Book Title: Jain_Satyaprakash 1942 08
Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/521581/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra H aad 0000 va www.kobatirth.org nasatya satyaprAzana ACHARIA SRI KAILASSAGARSURI GYANMANDIR SHREE MAHAVIR JAIN ARADHANA KENDRA Koba, Gandhinagar - 382 007. Ph.: (079) 23276252, 23276204-05 Fax: (079) 23276249 zrInaparya phra samiti 1. sabhahAvAha Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir EK For Private And Personal Use Only taMtrIzAha, cImanalAloDaLadArA saM Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra varSa 7 ] vikrama saMvata 1998 : zrAvaNa zudi 4 : // arjunU // akhila bhAratavarSIya jaina zvetAmbara mUrtipUjaka munisammelana saMsthApita zrI jainadharma satyaprakAzaka samitinuM mAsika mukhapatra zrI jaina satya prakAza kramAMka 83 vIrina. saMvat 2468 zani vA 2 viSaya-darzana 1 jIrApallIpura maMDana zrI pArzvanAthastotra : saM. pU. mu. ma. 2 nihavavAda 3 keTalAMka aitihAsika padyo 4 eka upayogI prazasti www.kobatirth.org 5 dhanya te vaidyarAja ane dhanya te mitrA : N. 6. jainadhamI vIrAnAM parAkrama 7 jayakIrtikRta 'sammetazikhara- rAsa' 9 503sIsa(A)=sa. 10 keTalIka jaina guphAe 11 pravacana-praznamAlA samAcAra tathA svIkAra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI nayantavijJayajJo : paraka : 125 : 128 : pU. mu. ma. zrI, ghura'dharavijayajI : pU mu. ma. zrI. kAMtisAgarajI : zrI. sArAbhAI maNilAla navAba tathA zrI. abAlAla ke. zAha 8 prAcIna patroMmeM likhita kucha aitihAsika sAmagrI [ A ?? : isvIsana 1942 * AgasTa 15 : zrI. mohanalAla dIpacaMda cokasI jA sAra : zrI. agaracaMdrasI nATA : mahAhanI nATA : 548 : 531 139 : 544 suM. pU. zA. ma. zrI ninayarisAgarasUrinI : 551 pizIpa(7): OMA. panArasIyAnano prema : 554 : zrI. nAthAlAla chaganalAla zAha : 556 * pU. A. ma. zrI. vijayapadmasUrijI : 559 padaranI sAme. For Private And Personal Use Only A mAsika dareka aMgrejI mahinAnI paMdaramI tArIkhe pragaTa thAya che. tethI saranAmAnA pheraphAranA khabara khAramI tArIkhe samitinA kAryAlaye pahoMcADavA. '. lavAjama--vArSika e rUpiyA : chUTake cAlu ake-traNa AnA mudrakaH nAttama 9. paMDayA; prakAzaka : cImanalAla gokaLadAsa zA; prakAzanasthAna zrI jainadharma satyaprakAzaka samiti kAryAlaya, jezi'gabhAInI vADI, ghIkAMTA rADa, amadAvAda, mudraNasthAna : subhASa prinTarI, mIrajApura roDa, amadAvAda. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // kIrAya nityaM namaH // zranasalyaISA varSa 7... .... ....... His 83.................43 11] zrIrAjazekharasUriviracitaM - jIrApallIpuramaMDana-zrIpArzvanAthastotram saMgrAhaka tathA saMpAdaka-pa. munimahArAja zrI jayantavijayanI 1 [mandAkrAntA chandaH] zrIvAmeyaM vidhumadhusudhAsArasArasvabhAvaM nyayApetoddhatamaticamatkArakArimabhAvam / jIrApallIpadamavipadaM vAridacchAyadehaM. nissandehaM vimalakamalAkeligehaM stuve'ham // 1 // sphArAkArA nanu jinapate ! dRzyate tena mUrti : sphUrtistasyAH punaranupamA vishvvishvprsiddhaa| zauNDIrANAM na khalu mahimAmRttimAtrAnuyAyI yadavAlo'pi prabalakaraTidhvaMsadhIro mRgAriH // 2 // corAcAramacUracaraTavyAlamAlAkarAle prAyo yazminnakamata purA na pravezaM mano'pi / taM lAnte gurugiripathaM sAmpata vItazaGkAtaGkA gehAGgaNamiva bhavadbhaktidakSA manuSyAH // 3 // yeSAM krIDAparadhanaparamANasaMhArarUpA bhUpAH sarve'pi hi bahubalA yeSu kaNThasvarUpAH / jIrApallyAH pathi viracitaM sodarantyeva. te'pi stanA yenAnupamitabalo rakSakastvaM jineza! // 4 // sArthaH mAryo na ca navabalaM kApi kasyApyapekSya bhUyo bhUyo gahanamahano gAhanIyastu panthAH / ekaikasyApi ca vicaratastvatmasAdena mArge jIrApallayAH paraparibhavo naiva bhUto na bhAvI // 5 // ...... ye tvakyAnopagatamatayo dUradeze'pi teSAM svasthAnasthaH sthagayasi rujaH mANinAM prANato'pi / nAsambhAvyo bhavati bhavato bhAvito'yaM prabhAva: For Private And Personal Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [524] zrI jaina satya prakAza [157 saro dro'pi hi na sahate lokamadhye'ndhakAram // 6 // saktA vaiyairapi bahuvidhairauSadhairapyasAdhyA vidhyAtA ye ciraviracitairnApi mantrAdiyogaiH / te'pyAtakA gatabhavabhavanAmadheyAbhirAmadhyAnAdevAmbuda iva davAnAmaninAma ne H // 7 // kAsavAsajvarakaraziraH kukSicakSurvikAzaH soSa zleSmAkSatamabalatAvAtapittamakopAH / kaNDUkaSTazvayathudavathugulmadurnAmapAmA / rabhAdakSe tvayi vidadhati vyAdhayo naiva bAdhAm // 8 // rogA bhogA gahanadahanavyAladurmantrayogA dhyAte tAta! tvayi vanumatAM no bhaveyuH purogaa| bAsopyeSa zrutipathagataH kasya citte vidhatte naivaizvarya jagati mahimA tAvakIno navInaH // 9 // yasmimanye'janiSata murA nimmamA nimmabhAvA kAle tasmimapi vilasati tvatpratApaprabhAvaH / gadgISmatu yati salilollAsamastaM samastaM tasmin kAle kalayati kila pratyutAmbhodhiRddhim // 10 // vizvAdhArAmataralatarattAratArAmudArA- ... mIza ! svIyAM kSipa mayi dRzaM deva ! te sevako'smi / * kurvANe bhavati bhavati svArthasiddhi samastA tanmAM svAhAzanapatinato'pekSituM tena yuktam // 11 // kiM kalpadruH kimamaragavI kAmakumbhopi kiMvA datte cintAmaNirapi ca kiM kiJca dhanvantariA / zrIvAmeya ! tvayi vidhuritoddhAradhanye prasannesvazyaM vazyA bhavati bhavinAM lIlayA sarvasiddhiH // 12 // dhaurA jIrAulivarapurI sArazRGgArabhUtaM . ye zrIpArzvabhumaminavamItibhAjaH stuvanti / dumsthA'vasthA khalu viphalatAM yAti teSAmazeSA sampayante hRdayadayitA eva lakSmIvizeSA* // 13 // iti zrIrAjazekharasUrikRtaM jIrApallIpuramaNDanazrIpArzvanAthastotraM saMpUrNam // yazastikayogyam / * A stotra pATaNamAM pUjya muni mahArAja zrI puNyavijayajI mahArAja pAsenI traNa azuddha hastalikhita prati uparathI zuddha karIne utAryuM che. For Private And Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nihanavavAda lekhaka-pU. muni mahArAja zrI duraMdharavijyajI (gatAMkathI cAlu) cethA niva-Arya azamitra H kSaNikavAdI (4) Arya mahAgirijInuM manomaMthana- Arya azvamitra jevA vidvAna ziSyane samudAyathI judA karyA pachI A mahAgirijIne hRdayamAM duHkha thayuM ne ekadA temane nIce pramANe vicAra AvyAH "duSamakALane zuM viSama prabhAva che ! AvA sujJa ane vicArazIla sAdhuo bhUle che ne te bhUla kabUla na karatAM mithyA AgrahathI sAmAM thAya che. aneka vakhata samajavAnI taka ApyA chatAM sanmArga na sujho te na ja sUjha, sAdhu samudAyamAM e eka ratna samAna hatA, saMdhane sAcavavAmAM samartha ho, sAdhuone keLavavAmAM kuzaLa hato. mArA ghaNA kArya teNe upADI lIdhAM hatAM: vyAkhyAna vAMcavuM, bIjA munione bhaNAvavA, kriyAkAMDa karAvavAM, vagere sarva bAbata te hoMziyArI pUrvaka karI lete. Ama ekAeka tene samudAyathI ja karavAne mATe vicAra na hatuM, paNa asamaMjasa AcAra karatAM asamaMjasa vicAra zuM ocho bhayaMkara che? manuSya mAtra bhUlane pAtra che. bhUle temAM navAI nahi. bhUlane bhUla tarIke kabUla na kare ne zela sAmuM vaLage ke tame bhUle che, mArI samaja satya che ! koI sAmAjika vicAraNA ke vyavahAru vAta hoya te nabhAvI levAya, paNa zAstrIya viSayamAMsarvajJabhASita AgamanA eka paNa vicAramAM te na calAvI zakAya. je calAvI levAmAM Ave te Itara darzanamAM jema kahevAya che ke - ttilimixt Rtajasfpa mizrA, jaio nirdhA kapa kamAn dharmasya tasvaM nihitaM guhAyAM, mahAnano yena gataH sa panyA tema jainadarzanamAM paNa gavAta ke - suNNI vibhiNNA bhAsaM vibhiNNaM, nego muNI nassa barya pamANaM / / dhammassa tataM nihi guhAe, mahAjaNo meNa gao sa maggo // paNa A nathI gavAyuM tenuM kAraNa eja ke AvA uddhata vicAravALA sAdhuone mahattva nathI apAyuM. zakti-saralatAthI zobhe che. namratA vidvattAne dIpAve che. ladhutAthI prabhutA prakAze che. sAmuvA di vinaya vina saphala guNanuM bhUpaNa che. bhUlane bhUla tarIke samajavI, samajyA pachI tene sarva sabhA samakSa bhUla kahI sudhAravI ne pAyazcitta pUrvaka pavitra thavuM e saralatA sivAya kadI na bane. dvAdazAMgInA dharanArA, anantalabdhi nidhAna gautamasvAmIjI jevA bhUlyA ane bhUla kabUla karI zrAvaka pAse " micchAmi dukakI dIdhuM e For Private And Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [5ra6 ]. zrI jaina satya prakAza [varSa 7 sarva bAjuhadayane prabhAva. "kameva e jApa jeNe ja che te kadI mithyA AzramamAM na phasAya. jamAli, Arya niSpaguma, Arya ASADhAcAryanA ziSya vagere zuM zaktivALA ane vidvAna na hatA ? chatAM viparIta vicAraNAne kAraNe te sarvanI zakti, bhakti ke yuktinI kiMmata na gaNatA temane zAsanathI dUra karI devAmAM AvyA. haju paNa amitra samaje te sAthe laI levAya ema vicAra karI Arya mahAgirijIe nagarazeThane pitAnI pAse bolAvyA. nagarazeTha sAthe masalata vandana karIne nagarazeThe vAta zarU karIH "cAreka divasa upara ApazrIe amitranA sambandhamAM jaNAvyuM te mATe kuzalapurathI udayarAja, jinadAsa, dharmadAsa, samadhara, aju. nasiMha vagere AgevAna zrAvake ahIM AvyA hatA. meM teone vAta karI hatI ke, adhamitrajIe ahIMthI amuka amuka kAraNasara rAjagRha tarapha vihAra karela che. eka be divasamAM tamAre gAma pahoMcaze. tame leke temanA pratye anurAgavALA che ne dharma tarapha paNa sArI rucivALA cho te temane samajAvI A vaimanasya dUra karAvavA prayatna karaje." teoe kahyuM hatuM ke "sAruM. amArAthI banate prayatna karIzuM." paNa azvamitracha AgrahI svabhAvanA che te anubhava teo amAre tyAM rahyA tyAre thayela, eTale samaje ema tarata te nathI lAgatuM, paNa ame prayAsa karavAmAM kacAza nahIM rAkhIe.' meM temane ApazrIne maLIne javAnuM kahyuM hatuM eTale teo ApanI pAse jarUra AvyA haze. temanI sAthe zuM vAta thaI? AcArya mahArAje kahyuM: "kuzalapuranA zrAvake ahIM AvyA hatA. temano prayatna saphala thAya to sAruM ! paNa te lake vyavahAra ane vaNika svabhAvavALA hovAthI samajUtithI kAma karavA TevAyelA che eTale samajUti sivAya koI paNa dabANanA upAye teo na cojI zake. sakhata prayatna sivAya amitra samaje tema nathI lAgatuM. samajAvavA mAtrathI samajI jAya ema hota te tene samajAvavA mATe ahIM ocho prayatna karyo hato. tene ThekANe lAvavA mATe te koI rAjyadvAra paddhatinuM kAma che. kuzalapuranA prayatnathI pati jAya te. vadhAre sAruM, nahi to rAjagRhInA khaMDarakSaka-koTavALa vagere zrAvake che. teo dharmanA jANakAra che ne sAmadAma-daMDa-bheda ema cAre nItine prayoga karavAmAM kuzala che. azvamitra tyAM rAjagRhI ja janAra che. to temane khabara pahoMcADavA joIe. teo prabhunA pavitra Agama pratye saMpUrNa rAgavALA ane prabhue prarUpela dareka padArtha mATe avicalA zraddhAvALA che. kevaLa rAga ane zraddhA mAtra che ema nahi paNa bahuzruta che. temane khabara paDaze eTale teo alpamitrane vyavasthita rItie mArgamAM lAvI zakaze." - A rIte Arya mahAgirijIe nagarazeThane Arya amitrane mArgamAM lAvavAne bIjo upAya ajamAvavAnI sUcanA karI. nagarazeThe kahyuM: "rAjagRhInA eka mukhya zrAvaka pAMca sAta divasamAM ahIM AvavAnA che. teo samaju ane sarva vAta pacAvI zake tema che. temane huM sarva samaja pADIza. For Private And Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMka 11 ] nihanavavAda [57] pachI ApazrI pAse laI AvIza. kadAca koI kAraNasara teo nahi AvI zake to huM rAjagRhI jaI AvIza ne sarva yojanA aMDarakSaka-zrAvakone samajAvate AvIza. ApazrI pharamAvI che te pramANe Arya azvamitra mahArAja mATe kaMIka kaDaka upAyonI AvaaktA che kharI ?" Arya amitrane gupta vArtAlApa - rAtrie kuzalapurane sarva saMdha Arya azvamitrane eka divasa vadhAre thiratA karavAnuM nakkI karIne gayA pachI Arya azvamitra pitAnA bhakata eka zrAvaka sAthe A pramANe khAnagI vAta karatA hatA. "AvatI kAle sarva saMdha ekaThA thaIne jANavA mATe AvanAra che temAM kaMI harakata nathI, paNa ahIMnA saMdhamAM koI vicitra prakRtine ke uMdhA bhejAne te nathIne ke je pAchaLathI chaLathI A sarva bAbatano viparIta artha laI kharAba pracAra kare ne adharmanuM vAtAvaraNa UbhuM kare ? guru mahArAjazrIthI chUTA paDyA pachI amAruM svamAna ane sanmAna sacavAya te pUrata rAga keLavavA amane lakSya rahe, paraMtu tethI dhamanI helanA thAya evuM viSama vAtAvaraNa UbhuM thAya e bilakula abhISTa nathI." zrAvake kahyuM: " ApanuM kahevuM yathArtha che. paNa ahIM kAI viparIta artha kare tevuM nathI. paNa Apane vicAra zo che? A matabheda kAyama rAkhI guru mahArAjathI sadA judA vicaravuM che ke pU. guru mahArAja sAthe samAdhAna karI sAthe maLI javuM che. Apane je ema samajAtuM hoya ke-"mArA artha karavAmAM kaMIka bhUla thAya che to A prasaMga sAro che. zrI saMdha vacamAM che, te sanmAnapUrvaka samajUti thaI jaze. ane je ema jaNAtuM hoya ke huM artha karuM chuM te sAva satya che ne temAM jarI paNa bhUla nathI, te Apane yogya lAge tema karavuM." azvamitra belyAH "tAruM kathana satya che, paNa A prasaMga nAnasane nathI banyuM. A ardha karavAmAM aneka divasa sudhI vivAda cAlyo. Akhara meM Agraha na choDe ne pU. guru mahArAjazrI potAnA kathanane vaLagI rahyA tyAre A judA paDavAno prasaMga bane. have huM kaMIka namatuM mUkuM te guru mahArAja to ema ja kaheze ke azvamitrane bhUla samajatI hoya te bhUla kabUla karI micchAmi dukkaDaM daI prAyazcitta laI khuzIthI samudAyamAM sAthe rahe. te pramANe taddana namatuM mUkIne sAthe rahevA karatAM judA vicAravAmAM zuM geralAbha che? mAnahAni sahana karavA karatAM dUra rahevuM ThIka che. sanmAnapUrvaka sAthe thavAne kAI upAya heya te vicArajo. mane judA rahevAmAM rasa che ema nathI, sAthe rahevAmAM huM sarvanuM vadhAre hita ne lAbha samajuM chuM." "kAle zrI. saMdha AvavAnuM che. ApazrI pharamAva che e pramANe ubhayanuM ucita jeNuMya e mArga teo zuM je che te joyA pachI Apane yogya jaNAya e pramANe karavuM." zrAvake kahyuM. (cAlu). For Private And Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir keTalAMka aitihAsika paDyo lekhaka-pU. munirAja zrI. kAMtisAgarajI, sAhityAlaMkAra, bAlAdhAra, C. P) Arya saMskRtimAM gurapadanuM sthAna mahatvapUrNa manAyuM che ane te yogya ja che. e padanA piSaNa mATe pUrvakAlamAM bhinna bhinna bhASA ane bhinna bhinna zailImAM anekAneka gurugIta, rAsa, bhAse Adi padya racAyelAM jJAnabhaMDAromAM upalabdha thAya che, je jaina itihAsa temaja tatkAlIna bhASAsAhitya e banne dRSTithI ati mahattvanAM che. AvAM ceDAM gIte huM prastuta mAsikamAM gata varSamAM prakaTa karAvI gayo chuM. paNa gItane kayAM pAra che ? samaya samaya para bhinna bhinna jJAnabhaMDAra tapAsatAM ahIMtahIM thoDAM ghaNAM maLI ja rahe che, tema atyAre jabalapuramAM zeTha cAMdamalajInA putra riSabhadAsajI bhUrA pAsenA eka prAcIna Ayurveda saMbaMdhI guTakAmAM pArdhacaMdrasUri saMbaMdhI traNa gIte upalabdha thayAM. A sivAya paNa temAM temanI ghaNI saMskRta gujarAtI kRtio evaM pArjacaMdra mata saMbaMdhI vAta lakhelI che. e guTake khAsa karIne nAgora saMbaMdhI che. vartamAna nAgaramAM te gacchanI vasti paNa sArA pramANamAM jovAya che. bIjuM je aSTaka tathA gIta ahIM ApavAmAM Ave che te ane aMcalagaccha pAvalI banne mArA saMgrahamAM surakSita che. tamAma pa para thoDuMka vivecana bhUmikA rUpe prakaTa thaI rahyuM che. AzA che ke e aitihAsika saMzodhana ochevatte aMze vidvAnone upayogI nivaDaze. 