Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Dang Dao Yin Dao Yin Dao Yin Ke Jian Ke Song Dao Mi Bi Dao Fei Xun Li Li Tian Tian Tian Tian Tian Xun zivamastu sarvajagataH na zrI guNasthAna-kramAroha ( gle Pled) Shi Yong Jian Dang Xun Xun Xun Xun Xi Xun Xun Xun Xun Shu Xun Xie Xun Xun Xun Ge Tong Chi Leng Ge Ji Hou Ji Ju Xie Ji Ge Ha Xi Ha Xi Shi Hou Zhao Yong Yong Yong Shu Xun Xun Xun Gong Xun Shu Pai Jiu Yin Xian Ji Ha Rui Zi Chi Xian Jian Shi Ping Xian Xian Ge Ji Yin Ji Yi :A LEE :parama pUjya paMnyAsa pravara zrI vajrasenavijayajI gaNivarya* -: 11 23:Yi gIradharanagara zAhIbAga jaina , , saMgha gIradharanagara, amadAvAda-10. Zhe Xie Lan Lan Dao Dang Shou Dao Lan Lan Dao Zuo Zuo Zuo Dao Ha Li Li Li Li Li Li Li Li Li Li Dong Hou
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zivamastu sava jagataH zrIdAna-prema-rAmacaMdra-bhadrakara-maheya-pradyotana-kuMdakuMda sazurubhya namaH AcAryadeva zrI ratnazekharasUri kRta zrI guNasthAna-kramAroha (mULa tathA TIkAnA bhASAMtara sAthe) | saMpAdaka : parama pUjya paMnyAsapravara zrI vajasenavijayajI gaNivarya prAptisthAna bhadrakara prakAzana 49/1, mahAlakSamI sesAyaTI, sujAtA phaleTa pAse, zAhIbAga, amadAvAda-380004.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ * Arthika sahAyaka : zrI zAhIbAga gIradharanagara zvetAmbara mUrtipUjaka jaina sagha gIradharanagara, amadAvAda-10 kiMmata $ rUA. 10-00 vi. sa 2049 vaizAkha suda-3 akSaya tRtIyA i. san 1993 * sapAdaka : parama pUjaya kalikAla kalpatarU, karUNAsAgara, gacchAdhipati AcArya deva zrImad vijayarAmacadrasurIzvarajI mahArAjAnAM ziSyaratna parama pUjya adhyAtmayogI panyAsapravara zrI bhadra karavijayajI gaNivarya zrInAM ziSyaratna 5. pUjya AcAryadeva zrImad vijaya kuMdakuMdasUrIzrcarajI mahArAjanA ziSyaratna parama pUjya paMnyAsapravara zrI vajrasenavijayajI gaNi vaya : prAptisthAna : sarasvatI pustaka bhaMDAra hAthIkhAnA, ratanapALa, amadAvAda-380001. * mudra* : kAMtilAla DI. zAha "bharata prinTarI" nyu mArkeTa, pAMjarApALa, rIlIph rADa, amadAvAda-1. phAna : 387964 ;
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNasthAnakamAreha granthanA kartA pUjya AcAryadeva zrImad vijaya ratna zekharasUrIzvarajI mahArAjAne TuMke paricaya paramAtmA caramatIrthapati zrI mahAvIrasvAmInI 46mI pATe-1354 mA AcAryapadavI pAmanArA, zrotAnA aMtaramAM upadeza dvArA praveza karanAra evA AcArya zrI vAsenasUrIzvarajI mahArAjAne sAraMga rAjAe vi. saM. 1343 mAM dezanA jaladhara birUda ApyuM hatuM. jyAre muslima rAjA allAuddIna khIlajIe. temanA ganA camatkArothI prabhAvita banIne maMtrIzvara siMhaDarANa dvArA jIvadayA AdinA pharamAna ApyA hatA teo laghutriSaSTizalAkA puruSa caritra, guruguNa Sa trizikA vagere graMthanA racayitA hatA. temanA paTTadhara AcArya zrI hematilakasUrIzvarajI hatA. jeoe bhATI rAjA tathA dulacIrAyane jena banAvyA hatA. ane saM. , 1371 mAM mahA vada-7 gurUvAre jyAre samarAzAhe zrI zatruMjaya mahAtIrthane uddhAra karyo tyAre tyAM hAjara hatAM te pUjya "bhuvanadIpaka" granthanI vRtti racI che. temanA paTTadhara AcAryadeva zrImad vijayaratna zekharasUrIzvarajI mahArAja. temane janma saM. 1372 mAM dIkSA saM. 1385 mAM AcArya paddha saM. 1400 mAM
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALadharma saM. 1447 pachI. A rIte emanA graMtha dvArA jANI zakAya che. teozrInA racelA graMtha sirisirivAlakahA zrI siddhacakra lekhana vidhi dinazuddhidipikA chanda ratnAvalI Sadarzana samuracaya vijaya kSetra samAsa (pavRtti) guruguNa parvizikAvRtti. aMbedhasittari vRtti ane guNasthAna mAreha paNa TIkA saM. 1447 mAM racelI hatI. temane "micyAMdhakAra nabhemaNi"nuM birUda maLyuM hatuM. ziSya parivAramAMAcArya zrI hemacaMdrasUri mahArAja paMnyAsa zrI semacaMdra gaNi vizeSa prasiddha hatA. ka 1407 mAM muslima phIrojhazAha taghalakhane upadeza A hatuM ane eka hajAra kuTuMbane jaina banAvyA hatA. phirojhazAhe saM. 1414 mAM vividha pharamAne ApyA hatA. evA pUjya AcAryadeva zrI ratanazekharasUrIzvarajI mahArAjAne keTi vaMdanA
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmavikAsanA vaida pagathIyA anaMta upakArI tAraka tIrthaMkara paramAtmAe kevalajJAnane pAmyA pachI jagatanA jIvAnA kalyANane mATe " dharmAMtI " nI sthApanA kare che. e tAraka paramAtmA jagatanA jIvAnA uddhArane mATe ja dararAja be prahara ( divasanA pahelA ane chellA prahara) sudhI dha dezanA ApatA hAya che. te tAraka paramAtmAe peAtAnA kevalajJAnarUpI cakSu dvArA jagatanA samasta jaDa-cetana padArthonA samasta bhUtabhAvi ane vartamAna paryAyAne pratyakSarUpe jANatA hAya che ane jIvAnA hitane mATe e padArthonuM nirUpaNu karatAM hAya che. paramAtmAnI e dhama dezanAne gaNadhara bhagavaMtA sUtrarUpe guthatA hoya che. gaNadhara bhagavaMtA e racelA e sUtreA paNa a`ga'bhIra hAvAthI eka sUtreA upara pUrvAcA' mahaSio niyukti, bhASya, cUrNi ane TIkA AdinI racanA karI sUtravihita padArthIne khUba sauMdara rIte raju karatA haiAya che. e badhI ja racanAo prAkRta ane saMskRta bhASAmAM thatI hoya che. avasarpiNI kAla ane duSama ArAnA pApanA paDachAye jIvAtmAonA kSApazamamAM paNa maMDhatA AvI rahI che.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla Aga upara pUrvAcAryo, maharSioe banAvela TIkAdi graMthane samajavAnI zakti ghaTI rahI che, tyAre pUrvakAlIna aneka mahApuruSoe Agama granthanI cAvI samAna anekavidha prakaraNa graMthanI racanA karI che. ApaNuM puNya prabhAve Aje hajAronI saMkhyAmAM vividha viSaye upara prakaraNa graMthe jovA maLe che, e prakaraNa graMthe AgamanA arka samAna havAthI emane abhyAsa paNa Agama graMthonA abhyAsanI jema ekAMte hitakara ja che. eka apekSAe prakaraNa graMthe paNa jinezvara bhagavaMtanI vANInAM ja vaheNa samAna che. samayanA pravAhanI sAthe sAthe jainazAsanarUpI gaganAMgaNamAM aneka tejasvI tAralAo samAna aneka sUri-puraMdare peDhA thayA che ke jemaNe anekavidha upakAraka graMthanI racanA karI jagatanA cogAnamAM jenazAsanane dIpAvyuM che. | vikramanI 14mI sadImAM thayelA pU.A. zrI ranazekharasUrijI ma. paNa eka evA ja jainazAsananA tejasvI tAralA hatA. jemaNe prastuta guNasthAnaka-kramAroha nAmanA graMthanI racanA karI ApaNA upara mahAna upakAra karela che. talavAranI dhAra upara cAlavuM hajI saheluM che. leDhAnA caNA cAvavA hajI sahelAM che be bhujAonA
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ balathI svayaMbhUramaNa samudrane pAra pAmavuM paNa kadAca saheluM bane ane AgaLa vadhatA baraphanA parvata upara caDhANa karavuM paNa hajI saheluM che paNa AtmavikAsanI nisaraNI samAna "guNasthAnanA A 14 pagathiyAne pAra pAmavAnuM kAma atyaMta duSkara che. mAsakSamaNane pAraNe mAsakSamaNa karavA karatAM paNa guNasthAna upara caDhavAnI sAdhanA atyaMta kaThina che. bhalabhalA sAdhake paNa A zreNi upara caDhatA thApa khAI jatA hoya che. guNasthAnanI A zreNi paNa aTapaTI che. chepahelA guNasthAnamAMthI sIdhe cothe ja javuM paDe. ke bIjo sAsvAdana guNasthAnaka upazama zreNathI paDatA jIvane ja prApta thAya che. A trIje guNasthAnaka paNa eka vAra samyakatva pAmelA jIvane ja prApta thatuM hoya che bIjethI trIje javAya nahi. che. sAtamA guNasthAnaka uparanA guNasthAnako upazama zreNi ke kSapakazreNi upara caDhatA jene ja prApta thAya che. - upazama-zreNi upara caDhela AtmA agyAramA guNa sthAnaka sudhI ja pahoMcI zake che tyAra pachI te AtmAnuM avazya patana thAya che. kSapakazreNine kAla paNa atarmuhUrtane ja che. e zreNi upara caDhanAra AtmA agyAramA guNaThANAne
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ kayAreya paNa sparza karatA ja nathI. te AtmA dazAmA guNasthAnakamAMthI sIdhe bArame jAte heya che. ja kSapakazreNi para caDhela AtmA eka ja antarmuhUrta mAM AThamAMthI teramA guNaThANe pahoMcI jAya che. teramA guNaThANAmAM AtmA kAMI mUna pUrva keTi varasa sudhI rahI zake che. # "guNasthAna-kamAroha" nI prakriyA eTale AtmAnI karma sAthe yuddhanI prakriyA. A mukhya guNasthAnamAM caDhatA-paDatA adhyavasAyanA asaMkhya sthAne che.. AtmA ane karma sAthene A bhayaMkara yuddhane kevalajJAnI bhagavaMte hastAmalakavat pratyakSa joI zake che. kevalI bhagavatee joyelI A yuddhanI prakriyAne ja teo zabdarUpe varNavatA hoya che. AtmA ane karmanA A bhISaNa yuddhamAM je ApaNe vijayanI varamALAne IcchatA hoIe te A guNasthAna kamANanI prakriyAne samajavI ja paDaze. prastuta graMthamAM graMthakAra maharSie e prakriyAne pUba ja suMdara rIte varNavI che. kALanA prabhAve Aje jyAre saMskRtabhASA mRtaprAya banI rahI che. AvA samaye vartamAna kAlIna jInA hitane mATe ja vartamAna kAlIna mahApuruSe e graMthanuM lakAgya bhASAmAM anuvAda-vivecana karI jagatanA che upara mahAna upakAra karatA hoya che.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMca prakAranA dAnamAM jJAnadAna jevu kAi zreSTha dAna nathI. mahArAjanA AjathI varSo pUrve 5. caMdulAla nahAnacaMdabhAie A guNasthAna - *mArAha graMtha ane tenI TIkA uparathI gurjara bhASAmAM vivecana karela. e vivecana ane mukhyatayA mUlagraMtha ane tenI TIkAne najara samakSa rAkhI parama pUjya jinazAsananA ajoDa prabhAvaka sva. AcArya - deva zrImad vijayarAmaca'drasUrIzvarajI prabhAvaka ziSyaratna adhyAtmayAgI pUjyapAda panyAsapravara zrI bhadraMkaravijayajI gaNivarya zrInA ziSyaratna hAlAraratna pU. AcAryadeva zrImad vijayakuMdakuMdasUrIzvarajI ma. sA. nA ziSyaratna vidvaya pUjya paMnyAsapravara zrI vajrasenavijayajI gaNivarya zrI e khUba ja sarala bhASAmAM vivecana taiyAra karela che. adhyAtmayAgI svagastha pujyapAda paMnyAsapravara zrI bhadra'karavijayajI gaNivarya zrInA varad haste khUba ja nAnI vayamAM dIkSA aMgIkAra karI ane pU. munirAja zrI mahAbhadravijayajI ma. AdinI tAraka nizrAmAM rahI dravyAnuyAga Adi graMthAnuM khUba ja suMdara avagAhana karela che. chellA 15-20 varasa sudhI svastha parama gurudevazrInI teoe khUba ja suMdara sevA karI gurukRpA' prApta karela che, enA ja puNya prabhAve te nAdurasta tamiyatamAM paNa aneka graMthAnuM parizIlana karI-prAcIna
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAhityane mUla tathA anuvAda-vivecanarUpe prakAzita karavAnuM bhagIratha kArya karI rahyA che. teozrInA A sukRtanI khUba khUba anudanA sAthe badhA bhavya prANIo prastuta graMthanuM sUkSamekSikA vaDe avagAhana karI guNa-sthAnanI zreNi upara caDhI zAzvata sukhanA bhaktA bane e ja maMgala kAmane sAthe. ozavAla yAtrikagraha phA. va. 8, saM. 2049 (AdIzvara dAdAnuM janma ane dIkSA kalyANaka dina) adhyAtma yegI pUjyapAda paMnyAsapravarazrI bhadrakavijayajI gaNivarya pAdapaghareNu muni ratnasenavijaya
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakanI haLavI kalame parama pUjya virya paMnyAsapravara zrI vAsenavijayajI gaNivaryazrIe Alekhita-saMpAdita prastuta guNasthAna-kamAroha" graMthanuM prakAzana karatAM ame atyaMta AnaMdanI lAgaNI anubhavI rahyA chIe. presa ane komyuTaranA A yugamAM Ama te reja ne roja hajAro pepare, mAsike, sAptAhike ane aneka pustake bahAra paDatA hoya che paNa e badhA AtmavikAsamAM sAdhaka nathI paraMtu Atmapragatine rUMdhAvanArA ja siddha thatAM hoya che jyAre kharekhara-AtmahitamAM sAdhaka evA pUrvAcArya racita graMthanuM prakAzana-vAMcana-nididhyAsana khUba ja jarUrI hovA chatAMya e zubhakAryamAM samaya-zakti ane dhanane upayoga karanArA keTalA ? chatAMya pUrvAcAryoe bhAkhelA "navaNikanA daSTAMtathI saMtoSa ja mAnavAnuM hoya che. dareka kAlamAM adhyAtmanA pipAsuo ochA ja hoya che. pUrvAcArye racela prastuta graMtha paNa AtmapipAsAne tRpta karavA mATe "sAdhanAnI paraba" samAna ja che. svargastha adhyAtmavegI pUjyapAda paMnyAsapravara zrI bhadraMkaravijayajI gaNivaryazrInI asIma kRpAdaSTinA puNya prabhAve amArI saMsthA bhaviSyamAM paNa AvA tAtvika - sAttvika graMthanuM prakAzana karavA bhAvanA rAkhe che. prastuta prakAzanamAM "giradharanagara che. mUrtipUjaka jaina saMgha" amadAvAda taraphathI Arthika sahAga prApta thayela che te badala te saMghane ame hArdika AbhAra mAnIe chIe. -bhadrakAre prakAzana
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdakanI kalame gaNadhara bhagavaMtee gUMthelA ane pUrvAcAryoe racela Agamika ane prakaraNa sAhitya e jainazAsananI amUlya nidhi che. e mUDI te jainazAsananI AdhAra zilA che. enA AdhAre ja bhagavAna mahAvIradevanuM zAsana pAMcamA ArAnA cheDA sudhI cAlavAnuM che - e amUlya nidhinuM rakSaNa-saMvardhana karavuM e caturvidhasaMghanI pahelI pharaja che. AjanA A vijJAnayugamAM jema sAhityanA prakAzananI sugamatA vadhI che, tema sAthe sAthe Ahuvika zaktine kAraNe aNuboMbanA bhayaMkara vizleTa dvArA bhayaMkara vinAzanI paNa eTalI ja saMbhAvanAo joDAyelI che. A paristhitimAM e jJAnanidhinA samucita rakSaNa mATe bhagIratha prayatna che jarUrI che. prastuta prakAzana pUrvAcArya maharSi viracita guNa sthAna-kamArehanuM vivecana svarUpa che. - prastuta tathA anya vividha graMthanA saMpAdanamAM jemanI asIma kRpA kAma karI rahI che-te nimnakta pUjya upakArIonA caraNomAM kaTi keTi vaMdana he 1. saMyama jIvanamAM ga-ma karanAza siddhAMta- mahedadhi pUjyapAda sva. AcAryadeva zrImad vijaya premasUrIzvarajI ma. sA.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 14 2. satata vAtsalyanuM dAna karanAra pa.pU. kalikAla kalpatarU AcAryadeva zrImad vijayarAmacandra surIzvarajI ma. sA. 3. nAnapaNathI mArA jIvananA saphaLa sukAnI pU. paM. zrI bhadraMkaravijayajI mahArAja. 4. saMyamanI tAlIma mATe samyagajJAnanuM pAna karAvanArA pU. tapasvI munirAja zrI mahAbhadra vi. ma. 5. nehabhAvanA jharaNuM svarUpa pU. A. bha. zrI pradyotana sUrIzvarajI ma. sA. ane sAthe sAthe 6. gurupadanI garimAne vahana karanArA guru mahArAja zrI kuMdakuMdasUrIzvarajI ma. sA. 7. saMyama jIvananAM preraNAdAtA pU. pitA munirAja zrI mahAsenavijayajI ma. 8. nAnapaNathI dharmanuM siMcana karanArA mAtuzrI jIvIbenane kema bhUlI zakAya. vizeSa pU. guru mahArAjanAM svargagamana pachI mArA dareka kAryamAM saMpUrNa sahAya karavApUrvaka graMthanA saMpAdana kAryamAM mArA laghubhrAtA munirAja zrI hemaprabhavijayajIne apUrva sahayoga maLatuM rahe che. prastuta graMthanA bhASAMtaranI zuddhi Adi karavAmAM "zItalane paNa sahakAra maLela che. eja 5. vajanavijaya
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA kramAMka viSaya 1. graMtha maMgala 2. cauda guNasthAnakanAM nAma 3. mithyAtva guNasthAna 4. sAsvAdana guNasthAna 5. sAsvAdana guNasthAne, baMdha-udaya-sattA 6. mizra guNasthAna 7. pUvabahANu mizra guNasthAnastha jIvanuM maraNa ane gati 26 8. avirati samyaggadaSTi guNasthAna 9 samyagadaSTinA lakSaNe 10. traNa musApharanuM dRSTAMta 11. kIDInA daSTAMtathI traNa karaNanI yojanA 12. dezavirati guNasthAnaka 13. dezavirati guNaThANe dhyAna saMbhava 14. pramattaguNa-sthAna 15. dharmadhyAnanA cAra prakAra ane vizeSArtha 16. pramattaguNasthAne nirAlaMbana dhyAnane niSedha 17. chaTThA guNaThANe baMdha-udaya-sattA 18. apramatta guNasthAna 19, apramatta guNaThANe dhyAna saMbhava 20. apramatta guNasthAne baMdha-udaya-sattA
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21. AThathI bAra guNaThANune sAmAnya artha 22. upazamaNi ane kSANine prAraMbha kyAMthI ? 23, upazamaNi vize saMpUrNa mAhitI 24. 8, 9, 10 guNaThANumAM baMdha-udaya-sattA (sattA-upazamazreNi AzrIne) 25. 11 mA guNaThANe samyakatva, cAritra, bhAva 26, upazAnta mahI jIvanuM patana 27. upazamaNinI sthApanA 28. kSapakazreNInuM svarUpa 29 prANAyAma ane tenA bhedanuM svarUpa 30. guphaladhyAnanuM svarUpa 31. anivRtti guNasthAna 32. sarbhasaMparAya guNasthAna 33. upazAMtamUha guNasthAna 34. kSINa guNasthAna 108 35. kSINa guNasthAnanA anta samaye thatI kriyA 113 36. sayogI kevaLI guNasthAna 115 37. 13 mA guNaThANe bhAva, samyakatva ane cAritra 117 38. kevaLajJAnI bhagavaMtanA kevaLajJAnanuM sAmezya 118 30. tIrthakara nAmaka upArjana karelI kevaLajJAnInI vizeSatA 118 40. tIrthakara bhagavaMtanA atizaya A 120 41. kevalI bhagavaMtanuM AyuSya 124
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42. samughAtanuM svarUpa 125 43. samudaghAtamAM kayA vega ane kevI avasthA 127 44. samuddaghAta saMbaMdhI niyama 128 45. samudhAtanI nivRtti pachI zuM? 130 46. traNa bhegone sUkSma karavAnI rIta 132 47. sagI guNasthAnane aMte...? 134 48. sayogI guNasthAne baMdha, udaya, sattA 136 49. agI guNasthAna 137 50. amegIpaNuM ane dhyAna saMbaMdhI zaMkA ane samAdhAna 138 51. dhyAnamAM nizcaya-vyavahAranA bhedanuM svarUpa 141 para. ayogI guNaThANe baMdha, udaya, sattA 144 53. kSapakazreNinI sthApanA 145 54. siddha paramAtmAnI urdhvagatinA kAraNe 146 55. siddhazilAnuM svarUpa 149 56. siddha bhagavaMtanA guNe AdinuM svarUpa 151 57. mokSanuM svarUpa 154 58. ATha karmanI badhAdimAM (gha) uttara pravRtionuM 158 kASTaka 150 59udaya yaMtra 60, udIraNA yaMtra 160.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ zivamastu sarva jagataH zrI sa'bhavanAthAya namaH zrI ratnazekharasUriSkRta zrI guNasthAnakramAra ha (mULa tathA vRttinuM bhASAMtara ) arhapadaM hRdi dhyAtvA, guNasthAnavicAraNAm / anuSTubhAmiyaM vRttilikhyate hyavacUrNivat // 1 // jIvavRLivat / / gAthA : a padmanuM hRdayamAM dhyAna karIne, guNasthAnAnuM svarUpa khatAvanArA anubhazlokAnI TIkA raavarNinI jema sakSepathI kahevAya che. 1 anubhachaMda vizeSa che. 2 vRtti eTale TIkA tenI apekSAe avaNu sakSepamAM DAya che, ahiM ati vistRta vRtti na kahetA avacUrNi sarakhI sakSipta vRtti A graMthanI karelI che. sUtranAM pAMca aMga haiAya che. (1) mULa, (2) niyuOkti, (3) bhASya, (4) cUrNi, (5) vRtti. emAM mULa sathI saMkSipta hAya che, tyAra pachI kramazaH mULa karatAM niyuktimAM, niyukti karatAM bhASyamAM, bhASya karatAM cUrNimAM ane cUrNi karatAM vruttimAM adhika-adhika artha hoya che. jema AvazyakasUtranuM mULa 125 gAthA che, zrI bhadrabAhu svAmikRta niyukti 3100 gAthA pramANu che, bhASya 4000 zlAka pramANu che ane zrI haribhadrasUriSkRta bRhadvrutti 22000 zloka pramANu che.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ A guNasthAnaka mAreAha graMthanA prArabhamAM ma'gala mATe ISTadevane namaskArarUpa prathama zloka :guNasthAnakamAroha - hatamohaM jinezvaram / namaskRtya guNasthAna - svarUpaM kiJciducyate // 1 // lAkAtha : kramazaH guNasthAnone prApta karIne jeNe mAhane haNyA che, evA zrI jinezvara bhagavaMtane namaskAra karIne guNasthAnAnu` sakSipta svarUpa kahevAya che. TIkA : kSapakazreNi upara caDhI mAhane haNIne jemaNe kramazaH guNasthAnAne prApta karyA che, evA tI kara bhagavAnane namaskAra karIne guNasthAnAnuM sAmAnyathI svarUpa kahevAya che. je je sthAnamAM pUrva prApta thayelA guNathI kaMIka adhika guNa pragaTa thAya, te te sthAna guNasthAna kahevAya che ane tevA sthAnA aneka che. bhAvArtha : guNusthAna : pUrva prApta thayelA guNathI kaMIka vizeSa guNa pragaTa thAya, te sthAnane guNusthAna kahe che, tevA ghaNAM sthAnA te guNusthAneA kahevAya che. guNasthAna-kramAroha : guNasthAnAnA anukrama te guNasthAnakrama kahevAya. te guNasthAna para kramavaDe caDavuM te guNusthAnamArAha kahevAya.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNasthAna-kamArohahatameha : guNasthAna kramAhahatameha jinezvarabhagavaMta kahevAya, kAraNa ke zrI jinezvara bhagavaMte kSapakazreNi para caDhIne mehane ha che. vAcakamukhya zrI umAsvAti bhagavAne, prazamarati prakaraNa nAmanA graMthamAM kahyuM che kepuurvkrotynNtaa-nubNdhinaamnaaN kSayaM kaSAyANAm / mithyAtvamohagahanaM, kSapayati samyaktvamithyAtvam // 1 // samyaktvamohanIyaM kSapayatyaSTAvataH kaSAyAMzca / kSapayati tato napuMsakavedaM, strIvedamatha tasmAt // 2 // hAsyAdi tataH SaTkaM kSapayati tasmAcca puruSavedamapi / saMjjvalanAnapi hatvA, prApnotyatha vItarAgatvam // 3 // prathama anaMtAnuba dhi kaSAyane kSaya, tyArabAda anukrame mithyAtvamohanIya, mizramehanIya, samyakatvamehanIya, ATha kaSAya (4 apratyAkhyAnI, 4 pratyAkhyAnI), napusakaveda, veda, hAsyAdi che (hAsya-rati--arati-bhaya-zokajugupsA), puruSaveda ane cArasaMjavalana kaSAyane kSaya karI AtmA zrI vitarAga (paramAtma) dazA pAme che. prazna :- prathama lekamAM zrI jinezvara bhagavaMta mATe suramoda" vizeSaNa kahyuM che, ane zrI jinezvarapaNuM kevaLa mohanA vinAzathI prApta thatuM nathI paraMtu jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAya-e karmone paNa vinAza thAya te ja prApta thAya che te "yutamo" e eka ja vizeSaNa kema kahyuM?
