgAha kiyA hai| vanaspati ghI meM gAya kI carabI, chAcha tathA seMTa DAlakara | hai| garma kiyA jAtA hai aura dezI ghI (zuddha ghI) ke nAma | Aja bAjAra meM mila rahe 90 pratizata baTara evaM para becA jAtA hai| Aja bAjAra meM upalabdha dezI ghI | dezI ghI me milAvaTa A rahI hai| sapheda sUara kI carabI, aura baTara zuddha nahIM hai| kaI hoTaloM meM nAna, parAThA, | gAya kI carabI to khuleAma milAI jA rahI hai aura kUlacA meM carbI mizrita kiyA jAtA hai| cAyanIja phUDa | svAda ke nAma para A~kha mUMdakara mAMsAhAra kara rahe haiN| meM 90 pratizata mAMsAhAra mizrita padArtha hote haiN| kucha | zAdiyoM meM, dhArmika kAryakramoM meM tathA sArvajanika bhoja dinoM pUrva maeNkaDonAlDa meM bika rahe bargara, pijjA, vaDApAva | ke nAma para khuleAma mAMsAhAra mizrita padArthoM kA upayoga meM gAya kI carbI pAI gaI jisase zivasenA ne maeNkaDonAlDa , ho rahA hai| phira bhI hama dharmabhraSTa karanevAle evaM pApa ke kaI zorUma tor3a ddaale| ke bhAgIdAra banAnevAle anna ko grahaNa kara rahe haiN| isa Aja jainasamAja meM zAdI, sagAI tathA ma.sA. ke | saMdarbha meM pAThaka apanI pratikriyA jainam jayati zAsanam cAturmAsa tathA anya dhArmika, sAmAjika kAryakrama meM bar3e- | kAryAlaya para bheja sakate haiN| bar3e keTararsa bulAe jAte haiN| yahI keTararsa hameM mAMsAhAra | preSaka-nirmalakumAra pATodI, indaura 'jainaM jayati zAsanam' indaura se sAbhAra zrI sevAyatana homyopaithika davAkhAne se hajAroM loga lAbhAnvita pavitra tIrtha sthala zrIsammeda zikhara jI meM sv.| isakA saMcAlana saMsthAna ke mAnada adhyakSa zrI zrI kanhaiyAlAla jI seThI (jazapura nagara) kI smRti | ema.pI. ajamerA ke mArgadarzana meM bhArata sarakAra ke meM unake suputra zrI prakAza candra seThI rA~cI ke sahayoga | pratiSThAna bhArata alyuminIyama kampanI ke sevAnivRtta se zrIsevAyatana saMsthAna madhabana dvArA saMcAlita homyopaithika | kAryAlaya prabaMdhaka DaoN0 mahendra kumAra jaina dvArA sevAbhAva davAkhAne se hajAroM loga lAbhAnvita hue haiN| / se cikitsA kArya kiyA jA rahA hai| vimala seThI 20 navambara 2008 jinabhASita Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jijJAsA - samAdhAna praznakarttA - paM0 AzISa zAstrI, zAhagar3ha / jijJAsA- kyA eka sAtha do saMsthAnoM kA udaya sambhava hai? samAdhAna- vartamAna meM hama dekhate haiM ki eka hI vyakti baunA bhI dikhAI detA hai aura kubar3A bhI / usako dekhakara mana meM vicAra honA svAbhAvika hai ki isake vAmana evaM kubjaka ina donoM saMsthAnoM kA udaya dikhAI detA hai / parantu jainendra siddhAnta koza bhAga-1, pRSTha- 390 ( kra. 4) para die gaye, nAmakarma-udayasthAna- prarUpaNAoM meM isaprakAra kahA gayA hai- tIna zarIra ( audArika vaikriyika tathA AhAraka), 6 saMsthAna, pratyeka sAdhAraNa ina tIna samUhoM kI 11 prakRtiyoM meM se pratyeka samUha kI koI 1 - 1 karake yugapat tIna kA hI udaya hotA hai|' arthAt eka jIva ke eka samaya meM eka hI saMsthAna kA udaya hotA hai, do kA nhiiN| aisA niyama hai| jijJAsA- purANa kitane prakAra ke hote haiM? samAdhAna- uparyukta prazna ke samAdhAna meM zrI dhavalA 1 / 113 meM isaprakAra kahA gayA hai "jinendra bhagavAn ne jagat meM 12 prakAra ke purANoM kA upadeza diyA hai| ve samasta purANa jinavaMza aura rAjavaMzoM kA varNana karate haiN| pahalA arihanta (tIrthaMkaroM) kA, dUsarA cakravartiyoM kA, tIsarA vidyAdharoM kA, cauthA nArAyaNapratinArAyaNoM kA, pA~cavA~ cAraNoM kA ( cAraNa RddhidhArI munirAjoM kA) chaThA zramaNoM kA vaMza hai| sAtavA~ kuruvaMza, AThavA~ harivaMza, navA~ ikSvAku vaMza, dasavA~ kAzyapa vaMza, gyArahavA~ vAdiyoM kA vaMza aura bArahavA~ nAthavaMza / " praznakarttA - ku. candrikA jaina, shaarnpur| jijJAsA - visrasopacaya kyA hotA hai ? samAdhAna- visrasopacaya ke sambandha meM zrI dhavalA pu. 14, pR. 430 para isa prakAra kahA hai- "praznavisrasopacaya kisakI saMjJA hai ? uttara- pA~ca zarIroM ke paramANu pudgaloM ke madhya jo pudgala snigdha Adi guNoM ke kAraNa una pA~ca zarIroM ke pudgaloM meM lage hue haiM, unakI visrasopacaya saMjJA hai / una visrasopacayoM ke sambandha kA pA~ca zarIra ke paramANu pudgala-gata snigdha Adi guNarUpa jo kAraNa haiM, usakI bhI visrasopacaya saMjJA hai, kyoMki yahA~ kAraNa meM kArya kA upacAra kiyA hai| paM. ratanalAla bainAr3A zrI jIvakANDa gAthA - 249 meM isaprakAra kahA haijIvAdataguNA paDiparamANumhi vissasopacayA / jIveNa ya samavedA ekkekkaM paDi samANA hu // gAthArtha - (karma aura nokarma ke) pratyeka paramANu para jIvarAzi se anantaguNe visrasopacaya haiM, ve jIva ke sAtha samaveta haiN| eka-eka ke prati samAna haiM // 249 // bhAvArtha- karma tathA nokarma ke jitane paramANu jIva ke pradezoM ke sAtha baddha haiM, unameM se eka-eka paramANu para jIvarAzi se anantAnanta guNe vistrasopacaya rUpa paramANu jIvapradezoM ke sAtha eka kSetrAvagAhI rUpa se (agale samayoM meM, karma aura nokarma rUpa pariNamana ke ummIdavAra svarUpa) sthita haiM / ye paramANu, AtmApariNAma kI apekSA na rakhate hue, apane svabhAva se hI, milate haiN| ve anantAnanta paramANu visrasopacaya kahalAte haiN| ye karma va nokarma rUpa se pariNamana kie binA unake sAtha snigdha va rUkSa guNa ke dvArA eka skandha rUpa hokara rahate haiM / ina paramANuoM ke samUha ko vistrasopacaya kahA jAtA hai| jisa pradeza para jo jIva sthita hai, vahA~ sthita jo pudgala haiM, ve hI mithyAtva Adi kAraNoM se, AtmA ke sAtha bandha ko prApta hote haiM / jijJAsA- tInoM lokoM meM sthita samasta paramANu skandha bana cuke haiM, yA kucha paramANu aise bhI haiM, jo Aja taka skandha nahIM bane haiM ? samAdhAna- pudgala kI svabhAvadravyaparyAya paramANu rUpa hai| zrI rAjavArtika adhyAya - 5, sUtra 25 kI TIkA meM isaprakAra kahA gayA hai- 'na cAnAdi paramANurnAma kazcidasti / ' artha- anAdikAla se aba taka paramANu kI avasthA meM hI rahanevAlA koI aNu nahIM hai / isa pramANa se yaha spaSTa hai ki aisA koI bhI zuddha pudgala paramANu nahIM hai, jo anAdi se zuddha hI ho aura Age bhI ananta kAla taka zuddha rahegA / parantu zlokavArtika ke bhASA TIkAkAra paM0 mANikacandra jI kaundeya nyAyAcArya kA mata isase bhinna hai| unhoMne tattvArtha- zlokavArtika bhAga - 2, pR. 173 para bhASATIkA meM isaprakAra kahA hai- 'anantAnanta paramANu aise haiM, jo abhI taka skandha avasthA meM prApta nahIM hue haiM, ve anAdi se paramANu rUpa haiN|' navambara 2008 jinabhASita 21 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznakartA- rAjIva jaina amrpaattn| sadratnatrayadhAriNo yativarAsteSAM samAlambanaM, jijJAsA- vigrahagati meM pichale bhava kI Ayu tathA tatpUjA jinavAcipUjanamataH sAkSAjinaH puujitH||18|| gati rahatI hai yA agale bhava kI? artha- vartamAna meM isa kalikAla meM tIna