1 aMcalagacchIya gurnAvalI prastuta gurnAvalI 8 gAthAmAM ane purAtana gurjara bhASAmAM nibaddha che. emAM aMcalagacchIya AcAryonI nAmAvalI maLe che. racanAkALa saMvata 1596 Aso suda 1 guruvArane che. kartAe pitAnuM nAma sUcavyuM nathI. A gurnAvalInuM mahattva hoya te mAtra bhASAnI dRSTie ja che. mULa prati 17mI sadInI lakhelI mArA saMgrahamAM che je adyAvadhi aprakAzita che. 2-3-4 pArdha caMdrasUri saMbaMdhI paDyo A traNa padya zrI pArdhacaMdrasUri saMbaMdhI che, ataH temane atisaMkSipta paricaya ahIM Apavo anucita nahIM gaNAya. ' gIta nAyakano janma hamIrapura nagaramAM piravADa velphagazAhanI dharmapatnI vimalAdevInI kakSIthI thaye hate. (saM. 1537 caitra sudi 9 zukravAre) temaNe sAdhuratnasUri pAse dIkSA grahaNa karI hatI ema nimna svAdhyAya parathI jANavA maLe che. (vi.saM. 1546) temaNe vidyAdhyayana karI kramazaH upAdhyAya, AcArya, yugapradhAna pado meLavyAM hatA. saMbhaLAya che ke temaNe rASTrakUTavaMzIya jodhapura nareza gAMgAjI ane yuvarAja 1 gAMgAjI khAsa karIne mevADamAM ja rahetA hatA. temane janma vi. saM. 1540 vaizAkha sudi 11 (I. sa. 1483 eprIla, tA. 18 ) thaye hate. ukta gAMgAjI te ja che ke jemaNe mahArASTra For Private And Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMka 11] keTalAMka etihAsika padya [59] mAladevajIne prabodhyA hatA, eTaluM ja nahi paNa AtmabaLa vaDe khUNola gAmanAM 2200 kSatrIya gharone prabaMdhI jena banAvyAM hatAM. unAvA Adi nagaromAM camatkAra batAvI aneka jainetarane jena banAvyA hatA. AcAryazrInuM sAhityikajIvana paNa samujajavala che. khAsa karIne sUrijInuM dhyAna tatkAlIna pracalita loka bhASA para vizeSa pramANamAM hatuM, ema temanI kRtio parathI anumAna thAya che. temaNe kara thI upara padyakRtio nirmANa karI che jene paricaya "jaina gurjara kavio, bhA. 1mAM Apela che. A sivAya paNa emaNe 24 tIrtha karenI stutio bhinna bhinna chaMdomAM saMskRta bhASAmAM racelI maLe che je emanuM kavitva sUcave che. A uparAMta bIkAnera, nAgapura, jodhapura, meDatA, khaMbhAta Adi nagaranA mULanAyakanI stutio paNa gheDa ghaNuM aitihAsika paricayavALI mArA saMgrahamAM maLI Ave che, je yathAvakAza prakaTa karavA bhAvanA che. A gacchanuM saMskRta stotrasAhitya meM eka zrAvaka pAsenA bRhat guTakAmAM joyuM hatuM. tetra saMkhyA 200 upara che. Ane paricaya huM lakhI rahyo chuM. emanuM sthAna TabA sAhityanA itihAsamAM ucca che. emaNe racelA traNa TabAo meM nAgapuranA jJAnabhaMDAramAM jayAM hatAM. (pArdhacaMdrasuri nAgorI) tapAgacchanA hatA. saMvata 1572mAM svAbhidhAnathI mata calAvyo je vartamAnamAM pAcaMdra-pAyacaMda mata kahevAya che. jaina tavA) temanI pratimA lekha saMvata 1577 ne zrI nAharajInA saMgrahamAM maLe che, naMbaka 2-A padyamAM temanuM mahattva dAkhavyuM che. jo ke varNanamAM kavie atizayokti jarUra karI che. temanI mAnyatA vizeSa rUpe kayAM kayAM hatI, e nagaranAM nAma paNa ApavAmAM AvyAM che. muni manajIe ukta bhAsa banAvyo che. saMvata Apela nathI. naMbara 3-A svAdhyAyamAM ati saMkSipta rUpe vaMzavarNana, dIkSAvarNana ane vihAravarNana karavAmAM AvyuM che. sAMgAne yuddhamAM apUrva madada ApI hatI. jene ullekha rAjapUtAnAnA itihAsamAM gauravapUrNa zabdomAM kareluM maLe che. gAMgAjIe pitAnuM vizeSa jIvana yuddhamAM vItAvyuM hatuM, te eTale sudhI ke bhAI bhAIne paNa eka vakhata laDavuM paDayuM hatuM. temane svargavAsa 1pa88 ceSTha zukalA 5 (I. sa. 1531 tA. 21 meM) ne divase paDI javAthI thaye hate. Aja paNa e vIranuM nAma rAjasthAnamAM prasiddha che. 2 mAladevajIne janma vi. saM. 1568 piSa vadi 1 nA roja thayo hato. teo gAMgAjInA patra hatA. tyAre teo rAjyasiMhAsana para beThA tyAre jodhapuranuM rAjya mAtra jodhapura ane sejata ja hatuM. paNa te advitIca vIra hatA, ata: gAdI para AvatAnI sAthe ja rAjyavistAranuM kArya cAla karyuM ane thoDAM varSamAM te jAlera, bihArI, nAgera, sivAnA, umarakeTa, bhAdarAntana, jaitAraNa Adi mAM moTAM nagare para pitAne adhikAra jamAvI dIdhuM. te samaye bhAratamAM kAti macI gaI hatI. bIjA rAjAone paNa teo sahAyatA karavAnuM pitAnuM parama kartavya mAnatA hatA. temanuM avasAna vi. saM. 1619 kArtika suda 12nA roja thayuM hatuM. -"mArata je prAdhIna tharvara : mA3. For Private And Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ pa30] zrI jaina satya prakAza [varSa 7 A svAdhyAya saMvata 1775mAM pArdhacaMdragachIya jyacaMdasUrijInA vinaya zrI padmacaMdrasUrijIe mAMDalamAM cAturmAsa karI banAvI che. kartAnAM anya gIta paNa maLe che. naMbara 4-A gItamAM antasamayanuM varNana dAkhavyuM che. gujarAta, mAlavA, mAravADa Adi dezavideza vicaratA vicaratA ane bhavya jIvane upadeza ApatA ApatA kramazaH mAravADanI rAjadhAnI jodhapuramAM AvyA, anazana grahaNa karI saMvata 161ramAM devaleka thayA, tyAre tyAMnA sAthe maLI pAdukA sthApana karyA hatAM arthAta stUpa banavarAvyo hato. vartamAnamAM pagalAM-tUpa che ke nahi e mArI jANamAM nathI. tUpamahimAgarbhata A gIta koI megharAja nAmanA kavie banAvyuM che. uparanAM traNe padyo yadyapi bhinna bhinna vikRta che tathApi bhAvamAM kaI jAtane phera nathI jaNAto, saMbhavataH traNe padyo aprasiddha che. zrI hIravijayasUri saMbaMdhI padya uparyukata AcAryanuM sthAna jaina samAjamAM ucca che. temanA para ghaNuM lakhAI gayuM che, ataH vistRta vivaraNanI AvazyakatA nathI. temanA saMbaMdhI be pavo hindI kavi dulIcaMde uccAryA che te AgaLa ApavAmAM AvyAM che. jenI mULa prata mArA saMgrahamAM che. temanA samayamAM lakhAyelI keTalIka jaina prate mArA saMgrahamAM che. zrI jinaratnasUri saMbaMdhI padya naMbara 6-7 vALAM padyo uparyukta AcArya sAthe saMbaMdha dharAve che. temano paricaya A pramANe che. temane janma mAravADa dezanA AbhUNirUpa serUNA nagaramAM lU yA gotrIya tilokasInI dharmapatnI tArAdevInI ratnakuthI saM. 1670mAM thayo hato. temane bAlyAvasthAmAM vairAgya utpanna thavAthI temaNe 8 varSanI vaye dIkSA aMgIkAra karI hatI ane adhyayana karI kramazaH AcAryapada prApta karyuM. (saM. 1700 pATaNamAM)-emane vihArapradeza ghaNo vistRta hato, ziSyasamudAya bahoLA pramANamAM hato. teo jinarAjari chanA paTTadhara hatA. temanAM 4 gIta ane nirvANarAsa "etihAsika jena kAvya saMgrahamAM prakaTa thayAM che, paNa A aSTaka ane gIta adyAvadhi aprakaTa che, gItakartAe sUri januM AbehUba varNana chaTAdAra bhAmAM karyuM che, bhASA bahu ja suMdara che. ktane ratnacUDAsa upalabdha thAya che. saMskRta aSTakamAM sUrijInuM vRttAMta Apela che. gIta ane saMskRta aSTaka bannemAM sUrijInA guNo para prasaMzAnAM puSpa veryA che. - zrI guNaratnasUri saMbaMdhI padya A AcArya aMcalagarachIya guNaratnasUrijInA ziSya hevA joIe ema be pathI vidita thAya che. temanAM mAtApitAnAM nAmo zivAzAha ane kuMvarI che. guNaratnasarinA tIrthakarenA deha upalabdha thAya che. temane visvata paricaya anupalabdha che. badhA pa maLIne gAthA 61 che. A mULa kRtio have pachInA aMkamAM ApavAmAM Avaze. (cAlu) For Private And Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eka upayogI prazasti saMgrAhaka tathA sauMpAdaka--zrIyuta sArAbhAI maNilAla navAba, amadAvAda. TippaNIyukta anuvAdakartA-zrIyuta pa`. aMbAlAla premacaMda zAhu, vyAkaratIya [ gatAMkathI pUrNa ] 'zrI jaina satya prakAza 'nA gayA-kramAMkra 82mA aMkamAM zrI kalpasUtranI suvarNAkSarI pratanI je prazasti ApI hatI tene anuvAda nIce ApavAmAM Ave che. prastinA anuvAda jyAM kalyANakArI lakSmIvALA ane (bahAMtera cosaTha) kaLAvALA loko rahe che, vaLI je sArA rAjyathI yukta che evu devapattana (prabhAsapATaNa) nAmanuM nagara zAkhe che. 1 saurASTra dezamAM alaMkAra samAna, duHkhano nAza karanAra ane caMdraprabhasvAmInA caityathI yukta evA te devapattana nagaramAM upadezavazamAM ratnasamAna ane ratnanAM lakSaNA jovAmAM (parIkSavAmAM) nipuNa, lakSmIvALA ane dAnIzvara hAvA nAmaneA zreSTha vepArI hatA. 2-3 te zeThane dAna, zIla, tapa ane bhAvarUpa alaMkAravALI ane (sarvAM prakAranA) doSathI rahita evI hAMsala devI nAmanI zreSTha patnI hatI. 4 1 temanI kukSithI traNa leAkamAM ala'kArasamA traNa putrA thayA. pahelA nAkara zAhukAra, khAne sAmala zAhukAra ane trIje bhIma zAhukAra hatA. teenI patnIe kramazaH gAMgIdevI, siriyA (zrIyA)devI ane trIjI bhramAdevI hatI. 5-6 bhramAdevInI kukSiI milanIne haMsa samAna, (zarIre) hAthI jevA, yAcaka manupyAnA dArirUpa pApavRkSane nAza karanAra ane kuLamAM alaMkAra samAna kramazaH A pramANe cha putrA hatA-1 zrIdatta, 2 hApI, 3 zrIvatsa, 4 sidharATa, 5 sAma, cha mUlaja-A cha ye bhImanA putrA cha darzInanu' pANu karanArA hatA. 9-2 A kuLamAM ane pRthvImAM vicakSaNa, vidvAna, kavi ane rAjasabhAmAM zekhe evA sAmala nAme zAhukAra hatA, temanI asaMkhya prakAranI puNyakaraNInI gaNatarI devatA ane asurA paNa karavAne zaktimAna nathI. 9 * A prazastimAM devapattana nAma ApyuM che te atyAre kAThiyAvADamAM sAra jillAmAM Avelu prabhAsapATaNa samajavuM. 1 mULa zlokamAM sAdhu zabda ApyA che. A sarve zabdanI 'zAhukAra' avAcI vyutpatti mATe jue 'mAtIya vidyA' bA. 2, aMka 2, pR0 189 ane pa. nAthurAma premIkRta jaina sAhitya sau kRtidAsa pR0 541. For Private And Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [532 ] zrI na satya prakAra [varSa 7 ane vaLI giranAra parvata upara zrI aMbikA nAmanI mahAdevanuM moTuM citya sAmale sadbhAvanApUrvaka banAvyuM. 10 zuddha bhAvanAvALA evA teNe (sAmale) suvarNanI putaliothI yukta meTA samyakatva lADavAnI sarva dezamAM ghera ghera prabhAvanA karI. 11 - jeNe saMdhapati thaIne siddhAcala ane ujayaMta parvatanI yAtrAo anekavAra karI ane saMghanI bhakita anekavAra karI. 12 zrIyA (siriyA) devIe suMdara lakSaNavALI jinezvara devanI suvarNamaya pratimA karAvI, je ananta kalyANakArI che ne pUjAya che. 13 jeNe agiyAra aMga ane (bIjA) siddhAMta sUtranI ArAdhanA karI te sAmalapatnI (zrIyAdevI) evAM aneka satkAryonA puNyanuM ghara che. 14 - te (sAmala)nI dharmAI (miNa) nAmanI putrI dhamanI zreSThamAtA che; teNe rUpAnA biMbanI pratiSThA karIne traNeya kALa prArthanA karavI joIe. (karatI hatI) 15. zrI devapattana ane jIrNadurgagiranAramAM rAdhave banAvelI vRddha tapAgacchanI be zALAe zebhe che. 16. sAdhArmika vAtsalya, Agamalekhana ane saMghapUjA vagere aneka prakAranAM kAryo vaDe dhava ahIM pitAno janma saphaLa kare che. 17 - vizuddha ane vizALa ukezavaMzamAM devasiMha nAmano dhanADhya hato tene suMdara cAritrathI zebhatI ane guNanidhAna devaladevI nAmanI patnI hatI. 18 2 giranAra uparanuM aMbikAdevInuM maMdira koNe baMdhAvyuM hatuM teno ullekha atyArasudhI kaI sthaLe thayele mArA jANavAmAM nathI. A leka uparathI samajAya che ke e maMdira sAmanAmanA zrAvake baMdhAvyuM hatuM. A rIte A kamAMne A ullekha na ane mahattvano che. 3 ahIM Apela anukrama pramANe rAghavanuM vaMzavRkSa A pramANe bane che- devapurapattanane ukelavaMzIya vyavahArI hAvA (bhAryA-hAMsalade) nAkara (bhA. gAMgI) sAmala (bhAsiriyA) bhIma (bhA jamA ) | (putrI-dhamiNI-dharmA) rAghava (bahena ghamiNa) : zrIdata hApI zrIvatsa sIMdharAja soma mulaja For Private And Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org eka 11 eka upayogI prazasti te baMneno putra jhAnTA nAme hatA te sadhapati, dhanADhya ane sthAnarUpa hatA. tene miNI' evA zuddha nAmavALI patnI hatI. suMdara lakSaNAvALeA putra hatA. 19 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ane A tarapha zrI caMdragane vize guNanA eka dhAma samAna zrI devabhadrapa nAmanA upAdhyAya thayA. teo sArI tapasyAmAM rasa dharAvanAra ane zuddha kriyAmAM ka hatA. temaNe AgamA joine ujvala cAritrane vidhipUrvaka uddhAra karyo, je kAraNathI A (ca) gaN pRthvImAM 'tapAgaNa'6 e prakAranI khyAti pAmyA. 