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ -uttara :- AThe karmomAM mehanIyakarma pradhAna che, te mATe zAstramAM kahyuM che kearuukaann rasaNI kammANa mohaNI taha vayANaM baMbhavayaM / guttINa ya maNaguttI cauro dukkheNa jippaMti // 1 // IndrimAM rasanendriya, karmomAM mohanIyakarma, temAM brahmacaryavrata ane traNaguptiomAM mane gupti-A cAre kaSTapUrvaka chatAya che. A pramANe vacanathI mehano kSaya sarvakarmanA kSaya samAna che. siddhAMtamAM paNa kahyuM che, kejh sUIe hayAe hammae tAlo / / taha kammANi hammaMti mohaNijje khayaM gae // 1 // jema matakasUcI haNAtAM tADavRkSa avazya nAza pAme che, tema mehanIyakarma haNatAM zeSakarmo avazya nAza pAme che. * tatvArthasUtranI upasaMhArakArikAmAM A ja gAthA kahI che - garbhasUcyAM vinaSTAyAM, yathA tAlo vinazyati / tathA karmakSayaM yAti, mohanIye kSayaM gate / / 1 / / A vacana pramANe mohanA nAzamAM zeSa ghAtakarmone 1 matakasacI eTale tADavRkSanA TocanA garbhabhAganI "seya AkAre ugela, sucI vinAza pAmatAM AkhuM tADavRkSa avazya | vinAza pAme che.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 avazya nAza thAya che ja, tethI tamAk eka ja vizeSaNu kahela che. caiAda guNasthAnakAnAM nAma H-- caturdazaguNa - zreNi-sthAnakAni tadAdimam / mithyAtvAkhyaM dvitIyaM tu sthAnaM sAsvAdanAbhidham // 2 // tRtIyaM mizrakaM turya, samyagdarzanatratam / zrAddhatvaM paMcamaM SaSThaM, pramattazramaNAbhidham // 3 // saptamaM tvapramattaM cA- pUrvAtkaraNamaSTamam / navamaM cAnivRtyAkhyaM, dazamaM sUkSmalobhakam // 4 // ekAdazaM zAntamohaM, dvAdazaM kSINamodakam / trayodazaM sayogyAkhya-mayogyAkhyaM caturdazam // 5 // gAthAtha : (1) mithyAtva, (2) sAsvAdana, (3) mizra, (4) aviratasamyagdRSTi, (5) dezavirata, (6) pramattasaMyata, (7) apramatasaMcata, (8) apUrvakaraNu, (bAdaranivRtti) (9) anivRttikhAdara, (10) sUkSmasaMpAya, (11) upazAMtameAha, (12) kSINamAha, (13) sayeAgIkevaLI ane (14) ayAgI kevaLI guNasthAna. , TIkA : mahelamAM caDhavA mATe jema nisaraNImAM paga mUkavAnA sthAnarUpa pagathIA hAya che, tema bhaja javAne siddhi-muktirUpI mahelamAM caDhavA mATe A guNazreNimAM eka guNuthI khIja guNanI prAptirUpa je vizrAmasthAna che, (guNazreNinAM pagathIA) te guNasthAnA kahevAya che te uparAkta cauda guNasthAnA che.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. mithyAtvaguNusthAna mithyAtvanA bheda : adevAgurvadharmeSu, yA devagurudharmadhIH / tanmithyAtvaM bhavedavyakta-mavyaktaM mohalakSaNam // 6 // gAthA: kudeva, kuzurU ane kudharmamAM sudeva, suguru sudharmanI buddhi, te vyaktamithyAtva ane mithyAtvamAhanIya kama, te avyaktamithyAtva che. 1 vyaktamithyAtma - TIkA : spaSTa caitanyavALA saMjhipa cendriya vigere jIvAnI kudevamAM sudevanI, kugurumAM sugurunI ane kudharmamAM sudhanI je buddhi, spaSTa rIte thAya, te vyaktamithyAtva. jIvAipayasthesu jiNobaiThThe asadahaNA / saraLAvi A micchA-viparItra vaLAnAyA / / ? || saMkaraNaM jaM cia jo tesu aNAyaro payatthesu / te paMcavihaM mirjI, taddiI miTviIna / / 2 / 1 temAM sannipa'cendriya tiya ca vigere paNu samajavA. kAraNake spaSTa caitanyavALA kevaLa sanipa'cendriyA ja dIdha kAlikI sattAvALA hAvAthI athavA mana:paryAptivALAM hAvAthI gaNI zakAya. asannipa cendriyA jo ke tethI kaMIka apa spaSTa caitanya vALA che, paraMtu temAM vyaktamithyAtva gaNavuM ucita nathI
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) zrIjinezvaree nirUpaNa karelA jIvAdi padArthomAM je azraddhA, (2) viparIta zraddhA, (3) viparIta prarUpaNa, (4) zaMkA, (5) anAdara. (upekSAbhAva)-A vyaktamithyAtvanA pAMca prakAra che ane A pAMcamAMthI keIpaNa eka athavA adhika prakAranA mithyAtvavALI je jIvanI daSTi hoya, te jIva mithyAdaSTi kahevAya. pAMca prakAranuM mithyAtva - AbhiggahiamaNAbhiggahiyaM tahAbhinivesia ceva / saMsaiamaNAbhoga micchataM paMcahA hoi / / 1 // (1) abhigrahika, (2) anabhigrahika, (3) abhinivezika, (4) sAMzayika, (5) anAgika. A pAMca mithyAtvamAMthI anAgikamithyAtva avyaktamithyAtva che. ane bIjA cAra mithyAva vyaktamithyAtva che. abhigrahikamithyAtva-(1) paraMparAthI cAlyA AvatA dharmane ja satya mAnavuM te. (2) anabhigrahikamithyAtva sarvadharma sAcAevI buddhi te. (3) AbhinivezikamithyAtva-huM je kahuM chuM, te ja dharma satya-evI buddhi te. - (4) sAMzayikamithyAtva A vastu svarUpa A rIte haze ke bIjI rIte ? e saMzaya.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5) anAga(avyakta) mithyAtvaH aspaSTa caitanyavALA ari jIne, je mithyAtva-mahanIyane udaya te. siddhAntamAM kahela 10 prakAranuM mithyAtva (1) adharmamAM dharmabuddhi. (2) dharmamAM adharmabuddhi. (3) unmArgamAM mArga buddhi. (4) mArcamAM unmArga buddhi. (5) ajIvamAM jIvabuddhi. (6) jIvamAM ajavabuddhi. (7) asAdhumAM sAdhubuddhi. (8) sAdhumAM asAdhubuddhi. (9) amuktamAM muktabuddhi. (10) muktamAM amuktabuddhi. A daza prakAre vyaktamithyAtva che. bhAvArtha - ThANagasUtranI vRttine anusAre daza prakAre mithyAtvane saMkSiptArtha A pramANe che. (1) AptapuruSanA vacana sivAyanA apauruSeya AgAma-dharmomAM je Agamabuddhidharmabuddhi, teadharmamAM dhabuddhi, (2) AptapuruSanA vacanavALA kaSacheda AdithI vizuddha samyak prakAranA AgamamAM-dharmamAM je adharmabuddhi, te dhamamAM adharmabuddhi, dA. ta. sarve puruSe
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAgAdi doSavALA ane asajJa hoya che, jema huM puruSa chatAM rAgADhi DhASavALA ane asavajJa chuM tema. (3) je saMsAravaka mArga che, tevA mArgane muktimA mAne, te unmArgamAM mA buddhi. (4) muktigamana ceAgya, darzana-jJAna-cAritrarUpa mAmAM ummAnI buddhi, te mAga mAM unmAga mudi (5) A savA~ jagat eTale AkAzAdi sava AtmArUpa che, ityAdi mAnavuM, te ajIvamAM jIvabudi kAraNake AkAza ane pudgalAne paNa AtmarUpa mAnavA te jIvarUpa mAnyA gaNAya. anyadarzanamAM kahyuM che ke H kSitijala pavana hutAza - yajamAnAkAzacandrasUryAkhyA / iti mUrttayo mahezvarasaMbandhinyo bhavantyaSTau 11 (pRthvI, jaLa, pavana, agni, yajamAna, AkAza, candra ane sUrya-A ATha mahAdevanAM rUpa che) (6) pRthvI Adi jIvamAM paNu ajIvanI buddhi. dA.ta. ucchvAsa vigere jIvanA dhama pRthvI vigeremAM dekhAtA nathI mATe pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspatie jIva nathI, e jIvamAM ajIvabuddhi (7) cha jIvanikAyanA vadhamAM tapara, auddezikADhi DhAvALuM bhAjana karanArA ane abrahmacArI, evA sAdhu kuliMgIomAM je sAdhubuddhi, te asAdhumAM sAdhubuddhi
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 dA. ta. A sAdhue jo ke sarva pApamAM pravarte lA che, to paNa brahmamudrAne dhAraNa karanAra heAvAthI sAdhu che, ityAdi vikalpa karavA, te asAdhumAM sAdhubuddhi. (8) brahmacaryAdi guNavALA heAvA chatAM paNa--A sAdhu nathI evI buddhi thavI, dA. ta. A sAdhuoe bALapaNAmAM kumAya avasthAmAM dIkSA lIdhI che, jethI emane putra na thavAthI, A sAdhuonI sadgati nathI. temaja snAnAdi zaucakrama karatAM nathI ItyAddhi vikalpa karavA, te sAdhumAM asAdhubuddhi (9) karma sahita ane leAkavyApAramAM pravarte lA sasArI AtmAone mukta AtmA mAnavA. dA. ta. aNimA vagere ATha prakAranI Rddhi-labdhi pAmIne, je sadAkALa ha pUrvaka ema mAne che ke amArA AtmA nivRtti pAmyA ane duHstara vastune ame tarI gayA chIe, A pramANe mAnanArA sa`sArI AtmAonI je buddhi, te amuktamAM muktamudi (10) sakrama rahita, anaMtajJAna, keMzana, cAritra, vIyukta AtmAone A mukta AtmA nathI --ema mAnavu... ane tenI puSTimAM evA vikalpa karavA ke anAdikALanA krama saMbaMdha che, AtmAthI krama nA vicAga thatA nathI, AtmAnA mekSa thatA nathI, kAraNake dIpaka jema bujhAI jatAM dvIpa rahetA nathI, tema AtmAnAM mekSa thatAM AtmA rahetA nathI, ityAdi vikalpa karavAM, te muktamAM amuktamudi
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 (2) avyaktamithyAtva - samyagdarzanarUpa AtmaguNane DhAMkanAraane jIvanI sAthe sadAkALa saMbaMdhavALI mithyAtvamAhanIya prakRti, te avyaktamithyAtva che. anAdyavyakta mithyAtvaM, jIve 'styeva sadA param / vyaktamithyAtvadhIprApti--- guNasthAnatayocyate // 7 // gAthA:jIvamAM sadAkALa rahenAruM anAdi saMba`dhavALu` avyaktamithyAtva che. ( mATe avyaktamithyAtvane guNasthAna kahI zakAtuM nathI) paraMtu vyaktamithyAtvayukta buddhinI je prApti, te ja guNasthAna kahevAya che. TIkA : anAdi avyakta evu'mithyAtva avyavahAra rAzivartI prANImAM sadAkALa hAya che ja, paraMtu pUrve kahelA svarUpavALI 'vyakta mithyAtvayukta buddhinI je prApti, te ja guNusthAna kahevAya. prazna :- siddhAntADhimAM "sanganijhALa micche"mithyAtva guNasthAnamAM sarva jIva sthAna hAya che - ema kahela che, tA vyaktamithyAtvavALI buddhinI prApti - - 1 vyavahAra rAzivALA vyaktamithyAtvI jIvAne ja ahiM prathama guNasthAna kahyuM, te yukta che, kAraNake pahelI gAthAmAM kahI gayA ke--je je sthAne pUrva prApta thayelA guNuthI kaMIka vizeSa guNu pragaTa thAya, te te sthAnane gurusthAna kahevAya, A vacanAnusAra avyaktamithyAtvathI vyaktamithyAtva vizeSa guNa che, mATe vyaktamithyAtva-e ja prathama guNusthAna kahI zakAya.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 (vyaktamithyAtvavALA che ja) prathama guNasthAnamAM gaNAya te kevI rIte? uttaraH- "sarve mArA sarvenI kAnnapUrNA anantazA" sarva jIvoe sarvabhAva anaMtavAra prApta karyo che A zAAvacanAnusAra vyaktamithyAtvavALA cha vyavahArarAzimAM hoya che ane te che ja ahiM prathama guNasthAnamAM gaNAya che, paraMtu avyavahArarAzivALA che prathama guNasthAnamAM na gaNAya, kAraNake teone anAdi avyaktamithyAtva ja hoya che, mATe A vAtamAM kaI virodha nathI. bIjI apekSAe vicAratAM avyaktamithyAtvI anAdi avyavahArarAzivALA ne paNa kAMIka aviparIta jJAnamAtrAnI apekSAe paheluM guNasthAna kahevuM sarvathA anucita te nathI ja. kAraNa ke avyavahAra nigedava paNa padArthanA keTalAka a5 paryAne paNa aviparIta paNe grahaNa karI zake che, paraMtu save paryAye viparIta rUpe ja avyavahArI jIvane pariNamelA che ema sarvathA na kahI zakAya, mATe keTalAka aviparIta paNe pariNamelA paryAyanI apekSAe avyavahArI ne paNa prathama guNasthAnaka kahI zakAya. zrI malayagiri mahArAje SaDazIti vRttimAM kahyuM che ke - "antato nigodAvasthAyAmapi tathAbhUtAvyakta sprshmAtrapratitti vicaitApi mavati",
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 avyavahArarAzimAM paNa aviparItapaNe tathA prakAranI aspaSTa sparzamAtranI pratipatti hoya che. temaja kamastava vivaraNa vigere graMthamAM paNa avyavahArarAzivartI jIvane prathama guNasthAna kahyuM che. mATe ahIM bane AcAryonAM vacane satya ane apekSAyukta hovAthI avisaMvAdI che. A gAthAmAM je vyaktamithyAtva kahyuM, te tatvathI mitrAdi cAra dRSTivALuM ja jANavuM. paraMtu jayAM sudhI mitrAdaSTi prApta thaI nathI tyAM sudhI saMripaMcendriyamAM paNa mithyAtva che, te avyaktamithyAtva che ane te guNasthAna svarUpa nathI. dvAtrizata kAtrizikAmAM mitrAdaSTinI batrIzInA varNanamAM kahyuM che ke - vyaktamithyAtyadhIprApti-rapyanyatreyamucyate / dhane male vizeSastu, vyaktAvyaktadhiyornu kaH // 1 // anya graMthomAM ( jainadarzananA ja paraMtu dvAtrizat dvArvizikA sivAyanA ) vyaktamithyAtva buddhinI prAptine paheluM mithyAtvaguNasthAna kahyuM che, te vyaktamithyAtva buddhi A mitrAdaSTi ja kahevAya che. anyathA tIvra mithyAtva karmarUpI maLane udaya vartatA vyakta ane avyakta buddhirUpa be bheda zI rIte thAya? pUjya zrI haribhadrasUri mahArAje kahyuM che keprthmN yadguNasthAna sAmAnyenopavarNitam / asyAM tu tadavasthAyAM, mukhyamanvarthayogataH // 1 //
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 je prathama guNasthAna sAmAnya svarUpe varNavyuM che, te mithyAtvaguNasthAna, anvarthanA egathI nAma, nAmane artha ane te nAmavALe padyArtha-e traNe vicAratAM eka sarakhe bhAva nIkaLe te anvarthayega, mitrAdaSTinI avasthAmAM ja mukhya paNe hoya che. mithyAtvI AtmAne utpanna thatAM dezamdhmohaadythaa jIvo, na jAnAti hitAhitam / dharmA-dhauM na jAnAti, tathA mithyAtvamohitaH // 8 // gAthArtha jema manuSyAdi prANIo madirAnA unmAdathI bhAna bhUlIne hita-ahitane jANatA nathI, tema mithyAtvathI mahita thayele jIva ajJAna dazAmAM vartate hevAthI dharmaadharmane jANa nathI. mithyAtvenAlIDhacittA nitAntam, tattvAtattvaM jAnate naiva jIvAH / kiM jAtyandhAH kutracidvastujAte-ramyAramyavyaktimAsAdayeyuH / 1 / TakAthe janmAMdha puruSa keIpaNa padArthane suMdara che ke asuMdara, te joI zake nahi tema atigADha mithyAtvayukta ja tattva zuM ane atattva zuM? te jANI zakatA nathI. mithyAtvanI sthiti :abhavyAzritamithyAtve 'nAdyanantA sthitibhavet / sA bhavyAzritamithyAtve 'nAdisAntA punarmatA // 9 // gAthArtha : abhavyanI apekSAe mithyAtvanI sthiti anAdi anaMta che ane bhavyanI apekSAe anAdisata che.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 , , zrI siddhAMtamAM kahyuM che ke - micchattamabhavvANaMta-maNAimaNaMtayaM muNeyavvaM / maravALe tu gADu-sAvasiyaM tuM mirachad I * abhavya jIvanuM je mithyAtva che, te anAdi anaMta kALa pramANa che. ane bhavya jIvanuM je mithyAtva te, anAdi sAta jANavuM. A sAmAnyathI mithyAtvanI sthiti darzAvI, je mithyAtvaguNasthAnanI sthiti vicArIe, te abhavyanI apekSAe sAdi anaMta ane bhavyanI apekSAe sAdisAMta heya che. A mithyAtvaguNasthAne jIva baMdhaprAgya 120 karma prakRtieAmAMthI tIrthaMkaranAmakarma ane AhAraddhikaA traNa prakRtio bAMdhate na hovAthI 1117 karmaprakRti bAMdhe che. udaya prAgya 122 karma prakRtiomAMthI mizramehanIya, samyakatvamehanIya, AhAraddhika ane jinanAmakarma -A pAMca prakRtine udaya na hovAthI 117 prakRtine udaya hoya che. sattAmAM te '148 prakRtinI sattA hoya che. 1-2 jJAna dazana. vedamaha0 Ayu - nAma - gotra - aMtarAya 5 9 2 26 4 64 2 5 =117 3 jJAnA daryanA veda moha Ayu nAma gotra aMtarAya 5 9 2 28 4 93 2 5 =148
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha jIva avyavahAra rAzimAMthI nIkaLI vyavahAra rAzimAM Ave tyAre mithyAtvaguNasthAnane pAme che, mATe mithyAtva guNasthAnanI sthiti sAdi ane tyArabAda anaMtakALa sudhI vyavahArarAzimAM ja gaNAya mATe anaMta. A pramANe A prakaraNanI mAnyatAnusAra vyavahArarAzivALA jIvanuM mithyAtva, te mithyAtvaguNasthAna ane tenI sthiti abhavyanI apekSAe sAdi anata ane bhavyanI apekSAe sAdi sAMta che. kAraNa ke bhavya jIva vyavahArarAzimAM AvI mithyAtva guNasthAna pAmI pharIthI te choDIne samyakRtvAdi guNasthAna pAme che. ahiM 120 karma prakRtinA baMdhavALo jIva mithyAvA yukta nahi paNa mithyAtva guNasthAnayukta gaNAya che. ane te paNa vyaktamithyAtvayukta samaja. devagati Adi keTalIka prakRtie vyaktamithyAtvavALe ja bAMdhI zake che, paNa avyavahArarAzimAM rahelo avyaktamithyAtvavALA jIva bAMdhI zakatA nathI. udaya ane sattAmAM paNa 117 ne udaya ane 148 nI sattA vyavahArazazimAM rahelA jIvane heya che. avyavahArarAzimAM rahelA jIvane heya nahi. tethI A sthAne "mithyAtvamAM vartatA jIvane anukrame 117 - 117 - 148 prakRtinI baMdha, udaya, sattA heya" ema na kahetAM "mithyAtvaguNasthAnamAM vartatA jIvane anukrame 117 - 117 - 148 prakRtine baMdha udaya-sattA hAya kAraNake devagati Adi prakRtio avyavahArI
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 jIvane baMdha-udaya-sattAmAM haitI nathI. jinanAmakarme AhAra zarIranAmakrama ane AhAraka upAMganAmaDhama traNa prakRtinA ' baMdha mithyAtvamAM ane mithyAtvaguNasthAnamAM paNa na hoya. ww che kAraNa :- jinanAmakama sabhyatvathI baMdhAya che ane AhAradvika apramattacAritrathI A dhAya che. 2 sAsvAdanaguNusthAna upazamasamyakttvanuM svarUpa - anAdikAla saMbhUta- mithyAkamapazAntitaH / syAdaupazamikaM nAma, jIve samyaktvamAditaH // 10 // gAthA :- anAAiLathI utpanna thayela mithyAtvamAhanIya krama upazAMta thavAthI jIvane prathama upazamasamyakRtva prApta thAya che. : graMthibheda karyo pachI TIkAtha - bhavyajIvane anAdikALathI utpanna thayelA mithyAtvamAhanIyakamanA upazamathI prathama upazamasamyakttvanI prApti thAya che. upazamasamyakRttva mAptinI prakriyA -- upazamasamyaktvanA be prakAra che. (1) antarakaraNuupazamasamyaktva. (2) upazama zreNigata upazama sabhyatva.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 (1) anDarakaraNa upazamasamyakatva je jIve apUrvakaraNa dvArA graMthibheda karyo che. ane 1traNa puja karyA nathI evA jIvanane udayamAM AveluM mithyAtva kSaya pAmyuM hoya, ane anudIrNa mithyAtvanA udaya pAmavAne haju aMtamuhUrta eTale vilaMba che evA jIvane anDarakaraNa saMbaMdhI antamuhUrta kALa sarva mithyAtvanA udaya rahita hovAthI te vakhate anDarakaraNa upazamasamyakatva prApta thAya che. A aMtarakaraNa upazamasamyakatva AkhA bhavacakramAM ekavAra ja prApta thAya che, te bahulatAe jANavuM. (bIjA keI vakhate na thAya te ekAMta niSedha nathI.) | bhAvArtha - aMtakaraNe pazamasamyakatva anAdi mithyAdaSTine prathamavAra pAmavAnuM hoya che, tethI te jIve pahelAM keIpaNa vAra traNajja karelA nathI. kAraNa ke puja 1 traNa puMja- mithyAtvamohanIya karmanA putra rAzimAMthI. (1) azuddha pudgalo te miyAtvapuMja. (2) ardhavizuddha pudgale te mizrapuMja , (3) zuddha pudgale te samyakatvapuMja. 2 A vacana aMtarakaraNanA kriyAkALa vakhatanuM jANavuM. 3 A vacana aMtarakaraNanA anubhavakALa vakhatanuM jANavuM.