loka samAdhAna- mAna lo ki kisI eka jIva ne jo | ke pUjya kevalI bhagavAn isa bharatakSetra meM sAkSAt nahIM manuSya thA, manuSyaparyAya chor3akara, agalI devaparyAya pAne | haiM, tathApi samasta bharatakSetra meM jagatprakAzinI kevalI ke liye gamana kiyA taba, jaba taka manuSya Ayu tathA | bhagavAn kI vANI maujUda hai tathA usa vANI ke AdhAramanuSya gati kA udaya hai, taba taka vaha jIva, manuSya | stambha zreSTha ratnatrayadhArI muni bhI haiN| isalie ina muniyoM paryAya ko nahIM chor3atA hai| manuSya Ayu ke antima niSeka kA pUjana to sarasvatI kA pUjana hai tathA sarasvatI kA udaya ke uparAnta hI vaha jIva manuSya paryAya chor3akara | pUjana sAkSAt kevalI bhagavAn kA pUjana hai| vigrahagati meM praveza karatA hai aura vigrahagati ke prathama sAgAradharmAmRta meM paM0 AzAdhara jI ne isaprakAra samaya se hI devagati evaM devAyu kA udaya prArambha ho | kahA haiMjAtA hai| karmakANDa gAthA 285 meM isaprakAra kahA gayA | ye yajante zrutaM bhaktyA te yajante'JjasA jinm| _ na kiJcidantaraM prAhurAptA hi shrutdevyoH|| 44 // gadi ANuAuudao sapade bhUpuNNabAdare taao| bhAvArtha- jo mAnava bhaktipUrvaka jinavANI kI pUjA uccudao Naradeve thINatigudao re tiriye|| | karate haiM, ve nizcaya se jinendra bhagavAn kI pUjA karate ___ artha- kisI bhI vivakSita bhava ke prathama samaya haiN| kyoMki gaNadharadeva ne jinavANI aura jinendradeva meM meM hI, usa vivakSita bhava ke yogya gati-AnupUrvI aura kucha bhI antara nahIM kahA hai| arthAt jo zruta hai vaha Ayu kA udaya hotA hai| tathA 'sapade' kahane se eka deva hai, jo deva hai vaha zruta hai| jIva ke eka hI gati AnapUrvI tathA Ayu kA udaya zrI zrutasAgara sUri dvArA likhita nimna zloka meM, yugapata hotA hai| bodhapAhur3a gAthA 16 kI TIkA meM isaprakAra kahA gayA isa prakAra vigrahagati ke prathama samaya se hI, prApta honevAlI agalI paryAya sambandhI gati va Ayu kA udaya jJAnakANDe kriyAkANDe caaturvrnnypurHsrH| mAnanA caahie| sUrideva ivArAdhyaH sNsaaraabdhitrnnddkH|| jijJAsA- sacce deva-zAstra aura guru meM, kisako artha- jo jJAnakANDa aura kriyAkANDa meM zikSA bar3A mAnanA cAhie yA tInoM ko samAna mAnanA cAhie? aura dIkSA meM RSi, yati, muni aura anagAra ina cAra samAdhAna- uparyukta prazna kA samAdhAna, vibhinna | prakAra ke muniyoM ke agrasara haiM tathA saMsArarUpI samudra dRSTiyoM se vibhinna prakAra kA ho sakatA hai| jaise koI | se pAra karane ke liye naukA ke samAna haiM, aise AcArya kahatA hai ki sabase bar3e to arihanta deva hI haiM, kyoMki parameSThI deva ke samAna ArAdhanA karane ke yogya haiN| yadi unakI vANI na khiratI, to jinavANI kA udgama | uparyukta pramANAnusAra kathaMcit deva, zAstra aura guru kaise hotA aura yadi jinavANI kA udgama na hotA, to | ko samAna bhI kahA jA sakatA hai| munirAja, muni ke yogya AcaraNa kA adhyayana aura pAlana jijJAsA- narakagati ke udaya se nAraka paryAya kaise krte| isIlie to sabhI jainabandhu sarvaprathama 'deva | milatI hai yA narakAyu ke udaya se milatI hai? zAstra-guru' pUjA nitya prAtaHkAla karate haiN| isameM bhI / samAdhAna- zrI dhavalA pu. 10, pRSTha 239 meM isa isI apekSA se krama rakhA gayA hai|| prakAra kahA haiM- 'jisse gaIe AuaM baddhaM tattheva anya dRSTi ke anusAra tInoM ko samAna bhI kahA | NicchaeNa upajjati tti|' gayA hai| jaisA ki padmanandipaJcaviMzatikA 1/68 meM isa artha- jisa gati kI Ayu bA~dhI gaI hai, nizcaya prakAra kahA hai se vahA~ hI utpanna hotA hai| saMpratyasti na kevalI kila kalau trailokyacUDAmaNi, yadi yahA~ koI yaha zaMkA kare ki narakagati ke stadvAcaH paramAsate'tra bharatakSetre jgddyotikaaH|| udaya evaM satva ke kAraNa naraka paryAya milatI hai, to 22 navambara 2008 jinabhASita Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ unakA yaha kahanA ThIka nahIM hai| kyoMki hama manuSyoM kI narakagati kA prasaMga A jaayegaa| jaise nityanigodiyA * ke udayAvalI meM cAroM gati kA udaya rahatA hai, parantu | jIvoM ke bhI trasakarma kI sattA vidyamAna rahatI hai, manuSya gati ke alAvA anya tIna gati nAmakarma kI| isalie unakI bhI trasoM meM utpatti hone lgegii|' prakRtiyA~ saMkramita hokara manuSyagati rUpa udaya meM AtI ata: jisa Ayu kA udaya hotA hai, usI ke haiN| jahA~ taka naraka gati ke sattva kA prazna hai. zrI anusAra paryAya milatI hai, aisA mAnanA hI Agamasammata dhavalA pu.1, pRSTha-324 para isaprakAra kahA gayA hai- | hai| 'naraka gati kA sattva bhI (samyagdRSTi ke) naraka meM 1/205, prophesarsa kaoNlonI, utpatti kA kAraNa kahanA ThIka nahIM hai, kyoMki narakagati AgarA (u.pra.) ke sattva ke prati koI vizeSatA na hone se sabhI pancendriyoM bacce ke janma dina para sevAyatana ko sahayoga Andhrapradeza zrI sevAyatana samanvaya samiti haidarAbAda ke pramukha zrI sunIla pahAr3e ne batAyA ki kumAra ananta jaina suputra zrI sujIta jaina chAbar3A evaM aMjU chAbar3A ke janma dina para pArasanAtha kSetra meM grAma utthAna ke lie kAryarata zrIsevAyatana saMsthAna ko 5100/- rUpayoM sahayoga-svarUpa diye haiN| Andhrapradeza zrI sevAyatana samanvaya samiti dvArA yaha nirNaya liyA gayA hai ki mAMgalika avasaroM para phijUla kharca na kara apane pAvana tIrtha zrI sammeda zikhara jI kSetra ke 14 grAmoM ke grAmINoM ke dukha-darda ko dUra karane ke liye hameM yathAsaMbhava sahayoga karanA caahie| yaha ullekhanIya hai ki sevAbhAvI evaM ucca vicAroM se susaMskRta manIpura jainaparivAra pharma zivakaraNa kezarImala ke zrI dhana kumAra jI jaina chAbar3A zrIsevAyatana saMsthAna ke parama saMrakSaka banakara sevA kAryoM ko Age bar3hA rahe haiN| zrI sujIta jaina chAbar3A samprati zrI dhana kumAra jI ke suputra haiN| vimala seThI zrI Ara0 ke0 divAkara bhopAla sevAyatana se jaDe zrI sevAyatana saMsthAna, mudhabana pArasanAtha dvArA calAye jA rahe katipaya grAmINa vikAsa evaM mAnavasevA ke kAryoM ko svayaM grAmoM meM jAkara unheM dekhakara upaje sevAbhAva se prabhAvita hokara zrI divAkara, jo madhyapradeza sarakAra meM pulisa mahAnirdezaka ke pada para kAryarata rahe haiM, ve 51000/- kI rAzi dekara zrI sevAyatana ke AjIvana sadasya bane haiN| unhoMne apane saMbodhana meM kahA ki isa pAvana tIrtha kI rakSA ke lie zrI sevAyatana mIla kA patthara sAbita hogaa| unhoMne zrI ajamerA se kadama se kadama milAkara ina punIta kAryoM meM pUrNa sahayoga kA AzvAsana diyaa| zrI ajamerA ne unheM madhyapradeza zrI sevAyatana samiti ke pramukha ke rUpa meM sevAyeM dene evaM madhyapradeza meM zrI sevAyatana saMgaThana ko aura adhika vyApaka banAne ke lie anurodha kiyaa| zrI divAkara evaM unakI dharmapatnI ne kahA ki aisA kArya hamane 50 varSa pahale prAraMbha kiyA hotA, to yahA~ kI chaTA kucha aura hI hotii| zrI divAkara evaM unake sAtha bhopAla se padhAre aneka logoM ne gayA meM muni zrI pramANasAgara jI ke darzana kiye tathA AzIrvAda liyA evaM AcArya vidyAsAgara jI ke AzIrvAda evaM muni zrI pramANasAgara jI kI preraNA se sthApita zrI sevAyatana saMsthAna ke prati vizeSa Adara sarmapita kiyaa| vimala seThI pracAra maMtrI zrIsevAyatana madhubana, pArasanAtha (giriDIha) -navambara 2008 jinabhASita 23 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grantha-samIkSA digambara jaina muni sureza jaina 'sarala' pustaka kA nAma : digambara jaina muni| graMthakartA-pU. munizrI 108 samatAsAgara jI mahArAja (guru : rASTrasaMta AcAryapravara zrI 108 vidyAsAgara jI mhaaraaj)| prakAzaka : zrI premacaMda pramodakumAra jaina, _ mahAvIra mArga, bar3auta (bAgapata) u.pr.