20 4 ahIM Apela ullekha mujaba, ukelavavaMzIya zreSThI devaladevI-emano putra jhAnTA nAmanA vyavahArI sAmalanI eTale rAdhavane banevI thAya. [ 133 ] satyAdi guNAnA (ane) zrIrAma jevA temanA moTA ziSya vijayacaMdrasUri hatA; jemanA caraNAmAM rAjAoe paN namaskAra karyA hatA. teo vAdavidyAmAM doSa vinAnA hatA. (vi kahe che) huM mAnu chu ke saMpUrNa zrutisamudAyanA A abhyAsIne joine (vidvattAmAM) khyAti pAmelA bRhaspati potAnI lekhazALA (sva te) hajI cheDatA nathI. (kemake tene A vijayacaMdrasUrinI vidvattAnA bhaya lAge che.) 21 devasiMha ane tenA bhAryAM putrI dharma NI dharmAinA pati 5 upAdhyAya devabhadragaNi caitragacchIya dhanezvarasUrinA ziSya bhuvanezvarasUrinA ziSya hatA. vaDagacchamAM kriyAzaithilya prasarI gayuM hatuM tethI zrI jagacaMdrasUrie sa. 1273mAM devabhadraNinI sahAyathI kriyAhAra karyA. jIe munisuMdarasUriSkRta 'dhruvI' zlo- 84-85, 6 'tapA' birUda jagaccadrasurine mevADanA rANAe ApyuM hatuM ema tapAgacchIya badhI paTTAvalI ullekhe che. (jue vruddhiprAza pu. 89 aMka 2 mAM mArA lekha * mevapATavaizAdhipatiprazastivardhana.') chatAM ahIM A prasatimAMnA temaja nayasuMdarakRta svayaMvara rAnanI aMtima prazastimAMnA nimna ullekha mujaba 'saMvata khAra paMcAsI caga, zuddha kriyAtapa karyAM alaga. 6 zrIguru devabhadra gaNirAya, jAvaDva AMbila nirmAya; vidyApuri tapa karI ekamanA, tapAgaccha kIdhI thApanA." 7. For Private And Personal Use Only devabhadre tapAgacchanI sthApanA karyAnA ullekha jovAya che. Ama jagaccadrasUrinA sAla saMvata sAthenA AkhA prasaMga ja devabhadragaNinA nAme caDAvI devAyelA jovAya che. cha. zrI vijayacaMdrasUri, jagacaMdrasUri ane devendrasUri e traNe devabhadranA ziSyA hatA; ema vijayacaMdranA paTTadhara zrI kSemakIrtie potAnI 'dhRvatravRtti'nI prazastimAM jaNAvyuM che. jue 'vattanacaMdrAvyanainamAArIyamunnI' pR0 354, jyAre dharma sAgarakRta tavA chapaTTAvI ane yuSaLApasUtra (samA)nI aMtima puSpikAmAM zrI. vijayacaMdrane devabharanA ziSya kahyA che. jIe 5. zrI. kalyANavijyajI saMpAdita sAvaDhAvI pR Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ pa34] zrI jaina satya prakAza [varSa 7 temanA caraNakamaLamAM bhramara samAna thayelA temanA ziSya) zrI kSemakati8 guru ahIM temanI sevA karatA hatA. zrI kalpasUtra upala vivaraNanI racanA karanAra je (kSemakIrti sUrijI)nA caraNomAM ciMtAmaNi ALoTate hato. ra2. temanI pATarUpI AkAzamAM caMdramA samA ane amRtanA ghaDA jevA hemakalaza9 muni hatA, jemanI vANI sAMbhaLIne karNAvatIno rAjA sAraMgadeva prasanna thayo hato. 23. 167-168. vaLI devendrasurita gunAratranI prAnta prazastimAM devabhadrANinA ziSya jagaairi ane temanA zikhya devendrasUri tathA vijacaMdra hatA e ullekha che. juo vanaspaprAgainamAigiAtha pR208. jyAre purvAvamAM devendrasUri ane vijayacaMdrane jagacaMdrasUrinA ziSya jaNAvyA che. ulaTuM devabhadragaNi jagacaMdrane gurunI mAphaka mAnatA hatA. juo jIvaTI mR. 101, 103. Ama judI judI prazastio ane paTTAvalIomAM judI judI paraMparA maLe che. ' A vijayacaMdra grahasthAvasthAmAM gujarAtanA prasiddha maMtrIvarya zrI vastupAlanA hisAba lakhanAra mahetA hatA. maMtrI gunAmAM AvatAM temane kArAgRhamAM nAkhyA. khaMbhAtamAM vastupAla pAse temanI patnI anopamAdee temane kArAgRhamAMthI mukta karAvI dIkSA apAvI; aMte acArya pada paNa temaNe apAvyuM hatuM. jagacaMdrasUri ane devabhadragaNinA svargastha thayA pachI devendrasUri mAlavAmAM vicaratA hatA. ane vijayacaMdra khaMbhAtamAM hatA. devendrasUrine khaMbhAta bolAvavAmAM AvyA. teo kAraNavaza te samaye AvI na zakyA. staMbhatIrthamAM zrI saMghe vijayacaMdrane gaNadhara pade sthApyA tethI baMne vacce matabheda thaze. te pachI devendrasUri khaMbhAta AvyA. ane ladhu pilALamAM UtaryA tethI heLakalaza Adi sAdhuoe | vijayacaMdranA samudAyane vRddha pauSAlika kahyo ane devandrasUrinA samudAyane laghu pauSAlika. e pramANe baMne khyAtimAM AvyA. juo jaina gUgara Rvi bhA. 2 pR0 731 mAM Apela vRddha vauvADhi tApaTTAvaTI. A paTTAvalImAM vijayacaMdrane paTTadhara kahyA che kAraNa ke mULa paTTAvalImAM 38 sarvadevasUri che. pachI A paTTAvalImAM 39 mA dhanezvarasUri, 40 bhuvanacaMdrasUri, 41 devabhadrasUri ane 42 mA jagacaMdrasUri che. A vicitra moTA upAzrayamAM eka sAthe ghaNAM comAsA gALyAM ane kaDaka AcAramAM thoDo ghaNe zithila mArga dAkhala karyo. juo jaina sAtvino saMkSapta tAsa pR. 400, pArA 577. 8 zrI kSemakIti vijayacaMdrasUrinA paTTadhara hatA. temaNe saM. 1332nA jeTha suda 10mIe 4ra000 zloka pramANu (AdinA 46 00 zleka malayagirikRta vRtti ane bAkInAnI pita) vRdatratra para vRtti racI. juo gurvAsa kSetra 140-41. vaLI pachIsaMvatsara nAmano graMtha paNa temaNe lakhyo che. juo pattanaWtrAmA/I/rIyasUtti pR. 350. teoe rAjasabhAmAM vAdIone jItyA hatA. temaNe vRtvalpasUtra uparanI vRttinI prazastimAM "vijayacaMdrasUrinA gacchano bhAra temanA traNa ziSya 1 vasena, 2 pAcaMdra ane 3 kSemakati vehatA hatA, ema ullekha karyo che. 9. zrI hemakalaza zrI kSemakIrtinI pATe AvyA. gUjarAtanA te vakhatanA mahArAjA For Private And Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org aMka 11 ] eka upayAgI prazasti [ pa35 ] jJAna vagere ratnenA samUhathI alaMkRta aMgavALA ratnAkarasUrIzvarao o hatA ane vimalagirinA zikhara para zrI RSabhadeva prabhunA biMbanI samara nAmanA zAhukAre pratiSThA karAvI. 24 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cAritrazIla, caMdranI kaLAnI mAphaka abhyuya (ugavA)thI prApta karanAra UMcI ane ujjavala kItirUpI pheNunA vistAravALA, AcAryAMmAM giri samAna, ziSya samudAya rUpa sapattithI vyApta ane temanAthI (te ratnAkarasUrithI) ratnAkara nAmanA gaNu pRthvImAM thayA. 25 A sAraMgadeva sAthe pethAputra rAjabadIone choDAvyAnA ullekha jANI zakAya che ke sAraMgadeva para A gacchamAM gaNukrame meATA AcAyaeN thayA, temAM harI na zakAya evA tejavALA zrI jayaMtilakasUri 11 gurU thayA. teo kAmadevane jItanAra, durvAdIonA samUhane parAjita dhIme dhIme vikAsa gAMbhIryaMnu gRha, moTA lakSmInA samudra jeve sAra'gadeve (sa. 1731-1353 rAjyakALa) aneka piMDatajAne sAthe lai karNAvatImAM prabhAtathI sAMja sudhI A gurune upadeza sAMbhaLyA hatA; AthI sAraMgadeva ane bIjA keTalAka samyakatvavAsita thayA hatA. jIe! vRddha (pauSAlika) tapAgaccha paTTAvalI. A rAjavInA rAjakALa daramyAna keTalAka jaina graMthA lakhAyAnI hakIkata maLe che. gUgarAtanA madhyavAhIna rAgavRtta tiAsa bhAga 2, pR. 416. sa. 1352 ne eka lekha khaMbhAtanA ciMtAmaNi pArzvanAthanA maMdiramAMthI maLyA che. e lekha sAra MgadevanA rAjyakALanA che ane temAM te maMdiranA oddhAranI vigatA ApI che. jIe mAvanAra pravruta saMskRta phezana rR. 227, jhAMjha sadhatie rAjabhAjana karyAnA ane 96 muSkRta sAgara mAM pR0 49 mAM noMdhAyelA che. AthI jainAne ThIkaThIka prabhAva hatA. 10 zrI ratnAkarasUri zrI hemakalazanI pArTa AvyA. temanA nAmathI vRddha tapAgaNu ratnAkara gacchanA nAmathI khyAti pAmyA, stambhatIrthaMvAsI vyavahArI zAha zrI zANurAje giranAra para vimalanAthaprAsAda badhAvyA. temAM ApelI prazastimAM jaNAvyuM che ke ratnAkarasUri pAsethI dharmaprApti karI pRthvIdhare (perDa) 92 vihAra baMdhAvyA tathA siddhAcala para RSabhanAtha maMdira suvarNa kaLazavALu baMdhAvyuM. giranAra para suvarNadhA caDAvI. ratna karasira zrI. samarAzAhe kADhela saMdhamAM hatA evA ullekha naoNminanvanagineApravanya nA prastAva 4 nA zloka 278 mAM che. ane siddhasenasUri gurue sa. 1371 mAM zatruMjayanA mUlanAyakanI pratiSThA karI hatI. jue nAminananine dAjhavanya prastAva 5, zloka 73-74. jyAre vivekadhora gaNikRta rAtruMgayatIye dvApravanya nA ullAsa 1 nA zloka 63 mAMnA ullekha mujaba zrI ratnAkarasarae sa. 1371 mAM samarAzAhe karAvela zatrujaya mUlanAyaka RSabhadevanI pratimAne pratiSThAmahAtsava karyo hato. Ama eka ja samaye e sUrae mULanAyakanI pratiSThA karyAnA judA judA ullekha jovAya che. For Private And Personal Use Only 11 zrI jayaMtilakasUri zrI ratnAkarasUri pachI keTalIka paTTapara parA vyatIta thatAM thayA. teoe zatruMjayanI yAtrA 21 vAra karI hatI. ane keTalAya zrAvakane sa MghapatinuM tilaka ApyuM hatuM. temaNe traNane AcArya banAvyA hatAH 1 dharmazekharasUra, 2 mANikayasUri Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 536 ] zrI jaina satya prakAza [varSa 7 karI yeza meLavanAra ane dizA bhAgone svaccha karanAra hatA; jemanA caraNakamalamAM A pRthvInA kayA kayA mANaso bhramararUpa nathI banyA? 26 vidyAnA tejathI yukta, suMdara cAritravALA, zabdathI amRta (strota) vahAvanAra evA ratnasiMha12 nAmanA gurue temanI pAdapIThane alaMkRta karI hatI, je zAstrane dhAraNa karanAra ane advitIya evA jemaNe duje, saraLatAthI rahita ane uddhata evA mahA meharUpI hAthInA kuMbhasthaLane nAza karavA mATe zreSTha siMhapaNAne Azraya karyo hato. 26 jemaNe (je ratnasiMhasUrie) ahIM manuSyane eka mAtra evA tatvane baMdha karyo. be evA rAga-dveSane nAza karyo. traNa evA jagata (svarga, mRtyu ane pAtaLa)ne caMdranA tejavALI kIrtithI bharI nAkhyuM ane kaSTathI sAmano karI zakAya evA cAra (kAya)ne kSaNamAM nAza karyo; te kavAyAno dveSa karanAra ane ga7nA AdhipatyanI apAra lakSmIne dhAraNa karanArA atyAre jaya pAme che. 28 ane ! ratnasAgarasUri, pAchaLathI karelA cethA AcArya saMghatilakasUri prabhAvaka thayA, jemaNe nirvikalpa sarimaMtra kADhayo hato. juo jaina gUrjara kavilo bhAga 2 mAM vRddha (pauSAlika) tapAgaccha paTTAvaLI. saM. 1456mAM taMbhatIrthamAM bRhata pauSadhazALAmAM zrI jayaMtilakasUrie 3nuyora jUne uddhAra karAvyo ane te ja sthaLe temanA upadezathI kumArapAtraprativoyanI prata tADapatra para lakhAvI. A baMne prati pATaNamAM che. juo jaina sAhityano saMkSita titi pRSTha 447 pArA 668. A AcAryanA upadezathI saM. 1449mAM giranAra para nemiprAsAdano uddhAra harapati saMghapatie . juo navasuMdarakRta uranAra parivAra. temanA pratiSThAlekho saM. 1459nA maLe che. 12 zrIratnasiMhari zrIjayatilakasUrinI pATe AvyA. saM. 1500nI mAghakRSNa sakSamAM guravAre junAgaDhanA rAjA mAMDalike ratnasiMharinA paTTAbhiSeka avasare pAMcama, AThama, caudazanA divase sarva jIvanI amAri karAvI. te pahelAM ekAdazI ane amAvAsyAmAM tenuM pAlana thatuM hatuM. te ja rAjAnA samayamAM saM. 1509mAM mAgha suda 5 nA divase vimalanAthano prAsAda staMbhatIrthavAsI ba0 zANarAje baMdhAvele tenI A ratnasiMhasUrie pratiSThA karI. juo gana sAM0 ra0 rR0 pR0 494 pArA 719. ane temanA upadezathI sAta kSetramAM dravya kharacyuM. zrI ratnasiMhasUrie (giripura) DuMgarapura nagaramAM "ghIAvihAra" nAmanA RSabhadeva prAsAdamAM 125 adhika maNanA pittalanA parikaravALo kajabhadeva biMbanI caitya pratiSThA karI tathA kATa nagaramAM pittalamaya saMbhavajina biMbanA prAsAdanI pratiSThA karI hatI. zrI ratnasiMharie amadAvAda vasAvanAra ahamadazAha bAdazAhane bodha ApI zAsananI unnati karI hatI. bAdazAhe saM. 1509 mAM AcAryanA caraNakamalanI pUjA karI hatI. juo vRddha pauvAlika tapAgacchIya paTTAvalI. ahamadazAhane rAjyakALa saMdha 1454 thI 1485ne che tethI uparyukta ghaTanA nirmAnta nathI. chatAM e samayamAM pheraphAra hoya to ghaTanA sAcI paNa kare. temanA pratikAle saM0 1459 () 1481 thI laIne 15 8 sudhInA maLe che. For Private And Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMka 11 ] eka upayogI prazasti [ pa37] temanI pATarUpa AkAzamAM sUrya samAna, haspati jevA, buddhinA vikAsathI zreSTha, tejathI dedIpyamAna, (vidyArUpa) lakSmIvALA zrI udayavallabha3 guru zobhe che. vaLI siddhAMtakathita vicArono sAra (kahevA)mAM catura, sArA cAritrarUpa zobhA dhAraNa karanAra, addabhuta guNasamUhanI khANa ane sukha denAra zrI jJAnasAgarasUrika hatA. ra9 dara cAritra vaDe yukta zrI cAritrasuMdarasuri ane kSamArUpa samudra jevA thI udaya sAgarasuri16 pRthvImAM zobhe che. 30 kAnane sukharUpa te guruonAM zreSTha vacana sAMbhaLIne zAhukArAmAM zreSTha, bahu dhanavALA (dharmiNInA) bhAI zrI rAghave dharmiNInA kalyANa arthe pitAnA dravyathI saM. 1524nA mAgha mAsamAM suvarNa akSaravALuM zrI kalpasatra harSa pUrvaka lakhAvyuM. 31 staMbhana pArzvanAthathI pavitra thayelA A (khaMbhAta) nagaramAM samA nAmanA lahiyAe (A prata) lakhI ane prazasta cittavALA zrI udayadharme 17 13 zrI udayavallabhasUri zrI ratnasUrinA ziSya hatA. temanA zilAlekho saM. 1pa14-10-21 nA maLe che. 14 zrI jJAnasAgarasUri zrI ratnasiMhasUrinA ziSya hatA, ane udayavallabhanI pAse AvyA hatA. saM. 1517mAM zANarAje zatruMjaya tathA giranAranI yAtrA 24 devAlayo sahita karI hatI ane te ja varSamAM saMghavInA AgrahathI temaNe vimanAtha-tra racI pUrNa karyuM. juo te caritranI aMtima prazasti. temanA pratieolekho saM0 1500 thI 1551 sudhInA maLe che. zrI jJAnasAgarasUrinA lakhiyA leka punamiyAthI saM. 1508mAM laMkAmata nIkaLyo. jue tarachamaLavaMzavRta pR0 39nI pAda noMdha naM. 13. temanA pratiSThAlekha saM. 1500 thI 1551 sudhInA maLe che. 15 zrI cAritrasuMdarasUri zrIratnasiMhasUrinA ziSya hatA. temaNe saM. 1484 (7)mAM zabUta nAmanuM 131 lokonuM khaMDakAvya meghadUtanI pAdapUrtirUpe banAvyuM. vaLI temaNe kumArapAritramArge dazasargAtmaka zrI zubhacaMdragaNinI abhyarthanAthI 2032 maleka vALuM banAvyuM. (pra. A0 sabhA na0 57) AmAM temaNe pitAnA vidyAguru tarIke zrI jayamUrti pAThakane jaNAvyA che. A uparAMta temaNe mAro deza, madIvAritra Adi gra banAvyA. 