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ karaNa te samyakatva prApti vakhate, siddhAMta mate apUrvakaraNamAM, karmagraMthamate upazamasamyakatvanA kALamAM ane karma prakRtimate anivRttikaraNanA aMtya samaye haiya che. prazna - jyAre jyAre jIva upazamasamyakatva prApta kare che tyAre tyAre aMtarakaraNa te avazya karavuM paDe che, te paheluM upazamasamyakatva te anDarakaraNe pazama upazamasamyakatva ane bIjIvAranAM cAra upazamasamyaktva svazreNita upazamasamyakatva e bheda kevI rIte ? uttara :- anAdi mithyASTijyAre prAraMbhamAM upazamasamyakatva pAme che tyAre udaya AvelA mithyAtvanuM ja aMtarakaraNa karavuM paDe che ane zeSa upazamasamyakatvanI prAMti vakhate udayamAM mithyAtvamehanIya nahIM paNa samyaphatvamehanIya hoya che, tenuM aMtarakaraNa thAya che, mATe mithyAtvedayanA aMtarakaraNanI mukhyatAe ahiM pahelAM upazamasamyatvane ja aMtarakaraNe pazama kahyuM ane zeSa cAre upazama samyaphavamAM samyaphatavamohanA vipAkedayanuM ane zeSa be mehanIyanA pradezadayanuM athavA apekSAe eka ja mithyAtvamehanIyanA pravezadayanuM anDarakaraNa hoya che, mATe mithyAtvanA pradezadayanuM anDarakaraNa gauNa gaNAya ane mithyAtvanA vipAkedathanuM antaskaraNa pradhAna gaNAya, te kAraNathI paheluM upazamasampala aMtarakaraNapazama kahyuM ane bIjA samyakatvane zreNigata kahyA. kAraNa ke te cAre upazamasamyapha upazama-zreNimAM ja prApta thAya che.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) upazama eNigata upazama samyaktva - je jIve upazamaNi prAraMbhI hoya, te jIvane prathama anaMtAnubaMdhi kaSAye ane tyArabAda mithyAtvamehanIya (upalANathI traNe darzanamehanIya) upazAMta thatAM svazreNigata (upazama zreNigata) upazamasamyahava thAya che. siddhAMtamAM paNa kahyuM che ke - akayatipuMjo Usaradava-IliyaduruSakhanAehiM / aMtarakaraNaupasamio, upasamio vAsaseNigao // 1 // jeNe traNa puja kya nathI e jIva uSarakSetra, ilikA ane davadagdha daSTAMtathI aMtarakaraNaupazamasamyaktva athavA svazreNigataupazamasamyakuvA pAme che. A baMne prakAranuM upazamasamyaktva sAsvAdanaguNasthAnanI prAptimAM mukhya kAraNa che. - bhAvArtha - uparakSetramAM (kSArabhUmimAM) vAveluM bIja punaH naSTa thaI jAya che, tema upazAMtamithyAtvavALA chavane prApta thayeluM samyaphala punaH naSTa thAya che. IyaLa jema potAnA zarIne agrabhAga prathama laMbAvI AgaLanA sthAne mUkI tethI AgaLanA sthAnanuM AlaMbana na pAmatAM puna te agrabhAga saMkecI mULa sthAne pAchI AvI jAya che, tema upazama samyaphatvathI evelA upazamasamyagdaSTijIve traNa puMja nahi karelA havAthI mizrapuMja athavA samyakatvapuMjarUpa AlaMbana na pAmavAthI punaH mithyAtva pAme che.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 dAvAnaLathI khaLeluM vRkSa puna: padmavita thAya che, tema upazamasamyaktva yAgya adhyavasAyathI anundrita thayelu mithyAtva punaH udayamAM Ave che. ahiM jo ke samyaktvanI prAptisaMbadhI e traNa deSTAMta kahyAM, paraMtu samyaktvanA nAza pAmI mithyAtvanI prAptinA artha mAM paNa e traNa zAMta jANuvA. sAsvAdanasamyaktvanI prApti ekasminnudite madhyA-cchAntAnantAnubandhinAm / Adyopazamika samyaktvazailamauleH paricyutaH // 11 // samayAdAvaliSaTkaM yAvanmithyAtvabhUtalaM / nAsAdayati jIvo'yaM, tAvatsAsvAdano bhavet // 12 // prathamavAra aupazamikasamyaktvarUpa parvatanA zikhara uparathI paDatA jIvane upazAMta pAmelA cAra anatAnubandhi kaSAyamAMthI kApArlRi eka mAyanA udaya thatAM jyAM sudhI mithyAtvarUpa bhUmitalane pAmatA nathI. tyAM sudhI jaghanyathI 1 samaya ane utkRSTa 6 AvalikA kALa sudhI sAsvAdanasatva hoya che. ' bhAvAH- parvatanA zikhara jevuM upazamasammaTThatva che, tyAMthI paDatA jIvane anaMtAnubandhi krodha, mAna, mAyA, lAbhamAMthI eka SAyanA udaya thavAthI mithyAtvarUpa bhUmitala sanmukha jAya che. jyAM sudhI bhUmitala upara paDatho nathI tyAM sudhI eTale
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 jaghanyathI 1 samaya, utkRSTathI 6 AvalikA sudhI jIvane sAsvAdana guNasthAnaka hAya che. siddhAMtamAM paNa kahyuM che ke ubasama addhA iThio, micchamapatto tameva gaMtumaNo / sammaM AsAyaMtI, sAsAyaNimo muNeyavo || 1 || upazAMta addhAmAM (kALamAM) va tA mithyAtvanI sanmukha thayelA jIva, samyaktvanA kAMIka anubhavavALA che, te sAsvAdanasaceMgadeSTi jANave prazna H vyaktamithyAtvanI prAptirUpa mithyAtvaguNasthAnane ane adhika guNanI prAptirUpa mizrAdi guNasthAnane guNasthAna kahevuM cukta che, paraMtu samyaktva guNuthI paDavArUpa sAsvAdanabhAvane guNasthAna kevI rIte kahevAya ? uttara :-mithyAtva guNasthAnanI apekSAe sAravAnabhAva paNa UMcA sthAne caDavArUpa ja che, kAraNake mithyAtvaguNasthAna abhavyAne hAya che, jyAre sAsvAdanaguNasthAna te bhavya jIvamAM paNa jemanA addha puddagala parAvata mAtra saMsAra bAkI rahyo hoya tevA jIvane hAya che. siddhAMtamAM paNa kahyu` che ke - aMto mudutamittaMpi, phAsiyaM hujja jehiM sammattaM / tesi avaduggala - paribhaTTo ceva saMsAro //
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ je ane antarmuhUrta paNa samyaphatva sparyuM hoya temane addha pudagalaparAvarta jeTale saMsAra bAkI che. A pramANe sAsvAdana paNa mithyAtvathI adhika guNavALuM sthAna che, tethI keISa nathI. sAsvAdanaguNasthAnamAM baMdha-udaya-sattA sAsvAdanaguNasthAnamAM mithyAtva-narakatrika ekendriyAdi jAti catuSka, sthAvaracatuSka, Atapa, huDakasaMsthAna, chevahU DuM saMghayaNa, napusakada, A 16 prakRttine baMdha viccheda thavAthI 101 prakRttine baMdha hoya che. tathA sUkamatrika-Atapa ane mithyAtva-A pAMca prakRtine udayaviracheda (mithyAtvane aMte) thavAthI ane narakAnupUrvIne anudaya thavAthI 111 prakRttine udaya, tathA tIrthaMkaranAmakarmanI sattA sAsvAdanaguNasthAne na hovAthI 147 prakRtinI sattA hoya che. 3 mizra guNasthAna mizrakarmodayAjjIve, samyagamithyAtvamizritaH / yo bhA~vo 'ntarmuhUrta syA-ttanmizrasthAnamucyate // 13 // gAthArtha jIvane mizramehanIyakarmanA udayathI antamuhUrta kALa pramANa samyakatva ane mithyAtvathI mizrita bhAva thAya te mizraguNasthAnaka kahevAya che. TIkAtha darzana mehanIyakarmanI bIjI prakRti mizra mehanIya che. tenA udayathI jIvane aMtamuhUrta sudhI samakALe
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. 24 samyahava ane mithyAtvathI mizritabhAva thAya che. paraMtu je jIva samyakatva athavA mithyAtva keIpaNa eka ja bhAvamAM vartate heya, te te jIva mizraguNasthAnavartI na kahevAya, kAraNa ke ahIM mizrapaNuM eTale be bhAva ekatra thaIne na trIjo bhAva utpanna thavA rUpa che. - daSTAMta jaatyntrsmudbhuuti-vNddvaakhryoythaa| guDadadhnoH samAyoge, rasabhedAntaraM yathA // 14 // tathA dharmata zraddhA, gAyate samadvita: .. mizro'sau bhaNyate tasmAdbhAvo-jAtyantarAtmakaH // 15 // gAthArtha : jema ghaDI ane gardabhanA saMgathI kharacara rUpa eka navI jAti utpanna thAya che, goLa ane dahiMnA saMyogathI eka na ja svAda utpanna thAya che, tema je jIvanI buddhi sarvajJabhASita ane asarvajJabhASita bane dharmamAM samAna zraddhAvALI thAya, te mizraguNasthAnavALe kahevAya che. bhAvArtha- siddhAMtamAM kahyuM che kejh guDadahINi mahiyANi, bhAvasahiANi huMti mIsANi / bhujaMtassa tahomaya, taddiThI mIsadichI ya // jema goLa ane dahiMne sAthe karIne jojana karanArane mizra navIna rasa lAge che, tema mithyAtva ane samyaphaTava bane mizrita thatAM navIna mizradaSTi thAya che.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 mizraguNasthAnanI vizeSatA AyurvadhnAti no jIvo mizrastho mriyate na vA / sadRSTirvA kudRSTiA, bhUtvA maraNamaznute // 16 // gAthArtha - mizraguNasthAnamAM rahele jIva AyuSya bAMdho nathI, mRtyu pAmatuM nathI, paraMtu samyagRSTi athavA mithyASTi thaIne maraNa pAme che. TIkAtha:- mizraguNasthAnamAM rahele jIva parabhavamAM upajavA mATe AyuSyane baMdha karatA nathI, paraMtu cothA samyagadaSTiguNasthAne jaIne athavA mithyAdaSTi guNasthAnamAM AvIne maraNa pAme che. bhAvArtha - mithyAtva, sAsvAdana, avirata, dezavirata, pramatta, apramatta, apUrvakaraNa, anivRtti, sUkamasaMpAya, upazAMtamUha ane agikevalI, A 11 guNasthAnamAM vate jIva maraNa pAmI zake che, tathA maraNaprAgya 11 guNasthAnamAMthI mithyAtva, sAsvAdana ane aviratasamyagUdaSTi, A traNa guNasthAna parabhavamAM jIvanI sAthe jAya che. siddhAMtamAM paNa kahyuM che ke - mIsakhINasaMjoge na marai, avaresu marai igArasasu / avirayamicchadugaM sammaM, parabhavamaNujaMti no aTuM // 1. jema mizraguNasthAnamAM maraNa pAmatuM nathI tema 12 mA kSINameha ane 13 mA sogiguNasthAnamAM paNa maraNa pAmate nathI.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ mizra, kSINa moha ane sagI e traNa guNasthAnamAM jIva maraNa pAmatA nathI bAkInA 11 guNasthAnamAM maraNa pAme che. tathA avirata, mithyAtva ane sAsvAdana e traNa guNasthAne parabhavamAM jIvanI sAthe jAya che, bAkInA 8 guNasthAna (sarva maLI 11 guNasthAna) parabhavamAM sAthe jatAM nathI. pUrva baddhAyu mizraguNasthAnastha jIvanuM maraNa ane gati - samyagmithyAtvayomadhye, hyApuryenArjitaM purA / mriyate tena bhAvena, gati yAti tadAzritAm // 17 // gAthAtha - mizraguNasthAnanI prApti pUrve jIve samyapha athavA mithyAtva je bhAve AyuSya bAMdhyuM hoya, te bhAva sahita jIvamaraNa pAme che, ane te bhAva anusAra sadagati athavA durgatimAM jAya che. bhAvArtha - mizrabhAva pAmyA pahelAM jIva, mithyA hoya athavA aviratiguNasthAne hoya, tyAM AyuSya karma bAMdhyuM hoya ane tyAra pachI mizraguNasthAna pAme, te mizrabhAvane anubhavIne pUrvabhAvane anusAra ja gati pAme che.' TIkArtha na mizraguNasthAne baMdha-udaya-sattA mizraguNasthAnavartI jIva tiryaMcAtrika, syAnadvitrika, durbhaga, dAsvara, anAdeya, anaMtAnubaMdhicatuSka,madhyasaMsthAna
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ catuSka, madhyasaMghayaNacatuSTha, nIcagetra, udyota, azubhavihAgati ane strIveda-A 25 prakRtine sAsvAdanane aMte baMdhaviccheda thavAthI tathA manuSya AyuSya ane devAyuSya -e be AyuSyane abaMdha hovAthI 74 prakRti bAMdhe che. tathA anaMtAnubaMdhi catuSka, sthAvara, ekenidraya, vikaleniyatrika-A 9 prakRtine udaya viccheda thavAthI, devAnupUrvI, narakAnupUrvI ane tiryaMcAnupUrvIne anudaya thavAthI temaja mizramehanIyane udaya thavAthI 100 prakRtine udaya hoya che, tathA sAsvAda pramANe 147 prakRtinI sattA hoya che. 4 aviratisamyagdaSTi guNasthAnaH yathokteSu ca tattveSu rucirjIvasya jAyate / nisargAdupadezAdvA samyaktvaM hi taducyate // 18 // gAthAtha - jIvanI, sarva kahelA tomAM svAbhAvika athavA upadeza AdithI je rUci thavI, te samyaktva. (1) nisaga samyakatva : bhAvArtha - saMjhipacendriya bhavya prANane pUrva bhavanA abhyAsa vizeSathI utpanna thayelA atinirmaLa guNayukta AtmAnA svabhAvathI jIvAdi padArthamAM je zraddhA thAya, te nisargasamyatva.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 (2) adhigama samyaktva H sadagurue upadezelAM zAstronA zravaNathI jIvAda padArthomAM je zraddhA thAya, te adhigamasamyaktva. siddhAMtamAM paNa kahyu` che ke; rucirjinoktatattveSu samyak zraddhAnamucyate / jAyate tannisargeNa guroradhigamena vA // jinezvarabhASita tattvAmAM rUci thavI te samyaktva kahevAya che, te zraddhA svAbhAvika paNa thAya ane gurunA prayatnathI paNa thAya che. avirata samyagdRSTinI vizeSatA :dvitIyAnAM kaSAyANA- mudayAdvatavarjitam / samyaktvaM kevalaM yatra taccaturthaM guNAspadam ||19|| gAthA :- bIjA apratyAkhyAnI kaSAyeAnA udayathI vratapratyAkhyAna rahita kevaLa samyaktva mAtra ja hAya, te ceAthuM guNasthAna kahevAya. bhAvAtha - avirata samyaSTi nAmanuM ceAthuM guNusthAna che. bhAga, vilAsa, sukha ane saiAdaryayukta kuLamAM utpanna thayela kArya puruSe nyAyathI dhana upArjana kareluM che, chatAM jugAra Adi durvyasanA AcaravAthI anyAya karyo tethI rAjyada'Da maLyA, abhimAna nAza pAmyuM, praca'Da koTavAlAe atyaMta viTaMbanA karI, evA puruSa
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 pitAnA vyasanathI utpanna thayela niMdya karma khoTuM che ema jANe che. temaja pitAnA kuLanA sukha, sauMdarya ane saMpadAne Irache che, chatAM koTavAle atyaMta viTaMbaNA karatA hovAthI sukhe zvAsa paNa laI zakato nathI. tema A jIva aviratapaNane kutsitakarma jevuM jANe che ane viratinA sukhanI atiabhilASA kare che, paraMtu koTavAla sarakhA apratyAkhyAnI 8SAnA udayathI vrata aMgIkAra karI zakatuM nathI. tethI vratarahita kevaLa samyagRSTipaNe ja A guNaThANe anubhave che. cethA guNasthAnanI sthiti, utkRSTA'sya trayastriMzatsAgarA sAdhikA sthitiH / tadardhapudgalAvarta-bhavaibhavyairavApyate // 20 // gAthAtha - avirati samyagdaSTi guNasthAnanI ukRSTa sthiti sAdhika 33 sAgaropama pramANa che, ane bhavya jIva ardha pudagala parAvarta saMsAra bAkI rahe tyAre A samyaktva pAme che. bhAvArtha - cethA guNasthAnanI sthiti sAdhika 33 sAgaropama kahI, te sarvArthasiddha Adi pAMca anuttara vimAnagata devanA AyuSyarUpa jANavI ane manuSyabhavanI adhikatA samajavI. . abhavyajIne A samyakatva prApta thatuM nathI. 1. A sthiti samyaphatvanI nahi paNa samyaktvaguNasthAnanI che, kAraNa ke samyakatvanI sthiti sAdhika 66 sAgaropama che jyAre samyaktvaguNasthAnanI sthiti sAdhaka 33 sAgarepama che. ahiM adhika sthiti kahI te dezanA pUrva koDa varSa samajavI te A rIte
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyagadaSTinA lakSaNo - kRpAprazamasaMvega-nirvedAstikyalakSaNAH / / guNA bhavanti paccite, sa syAtsamyaktvabhUSitaH // 21 // gAthArtha - jenA cittamAM dayA (kRpA) zAMtatA saMvega-nirveda ane Atiya A pAMca guNe che, te samyakatvathI alaMkRta che. bhAvArtha - (1) kRpA (dayA) dukhI jInA dukha dUra karavAnI cintA te dayA (anukaMpA.) (2) prazama - krodhAdinAM kAraNe utpanna thavA chatAM tIvra krodhano abhAva, te upazama. (3) saMvega - siddhirUpI mahelamAM javA mATe pagathIA samAna samyagUjJAnadarzanAdi mArgamAM utsAharUpa mekSane abhilASa, te saMvega. . (4) nirveda - atyaMta bibhatsa ane kutsita A saMsArarUpa baMdIkhAnAmAMthI nIkaLavAnI cAhanArUpa je kheda, te nirveda. pUrva bhave kaI jIve cAritra pALyuM, anuttaravimAnanuM AyuSya bAMdhyuM, mRtyu pAmatAM samakitaguNasthAna pAmI anuttaramAM gayo, tyAM 33 sAgaropamanuM AyuSya pUrNa karI pUrva koDa varSanA AyuSyavALo manuSya thaye, te cAritra laI uparanA guNaThANe caDe teTalo sarva kALa cothuM guNasthAna hoya che, te pahelAM ThuThuM, sAtamuM thAvata 11 muM gurusthAna hoya, te pachI paNa guNasthAna avazya parAvartana pAme che.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5) Astikya - sarvajJabhASita sarva bhAve nizcaya " jema kahyA che temaja che e rIte sarvokta bhAnuM astitva vicAravuM, te Astikya. samyagdaSTi guNasthAnavatAM jIvanI gati :kSAyopazamikI dRSTiH, syAnarAmarasaMpade / kSAyikI tu bhave tatra, triturye vA vimuktaye // 22 // gAthAtha-pazama samyakatva ane manuSyagati ane devagatinI saMpatti Ape che ane kSAyikadaSTi, jIvone te ja bhavamAM athavA trIje, cothe bhave mekSa Ape che. - TIkAtha-jIvanA amuka prakAranA pariNAma vizeSa te karaNa kahevAya. karaNe 3 prakAre che. (1) yathApravRttakaraNa, (2) apUrvakaraNa, (3) anivRttikaraNa, (1) yathApravRttakaraNa - je adhyavasAya vizeSathI AyuSya karma sivAyanA 7 1. kSayopazama samyagdaSTi ane kSAyikasamyakdaSTinI gati kahevAne uddeza choDIne A karaNanuM svarUpa kema kahyuM? evo prazna upasthita thAya, paraMtu A karaNa vigerethI prathama kSayopazamasamyaktva ane kSAyikasamyaktvanuM svarUpa kahI pachI bannenI gati kahevAze mATe A vyAkhyA viSayAMtara rUpa na samajavI.'
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 karmonI sthiti kaMIka jUna 1 keDAcheDI sAgaropama pramANe karI graMthisthAne Ave te adhyavasAyanuM nAma yathApravRttakaraNa : (2) apUrvakaraNa - pUrve prApta na thayelA evA je adhyavasAyathI ati gADha rAgadveSanA pariNAmarUpa graMthibheda kare, te adhyavasAyanuM nAma apUrvakaraNa. (3) anivRttikaraNa - | nivRtti vinAnA je adhyavasAyathI atiparama AnaMdadAyaka samyakatva prApta kare, te adhyavasAyanuM nAma anivRttikaraNa kahevAya. 1. apUrvakaraNathI graMthibheda karyA bAda anivRttikaraNamAM Avele jIva, avazya AgaLa vadhI samyaktva pAme che, paNa pAchA vaLa nathI, mATe anivRttikaraNanA adhyavasAya nivRtti eTale vyAvRtti rahita che (pAchA na vaLe. evA che.) athavA vyAvRtti eTale pheraphAra, A karaNanA adhyavasAya pheraphAra vinAnA che. kAraNa ke A karaNamAM je adhyavasAya pahelA samaye che te ja jAtinA adhyavasAya pahelA samayamAM AvelA sarva jIvonA sarakhA hoya che. bIje samaye paNa sarva jIvonA adhyavasAya eka sarakhA hoya che. A pramANe anivRttikaraNanA dareka samayamAM anukrame anaMtaguNa anaMtaguNa viruddha eka sarakhA adhyavasAya hoya che, te te samayamAM praveza karelA sarva zreNigata nA adhyavasAya paraspara sarakhA hoya che paNa pheraphAravALA detA nathI, te kAraNathI paNa A kAraNanuM anivRttikaraNa nAma che.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ haka zrI jinabhadragaNikSamAzramaNa mahArAje kahyuM che keaNtimkoddaakoddii savvakammANamAuvajjANaM / paliAsaMkhijja ime bhAgekhINe havai gaMThI // 1 // AyuSya vajIne sarve karmonI sthiti pApamanA asaMkhyAtamA bhAga nyUna eka kaDAcheDI sAgaropamanI thAya tyAre graMthisthAna prApta thAya che. gaMThitti a sutte tu, kkhaDaghaNarUDhagaDhagaMThivva / jIvassa kammajaNio, dhaNarAgadosapariNAmo // 2 // graMthi eTale karkaza,ghana, rUDha ane gUDha evI vAMsanI gAMTha samAna ane atyaMta dukhe bhedavA gya jIvanA karmathI utpanna thayela rAgadveSarUpa pariNAma. bhinnaMmi tammi lAbho saMmatAINasukhaheuNa so u / dulaMbhoparisama cittavidhAyAivigdhehiM // 3 // te graMthibheda thAya te ja mokSanA kAraNarUpa samya 1. karkaza eTale kaThora, ghana eTale aMdaranA bhAgamAM chidrarahita. rUDha eTale sukAI gayelI, gUDha eTale ukelI na zakAya evI. A pramANe vizeSAvazyakamAM zabdArtha jaNAvela che. 2. ahIM keTalAka graMthamAM vAMsanI gAMTha kahI che. kAraNa ke te bahu cIkaNuM hoya che, ane zrI vizeSAvazyaka vRttimAM balka Adi kASThavizeSanI gAMTha ema kahyuM che.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 phAdi guNanA lAbha thAya parantu parizrama ane cittanA vyAghAta Adi vidhnethI grathibheda thavA atidurlabha che. jA gaMThI tA paDhamaM gaThi samaitthau bhave bIaM / aniyaTTInAM puLa, samattavurajavaDe nIce / / 4 " graMthisthAnanI atinajIkamAM Ave tevA adhyavasAya, te yathApravRttakaraNa, graMthinA bheda thAya, tevA adhyavasAya te khInnuM apUrNAMkaraNa ane jIva samyaktva pAme tevA adhyavasAya te anivRttikaraNa kahevAya. traNa musApharanu* dRSTAMta jaha vA tinni maNUsA jaMti pahuM sahAvagamaNeNaM / kAlA ikkamabhIyA, turaMti patA ya do corA || 1 // da maggasammatthe, te ego maggao paDiniyatto / bIo gahio taio, samaikkato puraM patto ||2|| traNa manuSya svAbhAvika gatithI kAIka nagaramAM javAnI IcchAthI aTavImAM cAlavA lAgyA, nagaranA rastA ghaNA lAMbA hatA tethI saMdhyAveLA thaI jatAM rAtri paDaze ema bhayathI utAvaLe cAlyA, teTalAmAM mAgamAM be cAra maLyA, banne cAra mArganA kinArA upara zastra sahita ubhA hatA, te joIne eka puruSa manamAM atikSeAMbha pAmI DarathI te rastethI pAchA vaLyA, khIjA puruSane e ceArAe tyAM ja pakaDI lIdhA ane trIjo puruSa banne cArathI bhaya na pAmatAM temanI sAthe yuddha karI, harAvI ISTa nagare paheoMcyA.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35. aDavIbhavA maNusA, jIvA kammaThiI paho dIho / pAThI na maTTA, rAto ya ho vora rUA bhaggo Thii parivuDhDhI gahio puNo gaMThio gao taio / sammattapuraM evaM, joijjA tinni karaNAI / / 4 / / dRSTAMtane upanaya - saMsAra aTavI tulya che, traNa musAphare te(1) graMthisthAne AvI pAchA vaLI dIrgha karma sthiti baMdhakajIva. (2) graMthisthAnamAM rahenAra (dIrgha sthiti nahi vadhAranAra) jIva. (3) samyakatva prApta karanAra jIva. A rIte traNa prakAranA saMsArI ja jANavA. karmanI dIrgha sthiti te dIrdhamAga. graMthi te bhayasthAna. rAga-dveSa te be cAra jANavA. * tathA graMthideza sudhI AvIne punaH azubha pariNAmavALo thaI jeNe karmanI sthiti dIrgha karI, te corothI nAsI gayelA puruSa samAna. prabala rAga-dveSanA udayavALe graMthisthAnamAM rahenAra jIva be coroe grahaNa karela puruSa samAna. samyaggadarzanAdi guNa pAmela chava, te ISTa nagare
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahocelA trIjA puruSa samAna samaja. A rIte traNa karaNane upanaya traNa puruSanA dAMtathI samajavo. 1 ahiM upanayamAM jema keI traNa manuSya amuka nagare javA nIkaLyA nathI, paraMtu haMmezA potAnI bhUmimAM Ama-tema gamana kare che tenI samAnakaraNa sanmukha nahi thayelA paraMtu anAdi mithyAtva bhUmimAM ja sAmAnyathI hIna-adhikaa dhyavasAyamAM vartatA yathApravRttakaraNavALA saMsArI che jANavA tathA keI nagara pratye javAnI IcchAthI aTavInA mArgamAM prayANa karatA traNa manuSyo samAna karaNa sanmukha thayelA samyaphatvAbhimukhI mArgamAM AvelA viziSTa yathApravRttakaraNavALA saMsArI jI jANavA. kAraNa ke jIvane yathApravRttakaraNa anAdi kALathI paNa kaheluM che te A pramANe=A adI tA ghaTa e padanI vRnimAM. "anArika vAccha Ava6 sthisthAnaM tAta thai yathApravRttikaraNaM bhavati, karmakSapaNanibandhanasyAdhyavasAya. mAtramya sarvadeva bhAvAt, aSTAnAM karmaprakRtinAmudayaprAptanAM sarvadaiva kSapaNAditi. anAdikALathI prAraMbhIne jyAM sudhI graMthisthAna prApta thAya tyAM sudhI paheluM yathApravRttakaraNa heya che, kAraNa ke kama khapAvavAnA kAraNabhUta adhyavasAya sadAkALa heAya ja che, tethI udayamAM AvatI karma pravRtio sadAkALa kSaya pAmatI ja jAya che. A pramANe yathApravRttakaraNa karaNAbhimukha nahi thayelA ane karaNAbhimukha thayelA, baMne prakAranA mithyAdaSTi jIvone hevAthI daSTAMtamAM paNa svAbhAvika gamana karatA ane koIka nagaramAM javAnI IcchAthI gamana karatA ema be vizeSaNavALA traNa traNa manuSya kahyA che. karma prakRti AdimAM te samyaktvAbhimukha chane yathApravRttakaraNa antarmuhUrta kALanuM kaheluM che, paraMtu apekSApUrvaka baMne abhiprAya saMgata che.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 kIDInA dRSTAMtathI traNa karaNanI yojanA khiisAbhAviagamaNaM, ThANusaraNaM tao samuppayaNaM / ThANa ThANusire vA oharaNaM vA muiMgINa // 1 // khiigamaNaMpiva paDhamaM, ThANusaraNaM va karaNamaputvaM / oppayaNaMpiva tatto, jIvANaM karaNamaniaTTi // 2 // ThANuvvagaMThideso, gaThiyapattassa tattheva vatthANaM / oharaNaMpiva tatto puNo vi kammaThii vivaDDhI // 3 // keTalIka kIDIonI pRthvI upara svAbhAvika ADI avaLI gati hoya che. keTalIka kIDIo kASThanA khIlA upara caDelI hoya che, keTalIka kIDIe kASThanA khIlA upara caDIne pAMkha AvatA uDI janArI hoya che, keTalITa kIDIo khIlAnA mULa AgaLa ja bhamatI hoya che athavA paDI rahelI hoya che ane keTalIka kIDIo te khIlA upara na caDatAM pAchI vaLI gayelI hoya che. A pramANe jema pAMca prakAranI kIDIo kahI tema daSTAMta sAthe karaNanI yejanA traNa puruSonuM svAbhAvika gamana ane te svAbhAvika gamanathI graMthasthAna pAse AvI pahoMcavuM te yathApravRttakaraNa zIdhra gatithI corenuM ullaMghana karavuM ane coranA tAbAmAM na AvavuM te apUrvakaraNa. ISTa samyaktvarUpa nagare javuM te anivRttikaraNa. A bhAvArtha zrI vizeSAvazyakanI vRttine anusare che.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 38 traNa karaNanA saMbaMdhamAM paNa pAMca prakAranA ja hoya che. te A pramANe je kIDIo pRthvI upara game te sthAne ADI avaLI bhamyA kare che tenA jevuM sadAkALa svabhAvathI pravartatuM paheluM yathApravRttakaraNa jANavuM je kIDIo kASThanA khIlA upara caDelI che tenA samAna bIjuM apUrvakaraNa jANavuM. je kIDIo pAMkha AvatAM khIla uparathI uDI gaI che tenA jevuM trIjuM anivRttikaraNa jANavuM. (kAraNa ke anivRttikaraNanA baLathI mithyAtvathI uDIne samyagdaSTi guNasthAne javAya che.) tathA khIlAnA mULa AgaLa ja je kIDIo bhamyA kare che, paraMtu dUra jatI nathI temaja khIlA upara paNa caDatI nathI te kIDIonA samAna graMthi nahi bhadelA-grathi pAse rahelA ja jANavA, kAraNa ke A jI graMthinI pAse ja AvI rahelA che, (teo karmanI dIrgha sthiti paNa karatA nathI tema apUrvakaraNa paNa pAmatA nathI.) tathA je kIDIo kASThanA khIlAthI ghaNe dUra pAchI cAlI gaI che tenA jevA graMthithI pAchA vaLI gayelA jIve jANavA. kAraNa ke teo te have prathamanI jema karmanI dIrghasthiti bAMdhanArA ane game tyAM bhramaNa karatA hoya che.' 1. A pAMca prakAranI kIDIonA draSTAMtane bhAvArtha vizeSAvasthAnI vRttine anusAre lakhyuM che.