| pR. saMkhyA : 68 / mUlya - svAdhyAya Aja hamArA pragatizIla samAja svAdiSTa bhojana / rASTrasaMta, gurudeva zrI vidyAsAgara jI mahArAja Agama ke pradAya karanevAle aneka hoTaloM ke nAma jAnatA hai, kintu | dharAtala para, sarvodayI bhAvanA se anuprANita ho jinazAsana uttama pAThana-sAmagrI denevAle graMthoM ke nahIM, jaba nAma | kI prabhAvanA aura ahiMsA tathA jIvadayA kI jAduI-bA~surI hI nahIM jAnatA to par3hegA kyA? prastuta pustaka eka nAmavara | bajA rahe haiN| ve mahAvIratva ke pramukha loka cetanAvAhI hoTala se adhika mAyane rakhatI hai aura jo jinsa (AyaTama)| pratApI sainika haiN| haiM nUtana mhaaviir| pradAya karatI hai ve pAThaka ke mana aura mastiSka ko digambaratva aura jaina municaryA para samatAsAgara jI sthAyI mahattva kI saMtuSTi dete haiN| | ne sarala bhASA meM bhramanAzaka 17 binduoM para suMdara carcA samAja jina mahAn digambara-bheSa-dhArI sAdhuoM ke | kI hai jisameM muni ke vihAra, pravAsa, kezalauMca, digambaratva darzana karane aneka kaSTa uThAkara jAtA AtA rahatA hai, | aparigraha Adi para preraka sAmagrI hai| muniyoM ke 28 mUlaguNoM unake viSaya kI aneka jAnakAriyoM se vaha jIvana bhara | kA Agamocitta kathana, pahale saMskRta meM, phira hindI achUtA rahatA hai| aise samarpita dharmajJoM ke lie pU. muni | meM prastata karate hae pA~ca mahAvratoM. pA~ca samitiyoM. pA~ca samatAsAgara jI ne isa kRti ke mAdhyama se digambara- | iMdriyoM kA nimaMtraNa chaH Avazyaka aura sAta vizeSa guNoM muni ke paricaya aura caryA ko pAradarzI banA diyA hai| kA varNana AtmasAta karane yogya hai| anyagaNoM kA kathana pahale ve kathana karate haiM ki vibhinna matoM meM | karanevAlA sthala (pR. 34) bAra-bAra mananIya hai| digambaratva ko bharapUra mahattva diyA gayA hai, cAhe graMtharAja muni kI nagnatA kA kAraNa jAnane ke lie yaha mahAbhArata dekheM, cAhe vairAgya zataka (bhartRhari), cAhe gurugraMtha | pustaka AInA kA kArya karatI hai, phira khar3e hokara sAhiba aura cAhe baaiibil| sabhI apane apane stara se | bhojana, kezaloMca kA abhiprAya, asnAna, vrata kI vaijJAnikatA, pratisAda dete mile haiN| munivara ne aitihAsika pariprekSya | prAsuka jala aura prAsuka bhojana para prakAza DAlA gayA meM bhI digambara jainamuniyoM ke pravAsa aura vihAra para | hai| digambara muni ke upakaraNoM kA paricaya, AhAracaryA prakAza DAlA hai aura spaSTa kiyA hai ki maurya-samrAToM, | kA anuzAsana munidIkSA se pUrva kI jAnevAlI sAdhanA, samrATa sikaMdara, bAdazAha selyUkasa, samrATa sampati, | dIkSA kI prakriyA ko zodhaparaka dRSTi se prastuta kiyA bAdazAha AMgaSTasa, samrATa khAravela, se lekara prajA-samrATa | gayA hai| digambara jainasAdhu kI tIna zreNiyoM aura prAyazcita mahAtmAgA~dhI taka ne jainasaMtoM ke astitva ko svIkAra | vidhi guru-ziSya aura zrAvaka ko paThanIya hai| yaha pustaka kiyA hai aura unase zikSAyeM grahaNa kI haiN| jainadharma meM strI-sanyAsa kA rahasya kholatI hai aura unake pa.pU. samatAsAgara jI ne eka sthala para spaSTa kiyA nivAsa-pravAsa kA jJAna bhI karAtI hai| hai ki san 1938 ke AsapAsa bhArata ke dakSiNI bhU- ____ muni jIvana kA carama sallekhanA-vrata para pUrA honA, bhAga nijAma rAjya meM digambaratva para baMdiza lagAne kA | samAdhi lenA aura deha kA agnisaMskAra karanA bhI saMkalana prayAsa kiyA gayA thA, jise pa.pU. AcArya zAMtisAgara | meM jAnane ko milatA hai| jainamuni apanI sAdhanA se samAja jI mahArAja kI preraNA se samApta kiyA gayA thaa| aura rASTra ko jo mauna yogadAna dete haiM, vaha kisane dekhA? samatAsAgara jI likhate haiM ki vartamAna AcArya, | pR. 58 para darzAyA gayA hai| aMta ke panne para muni kI 24 navambara 2008 jinabhASita Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haiN| dinacaryA ke rekhA-citra abole hI bahuta kucha kaha dete / bheMTa kiye haiN| unake sArthaka lekhana kI taraha unake bodhagamya pravacana bhI sabhya-samAja meM carcA banAye rahate haiN| saca, pustaka mAtra paThanIya nahIM hai, saMgrahaNIya bhI hai| ve donoM jagaha pravINa haiN| donoM vidhAoM kA AcAryatva aisI pustakeM Ar3e samaya para TArca kI taraha upayogI | unake bhItara pAlthI mArakara baiThA huA hai| hameM darzana siddha hotI haiN| 13 julAI 62 ko nahIM devarI (ma.pra.) bhI ho rahe haiN| ve dhanya haiN| unheM namana hai| meM janme gurudeva zrI samatAsAgara jI mahArAja ne mAtra 46 405, gar3hAphATaka, jabalapura ma.pra. varSa kI vaya meM aneka suMdara graMtha likhakara loka ko | garbhapAta ke lie mA~ kI arjI khArija kI bambaI hAI korTa ne mumbaI 5 agasta- 37 varSa purAne kAnUna ke baMdhana se mukti pAne ke lie eka arjI lekara nikitA mehatA mumbaI hAIkorTa kI zaraNa meM gaI thii| unhoMne batAyA ki unake garbha meM bar3ha rahI 24 hapte kI santAna ke hRdaya meM jaTila kharAbI hai| use janma ke pahale hI garbhapAta ke dvArA samApta karane kI anumati dI jAe, kintu nikitA kI vaha arjI adAlata ne khArija kara dI hai| hAIkorTa ne batAyA ki nikitA kI garbhajAta santAna asvAbhAvika avasthA meM janma legI isa bAta kA pramANa Avedana karanevAle nahIM de paaye| isalie garbhapAta kI anumati nahIM mila sktii| nikitA ne pati harSa mehatA aura cikitsaka nikhila dAtAra ke sAtha hAIkorTa meM Avedana kiyA thaa| isa nivedana kA AdhAra thA cikitsA kI riportt| una logoM ne batAyA thA ki hRdaya kI kharAbI lekara hI zizu janma legaa| parantu usake sAtha hI eka aura bAta unhoMne batAI thI ki jA~ca ke dvArA jo tathya mile haiM ve garbhapAta karAne ke lie paryApta nahIM haiN| riporTa ke isa aMza ko gambhIratA ke sAtha adAlata ne dekhA hai itanA hI nahIM, usI aspatAla ke anya eka dala cikitsAkoM ke dvArA parIkSaNa karAyA gayA thaa| unhoMne batAyA hai ki hRdaya meM doSa lekara zizu ke janma lene kI sambhAvanA nahIM ke barAbara hai|' dUsarI tarapha nikitA ke lie sahAnubhUti dikhAte hue bhI kendriya svAsthyamaMtrI AnabUmaNi rAmadAsa ne garbhapAta sambandhita kAnUna meM saMzodhana kI sambhAvanA ko bhI samApta kara diyA