16 zrI udayasAgara zrI ratnasiMhasUrinA ziSya hatA. temanA pratiSThAlekho saM. 153thI saM. 1573 sudhInA maLe che. 17 udayadharma zrI ratnasiMhasUrinA ziSya hatA. temaNe vAyakArA nAmanuM aukitaka saM. 1507mAM banAvyuM ane saMmatriAstotra paNa racyuM che. suvarNamaya kalpasUtranI A prazasti paNa temaNe ja racI che. For Private And Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ pa38] zrI jaina satya prakAza [varSa 7 A prazasti racI.28 32 jyAM sudhI A sUrya-caMdra kSitimaMDaLane piSe che tyAM sudhI vidhAnothI vaMcAtuM A (chI kapatra) sajajanene AnaMda Apo ! 33 e pramANe kalpasUtranI prazasti samApta thaI. 18 A prazastinA racayitA zrI udayadharmanI pUrva paTTaparaMparAnuM vRkSa A pramANe bane che. devabhadrasUri zrI vijayacaMdrasUri vijasena, pI * kSemakIrtiri hemakalazasUri ratnAkarasUri (ratnAkarasUrinI keTalIka pATe jayatilakari thayA.) [abhayasiMha] jayatilakasUri dhirma zekhara, mANijyasUri, ratnasAgara, saMdhatilaka] ratnasiMhasUri udayavallabha jJAnasAgara cAritrasuMdara udayasAgara udayadharma * AmAM je nAma koMsa [ ]mAM ApyAM che te A prazastimAM AvyAM nathI. te bIjA graMthamAMthI jeIne ahIM mUkyAM che. For Private And Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhanya te vaidyarAja! ane dhanya te mitro! [ A bauddha sAhityanI jAtaka kathAo vAMcI ghaNA yuvAne vicAre che ke zrI tIrthakara denA pUrvajonI AvI kathAo haze kharI ? ethI ye vadhI jAya tevI sarasa, rocaka ane upadezaprada kathA. jaina zAstromAM vipula pramANamAM che. zrI tIrthakara denA pUrvabhavanI e kathAono saMgraha thAya te ghaNA mumukSu yuvAnanA AtmAnI bhUkha bhAMge ane Atmasa teSa thAya tema che. Aje evI ja eka kathA ahIM raju karavAmAM Ave che.] (1) cha mitro bhagavAna zrI RSabhadevajInA navamA bhavanI A kathA che. bhagavAna zrI RSabhadevajIno jIva samyakatva prApti pachI ucca gatimAM pharato pharate navamA bhavamAM A jaMbudvIpanA videhamAM kSitipratiSThita nagaramAM suvidhi vaidyanA putra jIvAnaMda rUpe avataryo hato. chavAnaMdane pAMca mitro hatA; eka rAjaputra mahIdhara, maMtrIputra subuddhi, sArthavAha putra pUrNabhadra, zreSThIputra guNAkara ane pAMcamo mitra paNa zreSThIputra che jenuM nAma kezava' hatuM. A chaye mitra roja sAthe ja rahetA, pharatA, besatA ane sAthe ja ramatA hatA. ekabIjAne ghera reja maLatA. jANe ekamAnA jayA sagA cha bhAIo ja hoya tevI ja rIte temane vyavahAra cAlato hato. temane ApaNane prema-sneha ane temanA guNe badhAne AkarSatA. AmAM vaidyaputra chavAnaMde potAnA pitAne Ayurvedano dhaMdhe apanAvyo ane temAM pUrepUrI kuzaLatA meLavI. ane e dhaMdhAne pUrNapaNe vikasAvavA javAnaMde vaidyakanAM aSTAMgano abhyAsa karyo. jIvAnaMdanI cikitsAzakti uttama gaNAtI, temanuM nidAna cokkasa manAtuM ane temanI davAo acUka gaNAtI. evo koI roga hete jenI parIkSA javAnaMda na karI zake, evI koI auSadhI na hatI jenAthI chavAnaMda aparicita hoya ane evI kaI jaDIbuTI nhotI je jIvAnaMdanA hAthe na caDhI hoya ! vaidyakanI AvI nipUNatAnI sAthe ja vaidyane yogya audarya, sadAcAra, gAMbhIrya, dayALutA, namratA, vinaya, parepakAra Adi uttama guNa temanAmAM bharyA hatA. e vaidyarAjane lebhAne sparza thayo na hato, mAna temanI pAse nahotuM pharakatuM, garIba, dIna, duHkhI ane anAthenI sevA karavAmAM teo kadI pAchI pAnI na karatA. prANImAtranI sevA e temane parama dharma hato. temane Atmadharma vatarAgadevanA siddhAnta upara daDha hatA. teo prANasevA karavA sAthe ja bIjI dharmakriyAone kadIye bAdhA na AvavA detA. AkhA nagaramAM temanA dharma prema ane sevAbhAvanA vakhANa 1 A pAMcamo mitra pUrvabhavamAM paNa chavAnaMdane mitra hatA. For Private And Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 540 ] A jaina satya prakAza [varSa 7 thatA. temanA mitro paNa temanA yazanA sAthIdAra hatA ane sadAye abhinna bhAve dareka kAmAM sahayoga ApatA hatA. ( 2 ) munimahAtmAnA roga ekavAra vaidyarAja jIvAnane tyAM temanA pAMce mitronI ma`DaLI jAmI hatI. madhyAhna samaya thayeA hato. te vakhate eka tapasvI sAdhu mahAtmA gaucarI mATe padhAryA, temanA lalATa upara jJAna ane cAritranu ejasa camakI rahyuM hatuM. zarIra rAjakumAra jevuM suAmaLa ane manahara hatuM. vaidyarAja jIvAnade potAne tyAM padhArelA tapasvI sAdhu mahAmAne prema ane bhaktithI namana karyuM. badhAya mitroe temanuM anukaraNa karyuM. tapa ane tyAganI mUrti e sAdhu mahAtmAnA zarIramAM koI bhayaMkara rAge ghara kayu hatu, A vastu rAjakumAre tarata ja joi lIdhI. rAjakumAre sAdhu mahAtmAnA pUrva paricaya meLavyeA. zamasAmrAjya teNe jANyu ke tapa ane tyAganI mUti samA A sAdhu potAnA jevA ja eka rAjaputra ane pRthvIpAla rAjAnA putra guNAkara nAme rAjakumAra hatA. mahAna sAmrAjyane taNakhalA samAna jANI tene choDI te cAlI nIkaLyA hatA. sarpa kAMcaLIne tyaje tema temaNe nimatva bhAve badhu... cheDavAnI sAthe ja, zarIra paranI mamatA pazu tyajI hatI. khUba AkarAM tapa karI zarIrane dasyuM hatuM. bAhya rAjya hajI prApta karyu hatu, munivara kSamAnA bhaDAra hatA. nirIha bhAve skupA je meLavyuM te laI zarIrane bhADu ApatA. Akhare zarIra te pulanA ja puja hatuM ane temAM parivartana thayu. zarIramAM kRmIoe kara karyuM, kuSTha roga thayA ane tenu viSa lAhI, mAMsa ane hADakAM sudhI phelAI gayuM. chatAMye kSamAnidhi mahAtmAne roganivAraNa arthe upacAra karavAnuye mana na thatuM. kharekhara, mumukSu jIvAne zarIranI apekSA nathI hAtI, tenI rakSA mATe te kadI yAcanA nathI karatA. vaidyarAje potAnA dhare AvelA mahAtmAne bhaktithI annapAna vhArAvyAM; pachI rAjaputra mahIdhare potAnA mitra vaidya chavAnaMdane hasatAM hasatAM TANA mAratAM kahyuM: 'bhAI chavAnaMda, tuM te| jagaprasiddha vaidya che, tane rAga pArakhavAnu suMdara jJAna che, sArI sArI davAo tArI pAse che, ane cikitsAnu kauzala tArAmAM che. khAmI che mAtra dayAnI. vedya te vaizyA rAkaDAM nANAMnI ja vAta kare, game tevA paricitanIye zarama na rAkhe! tArA jevA vivekIe ekalA arthanA dAsa thavuM ucita nathI. thADA paNa dharma sabhALa. tArI apUrva nidAnazakitane ane tArA vaidyakanA ATalA badhA pazrimane dhikkAra che. hArA AMgaNe AvelA AvA supAtra muni mahAtmAnA rAgane tuM na maTADe te zu kAmanA ? '' vaidya vAnande potAnA mitranA parihAsane javAba parihAsathI ja ApyA ane sAthe ja kahyuM: " bhAI rAjaputra, huM badhuM jANuM chuM. AvA muni mahAtmAnI mAre vA karavI ja joie. parantu zu karuM ? lAcAra chuM. mArI pAse temanA rAgane zAnta kare evAM auSadhA nathI. auSadha maLe eTalI ja vAra che. mane khAtrI che ke e auSadha maLatAM For Private And Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org aMka 11] Rnya te vaidharAja ! [ 541 ] temanA rAgane huM jarUra maTADIza. auSadhIomAM lakSapAka tela, geAzISa caMdana ane ratnakuMbala joIe." Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 66 A sAMbhaLI pAMce mitrAe vaidyarAja jIvAna date kahyuM: " bhAi, tuM cintA na karIza, game tyAMthI ame A vastu tane lAvI ApIzu. bhale game tevI AkarI kimmata ApavI paDe, bhale te meLavatAM game tevA parizrama karavA paDe, paNa tane e vastu jarUra lAvI ApIzuM." (3) amUlya vastuonI zASamAM muni mahAtmAnA dekane nIrogI karavAnI saune laganI lAgI hatI eTale vaidya jIvAna'de batAvela vastuonI zodhamAM pAMce mitro upaDayA. ane anukrame eka meTA vyApArIte tyAM par3hAMcyA. tyAM jai kahyuM: " amane eka ratnakala, lakSapAkatela ane gAzI caMdana joIe, e badhAMnI zuM kimmata che? ' zeThe kahyuM: e darekanI eka eka lAkha seAnA maheArA paDaze." joItI vastuo maLI javAthI mitrA khuza thai gayA. teoe kahyuM:-'zeDajI tamAre je kismata levI hAya te syo." zeTha A sAMbhaLI cakita thayA, temaNe pUchyuM: * bhAie, ATalI mUlyavAna vastunuM tame zuM karaze ?' mitrAe javAba ApyA: "A vastuthI eka tapasvI sAdhumahAtmAnI sevA karIzuM, temanA roganivAraNa arthe A vastuonI jarUra che." zeThane A sAMbhaLI bahu ja Azcarya thayu. AvI jIvAnImAM A divAnI che; juvAnImAM tA meAjamajhAha, vilAsa ane ramatagamata sUjhe mahAtmAnI sevA sAMbhare e te Azcarya ja kahevAya ! kharekhara Avu kA jevu che tene badale AvA yuvAne AvuM kAryAM kare! dhanya che temanI zubha saMskArate ane temanA dharmapremane! bhAvanA ! juvAnI tene badale sAdhu / mAre karavA bhAvAne, temanA Ama kahI zeThajIe to ratnakabala, lakSapAkatela ane gAzISa caMdana dukAnamAMthI kADhI yuvAne ApyAM ane sAthe ja kahyuM: "bhAie, AnI kismata mAre nathI jotI, huM te tamane dhanyavAda ApuM chuM ke AvI munibhakti karo cho. dhanya che tamArI janetAne ane tamArA saMskArane! tame pAMce bhAioe mane paNa tamArA ja bhAi banAvI dharmanA bhAgIdAra banAvyA che e bhrUNuM uttama karyu che." For Private And Personal Use Only tyAra pachI teA ratnakabalanA dAtA e zeThane ye vairAgya AvyA. temaNe dIkSA lIdhI ane te paramapada pAmyA che. (4) munimahAtmAnA upacAra ratnakabala, gAzISa caMdana ane lakSapAka tela maLyu eTale dhye mitro munimahAtmAne Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [52]. zrI jaina satya prakAza [varSa 7 zodhavA nIkaLyA. tyAga ane tapanA avatAra sarakhA munimahAtmAM eka jhADa nIce merUnI jema aTala dhyAnamAM UbhA hatA. temane namaskAra karI prema ane bhaktithI chavAnaMda bolyAH "prabhe ! kSamAnidhAna, Aje ApanA dharmakAryamAM vidhya karavA AvyA chIe, mApha karaje. ApanI bhakti karavAnI amane rajA Apa !" . vaidyarAja chavAnaMde pitAnuM kArya zarU karyuM, temaja potAnI pAse eka tAjI marelI gAyanuM maDadu paNa maMgAvI rAkhyuM. mitroe khUba utsAhathI gazIrSa caMdana ghasavA mAMDyuM; ane mitranuM kArya jovA mAMDayuM. chavAnaMde prathama AkhA zarIre lakSapAka tela khUba sArI rIte caLyuM. tela khUba marama hatuM, thoDIvAramAM munirAjane mUcha AvI ane aMdara rahelA reganA kITANuo khadabadavA lAgyA. AkhA zarIramAM bhayaMkara vedanA thavA lAgI; kITANuo bahAra nIkaLavA lAgyA; eTale ratnakaMbala munirAjanA zarIra para oDhADayuM. zarIranA kIDA e ratnakaMbalamAM bharAI gayA, pachI dhIme rahIne ratnakaMbala upADI lIdhuM ane marelI gAyanA zarIra upara mUkyuM. badhA jIvaDA ratnakaMbalamAMthI nIkaLI te zarIramAM gayA. munirAjanA zarIramAM dAha thaI rahyo hato eTale gozISa caMdanane lepa karI taka pahoMcADI. zarIramAM ThaMDaka pahoMcI, zarIramAM uparanI cAmaDImAMthI roganA kITANuo nIkaLyA paNa roga hajI Do hato eTale punaH lakSapAka tela khUba sArI rIte caLyuM, je aMdaranA mAMsa sudhI pahoMcI gayuM. telanI garamI lAgatAM ja roganA kITANuo khadabadavA lAgyA; ane bahAra dekhAvA lAgyA. rUMvADe rUMvADethI kITANuo ukhaLyA; eTale pharIthI ratnakaMbala oDhADayuM. aMdaranA jIvaDA punaH upara AvyA ane ratnakaMbalamAM caDhI gayA. thoDIvAra pachI ratnakaMbala upADI gAyanA maDadA upara oDhADayuM. e che paNa e maDadAmAM ja piThA. zarIramAM kALI baLatarA thaI rahI hatI, vedanAne pAra na hatuM, paraMtu muni mahAtmA paramAtmadhyAnamAM lIna hatA. karelAM karmo jIva bhagave che, pachI ArtadhyAna-raudradhyAnathI zuM lAbha ! Ama vicArI merUnI jema aTala rahI vedanA bhogavI rahyA hatA. vaidyarAje gazIrSa caMdanane lepa karI zAMti-ThaMDaka pahoMcADI. vaLI trIjIvAra lApAka tela masaLavA mAMDayuM. roganA kITANu TheTha hADake hADake pahoMcI gayA hatA. zarIra nIrogI karavA temane bahAra kADhyA sivAya cAle tema nhotuM. telanI asara thaI ke aMdaranA kIDA khaLabhaLyA. badhAya jyAM bahAra dekhAya ke ratnakaMbala zarIrapara oDhADavuM, aMdaranA kITANuM baMdhAya temAM ceTI gayA eTale ratnakaMbala upADI laI mRtaka gAya upara nAMkhI punaH gozIpacaMdanane lepa AkhA zarIre karyo. zarIramAM ThaMDaka pahoMcI. tyArapachI sarohaNI auSadhIthI zarIranAM badhAM chidro ThIka karI zarIra nIrogI banAvyuM. zarIra naregI thatAM tenuM asala svarUpa dekhAyuM. jANe sApha kareluM suvarNa hoya tevo ujajavala deha dekhAya. vaidyarAja chavAnaMde ane temanA mitrae munimahArAjane khamAvyA, avinaya azAtanA mATe kSamA mAMgI, munirAje paNa For Private And Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org aka 11] dhanya te vaidyarAja ! [ 543 ] temane kSamA ApI. ane nIrAgI thayA eTale tarataja anyatra vihAra karI gayA. zAstrakAra kahe AvA munimahAtmAe kadIpaNa kAraNavinA vadhu rahetA nathI. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (5) sau mitro tyAgane paMthe munimahAtmA nIrogI thaI vihAra paNa karI gayA. A joi e mitro bahu ja prasanna thayA. mitra ghvAnaMdanI badhAe prazaMsA karI. lagAre dugacchA nahi, lagAre ghRNA ke anAdara nahi, kaMTALA nahi, khUba ja vinaya, prema ane bhaktithI teNe karelI sevA badhAne yAda rahI gaI. mitroe khuba ja anumAdanA karI. AvA bhayaMkara roga jeNe kADhayo tenA vaidaka jJAnanI ane tenI zaktinI sarvAMtra prazaMsA thavA mAMDI. leAkeAe tene dhanvaMtarInI upamA ApI, kAe tene azvinI kumAranI upamA ApI ane krAime tene devadUta kahyo. Ama cotarapha vaidyarAjanAM yazogAna thavA lAgyAM. jANe tenA cazAma dira upara kAti kalaza caDhayo. sAthe ja tenA AtmA vinayathI namra atI ucca kakSAe pahoMcavA taiyArI karavA lAgyA. badhA mitroe ratnakabala ane vadheluM geArA caMdana vecI rUpiyA karyA; te dhana ane khUTatuM dhana umerI eka suMdara bhavya gaganacummI jinamaMdira banAvyuM. ane niraMtara premathI prabhupUnabhakita karavA lAgyA. Akhare me mitroe bheMrAgya vAsita banI manuSya janmanA phalarUpa bhAgavatI dIkSA aMgIkAra karI. sAdhu banyA pachI AtmakalyANanA pathikA jagatane Atmika zAMtino saMdezo ApatA bhUtalamAM vicarI rahyA hatA. je sukha ane zAMta moTA rAjarAjezvarane ane meTA indrane paNa nhAtI te sukha ane zAMtine Anada A sAdhumahAtmAe lai rahyA hatA. mahAna tapa tapatA, ugra vihAra karatA, mAdhu vRttithI sIrane pAtratA ane cAritraratnane dIpAvatA A dhye mahApuruSa Akhare huM karI bAramA-acyuta devaleAkamAM utpanna thayA. devalAkanAM sukho bhogavI punaH mAnavI ke sarvArthasiddha vimAnamAM deva thAya che. tyAM sukha avatAra lye che. dhArI utkRSTapaNe cAritranuM ArAdhana karI bhogavI tyAMthI cyavI A bharata kSetramAM A kathAnAyaka vaidyarAja jIvAnaMdanA cha zrI RSabhadeva prabhu thAya che. rAjaputra mahIdhara ane ma MtrIputra subuddhi anukrame bharata ane bAhubali thAya : sAvAha ane zreSDIputra pUrNa bhadra ane guNAkara anukrame brAhmI ane sundarI rUpe thAya che, ane chellA mitra zreSThaputra kezava zreyAMsa kumAra thAya che. A phera kema paDaye te avakAze joizu. jIvAnada vaidyanI ane temanA pAMce mitronI uparyukata kathA Aje paNa eTalI ja preraNAdAyaka, rasamaya ane khAdhaprada che. vAcaka ! tuM paNa A sevAmAnA bhekhadhArInA jIvanamAMthI amRtapAna karI evA thavA prayatna karaje ! P N. 1 vAnada mAnavI dehamAM cakravatI thAya che, For Private And Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jainadharmI vIronAM parAkrama lekhaka-zrIyuta mohanalAla dIpacaMda cokasI (gatAMkathI cAlu) bacchAvatanI caDatI-paDatI (2) bachAvata vaMzano aMtima parAkramI puraSa karamacaMda e rAva kalyANasiMgajInA maMtrI saMgrAmane putra thAya. jyAre (I. sa. 1573)mAM rAyasiMga gAdIe Avyo tyAre eNe karamacaMdane pitAno dIvAna nI. karamacaMdamAM jevI kAryadakSatA hatI tevI ja dIrdhadarzitA ane vizALa anubhava paNa hatAM. dekhAvamAM te eTale badhe suMdara ke sAmAnA upara chApa pADe tevo nahato lAgato, kudarate zArIrika saundarya arpavAmAM sAce ja uNapa dAkhavI hatI. paNa ene badale te je mAnasika zakti dharAvato hato emAM barAbara vaLI jato hato. majabUta mananA A mAnavImAM rAjya calAvavAmAM joItAM DahApaNa ane buddhivaibhava bhArobhAra bharyA hatAM. e mATe kahevAtuM ke jevo e Prudent statesman hato te e wise Administrator paNa hatA. rAyasiMganA gAdInazIna thayA pachI alpa samayamAM jayapuranA rAjA abhayasiMge bIkAnera para caDhAI karI. samaya ne saMyogo evAM hatAM ke enI sAme laDAInuM jokhama kheDI zakAya nahIM. A kaparI muzkelImAM salAha levA yogya sthAna rAjavI mATe maMtrIzvara karamacaMdanuM hatuM. tarata ja ene bolAvI sArI ye paristhitine vicAra karavAmAM Avyo. gaNatrIbAja ne cAlAka maMtrInI salAha saMdhi karavAnI maLI. rAjAne gaLe e vAta utarI ane maMtrIzvaranI dIrghadazitAthI bIkAnera saMsthAnanAM zAMti ane vaibhava jokhamAyA vagaranAM rahyAM. rAjA rAyasiMga utAvaLI prakRti ane vahemI vRttino hate. enAmAM sauthI kharAba avaguNa e hato ke pariNAmano vicAra karyA vinA e kAryamAM jhaMpalAvatA. vaLI bIjI paNa eka khoDa hatI ane te ApabaDAInI! ene pitAnI jAtanuM sAruM bolavAnI ane sAMbhaLavAnI Teva paDI hatI ema kahI zakAya. keTalIye vAra potAnA utkarSanA varNanamAM athavA te pote prApta karela siddhi-samRddhinA guNagAnamAM potAnA pUrvajonuM katarAtuM bolI de, jANe ke pitAnA jeTalI AvaData ke pitAnA sarakhuM DahApaNa temanAmAM nahetAM! AthI rAjyanI Avaka e upayoga vinAnA-kevaLa nAmanA thAya evA killA kiMvA mahele caNavavAmAM urADI nAMkhata, bhATa cAraNonAM prasaMzAbharyA kavitto sAMbhaLavAM ene bahu gamatAM, e veLA e chUTe hAthe dAna dete. eka samayanI vAta saMbhaLAya che ke-jyAre te dihIthI pAcho pharyo tyAre zaMkara nAmanA bhATe enI bhArobhAra prazaMsAthI bhareluM navuM kavitta racI rAjasabhAmAM kahI saMbhaLAvyuM. e sAMbhaLIne e eTalI hade gelamAM AvI gayo ke AgaLa pAchaLanA jarApaNuM vicAra vinA maMtrIne hukama karyo ke zaMkarane eka karoDa rUpiyA ane eka khIlAta (Khilat) mAM ApavAM. A jAherAta sAMbhaLIne maMtrI te Abho ja banI gayo ! ghaDIbhara ene thaI AvyuM ke pote rAjA bhojanA yugano mAnavI to nathIne! e kALe prazaMsAnA - For Private And Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMka 11 ] jenadhama vIrenAM parAkrama [55] gAramAM A rIte lakSmIno vyaya thato. paNa jyAM deza-kALa badalAI cUkayA hatA tyAM e rIta calAvavI zI rIte ? gharanA chokarAM ghaMTI cATe ne upAdhyAyane ATo " e kahetI jevI daza vartatI hoya tyAM zuM thAya ? ciMtAbhArathI jenuM mukha avanata thayuM che evo karamacaMda maMtrI, mahArAja sanmukha joI belI UThayo- "ATaluM badhuM te dAna hoya ? eka koDa rUpiyA !" rAyasiMge kahyuM - "mAruM veNa pAchuM phare! tamane koDa rUpiyA bahu jaNAya che ? to huM bIjA pacIza lAkhane vadhAre karuM chuM. koDa nahi paNa savA koDa Apo." karamacaMda maMtrI te rAjavInI vagaravicArI valaNa joI diMga thaI gaye, kahevAya che ke eka kroDa rUpiyA to tarata ja bhATane apAyA ane bAkInI rakama mATe saMsthAnanI AvakamAMthI vasula ApavAnuM lakhata karavAmAM AvyuM ! kadAca A vAta akSarazaH sAcI na paNa mAnIe, chatAM e vAta uparathI rAjavInA svabhAvanuM pradarzana thAya che ane e veLAnA rAjadarabAranI lakhalUTa kharacIne khyAla Ave che. maMtrI karamacaMdane konI sAthe kAma levAnuM hatuM ane kevA kaparA saMjogomAM jIvavAnuM hatuM eno paNa sAco citAra A ghaTanAthI AMkha AgaLa tarI Ave che. AgaLa jatAM maMtrI ane rAjA vacce khaTarAga Ubho thayo enA kAraNamAM uparano banAva ThIka prakAza pADe che. maMtrInI rAjyasaMpatti sAcavavAnI cIvaTa ja paDatIne kAraNarUpa nivaDI e AgaLa upara ApaNe joIzuM. itihAsanA abhyAsI mATe A banAva navAI rUpa nahi lekhAya. kAcA kAnanA rAja sAthe ke uDAu svabhAvI rAjA sAthe jenuM pAnuM paDe enuM bhAvi jokhamabharyuM gaNAya ja. naMdarAjAnA kALamAM zakatAla maMtrInI evI sthiti thayAnuM konAthI ajANyuM che ? - rAyasiMganuM uDAupaNuM divase ne divase vadhatuM cAlyuM. tijorInuM taLIyuM hAthaveMtamAM jaNAvA lAgyuM. rAjanuM bhaviSya Arthika bhayaMkaratAnA oLA utArI rahyuM. A veLA eka prANa ane dIrdhadaSTi amAtya AMkho kema macI zake ? bIkAnA vaMzaja pratyenI bhakti ane saMsthAna taraphanA gADha premathI AkarSAI maMtrIzvara karmacaMdra rAjavIne enI A AdatamAMthI ThekANe ANavA sArU nizcaya karyo. e pAchaLa eno Azaya zuddha hato. chatAM enuM pariNAma dhAryA karatAM juduM AvyuM. pitAnA mATe e bhayaMkara nivaDayuM. jo ke A saMbaMdhamAM itihAsakAromAM temaja te viSayanA abhyAsIomAM bhinna bhinna mata pravarte che, aitihAsika bAbatanA abhyAsI eka munizrI taraphathI A saMbaMdhamAM mAruM lakSya khecavAmAM AvyuM. mAre ahIM kahevuM joIe ke A saMbaMdhamAM meM vadhAre kaMI vAMcyuM nathI chatAM karmacaMdra maMtrIne rAsa ane A saMbaMdhane lagatA je kaMI be traNa graMtho joyA che e uparathI maMtrIzvara karmacaMdranuM kArya sAva ulaTI dizAmAM hatuM kivA kaI kaI mAne che tema jaina kahevAtA amIcaMda jevuM hatuM ema mane lAgatuM nathI. amIcaMda jaina hatuM e vAta ekakALe jorazorathI pakAratI hatI, paNa mane yAda che tyAM sudhI 2. suzile e maMtavya kevuM galata che ema darzAvavA yogya sAbitio eka sthaLe dharelI vAMcavAmAM AvI che. ahIM paNa pUrNa zodhakhoLane aMte evuM kema na pariName? je IMglIza pustakane dRSTi sanmukha rAkhI huM A parAkramagAthAo AlekhI rahyo chuM enA For Private And Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [48] zrI jaina satya prakAza [4499 lekhaka zrIyuta yu. esa. TAMka jema Ave tema lakhe tevA lekhaka nathI. vastunuM telana karIne temaja prasaMganI AsapAsanI bAbatonI vyAjabI chaNAvaTa karIne jeTaluM yogya jaNAya teTaluM Alekhe tevI prakRtinA che. A saMbaMdhamAM temanA abhiprAya para vajana melI teozrIe je rIte A banAvanI noMdha lIdhI che te temanA ja zabdomAM TAMkavI Bald Hill is "It has been alleged that in A.D. 1595 Rai Singh learnt that Karamchand had formed a conspiracy with the object of supplanting him either by Dalpat Singh or by Ram Singh. It has been further asserted that Karamchand thereby wanted to make himseif all powerful in the State. We may mention here once for all that we are not prepared to give credence to these allegations which are neither supported by evidence nor seen probable under the circumstances. We fail to perceive any motive in Karamchand for this alleged act of treason against his master. Lven those who lay this charge at his door are not agreed among themselves as to the name of the person in whose favour the alleged conspiracy was formed; viz, whether it was Dalpat Singh or Ram Singh. Besides the fact that Akbar, who was on the most friendly terms with Raisingh and was also connected with him through the marriage of his so , extended a hearty open and ready welcome to Karamchand when he fled to Delhi, strongly militales against the theory that he had any hand in the crime imputed to him. We all know how inveterate Rai Singh had been in his enmity towards him and presumably he must have done his best to underinine the position and damag the statues of Karamchand at the Court of the Emperor. He might have gone so far its to ask the Emperor to hand over Karamchand to him or at least to turn him out. That Akbar, whose reputation for justice and fair dealing has been unimpeachable, never doubted even for a moment the innocence of the minister is a complete answer to all the charges so maliciously levelled against him. On the other hand, Akbar treated him with great honour and consideration." bhAvArtha- I. sa. 1595mAM rAyasiMganA jANavAmAM AvyuM ke "karamacaMde pitAne gAdI uparathI uThADI melI, badalImAM dalapatasiMga agara rAmasiMgane besADI rAjyamAM sarva sattAdhIza banavAnuM kAvataruM karyuM hatuM. A samAcAra uparathI rAyasiMge karamacaMda sAme For Private And Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMka 11] jainadhamI vIronA parAkrama [ 547 ] sakhata hAthe kAma levAno nizcaya karyAM ane e vAtanI jANa thatAM maMtrIzvara dilhI nAsI gayo. (A vAta uparanA IMglIza lakhANamAM nathI chatAM vArtAnA sabaMdha sAMdhavA meM mUkI che.) A banAvane uddezIne TAMka mahAzaya hiMmatabhera lakhe che ke--A AreApane svIkAravA huM taiyAra nathI, kemake enI pAchaLa nathI teA purAvAnuM jora ke nathI te sayeAgeAnA tALeA meLavatAM saccAInI chAMTa ! potAnA mAlika sAme evuM kAvatarU racavAne karamacaMdane kaMi kAraNa nahAtuM. enA svabhAvamAM e jAtanI prakRtine aza dekhAtA paNa nathI. jee A jAtanuM krodhArApaNu tenA zire karI rahyA che teo pote paNa ekamata nathI! dalapatasaMganI tarapheNamAM ke rAmasi'ganI tarapheNamAM A kAvatarU karavAmAM AvyuM hatuM te kAI cAkkasa jaNAvI zakatuM nathI ! uparAMta je eka mahattvanI vAta che te e che ke bAdazAha akabara rAyasiga sAthe mitratAnA ane peAtAnA putranA lagnanA saMbadhathI joDAyelA hatA, te khIkAnerathI nAzI AvelA karamacaMdane dilAjAnIbharyA AvakAra Ape che. jo karamacaMda gunhegAra hatA Ama banavuM zakya nahAvuM ja. rAyasiMganI vairavRtti bAdazAhanuM A vana mUkapaNe na sAMkhI zakta. nyAyapriyatA ane prAmANikatA mATe jenI kIti madU che evA akabara zAhane, potAnA rAjya aMMge aNuchAjatu kAma karavAnA AropI karamacaMdane kyAM te peAtAne soMpI devAnI kivA rAjyamAMthI hAMkI kahADavAnI haTha paData. - evuM kaMi ja banyuM nathI ane ethI ulaTu bAdazAha akabare matrodhara karyAM caMda upara je Aropa mukavAmAM AvyA hatA emAM enI nirdoSatA joi ene pAtAnA zaheramAM mAnamA sahita rAkhyo. e sabaMdhamAM vadhu vAta have pachI. TUMkamAM eTaluM kahI zakAya ke jainetara lekhakA taraphI sAhityakSetramAM jaina samAjanI upekSAbharI valaNane lai, ghaNA anyAya baNatA-ajANatA thayA che. (cAlu) jasakIrtikRta 'sammetazikhara - rAsa' kA sAra [ AgarA ke kuMarapAla sonapAla loDhA ke saMgha kA varNana ] lekhaka - zrIyuta agaracandajI nAhaTA, bhaMvaralAlajI nAhaTA [ AtAMka se saMpUrNa ] saMghapati ne socA yaha brAhmaNa lobhI hai saMghako dekhakara najara phira gaI hai / saMghapatine nisANa bajAe, logoM ne rAjA ko smjhaayaaH| saMghapati ne kahA hameM bahuta dina ho gae pAlagaMja nikaTa nahIM hai, hameM rAstA dikhAo ! ,, rAmadeva ne kahA- " jo maiM mAMgU so dIjiye " / saMghapatine kahA- " jo mAMgoge so DhuMgA, parantu jora se kAma nahIM hogA ! kucha abhI aura kucha pIche le lenA / rAmadeva ne kahA - " pIche kyA hogA ? abhI de dIjiye / saMghapati ne kahA "tuma apane kola se cUka gaye, tumhe dhikkAra hai ! tumhAre mastaka para pAMva rakhakara maiM pAlagaMja jAUM taba tuma mujhe osavAla samajhanA / saMghaptine Akara prayANa kI taiyArI kii| rANI ne rAjA rAmadeva ko bahuta phaTa For Private And Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [548] zrI