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 A pramANe jIva yathApravRttakaraNathI graMthisthAna sudhI AvIne, apUva karaNathI graMthibheda karIne, kAika jIva mithyAtvanA puddagala samUhanA bhAga karIne mithyAtva, mizra ane samyaktva e traNa puMja (vibhAga) kare che. tyArabAda anivRttikaraNathI vizuddhi pAmelA jIva udayamAM Avela mithyAtvanA kSaya thatAM ane uyamAM nahi Avela mithyAtvanI upazAnti thatAM kSayApazama sabhya prApta kare che. siddhAMtamAM kahyuM che ke ', pAvaMti khaveUNaM, kammAI ahApavattakaraNaM / uvalanAeNa kahamavi, abhinnapuvvaM tao gaMThi // 1 // taM girivaraM ca bhitu, apuvvakaraNuggavajjadhArAe / aMtomuhuttakAlaM, gaMtuM aniyaTTikaraNami // 2 // paisamayaM sujjhato, khaviu kammAI tattha baMhuyAI / micchattaMmi uinne khINe aNuaMmi uvasaMte // 3 // pata ane nadInA jaLathI ghasAtA paththaranA nyAye yathApravRttakaraNathI karmonI dIrgha sthiti khapAvI, pUrve nahi bhedAyelI evI graMthinA sthAne Ave che. tyArabAda apUrNAMkaraNurUpa atiugra vajranI dhArathI antarmuhamAM te graMthine bhedI, anivRttikaraNa pAmI, pratisamaya vizuddhimAM vadhatA tyAM ghaNA krama khapAvI, udayamAM Avela mithyAtvanA kSaya thatAM ane udayamAM na
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 Avela mithyAtvanA upazama thatAM, sa'sArarUpI grISmaRtuthI tapelA jIva, jema caMdanarasanA vilepanathI ati sukha pAme tema anivRttikaraNanA aMte tethI paNa ati utkRSTa sukha ApanAra evuM samyaktva pAme che. vaLI paNa siddhAMtamAM kahyu* che ke - apuvvakayatipuMjo, micchamuiNaM khavitta aNuinaM / uvasAmiya aniyaTTI - karaNao paraM khaovasamI // 1 // apUrNAMkaraNathI traNa 'puja karelA jIva, udayamAM Avela mithyAtvanA kSaya karIne ane ucamAM na Avela mithyAtvanA upazama karIne anivRttikaraNathI AgaLa (anta) kSaye pazama samyagdaSTi thAya che. tyArabAda je jIvAne kSApazama samyaktva utpanna thayuM che, te manuSya ane devanI RddhinuM kAraNa bane che. kSApazama samyaktva devane manuSyagati ane manuSyane devagati Ape che. tathA apUrvakaraNathI ja traNapuMja karyA hAya, evA jIvane cAthA guNasthAnathI kSAyika samatinA prAraMbha thatAM 1. ahIM anumatipujJo e pAThamAM anupa nA a" " pUrve nathI karela " e pramANe na karatAM adhikArane anusAre " apUrvakaraNathA karela che traNa puMja jeNe" e pramANe atha karyo che. puna: jyAM jyAM apUrvakaraNathI traNa puMja karavAnuM kahyu* hAya, tyAM tyAM siddhAMtaneA abhiprAya che-ema jANavuM. kAraNu ke kAma mathikA apUrNAMkaraNamAM tripu jakaraNa mAnatA nathI.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 cAra anantAnubaMdhi tathA mithyAtva-mizra ane samyaktva e traNe pu'janA kSaya thavAthI kSAyika samyaktva utpanna thAya che. A kSAyika samyaktva jo pUrve AyuSya na khAMdhyuM hAya, tA te bhavamAM ja mAkSa Ape che. ane AyuSya bAMdhyA pachI kSAyikasamyaktva thayu. hAya, tevA jIvane trIjAbhave mekSa Ape che ane je jIve asaMkhya varSAyuSyavALA yugalikAnuM AyuSya bAMdheluM hoya, tA tevA jIvane ceAthe bhave mAkSa Ape che. siddhAMtamAM kahyu che ke Hmicchaa ikkhae khaio, so sattagakhINo baddhAu / cautibhavabhAvimukkho, tabbhava siddhI a iaro a // 1 // mithyAtvAdi sAta prakRtie kSaya pAmatAM, te jIva kSAyikasamyagdaSTi kahevAya, paNa jo pUrve khAMdhelAM AyuSyavALA te jIva hoya, tA khIjI prakRtioneA kSaya na karatA kSAyika samyagdRSTipaNe ja rahe che ane ceAthe bhave athavA trIje bhave meAkSa pAme che ane pUrve AyuSya na khAMdhyuM. hAya, evA jIve jo sAta prakRtie kSaya karI hoya, tA te te ja bhavamAM meAkSa pAme che, avirati samyagdaSTi jIvanu` kabya - deve gurau ca saMghe ca sadbhakti zAsanonnatim / atrato joyeya, sthitastuthai muLAye rA
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 gAthA:- cAthA guNasthAnamAM rahelA jIva, vrata rahita che tA paNu deva-guru ane saMghanI uttama bhakti tathA zAsananI unnati tA kare ja che. bhAvArtha :- cAthA guNasthAnamAM rahelA jIva, deva- guru ane sauMghanI pUjA, namaskAra ane vAtsalyarUpa uttama bhakti tathA zAsana prAvanA kare che. kAraNa ke zrAvakAmAM paNa prabhAvakapaNu hAya che athavA prabhAvaka zrAvaka paNa hAya che. siddhAMtamAM kahyuM che ke : jo avirao vi saM bhatti titthunna sayA kuNai / avirayasammadiTThI pabhAvago sAvago so vi // 1 // je jIva vratAdvi rahita haiAvA chatAM paNa, sadAkALa saghanI bhakti ane tIthanI unnati kare che, te avirati sabhyaSTi paNa prabhAvaka zrAvaka kahevAya che. avirata samyagdaSTi guNasthAnavat jIva, tItha karanAmakama, deva AyuSya ane manuSya AyuSya e traNa prakRti (mizra guNasthAnanI apekSAe adhika) bAMdhatA haiAvAthI 77 prakRtinA kha'dhaka che. tathA mizra mehanIyanA udaya viccheda thavAthI ane cAra AnupUrvI tathA samyaktva mAhanIya e pAMcanA udaya thavAthI 104 prakRtinA udayavALA che. tathA (ahiMthI upazamaka ane kSapaka evA e jIvanAM bheda paDavAthI) upazamaka jIvane 4 thI 11 guNasthAna sudhI
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 148 prakRtinI sattA hoya che ane kSepakane te pratyeka guNasthAne judI judI sattA kahevAze. 5 dezaviratiguNasthAna - pratyAkhyAnoya dayAddeza-viratiyaMtra jAyate / tacchrAddhatvaM hi dezona-pUrvakoTigurusthitiH // 24 // gAthAtha - trIjA pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanA udayathI dezathI vrataniyamAdi utpanna thAya che, te dezavirati guNasthAna (zrAvakapaNuM) kahevAya ane tenI sthiti utkRSTathI dezonara pUrva keDa varSa pramANa che. bhAvArtha- samyaktva sahita jJAna hovAthI tevA samyajJAnathI utpanna thayela vairAgyanI vRddhithI jIva jo ke sarvaviratinI IcchA kare che, paraMtu sarvaviratine ghAta karanArA pratyAkhyAnAvaraNa krodhAdi kaSAyonA udayathI sarva 1. kSepakane judI sattA 48 mI gAthAthI kahI che mATe ahIM kahI nathI, 2. sAmAnyata: 8 varSanI vaya thAya tyAre ja dezavirati athavA sarvaviratinA pariNAma prApta thAya, e niyama hevAthI tathA utkRSTathI pUrvakroDa varSanA AyuSyavALA manuSya-tiryaMcane dezavirati prApta thaI zakatI hevAthI, te 8 varSa jUnA pUrva koDa varSanI sthiti kahI che. ahiM 84 lAkhane 84 lAkha guNI punaH 1 keDathI guNatAM 1 pUrva koDanA 7056 000000000000000000 varSa thAya che.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ virati aMgIkAra karavAnuM sAmarthya utpanna thatuM nathI, paraMtu jaghanya-madhyama ane utkRSTa e traNa prakAranI dezavirati ja utpanna thAya che. tyAM AkuddhithI thatI jIvahiMsAdine tyAga karavAthI, maghamAMsAdi mahAabhaNyanA tyAgathI ane paMcaparameSTi namaskAra smaraNa mAtrane niyama dhAraNa karavAthI, jaghanya dezavirati gaNAya che. siddhAMtamAM paNa kahyuM che keaauttttisthuulhiNsaai, majjamAMsAicAio / jahanno sAvao hoi, jo namukkAradhArao // 1 // A AdithI thatI sthala hiMsAdinA tathA madyamAMsAdinA tyAgapUrvaka, je jIva namaskAra mAtra gaNavAnA niyamane dhAraNa karanAra heya te jIva jaghanya zrAvaka kahevAya. tathA azudrAdi zrAvakanA 21 guNa athavA nyAyasaMpanavibhava ItyAdi je dharmanI yegyatA prApta karAvanAra che tevA mArganusArapaNAnA guNethI vyAsa, gRhasthane lAyaka SaTkarmamAM tatpara ane bAra vratanuM pAlana karanArA sadAcAra yukta evA zrAvaka, madhyamadezaviratidhara kahevAya che. siddhAMtamAM paNa kahyuM che ke, dhammajuggaguNAinno cha kammakArao jIvo / gihattho ya sayAyAro sAvao hoi majjhimo // 1 // 1. jANuM joIne saMka95 buddhipUrvaka je hiMsA karavI te AkuTiMhisA kahevAya,
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 dhama pAmavAnI caiAgyatAvALA cuNeAthI vyAsa, SaTkama ane sadAcArI AcaranAra, bAra vrata dhAraNa karanAra evA gRhastha, madhyamazrAvaka hAya che. sacitta AhAranA tyAga karanAra, haMmezAM ekAsaNuM karanAra, zreSTha brahmacaya vrata pALanAra ane mahAvrata aMgIkAra karavAnI IcchAthI gRhavyApAranA tyAga karanAra evA zrAvakane utkRSTadezavirati hAya che. siddhAMtamAM paNa kahyuM che ke-- ukkoseNaM tu saDhou, saccittAhAravajjao / egA saNa bhoIa, baMbhayArI taheba ya // 1 // sacitta AhAranA tyAga karanAra, ekAsane bheAjana karanAra temaja prAcArI hAya te utkRSTazrAvaka che. A pramANe je guNasthAnamAM traNe prakAranI dezavirati ja hAya, te spaSTa rIte zrAvaka ja gaNAya. te zra vakapaNAnI utkRSTa sthiti dezeAna pUrva kroDa varSa pramANa che. bhASyamAM kahyu che ke-- chAvaliaM sAsAyaNa, samahi atitcIsasAgaraca utthaM / desUNa puvvakoDI, paMcamagaM terasaM va puDho // 1 // sAsvAdananI utkRSTa sthiti 6 AvalikA, cothA guNasthAnanI utkRSTa sthiti kaMIka adhika 33 sAgaropama ane pAMcamA tathA temA guNasthAnanI utkRSTa sthiti dezeAnapUva kroDa varSa che.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 dezavirati guNasthAne dhyAnasaMbhavaaarttN raudraM bhavedatra, mandaM dharmyaM tu madhyamam / SaTkarmapratimAzrAddha vratapAlana saMbhavam ||25|| gAthA :- dezivazita guNasthAnamAM Artta dhyAna ane raudradhyAna mAM hoya che ane zrAvakanAM SaTkama, 11 pratimA ane 12 vratanA pAlanathI utpanna thayeluM je dhama dhyAna te madhyama hAya che. bhAvArtha :- A dezivarati guNasthAnamAM aniSTasaceAga, iviyeAga, rAga ane nidAna saMbaMdhI cAra prakAranuM A dhyAna tathA hiMsAmAM AnaMda raudradhyAna, mRSAvAda Ananda raudradhyAna, cerImAM AnaMda raudradhyAna ane saMrakSaNamAM Anada raudradhyAna-A 4 prakAranuM raudra dhyAna maMda hAya che. dezivarita pariNAma jema aSika-adhikatara hoya che, tema-tema A dhyAna ane raudradhyAna madya mada hoya che ane dezavirati jema adhika-adhikatara hoya tema dharma dhyAna madhyama tA paNa adhikAdhika hoya che paraMtu dezazivatimAM utkRSTa dharma dhyAna na hAya. ane jo A guNasthAnamAM ja utkRSTa dharma dhyAna pariNamI jAya, teA bhAvathI sarvavirati ja prApta thAya che. dezaviratigata dharma dhyAnanuM svarUpa - Saka, pratimA ane zrAvakannatanA pAlanathI utpanna thayela dharma dhyAna hAya che.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 SaTakama - devapUjA vigere cha Avazyaka kRtya. kahyuM che kedevpuujaa gurupAstiH, svAdhyAyaH saMyamastapaH / / dAnaM ceti gRhasthAnAM, SaT karmANi dine dine // 1 // devapUjA-gurubhakti-svAdhyAya -saMyama-tapa, ane dAna e gRhasthane dararoja karavA yogya cha kRtya che" pratimA :- abhigraha vizeSa-amuka prakArano abhigraha te pratimA kahevAya, te darzanapratimA vigere 11 che. kahyuM che kedsnnvysaamaaia-poshpddimaa ababhasaccitte / AraMbhapesaudicha, vajae samaNabhUe a // 1 // 1 darzanapratimA, 2 katapratimA, 3 sAmAyika pratimA, 4 pauSadhapratimA, 5 kAryotsarga pratimA, 6 brahmacarya pratimA, 7 sacittavarjanapratimA, 8 AraMbhavajana pratimA, 9 pregyavarjanapratimA, 10 uddiSTavarjanapratimA, 11 zramaNabhUtapratimA tathA pAMca aNuvratAdi 12 prakAranAM zrAvakanA vrata che. te saMbaMdhamAM kahyuM che ke - pANivahamusAvAe, adattamehUNapariggahe ceva / disibhogadaMDasamaIa, dese posaha taha vibhAge / "1 zUlaprANAtipAtaviramaNa. 2 skUlamRSAvAdaviramaNa, 3 sthUla adattAdAna viramaNa, 4 thulamaithunaviramaNa, 5 sthalaparigrahaviramaNa (parimANa), 6 digya viramaNa (parimANa), 7 gopagaviramaNa (parimANa),
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 anarthadaMDaviramaNa, 9 sAmAyika, 10 dezAvagAsika, 11 pauSadha, 12 atithisaMvibhAga-AbAra zrAvakanA vrata che. A SaTakarma 11 pratimA ane 12 zrAvakavratane vistAra bIjA graMthethI jANa tathA e SaTakarmAdi AcAronuM pAlana karavAmAM je dharmadhyAna saMbhave, te karma-pratimA-zrAddhavrata pAlanathI saMbhavatuM dharmadhyAna kahevAya. dezavirati guNasthAnamAM vate jIva cAra apratyAkhyAna kaSAya-manuSyatrika-prathamasaMghayaNa ane hArikadvika A 10 prakRtine baMdhaviccheda (4 thA guNasthAnane ate) thavAthI 67 prakRtine baMdhaka hoya che. cAra apratyAkhyAnIkaSAya-manuSyAnupUrvI, tiryaMcAnu pUrvI, narakatrika, devatrika, vaikriyadrika, darbhAgya, anAdeya, apayaza-e 17 prakRtine udaya viccheda thavAthI 87 prakRtine udayavALo hoya che. ane 138nI sattAvALe (148 nI sattAvALa) hoya che. 1 chApelI pratanI vRttimAM "gaseffdharAta sattA mati A pATha pramANe 138 nI sattA kahI ne abhiprAya vicAravA yogya che. kAraNa ke 23 mI gAthAnI vRttimAM paNa 4 thI 11 sudhInA guNasthAnamAM 148 nI sattA kahI gayA chIe, jo ke 138 nI sattA kahI hoya to paNa 148 nI sattA gaNI zakAya che, kAraNa ke e zarIranAmakama mAtra gaNIne 15 baMdhana ane saMdhAtana na gaNe to 138 thAya, ane 5 saMdhAtana tathA 15 baMdhana ja gaNe to 148 nI sattA gaNAya. ahIM je paThabheda che te ja vicAravAne che, baMne rIte arthabheda nathI ja. manuSyAnupUrvI ti apayaza , devavi
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 pramattAdi sAta guNasthAnAnI sthiti ataH paraM pramattAdi guNasthAnaka saptake / antamuttama, pratye gavitA sthiti rahyA gAthA :- dezivarati guNasthAnathI AgaLanA pramatta-apramatta-apUva karaNa-anivRttikaraNa-sUmasa parAya upazAMtameAha ane kSINameAha e sAta guNasthAnAnI pratyekanI utkRSTa sthiti ekeka antarmuhUtta pramANa che. bhAvArtha :- pramatta apramatta e maLIne krezana pUrvakreDanI che. tema khIjA pAMca guNasthAna mATe nathI. te guNasthAnanI sthiti sarva maLIne paNu aMta hRttanI ja che. * 6. pramattaguNasthAna > kaSAyANAM caturthAnAM vratI tIvrodaye sati / bhavetpramAdayuktatvAtpramattasthAnago muniH ||27|| gAthAtha:- cAthA sa javalana kaSAyAnA tIvra ucathI suni pramAdayukta thAya che. tethI tevA suni pramattaguNasthAnavartI kahevAya che. bhAvArtha : sarvavirativata sAdhu pramattaguNasthAnavartI hevAya. munine ahiMsAddhi mahAvratA vidyamAna hovAthI vratI kahevAya. e muni pramAdayukta thAya che mATe pramatta kahevAya che.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramAdane pAMca prakAra che:- 1. mA, 2. viSaya, 3. kaSAya, 4. nidrA, pa. vikathA.. A pAMca prakAranA pramAde jIvane saMsAramAM pADe che. A pAMca pramAda sahita thavAthI muni pramatta kahevAya. ane pramAda, saMjavalana nAmanA cethA kaSAnA tIvra udayathI thAya che. ; tAtparya e che ke" jayAre mahAvratadhArI evA muni mahAtmAne paNa saMjavalana kaSAyane tIvra udaya thAya, tyAre avazya antamuhUrta kALa sudhI pramAdIpaNuM thavAthI te muni pramAdI kahevAya che. ane je amuhUrta kALathI paNa adhika pramAdIpaNuM rahe, te pramattaguNasthAnathI nIce paDe che. ane je antarmuhUthI adhika kALa apramAdIpaNuM rahe, te apramattaguNasthAnathI upara caDe che. chaThThA pramattasaMyata guNasthAne dayAna saMbhava - astitvAnokaSAyaNA-matrArtasyaiva mukhyatA / AjJAvAlaMbanopeta-dharmadhyAnasya gauNatA // 28 // gAthArtha - pramattaguNasthAnamAM, paNa nekaSAyane uMda hevAthI AdhyAnanI ja mukhyatA che ane AjJAvicodinA AlaMbanavALA dharmadhyAnanI gaNatA che. bhAvArtha :- pramattaguNasthAnamAM mukhyatA A dhyAnanI ane upalakSaNathI raudradhyAnanI paNa che. kAraNa ke * * *
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51. hAsyAdi 6 (hAsya-ti-aratizoka-bhaya-jugupsA) temaja hAsyApArInAmu e padamAM Adi pada hevAthI vedAdi traNa vedonuM astitva hevAthI AraM-zaidra dhyAnanI mukhyatA che. . AjJAvicaya-apAyavicaya-vipAkavicaya ane saMsthAna vicaya-e cAra prakAranA AlaMbana te AjJAdi AlaMbana kahevAya ane AjJAdi AlaMbana sahitanuM gharma che AjhAdyAlaMbanopeta dharmadhyAna kahevAya. tevA eMdhAnanI ahiM gaNatA che. dharmadhyAnanA cAra prakAro - 1. jinezvaranI AjJAnuM citavana 2. apAyanuM (sAMsArika kaSTonuM) citavANa 3. vipAkanuM (karmaphaLanuM) citavana 4. saMsthAnanuM (lekhAkRtinuM) ciMtavana A pramANe dayanA (dhyAna karavA yo hanI; bhedathI A dharmadhyAna cAra prakAranuM che. cAra bhedane vizeSArtha 1. sarvane abAdhita evI AjJAnuM, mukhyatAe tatvathI padArthonuM ciMtavana karavuM, te AjJAvicaya dhama dhyAna 2. rAgadveSa Adi kaSAthI thatAM apAnuM-kaNonuM ciMtavana karavuM, te apAyavicaya dhamayAna,
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 3. pratisamaya utpanna thatAM vicitra evA karmaphaLane udaya vicAra, te vipAkavicaya dharmadhyAna 4. utpAda, vyaya ane pravarUpa anAdi anaMta sthitivALA lekanI AkRtinuM citavana karavuM, te saMsthAnavicaya dharmadhyAna. - A pramANe A guNasthAnamAM pramAdIpaNuM hovAthI AvicayAdi dharmadhyAnanI gauNatA che. pramatta guNasthAne nirAlaMbana yAnane niSedha - yAvatpramAdasaMyuktastAvattasya na tiSThati / dharmadhyAnaM nirAlambamityucurjinabhAskarAH // 29 // gAthAtha- sAmAnya kevaLImAM sUrya samAna zrI jinezvara bhagavate kahe che ke, sAdhu jyAM sudhI pramAda yukta che, tyAM sudhI nirAlaMbana dhyAna TakatuM nathI. bhAvArtha - pramatta guNasthAnamAM madhyama dharmadhyAnanI paNa gaNatA kahI che, te tyAM nirAlaMbana evA utkRSTa dharmadhyAnane saMbhava kevI rIte hoya? arthAt nirAlaMbana dharmadhyAna na ja heya. Avazyaka kriyAo cheDI, lekamAM moTA thavAne prayatna je kare che, te sarva ceSTA sAmrAjJAnI ajJAnatA sUcave che. pramAdyAvazyakatyAgAnizcalaM dhyAnamAzrayet / yo'sau naidAgarma jaina, veci mithyAtvamohitaH // 30 // gAthAtha:- pramAdI evA je jIvo, Avazyaka
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiyAone tyAga karI nirAlaMbana dhyAnane Azraya kare che, te ja mithyAtvathI mAhita thayelA hevAthI zrI jinezvarabhagavAnanA siddhAntanuM tatva jANatA nathI. bhAvArtha-je sAdhu pramAdayukta hevA chatAM paNa sAmAyika vigere SaDAvazyaka je sAdhaka anuSThAna che, tene tyAga karIne nirAlaMbana dhyAnane Azraya kare che, te mithyAtvathI mohita thavAthI sarvajJabhASita siddhAMtane jANa ja nathI. kAraNa ke e sAdhu vyavahAra kriyAne Adarate nathI ane nizcayane pAmate paNa nathI. zrI jinezvarabhASita siddhAtanA tatvoe te vyavahArapUrvaka ja nizcaya sAdhavA gya che. siddhAntamAM kahyuM che ke jai jiNamayaM eva jahA, tA mA vavahAra nicchae muaha / vavahAranaucchee, ticchucchemo jao bhajio // 1 // je jaina siddhAMtane jANatA hoya, te tuM vyavahAra ane nizcaya e bene na choDIza, kAraNa ke vyavahAranayane viccheda thatAM tIrthane-jenazAsanane paNa viccheda thAya che.. ahIM daSTAMta A pramANe jema potAne ghera haMmezAM halakuM bhajana karanArA evA keI puruSane keIe jamavAnuM netaruM ApyuM, tyAM keI vakhata na khAdheluM evuM apUrva miSTAnna khAdhuM, tyArathI mAMDIne te puruSa te miSTAnnanA svAdanA rasanI lepatAthI pitAnA gharanuM halakuM bhojana svAdarahita hovAthI jamate
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 nathI, ane atyaMta duHkhathI prApta thaI zake tevA miSTAnnanI abhilASA kare che, te pitAnA gharanuM halakuM bhajana paNa nahi karavAthI ane miSTAnnane paNa nahi pAmavAthI bane bhejananA abhAve duHkhI thAya che. daSTAMtane upanaya : kadAgrahathI grahita eve jIva pramattaguNasthAnamAM sAdhavA gya ane sthUla puNyanI puSTinuM kAraNa je SaDAvazyaka vagere kakArI kriyAkAMDa che, tene karatA nathI ane keIka vakhata apramattaguNasthAnamAM prApta thavA gya nirvikalpa manathI utpanna thayelI samAdhirUpa nirAla bana dhyAnane amRta sakhe aMza pAmyuM hoya tethI, te amRta sarakhA nirAlaMbana dhyAnanA aMzathI utpanna thayela parama AnaMda sukhane ApavAda maLavAthI pramattaguNa sthAnamAM karavA gya SaDAvazyaka vigere kriyAkAMDane halakA bhejanatulyamAnate te kriyAkAMDa sAdhate nathI ane prathama saMghayaNa vigere tathAvidha saMganA abhAve miSTAnna AhAra sarakhA nirAlaMbana dhyAnane paNa pAmate nathI, A rIte ubhayabhraSTa thavAthI nizcaya duHkhI thAya che. tathA paramasaMvegarUpI parvatanA zikhara upara ArUDha thayelA pUrvakALanA muni mahAtmAoe paNa nirAlaMbana 1. zUlapuNya eTale je puNyane baMdha AtmAne thavA chatAM te puNyabaMdha te AtmAne saMsAramAM rakhaDAvavAnA kAraNavALo na hoya paraMtu mekSanA sAdhanomAM anukULatA meLavI ApanAra heya, tevo sthUla nayanI apekSAvALA puNyabaMdha te sthUlapuNya che,
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 55 dhyAna sAdhavAnA maneAratha mAtra karelA zAstramAM sabhaLAya che ane te sabaMdhamAM te pUrva maharSioe A pramANe kahyuM che, ke : " cittanI vRttio rAkavApUrNAMka indriyeAnA samUhane vaza karI tathA jatA-AvatA pavanane (zarIranI aMdara rahelA vAyunI gatine) rAkI athavA zvAsAvAsa sakha dhI jatA-AvatA pavana rokI ane dhairya aMgIkAra karI. meAkSane mATe pa kAsane besI vidhipUrvaka keAI parvatanI zUnya guphAmAM rahI, koI vastu upara eka dRSTi sthApI, mAre keI vakhata AtmasvarUpanI sanmukha rahevu. ceAgya che. hai prabhu ! cittavRttinizrcala thatAM rAgAdi avidyA ane mada zAMta thatAM, indriyA vikAra rahita thatAM, bhrama utpanna karanAra ajJAnarUpa aMdhakAranA nAza thatAM, parama Anada pragaTa thatAM ane jJAnarUpa sUryanA vikAsa thatAM vanamAM rahelA evA mane vanapazue 1prazasta AzayavALA kayAre joze zrI suraprabha AcArya mahArAja kahe che ke he prabhu! tArA siddhAMtanA uttama jJAnathI nila evI vANIrUpa auSadhathI huM rAga-dveSAdvi rAgone dUra karI mAkSamAga ne anukULa evI mahAn samAdhirUpa lakSmI kayAre upArjana karIza? 1. ahIM kahevAnA bhAvArtha e che ke huM evI sthitimAM kacAre AvuM ke krUra evA sahAdi vanapazuo paNa mane tene yAdi pariNAmavALA thaI jAya !