hai| "vartamAna" bA~galA dainika 5.8.08 se sAbhAra saMkalana- suzIlakAlA, dhuliyAna, muzIrdAbAda, anuvAda - bra. zAntikumAra jaina zramaNaparamparA meM sama sumatacandra divAkara sama-samatA, zama-zAnti, zrama meM nihita tapasyA hai, / pApoM kA prakSAlana svAlambana, AtmanirbharatA aura dharma ahiMsA hai| svAdhyAya ahaM visarjana bIja meM, phUla, phala sama, jinake jIvana kI caryA hai sama meM sabhI samAte haiN| jJAna dhyAna tapa meM rata rahanA sama dhAraNa kara hI, zramaNa saMta, aisI zramaNa sAdhanA hai| samyak bhAva bar3hAte haiN| bAdhAe~ Ane para bhI bheda aura abheda kA samanvaya samAdhAna hai, samatAbhAva banAye rahanA, mahAvIra kA syAdvAda maMtra aisI zramaNa paramparA hai| jisameM samatA prANavAn hai| puSparAja kaoNlonI galI naM.2, ratnatraya ArAdhana, thuti uccAraNa satanA (ma.pra.) navambara 2008 jinabhASita 25 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcAra 'mUkamATI-mImAMsA' samAlocanA-saMgraha-grantha kA lokArpaNa sampanna __aMdhakAra dUra karegI mUkamATI : jainAcArya zrI vidyAsAgara jI zAntinAtha digambara jaina mandira, rAmaTeka (nAgapura / ke karakamaloM meM samarpita kii| mahArASTra), varSAyoga hetu cAturmAsarata jainAcArya zrI AtaMkavAda, ArakSaNa evaM dalita samasyAoM ke vidyAsAgara jI mahArAja ke ojasvI pravacanoM se vigata | samAdhAna tathA dahejaprathA jaisI sAmAjika kurItiyoM ke divasa guMjAyamAna ho gyaa| AcAryapravara ke sAptAhika | nirmUlana evaM vyaktitva-vikAsa kI prakriyA ke nirdhAraNa pravacana se pahale eka garimAmaya evaM bhAvapUrNa samAroha | hetu AcAryapravara vidyAsAgara jI ne 'mUkamATI' mahAkAvya meM AcAryazrI dvArA likhita kAlajayI kRti 'mUkamATI' | sRjita kiyA thaa| rASTrabhASA meM likhita evaM san 1988 mahAkAvya para likhita samAlocanAtmaka AlekhoM ke saMgraha- | meM bhAratIya jJAnapITha, naI dillI se prakAzita kAlajayI grantha 'mUkamATI-mImAMsA' kA lokArpaNa bhavyatA ke sAtha kRti 'mUkamATI' para deza-videza ke vikhyAta samIkSakoM sampanna huaa| ne kRtikAra kI mAnyatAoM evaM kAvya ke vaiziSTya kA AcAryapravara evaM unake saMghastha 37 tapasvI munijanoM | apane vaicArika Aloka meM AloDana-viloDana kara, use ke sAnnidhya meM ravivAra, 5 akTUbara 08 ko sampanna | Adhunika bhAratIya evaM hindI kAvya sAhitya kI apUrva hue isa vimocanasamAroha meM deza bhara se bar3I saMkhyA meM upasthita hue samAlocakoM, manISI vidvAnoM evaM zraddhAlujanoM prakAzita 'mUkamATI mahAkAvya' ke marAThI, aMgrejI, bA~glA, ne bhI apanI sahabhAgitA darja kraaii|| kannar3a tathA gujarAtI meM bhI anuvAda svarUpa pAkara dharma, mUkamATI-mImAMsA ke lokArpaNa samAroha ke avasara | darzana aura adhyAtma ke sAra ke sAtha hI sAtha sAmAjika para pahu~ce aneka zubhakAmanA sandezoM meM rASTrapati zrImatI | pariprekSya meM sama-sAmayika samasyAoM ke nivAraNa hetu pratibhA pATila, pUrva uparASTrapati zrI bhairoMsiMha zekhAvata, janamAnasa dizAbodha bhI prApta kara rahA hai| gRhamaMtrI zrI zivarAja pATila evaM bhAjapA ke rASTrIya adhyakSa / kAryakrama kI prastAvanA meM 'mUkamATI-mImAMsA' grantha zrI rAjanAthasiMha ke sandeza pramakha the| rASTrapati zrImatI ke sampAdaka AcArya rAmamarti tripAThI / pratibhA pATila ne AcArya zrI vidyAsAgara jI mahArAja ki 'makamATI' mahAkAvya saMbhavataH deza ko dhArmika sahiSNutA kI pratimUrti batAte hue kahA ki | grantha hogA, jisa para lagabhaga 300 samIkSakoM ke dvArA unakI dharmasabhAoM meM dhArmika malyoM ke sAtha-sAtha rASTahita | samAlocanAtmaka nibandha likhe gae 3 kA bhI sandeza hotA hai| isa avasara para prApta zabhakAmanA | sAhityajagata ko ina tIna khaNDoM meM samapalaba sandezoM kA vAcana patrakAra abhinandana sA~dhelIya pATana | haiN| bhAratIya jJAnapITha (18 insTITyUzanala eriyA lodI ne kiyaa| roDa, naI dillI-110003) se tIna khaNDoM meM prakAzita samAroha ke mukhya atithi suprasiddha udyogapati zrI | (pratyeka khaNDa meM 637 pRSThIya sAmagrI) hue| isa grantha omaprakAza jaina (sUrata), viziSTa atithi zrI pramoda siMghaI | ke sampAdana ke lie pahale sAhitya akAdamI, naI dillI (koyalAvAle, naI dillI) evaM kAryakrama ke adhyakSa | ke saciva DaoN. prabhAkara mAcave, naI dillI kA cayana prabhAta jaina (kannaujavAle, muMbaI) se 'mUkamATI mImAMsA' huA thaa| sampAdana kArya ke hI daurAna acAnaka unake ke tInoM khaNDoM kA kramazaH vimocana karAkara atithiyoM kAlakavalita ho jAne para isa kArya hetu merA cayana kiyA ke sAtha hI grantha ke saMpAdaka AcArya rAmamUrti tripAThI | jAnA mere lie parama saubhAgya kI bAta hai| AcAryazrI evaM prabandha saMpAdakoM sureza sarala (jabalapura), santoSa | ke 'mUkamATI' sahita vipula sAhitya para deza ke vibhinna siMghaI (damoha), nareza divAkara, vidhAyaka (sivanI), vizvavidyAlayoM ke antargata aba taka 4 DI.liT, 22 subhASa jaina (sAgara) ne samupasthita samAlocakoM ke sAtha | pI.eca.DI., 7 ema.phila., 2 ema.eDa. tathA 6 ema.e. lokArpita tInoM khaNDoM kI eka-eka prati AcAryapravara | ke zodha prabandhoM kA likhA jAnA usake lokavyApIkaraNa 26 navambara 2008 jinabhASita Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haiN| kA paricAyaka hai| DaoN0 jagamohana mizra, DaoN0 ghanazyAma vyAsa, DaoN0 (misa) zrI tripAThI ne kahA isa grantha ko sAkAra rUpa | pI0sI0 sAlve, DaoN0 kusuma paToriyA, rAjendra paToriyA, dene meM muni zrI abhayasAgara jI kI mahattvapUrNa bhUmikA | kRSNakumAra caube Adi ke atirikta DaoN0 gulAbacandra jaina, hai| unhoMne pustaka ke hara pRSTha ko bArIkI se par3hA, (naI dillI) patrakAra suzrI zobhanA jaina (naI dillI), jA~cA hai| unakI AsthA aura niSThA se hI yaha grantha | abhinandana sA~dhelIya (pATana), Ananda siMghaI (jabalapura), pUrNa ho sakA hai| isa grantha meM sabhI samIkSakoM ne bahuta | dilIpa jaina guDDA (sAgara), abhiSeka jaina (jabalapura), hI uttama rIti se apane vicAra abhivyakta kie haiN| ityAdi ke viziSTa sahayoga ke lie Ayojana samiti paramparA meM santa, guru aura AcAryoM se bar3A koI nahIM | ne sabhI kA bhAvabhInA sammAna kiyaa| hai| AcAryapravara ne 'mUkamATI' mahAkAvya meM zAstroM kI | lokArpaNa samAroha ke anta meM Aja ke mahattvapUrNa sabhI mAnyatAoM ko maNDita karake loka ko diyA hai| | udbodhana meM AcAryazrI vidyAsAgara jI ne kahA ki hamane ise sabhI par3heM aura hamAre AsapAsa jo andhakAra hai, bhinna-bhinna prakAra ke zarIra ko or3ha rakhA hai aura usI use dUra kreN| samaya ke isa andhakAra ko dUra karane | ke phalasvarUpa apane Apako vibhAjita kara rakhA hai| kI kSamatA ina saMtoM meM hI hai| kAvya kA uddezya sadA | hama eka akhaNDa tattva ko bhUlakara anekoM meM vicAroM loka maMgala rahA hai| inhIM uddezyoM ko yaha mahAkAvya | ko bA~Tate jA rahe haiN| divya jJAna ke mAdhyama se santoM / sarjanA