jaina satya prakAza [17 kArA taba usane saMghapati ko manAne ke lie maMtro ko bhejA / maMtrI ne bahuta sA anunaya vinaya kiyA para saMghapati ne use ekadama korA javAba de diyA / saMghapati saMgha sahita navAdA Aye, mirajA aMdulA Akara bhilA / usane kahA-koI cintA nahIM, gummA (gomA) kA rAjA tilokacaMda hoziyAra hai use bulAtA hUM ! mIrjA ne tatkAla apanA mevaDA dUta bheja diyA / rAjA tilokacaMda mIrjA kA pAnara AlhAdita huA aura apane puruSoM ko ekatra karanA prAraMbha kiyA ! rANI ne yaha taiyArI dekhakara kAraNa puuchaa| Akhira usane bhI yahI salAha dI ki 'rAjA rAmadeva kI taraha tuma mUrkhatA mata karatA, saMghapati baDA dAtAra aura AtmAbhimAnI hai, yAtrA karAne ke lie sanmAnapUrvaka le aanaa| rAjA tilokacaMda sasainya mIrjA ke pAsa pahuMcA / mIrjAne use saMghapati ke pAsa lA kara kahA ki "ye baDe vyavahArI hai, inake pAsa hajarata ke hAtha kA pharamAna hai, inheM koI kaSTa degA so hamArA gunahagAra hogaa|" rAjA ne kahA "koI cintA na kareM, yAtrA karA ke navAdA pahuMcA dUMgA / inake eka damaDI ko bhI harakata nahIM hogii| yadi nukasAna huA to gyArahagunA maiM duuNgaa"| yaha sunakara saMghapatine mIrjA aura rAjA ko vasrAlaMkAra, ghoDe, sonaiyA va jahAMgIrI rupaye, uttama khAdya padArthAdi se saMtuSTa kiyA / vahAM se rAjA ke sAtha saMghapati ne saMgha saha prayANa kara pAMca vATo ullaMghana kara sakuzala gummAnagara pahuMce / acche sthAna para saMgha ne paDAva DAlA, aura rAjA tilokacaMda ne baDI Avabhagata kI / saMghapati ne rAno ke lie acche 2 vastrAbharaNa bheje / ___ gomA se aura bhI bahuta se paidala sainika sAtha meM le liye| yahAM se girirAja kA rAstA bar3A viSama hai, donoM ora pahAr3a aura bIca meM bIhar3a bana hai| nAnA prakAra ke phala phUla auSadhi Adi ke vRkSoM se paripUrNa hai aura prAkRtika saundarya kA nivAsa hai| jaMgalI pazu pakSI bahutAyata se vicarate haiN| nadI kA mIThA jala pIte aura kar3AhI karate hue jhoMpar3iyoM vAle gAMvoM meM se hokara khoha ko pAra kiyaa| 1280 anna ke poThiye aura dhRta ke kUr3e sAtha the| annasatra pravAha se calatA thaa| anukrama se saMghapatine cetanapura ke pAsa DerA diyaa| yahAM se 1 koza dUrI para ajitapura hai vahAM kA rAjA pRthvIsiMha bar3A dAtAra, zUravIra aura pratApI hai| nagAroM kI coTa suna pRthvIsiMha kI rANI ne Upara caDha dekhA to senA kI bahulatA se vyAkula ho gii| rAjA ne saMghapati kI bAta kahI aura apane bhatIje ko saMghapati ke pAsa bhejaa| usane saMghapati kA svAgata kara apane rAjA ke lie kola (nimantraNa) dene kA khaa| saMghapati ne saharSa bastrAdi saha kola diyaa| rAjA pRthvIsiMha samAroha se saMghapati se milane aayaa| saMghapati ne vastrAlaMkAra dravyAdi se rAjA ko sanmAnita kiyaa| dUsare dina ajitapura aaye| 1 mukAma kiyaa| vahAM se mukundapura Aye, girirAja ko dekhakara saba logoM ke harSa kA pArAvAra na rhaa| sone cAMdI ke puSpoM se girirAja ko vdhaayaa| For Private And Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 25 11] sAtita 'sabhetazi52-22sa // sAra [548] saMghapati ko manAne ke liye rAjA rAmadeva kA maMtrI aayaa| rAjA tilokacaMda aura rAjA pRthvIsiMha Age calate hue girirAja kA mArga dikhAte the| pAMca koza kI caDhAI taya karane para saMgha girirAja para phuNcaa| acche sthAna meM DerA de kara saMghapati ne trikoNa kuNDa meM snAna kiyaa| phira kezaracaMdana ke kaTore aura puSpamAlAdi lekara thUbha kI pUjA kii| jinezvara kI pUjA saba DhUMkoM para karane ke bAda samasta saMgha ne kuMarapAla sonapAla ko tilaka karake saMghapati pada diyaa| yaha zubha yAtrA vaizAkha vadi 11 maMgalavAra ko sAnaMda huI / yahAM se dakSiNa dizi meM z2aMbhaka grAma hai jahAM bhagavAna mahAvIra ko kevalajJAna huA thaa| girirAja se nIce utara kara talahaTTI meM DerA diyA, saMghapati ne mizro kI paraba kii| mukuMdapura Akara pAMcavI kar3AhI dii| varSA khUba jora kI huii| vahAMse ajitapura aaye| rAjA pRthvIsiMha ne saMgha kA acchA svAgata kiyA, saMghapati ne bhI vastrAlaMkArAdi uttama padArthoM se rAjA ko saMtuSTa kiyaa| rAjA ne kahA yaha deza dhanya hai jahAM bar3e bar3e saMghapati tIrthayAtrA ke hetu Ate haiM, maiM pratijJA karatA hUM ki abase jo saMgha AveMge unase maiM AdhA dAna (kara) luuNgaa| yahAMse calakara gummA Ae / rAjA tilokacaMda ko, jisane mArga meM acchI sevA kI thI sonA cAMdI ke muhara rupaye vastrAlaMkAra Adi vastueM pracura parimANa meM diiN| ___ sametazikhara se rAjagRha 12 yojana hai, sAtaveM dina saMgha rAjagRha phuNcaa| yahAM bAga bagIce kuMe ityAdi haiM / rAjA zreNika kA banAyA huA gaDha aura cAroM ora garama pAnI ke kuMNDa suzobhita haiN| samatala bhUmi meM DerA dekara pahale vaibhAragiri para caDhe / yahAM munisuvratasvAmI kA 52 jinAlaya maMdira hai, padmaprabhu, neminAtha, candraprabhu, pArzvanAtha RSabhadeva, ajitanAtha abhinaMdana, mahAvIra prabhu, vimalanAtha, sumatinAtha aura supArzvanAtha svAmI kI phUloM se pUjA kii| dUsare dehare meM munisuvratanAthajI kI pUjA kii| vIravihAra kI dakSiNa ora 11 gaNadharoM ke caraNa haiM vahAM pUjA kii| kaI bhUmi gRhameM kaI kAusaggie the / Isara dehare ke sAmane dhannA zAlibhadra kI dhyAnastha baDI pratimAoM ko pUjA karake talahaTTI meM utare, mizrI kI parakha dii| guNazila caitya zAlibhadra kA nirmAlyakUpa, rohaNiyA kI guphA Adi baDe harSotsAha se dekhA / vipulagiri para caturvizati jinAlaya ke darzana kiye / ajitanAtha, candraprabha, pArzvanAtha aura pradmaprabha ke cAra maMdiroM meM pUjA kii| usake pAsa hI jambU, meghakumAra, khaMdhaka Adi muniyoM ke caraNa haiN| tIsare pahADa udayagiri para caumukha mandira ke darzana kiye / phira ratnagiri para RSabhadeva aura cauvIsa jina ke mandiroM ko vandana kara svarNagiri ke devavimAna sadRza jinAlaya kI pUjA kI / rAjagRhI nagarI meM jinezvara ke 3 mandiroM kI pUjA kii| saMghapati kuMarapAla kI rANI amRtade aura sonapAla kI rANI kAzmIrade thI so yahAM For Private And Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [550] zrI jene satya prakAza [157 saMghapati ne chaThI kaDAhI do / gAMdhIvaMza ke sAha jaTamala, bacchA hIrA ne bhI suyaza kmaayaa| rAjagRha se saMgha bar3agAma aayaa| yahAM Rpana jinAlaya ke darzana kiye| zAstraprasiddha nAlandApAr3A yahI hai jahAM trizAlAnaMdana sahAvIra prabhune 14 caumAse kiye the| yahAM se dakSiNa kI tarapha 1500 tApasoM kI kevalajJAnabhUmi hai cAra kono ke cautaroM meM 2 gautama pAdukA haiN| yahAM pUjana kara anukrama se paTanA phuNce| sundara bagIce meM DerA kiyaa| sAha cAMpabhI ne prathama kaDAhI dI, mahima ke seTha udayakaraNa ne dUsarI, mahArAja kalyANajI ne tIsarI, zrIvaccha bhojA sAhA jaTamala ne cothI kahADI do, kaparA ke puSa pacU sacU sAha ne pAMcavIM kaDAhI dI, sahijAdapura nivAmI mAha sIcAne chaThThI, tejamAla, baraDhIyA ne sAtavIM, lAhorI sAha sukhasala ne jATavI kaDAhI dI / saMgha vahAM se calA / anukrama se gomatI ke taTa 5 5.ce snAna karake bhUdeva ko dAna dIyA / jammaNapura Ae, DerA diyA bhUmigRha ko 41 jina pratimAoM kA vandana kiyaa| sAha cauthA, sAha vimaladAsa, sAha rekhA ne saMgha kI bhakti kii| vahAM se mArga ke caityoM ko vandana karate hue ayodhyA nagara pahuMce / RSabhadeva, ajitanAtha, abhinaMdana, sumatinAtha aura anaMtanAtha tIrthakara kI kalyANabhUmi meM pAMca thUbhoM kA pUjana kiyaa| sAtavIM kaDAhI kii| ayodhyA se ratnapurI Ae, dharmanAtha prabhu ko vandana kiyaa| isa vizAla saMgha ke sAtha kitane hI nAmAMkita vyakti the jinameM se thoDe nAma samakAra ne nimnokta diye haiN| saMghapatine kuMarapAla ke putra saMgharAja, caturbhuja, sAha dhanapAla, sundara dAsa, zUradAsa. zivadAsa, jeThamalla, padamasI, dhammAsAha, chAMgarAja, caudharI daragU, sAha vacchA, hIrA, sAha bhojA, tejapAla, sundaradAsa, sAha rekhA, sAha zrIvaccha, jaTamala, RSabhadAsa, varddhamAna, pacU, sabU, kaTAru, mAha tArAcaMda, mehatA vaddhana, sukhA sIcA, sUradAsa, paisArI narasiMha, sohillA, megharAja, kalyANa, kAlU, thAnasiMga, tArAcaMda, mUladAsa, hAMsA, lIlApati ityaadi| anukrama se calate hue AgarA pahuMce, sAnanda yAtrA sampanna kara lauTane se saba ko apAra harSa huaa| saMghagati ne AThavIM kahADI kii| samasta sAdhuoM ko vastrAdi se pratilAbhA / yAcakoM ko do hajAra ghoDe aura taitIsa hAthI dAna doye / sthAnIya saMgha ne sundara svAgata kara saMghapati ko motiyoM se vdhaayaa| samrATa jahAMgIra sanmAnita saMghapatine gajArUDha hokara nagara meM praveza kiyaa| ___saMghapati ne saM. 1657 meM zatrujaya kA saMgha nikAlA, bahuta sI jinapratimAkoM kI sthApanA kii| baDe baDe jinAlaya karAye / saptakSetra meM dravya vyaya kara caturvidha saMgha kI bhaktI kI / baDe baDe dharmakArya kiye / saM. 1670 meM girirAja zrI sametazikhara kI yAtrA saMgha sahita kI jisake varNana svarUpa yaha rAsa kavi jasakIrti muni ne banAkara cAra khaNDoM meM pUrNa kiyaa| For Private And Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAcIna patrameM likhIhuI kucha aitihAsika sAmagrI saMgrAhaka-pR. AcArya mahArAja zrI jinaharisAgarasUrijI [ hamAre maMgrahameM kaI pugane panne haiM usameM bhinna bhinna vaMzake rAjAoMke dvArA nagaroMke basAne kA saMvat , rAjAoMke phateha karanekA saMvat , mahApuruSoM ke hone kA saMvata AdikI tAlIkA hai usameM se eka pannekA kramabaddha saMvata itihAsavettAka jAga neke liye yahA~para diyA jA rahA hai| isakI bhASA mAravADI hai vahI rakhI gaI hai sirpha saMvatoMkI zRMkhalA milAI gaI hai ] 410 (?) rAvala bApajI sisodIyo huvo 525 ajepAla rAjA ajamera vasAyo 678 baizAkha suda 1 maMgala anaMgapAla tuara dillI vasAI 713 rAjA bhoja ujeNa huvo 905 vinaisiMgha pamAra vadhanora vasAyo 982 vagaDAvata kAma AyA 1002 rANe citraMgade sIsodiye cItoDa vasAI 1010 jAloragaDha rAva kAnhaDade sonagare vasAyo 1077 rAjA bhojare baiTe vIranArAyaNa pamAra sIvAMNo vasAyo 1088 AbU upara vimalavaMsI maMDANI vimaladAsa 1111 rAva nAhaDa paDiyAra maMDovara vasAyo 1115 maMti kaivAsa nAgaura vasAI prathIrAja cahuvANa rai hukama vasAyo 1135 vaisAkha suda 3 dAhimai kaivAsa khATu vasAI .... 1135 pAvajI bAdarA khIcIsuM laDAI kari kAma AyA 1151 rAzA prathIrAja saMyogatA paraNI rAThoDa jaicaMdarI baiTI 1181 phalodhI pArzvanAtha pragaTa huvA 1212 jesalamera basAyo rAva jesalajI zrAvaNa sudI 12 1213 jagaDUsAha pATaNameM huvo 1213 vastapAla tejapAla AbU Uparai deharoM karAyA * zrI jaina satya prakAzanA varSa sAtamAnA pAMcamA aMka-kramAMka 77mAM AvA ja prakAranI keTalITa ghaTanAonA saMtAno saMgraha pUjaya munimahArAja zrI jJAnavijayajImahArAja taraphathI pragaTa thayela che. A saMgrahamAMnI keTalIka ghaTanAo emAM AvI che. keTalIka saMvatemAM pheraphAra jaNAya che. vidvAnone ItihAsa-zodhanAmAM upayogI thAya e daSTie AvA saMgrahanI upayogItA samajIne ame te pragaTa karIe chIe. tatrI. For Private And Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * [ 552] zrI jaina satya prakAza [1507 1300 AMbera kachavAhai sAMge vasAI 1313 rAva vIrama vIramapura vasAyo 1359 jaitI gujarI jaitAraNa vasAI Age vADo hu~to caupadavasatAne ratanapura saihara thau 1368 jAlora bhAgau rAva kanDadesuM gayo 1462 lAkheM devaDe sIrohI vatAi / 1586 rAba riDamalau cItoDa Upara mAryo rANe usiMgha :493 rANapura deharo karAyo dhanai poravADa rANe kuMbhAjIrai vArai 1494 rAva jodhe cItoDa Upara doDa kIdhI 1496 kuMbhalamera rANe kuMbhalajI vasAyo 1500 (?) rAva mAlade Age pAtasA bhAgo ghATo mAnapurAro huvo caita 1512 bIjo jagaDU (hu)yo maMDovara huvo 1514 rAva jodhe jodhapura basAyo jeTha mudi 11 1528 dude jodhAvata meDato vasAyo koThArI cotha kAmadAra udaisiMga jaitamAla pradhAna tho -- 1545 bIkAnera basAyo rAva bIkaijI vaizAkha muda 3 rohiNI nakSatre 1545 rAva hamIra phalodhI koTa karAyo 1562 ahamada pAtisAha ahamadAbAda basAyo 1569 mahevo rAva vIMde basAyo pahilI bhAraMTa koTa hato 1596 jAma jADecai navonagara vasAyo 1599 rAva mAlade bIkAnera lInI mAsara doya rahI 1604 citrakoTa vikho huvo pola paDI muvo koI nahI 1604 mAlade pamAra mAlapurI vasAyo 1611 meDate mAlakoTa karAyo rAva mAladevajI 1616 pAtisAha akabara AgarA sAyo 1619 rAva mAladejI rAmasaraNa huvA umAde bhaTIyANI sata kIdho rIsaNo bhAgo 1624 rANe udaisiMgha udaipura vasAI For Private And Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMka 11] pAcIna patrameM likhehui kucha ; etihAsika sAmagrI [553 . .. . . .. . . . . . . . .. . . 