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 haramAtAM rAgAdi dravyonuM vAraMvAra bhakSaNa karatA evA dhyAnarUpI agninI sAkSIe zarIrane paNa nAza thatAM pAchaLa AvanArI kevalajJAnarUpa lakSamI mArI strI kyAre thaze? zrI hemacandrasUri mahArAja paNa kahe che ke "vanamAM padmAsane beThelA ane kheLAmAM rahelA mRganA bALakavALA evA mane, mRganA TeLAnA adhipati vRddha mRge mArA sukhane kayAre suMghaze?" (kahevAne tAtparya e che ke huM samApithI calAyamAna na thauM e vakhata kyAre Avaze?) zatru tathA mitramAM, tRNu tathA ratnamAM, suvarNa tathA paththaramAM, maNi tathA mATImAM ane mekSa ane saMsAramAM huM tulya mativALe kyAre thai? vastupALa manIe paNa bhAvanA bhAvI che ke he A AdIzvara bhagavAna ! saMsA2vyavahArathI virakta cittaLa, akartavyanI vArtA choDI nirmaLAnathI traNekanA sApane te, zrI zatruMjya parvatanI ati uDI gahana guphAmAM besele, huM yanA abhimAna rahita evuM mana jyAre pAmIza? (abhimAna rahita manavALe kyAre thaIza?) he sthAmina ! giranAra parvatanI suMdara guphAnA pUNAmAM racelA AsanavALe (beThele) ane pratyAhAra1. abhidhAna ciMtAmaNimAM kahyuM che, ke pratyAhAra eTale viSaya vikAramAMthI Idrine pAchI kheMcavI athavA prANAyAmane eka sthAnathI bIje sthAne vAyu kheMcavA 25 je pahelo bheda te pratyAhAra, kahyuM che ke sthAnA sthAnAnAtorA kAyadAH prati: nAbhiAdi sthAnamAM sthira karelA vAyune hRdayAdi sthAnomAM kheMcIne laI ja te pratyAhAra kahevAya.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 : rUpa tyAgavRttithI manohara tathA kallolathI capaLa evA manane saMvRtta karatA huM' candra ane sUryanA kiraNeAnA prakAzamaMDala sarakhI krAntivALA tathA jJAnarUpa parama AnaMdanI urmitara geAthI DhaDhAyelA evA Apane sAkSAt kathAre joIza ? anya i'nIya zAstrAmAM bhartuharie kahyuM che kegaMgAnadInA kinAre, himAlaya parvatanI zilA upara, padmAsana racelA, brahmajJAnanA abhyAsanI vidhithI yAganiThThA pAmelA (samAdhithI nidvArahita ceSTAvALA ) evA mArA sudivase kayAre Avaze ke, je divase vRddha hariNA niHzaMkapaNe mArA zarIrane pAttAnAM ziMgaDA kha'javALI vinAda pAmaze ? ( arthAt hu' evA samAdhistha kayAre thaIza ke hariNA mArA zarIrane DhuMDhAnI mAphka samajI peAtAnAM ziMgaDA ghasI khaMjavALa maTADI Ana' pAme.) tathA sarvasvanA tyAga karIne atyaMta dayAthI pUrNa - hRdayavALA ane gurue kahelA tattvanA jaeka zaraNavALA evA ame pavitra araNyamAM udaya pAmelA zaradaRtunA caMdravALI rAtrine sAMsArika viSayavRttinA pariNAmane vicAratAM kyAre pasAra karIzuM? A pramANe jainadana ane anyadarzananA prasiddha puruSAe paNa paramAtmAnuM svarUpa jANavAnA mAtra manoratha ja karelA che ane leAkamAM manerathA duSkara vastuonA ja hAya che, paraMtu sulabha vastunI prAptinA maneAratha mAtra na heAya, kAraNu ke je kAI haMmezA miSTAnna AhAranu' bheAjana karatA
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ heya, te miSTAnna AhAranA manoratha karatuM nathI, temaja keIpaNa manuSya vizALa sAmrAjyanuM pAlana karate heya, te "huM rAjA kayAre thaIza" ema vicArate nathI. kahevAnuM tAtparya e che ke, parama saMvegane prApta thayelA evA pramattaguNasthAnamAM rahelA vivekI munioe vAraMvAra apramattadazA pAmavA chatAM paNa zuddha paramAtmasvarUpa pAmavAnA ane jANavAnA mArathe avazya karavA, paraMtu Sakarma ane paDAvazyaka vagere kriyAkAMDane tyAga na kara. .. zAstramAM paNa kahyuM che ke - yegIe kalpalatA samAna samatA pAmIne samatAmAM rahelA teo sadAcAramayI bAhyapravRtti avazya kare che. paraMtu yoganA AgrahathI vyApta thayelA je jIve sadAcArathI vimukha thaI jAya che, te jIvone ega prApta thatuM nathI eTaluM ja nahi paraMtu te jaDa AtmAone leka paNa prApta thatuM nathI. (AlekanA sukhathI paNa bhraSTa thAya che athavA leka eTale saddagati paNa pAmatA nathI.) pramatta munionuM kartavyatsmaadaavshykaiH kuryAt , prAptadoSanikRntanam / vAvamAniyAna-makamarapuLAtrita rUzA gAthAtha-jyAM sudhI apramattaguNasthAnathI sAdhya evuM zreSTha sthAna prApta na thAya, tyAM sudhI prApta thayelA doSane AvazyakAdi kriyAothI kSaya karo.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ / 59 bhAvArtha -apramattaguNasthAne jyAM sudhI sAdhya evuM nirAlaMbana dhyAna prApta na thAya tyAM sudhI divasarAtri vagere saMbaMdhI sevelA aticAranA prAyazcitta mATe Avazyaka kriyAo karavAnI che. * chaThA pramattaguNasthAne baMdha-udaya sattA - dezaviratiguNasthAne je 67 prakRtine baMdha kahyo temAMthI 4 apratyAkhyAna kaSAyano baMdha viracheda thavAthI pramattaguNasthAne 63 prakRtine baMdha hoya che. tathA tiryaMcagati, tiryacaAyuSya, nIcagetra, udyota ane 4 pratyAkhyAna kaSAya-e ATha prakRtine udaya-viccheda thavAthI ane AhAcchaddhikano udaya thavAthI 81 prakRtine udaya hoya che. tathA 138 nI sattA hoya che. (138 nI sattA kahI paraMtu 148 nI paNa sattA gaNAya A saMbaMdhamAM artha bheda nathI paraMtu pAThabheda che.) 7. apramattagujarAna :caturthAnAM kaSAyANAM, jAte maMdodaye sati / matramInA-matto mahAvratI rUA . gAthAtha-cothA saMjavalana kaSAyone maMda udaya thAya tyAre sAdhu pramAdarahita thavAthI apramatta thAya che. bhAvArtha-saMjavalana kaSAyane ane kaSAyone maMda udaya thatuM jAya tema tema sAdhu apramatta thAya che.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 zAstramAM paNa karyuM che ke jema jema viSaye| sulabhatAthI prApta thavA chatAM paNa AtmAne na rUce, tema tema saMvittamAM ( cetanAmAM ) uttama tattva (utkRSTa svarUpa) prApta thAya che ane jema jema uttamatattva prApta thatu jAya che tema tema sulabha evA paNa viSaye AtmAne gamatA nathI. apramattaguNasthAne zuM kare? naSTAzeSapramAdAtmA, vratazIlaguNAnvitaH / jJAnadhyAnadhano maunI zamana kSapaNonmukhaH ||33|| saptakottaramohasya, prazamAya kSayAya vA / sadguthAnasAdhanAma, te munipunaH // gAthA:-sava pramAdAnA nAza thavAthI AtmA vrata ane zIla Adi guNayukta, jJAna ane dhyAnarUpI dhanavALA, mAnI tathA mAhanIyakanA upazama tathA kSayakaravA udyata thayelA evA zreSTha muni, i'nasaptaka sivAyanI mAhanIyanI 21 prakRtinA upazama athavA kSaya karavA mATe ati zreSTha dhyAna sAdhavAnA prAra'bha kare che. bhAvArtha :-madya, viSaya, kaSAya, nidrA ane vikathA -e pAMca pramAda che. te pramAdo jenA nAza pAmyA che, te "najAzeSapramAdAtmA " kahevAya. -vrata eTale mahAvrata vagere -zIla eTale 18000 zIlAMgarUpa guNA, tenA sahita te vratazIlaguNAnvita kahevAya.
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 61 -jJAna eTale siddhAMtanA abhyAsarUpa jJAna ane ekAgratArUpa je dhyAnadhana e e ja jenuM sava che, te jJAna- yAnadhana kahevAya. -maiAnI eTale maunavALA, kAraNa ke je maunI hAya, tene ja dhyAnarUpa dhana hAya. zAstramAM kahyu` che ke H manovRddItAvija--dAtrayatijJatraya-vyAptiH / yatrAstameti sahasA sakalo'pi hi vAkparispaMdaH // 1 // " manathI grahaNa karela, traNa kALamAM 2helI, traNe jagatanI vyApti tyAM asta pAme che. ke jyAM saghaLI vacana- sphuraNA zIghra asta pAme che AvA uttamamuni ja anantAnubandhi ane 3 darzInamAhanIyathI bhinna cAritramAhIyanI 21 prakRti upazamAvavA athavA kSaya karavA mATe upazama sanmukha athavA kSaya sanmukha thaI nirAla bana dhyAnamAM praveza karavAnA prAraMbha kare che. nirAla'khana dhyAnamAM praveza karanAra 3 prakAranA ceAgIo-1. prAra`bhakayeAgI,2. tanniSThayAgI, 3.ni pannayeAgI. 1. A zlAkanuM tAtparya e che ke, jIva jyAre mauna a'gIkAra kare che, tyAre traNe jagatamAM traNe kALamAM vatA bhAve ( padArtho)mAM vyApta thayelI cittanI ISTamAM mamatva ane aniSTamAM vatva ItyAdi vikalpadA dUra thAya che.
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. prAraMbhakagI - samyapha prakArane svAbhAvika virati pariNAma athavA sAMsargika virati pariNAma pAmIne vAnara sarakhI capaLa cAlavALA manane rokavA mATe ekAMta sthAnamAM besI, nAsikAnA agrabhAga upara daSTi sthApI, dhIratApUrvaka virAsana karI, nizcala thayelA evA je gIo, vidhipUrvaka samAdhine AraMbha kare che, te AraMbhakagI kahevAya. rataniSThayogI - pavana-Asana-iDhiya-manasudhA-tRSA ane nidrAne jaya karanArA, antarjanmAkAra vacanathI (atyaMtara ciMtanathI, vAraMvAra tane abhyAsa karanArA, prANIo upara atyaMta pramodakarUNA ane maitrIbhAva bhAvanArA) tathA thAnagata kriyAmAM pratikSaNa vRddhi pAmanArA yegIo tagnigI kahevAya. 3. niSpannagI -bahirja5 tathA antarjalparUpI kallolanI zreNie jyAM virAma pAmI che (arthAt mana, vacana ane kAyAnA tarage zamI gayA hovAthI gasthiratA jyAM prApta thaI che) tathA samyaga vidyArUpI kamalinIevALA cittarUpI mAnasarovaramAM nilepatAthI haMmezA jene haMsarUpa AtmA amRtapAna kare che. (AtmasvarUpamAM ramaNatA kare che) te niSpannagI kahevAya. apramatta guNasthAne dhyAnasaMbhava :dharmadhyAnaM bhavatyatra, mukhyavRtyA jinoditam / rUpAtItatayA zukla-mapi syAdaMzamAtrataH // 35 / /
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 63 gAthA:-sAtamA guNasthAnamAM mukhyatayA jinezvara bhagavaMte kahelA svarUpavALu dharmadhyAna heAya che tathA rUpAtItadhyAnanA aMzathI ( gauNutAe ) zukladhyAna paNa hAya che. bhAvAtha :-dharmadhyAna saiyyAdibhedathI aneka prakAranuM che. siddhAMtamAM kahyuM che keH maigyAdibhedathI, piMDasthAdi bhedathI ane AjJAvicayAdibhedathI cAra cAra prakAranuM' dharmadhyAna che. temAM dharmadhyAnane 'saMskArita karavA mATe maitrI, pramAda kArUNya ane mAdhyastha e cAra bhAvanAe ceAjavI, kAraNa ke maigyAdi bhAvanA dharmadhyAnane puSTa karavA mATe rasAyaNa T samAna che. sarva jIvA mAre mitra samAna che, keAI jIva mAruM kAMIpaNu nukazAna karatA nathI, duHkha ApanArA jIva paNa mArA asAtAvedanIyanA kSayamAM nimittarUpa hAvAthI mitra samAna che tathA sarva jIvAnu mArAthI hita kaI rIte thAya ? ityAdi bhAvanA te maitrIbhAvanA. para jIvane duHkhamAMthI mukta karavAnI ciMtA. jIvA saMsArI upAdhithI mukta kema thAya? ityAdi bhAvanA te karUNAbhAvanA. 1. chuTayato nistha punaniAntaraLa samyAna tuM... tUTatA dhyAnane punaH khIja dhyAna sAthe sAMdhavA mATe Ave tapa tum nA a yAgazAstranI vRttimAM kahyo che.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ para chavane sukhI jaI saMtoSa mAna ane sukhanA sAdhana je rIte prApta karI zake te rIte tene preraNA karavI ItyAdi bhAvanA te adabhAvanA. para jenA deSa avaguNe je temanA upara arUcithI, ISya daSTithI na jotAM, e jIve karmavaza che, emane kAMI deSa nathI, meha ceSTA karAve che tema kare che ityAdi manamAM samajI te jInA de tarapha upekSAdurlakSa karavuM te upekSAbhAvanA. zAstramAM kahyuM che keprhitcintaa maitrI, paraduHkhavinAzinI tathA karuNA / parasukhatuSTirmuditA, paradoSopekSaNamupekSA // 1 // parajIvanA hitane vicAra kare te matrIbhAvanA, paraduHkhane vinAza karavAnI ciMtA te karUNubhAvanA, paranA sukhamAM saMtoSa mAnave te pramAdabhAvanA ane paranA nI upekSA karavI te madhyasthabhAvanA che. athavA AjJA, apAya, vipAka ane saMsthAnane citavavuM. A rIte paNa dayeyanA bhedathI AjJAvicaya Adi cAra dharmadhyAna kahyA che. dayeyanA bhedanI apekSAe A dayAnanA bheda che. 'AjJAvicayamAM prabhunI AjJA e dayeya che. apAyaricayamAM upAdhi-kaSTamaya saMsAra dayeya che. saMsthAnavicayamAM darAjakanuM svarUpa kaceya che ane vipAkavicayamAM karmaphaLa e dayeya che.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 65 jo ke kaI paNa prakAranuM dhyAna dayeya vinA te na ja hoya paraMtu A viziSTadhyeyanI apekSAe dhyAnanA bheda kahyA che, jema piMDa sthAdi dhyAnabheda kevaLa eka dhayeyanA che ane A AjJAvicayAdi bhedanA dazeya bhinna bhinna che mATe dayeyanA bhede A cAra dhyAnabheda che. - tathA AtmA ane zarIra e benA saMbaMdhavALuM je hadayamAM dhyAna te piMDastha dhyAna, hRdayamAM vyApta karela ahana Adi padarUpa te padasthadhyAna, amuka AkAre kalpeluM AtmasvarUpa vicAravuM te rUpasthathAna, kalpanA rahita evuM AtmasvarUpa vicAravuM te rUpAtItadhyAna che. prabhunA jIvasahita sAkSAta zarIranA AlaMbanathI je dhyAna te piMDasthadhyAna. ahIM piMDa eTale zarIra e artha che. vinuM zAre tatra tieti rUti vinTa thecam (gazAstra 7me prakAza) : tethI piMDathadhyAna zarIranA AlaMbanavALuM che. padastha dhyAna te arihaMta ItyAdi padanuM dhyAna che. yatpadAni pavitrANi, samAlambya vidhIyate / / tatpadasthaM samAkhyAtaM, dhyAnaM siddhAntapAragaiH / / (gazAstra 8 me prakAza) pavitra padenuM AlaMbana karIne dhyAna karavuM tene siddhAMtanA pAragAmI munioe padasthadhyAna kahyuM che. 1. AjJAviyAdinuM vivaraNa 28 mI gAthAmAM che.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI arihaMta zveta varNanA, siddha paramAtmA raktavarNanA ItyAdi kaI paNa AkAre rUpa kalpIne arihaMtAdi yeyanuM je dhyAna karavuM te rUpasthadhyAna che. * varNa-rUpa-AkAra ItyAdi rahita niraMjana-nirAkAra svarUpe dhyAna karavuM, te rUpAtItadhyAna che. athavA bIjI rIte vicArIe te - piMDa eTale dhyAtAnuM zarIra. temAM sthaeTale raheluM je dhyAna te piMDasthadhyAna kahevAya. pitAnA zarIramAM pArthivI, AgneyI, mArUtI, vArUNI, ane tatrabhU A pAMca dhAraNApUrvaka dhyAna zrI yegazAstranA 7 mAM prakAzamAM kahyuM che. potAnA zarIranI aMdara nAbhimAM kamaLa ciMtavI dhyAna karavuM ItyAdi aneka prakAre potAnA zarIranA AlaMbanavALuM dharmadhyAna, te maphisvAgata AtmA ane zarIranA saMgavALuM dhyAna, eTale pitAnA zarIramAM pitAnA AtmAnuM dhyAna athavA navapadAdinuM dhyAna tepiDadhyAna, siddhAntanA pada-mancanAM pada athavA zrI jinezvara ane muni vigere dayeya vastuo upara cittane ekAgra karavuM te padasthadhyAna ahIM pada eTale kaivalyAdi pada (padavI AtmaRddhi)ne pAmelA tIrthakarAdi athavA pada eTale AgamAdinI vacanapaMktionuM je dhyAna te padasthadhyAna. jinezvarAdinI pratimA vigere sthApanA nikSepAnuM je dhyAna te rUpasthidhyAna, ahIM rUpa eTale pratibiMba pratikRtI ItyAdi sthApanArUpa artha che.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Sche A ga, pratibiMbAdirUpa rahita evA siddha bhagavaMtanuM athavA pitAnA AtmAnuM svarUpa citavavuM te rUpAtIta dhyAna. ahIM rUpa eTale zarIra-pratibiMba-tAdi varNa tene. AlaMbana vagaranuM dhyAna te rUpAtItadhyAna che. A pramANe zrI jinezvara bhagavaMte kahelA svarUpavALuM dharmadhyAna, apramattaguNasthAnamAM mukhya hoya che ane 'rUpAtItapaNuthI zuphaladhyAna paNa aMzamAtra-gauNatAe hoya che. apramattaguNasthAne AvazyakAdi kriyAne abhAva hevA chatAM aticArAdinI zuddhi hoya che, te aMge. ityetasmin guNasthAne, no santyAvazyakAni SaT / saMtatadhyAnasadyogA-cchuddhiH svAbhAvikI yataH // 36 // gAthArtha - apramattaguNasthAnamAM che Avazyaka nathI te paNa satata uttama dhyAnanA rogathI svAbhAvika Atmazuddhi thAya che. 1. dharmadhyAnane ce bheda rUpAtIta dhyAna hevAthI, e cothA bhedanuM dhyAna jema rUpAtIta che, tema suphalAna paNa rUpAtIta dhyAnarUpa ja che, mATe dharmadhyAnanA cethA pAyAnA dhyAnavALA AtmAne rUpAtItapaNunuM dhyAna hovAthI gauNatAe zukladhyAna svarUpa che. (arthAt rUpAtIta dharmadhyAna te mukhyatAe dharmadhyAna svarUpa che ane gauNatAe zukladhyAna che. vicArasAragraMthamAM dharmadhyAnanA cAra bheda gaNAvIne prathama traNa bhedane dharmadhyAna kahyuM che, tethI ethe bheda zuklayAnanI gaNatA tarIke ja samajAya che.)
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 bhAvArtha- A guNasthAne sAmAyikAdi vyavahAra kriyArUpa chae Avazyaka nathI. paraMtu nizcaya daSTithI te chae Avazyake vidyamAna che.) kAraNake te (nizcayika) Avazyake AtmAnA guNarUpa che. siddhAntamAM kahyuM che, ke"mArA sAmArUpa" | "sAcA sAmArUgaraNa gaDhaTe " AtmA e ja sAmAyika che, AtmA ja sAmAyikane artha che, ItyAdi. apramattapaNAmAM niraMtara uttama AtmasvarUpa dhyAnane saddabhAva hevAthI, svAbhAvika dhyAnanI sAthe ja utpanna thayelI ane saMkalpa-vikalpanI paraMparAnA abhAvathI AtmasvabhAvarUpa nirmaLatA hoya che. A guNasthAnamAM vartate jIva bhAvatIrthamAM snAna karavAthI parama vizuddhine prApta kare che. zAstramAM kahyuM che, ke - dAha-tApanI upazAMti, tRSAdine nAza ane zarIranA melane dUra kare, tene (narI samudrAdine) dravyatIrtha kahevAya. tapasaMyama, krodhane nigraha karanAra, dAhane zamAvanAra, lebhane jaya karanAra ane ghaNuM bhAmAM ekaThI karelI karmarajane dhanAra hovAthI te (tapasaMyama) bhAvatIrtha kahevAya. bIjI rIte zAstramAM kahyuM che keH zvAsecchavAsane rokI, zarIrane nizcala karI, indriyenA vikArane rokI, netranA palakAra baMdha karI, mananA vikalpanI
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ IndrajALa nAza pAmavAthI, meharUpI aMdhakAra kSaya pAmavAthI, jagatanA dIpaka samAna (sUrya jevuM) keIka mahAteja (AtmajJAnarUpa teja) prasare, tyAre dhyAnI mahAtmA parama AnaMdarUpI samudramAM praveza kare che, te dhyAnI mahAtmAne dhanya che. apramattaguNasthAne baMdha-udaya-sattA - apramattaguNasthAnavartI jIva, zeka, arati, asthira, azubha, ayaza ane asAtA e 6 prakRtine pramattanA aMte baMdha viccheda thavAthI ane AhAraddhikane baMdha thavAthI 59 prakRti bAMdhe che ane je devAyuSya paNa na bAMdhe te 58 prakRti bAMdhe che. thiNadvitrika, AhAraddhi-e pAMca prakRtine udaya viccheda thavAthI 76 prakRtine udaya che. 138 nI sattA apramattaguNasthAne hoya che. ATha thI bAra guNasthAnano sAmAnya artha - apUrvAtmaguNAptitvA-dapUrvakaraNaM matam / / bhAvAnAmanivRttitvA-danivRttiguNAspadam // 37 // astitvAtsUkSmalobhasya, bhavetsukSmakaSAyakaM / zamanAcchAntamohaM syAt , kSapaNAkSINamohakam // 38 // - gAthAtha -8. AtmAnA apUrva guNanI prApti thatI hovAthI AThamuM apUrvakaraNaguNasthAna kahevAya che. 9. adhyavasAyenI anivRtti thatI hovAthI anivRtti bAdara saMparAya guNasthAna kahevAya che.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. sUphamelebhane udayarahete hevAthI sUmasaMpAya guNasthAna kahevAya che. 11. mehanIyane upazamAvavAthI upazAMtamUha guNasthAna ane 12. mehanIyane sarvathA kSaya thavAthI kSINameha guNasthAna kahevAya che. bhAvArtha8. apUrvakaraNaguNasthAna -apramatta muni saMjavalana kaSAne tathA nekSAne maMda udaya thAya tyAre, pUrve nahi pAmelA evA apUrva-parama AhUlAi (AnaMdamaya pariNAma) rU5 AtmapariNAma, je guNasthAnamAM pAme, tene apUrvakaraNa guNasthAna kahyuM che. apUrva evA AtmaguNanI prApti A guNasthAne thatI hovAthI A guNasthAnane apUrvakaraNa guNasthAna karyuM che. 9 anivRtti bAdaraguNasthAna :- joyelA, sAMbhaLelA ane bhagavelA viSayenI AkAMkSArUpa saMkalpa vikalpa rahita ane nizcalapaNe kevaLa paramAtma svarUpamAM ja ekAgra dhyAna pariNatirUpa, je adhyavasAye tenI anivRtti thatI hovAthI (adhyavasAye punaH viSaya sanmukha nahi javAthI) anivRttiguNasthAna kahevAya. A anivRttiguNasthAne apratyAkhyAnAdi bAra bAdara kaSAne ane bAdara nava nekaSAyane upazamaka upazamAvavAne ane kSApaka khapAvavAne tatpara thayela hoya che. tethI anivRtti bAdaraguNasthAna kahevAya che. 1 bAdara kaSAyane udaya ahIM sudhI ja rahetA hovAnA kAraNe paNa anivRttibAhara nAma che.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 71. 10. sUmasaM5rAyaguNasthAna - paramAtmAnA sUkSamatatvanI bhAvanAnA baLathI mehanIya karmanI 20 prakRtio upazAMta athavA kSaya thayA pachI phakta sUmakhaDarUpa (kITTIrUpa) thayelA eka lebha kaSAyanuM ja astitva (sUma lobhamAtrane ja udaya) je guNasthAnamAM hoya che te sUkamasaMparAya (sUphamakaSAya) guNasthAna che. * 11. upazAMtamUhaguNasthAna -AtmAnA sahaja svabhAvanA baLathI mehanIyakarmanI sarva prakRtio upazAMta karIne parama upazama mUrtivALA thayelA upazamaka jIvane upazAMta haguNasthAna hoya che. 12. kSINumehaguNasthAna - kSapakazreNinA mArge 10 mA guNasthAna pachI (11 muM guNasthAna pAmyA vinA) tarata ja kaSAya rahita zuddha AmabhAvanAnA baLathI sarva mehakarmane sarvAMze kSaya karIne kSepakane ja kSINumeha guNa sthAna hoya che. upazamaNi ane kSapakazreNine prAraMbha kyAMthI ?tatrApUrvaguNasthAnA-cAMzAdevAdhirohati / zamako hi zamazreNi, kSapakaH kSapakAvalIm // 39 // - gAthA - apUrvakaraNa guNasthAnanAM prAraMbhathI ja *upazamake, jIva upazamazreNie ane kSapakazreNie caDe che. " 1 ahIM cAritramohanIyane upazAMta karavA sanmukha thayela jIva, eka paNa prakRti upazAMta na thaI hoya, te paNa upazamaka kahevAya ane te 8-9-10mAM guNasthAnavALe jANo. 2 cAritramohanIyane kSaya karavA sanmukha thayelo jIva eka paNa prakRti na khapAvI hoya te paNa kSapaka kahevAya ane te 8-9-10 mA guNasthAnavALo jaNA.
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 upazamazreNi prApta karanAranI yogyatA :pUrvajJaH zuddhimAn yukto, hyAdyaiH saMhananaitribhiH / saMdhyAyanAghazuklAMza, svAM zreNi zamakaH zrayet // 40 // | gAthArtha: pUrvanA jJAnavALo, vizuddha cAritravAnuM ane pahelAM traNa saMghayaNathI yukta e upazamaka jIva, zukaladhyAnanA pahelA bhedane dhyAvata upazamaNine aMgIkAra kare. bhAvArtha -upazamazreNine aMgIkAra karanAra jIva pUrvagata zrutajJAnavALe, niraticAra cAritravALe ane vA. RSabhanArAca, RSabhanArAMca ane nArAca e traNa saMghayaNa vALa hoya che. upazamaNi pAmelA muninuM kartavya - zreNyArUDhaH kRtekAle 'hamindreSveva gacchati / puSTAyustUpazAntAntaM nayeccAritramohanam // 41 // gAthAtha-upazamazreNie caDele muni kALa kare, te anuttara vimAnamAM ja utpanna thAya ane dIrgha AyuSya hoya, te upazAMtamohaguNasthAna sudhI jaI mehanIcakarmane upazAMta kare. - bhAvArtha -upazamazreNi upara caDele muni, AyuSya pUrNa thavAthI je kALa kare, te sarvArthasiddha Adi devAmAM ja utpanna thAya che, paraMtu je prathama saMghayaNavALe heya, te ja sarvArthatimAM jAya ema jANavuM kAraNa ke bIjA pAMca saMghayaNavALA anuttara vimAnamAM jaI zaktA nathI.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 73 siddhAMtamAM kahyuM che ke - chevaTeNa u gammai, cauro jA kappakIliAIsu / causu du du kappavuDhI, paDhameNaM jAva siddho vi / chevaThThA saMghayaNathI cAra devaloka sudhI, tyArapachI kilikAdi saMghayamAM be devalokanI vRddhi karavI ane prathama saMghayaNathI te mekSa sudhI paNa javAya che. je sAtalava adhika AyuSyavALo ane mekSe javA gya heya, te ja sarvArthasiddha Adi vimAnamAM utpanna thAya che. siddhAMtamAM kahyuM che ke - samvasiddhinAme ukkosaThiIsu vijayamAIsu / / egAvasesaganbhA, havaMti lavasattamA devA // je sAta lava pramANa adhika AyuSya heta, te nizcaya kSe jAta, paraMtu teTaluM AyuSya ochuM hovAthI lava saptama devo anuttara devamAM utpanna thAya che. 1 chevaTTA saMdhayaNathI 1-2-3-4 ka95 sudhI, kilikAthI pa-6 kalpa sudhI, ardhanArAcathI 7-8 kalpa sudhI, nArAcathI 9-10 kalpa sudhI, RSabhanArAcathI 11-12 kalpa sudhI ane vajaRSabhanArAthI mokSa sudhI javAya che. 2 "je sAta lava adhika AyuSya heta, te te mekSe javA gya ja hato." evuM spaSTa vAkaya A sthAne joIe; paraMtu vRttimAM kahelA A vAkyane vRttikAra svayaM bIjI rIte khulAse kare che.