mahAna hotI hai aura usake apane | ne isa rahasya ko samajhA hai| koI bhI saMsAra meM choTA ta mAnadaNDa hote haiN| kinta sarjanAtmaka pratibhAe~ | baDA nahIM. kintu eka bhI nahIM haiM, haiM to aneka, aneka rUr3hiyoM kA pAlana nahIM karatIM, apitu naI paramparAe~ banAtI raheMge, ananta raheMge, ajara raheMge, kintu isa virATatA kA anabhava saMkacita A~khoM kI dRSTi se nahIM kiyA jA _prabandha-sampAdakoM kI ora se sureza sarala, pUrva | sakatA hai| ye carmacakSu hameM kevala carma dikhAe~ge, dharma mAnada janasamparka adhikArI, AcArya vidyAsAgara zodha | nhiiN| vahA~ taka kevala AsthA ke mArga se hI pahu~ca sakate saMsthAna, jabalapura ne 'mUkamATI-mImAMsA' graMtha-prakAzana kI | haiN| unhoMne kahA ki AsthA ke lie ghaNToM kI AvazyakatA dIrghakAlika kArya-yojanA kI atha se iti taka para prakAza | nhiiN| jisa cIja ko hama pahacAna nahIM pA rahe haiM, vaha ddaalaa| bhAratIya jJAnapITha ke prakAzana adhikArI DaoN0 | hai akhaNDa tttv| A~khe banda kara, anya indriyoM ko gulAbacanda jaina ne 'mUkamATI' mahAkAvya ke sambandha meM | kucha dera vizrAma dekara isa akhaNDa tattva kA anubhava kahA ki isameM AcAryazrI ne likhA hai ki mATI mUka | hama kara sakate haiN| hamArI parezAnI yaha hai ki hama ekAnta hai, pada dalita hai aura Aja taka dabatI calI A rahI | ke samarthaka nahIM haiM aura anekAnta se chUTa nahIM paate| hai| yadi kumbhakAra usa kI dhruva, sattA ko pahacAne, to / Apane kahA ki jJAna, vijJAna aura viveka meM bahuta vaha kumbha bana jAtI hai| bAda meM agni meM use tapAyA | antara hai| bhinna-bhinna do vastuoM kA nIrakSIra-vizleSaNa jAtA hai taba vaha pairoM dvArA kucalI gaI mATI kumbha bana | karanA viveka hai| viveka ke uparAnta hameM rAstA mila kara hamAre sira para A jAtI hai| jAtA hai| 'viveka ho ye eka se, jIte jIva aneka, isa kAryakrama ke saMcAlaka iMjI. ravi jaina, nAgapura, | aneka dIpaka jala rahe, prakAza dekho ek|' ne 'mUkamATI-mImAMsA' ke sampAdakadvaya DaoN. prabhAkara mAcave yAnI jaba prakAza kI ora dekhate haiM, to sarvatra (maraNoparAMta), AcArya rAmamUrti tripAThI, sampAdana-sahAyaka | prakAza najara AtA hai, kintu Upara dekhate haiM to bhinnatraya-DaoN0 Ara0 DI0 mizra, DaoN0 zakuntalA caurasiyA, DaoN0 bhinna balba dikhAI dete haiN| jIva aneka hone para bhI saralA mizrA (sabhI sAgara), prabandha saMpAdaka- sureza sarala, | ve eka isalie haiM ki pratyeka ke pAsa eka jaisA hI saMtoSa siMghaI, nareza divAkara (DI.ena.) subhASa jaina | Atma tattva hai| hama eka nahIM haiM, kintu ekase haiN| ataH (khamariyAvAle, sAgara) ke mahatI yogadAna ke lie zAla, | hama bhI prabhu bana sakate haiN| hama bhagavAn nahIM haiM, kiMtu zrIphala, sammAnacihna Adi se sammAnita kiye jAne hetu | bhagavAn bana sakate haiN| isake lie basa prakriyA apanA unakA AhvAna kiyaa| samAroha meM samupasthita samAlocaka | lI jAya to kAma ho jaaeNgaa| para hameM khuda para hI vizvAsa navambara 2008 jinabhASita 27 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahIM hai, AsthA nahIM hai| miTTI ke kaNa-kaNa meM jIva / ilAja hai ki sva-Atmatattva ko phcaaneN| isake lie haiM, para unheM dekhane ke lie AsthA kI AvazyakatA | bhale hI santa nahIM bana sako, to santoSI avazya bno| santoSI banane ke bAda adhika upAsanA kI AvazyakatA __AcAryazrI ne 'mUkamATI' mahAkAvya (pR. 352) | nahIM rhtii| kI ina paMktiyoM ke mAdhyama se kahA, "saMta-samAgama kI Apane batAyA ki sahI tattva vahI hai, jo vikSepa yahI to sArthakatA hai| saMsAra kA anta dikhane lagatA hai| se dUra rahatA hai| vikSepa se yukta tattva bhrAntiyukta rahatA samAgama karanevAlA bhale hI/turanta santa-saMyata/bane yA hai| ata: jIvana kI vAstavikatA samajho aura sahI pravAsI na bane / isameM koI niyama nahIM haiN| kintu vaha santoSI | bno| nivAsI yA AvAsI mata bno| ApakA paricaya banatA hai|" ina paMktiyoM ko suna-samajhakara vyakti santa | koI dUsarA de yA Apa kisI kA paricaya deM, yaha ThIka bane yA na bane, santoSI jarUra bana jaaegaa| jisase bhagavAn | nahIM hai| svayaM kA pravacana svayaM ke lie deM ki maiM yahA~ banA jA sakatA hai vaha kauna sA tattva hai, yaha jAnane | se AyA hU~ aura yahA~ jaauuNgaa| akelA hI AyA thA bhara kI dera hai, para isake lie izArA bhI kAphI hai, aura akelA hI jAnA hai, para bIca meM kyA-kyA kiyA anyathA sArA kA sArA bhI kama par3a sakatA/jAtA hai| yaha bhUla jAte haiN| zarIra aura AtmA ke bheda ko spaSTa karate hue | ghar3e kA udAharaNa dete hue unhoMne kahA ki AcAryazrI ne kahA ki bhale hI zarIra kA paricaya umra | mUkamATI se banA kumbha kahatA hai ki "Aga kI nadI se ho sakatA hai, para AtmA kA nhiiN| AtmA kI to ko pAra karake AyA hU~ / aba kauna sI parIkSA lenA koI umra nahIM hotii| 'eja' aura 'imeja' se rahita yaha | cAhate ho|" pravAsI ho, yAtrA ke daurAna nadI pAra karanA Atmatattva hai, jisakI koI na 'Dresa' hai, na 'eDresa' hai, to ghar3e kA sahArA lo| vaha tumheM DUbane nahIM degaa| hai| Aja jaDa tattva se pUrA saMsAra prabhAvita hai| isa lekina dhyAna rahe ki ghaDA khAlI rahe. nahIM to Daba kAraNa paise kA mahattva itanA bar3ha rahA hai ki zeSa saba | jaaoge| jJAnI vaha ghar3A hai jo yaha nadI pAra karA sakatA asahAya najara A rahe, lekina Atmatattva ko jAnanevAlA | hai, para vaha yadi khAlI ho to, anyathA yadi vaha jar3attva santuSTa ho jAtA hai| use saMsAra ke kisI vikAra se | se bharA hai, to apane sAtha ziSya ko bhI le dduubegaa| bhaya nahIM rhtaa| santoM ke jIvana meM aisA hI kucha hotA anta meM pravacana ke sArAMzabhata eka 'hAika' prastuta karate hai| unakA samAgama pAkara sahI puruSArtha karane kA prayatna | hae unhoMne kahA, 'khAla milI thI/yahI miTTI meM milI/ karanA caahie| khAlI jAtA huuN|' samAja meM bar3hatI bhoga-vilAsitA para ciMtA vyakta mUkamATI-mImAMsA (tIna khaNDa), saMpAdaka- DaoN. karate hue AcAryazrI ne kahA ki bhoga-vilAsitAoM ko prabhAkara mAcave evaM AcArya rAmamUrti tripAThI, prakAzakahama acchA kahate haiM, kintu acchA to vaha hai, jo inheM | bhAratIya jJAnapITha, 18 insTITyuzanala eriyA, lodI roDa, chor3akara ekAnta pasanda karatA hai| isake lie pUrI taraha | naI dillI-3, mUlya 450/-, pratyeka khaNDa, tInoM khaNDa 'mUkamATI' par3hane kI AvazyakatA nahIM hai| bahuta AsAna | 1100/- pRSTha 637 pratyeka khaNDa meN| rAmaTeka (nAgapura, mahArASTra) se prApta svabhAva eka bAra AcArya mahArAja jI ne batAyA ki pATha karate samaya mAtra pATha (zabdoM) kI ora dRSTi jAne para lInatA nahIM AtI hai, balki lInatA to artha kI ora jAne para AtI hai| ziSya ne kahA- lekina AcAryazrI artha kI ora cale jAte haiM, to pATha bhUla jAte haiN| AcAryazrI ne kahA- bhUlanA to svabhAva hai| "jaise jJAna AtmA kA svabhAva hai vaise hI bhUlanA