1624 cItoDagaDha pAlaTIyo akabara pAtisAha lIko 1645 bIkAnera navo koTa karAyo 1665 goDarAjA vIThaladAsa bhopAladAsota rAjagaDha vasAyo 1669 kisanagaDha basAyo rAjA kIsanasaMgha 1735 rAjA jasavaMtasiMgha kAbala devaloka vA mAravADa mAMhe turakANI huI deharA paDIyA vIkhau varasa 27 rahyo pache hIMduvANI huI 1736 oraMgasAha upura Upara gayo rANo bhAgo vIkho huvo 1738 mevADa deza rANe vasAI pAchI 1763 samai rAjA ajitasIMgha jodhapura lIdho varSa 17 rAja kIdho saM. 1781 Asoja suda 13 mRtyu 1783 jeTha suda 3 kachavAhai savAI jaisIMgha jaipura vasAyo 1785 rA AsADha suda 11 salAI jalIMgha mArA Upara Ayo 1797 rA samai savAI jesiMgha jodhapura Ayo kAmadArAMne olameM le gayo 1811 rAjA rAmasiMgha marahaTone jodhapura Upara lAyo cIkho varSa 11 huvo 1825 mevADame vikho huyo ghaNo varSa 15 maMpUrNa su ca nA zaheramAM azAMtinA kAraNe A aMka: vilaMbathI pragaTa thayo che te mATe vAcake kSamA kare. AgAmI aMka vakhatasara-paMdaramI sapTembare pragaTa karavAnI amArI IcchA che, paNa kaI aNadhAryA saMgInA kAraNe ema na thaI zake te vAcakone nabhAvI levA vinati che. vyavasthApaka, For Private And Personal Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org apa0 kausIsa (a) = saM0 kapizIrSa (ka) lekhaka - zrImAn DaoN. banArasIdAsajI jaina, ema.e., pIe. DI., lAhora Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'kausIsa ( a ) ' zabda muni kanakAmara viracita 'karakaMDacariu' meM AtA hai jisakA saMpAdana pro0 hIrAlAla jaina ne baDI uttama rIti se kiyA hai * / sAtha meM aMgrejI anuvAda aura TippaNa bhI diye haiM / campAnagarI kA varNana karata hue kavine kahA hai uttuMgadhavalakausIsaehiM NaM saggu chivai bAhrasa ehi / [ sandhi 1, kaDavaka 4, paMkti 2 2] pRSTha 110 para aMgrejI meM anuvAda kiyA hai -- " With lofty and white (mansions painted with ) Kasis, it is, as it were, touching the sky with hundreds of arms." yadyapi prophesara sAhiba dvArA kiyA huA artha ukta paMkti meM thoDA bahuta prasaMga ke anukUla baiTha jAtA hai tathApi asvAbhAvika pratIta hotA hai, kyoMki kosIsa se raMgI huI vastu dhavala (white) nahIM, kintu nIlIyA harI honI cAhiye / svayaM prophesara sAhiba apane TippaNa meM likhate haiM--- "I, 4, 2. It is difficult to say what kausIsa exactly means here. The Tippana on the word is which in Hindi is equivalent to green vitriol or sulphate of iron. (For construing the line in this sense of the word see translation). We could also dissolve the word as kausI + a = kauzI+zata hundreds of silk (banners). In this sense of Jasaharacarin I, 3, 17 'calaciMdhahiM miliyahiM hayali dhuliyahiM chivai va saggu sayaM bhuahiM' / But silk banners are separately mentioned further on in line 5. If could be equated with some word meaning a house or mansion then the word could be taken to mean harmya + zIrSa (zikhara) which would suit the context excellently. pRSTa 256 - vAstava meM 'karasIsa' kA yahAM artha hai 'dIvAra ke zikhara yA burja jo usake zeSa bhAga se UMce hoM' / isa artha meM yaha zabda saMskRta ke 'kapizIrSa' zabda kA apabhraMzarUpa hai / moniyara viliyamane isakA artha apane saMskRta * 'ambAdAsa cavare digambara jaina granthamAlA - 4, kAraMjA, saM0 1934 / For Private And Personal Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 24 11] 55. sIsa (24) sa. apizISa () [555 aMgrejI koSa meM isa prakAra diyA hai.-" kapiziras n. the upper part or coping of u wall, L. kapikhorSa n. id., Vear." vAmana zIvarAma ApaTe ne apane saMskRta-aMgrejI koSa meM 'kapizIrSaka'kA 'vermillion, (Marathi hiMguLa)" artha bhI diyA hai| jaina sAhitya meM "kapizIrSa" tathA "kapizIrSaka" zabda 'dIvAra ke burja' artha meM prayukta hue aura granthoM meM bhI milate haiM / jaise 1. zrI buddhivijaya apane citrasenapadmAvatIcaritra" meM svayaMvara maNDapa kA varNana karate hue likhate haiM--- prAkArakapizIrSAlIpratolIpratibhAsitaH // 184 // 2. "bhImakumArakathA" nAmaka grantha ke Adi zloka meM kapizIrSakadalakalitaM jinabhavanasukesaraM zriyAzliSTam / kintujaDasaMgamukkaM ihatthi kamalaM va kamalapuraM // 1 // yaha grantha abhI aprakAzita hai| isakI do pratiyAM paMjAba ke bhaMDAra meM surakSita haiM / samagra grantha saMskRta-prAkRta rekhatA meM likhA huA hai arthAt pratyeka padya kA pUrvArdha saMskRta meM aura uttarArdha prAkRta meM hai / sAdhAraNa rIti se 'kapizIrSaka 'kA 'kaisIsaa' honA cAhiye / parantu prAkRta meM 'kavisIsaya' se 'kavasIsaya' hokara apabhraMza meM 'kausIsaa' ho gayA pratIta hotA hai / marAThI meM aba bhI 'kapittha' ko 'koTha' bolate haiN| tA. 7-7-42, jaina vidyA bhavana, kRSNanagara, lAhora * Banarsi Das Jain : A Catalogue of manuscripts in the Panjab Jain Bhandars. Lahore 1939. P. 138. aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaAAAAAA...AAAAAI kaLA ane zAstrIya daSTie sarvAga suMdara bhagavAna mahAvIra svAmInuM triraMgI citra 14"x10" sA : sAI 52 triI 754 : sonerI mAI2 : bhUkhya-yAra mAnA (2pAsa marthana ho mA nuho.) zrI jainadharma satyaprakAzaka samiti zimAnI vADI : ghIsil, amAvA. AAAAAAAA For Private And Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir keTalIka jaina guphAo saM0-0 zrIyuta nAthAlAla chaganalAla zAha. badAmInI jaina guphA badAmImAM traNa brAhmaNa guphAma'dire che. A maMdiramAMnA sauthI moTAthI saheja dUra pUrva bAjue eka nAnI jaina guphA che. A guphA tenI pAsenI guphAothI samayakALamAM saheja judI paDe che. e vAta te gokasa che ke A guphA Adhunika kALanI che. ane tethI i. sa. 650 lagabhagamAM thaI haze ema mAnI zakAya. guphAnI paDazAlanI laMbAI 31 phUTa ane pahelAI 19 phUTanI che. guphAnI uMDAi mAtra 16 phUTa che, tenA AgalA bhAgamAM cAra corasa thaMbho AvelA che je elIphanTAnI guphAnA sthabhone maLatA Ave che. paDazAlanA pAchalA bhAgamAM be TA sthaLe che ane bIjA be sthabha jaDelA che. e sthaMbhanI pachavADe eka khaMDa che je oraDA jevuM che. A khaMDanI pahoLAI sADA pacIsa phUTa ane UMDAI mAtra cha phUTa che. e khaMDathI cAra pagathI caDatAM maMdira Ave che jemAM siMhAsanastha mahAvIranI mUrti jovAmAM Ave che. A mUrti pAchalI divAla tarapha che. camadhArIo, zArdUle, ane makaranAM mastake mUrtinI baMne bAjue jovAmAM Ave che. paDasAlanA baMne cheDe cAra nAga sAthe gautamasvAmInI temaja pArzvanAthanI mUtio che. pArzvanAthanI mUrti sADA sAta phUTa jeTalI UMcI che. ane tenI AsapAsa bhakato nitya mujaba jovAmAM Ave che. aMdaranA bhAmAM temanI divAla upara tIrthakaronI AkRtio heTI saMkhyAmAM besADavAmAM Avela che. guphAnI nIce eka moTuM ramaNa. sarovara che. guphAnI sAmenI bhIMta para tema hareka khUNA para siMhe kotarAyela che. te sthaMbha para siMhe kotaravAmAM Avela che. guphAnI bahAra pUrvakAra tarapha eka mRti mahAvIranI parghakAsane che. - badAmI dakSiNamAM vijApura jillAmAM Avela che. I. sa. nI bIjI zatAbdimAM A sthAna ghaNuM ja prasiddha hatuM. jenuM varNana TolemI nAmanA prasiddha lekhaka tenI neMdhamAM karela che, e parathI A jillAmAM badA mAM ghaNuM ja prAcIne thAna che, ema jaNAI Ave che. ahIM pallava vaMzanA rAjyakALanA samayane prAcIna kille che. chaThThI zatAbdimAM cAlukayavaMzI rAjA pulaMkI pahelAe pallava pAsethI adAmAne laI lIdhuM. tyArabAda pUrva tema pazcima cAlukayoe I. sa. 1960 sudhI ane rASTroe I. sa. 1960 thI 973 sudhI tema kalacurI ane hAla valAne rAjyakakSoe I. sa. 1190 sudhI rAjaya amala karyo che. devagirinA yAdava rAjAone i. sa. 119 thI I. sa. nI teramI zatAbdi sudhI rAjyaamala hato. - I. sa.nI sAtamI zatAbdimAM jyAre cInI yAtrI huenasAMga bhAratamAM Avela te vakhate te badAmInA darzane Avela te vakhate ahIM cAlukaya rAjAono amala hate. tema A gAmanuM purAtana nAma 'vAtApI' hatuM. bAmacaMdra jaina guphA punAthI Azare pacIza mAIla dUra ane mAkanathI Azare sAta mAIla dUra khaDaka * For a more detailed account, with drawings and it photo graph, see Archaeological Survey of in India Report vol I. P. 25 For Private And Personal Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMka 11] keTalIka jaina guphAo [papa7] * * * * * * * * * * * * * * , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , * * * * * * * * * ::::: , , , . baMdhI eka nAnuM maMdira che. A maMdira bAmacaMdra gAmanI uMcenA eka khaDakamAM che. bIjAM be khedakAmanI zarUAta paNa tyAMthI thAya che. liMga maMdira tarIke guphA hAlamAM upayukata thAya che. Ama chatAM guphAnuM khodakAma jenoe karyuM che ke nahIM e vAta kaMIka zaMkA paDatI che. maMDapa sADA paMdara phUTa corasa che. tenuM chAparuM nIcuM che. rAgI sthabhathI tene Teke maLe che. mokharethI divAla citro yukata che. dvArapALAnI AkRtio ghaNI nAnI che. maMdiranA chAparA upara eka nAnuM kamaLa che ane nIcenA bhAganI madhya bhAgamAM Adhunika DhabanuM eka nAnuM liMga che. eraDAmAM rAI upara eka uce goLAkAra vyAsapITha che. A rasAIthI sthaMbho vacceno badhI madhyara vibhAga rokAI jAya che zivamaMdiromAM AvuM dRzya sAmAnya che paNa e dazya jainamaMdiromAM paNa mAluma paDe che. belagAmanA killAmAMnuM purAtana jaina maMdira ne dRSTAMta rUpa che. ujajainanI jaina guphA ujajaina nAmanuM prAcIna nagara mALavAmAM AveluM che. purAtana kALamAM A nagaranuM nAma avaMtI hatuM. A prakhyAta nagaranAM nAmo kALakrame pherakAra thaela che. amarAvatI, avantikA, kanakazuga, kumudatI, kuzasthaLI, padmAvatI, pretakalA, zivapurI, vizAlI vagere nAmothI tenA ullekha thayela che. jagaprasiddha rAjA vIra vikramanI A rAjyadhAnInuM zahera bhAratavarSa temaja tenA bahAra pradezomAM vikhyAta thaela hatuM. te vakhate A zaheranI jAhojalAlI ghaNI unnatie hatI. ahIM jainamaMdirane samRha te samayathI moTA pramANamAM hatA. prakhyAta jainamaNu zrI siddhasena divAkara jevA prakhara vidvAne A nagaramAM rAjA vikramajItane vidyAnA prayogo vaDe veza karyA hatA. vartamAnamAM ujajainInA eka pAda nAmanA sthaLane nadI vaccenA khaMDerothI oLakhAya che. tyAM kAlikAnI eka mUrti ane rAja bhatRharinI guphA AvelI che. ukata guphAnI bArIkAIthI tapAsa karatAM tema tenI prAcIna racanA uparathI "jaina guphA' prAcIna samayanI hoya tema jaNAI Ave che. tenI pAsenI jagyAmAM prAcIna samayanI keTalIeka jaina mUrtio junI zilpakaLAnI banAvaTanI maLI Avela che. A jUnA khaMDeramAMthI doDha phUTa lAMbI ane cAra IcanI jADAIvALI prAcIna samayanI ITo temaja zikAo maLI Avela che. evuM mAluma thAya che ke A nagara be hajAra varSo para dharatIkaMpathI nAza thayela ema mAnI zakAya che. guphA sthAna prAcIna jainamaMdiranA vaccenA bhAgamAM Avela jaNAI Avela che. nAzIka pAsenI jaina guphAo nAzIka zaheranI pAse paMcavaTI Avela che. tyAMthI pUrva dizAe Azare eka mAIlanA aMtare tapovana che, temAM prAcIna guphAo Avela che. pazcima dizAnI tarapha cha mAIla upara govardhananI prAcIna jagyA che jyAM pANInAM suMdara jharaNa AvelAM tema tenI purAtana caMpAralenA nAmanI guphAo Avela che. jema pAMDulenA yAne bo x Cave Temples of India ch. IT 1880 1 AnaMda kAvya mahodadhi. matika pRSTha 35 For Private And Personal Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [558] zrI jaina satya prakAza [varSa 7 guphAo I. sa. pUrvanI Avela che temAMnA prAcIna zilAlekhathI ondo, kSatrapa temaja anya rAjyavaMzone ItihAsa maLI Ave che. A guphAo paikI naMbara 3nI guphAnA zilAlekha naMbara 4mAM prathama "uttarA" e zabda vAparela che tema A zilAlekhanI bIjI lAInamAM "prajAriyAma" zabda kAtarAela che. DA. buhalare A zabdanA gAmanA nAmathI oLakhAvela che. (Epigraphia Indica vol. 8. PP. 72) ajakAlAkiyAmane ajakAlika zabda thaI zake che tema ajakAlika, ajakAlaka yAne kAlakAcArya vagere nAmo jaina sAhityamAM sArA pramANamAM maLI Ave che. A zIlAlekha jyAre kAlakAcAryane dakSiNamAM vihAra thayela te vakhate kotarAela he Ie. pAMDalenA nAmanI guphA naMbara 11nI che temAM nIlavarNanA raMgavALI zrI RSabhadeva (AdInAtha)nI jaina mUrti birAjamAna che. A mUrti padmAsane 2 phuTa 3 iMca uMcAIe che. agIAramI temaja bAramI zatAdimAM A nAzika jillAmAM jainonI sArI jAherajalAlI hatI. purAtana samayamAM hAlanA nAzIka zaheranuM prAcIna nAma "padmanagara" ane "janasthA" nAmathI oLakhAtuM hatuM. nAzIka gejheTIara naMbara 16 pRSTha 535 ane 581) fNa A zabda jenono paribhASika che. * * Cave Temples of India ch. 11 London 1880. Gagetteer of the Bonilay Presidency vol XVI P. 126-28. na taiyAra che, Aje ja maMgAvo. zrI jene satya prakAza"nI bIjA, trIjA, cothA, pAMcama, chaThThA varSanI pAkI tathA kAcI phAIle. darekanuM mUlya-pAkInA aDhI rUpiyA, kAcanA be rUpiyA, zrI mahAvIra nirvANa vizeSAMka-bha. mahAvIrasvAmInA jIvana saMbaMdhI judA judA vidvAnoe lakhela aneka lekhothI sabhara 328 pAnAMne aMka. mUlya cha AnA. (TapAla kharcane eka Ane vadhu) zrI paryuSaNa parva vizeSAMka--bha. mahAvIra svAmI pachInAM 1000 varSanA jaina itihAsa saMbaMdhI sAmagrIthI sabhara aMka. mUlya- eka rUpiye kramAMka 43-jainadarzanamAM mAMsAhAra hovAnA AkSeponA javAbarUpa aneka lekhothI samRddha aMka. mUlya-cAra AnA. kramAMka 4pama-kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya saMbaMdhI, lekhothI samRddha aMka. mUlya-traNa AnA, zrI jainadharma satyaprakAzaka miti jesiMgabhAInI vADI : ghIkAMTA, amadAvAda. For Private And Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pravacana-praznamAlA raciyatA-pU. AcArya mahArAja zrI vijayapadmasurijI ( gatAMkathI cAlu ) 28. prazna--tiryaM gAyuSyane puNyaprakRtimAM gaNavAnu zuM kAraNa ? uttara---narakanA vA potAnA AyuSyane aniSTa mAne che, tevu tiyAmAM nathI, kAraNa ke kIDIthI mAMDIne kuMjara (hAthI) sudhInA tamAma tiryaMca jIvA manuSya ke devanI mAphaka potAnA dhvanane iSTa mAne che. tethI manuSyAyuSyAdita mAphaka ti cAyuSyane puNyaprakRtimAM gaNyuM che. 28. ra9. prazna--devAnA svAmI iMdra mahArAja sayardiSTa hoya ke mathyASTi hoya uttara-kAi paNa IMdra mithyASTi hoya ja nahi, IdronI bAbatamAM nizcita che ka te samyagdaSTi ja hoya. 30. prazna--kayA jIvA zubha dIrghAyuSyanA baMdha kare che ? uttara--je bhavya jIve apUrva dayAnI lAgaNIne laIne du:khI jIvAne joine hradayamAM duHkha dhAraNa kare, temane dravyAdinA bhAge paNa pUrNa utsAhathI duHkhathI mukata karavA prayatnazIla bane, dAnAdinI sAttvikI ArAdhanA karuM, sAcu khAle, para vastune svapne paNa levA cAhe nahi, para strIne mA--mena samAna gaNe, satASamaya jIvana gujAre, ka`badhanAM kAraNAthI bacavAne prayatna kare, te vA zubha dIrghAyuSyanA baMdha kare che, ema sarvAnuyAgamaya paMcamAMga zrIbhagavatIsUtra, zrAvaka dharma jAgarikA vageremAM kahyu che. 30 31. prazna--azubha dIrdhAyuSya karyAM kAraNothI baMdhAya ? uttara-trIzamA praznanA uttaramAM jaNAvelAM kAraNAthI ulaTAM-hiMsA asatya kuzIlatA Adi kAraNAne sevatAM azubha dIrghAyuSya baMdhAya che. vizeSa khrInA zrI vyAkhyAprajJatyAdi sutrAmAM jaNAvI che. 31 32. prazna--sItA satIne laMkAmAM la janAra prativAsudeva rAvaNanuM mUla nAma " dazamukha " hatuM. tenuM zuM kAraNa ? .. uttara-teNe ( rAvaNe ) bAlyAvasthAmAM paDakhe rahelA karaDiyAmAMthI nava mANikayaratnane hAra bahAra kADhIne gaLAmAM paheryAM hatA. te vakhate dareka mANikayaratnamAM rAvaNanA mukhanuM pratibiMba paDayuM. pratibiMbanA nava mukha ane eka mukha potAnuM ema daza meAMDhAnI apekSAe te prativAsudevanuM mUla nAma 'dazamukha hatuM. 