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 sarvo siddhi nAmanA vimAnamAM tathA vijayAdi cAra vimAnamAM je utkRSTa AyuSyavALA ane ekAvatArI devA che te ja lavasaptama devA che bAkInA anuttara devA lavasaptama na kahevAya. prazna :-ahIM vRttimAM upazamazreNivALAne mukti javA ceAgya kahyo te kevI rIte? uttara H-sAta lava te eka muhUttanA agIAramA bhAga che. kAraNa 366 77 lave 1 muhUtta thAya ,, e vacana che. tethI sAta lava jeTaluM bAkI rahela AyuSyavALA upazamaka jIva khaMDa zreNivALA thayelA pAchA vaLI jAya che, ane sAtame guNasthAne AvI punaH kSepakazreNi prAraMbhI sAta lavanI aMdara kSINaAAha guNasthAna sudhI jaIne antakRt kevalI thaI mAkSamAM jAya che. tathA je puSTa ( dIrgha ) AyuSyavALA muni upazamazreNi a`gIkAra kare che, te akhaMDa zreNivALA thaIne cAritramAhanIyakama ne agIAramAM upazAMtamAha guNa 1 AThamA guNasthAne upazamazreNi prAraM'bhIne 11mA guNasthAnanA aMta sudhI na paheAMcatA vaccethI ja pAche vaLI jAya tA te khaDazreNi kahevAya. 2 AThamA guNasthAne upazamazreNi prAra'bhIne vaccethI pAchA na vaLatAM 11mA guNusthAnanA aMta sudhI paheAMce te akha'zreNi kahevAya.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 sthAnanA aMta sudhI 1upazama kare che. upazamakajIvanI apUrvakaraNadi guNasthAnamAM karaNuM - apUrvAdidvayakaika-guNeSu zamakaH kramAt / karoti viMzataH zAnti, lobhANutvaM ca tacchamam // 42 // gAthAtha-upazamayajIva apUrvakaraNAdi be guNasthAnamAM viza prakRtine upazAMta kare che, 10mA guNasthAnamAM saMjavalanabhane sUkSama kare, ane 11mA guNasthAnamAM saMjavalanalebhane upazAMta kare bhAvAtha-upazAmaka jIva, darzanamehanIyanI sAta prakRti ane saMjavalanalabha e 8 prakRti sivAyanI 20 prakRtione apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa e be guNasthAnamAM upazAMta kare che, tyArabAda saMjavalanalebhane 1. upazama kare eTale 11mA sudhI upazamAvate jAya ema nahIM, paraMtu AThamA guNasthAne eka paNa prakRti upazAMta thatI nathI, navamA guNasthAne saMjavalanalebha sivAyanI sarve prakRti upazAMta thAya che ane 10mA guNasthAnane aMte sarva mohanIya upazAMta hoya che, tyArabAda antamuhUrta sudhI prApta thatI upazAMtatA e ja 11muM guNasthAna che. 2. 20 prakRtio to anivRttiguNasthAnamAM ja upazAMta thAya che ane upazama kriyA paNa anivRttiguNasthAne ja pravarte che, te paNa ahIM e 20 prakRtione upazAMta karavAnuM be guNa sthAnamAM darzAvyuM, te apUrvakaraNaguNasthAnane anivRttiguNasthAnamAM upazAMta thatI pravRtio mATe ati sAdhanabhUta che, te
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 sUkSmasa'parAya guNasthAnamAM sUkSma kare che, tyArabAda apekSAe kaheluM lAge che, kAraNa ke prakRtine upazAMta yogya karavA mATe prathama je sthitikSaya, pudgalakSaya, rasakSaya ItyAdi kriyA karavI paDe che, te sthitiSThAta, rasadhAta, guNazreNi, guNasakrama Adi kriyAo apUrNAMkaraNathI ja zarU thAya che ane ani vRttiguNasthAne upazama kriyAthI upazAMta thAya che, mATe avazya kAraNarUpa apUrvakaraNane paNa upazAMta prakRtinuM sthAna kahyuM che. ahIM Apta pUrvAcAryAM nA vacanane ane bIna zAstronA vacanane kAIpaNa samyag nayathI paraspara abAdhita karavAM, e jainazAstranI zailI che. kAraNa ke vacanamArga bahu vicitra prakAranA che, tethI vastutattva sAcavIne vacanamArga aMgIkAra karavA, te zreya che. A gAthAnI vRttimAM ghaNAM kharAM vAkayA e ja patinAM che. 1. lAbhane sama kare che, eTale saMvalanalAbhanA rasa spardhA je vidyamAna che, temAMthI atyaMta hIna rasa karI apUrva spA banAve che. e vakhate keTalAMka rasaspardhA kA hIna rasavALA apUrva spardhA ane che ane keTalAMka rasaspardhA cAlu sthitimAM jevAM hatAM tevAM paNa rahe che, te pUrva spardhA kA kahevAya che. A pUrva spardhA kA ane apUrva spardhAmAM rasanI va Ae je ekeka rasAze adhikanA anukramavALI che, te va AomAMthI keTalIka va NAonA evI rIte kSaya karavA ke jethI vagAnA anukrama taddana tUTIne chinnabhinna thaI jAya, A pramANe va NuAonI ekAMzAdhikatAnA anukrama toDI rasaspardhA kAne chinnabhinna anukramavALI vaNAyukta banAvavA, te kiTTi karI kahevAya ane A kiTTi te ja lAbhanI samatA thaI ema jANavu. 2. ahIM "samasa parAyaguNasthAne sa`javalanalAbhane sama kare che." A vAkaya paNu samyak prakAre vicAravuM, kAraNa ke aneivRtti guNasthAne ja lAbhane sakSama kare che ane samasa parAya
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 77 upazAMtamAhaguNasthAnamAM sUkSma thayelA sa'jvalanalAbhanA sarvathA 'upazAMta kare che. upazAMtameAhaguNasthAne baMdha, udaya, sattA - upazAMtameAha guNasthAnamAM vatA jIva eka prakRtinA ( sAtA vedanIyanA ) aMdhaka, par3ha prakRtinA udaya ane 148 prakRtinI sattAvALA hAya che. "6 66 "" ,, guNusthAne tA te sakSama thayelA lAbhane uddayamAM vede che, mATe kare che" e vartamAnakALanA prayAga vede che ' evA arthamAM samajavA. 1. ahIM paNa 11me guNasthAne sa MjavalanaleAbhane upazAMta kare che, " ema kahyuM te paNa uparokta rIte vicAravuM, kAraNa ke vAstavika rIte tA 10me guNasthAne ja sa'jvalanaleAbhane upazama kriyApUrvaka upazAMta pamADatA pamADatA jyAre sapUrNa upazAMta thaI jAya che, tyAre 10muM guNusthAna maTI 11muM guNasthAna prApta thAya che. jethI 11me guNasthAne saMjavalana lAbha prathama samayathI upazAMta thayelA ja hAya che, e upazAMtatA jeTaleA kALa Take taiTaleA kALa 11mu guNasthAna gaNAya. 2. pUrve sAtamA guNusthAna sudhI prakRtinA baMdha, uddaya ane sattA vRttikAra mahArAjazrI jaNAvI gayA che, tyArabAda 11 mA guNasthAne 1nA banya, panA utkraya ane 148nI sattA kahI che mATe bAkI rahela AThamA navamA ane dazamA guNasthAnanA baMdha, udaya, sattA upara pramANe jANavAM.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 8. apUva karaNaguNasthAne badha, udaya, sattA apUrvakaraNanA pahelA bhAge 58 prakRtinA khaMdha, tyArapachI nidrAdrikanA kha"dha viccheda thaye khIjA, trIjA, ceAthA, pAMcamA ane chaThThA bhAge 56 prakRtinA khaMdha hoya, tyArapachI devadrika, pa'cendriyajAti, zubhavihAyeAgati, trasAdi 9, vaikriyadghika, AhArakaki, samacaturasrasa sthAna, taijasa, kANu-e 30 prakRtinA viccheda thatAM sAtame bhAge 26 prakRtinA khadha hoya. tathA samyamAhanIya ane chellAM traNa saMdhayaNanA udaya viccheda thatAM 72 prakRtinA udaya hAya. tathA 148 prakRtinI sattA heAya che, * 9. anivRttiguNasthAne badha, udaya, sattA upara kahelI 26 prakRtimAMthI hAsya, rati, bhaya ane jIgupsA e cAraneA baMdha viccheda thavAthI pahele bhAge 22 nA madha. puruSavedanA. viccheda thavAthI khIje bhAge 21nA madha. savalanakrodhanA baMdhaviccheda thavAthI trIje bhAge 20 nA baMdha.
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 79 saMjavalanamAnane baMdhaviccheda thavAthI jethe bhAge 1 baMdha. saMjavalanamAyAne baMdhaviccheda thavAthI pAMcame bhAge 18ne baMdha. tathA hAsyAdi 6ne udayaviccheda thavAthI 66 prakRtine udaya. tathA 148 prakRtinI sattA hoya che. 10. sUkSmasaMparAyaguNasthAne baMdha, udaya, sattA - pUrvokta 18mAMthI saMjavalanalobhane baMdhaviccheda thavAthI 17 prakRtine baMdha heya. tathA 3 veda ane saMjavalana krodha, mAna, mAyA e 6 ne udayaviccheda thatAM 60 prakRtine udaya. tathA 148 prakRtinI sattA hoya che. upazAMtahaguNasthAnamAM samyakatva, cAritra ane bhAva zAtaravRttapovA-gauzamijafmaLe syAtAM samyaktvacAritre, bhAvazcopazamAtmakaH // 43 // - gAthAtha upazAMtamUhaguNasthAne darzanamehanIya ane cAritramohanIya upazAMta thavAthI samyakatva ane cAritra baMne upazamabhAvanA hoya, temaja bhAva paNa
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ pazamika ja hoya paraMtu kSAyika ane kSApazamika bhAva na hoya.' upazAMtamahI jIvanuM patana-urvagamanano niSedha - vRttamohodayaM prApyo-pazamI cyavate tataH / adhaHkRtamalaM toyaM, punarmAlinyamaznute // 44 // gAthArtha - upazAMta meha guNasthAnethI upazamaka jIva cAritramehanIyane udaya thatAM punaH nIce paDe che, kAraNa ke pANIne mela pAlanI nIce karI rahyo hoya te pANI DahelAvAthI punaH malIna thAya che. bhAvArtha- jema taLIe beThelA melathI jaLa, jo ke uparathI nirmala thAya paraMtu keI preraNAnuM nimitta pAmIne punAmalina thAya che tema upazamI jIva cAritramehanIyano ' udaya pAmIne mehathI utpanna thayelA malina adhyavasAyathI upazAMtamUhaguNasthAnathI punaH nIce paDe che. siddhAMtamAM kahyuM che ke - suakevali AhAraMga, ujumaI. uvasaMtagA vihu pamAyA / hiDaMti bhAvaNaMta tayaNaMtarameva caugaI aa|| 1, ahIM A vAkya uparathI upazAMtamohI jIvane kSAyika ane kSapazama bhAva sarvathA heya ja nahi ema na jANavuM. kAraNa ke A vAkya "mohanIyakarmanA kSAyika ane kSaye pazama bhAva na hoya." e arthanI apekSAe bAhulyatAthI kahyuM che. anyathA te upazAMtamahIne darzanamohanIya saptakane kSaya thayela hoya, te samyaktva kSAyikabhAve paNa hoya ane jJAnAvaraNIyAdine pazama hevAthI jJAna vigere kSaye pazama bhAvanA hoya.
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 81 zrutakevali, AhArakazarIrI, Rjumati-mana:parya vajJAnI ane upazAMtameAhaguNasthAnI mahAtmA e paNa pramAdanA vazathI anaMtabhavabhramaNa kare che ane te te bhavathI anaMtara bhavamAM cAre gatimAM jAya che. upazamaka vAneA caDavA-utaravAnA kramaHapuurvaadyaastryo pyUrdhva mekaM yAnti zamodyatAH / catvAro'pi cyutAvAdyaM, saptamaM vAntyadehinaH || 45 // gAthA :- apUrva karaNAdi traNe guNasthAnavALA upazamaka jIvA upara caDe, te ekeka guNusthAna ja anukrame caDe, ane te cAre guNusthAnavALA upazamaka jIvA jo paDe, tA pahelA mithyAtvaguNasthAne Ave athavA carama zarIrI hoya teA apramattaguNasthAne Ave. bhAvArtha :- apUrvakaraNAdi traNe guNusthAnavALA caDavAnI apekSAe apUrvakaraNavALA anivRttikhAdaramAM, anivRttikhAdaravALA sUkSmasaM5rAyamAM ane sUkSmasaMparAyavALA upazAMtamAMhaguNa sthAnamAM jAya. tathA apUrNAMkarAdi cAra guNusthAnavALA upazamaka jIvA paDavAnI apekSAe pahelA mithyAtvaguNusthAne Ave 1 1. ahIM apUrvAdithI vaccenAM guNasthAna pAmyA vinA ekadama mithyAtve Ave evA artha spaSTa rIte vRttinA vAkaca uparathI prApta thAya che, tA paNa vacanapraNAlikAe aneka prakAranI hAvAthI evA artha grahaNa na karatAM "apUrva karaNAdi cAra guNasthAnavALA jIvA paDe te pahelAM mithyAtvaguNusthAna sudhI paNa jAya." evA a grahaNa karavA,
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ athavA te upazamaka jI je caramazarIrI eTale taddabhava mokSagAmI hoya, te sAtamAM guNasthAna sudhI Ave ane teo sAtamA guNasthAnathI punaH kSapakazreNi mAMDe paraMta jeNe ekavAra ja upazamazreNi karI hoya te jIve ja te bhavamAM kSapakazreNi kare che. paraMtu te bhavamAM jeNe be vAra upazamaNi karI hoya, tevA che te bhavamAM kSapakazreNi prAraMbhatA nathI. zAstramAM kahyuM che kejiivo hu egajanmami, ikkasi uvasAmago / khayaMpi kujjA no kujjA do vAre uvasAmago // 1 // kAraNa ke upazamakanuM paDavuM zAstramAM be prakAre kahyuM che. 1. bhavakSayathI, 2. kALakSayathI jeo bhavakSayathI eTale AyuSyanA kSayathI paDe che, te jIvo te anuttaramAM javAthI anaMtapaNe cothuM guNasthAna pAmI jAya che ane keI graMthanA mate sAsvAdanapaNuM paNa pAme che. paraMtu ahIM te carcAspada hovAthI prayojana nathI. tathA je upazAmaka jIvo kALakSayathI eTale upazAMtamohane kALa samApta thavAthI paDe che, te ja je rIte zreNi caDyA hatA . te rIte anukrame pAchA paDe che, jethI 11 mAMthI 10 me, 10mAMthI 9 me, 9 mAMthI 8 me ane 8 mAMthI 7 me Ave che. ahIM sAtame AvelA jemAMnA keTalAeka caramazarIrI hoya te punaH kSapakazreNi prAraMbhI upara caDI kevalajJAna pAme che, keIka che tyAMthI chaTTa sAtame anekavAra gatyAgati karI punaH upazamaNi paNa prAraMbhe che ane keTalAka jIvo upazamaNi athavA kSapakaNi sanmukha na thatAM sAmethI puna: nIce utaratA utaratA yAvata mithyAtve paNa jAya che,
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ - jIva je ekabhavamAM nizcaya eka ja vAra upazamaka thayuM hoya, te kSapakazreNi kare paNa khare, paraMtu eka bhavamAM be vAra upazamaka thaye hoya, te (te bhavamAM ) kSapakazreNi na ja kare. - zrI kapAdhyAnamAM kahyuM che keevN aparivaDie, sammatte devamaNuyajammesu / annayaraseDhivajja, egabhaveNaM ca savvAI // 1 // deva ane manuSya mAM je samyakatva patita na thayuM hoya, te kaIpaNa eka zreNi vajIne bAkInA sarve bhAva eka ja bhavamAM prApta thAya che. (A abhiprAya eka bhavamAM be judI judI zreNi na hoya, je upazama karI te pachI kSapaka na ja kare te mATe che.) ahIM sarva bhAva eTale eka ja bhavamAM samyakatva, dezavirati, dhRtasAmAyika, sarvaviratisAmAyika ane upazamaNi athavA kSapakazreNi bemAMthI koIpaNa eka-e sarve bhAva prApta thAya che. A gAthAnA ja arthamAM zrI vizeSAvazyakamAM kahyuM che ke, . "keIpaNa eka zreNi vajIne" ema kahevAnuM kAraNa ke siddhAMtanA abhiprAyathI ekabhavamAM be zreNi na ja thAya. paraMtu 1 upazamaNi athavA te 1 kSapakazreNi ja thAya che. - 1. ahIM eka bhavamAM be vAra upazamaNi karavAnuM kahyuM te kArmapranvika abhiprAya jANavo. siddhAMtanA abhiprAyathI te eka bhavamAM eka ja vAra zreNi hoya.
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 upazamazreNi eka bhavamAM tathA aneka bhavamAM keTalIvAra te sakhyA - AsaMsAraM caturvAra - meva syAcchamanAvalI / jIvasyaikabhave vAra-dvayaM sA yadi jAyate // 46 // | gAthA :- AkhA sa`sAracakramAM eka jIvane cAra vAra ja upazamazraNa thAya ane eka jIvane ekabhavamAM jo thAya te be vAra ja upazamazraNa thAya. bhAvArtha :- zamanAvalI=upazamazreNi, zAstramAM kahyuM che ke: uvasamaseNi- caukaM, jAyai jIvassa AbhavaM nUNa | sA puNa do egabhave, khavagasseNI puNo egA // 1 // - bhavacakramAM jIvane cAra vAra ja upazamazraNa thAya che. para'tu eka bhavamAM be upazamazreNi thAya ane kSapaka zreNitA eka bhavamAM eka ja hAya ( ane saMsAramAM paNa eka ja vAra hoya che. ) upazamazreNinI sthApanA A pramANe : prathama ana tAnumandhi cAra kaSAyane upazamAve, tyArabAda 3 inameAhanIyane, tyArabAda napuMsakaveda, veda, hAsyAdi cha, puruSaveda ane ekeka kaSAyane antare e e sarakhA kaSAyane anukrame upazamAve,
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 85 upazAMtoha saMjavalana lobha apratyAkhyAnIyalobha pratyAkhyAnIyalobha saMjavalanamAyA apratyAkhyAnImAyA pratyAkhyAnImAyA saMjavalanamAna apratyAkhyAnIyamAna pratyAkhyAnIyamAna saMjavalanodha apratyAkhyAnIya krodha pratyAkhyAnI krodha | purUSa veda 1 hAsyAdi 6 strI veda 1 napuMsakaveda 1 3 mithyAtva-mizra-samyakRtvamohanIya . 4 anaMtAnubandhi A prarUpaNuM urva mukhI jANavI. jemake prathama cAra anaMtAnubaMdhI upazamAve, pachI traNa darzanamohanIya samakALe upazamAve. (ahIM ekeka khAnAmAM samakALe upazamatI pravRtio lakhelI che.)
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 kSapakazreNinu' svarUpa - ato vakSye samAsena kSapakazreNi-lakSaNam / yogI karmakSayaM kartuM yAmAruhya pravartate ||47|| gAthA :- have ahIMthI prAra'bhIne sakSepamAM kSapazreNinuM lakSaNa kahIza ke je kSapakazreNa upara ArUDha thaine ceAgI ( kSapaka muni ) karmakSaya karavAnA prAraMbha kare che. kSapakamunine kSayane pAmatI prakRtie :anibaddhAyuSaH prAntya - dehino laghukarmaNaH / asaMyata guNasthAne narakAyuH kSayaM vrajet ||48 || ttiyanAyu: kSaya, yAti, muLasthAne tu pazcame / saptame tridazAyuzca dRgamohasyApi saptakam ||49 || dazaitAH prakRtIH sAdhuH kSayaM nItvA vizuddhadhIH / dharmadhyAne kRtAbhyAsaH prApnoti sthAnamaSTamam ||50 // gAthArtha :- 'abaddhAyu caramazarIrIka laghukarmI jIvane cAthA guNasthAne narakAyuSya, pAMcamA guNasthAne tiya "cAyuSya, sAtamA guNasthAne devAyuSya ane ina 1. je jIva caramazarIrI eTale te bhavamAM ja meAkSe javAnA heAya, tevA kSapakamunine janmathI ja manuSyAyuSya sivAya traNa AyuSyanI sattA (mithyAtvaguNurathAne paNa) nathI heAtI, chatAM kSapakane A traNa guNasthAne kSaya kagho, te kevaLa saMbhava sattAnI apekSAe akSapaka jIva AzrayI che, kAraNa ke jo kSapaka na heAya te te guNasthAne te AyuSyanI sattAnA saMbhava hAya che ane kSapaka thavAthI have te sa bhava rahyo nathI.
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 mAhanIyanI sAta prakRtinA kSaya thAya che. A pramANe 10 prakRtino kSaya karI vizuddha adhyavasAyayukta muni dharmAMdhyAna dhyAtA AThamuM guNusthAna pAme che. bhAvArtha :- AThamA guNasthAnane pAmanAra zramaNe rUpAtIta dharmadhyAnanA abhyAsa karela hoya che. abhyAsa=vAra vAra Asevana. vAra vAra AsevanarUpa abhyAsanA yAgathIja tattva prApti thAya che. zAstramAM kahyuM che ke H abhyAsathI AhAra, Asana, zvAsa (anilatruTi ) eTale pavananA jaya, cittanI sthiratA, Indriyajaya, parama AnadanI prApti ane AtmasvarUpanuM darzIna thAya che. zAstramAM kaheluM yAnanu' svarUpa jANIne zAstramAM ja rahevA dIdhu. hAya para`tu jo te dhyAnanA abhyAsa na karyAM hAya, tA tevA dhyAnathI phaLaprApti thatI nathI, jema pANImAM phaLanAM pratibiMba mAtra paDavA hoya te tevA phaLanA pratibiMba mAtrathI leza paNa tRpti thatI nathI. mATe abhyAsathI ja tattvane anusaratI ( AtmasvarUpane anusaratI ) nima La muddhi thAya che. AThamA guNasthAne kSepaka munine zukladhyAnane prAraMbha Httraassttme guNasthAne, zuklasaddhyAnamAdimam / dhyAtuM prakramate sAdhu rAdhasaMhananAnvitaH // 51 //
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 gAthA :- AThamA guNasthAne vaRSabhanArAcasa"ghayaNayukta kSapakamuni pRthakktva vitarka sapravicAra nAmanu' pahelu zukaladhyAna yAvavAno prArabha kare che. zukladhyAnanA yAtAnuM svarUpa - niSprakampaM vidhAyAtha, dRDhaM paryakamAsanam / nAsAgradattasannetraH, kiMcidunmilitekSaNaH || 52 // viciturmihitekSaLaH / / 12 / vikalpavAgurAjAlA -dUrotsAritamAnasaH / saMsArocchedanotsAho, yogIndra dhyAtumarhati // 53 // gAthA :- nizcala ane dRDha pa"kAsana karIne, nAsikAnA agra bhAge sthApela uttama dRSTi yukta, kaMIka alpa khullA netra sahita, kalpanArUpI jALanA baMdhanathI rahita (kalpanA rahita) cittavALA, saMsAranA kSaya karavAne utsuka, evA mahAyogI dhyAna karavA yAgya che. bhAvArtha :-kSapaka munIndra vyavahAranayanI apekSAe dhyAnanA prAra'bhaka che. yAna prAra'bhakanI vizeSatA : nibiDa a'dhavALu' padmAsana racIne cAgI, dhyAna prAra'bha kare, AsananA jaya e ja dhyAnanA prathama prANa che. zAstramAM kahyuM che ke 1. ahIM dhyAnaprAraMbhI yAgInI je yAgyatA darzAvI te. sava vyavahAranayanI apekSAe jANavI. kAraNa ke nizcayanayanI apekSAe tA marUdevA--bharata Adi jIvA Asanaya Adi yAga vyavahAra siddha karyA vagara ja yAgIndra thaI kSapakazreNinA prAraMbha karI kevaLa jJAna pAmyA che.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ AhArAsaNaniddA-jayaM ca kAUNa jinnvrmenn| ' jhAijjai niaappA, uvaiThaM jiNavariMdeNa / / zrI jinezvara bhagavaMtanA siddhAMta pramANe AhArajaya, Asanajaya ane nidrAya karIne, pitAnA AtmAnuM dhyAna kare, ema tIrthakara bhagavatee kahyuM che. payakAsananuM svarUpa - , - baMne jaMghAnA nIcenA bhAgane paga upara sthApana karI nAbhinI pAse jamaNe ane DAbe hAtha uttAna (catto) uparA uparI sthApana kare, te paryakAsana kahevAya. keTalAka AcAryoe siddhAsana karyuM che; te siddhAsananuM svarUpa : DAbA pagathI nine ane bIjA jamaNA pagathI "liMgane dAbIne hRdaya upara hanu rathApIne nizcala Indriya yukta ane sthira manayukta e rogI jIhAne tALunA 1. DAbA paganI eDIthI. 2. gudA ane liMga e benI vacceno bhAga te ni athavA liMganuM mULa te yoni. paraMtu strIne cihnarUpa yoni nahi. (Iti haThapradIpikA) 3. jamaNA paganI eDIthI. 4. liMgane uparane bhAga je peDhunI pAse hoya te bhAga dAbIne. - pa. hRdayabhAgathI ja aMgula dUra hanu rAkhIne, haju eTale haDapacI. je mukhanI nIce dADhIvALo bhAga che te. A jAlaMdharabaMdha kahevAya.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMtaramAM sthApi, vaMza sthiratAthI nizcaladaSTie be branA madhyabhAgane jete gavidhine siddha karavA mATe siddhAsana nAmanuM Asana siddha kare che. athavA Asanane paNa niyama nathI. zArAmAM kahyuM che ke - je je Asanane abhyAsa karatAM cittanI sthiratA thAya, te te prakAranA padmAsana, paryakAsana, kAtya be dADhanA mULasthAnamAM AduvAthI urvataMbhana karavuM te jIllAbaMdha che. e havAbaMdhanuM svarUpa gurumukhathI jANavuM. 1. vaMzasthiratAthI eTale nAsikA daMDa upara sthira thavAthI nizcaya thayelI dRSTithI, vaMza eTale nAzavaMza-e ja bhAvArtha AgaLanA lekanI vRttimAM che. 2. eka jaMdhAnA madhyabhAgamAM bIjI jaMdhAne saMbaMdha thAya te padmAsana. jaha'ghayA madhyabhAge tu, saMzleSo yatra jaGghayA / paNamiti kova, tArA-virakSa: I yegazAstra 3. paryakAsananuM svarUpa prathama kahyuM che, vAstavika rIte paryakAsana ane padmAsana e bhinna Asana che, te paNa kaIka sthAne paryakAsanane padmAsananA artha tarIke kahyuM che. 4. kAyotsargIsana :prAvambitabhujadvandva mulasthasyAsitasya vA / rathAnuM kathAno yata , vAyo: ra kSitiMta . yogazAstra be bhujA laMbAvIne ubhA rahelA athavA beThelA megIne je kAyaceSTAne tyAga thavo, te kAryotsargAsana che. ahIM jinakalpI mahAtmAo ubhA ubhA ja kAtsargAsana kare, sthavirakapIone ubhA, beThAM athavA sUtAM paNa kAryotsargAsana karyuM che.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ rgAsana, ekAMhiAsana, dviaMhiAsana ane vajAsana ItyAdimAM prayatna karavo. dhyAna prAraMbhaka yogIndranI vizeSatAo - (1) dhyAnasiddhi karanArA yegInTe nAsikAnA agrabhAge daSTi sthApana karelI hovI joIe. dhyAnadaMDaka stutimAM kahyuM che ke dhyAnastha jinendrabhagavaMte nAsikAnI dAMDInA agra bhAge sthira karela daSTiyugalavALA, netranI kIkIne Amatema pharatI baMdha karI, zeSa cAra indrinA vikArone paNa kSaya karI, paryakAsanapUrvaka pIDArahita, nibiDa ucchavAsa ane niHzvAsavAyune vaza karI, dhyAnArUDha kAyAyukta evA jinezvara bhagavaMte traNa bhuvananA vivaramAM garUpI cakSune bhamAvatA janmamaraNanA bhayathI amAruM dIrghakALa sudhI rakSaNa karo. (2) samAdhi vakhate gInA netre kAMIka khullAM hoya che. zAstramAM kahyuM che ke - 1. eka page ubhA rahI dhyAna karavuM, te ekAMghi Asana. 2. be page ubhA rahI dhyAna karavuM, te kayaMghi Asana. (A be Asanane vizeSa vidhi gurugamathI jANo) 3. vajrAsana :pRSThe vajrAkRtIbhUte dobhA vIrAsane sati / JLIyautharvatrAMguThThI vAjaM tu tatva che yogazAstra vIrAsana karyA pachI pITha upara vajanI AkRtivALA be hAtha rAkhI, tenAthI banne paganA aMguThA pakaDavAmAM Ave te vajAsana kahevAya. [ Iti gazAstra ]
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 gaMbhIra ane sthira mUrtivALA, indriyAnA vyApAranA vinAza karanAra, maMDha maMda prANAyAmavALA, lalATa upara sthApana karela manavALA, nAsikAnA agrabhAge sthApana karela dRSTivALA, cakSune atyaMta ughADa, mIMca nahi karanArA pa`kAsana racelA zuklayAnanA dhyAtA, sarvajJa ane sadoSa rahita thayelA evA jinezvara bhagava tA tamArU'rakSaNa karI, (3) samAdhistha ceAgIe kalpanAthI rahita manavALA hAya che, kAraNa ke mananA vikalpe ja atyaMta krama badhanA hetu che. zAstramAM kahyuM che, ke jenA cittamAM azubha athavA zubha paNa vikA varte che, te jIva peAtAne lAkhaMDa athavA suvaNuM nA baMdhana samAna krama badhathI bAMdhe che. nidrAvasthA, mUrchAvasthA tema vikalatApaNuM, (gAMDApaNuM athavA asaMjJipaNuM) paNa sAruM' paraMtu ArttadhyAna ane raudradhyAnathI yukta duSTa vezyAyukta vikalpAthI vyAkuLa mana sAruM nahIM. 4. dhyAnastha yogI sa`sAranA tyAga mATe udyamavALA hAya kAraNa ke saMsAranA uccheda karanAra dhyAna mATe jee utsAhavALA hAya te yAgIone ja yAga siddhi prApta thAya che. 1. lAkhaMDanI meDI te leAkhaMDanuM baMdhana ane seAnAnI kheDI te sAnAnuM baMdhana. . tAtparya e che ke jIva azubha vikAthI pAtAnA AtmAne lAkhaDanI kheDI samAna azubha karmothI ane zubhavikAthI suvarNanI kheDI samAna zubha karmothI bAMdhe che. mATe lAkhaDanI kheDI hAya ke suvarNa nI heAya paraMtu vikalpAnA kAraNe AtmA karmothI badhAya ja che.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 93 zAstramAM kahyuM che ke H 1 utsAhathI, 2 nizrcayathI, 3 dhaiya thI, 4 satASathI, 5 tattvajJAnathI ane 6 janapadanA (dezanA) tyAga karavAthI ceAga siddha thAya che. dhyAna karanAra yAgIe prANAyAma kare tenu' svarUpa : apAnadvAramArgeNa, nissarantaM yathecchayA / nirundhyordhva pracArAptiM prApayatyanilaM muniH // 54 // gAthA :- muni apAna (zudAnA)dvAra mAge svabhAvathI nIkaLatA vAyune rokI Uva gativALA kare te prANAyAma kahevAya. bhAvArtha :ceAgInku pavanane mULabaMdhathI gudAnA pavanane sa ke cIne prAra'vra nAmanA dezamA dvAra suSumhAmAM laI jAya, te prANAyAma kahevAya. mUlakha dhanu' svarUpa : paganI eDIthI ceAnine (gudA ane liMga e enI vaccenA madhyabhAgane) dakhAvI gudAdvArane sa`keAcI apAnavAyune je Ughdha kheDUcA te mUlabaMdha kahevAya A AkuMcana (sa`kAcana karma (kriyA) eja prANAyAmanuM mULa che, dhyAnadaMDaka stutimAM kahyuM che ke : agni ane taMtu samAna sUkSma evA gudArandhrane sa'kAcIne, 'prANuzaktine hRdayakamaLanA madhyabhAge 1. prANazakti eTale kuMDalI. (peja 94 upara)
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhAraNa karIne tyAra pachI gaLAmAM, tALamAM dhAraNa karI zUnyathI paNa ati zUnya karIne punaH pragati pamADIne jene zrI tIrthakara bhagavaMta tuSTamAna thayA hoya te ja jIva uparokta prANAyAmathI sarva bAju dedIpyamAna thatI evI kAlakane dekhADanArI kalAne anubhave che. "saMzalavanadhAtrINAM, yathA s'dhAro 'hinAyakaH / sarveSAM yogatantrANAM, tathA ''dhAro hi kuMDalI / / parvata, vana ane pRthvIne AdhAra jema zeSanAga che tema sarve yogazAstrane (yogavyavahArane) AdhAra kuMDalI che. haTha pradIpikAmAM kahyuM che ke : kuuI jASA . gAzra." prANazakti eTale kuMDalI athavA sAmAnya artha prANazakti eTale zvAsozvAsanI pravRtti vizeSa. 1. ahIM zUnyAtizUnya padathI suSuNNA nADI arthAta " brahmaranba samajAya che. haDapradIpikAmAM kahyuM che ke : suSumNA zUnyapadavI, brahmarandhra mahApathaH / rarA rAmA mag mAcacevAva: | suSaNa, zUnyapadavI, brahmarandra, mahApatha, mazAna, zAzmavI ane madhyamArga A sAte paryAya zabdo che. 2. "punaH paNa prANazaktine-udghAsa vAyune khagati pamADavI" A vAkyane bhAva yogavyavahAranA jJAtA pAsethI jANo.