manuSya kA svabhAva hai|" manuSya to bhUla kA putalA hai| dUsare ziSya ne kahA- bhUlatA to pAgala hai| AcAryazrI bole- yaha bhI eka bhUla hai, dUsare ko pAgala khnaa| bhUla to mAtra bhagavAn se nahIM hotI, bAkI sabhI se hotI hai| anta meM unhoMne kahA- anAvazyaka ko bhUlanA sIkho to Avazyaka smaraNa meM rhegaa| manoraMjana meM nahIM. AtmaraMjana meM rahanA siikho| munizrI kuMthusAgarakRta 'saMsmaraNa' se sAbhAra 28 navambara 2008 jinabhASita - Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainAcAryazrI vidyAnanda jI mahArAja ke sAtha kakSA 10 vIM ke koI 200 meghAvI vidyArthiyoM kA sAnnidhya meM AtmIya sammAna kiyA gyaa| kakSA 12vIM vijJAna meM sparza siMghaI kAnapura ne 90% aMkoM ke sAtha AI.AI.TI. je.iI, ku. praNItA jaina ko RSabhadeva saMgIta ratna avArDa e.AI.III meM cayanita hokara deza kI meriTa (chAtravarga) jinendra kalA kendra bhIlavAr3A dvArA pratibhAoM ko meM prathama evaM ku. nensI jaina damoha (94%) aMkoM ke rASTIya stara para prakAza meM lAne evaM protsAhita karane | | sAtha (chAtrAvarga) prathama puraskRta huii| inake sAtha hI isa kI yojanAntargata prArambha kiye gaye bhagavAn RSabhadeva saMgIta kakSA ke koI 60 chAtra-chAtrAoM ko bhI sammAnita kiyA ratna avArDa kA prathama puSpa dehalI meM ku. praNItA jaina gyaa| kakSA 12vIM kAmarsa meM rAhula jaina ambAlA 95.20% ko pradAna kiyA gayA jisameM use sammAna paTTa va rupayA |. | evaM ka nensI navalakhA (90.22%) aMka evaM ma.pra. meM 5100/- bheMTa kiyA gyaa| pahalI pojIzana Ala iNDiyA meriTa meM kramazaH chAtra RSabha vihAra dehalI meM AcAryazrI vidyAnanda jI evaM chAtrAvarga meM prathama sthAna pAkara sammAnita hue| isake ke sAnnidhya meM dinAMka 8.10.08 ko Ayojita isa viziSTa sAtha hI kAmarsa ke koI 90 medhAvI vidyArthiyoM kA bhI samAroha meM rAjasthAnI lokacitra zailI meM prakhyAta kalAkAra sammAna kiyA gyaa| usI krama meM 12vIM ArTsa ke koI paM0 jozI dvArA zrI nihAla ajamerA ke mArgadarzana meM citrita 20 vidyAthiyoM evaM viziSTa upalabdhi-vAlI pratibhAoM bhagavAn RSabhadeva kI SaTkarmoM ke upadeza kI phar3a penTiMga ko atithiyoM ne sammAnita kiyaa| isake atirikta jayapura kA lokApArNa bhI sampanna huaa| ku. praNItA kA 201 ke meghAvI pratibhAoM ko bhI pRthak se sammAnita kiyA maMgala kalaza kA yoga bhavAI nRtya bahuta prabhAvI rhaa| gyaa| samAroha kA saMcAlana kundakunda bhAratI ke TrasTI | samAjasevI evaM pramukha udyogapati zrI pI.ela. bainAr3A zrI satIza jaina, AkAzavANI ne kiyA evaM kalA kendra | ne maitrI samUha evaM yaMga jaina avArDa kA paricaya diyaa| - ke saciva zrI nihAla ajamerA ne batAyA ki agale mAha | mukhya atithi zrI surendra hegar3e kanArTaka ne yaMga jaina avArDa saMsthA dvArA ghoSita ku0 vINA ajamerA va DaoN0 jyoti | ke anuzAsita vyavasthita evaM bhavya Ayojana kI khule jaina ko RSabhadeva saMgIta padma avArDa, rUpaye 11000/ mana se prazaMsA kara apane yahA~ prophezanala kaoNlejoM meM va sammAna paTTa evaM zrImatI DaoN0 kusuma zAha,DaoN0 sumana | 2| aise avArDiyoM ke lie sITeM ArakSita karane evaM hara sonI ko saMgIta ratna avArDa nArelI tIrthadhAma meM pradAna saMbhava sahAyatA dene kI bAta khii| kAryakrama kA sarasa kiye jaayege| saMcAlana DaoN. sumati prakAza jaina va zrI rAjeza bar3akula nihAla ajamerA, saciva chatarapura evaM zrImatI AbhA jaina jabalapura ne kiyaa| 8 vA~ yaMga jaina avArDa 2008, padamapurA jayapura dUsare dina ke Ayojana ke pahale satra meM yaMgajaina maitrI samUha ke tattvAvadhAna meM munizrI kSamAsAgara | avArDa se pUrva meM sammAnita ho cukI pratibhAoM ko dIkSAMta jI kI preraNA se 11 evaM 12 akTUbara 08 ko dharmasthala samAroha meM upAdhiyA~ pradAna kI giiN| isa satra meM DaoN0 ke surendra kumAra jI hegar3e tathA DaoN0 kusuma paToriyA | nalina ke. zAstrI gayA, ne 'mUlya AdhArita jIvana paddhati' nAgapura ke mukhya Atithya meM upAdhi prApta sIniyara | evaM DaoN. pratibhA jaina se.ni. vibhAgAdhyakSa rAjasthAna avArDiyoM kA dIkSAMta samAroha huA evaM zikSA ke kSetra vizvavidyAlaya jayapura ne 'jIvana meM ahiMsA kA mahattva' meM sarvottama pradarzana karanevAlI dezabhara kI koI 500 | viSaya para sAragarbhita vyAkhyAna diyaa| munizrI kSamAgAra pratibhAoM kA sammAna bhii| jI kA saMdeza zrI mahAvIra pANDayA ne hindI meM evaM sarvaprathama kakSA 10vIM evaM 12vIM kI Ala iNDiyA | zrI esa.ela.jaina ne aMgrejI meM sunAyA, jisase vAtAvaraNa meriTa meM reMka pAnevAlI tejasvI pratibhAoM ko vizeSa | bhAvuka ho uThA, kyoMki yaha pahalA avasara thA jaba isa rUpa se Dresa koDa meM sammAnita kiyA gyaa| kakSA 10vIM | samAroha ke praNetA muni zrI kSamAsAgara jI sazarIra isa meM Ala iNDiyA meriTa meM chAtroM meM pahalA sthAna pAne | bhavya kAryakrama meM upasthita nahIM the, taba bhI pUre samAroha vAle suhAsa jaina beMgalaura (97.90%) evaM chAtrAoM meM | meM hara vakta, hara pala, hara kahIM unakI amUrta upasthiti aditi ena. mudaholkara navI mumbaI (95.60%) ke sAtha- | mahasUsa kI jAtI rhii| maitrI samUha kA pratyeka sadasya navambara 2008 jinabhASita 29 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ unase adRzya preraNA va manobala pAkara pratibhAoM ko| mahArASTra Adi ke jo chAtra ucca zikSA grahaNa hetu indaura sammAnita karane kI unakI parikalpanA ko sAkAra karane | Ate haiM, unako ucita evaM zuddha bhojana vyavasthA, AvAsa meM prANapana se juTA rhaa| kAryakrama kA saMcAlana zrI rAjeza | vyavasthA evaM dhArmika saMskAra denevAlA koI chAtrAvAsa bar3akula chatarapura, zrImatI AbhA jaina jabalapura evaM zrImatI yahA~ nahIM thaa| ataH AcArya jJAnasAgara chAtrAvAsa samiti monA sogAnI jayapura ne kiyaa| ne uparyukta saMsthAna meM cala rahe chAtrAvAsa ko apanI vyavasthA ___ DaoN. sumati prakAza jaina ke antargata lete hue evaM chAtrAvAsa ko Adhunikatama sabhI benIgaMja chattarapura (ma.pra.)| savidhAoM se sasajjita karake. ucca zikSA grahaNa karane puraskAra samarpaNa samAroha hetu indaura meM rahanevAle chAtroM ke lie chAtrAvAsa dinAMka sarAkoddhAraka saMta upAdhyAya zrI jJAnasAgarajI kii| 1 sitambara 2008 se prArambha kara diyA hai| vartamAna meM preraNA se sthApita zruta saMvarddhana saMsthAna dvArA pravartita "zruta yahA~ 23 chAtra adhyayanarata haiN| chAtrAvAsa kA zeSa bhAga bhI navambara taka sabhI suvidhAoM se susajjita ho jAvegA, saMvarddhana-puraskAra evaM sarAka puraskAra varSa 2007" kA samarpaNa samAroha tukogaMja digambara jainasamAja zrAvikAzrama jisameM 30 chAtroM hetu sthAna surakSita hai| ataH 1 janavarI TrasTa evaM cAturmAsa samiti ke saMyukta tattvAvadhAna meM sampanna 2009 se hama 30 chAtroM ko aura praveza de skeNge| jo digambara jaina chAtra 12vIM kakSA urtINa kara huaa| jisameM deza ke pA~ca mUrdhanya vidvAnoM ko zAla, zrIphala evaM sammAna rAzi bheMTakara sammAnita kiyA gayA | cuke haiM aura jinako indaura meM zikSA grahaNa karanI ho, ve haiM ve dhArmika saMskAroM sahita AvAsa evaM bhojana vyavasthA 1. paM0 zrI bAlamukuMda jI jaina zAstrI, murainA | ke lie apanA Avedana patra bheja sakate haiN| (ma.pra.)