32 33. prazna--dazamukhanuM bIjuM 'rAvaNa' nAma prasiddha che. tenuM zuM kAraNa ? uttara-eka vakhata dezamukha prativAsudeva nityAloka nAmanA nagaranA rAjA nityAlAka vidyAdhara rAjAnI ratnAvalI nAmanI kuMvarIte paraNavA jatA hatA. rastAmAM kramasara aSTApada paryaMtanI upara thaine jatAM puSpaka nAmanu vimAna acAnaka cAlatuM baMdha paDI gayuM. A banAva joine prativAsudeva dazamukhane krodha caDhayA. te ja vakhate teNe vimAnamAMthI bahAra AvIne nIce tapAsa karatAM kAussaggamAM rahelA mahAprabhAvazAlI zrI vAlimunivarane joine vicAyu -" are, durAcArI suniveSamAM rahIne haju sudhI paNu kaSAyate A For Private And Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 560 ] zrI jaina satya prakAza [ 147 choDatA nathI ? Aja huM ene samudramAM pheMkI dauM." ema vicArIne aSTApadane phADIne tenI nIce jaIne hajAra vidyAonuM smaraNa karIne teNe aSTApadane upADavA mAMDayo. tethI te paryaMta DAlavA lAgyo. avadhijJAnathI zrIvAlimunie A binA jANI lIdhI. temaNe prativAsudevane zikSA karavA DAbA paganA aMguThAthI parvatane bAvyo. tethI te sa kAcAI gayo te dazamukhanA meDhAmAMthI lohI nIkaLavA lAgyuM. tevI te rADa pADavA lAgyo. A kAraNathI tenu rAvaNu nAma prasiddha thayuM. vicAra karatAM rAvaNe naDyuM ke A kAma bAbAlimuninuM che. tethI munine khamAvIne stavane tAnI kita karIne ratnAvalIne paraNIne lakAmAM AvyA. 33 34. prI-rAvaNanuM AyuSya keTaluM hatuM ke uttara---rAvaNanu` sADIbAra hajAra varSa pramANa AyuSya hatuM. 34 35. prazna--rAvaNa prativAsudeva tarIke kayAre thaye uttara---rAma lakSmaNanA samayamAM te prativAsudeva thayA. te traNe vIsamA munisuvratasvAmI tIrthaMkaranA samayamAM thayA che. 35 36. prazna--lakSmaNa vAsudevanuM AyuSya keTaluM hatuM? uttara---100 varSa kumArapAmAM, 300 vaDalika rAjApraNAmAM, 40 vaSaeN digvijayapaNAmAM, 11560 varSoM vAsudevapaNAmAM gayA. A rIte bAra hajAra varSoMnuM AyuSya zrI jaina rAmAyaNAdimAM kahyu che. 36 37. prazna--prativAsudeva marIne kai gatimAM jAya ? uttara --- te naraka ja jAya. jema vAsudevanI bAbatamAM bane che tema ahIM paNa samajI levuM. eTale vAsudeva-prativAsudeva marIne narakamAM ja jAya, bIjI gatimAM na jAya. 37 38. prazna--kAnA hAthe prativAsudevanuM maraNa thAya ? uttara-vAsudevanA hAthe ja prativAsudevanuM maraNa thAya. 38 39. prazna--vAsudevanuM AyuSya vadhAre hoya ke baladevanuM ? uttara---zrI rAmacaMdrajI baladeva hatA temanuM AyuSya 15000 hajAra varSoMnuM hatuM. ne lakSmaNlR vAsudevanuM AyuSya 12000 hajAra varSanuM hatuM. AthI samajAya che ke baladevanuM AyuSya vadhAre hoya, 39 40. prazna----zrI rAmacaMdrajIne kaivalajJAna kayAre prakaTa thayuM ? uttara---mAha sudi bArase rAte chellA pahAre temane kaivalajJAna prakaTa thayuM. ema kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUrie banAvelA triSaSTizalAkApurUSacaritranA sAtamA parvamAM karyuM che. 40 41 prazna--zrI rAmacaMdrajIe kAne rAjya bhaLAvIne dIkSA lIdhI? uttara-rAmacadrajIe potAnA meTA putra lavakumAranA putra anaMgadevane rAjya bhaLAvIne saMyama grahaNa karyu. 4ra prazna--zrI rAmacaMdrajIe keTalA parivAra sAthe kaiAnI pAse dIkSA grahaNa karI ? uttara--vIsamA tIrthaMkara zrI munisuvrata svAmInI dharaparAnA zrI sutrata mahAmuninI pAse, zrI rAmacaMdrae sADI tepana hAra (53500) rAjArANI sAthe zrI jainendrI dIkSA For Private And Personal Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMka 11 ]. pravacana-praznamAlA pa61 | - - grahaNa karI, temAM-16 000 rAjAo ane 37pa00 rANIo hatI. baMne saMkhyAne saravALe papa00 thAya. 22 43 prazna-zrI rAmacaMdrajIne avadhijJAna kaI sthitimAM prakaTa thayuM? uttara-60 varSa sudhI guru mahArAjanI pAse rahIne temaNe pUgabatane abhyAsa karyo. avasare guru mahArAjanI AjJA pramANe te zrI rAmacaMdrajI ekAkI vihAra karatA hatA. je divase temaNe ekAkI vihAra karyo te ja divasanI rAte temane dhyAnastha dazAmAM avadhajJAna prakaTa thayuM. 43. 44 prazna-jema zrI rAmacaMdrajIne sAdhupaNAmAM avadhijJAna thayuM, tema kAI sAdhvIne avadhijJAna thayuM hoya, evuM dRSTAMta kAIpaNa graMthamAM jaNAvyuM che ? - uttara-zrI mayAsuMdarIcaritramAM jaNAvyuM che ke rAjA zatabala-malayAsuMdarInA putra thAya. temanA pitA mahAbala munirAja-kanakAvatI rANIe karelA bhayaMkara agninA upasargane sahana karIne kevalI thaIne siddha thayA. A binA sAdhvI malayAsuMdarIjIe avadhijJAnathI jANIne zatabalane pratibodha karavA vihAra karyo. upadeza daIne pitAno zoka dUra karyo, ne rAja zatabela vagerene dharmArAdhanamAM prayatnazIla banAvyA. A binAthI jANI zakAya che ke-sAvA malayAsuMdarIne avadhijJAna pragaTa thayuM hatuM. zrAvaka vargamAM AnaMda zrAvakane avadhijJAna thayAnI binA zrI upAsaka dazAMga sUtramAM jaNAvI che. 44. 45 prazna- prativAsudevane jIva mAtAne garbhamAM Ave. tyAre tenI mAtA keTalAM uttara-prativAsudevanI mAtA traNa athavA eka svapna dekhe. A bAbatamAM daSTAMta e che ka-A jaMbudvIpanA pUrva mahAvidehamAM thaelA 'damitAri nAmanA prativAsudevanI mAtAe traNa svapna joyAM, ema zrI ajitaprabhasUrijIe 'zAMtinAtha caritramAM jaNAvyuM che. traNa vananI binA zrI satizata sthAnaka prakaraNamAM paNa jaNAvI che. ane eka strIna joyAnI bina zrI hemacaMdrAcArya kRta jaina rAmAyaNamAM jaNAvI che ke eka vakhate rAte rANI kaikasIe pitanA mukhamAM pesatA siMhane joyo vagere. 45 46 prazna-sItA satI kayA rAjAnI dIkarI hatI ? uttara-prativAsudeva kaSaNanI putrI hatI, ema zrI vasudeva hiMDI nAmanA graMthamAM kahyuM che ane janakarAjAnI putrI hatI ema prAkRtikabaddha zrI paumacaritra (rAmacariya) mAM 47 prazna-rAmacaMdrajIe pahelAM dIkSA lIdhI ke sItAe pahelA dIkSA lIdhI ? uttara-pahelAM sItAe zrI. jayaMbhUSaNa nAmanA kevalI bhagavaMta pAse dIkSA lIdhI. te pachI zrI. rAmacaMdrajIe dIkSA lIdhI 47 48 prazna-sAdhvI sItAe keTalAM varSa sudhI saMyamanI sAdhanA karI ? uttara-60 varSa sudhI sAdhvI sItAe saMyamanI sAdhanA karI hatI, ema jene rAmAyaNAdi graMthamAM kahyuM che. 48 For Private And Personal Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ para ] zrI jaina satya prakAza [varSa 7 kayA.? 49 prazna-te sAdhvI sItA saMyamanI sAdhanA karI ane eka mAsanuM anazana karI samAdhipUrvaka kAladharma pAmI kayAM devatAI sukha pAmyAM? uttara-sAdhvI sItA aMtima samaye samAdhipUrvaka kAladharma pAmIne bAramA acuta devalokamAM IdrapaNe utpanna thayA. temanuM bAvIsa sAgarepanuM AyuSya che. teTaluM AyuSya pUruM karIne 1 cakravattI ane 2 vaijayaMtadeva ema kramasara be bhava karIne jyAre rAvaNa tIrthakara thaze, tyAre temanA gaNadhara thaIne sItAjIne chava siddhinAM sukha pAmaze. ema zrI triSaSTizalAkApurUSa caritranA sAtamA parva vagere graMthomAM jaNAvyuM che. 49 50 prazna-sItA satI mAthe kalaMka AvyuM tenuM zuM kAraNa uttara-sItA satI pAchalA bhavamAM zrobhUti nAmanA purohitanI vegavatI nAmanI putrI hatI. juvAnInA madane laIne teNIe mahAguNavaMta muninI niMdA karIne te munine khoTuM kalaMka dIdhuM hatuM. tethI baMdhAyelA karmanA udaye ahIM tenA mAthe baTuM kalaMka AvyuM jethI amuka vakhata sudhI zrI rAmacaMdrajIe temane tyAga karyo hato. 50 51. prazna-jema pAchalA bha mAM niyANa karIne vAsudeva thAya che, tevI rIte prativAsudevanI bAbatamAM zuM tema bane ? uttara-hA. pAchalA bhavamAM niyANuM karIne te pachInA bhAvamAM prativAsudeva thAya 51. para. prazna-A avasarpiNI kAlamAM vadhAre prasiddha thayelA abhavya jIva kyA uttara-1. saMgamadeva-teNe carama tIrthaMkara prabhuzrI mahAvIra devane eka rAtamAM bhayaMkara visa upasargo karyA hatA 2. kAlasaurika (kalakariyA) kasAI--je rAjagRhanagarane rahIza hote, ne te haMmezA 500-500 pADAne vadha karate hate. 3. kapilA dAsI-te rAjA zreNikanI dAsI hatI. 4. pAlaka pApI-eNe zrI. munisuvratasvAmInA ziSya-saparivAra zrI skaMdakarine ghANImAM pIlAvyA hatA. 5. aMgAramaka AcArya-temane 500 ziSya hatA. 6. pAlakakumAra-te kRSNa mahArAjanA putra hatA. teNe "huM pahele zrI. neminAthane vAMdIza, te rAjA mane inAmamAM ghoDo Apaze" A IrAdAthI zrI neminAtha prabhune vaMdanA karI hatI. te dravya vaMdanA kahevAya. 7. vinayaratna nAmano vaMTha sAdhu-eNe udAI rAjAne mArI nAkhyA hatA. te udAI rAjA kRNika rAjAnA putra thAya. zrI upadeza ratnAkarAdi graMthamAM A sAta abhyanI binA vistArathI jaNAvI che. para ' 53. prazna-A cAlu covIzInA vIsa tIrthakare jema ahIM sametazikhara parvate mekSanAM sukha pAmyA, tevuM bIjA kSetramAM kayA sthale banyuM hatuM? uttara-eravata kSetramAM thayelA 24 tIrthakaromAMnA 20 tIrthakare supratiSTha nAmanA parvatane viSe siddha thayA. ema zrI. tIrthoddagAlika pannAmAM kahyuM che. 53 54. prana-jema gRhasthapaNamAM kevalajJAna tathA avadhijJAna prakaTa thaI zake che tema mana:paryavajJAna gRhasthane prakaTa thAya ke nahi ? uttara-nirmala saMyamadhArI sAdhu sAdhvIone ja mane paryAvajJAna thAya, bIjAne nahi. ema pravacanasArodvAra, karmagraMthe TIkA vageremAM kahyuM che. 54 For Private And Personal Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sa mAM cA 2 dIkSA : (1-2-3) pAlIta NamAM pUjya AcArya mahArAja zrI vijayarAmacaMdrasurijI mahArAje amadAvAda nivArasI bhAIzrI rasikalAla nAna lAla, bhAIzrI amRtalAla choTAlAla tathA temanA suputra bhAIzrI kumArapALa amRtalAlane ASADha zudi 10nA divase dIkSA ApI. dIkSitAnAM nAma anukrame mu. zrI. ratnaprabhAvijayajI, mu. zrI. jayamabhavijayajI ane mu. zrI. kIti pravijayajI rAkhavAmAM AvyAM ane prathama be munivaryone AcArya mahArAjanA tathA mu. zrI kIrtimabhavijaya jIne pUjya muni mahArAja zrI jayaprabhavijayajInA ziSya banAvavAmAM AvyA. (4) vIramagAmamAM pUjya AcArya mahArAja zrI vijayabhaktisUrijI mahArAje bhAIzrI kuMdanamalajI nAthubhAIne aSADa zudi ranA divase dIkSA ApI. dIkSitanuM nAma mu. zrI. kuMdanavijayajI rAkhIne temane pUjya paMnyAsajI mahArAja zrI sumativijayajI gaNinA ziSya banAvyAM. (5) jAmanagaramAM pUjya paMnyAsajI mahArAja zrI dAnasAgarajI gaNie bAyaTha [ka] nivAsI bhAIzrI narazI devazI zAhane dIkSA ApI. dIkSitanuM nAma mu. zrI. narendrasAgarajI rAkhavAmAM AvyuM.. (6) mahesANAmAM pUjya AcArya mahArAja zrI vijayalamaNasUrijI mahArAje avADa zudi ; DuMgarapura nivAsI bhAIzrI vijayacaMdabhAI ne dIkSA ApI. dIkSitanuM nAma mu. zrI tattvajJavijayajI rAkhIne temane pUjya munimahArAjazrI kIrtivijayajInA ziSya banAvyA. kALadharma : (1) suratamAM bIjA je vadi 0) nA roja pUjya muni mahArAja zrI devamunijI kALadharma pAmyA. (2) pATaNamAM aSADa zudi 11 nA divase paramapUjya prarvatakajI mahArAja zrI kAMtivijayajI mahArAja 92 varSanI vRddhavaye kALadharma pAmyA. svI kA 2 | vikasenagbrAvatIcaritraku ( zrIvRddhivinayati )- saMpA - zrI. murAnanI tana M, M., LL, B, prazAzada - jaina vithA mavana, ganAra rASTrora, puSTa saMsthA rU 0+64, jhUjya 1-4-0 sa ca nA zaheramAM azAMtinA kAraNe A eka vila bathI pragaTa thayo che te mATe vAcake kSamA kare. AgAmI eka vakhatasara-paMdaramI sapTembare pragaTa karavAnI amArI IcachA che, paNa koI aNadhAryA sagAnA kAraNe ema na thaI zake to vAcakone nabhAvI levA vinati che. vyavasthApaka, For Private And Personal use only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Jaina Satya Prakash Regd. No. B. 3801 kaahajAranA bIjA nAnA nAnA pAna 9 Aje ja maMgAvA zrI jenuM satya prakAzane trIjo vizeSAMka dI po sa vI-e ka 2 yara pAnAMnA daLadAra ane sacitra A vizeSAMkamAM vIra nivANu 'sa', 1000thI vIra nirvANu saM' 1700 sudhInAM 700 varSa nA na itihAsane lagatI vividha viSayanI sAmagrI ApavAmAM AvI che. temaja aneka citrothI a'kane suzobhita banAvavAmAM AvyA che. dareka jaina dha2mAM A a 'ke avaraya hovA joie. chUTaka mRtyu-savA rUpiyA. be piyA bharIne zrI jene satya prakAzanA grAhuka bananArane A a'ke cAlu a'pha tarIke apAya che. zAkhAnA nAnA nAnA pALInAnInA nI jenadhu ma" mahAzaka samiti rezi malAinI vADI, pIkkAMThA amadAvAda, nAnA haLAhaLahaLAnALAnahanAnapaNa For Private And Personal Use Only