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 95 prANAyAmanA mukhya traNa bheda, pUraka recaka ane kuMbhaka pUraka prANAyAmanuM svarUpa - guad, samANa mIrA ! pUrayatyatiyatnena, pUrakadhyAnayogataH // 55 // gAthAtha - 12 aMgula sudhI pavanane kheMcIne (udarane viSe) ati prayatna vaDe pUraka dhyAnanA yogathI gIo pUre che. bhAvArtha = yegI pUraka dhyAnanA vegathI udaramAM athavA zarIramAM vyApta thayelI sarva nADIonA samUhane 12-aMgula sudhInA bahAra rahelA 'pavanane sarva bAjuthI AkarSAne pUre che. ahIM tAtparya e che ke - pavana AkAzatattva vahetuM hoya tyAre nAsikAnI aMdara ja raheluM hoya che, agnitattva cAlatuM hoya tyAre pavana cAra aMgula bahAra uMce jatA hoya che, vAyutattva cAlatuM hoya tyAre nAsikAthI 6 aMgula bahAra tIrtho cAle che, pRthvItatva vahetuM hoya tyAre ATha aMgula sudhI bahAra 'madhyama bhAve rahe che ane jaLatatva vahetuM hoya hoya tyAre 12 aMgula sudhI nIce vahe che. zAmAM paNa kahyuM che ke - 1. ahIM pavana eTale vAyu prANa, apAna, vyAna, samAna ane udAna ema pAMca prakAre che, temAMthI ahIM prANavAyu grahaNa karavo. 2. bahu nIce nahi, bahu uMce nahi, tema tIrtho paNa nahi evI rItanA madhyama bhAge.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ pavana jyAre nAsikAnI aMdara haiya, tyAre AkAza tatva vahetuM jANavuM ane jayAre pavananI gati nAsikAthI bahAra 4-6-8 ane 12 aMgula dUra vahetI hoya, tyAre anukrame tejasatatva, vAyutatva, pRthvItattva ane jaLatattva vahe che ema jANavuM. tethI 12 aMgula dUra sudhI vArUNamaMDala (vAyu) cAlate heya te avasare te amRtamaya pavanane AkarSIne udaramAM athavA nADIomAM pUre. A pUraka dhyAnane keTalAka gIo pUrakadhyAna na kahetAM pUraka karma kahe che te A pramANe. "vaka evA nAsikAnA pavanane AkarSIne te pavanathI brahmasUrIzvaranAM (brahmarazvanA suSuNNA nADInA) sthAna bhedIne sthUla athavA sUma nADIone je pUre te pUrakarma jANavuM. recaka prANAyAmanuM svarUpanirAte to gharanA-jAmivghorAchA , yoginA yogasAmarthyA-drecakAkhyaH prabhaJjanaH // 56 // gAthArtha - nAbhikamaLanA madhyabhAgathI yatnapUrvaka dhIre dhIre egI veganA sAmarthyathI recaka nAmanA pavanane je bahAra kADhe, te recakadhyAna che. vAsanathI sthira, zarIravALe, sthira buddhivALe
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 97 e gI recaka pavananA 'janmacaka (recaka pavanathI utpanna thayelA cakra) upara pitAnuM citta sthApIne svAtathI (cittathI) nADIgata pavanane je bahAra kADhe te recakakarma che. kuMbhakadhyAnanuM svarUpa - kumbhavatkumbhakaM yogI, zvasanaM nAbhipaGkaje / kumbhakabhyAnayogena, susthiraM kurute kSaNam // 57 / / gAthArtha -gI nAbhikamaLamAM kuMbhakadhyAnanA sAmaAthI kuMbhaka pavanane kuMbhanI jema kSaNavAra sthira kare che. bhAvArtha-kuMbhaka pavanane kuMbhaka kriyAnA prayogathI ghaTAkAra karIne kSaNavAra atyaMta sthira kare che. kahyuM che ke "nADiomAM vAyune sthira karIne, yegI cittamAM kuMbhakacakrane Azraya Ape che, jethI jaLamAM kuMbhanI mAphaka tare che tethI nizcaya kuMbhakarma kahevAya. 1. janmacaka e vega paribhASAne zabda che, te ga vizArade pAsethI jANavo. (athavA recaka vAyu maMDaLa jANo) 2. hRdayathI athavA vega paribhASAnI koI kriyA vizeSathI. 3. kuMbhacakramAM cittane sthApe che. (56mI gAthAnI vRttimAM kahela recakavAyunA janmacakra pramANe). 4. jaLamAM jema kuMbha tarata rahe che, tema prANavAyu paNa nADIomAM tarato rahe, te kuMbhaka. nAbhimAM ane nADImAM prANa vAyune sthira rAkho te kuMbhaka kahevAya. (kuMbhakacakra eTale sthira thayelI vAyu maMDalI, athavA vizeSa artha yoganA abhyAsIo pAsethI jANa.)
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 pavananA jayathI mananA jaya - ityevaM gandhavAhAnA - mAkuJcanavinirgamau / saMsAdhya nizcalaM dhatte, cittamekAgracintane // 58 // gAthA:-A pramANe pavanane sa kAcavA-aMdara levA ane bahAra kADhavA--e e kriyA sAdhIne yAgI peAtAnuM citta ekAgra ciMtanamAM nizcala dhAraNa kare che. bhAvAtha:-jyAM mana tyAM pavana ane jyAM pavana tyAM mana, mana ane pavana e be dUdha ane jaLanI jema samizra thaIne rahe che, ane baMne sarakhI kriyA kare che, jyAM sudhI mananI pravRtti tyAM sudhI vAyunI pravRtti ane jayAM sudhI vAyunI pravRtti tyAM sudhI mananI pravRtti thAya che. ekanA nAza thatAM bIjAnA paNa nAza thAya che ane ekanI pravRtti thatAM khIjAnI paNa pravRtti thAya che. mana ane pavananA nAza thatAM indriyavarga nI zuddhi (nAza) thAya ane indriyAnA paNu nAza thatAM mekSapadanI siddhi thAya che. mATe pUrve kahelA prakArathI pUraka, recaka ane kuMbhakanA kramathI vAyune grahaNa karavA ane visarjana karavA, tenA abhyAsa karIne manane ekAgracitanamAM (samAdhinA viSayamAM) cegI sthApe che, e vAta tA nizcita che, ke pavananA jaya thatAM mananI nizcalatA avazya thAya che. kahyuM che ke: pRthvIcakra, patA, pralayakALanA pavanarUpI hiMDAlAthI hiMcakA khAtA samudro calAyamAna thAya, paraMtu pavane
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 99 jItI lIdhelA ane Alakhana sahita pragaTa thayelI zaktivALA ceAgIndro, sthira pariNAmavALA AtmayAnathI calAyamAna thatA nathI. bhAvanI prAdhAnyatA Hpraannaayaamkrmprauddh stra rUDhayaiva darzitA / kSapakasya yataH zreNyA rohe bhAvo hi kAraNam // 59 // gAthA:-ahIM prANAyAmanA bhedanA Akhara ( pragalbhatA ) rUDhithI ja darzAvela che, kAraNa ke kSapakajIvane zreNi caDavAmAM bhAva e ja kAraNa che. bhAvArtha :-kSapazreNi caDavAnA saMbo~dhamAM pavanajayanA abhyAsarUpa prANAyAmanA kramanI pragalbhatA (vacana cAturI prasiddhi mAtrathI ja darzAvI che, kSapakane kevaLajJAna thavAmAM nizcayathI bhAva e ja kAraNabhUta che. prANAyAma vigere haDayeAganA ADa'bara kAraNarUpa nathI, caTie ( kAI. graMthartAe ) kahyuM che ke nAsikAne kanha ( agrabhAga ), nADInA samUha, vAyunA saMcAra, pratyAhAra, prANAyAma, khIjagrAma, dhyAnanA abhyAsa, maMtranA nyAsa, hRdayakamaLamAM raheluM, e bhranA madhyamAM raheluM, nAsikAnA agrabhAge raheluM, zvAsanI aMdara raheluM, tejathI zuddha thayeluM, ekAra nAmanuM sUryaprasiddha t 1. A zlAkanA amAM kahelA nAsAkada ItyAdi padAnA bhAvA yAganA jANakAra pAsethI jANI levA.
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 buddhanuM dhyAna, brahmaAkAza, zUnyAbhAsa, mithyApralApa, ciMtA sarakhuM, kAyAne AkrAnta karanAra; cittane bhrAMta karanAra e sarva mithyAganA tyAga karI, gurue upadezela, ciMtArahita, deharahita ane bhAvasahita tathA phleza rahita, nitya Ana yukta, zuddhatattva hai AtmA ! tuM jANuM. vaLI kahyuM che ke - vicitra kriyAethI prANavAyunA jaya karavAthI ekAranA abhyAsa karavA, peAtAnI kAyAmAM kamala citavIne temAM taijasanu dhyAna karavuM, zUnya AkAzanuM AlaMbana karavuM, e sava zarIramAM rahelI ciMtArUpa cittanI bhrAntinA tyAga karIne vacana ane mananI kaLA (vacanapravRtti ane manaHpravRtti) rahita evuM svabhAvasthita ( AtmAnuM svAbhAvika svarUpa) tattva hai AtmA! tuM jANu ane jo. aiAda pUrvI kSapamunine AThamA guNasthAnathI zukladhyAna dhyAya che, zukladhyAnanA cAra bheda che. 1. zuklAnanuM svarUpa - savitarka savicAraM sapRktthavamudAhRtaM / triyogayoginaH sAdho rAdhe zukUlaM sunirmalam ||60 // gAthA:-traNAgavALA ceAgImunine sapRthaktva savitarka savicAra nAme paheluM zuqaladhyAna hAya che. 1. zUnya AkAzamAM dhyeyane kalpanAthI sthApI te AkAzastha dhyeyanuM dhyAna karavuM.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 101 bhAvArtha-mana, vacana ane kAyayegavALA munine dhyAna vitarka sahita che tethI savitarkavicArasahita che tethI savicAra ane pRthakatva sahita che tethI sapRthaphatvaA pramANe traNa vizeSaNa sahita pRthakatvavitarkasavicAra nAmanuM paheluM zukladhyAna atinirmala che. savitaka, savicAra ane samRthaphatvanuM svarUpa - zratacintA vitarkaH syAt , vicAraH saMkramo mtH| pRthaktvaM syAdanekatvaM, bhavatyetattrayAtmakam // 6 // gAthAtha-zrutanI cintA manana, te vitarka; eka manana uparathI bIjA manana upara saMkramaNa (javuM), te vicAra ane anekapaNuM te pRthakatva, A pramANe paheluM zuphaladhyAna traNa vizeSaNayukta che. | bhAvArtha -prathama zukaladhyAna krama, u&mathI grahaNa thayela traNa vizeSaNayukta che. 1. zratanI ciMtA manana te vitaka, 2. artha, zabda ane vega e traNane saMkrama te vicAra, 3. dravya, guNa ane paryAyanI bhinnatA te pRthaphatva. vitarkanuM svarUpa : - svazuddhAtmAnubhUtAtma-bhAvazrutA'valambanAt / antarjalpo vitarkaH syAd, yasmiMstatsavitarkajam // 62 // gAthArtha -pitAnA zuddha AtmasvarUpanA anubhavathI,
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 Atmagata bhAvakRtanA AlaMbanathI, je dhyAnamAM aMta jalpAkAra rUpa vitaka heya, te savitarkathI utpanna thayela zuladhyAna che. bhAvArtha-je dhyAnamAM aMtaraMga vanirUpa vicAraNAtmaka vitarka hoya, te savitarka dhyAna che, te dhyAna potAnA nirmaLa paramAtma tatvanA anubhavamaya aMtaraMga bhAvagata zrutajJAnanA AlaMbanathI utpanna thAya che. savicAranuM svarUpa - ga tare zadA-jIvAre 1 saMgamaH | yogAyogAntare yatra, savicAraM taducyate // 63 // gAthArtha-je dhyAnamAM pUrve kahela vitarka eka arthathI bIjA arthamAM, eka zabdathI bIjA zabdamAM ane eka yegamAMthI bIjA bhegamAM jAya, te dhyAna savicAra eTale saMkramaNa yukta che. 1. zrutajJAnanA AlaMbanathI eTale cauda pUrvagata zrutajJAnanA upagathI jANavuM, paraMtu AcArAMgAdi zrutajJAnanA AlaMbanathI nahi, kAraNa ke A jJAnapUrvadharane ja hoI zake che ane je pUrvadhara na hoya, te marUdevAdinI jema utkRSTa dharmadhyAnano e pAye hoya che, kAraNa ke pUrvagata jJAnanA abhAve zrutAlaMbanarUpa savitarka, paNuM hotuM nathI. 2.zrI Avazyaka sUtramAM zrI haribhadrasUrikRta vRttimAM dhyAnazatakanA prasaMge saMkramaNane artha. arthAt ja sAmatati virANA arthathI vyaMjanamAM
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 103 sapRthakatvanuM svarUpa che dravyAd dravyAntaraM yAti, guNAd yAti guNAntaram / paryAyAdanyaparyAyaM, sapRthaktvaM bhavatyataH // 6 // gAthArtha -eka dravyathI bIjA dravyamAM, eka guNathI bIjA guNamAM ane eka paryAyathI bIjA paryAyamAM jAya, te dhyAna sapRthaphatva kahevAya. bhAvArtha-je dhyAnamAM pUrve kahela vicAraNArUpa vitarka ane savicAra (athavA vicAra sahita vitarka) arthasaMkrAMti yukta, vyaMjanasaMkrAMti yukta ane yaMgasaMkrAMti saMkrame, te vicAra paribhASAne artha che. ahIM "arthathI vyaMjanamAM" ema kahevAthI "vyaMjanathI arthamAM" e artha paNa upalakSaNathI jANe. kAlalokaprakAzamAM tathA yogazAstramAM paNa kahyuM che kesatra 4 TacanAra, tathAtha dAsaneData vijApati virALa, vivAraM taritam II (kAlika) vyaMjanathI arthamAM ane arthathI vyaMjanamAM vAraMvAra vicAra ravuM te vicAra, ane te vicAravALuM dhyAna te vicAra che. tatra zrutAdagRhItvaika-marthamarthAdvajecchabdam / zabdAt punarapyartha, yogAyogAntaraM ca sudhIH / / (yogazAstra prakAza-11) pUrvagatazrutamAMthI eka arthane (dravya, guNa, paryAyane) grahaNa karI te arthathI punaH zabdamAM (vyaMjanamAM), ane zabdathI punaH arthamAM Ave tathA te buddhimAnagI eka vegathI bIjA yugamAM jaya (te savicAra che.)
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 yukta hAvA chatAM paNa peAtAnA zuddha AtmarUpa dravyAMtaramAM jAya athavA eka guNathI khIjA guNamAM jAya athavA eka 'paryAyathI khIjA paryAyamAM jAya, te dravyaguNu paryAyAntarAmAM je anyatva eTale pRthakktva te sapRthakktva dhyAna kahevAya. - 1. zuklayAnathI AtmAnI vizuddhi :iti trayAtmakaM dhyAnaM, prathamaM zuklamIritam / prApnotyataH parAM zuddhi, siddhizrIsaukhyavarNikAm ||65 // gAthA :-A pramANe pRthatika savicArarUpa paheluM zukladhyAna che, te dhyAnathI AtmA me|kSarUpI lakSmInA sukhanI udAharaNarUpa Atmavizuddhi prApta kare che. 1. dravyamAM dravyanI sAthe ja utpanna thayelA dharma te guNa dA. ta. suvarNamAM pItavaNa vigere. 2. dravyamAM anukrame parAvartana pAmatA dharma te paryAya. dA. ta. vIMTI, kuMDala, hAra, muguTa vigere. 3. AvazyakavRtti AdimAM anyatvanA pRthahtvanA a khIjI rIte karyAM che te A pramANe : upAyaDhi bhaMgAi pajjayANaM jamega vatthumi / nANAnayANusaraNaM puvvagayasuyANusAreNaM // eka vastumAM utpatti, sthiti ane vyaya vigere paryAcAne dravyAstikAyAdi vividha prakAranA nayAthI pUrvAMgata zrutane anusAre ciMtavavA, te sapRthakatva kahevAya. kAlalAkaprakAza tathA yogazAstramAM paNa A ja ane anusaratA artha kahela che.
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 105 bhAvArtha-pahelA zukaladhyAnathI mAkSasukhane jANe lezamAtra AsvAda anubhavatA hoya tevI Atmavizuddhi prApta thAya che. pahelAM zukuladhyAnanuM vizeSa svarUpa ane sAmarthya - yadyapi pratipAtyeta-duktaM dhyAnaM prajAyate / tathApyativizuddhatvA-dUlasthAnaM samIhate // 66 // gAthArtha -jo ke A pUrve kaheluM suphaladhyAna pratipAtI paNa che, te paNa AtmA (dhyAna) ati vizuddhivALo hovAthI uparanA guNasthAnamAM caDavAnI abhilASAvALo thAya che. bhAvArtha -pratipAtI paDavAnA svabhAvavALuM. apUrvakaraNa guNasthAne baMdha-udaya-sattA :apUrvakaraNa guNasthAnamAM vate jIva nidrAddhika, devadvika, paMcendriyajAti, zubhavihAgati, trasAdinavaka, vaikriyazarIra, AhArakazarIra, tejasazarIra, kArmaNa zarIra, vaikriya upAMga, AhAraka upAMga, prathama saMsthAna, nirmANa jinanAma, varNAdi catuSka, agurulaghu, upaghAta, parAghAta ane ucchuvAsa e 32 prakRtiene baMdhaviracheda thavAthI 26 prakRtine baMdhaka che. tathA chellAM 3 saMghayaNa ane samyakatvamehanIya e cAra prakRtine udayaviccheda thavAthI 72 prakRtinA udayayukta che. tathA 138 nI satAvALe che.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 9. anivRtti guNasthAna kSapakane anivRtti guNasthAne thatI prakRtine kSayaanivRttigunnsthaanN, tataH samadhigacchati / guNasthAnasya tasyaiva, bhAgeSu navasu kramAt // 67 // gatiH zvAzrI ca tairazcI, dve tayorAnupUrvike / sAdhAraNatvamudyotaH, sUkSmatvaM vikalatrayam // 68 // ekendriyatvamAtapa-styAnagRddhayAdikatrayam / sthAvaratvamihAgraMze, kSIyante SoDazetyamUH // 69 // aSTo madhyakaSAyAzca, dvitIye 'tha tRtIyake / paNDhatvaM turyake strItvaM, hAsyaSaTkaM ca paJcame // 7 // caturthAzeSu zeSesu krameNaivAtizuddhitaH / / puMvedazca tataH krodho, mAno mAyA ca nazyati // 71 / / gAthArtha -tyAra pachI kSepakamuni anivRttiguNasthAnamAM jAya che, te guNasthAnanA 9 vibhAga che temAM anukrame narakagati, tiryaMcagati, narakAnupUrvI, tiryaMcAnupUrvI, sAdhAraNa, udyota, sUma, beIndriya, teIndriya, cauridriyaekendriya jAti, Atapa, nidrAnidrA, pracalApracalA, thINuddhi sthAvara-A 16 prakRtie pahele bhAge kSaya pAme che. bIje bhAge pratyAkhyAnIya, apratyAkhyAnIya 8 kaSAye, trIje bhAge napusakaveda, cothe bhAge Aveda, pAMcame
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107 bhAge hAsyAdi cha, bAkInA cha thI nava sudhInA cAra bhAge anukrame AtmAnI (dhyAnanI) ativizuddhi thavAthI puruSaveda, saMjavalana krodha, mAna, mAyA nAza pAme che. bhAvArtha :-anivRttiguNasthAne baMdha-udaya-sattA H anivRttikhAdaraguNasthAnamAM vartatA jIva, hAsya- rati - bhaya ane jugupsA-e cAra prakRtinA baMdha, viccheda thavAthI 22 prakRtinA kha`dhaka che. tathA hAsyAdi cha nA viccheda thavAthI 66 prakRtinA hRdayavALA che. tathA navame bhAge 'saMjavalanamAyA sudhInI 35 prakRtie sattAviccheda thavAthI 103 prakRtinI sattAvALA che. 10. sUkSmasa parAya guNusthAna kSepakamuninuM 10muM guNasthAna - tato'sau sthUlalobhasya, sUkSmatvaM prApayan kSaNAt / Arohati muniH sUkSma- samparAyaM guNAspadam // 72 // 1. ahIM saMjavalanImAyA sudhInI prakRti sattAviccheda gaNAvI tene badale vAstavika rIte sa MjvalanamAna sudhInI sattAviccheda prakRti gaNavAnI che, kAraNa ke saMjvalanamAyA tA navamAnA anta samaye sattArUpe vidyamAna che, mATe enA sattAviccheda gaNavAnA nathI ane sa Mjavalana mAna sudhI ja 35 prakRti thAya che, sa MjvalanamAyA gaNe te 36 thaI jAya che jethI 103 ne badale 102nI sattA thAya che, ane saMjvalanamAyAnA abhAva tA 10 mA guNusthAnamAM gaNAze, mATe ahIM sajvalanamAna sudhInI ja 35 prakRti sattAviccheda gaNIne 103nI sattA gaNavI,
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 gAthA:-tyArapachI A kSepakamuni khAdaralAbhane kSaNavAramAM sUkSma karatA, sUkSmasa'parAyaguNasthAne caDe che. bhAvArtha :-sUkSmasa parAya guNasthAne adhaudaya-sattA :- sUkSmasa pAya guNasthAnavartI jIva, puruSaveda ane sajavalana catuSTa-e pAMca prakRtinA navamAne te badha viccheda thavAthI 17 prakRtinA khadhaka che. tathA 3 vedra ane 3 sajavalana e 6 prakRtinA udaya viccheda thavAthI 60 prakRtinA udayavALA che. tathA saMjavalanamAyAne sattA viccheda thavAthI 102 prakRtinI sattAvALA che. 11. upazAMtamAha guNasthAna kSapakane 11muM guNasthAna - ekAdazaM guNasthAnaM, kSapakasya na saMbhavet / kintu sa sUkSmalobhAMzAn, kSapayan dvAdazaM vrajet // 73 // gAthA :-kSapaka munine 11 muM guNasthAna hatuM nathI, paraMtu sUkSmalAbhanA aMzAne ( khaMDone ) khapAvatA te muni 12 me guNasthAne jAya che. bhAvArtha :-kSapakazreNimAM kSaya pAmatI prakRtinA krama :-anaMtAnukha dhI, mithyAtva, mizra, samyaktva, madhyanA 8 kaSAya, napuMsakaveda, veda, hAsyAdi-6, puruSaveda tathA sajavalana krodha-mAna- mAyA ane lAbha-e pramANe anukrame mAha prakRtionA kSaya kare che.