- AcArya zAMtisAgara chANI purskaar| prathama satra 2009 hetu chAtrAvAsa meM praveza ke lie sanata kumAra jaina, jayapura (rAja.)- AcArya | 15 akTUbara se praveza-patra AvaMTita kiye jA rahe haiN| sUryasAgara smRti purskaar|| zIghrAtizIghra Avedana karanevAloM ko prAthamikatA dI jaavegii| 3. DaoN. vijaya kumAra jaina, lakhanaU (u.pra.) sabhI sUcanAoM ke lie samparka kareMAcArya vimalasAgara bhiNDa smRti puraskAra paM0 bharata zAstrI (saMcAlaka chAtrAvAsa) mo. 9406606591 4. DaoN0 sudarzanalAla jaina, vArANasI (u.pra.) AcArya jJAnasAgara chAtrAvAsa, javerIbAga, AcArya sumatisAgara smRti purskaar| nasiyA, indaura (ma.pra.) 5. DaoN0 ku. mAlatI jaina mainapurI (u.pra.)- muni | muAna | muni zrI pramANasAgara jI dvArA rAmAyaNa-gItA varddhamAnasAgara smRti purskaar| jJAnavarSA ke mAdhyama se gayA nagara meM abhUtapUrva sAtha hI sarAka puraskAra dillI ke saMskRti saMsthAna ko diyA gyaa| sarAka kSetra meM viziSTa sevAoM ke lie ___ dharma prabhAvanA ukta saMsthA ke saMrakSaka zrI anila jaina adhyakSa, zrI rAkeza gayA, 19 akTra.08 saMta ziromaNi pa.pU. AcArya jaina evaM mahAmaMtrI rAkeza jaina ko sammAnita kiyA gyaa| zrI 108 vidyAsAgara jI maharAja ke parama prabhAvaka ziSya DaoN. suzIlA sAlagiyA pa.pU. muni zrI 108 pramANa sAgara jI ke adhyAtmaparaka AcArya jJAnasAgara chAtrAvAsa indaura ma.pra.. prabhAvI pravacanoM se dinAMka 15 akTUbara 08 se 19 akTUbara 08 taka rAmAyaNa-gItA jJAna varSA ke paMca-divasIya kAryakrama __ praveza sUcanA dvArA gayA nagara meM jainadharma, digambara saMta evaM jainasamAja parama pUjya 108 A. zrI vidyAsAgarajI mahArAja kI abhUta pUrva dharma prabhAvanA huii| kI preraNA evaM AzIrvAda se sara seTha sarupacandrajI hukumacandra gayA nagara ke itihAsa meM pahalI bAra nagara ke jI digambara jaina pAramArthika saMsthA ke antargata AcArya prabuddha nAgarikoM dvArA gaThita 'vizvadharma jAgaraNa maMca' ke jJAnasAgara jI chAtrAvAsa kA zubhAraMbha 1 sitambara se ho dvArA sArvajanika stara para ajaina maMca se sthAnIya gayA cukA hai| jilA skUla ke vizAla maidAna meM kisI jainasaMta kA bahuta samaya se dekhA jA rahA thA ki madhyapradeza, | ", | pravacana huaa| pravacana ke prathama dina dasa hajAra kI saMkhyA 30 navambara 2008 jinabhASita Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meM janasamudAya munizrI ke pravacana ke liye ekatrita huI / / pU. munizrI ke dhArA pravAha adhyAtmaparaka pravacana se prabhAvita janasamudAya kI saMkhyA dinoM dina bar3hatI hI calI gaI evaM dinAMka 19 akTUbara 08 ko samApana ke avasara para paccIsa hajAra janatA kA sailAva pU. munizrI ke pravacana sunane ke lie umar3a pdd'aa| pU. munizrI ne rAmAyaNa evaM gItA ke pAtroM evaM prasaMgoM kA jainadharma ke anurUpa adhyAtma paraka pratIkAtmaka pravacana prastuta kiyA jise sunakara gayA nagara kI janatA bhAvavibhora evaM mugdha ho gayI / gayA nagara ke itihAsa meM isake pUrva kisI bhI saMta ke pravacana meM itanI bhArI | dinAMka 19 akTUbara 08 ko kAryakrama samApana kA mukhya Atithya karate hue bihAra sarakAra ke loka svAsthya evaM abhiyaMtraNA maMtrI zrI azvinI caube ne pU. munizrI ke prati bihAra prAnta kI janatA evaM bihAra sarakAra kI ora se kRtajJatA jJApana karate hue rAjakIya sammAna arpita kiyA evaM vizvadharma jAgaraNa maMca dvArA Ayojita isa kAryakrama ke Ayojana kI bhUri bhUri prazaMsA karate hue kahA ki pU. muni zrI pramANa sAgara jI mahArAja ke prabhAvI pravacana mAnavIya cetanA ke rUpAntaraNa evaM vizvazAnti ko sAkAra karane me parama sahAyaka haiN| unhoMne kahA ki pU. munizrI ke pravacana magadha kI isa dharatI para hue bhagavAn mahAvIra kI dezanA kA jIvanta pratibimba haiM / saMkhyA meM janatA kabhI nahIM umar3I, pravacana sunane puruSoMpUjya muni zrI pramANa sAgara jI ne cAturmAsa ke madhya ke atirikta bhArI saMkhyA meM mahilAe~- skUlI chAtrachAtrAe~ evaM senA ke javAna bhI phuNce| pU. munizrI ne * prasaMgavazAt vyasanamukti evaM dharma kI upAdeyatA para bhI atyanta prabhAvI pravacana kiyA / pU. muni zrI ke ina pravacanoM se gayA nagara kI janatA para jainadharma evaM digambara jainasaMta kI prabhAvanA kI amiTa chApa par3I hai / pU. muni zrI kI rocaka evaM dhArA pravAha pravacana zailI evaM digambaratva kI kaThina caryA gayA nagara meM Ama carcA kA viSaya bana gaI hai| sthAnIya nAgarikoM ne pU. munizrI kI tulanA sAkSAt paramAtmA se karate hue apanI zraddhA vyakta kii| munizrI ke darzana evaM caraNa-sparza hetu bhArI saMkhyA meM janatA umar3a pdd'ii| niyamita kakSAoM ke mAdhyama se jainatattva vidyA ke vibhinna viSayoM ke sAtha hI guNasthAnoM ke svarUpa kI vyAkhyA saralatama rUpa meM pahale hI samajhAI hai| prastuta saMgoSThI se jijJAsuoM ko guNasthAnoM kI zAstrIya, manovaijJAnika evaM vaijJAnika dRSTi se vivecanA samajhane meM kAphI lAbha prApta huA / tridivasIya saMgoSThI ke vibhinna viSayoM para sampanna ATha satroM meM aTThAIsa zodha Alekha vidvAnoM dvArA prastuta kie ge| isa saMgoSThI kI vizeSatA yaha rahI ki pratyeka vidvAnoM ko guNasthAna para unake viSayoM ke zIrSaka ke sAtha hI unake bindu bhI nirdhArita kara die gae the| pratyeka satra ke anta meM pUjya munizrI ne apane mAMgalika udbodhana ke dvArA pratyeka zodhAlekha kI jo samIkSA prastuta kI usase jijJASu zrotAoM evaM vidvAnoM ko bhI atyadhika lAbha evaM aneka nUtana dRSTiyA~ prApta huiiN| meM yaha jJAtavya hai ki zAzvata tIrtharAja sammeda zikharajI nirmita ho rahe inhIM guNasthAnoM ke rahasya ko sahaja aura sajIva rUpa meM samajhane aura isase Atmika vikAsa karane kI dRSTi se vizAla evaM bhavya rUpa meM nirmita ho rahe 'guNAyatana' kI sArthakatA aura AvazyakatA se bhI samAja suparacita huii| isa 'guNAyatana' meM Adhunika takanIki evaM vaijJAnika saMzAdhanoM ke mAdhyama se guNasthAnoM ko saralatA se samajhane meM kAphI lAbha prApta hogaa| sAtha hI sabhI ne yaha AvazyakatA bhI mahasUsa kI ki guNasthAnoM ke aneka anachue pakSoM para zAstrIya evaM vaijJAnika vivecanA hetu vizAla stara para vividha vidyAoM ke vidvAnoM kI aisI aneka saMgoSThiyoM kA Ayojana Avazyaka hai| prastuta saMgoSThI ke vibhinna satroM kI adhyakSatA 'navambara 2008 jinabhASita 31 vimala kumAra seThI, gayA guNasthAna viSayaka rASTrIya vidvatsaMgoSThI sampanna gayA (bihAra) dinAMka 12.10.2008 saMta ziromaNi AcArya zrI vidyAsAgara jI mahArAja ke suyogya ziSya muni zrI pramANa sAgarajI mahArAja ke sasaMgha sAnnidhya meM digambara jainasamAja, gayA (bihAra) kI ora se dinAMka 10 se 12 akTUbara 2008 taka Ayojita tridivasIya 'jaina tattva vidyA aura guNasthAna' viSayaka rASTrIya vidvata saMgoSThI aneka upalabdhiyoM ke sAtha sampanna huii| prastuta saMgoSThI meM karaNAnuyoga ke gUr3hatama viSaya 'guNasthAna' ke vibhinna pakSoM para deza ke pratiSThita tIsa vidvAnoM ne apane zodha AlekhoM ke mAdhyama se jo vivecanA prastuta kI usase upasthita hajAroM netAoM ne lAbha uThAyA aura guNasthAnoM ke rahasya ko samajhA / yaha jJAtavya hai ki . Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paM0 zrI mUlacandra jI luhAr3iyA, DaoN. ramezacanda jaina, prAcArya / grAmINoM ke liye kI jAya, tAki pArasanAtha kSetra ke logoM ke jIvana meM khuzahAlI Ave evaM unakI AmadanI bar3he tAki ve loga apanA jIvana stara bar3hA sakeM / nihAla candra jaina, pro0 RSabha prasAda jaina, DaoN0 zItala canda jI jaina, DaoN0 zekhara canda jaina prAcArya, abhaya kumAra jaina evaM jaina gajaTa ke yazasvI sampAdaka zrI kapUra canda jI pATanI ne kii| vibhinna satroM kA saphala saMyojana kArya pro. phUlacandra jaina premI, paM0 siddhArtha kumAra jaina, paM0 maheza jaina, DaoN0 surendra bhAratI, bra0 dharmendra jaina, DaoN0 azoka kumAra jaina, zrI anUpa candra jI, evaM bra0 rAkeza bhaiyA ne kiyaa| prastAva 2- zrIsevAyatana ke nirmANAdhIna bhavana meM kama se kama 8 kamare AMdhrapradeza se banAne kA nirNaya liyA gayA eka talle meM ATha kamare hI haiN| ataH isa tale kA nAmakaraNa 'haidarAbAda blaoNka' rakhA jaaegaa| isake nirmANa ke lie zrI mAnikacanda caudharI, zrI esa0 pI0 jaina, zrI rAkeza jaina, zrI AnandIlAla bAkalIvAla evaM zrI ullAsacandra bAkalIvAla ne eka eka kamare kI svIkRti pradatta kI hai jisake lie yaha samiti unako dhanyavAda jJApati karatI hai| anya 3 kamaroM kI vyavasthA kI jA rahI hai| saMgoSThI ke vibhinna satroM meM ina vidvAnoM ke sAtha hI bra0 jineza bhaiyA, DaoN0 zreyAMsa siMghaI, pro0 ke. nilina zAstrI, pro. sudIpa jaina, bra. saMjIva bhaiyA, DaoN. kamaleza kumAra jaina jayapura, bra. bahina sucitA jaina, DaoN. kamaleza kumAra jaina vArANasI, paM0 paMkaja jaina, bra. annu bhaiyA, zrImatI DaoN. munnI puSpA jaina, vikAsa jaina ne apane zodhAlekha prastuta kie| saMgoSThI kA saMyojana kArya bra. rAkeza jaina evaM pro. phUla candra jaina ne saphalatA ke sAtha kiyA / devendra kumAra jaina ajamerA, gayA AMdhrapradeza zrIsevAyana samanvaya samiti, haidarAbAda hAla hI meM haidarAbAda sthita rAjadhAnI hoTala ke sabhAgRha meM zrIsevAyatana ke adhyakSa zrI ema0 pI0 ajamerA kI adhyakSatA meM Andhrapradeza zrI sevAyatana samanvaya samiti kI baiThaka sampanna huii| baiThaka meM sarvaprathama zrI sevAyatana ke rASTrIya adhyakSa zrI ema0 pI0 ajamerA ne zrI sevAyatana dvArA grAmINa vikAsa evaM mAnavasevA ke hitArtha anekAneka kArya, jo zrI sammeda zikharajI madhubana paMcAyata ke 14 grAmoM meM kie gae haiM athavA kie jA rahe haiM, unake saMbaMdha meM sabhI sadasyoM ko jAnakArI dii| zrI sevAyatana kI pradeza ikAI ke gaThana kI AvazyakatA kI vistRta jAnakArI dii| pradeza IkAI ke adhyakSa zrI sunIla pahAr3e ne rAjya ikAI ke sabhI sadasyoM se anurodha kiyA ki apane pAvana pavitra tIrtha zrI sammeda zikhara jIke AsapAsa base 14 grAmoM ke vikAsa ke lie hameM apane dAyitvoM ko pUrI niSThA ke sAtha pUrA karanA hai tathA samAja ke sabhI logoM kA sahayoga lenA hai| vicAra vimarzoparAnta nimnalikhita prastAva pArita kie gae prastAva 1- nirNaya liyA gayA ki AMdhrapradeza se kama se kama 151 gAyoM kI vyavasthA ina 14 grAmoM ke 32 navambara 2008 jinabhASita prastAva 3 - zrI sammeda zikhara jI kSetra meM avasthita 14 grAmoM meM se kama se kama 20 honahAra chAtroM kA cayana kara unakI sampUrNa zikSA evaM pUrNa vyavasthA kI jimmedArI zrI sevAyatana legI evaM AMdhrapradeza samiti sahayoga kregii| chAtroM ke cayana ke lie zrI ema0 pI0 ajamerA- zrIsevAyatana ke mAnanIya adhyakSa se anurodha kiyA gyaa| prastAva 4- AMdhrapradeza rAjya ikAI kI mahilA pramukha zrImatI kAMtA pahAr3e ne kahA ki zIghra hI sammeda zikharajI kI yAtrA karane kA kAryakrama banAyA jAegA evaM 14 grAmoM kA bhramaNa kara mAnavasevA meM yogadAna diyA jAegA evaM mahilA maNDala isa sevA kArya ke kAryoM meM mahattvapUrNa bhUmikA nibhaaegaa| prastAva 5- baiThaka meM sabhI sadasyoM ne pratijJAna liyA ki hama saba milakara vizva vikhyAt tIrtha sthala kSetra kI pavitratA banAe rakhane ke lie tathA 14 grAmoM meM rahanevAle grAmINoM ko sAttvika evaM Atmanirbhara karane ke lie hara saMbhava prayAsa kreNge| prastAva 6- nirNaya liyA gayA ki samanvaya samiti ke pradeza adhyakSa sunIla pahAr3e eka patra likhakara samAja ke sabhI mahAnubhAvoM ko anurodha patra bhejeM ki mAMgalika avasaroM para, yathA janmadina, zAdI anya avasaroM para eka janma dina, zAdI yA svarNa, rajata jayaMtI evaM anya avasaroM para zrIsevAyatana saMsthAna ke lie dAna kI rAzi avazya ghoSita kareM / sunIla pahAr3e Andhrapradeza zrIsevAyatana samanvaya samiti haidarAbAda Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamAsAgara jI kI kavitAe~ antara ye mandira isalie ki hama A sakeM bAhara se apane meM bhItara ye mUrtiyA~ anupama sundara isalie ki hama pA sakeM koI rUpa apane meM anuttara aura zraddhA se jhuka kara galAte jAe~ apanA mAna-mada parta-dara-parta nirantara tAki kama hotA jAe hamAre aura prabhu ke bIca kA antr| roja hama ye dIpa dhUpa ye gaMdha mAno kaha rahI hai hamArA hI hai yaha Atma-saurabha-agaMdha ye gIta-gAna vandanA ke chanda mAno kaha rahe haiM hamArA hI hai yaha Atma-gAna amanda ye pratimA apalaka niSpanda mAno kaha rahI hai hamArA hI hai yaha Atma-darzana ananta roja hama inake karIba AyeM aura inheM apane-meM pAyeM pulaka uThe manaH praann| 'pagaDaMDI sUraja taka' se sAbhAra Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UPHIN/2006/16750 muni zrI yogasAgara jI kI kavitAe~ sadbhAvanA kI zubhra razmiyA~ santa puruSoM ke antas jagat meM jaba sadbhAvanA kI zuddha zubhra razmiyA~ prasphuTita hotI haiM, taba yahI bahir jagat meM dharma prabhAvanA kI dhavala jyotsnA ke rUpa meM zarada pUnama kI cA~danI sI chA jAtI hai, jisase bhavika janoM kI hRdaya kI kumudanI khila jAtI hai rAI barAbara burAI rAI barAbara burAI meM aisI gaharAI hai jisakI tarAI se amarAI sI chA jAtI hai - aura samyaktva kI parAga bikharatI hai prastuti : ratanacandra jaina svAmI, prakAzaka evaM mudraka : ratanalAla bainAr3A dvArA ekalavya oNphaseTa sahakArI mudraNAlaya saMsthA maryAdita, 210, jona-1, ema.pI. nagara, _Jain Education Inte bhopAla (ma.pra.) se mudrita evaM 1/205 prophesara kaoNlonI, AgarA-282002(u.pra.) se prkaashit| saMpAdaka : ratanacandra jain|