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 109 12. kSINamoha guNasthAna kSINamehaguNasthAne bIjuM zukaladhyAna - bhUtvA'tha kSINamohAtmA, vItarAgo mahAyatiH / pUrvavadbhAvasaMyukto, dvitIya zuklamAzrayet // 74 // gAthAtha-AtmA kSINamAhI thaI vItarAga, mahAmuni tathA bhAvayukta thayele pUrvokta rIte bIjA zuladhyAnane Azraya kare che. bhAvArtha - vItarAga ane vizuddhabhAvavALa kSepakamuni kSINamehaguNasthAna 'kALanI pariNativALo thaI bIjA zuladhyAnane prathama guladhyAnanI paddhatie aMgIkAra kare. zukaladhyAnanA bIjA bhedanuM nAma - apRthakatvamavIcAraM, savitarkaguNAnvitam / sa dhyAyatyekayogena, zukladhyAna dvitIyakam // 75 // gAthArtha -kSINameha guNasthAnamAM rahela kSapaka AtmA, pRthaphavarahita vicArarahita ane vitarka mAtra 1. kALanI pariNativALo thaIne eTale bAramA guNasthAnane kALa pAmIne (bAramuM guNasthAna pAmIne) 2. sapRthaphatvane badale apRthapha tathA artha vyaMjaneyoganI saMkrAnti rahita A bIjuM dhyAna che, paraMtu ahIM pahelA zukla dhyAnanI paddhati eTalI ja hoya ke pratisamaya vizuddhi sahita ane pUrvagata zrutane anusAre dhyAna hoya che tathA pUrvokta AsanajayAdi abhyAsavALA hoya.
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 guNayukta khIjA zukladhyAnane traNacAgamAMthI koIpaNa eka yeAgathI dhyAve che. bhAvArtha :-siddhAMtamAM kahyuM che keH ekaM triyogabhAjA mAdyaM syAdaparamekayogavatAm / tanuyoginAM tRtIyaM, niyoginAM caturthaM tu // traNa ceAgavALAne paheluM zukladhyAna, eka ceAgavALAne khIju zuklayAna, kevaLa kAyayeAgIne trIjI zukaladhyAna ane aceAgIne cethuM zudhyAna hoya che. 2. apRthao-savitaka -avicAra zukladhyAnanA bhAvAtha : nijAtmadravyamekaM vA paryAyamathavA guNam / nizcalaM cintyate yatra tadekatvaM vidurbudhAH // 76 // gAthA:-peAtAnA eka Atmadravyane athavA peAtAnA AtmadravyanA eka paryAyane athavA peAtAnA AtmadravyanA eka guNune jyAM nizcalathI ciMtavAya, tene buddhimAnA ekatvadhyAna kahe che, bhAvArtha :-dhyAna karanAra AtmA peAtAnuM kevaLa eka Atmadravya eTale vizuddha paramAtmadravya, te eka dravyanuM athavA eka guNanuM athavA eka paryAyanuM sthiratAthI dhyAna kare, te ekatva (athavA apRthaa) dhyAna kahevAya.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ avicAra zabdano artha - yadvayaMjanArthayogeSu-parAvartavivarjitam / cintanaM tadavicAraM, smRtaM saddhyAnakovidaiH / 77 // - gAthAtha-vyaMjana, artha ane pagamAM parAvRtti rahita (traNamAMthI kaI paNa ekanuM) je dhyAna tene zreSTha dhyAnamAM nipuNa maharSio "avicAradhyAna" kahe che. | bhAvArtha-vartamAnakALamAM zreSTha dhyAnamAM je nipura NatA thavI te zAstranA AmnAya vizeSathI (zAstramAM kahelI rIta jANavAthI jJAnamAtrapaNe) thAya che, paraMtu anubhavathI (eTale dhyAna dhyAvAnI kriyA tarIke) thatI nathI. (arthAt zreSa dhyAnanI nipuNatA jJAnAnubhava tarIke hoI zake kiyAnubhava tarIke na hoya.) zrI hemacandrasUri mahArAje kahyuM che keanvcchittyaa''gnaayH, samAgato'syeti kIrtyate 'smAbhiH / surajamavyAdhuni suragrasthAne yathAzAstram | A guphaladhyAnanA svarUpane zAstramAM cAlyo Avate AmnAya (paddhati) viccheda na pAme te ThIka, tethI te zuladhyAna vartamAnakAlIna munione duSkara che te paNa zAstrane anusAra huM zuphaladhyAnanuM svarUpa kahuM chuM. zAstrAntargata zukaladhyAnanA rahasyane athavA svarUpane samyak prakAre jANune nipuNamaharSioe, bIjuM zuphaladhyAna A pramANe kahyuM che
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 pUrve kahelA svarUpavALA zabdA abhidheya ane rogamAM eka zabdathI bIjA zabdamAM, eka arthathI bIjA arthamAM ane eka vegathI bIjA yegamAM jaI dhyAna karavuM, evA prakAranI paraspara saMkrAnti rahita, je dhyAna kRtanA AlaMbanathI karavuM, te avicAra zudhyiAna savitaka zabdano artha - nijazuddhAtmaniSThaM hi, bhAvazrutAvalambanAt / cintanaM kriyate yatra, savitakaM taducyate // 78 // - gAthArtha - pitAnA vizuddha AtmAmAM rahela sUkSmavicArarUpa citana bhAvakRtanA AlaMbanathI thAya, te savitarka bIjuM zukladhyAna che. bhAvArtha - je dhyAnamAM pitAnA ativizuddha AtmAnAM sUphamavicArapUrvaka je ciMtana aAjalpAkArarUpa bhAva Agama zrutajJAnanA AlaMbana mAtra ciMtavavAthI thAya te savitarka bIju zuladhyAna che. (zrutajJAnAvaraNayanA 1. aMtaHkaraNamAM sUkSma vacana je ladhyakSarUpa che, te layakSare bhAvakRtajJAna che ane te paNa pUrvagata mRtasaMbaMdhI AlaMbanavALA ja ahIM grahaNa karavA. kAraNa ke A prakAranA vizepaNavALuM phaladhyAna pUrvagata jJAna vinA eTale pUrvadharo sivAya bIjAne na heya. Adye zukle dhyAne pRthaktvavitarkaikatvavitarke pUrvavido avata: pRthaphatvavirtaka ane ekatvavika-e be zuphaladhyAna pUrva gata zrutajJAnIne hoya che. (Iti tatvArthabhASyavacanAta)
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 113 kSapazamathI utpanna thayela pUrvagata zrutajJAnanA AlaMbanathI thAya che.) bIjA zukaladhyAnathI utpanna thatAM samarasI ba bhAvanuM svarUpa - ityekatvavicAraM, savitarkamudAhRtam / tasmin samarasIbhAvaM, dhatte svAtmAnubhUtitaH // 79 // gAthArtha :- ekatvavicArasavitarka bIjuM zuphaladhyAna kahyuM ane e dhyAnamAM jIvane pitAnA AtmAne anubhava thavAthI samarasIbhAva utpanna thAya che. bhAvArtha - samarasIbhAvanuM svarUpa - dayAnanA prabhAvathI AtmA paramAtmAmAM ekAkArapaNe layalIna thaI jAya te samarasIbhAva, pitAnA AtmAnA anubhavathI bIjA zaphaladhyAnamAM vartatA dhyAnI jIvane thAya che. kSINamAha guNasthAnanA anna samaye thatI kriyAityetddhyaanyogen, pluSyakamandhanotkaraH / nidrApracalayo za-mupAntye kurute kSaNe // 8 // gAthAtha- bIjA zukaladhyAnanA prabhAvathI karmarUpI kAjhanA samUhane bhasma karate e mahAyegI, upanya 1. sama eTale tulya, rasI eTale rasa bhAvavALe te samarasIbhAva arthAta dhyAtA, dhyAna ane dhyeya e traNe ekarUpa banI javA te samarasIbhAva.
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 samaye nidrA ane pracalA-e be karma prakRtine nAza kare che. (sattAmAMthI kSaya kare che.) bhAvArtha - upAMtyasamaya= aMtyasamayanI pAse pUrva samaya. kSINamehanA aMte thatI kriyA - antye dRSTicatuSkaM ca, dazakaM jJAnavighnayoH / kSapayitvA muniH kSINamohaH syAtkevalAtmakaH // 81 // gAthArtha -kSINamehanA aMtya samaye cAra darzanavaraNIya; pAMca jJAnAvaraNa, 5 aMtarAya-kula 14 karma prakRti khapAvIne kSINamAha muni kevalajJAna pAme che. - bhAvArtha-kSaNaha guNasthAne baMdha-udayasattA - kSINameha guNasthAnamAM vartate jIva 4 darzanavaraNIya, 5 jJAnAvaraNIya, 5 aMtarAya, 1 uccagotra ane 1 yazanAmakarma-e 16 karma prakRtine 10 mA sUkSamasaMparAya guNasthAnane aMte baMdha viccheda thavAthI kevaLa eka zAtAnIyane ja baMdha kare. - 10 mA sUmasaMpAyane aMte saMjavalana lebha, RSabhanArAMca ane nArAcasaMhanana-e traNa karma prakRtine udaya viracheda thavAthI 57 prakRtinA udayavALe hoya. saMvalana lebhanI sattAne paNa sU5saMpAyane aMte kSaya thavAthI 101 prakRtinI sattAvALA hoya che.
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 sogikevaLI guNasthAna sogikevalI guNasthAne hatI kamaprakRtio:evN ca kSINamohAntA triSaSThiprakRtisthitiH / paJcAzItijarad vastraprAyAH zeSAH sayogini // 82 // gAthArtha kSINameha guNasthAnanA aMta sudhI 63 prakRtionI sattA kSaya pAmI hevAthI sagI guNasthAne 85 prakRtionI sattA jIrNa vastra jevI heya che. bhAvArtha - cethA guNasthAnathI prAraMbhI kSINameha sudhImAM sarva maLIne 63 prakRtiene kSaya thAya che. te A pramANe cethe guNasthAne 1 naraka AgRSya, pAMcame guNasthAne tiyacAyuSya, sAtame guNasthAne devAyuSya tathA darzanamehanIya saptaka kula 8 prakRtio kSaya, apUrvakaraNa guNasthAne keIpaNa prakRtine kSaya thatuM nathI. paraMtu navamA anivRtti guNasthAnanA pahelA bhAge sthAvara-sUma tiryaMcakrika-naraddhika-Ata5-udyota-thiNaddhivika-ekendriyAzi 4 jAti-sAdhAraNa nAmakarma-e 16 prakRtine kSaya, bIjA bhAge bIjA 4 apratyAkhyAnI ane trIjA 4 pratyAkhyAnI kaSAyene kSaya, trIje bhAge napuMsakaveda, cothe bhAge strIveda, pAMcame bhAge hAsyAdi 6, zveThe bhAge puruSaveda, sAtame bhAge saMjavalana krodha, AThame bhAge saMjavalana mAna, navame
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 bhAge saMjavalana mAyAne kSaya thavAthI sarva maLI anivRtiguNasthAne 16-8-1-1-6-1-1-1-1=36 prakRtio kSaya pAme che. sUmasaM5rAya guNasthAne eka saMjavalanabhane kSaya, 12 mA kSINameha guNasthAne upAtya samaye nidrAddhikane kSaya ane anya samaye 5 jJAnAvaraNa, 5 aMtarAya ane 4 darzanAvaraNa maLI-14 prakRtine kSaya thAya. mATe graMthakAra mahArAje cothAthI bAramA sudhImAM 63 prakRtine kSaya gaNAvyA che te saMkSepamAM A pramANe4 the-1 [narakAyuSyane kSaya] 5 me-1 [ tiryaMcAyuSyane kSaya] 7 me-8 [ darzanamehanIya 7 tathA devAyuSya 1ne kSaya me-36 [sthAvarAdi-16, madhyakaSAya-8, napuMsakaveda-1, strIveda-1, hAsyAdi-6, puruSaveda-1, saMjavalana krodha-mAna-mAyA-3ne kSaya.] 10 me-1 [saMjavalanalebhane kSaya] 1 me-16 [ upAMtya samaye nidrAdrika-2 tathA jJAnAvaraNI - Adi-14nakSaya) ahIM karmagraMtha ane A guNasthAnakamAhae bemAM eTale taphAvata che, ke karmagraMthamAM ethe ja guNasthAne 3 AyuSyane kSaya kahyo che, tyAre A graMthamAM traNe AyuSyane kSaya judA judA guNasthAnamAM kahyo; bIjA
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 117 | karmagraMthanI mULa gAthAmAM kahyuM che ke - vAM su pace varaphuvi, ghaNayAruM niyatirisuviNA kSepakane AzrayI te 4-5-6-7 guNasthAnamAM narakAyuSya, tiryaMcAyuSya ane devAyuSya vinA 14panI sattA kahI che. sagI guNasthAne bhAva, samyakatva ane cAritra - bhAvotra kSAyikaH zuddhaH samyaktvaM kSAyikaM param / kSAyikaM hi yathAkhyAta-cAritraM tasya nizcitam // 8 // gAthArtha - sagI guNasthAne zuddhakSAyikabhAva, utkRSTakSAyikasabhyatva tathA nizcayakSAyika yathAkhyAtacAritra hoya che. bhAvArtha - kevaLajJAnI bhagavaMtane sagI guNasthAne atyaMta nirmaLakSAyikabhAva, kSAyikasamyakatva ane kSAyikayAkhyAtacAritra: heya. ahIM upazama ane kSayepazama e be bhAva na hovAthI eka kSAyikabhAva ja 1. yathAkhyAta cAritra be prakAranuM che - (1) upazamayathAkhyAtacAritra, (2) kSAyikathAkhyAtacAritra. tyAM upazAMtamohaguNasthAnamAM vartatA jIvane upazamayathAkhyAtacAritra, ane kSINamoha tathA yogI guNasthAne kSAyiyathAkhyAtacAritra hoya che. ahIM vRttimAM sagIguNasthAnamAM yathAkhyAtacAritra kahyuM te zuddha sAyiyathAkhyAtacAritranI apekSAe che, anyathA sAmAnya rIte kSAyiyathAkhyAtacAritra vicArIe te 12 me ane 13 me baMne guNasthAne hoya che. 2. ahIM eka kSAyika bhAva ja kahyo te kevaLa mohanIya karmanI apekSAe jANu, anyathA te vAstavika rIte pAMca bhAva
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 che, darzanamehanIya ane cAritramehanIya e be karmanA kSayathI samyakatva ane cAritra paNa kSAyikabhAvanA che. kevalajJAnI bhagavaMtanA kevaLajJAnanuM sAmarthya - carAcaramidaM vizvaM, hastasthAmalakopamam / pratyakSa bhAsate tasya, kevalajJAna bhAsvataH // 84 // gAthArtha :- kevalajJAnarUpI jhaLahaLatA sUryavALA bhagavaMtane A sacarAcara [ sthAvara ane jaMgama] jagatuM hAthamAM rahelA AmaLAnI jema pratyakSa dekhAya che. bhAvArtha - ahiM bhagavAnane sUryanI upamA vyavahAra mAtrathI ja kahI che paraMtu nizcayathI nahi kAraNa ke nizcayanayathI vicAratAM te kevaLajJAna ane sUrya e bemAM ghaNuM maTe taphAvata che. zAstramAM kahyuM che ke - candra, sUrya ane grahanI prabhA parimita kSetra ja prakAze che ane kevaLajJAnanI prabhA sarvakAlekane prakAze che. tIrthaMkaranAmakama upArjana karela kevaLajJAnInI vizeSatA - vizeSAtIrthakRtkarma, yenAstyarjitamUrjitam / tatkadiyato'trAsau, syAjinendro jagatpatiH // 85 // gAthAtha - vizeSa ArAdhanAthI je jIve vizALa mAMthI kSAyika, pAriNAmika ane audayika - e traNe bhAva hoya che. tyAM pAriNAmika bhAva chevatvanI apekSAe che ane audayika bhAva nAmakarma, gotrakarma, AyuSyakarma ane vedanIyakarma AzrayI che.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 119 evuM tIrthakara nAmakarma upArjana karyuM che, te tIrthaMkaranAmakarmanA udayathI te kevalIbhagavAna traNa jagatanA svAmI jinendra thAya che. bhAvArtha - vizeSathI eTale arihaMtanI bhakti vigere je puNyanA 20 sthAnaka tenI vizeSa ArAdhanAthI je jIve vizALa guNayukta tIrthaMkara nAmakarma upArjana karyuM che, te tIrthakara nAmakarmanA prabhAvathI sagI guNa sthAnamAM A kevalI bhagavAna traNa bhuvananA adhipati jinendra thAya che. ( jina eTale sAmAnya kevali temAM Indra sarakhA pradhAna te jinendra kahevAya.) 20 sthAnaka ArAdhanA A pramANe - ' arihaMta siddha pavayaNa, guru thera bahussue tavassIsu / vacchalayA eesiM, abhikkhanANovaoge a // 1 // daMsaNa viNae Avassae a, zIlavvae niraiyAre / khaNalavatavacciyAe veyAvacce samAhI a / / 2 // apuvvanANagahaNe suabhattIpavayaNe pabhAvaNayA / / eehi kAraNehiM, titthayarattaM lahai jIvo / / 3 // . .. 'arihaMta, siddha, pravacana, kaeNgurU, asthavira, . bahuzruta, tapasvI-e sAtanuM vAtsalya, "vAraMvAra jJAnArAdhana, 9upaga, 11darzana, vinaya, Avazyaka 17 aticAra rahita zIyalavata, kSaNavatapa, tyAga, 1. vizeSa ArAdhana te traNe jagatanA jIvanane sukhI karavAnI daDha bhAvanAyukta ArAdhanA jANavI.
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 120 vaiyAvRtya, 17samAdhi, 18 apUrva jJAnagrahaNu, '"zrutabhakti, jIva tIrthaMkara 2degpravacana prabhAvanA--A 20 kAraNeAthI nAmakrama bAMdhe che. tI kara bhagavatanA mahimA - sa sarvAtizayairyuktaH, sarvAmaranararnataH / viSe nigayate sI-ttama tIrthaM pravartayan // 8 // gAthA :-sava atizAthI yukta, sarva devA ane manuSyA jemane namaskAra kare che. evA sarvottama tI kara bhagavatA tIthane pravartAvatA vijayavata vate che. bhAvAtha :- paramAtmAnA 34 atizaya - janmathI prAra`bhIne cAra, karma kSaya thayA pachI 11 ane devakRta 19 ema 134 atizayeA che. 1. janmathI prAraMbhIne nirvANa pa`tanA A 34 atizaya che. janmakRta cAra atizaya : 1. mela, rAga prasvedAdi rahita zarIra hAya. 2. mAMsa ane rUdhira zvetavaNu nA hAya. 3. AhAra, nihAra cama cakSuvALA jIvAne adazya hoya. 4. ucchvAsa, niHzvAsa kamaLa sarakhA sugadhI hAya. RtikanA kSayathI utpanna thayelA 11 atizaya :1. yojana mAtra samavasaraNa bhUmimAM traNe jagatanA jIveA samAya. 2. manuSya, tiya c ane devA sava` potapotAnI bhASAmAM prabhunI dezanA samaje. 3. pUrve utpanna thayelA rAgeAnI upazAMti tathA vairApazAMti hAya.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 121 4. navA rega, navuM vera utpanna thAya nahi. pa. duSkALa na paDe. 6. keIne bhaya na lAge. 7. marakI na pravarte. 8. Iti (sAta prakAranA upadrava) nA pravarte. 9. ativRSTi na thAya. 10. anAvRSTi (vRSTine abhAva) na hoya. (madhyama vRSTi hoya.) 11. bhAmaMDalane prakAza ghaNuM jIvone sukha karanAre cAre bAju phelAya. dee racelA 19 atizaya :1. pAdapITha sahita maNiratnanA siMhAsananI racanA thAya, te prabhu vihAra kare tyAre AkAzamAM cAle. 2. prabhunA upara traNa chatrAtichatra racAya te paNa AkAzamAM cAle. 3. mahAna Indradhvaja prabhunI AgaLa (vihAra vakhate) AkAzamAM cAle. 4. prabhune bane paDakhe AkAzamAM cAlatA veta cAmare vIMjAtA rahe. 5. sarvathI AgaLa prathama dharmacakra prabhu sAthe vihAra vakhate AkAzamAM cAle. 6. prabhu jyAM sthira thAya, tyAM mastaka upara 12 gaNe UMce azokavRkSa pragaTa thAya. 7. dezanA samaye bhagavAnanA cAra rUpa thAya. 8. maNI, suvarNa ane rUpAnA traNa gaDhavALuM samavasaraNa racAya. 9. prabhu suvarNanA nava kamaLo upara caraNa sthApana karatA cAle. 10. mArgamAM kAMTA adhomukhavALA thaI jAya. 11. prabhunA keza-rAma-nakha-dADhI-mUcha e sarva avasthita rahe, vadhe nahi.
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1rara paramAtmA tIrtha eTale caturvidha saMgharUpa zAsanane sthApe che. ane dIrghakALa sudhI eTale utkRSTathI kaMIka nyUna *pUrvakoDa varSa sudhI vijayavaMta vate che. tIthakara nAmakarma kevI rIte vedAya ? vedyate tIrthakRtkarma, tena saddezanAdibhiH / bhUtale bhavya jIvAnAM, pratibodhAdikurvatA / / 87 // gAthArtha - tIrthaMkara paramAtmA pRthvI maMDaLa upara bhavya jIvone tatvanA upadezAdithI pratibedhAdi karatAM jinanAmakarma vede che. 12. pAMce IndriyanA viSaye anukULa pravarte. 13. prabhu jyAM jyAM vicare tyAM tyAM chae RtunA anukULa bhAva pragaTa thAya. 14. godakanI vRSTi thAya. 15. paMcavarNanA puSponI jAnu pramANa vRSTi thAya. 16. mArgamAM vihAra karatAM prabhune vanapakSIo paNa pradakSiNA Ape. 17. vAyu ativegathI nahi tema ati maMda nahi te anukULa vAya. 18. mArgamAM vicaratA prabhune vRkSo paNa nIcA namI namaskAra kare. 19. gaMbhIra nAda sahita devaduMdubhi AkAzamAM vAge. -A 34 atizayenuM saMkSipta svarUpa saMbadhaprakaraNane anusAre kahyuM che. 2. A sthaLe zrI TIkAkAra mahArAje tIrthakara bhagavaMtanuM AyuSya dezona pUrve kroDa varSa pramANa kahyuM te bahu vicAraNIya che,
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 123 bhAvArtha - pratibedhAdimAM rahelA Adi zabdathI jIne dezavirati ane sarvaviratinI utpatti karAvatAM tema samajavuM. -sadezanA eTale tavane upadeza Apa, ityAdi kRtyathI tIrthakara nAmakarmane vipAkedaya vedAya che. siddhAMtamAM kahyuM che ke - taM ca kaI veijjai / agilAe dhammadesaNAihiM / te prazna - te jinanAmakarma kaI rIte vedAya ? uttara - kheda rahita dharmadezanAdithI jinanAma karma vedAya che. kAraNa ke tIrthaMkara paramAtmAnuM AyuSya utkRSTa hetuM nathI, madhyavartI hoya che. jyAre manuSyanuM AyuSya kroDa pUrvanuM hoya, tyAre tIrthakaranuM 84 lAkha pUrvanuM hoya che, kroDapUrvanuM AyuSya sAmAnya kevalI bhagavAnanuM hoI zake. koIpaNa tIrthakara bhagavaMtanuM AyuSya 84 lAkha pUrvathI adhika hoya ja nahIM, temAM paNa kevalI paryAya te lagabhaga 1 lAkha pUrva jeTalo ja hoya che. tene badale A sthAne te tIrthane pravartAvatAM 1 kroDa pUrva sudhI vicare ema kahyuM che, te mATe ahIM kahela kALa sAmAnya kevalInA vihAra mATe samaja. zrI jinezvara bhagavaMtanuM AyuSya madhyaya hoya che, utkRSTa hetuM nathI e vAta 88 mA zlokamAM spaSTa thaze. 1. covIza atizayonI prApti, jJAnAtizayAdi cAra atizayonI prApti ane dharmadezanA, traNa lekathI pUjyatva ItyAdi sarva jina nAma karmane vipAkedaya che.
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 kevalI bhagavatenuM AyuSya - utkarSato'STavarSAnaM, pUrvakoTi pramANakam / / kAlaM yAvanmahIpIThe, kevalI viharatyalaM // 88 // gAthAtha - utkRSTathI 8 varSa jUnA pUrvakoDa varSa pramANa sudhI zrI kevalIbhagavaMta, A pRthvI pITha upara samarthapaNe vihAra kare che. bhAvArtha - tIrthakara bhagavaMta suvarNanA nava kamaLa upara caraNakamalane sthApatA, ATha mahAprAtihAryonI zobhA sahita, devadAnavonI aneka koDa saMkhyAthI sevAtA pRthvI pITha upara vihAra kare che. -ATha varSo pUrvakoDa varSa pramANa je kevalIpaNAne. kALa kahyo, te sAmAnya kevalIne vihArakALa ja saMbhave che. zrI tIrthakara bhagavaMte te madhyama AyuSyavALA ja hoya che, tethI temane vihArakALa utkRSTathI dezane 1 lAkha pUrva varSa jeTalo jANave ane sAmAnya kevaLI mATe nava varSa jUna jheDa pUrva jANave, kAraNa ke kevaLajJAna nava varSe ja thAya che. samuddaghAta rUpa prayatna vizeSa - vidhu sthitinvenA, zAt gharmaLa .. tadA tattalyatAM kartuM samudghAtaM karotyasau // 89 // gAthAtha - kevalI bhagavaMta veThavA gya (nAma getra ane vedanIya) karmanI sthitithI je AyuSyanI
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 125 sthiti alpa haya, te AyuSyanI sthiti ane traNa vedyakarmanI sthiti samAna karavA mATe samuddaghAta kare che. samuddhAtanuM svarUpa - daNDatvaM ca kapATatvaM, manthAnatvaM ca pUraNam / kurute sarvalokasya, caturbhiH samayairasau // 90 // gAthArtha -zrI kevalIbhagavAna pahele samaye daMDa, bIje samaye kapATa, trIje samaye maMthAna race che, ethe samaye sarva lakane pUre A pramANe je cAra samayathI samudaghAta kare che. bhAvArtha - svAbhAvika rIte dehamAM avasthita rahelA Atmapradezane vedanA vigere sAta kAraNathI samantAnta = sarva bAjuthI 3ghAtana avasthita svabhAvathI anya svabhAve pariNumAvavuM, (Atmapradeze je vyavasthAe hatA te vyavasthA bAlane bIjI rIte amuka kALa sudhI vyavasthita karavA) te samudraghAta kahevAya. samuddaghAtanA sAta prakAra - 1. vedanA samudraghAta 2. kaSAyasamuddaghAta 3. maraNa samudaghAta 4. vaikriya samuddaghAta 5. taijasa samuddaghAta 6. AhAraka samuddaghAta 7. kevalI samuddaghAta siddhAMtamAM kahyuM che, ke - veyaNa kasAya maraNe, veuvvile tea AhAra kevalio /
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 vedanA, kaSAya, maraNa, vaikiya, tejasa, AhAzka ane kevali-e sAta samudaghAta che. A sAta samuddaghAtamAM chelle kevalI samuddaghAta che, te kevalI muddaghAta mATe zrI kevalI bhagavaMta, AyuSyakarma ane traNa vaidyakarmanI sthiti sarakhI karavA mATe pitAnA Atmapradezone urvakAntathI alekAna sudhI phelAvavAthI pahelA eka samayamAM Atmapradezane daMDAkAra sarakhA (dIrghazreNivALA), bIje samaye pUrva pazcima dizAmAM kapATa (kamADa) AkAra jevA, trIje samaye kapATa AkAre vistArelA Atmapradezane dakSiNathI uttara sudhI vistArI maMthAna AkAra samAna race che ane ethe samaye maMthAnanA AMtarA pUravAthI 14 rAja pramANu lekane saMpUrNa pUre che. (lekamAM sarvatra kevalInA Atmapradeza vyAsa thaI jAya che.) A pramANe samuddaghAta karanArA kevalI bhagavaMta cAra samayamAM saMpUrNa leka vyApta thaI jAya che. saMpUrNa lekavyApta Atmapradezane dehastha thavAnI prakriyA :evamAtmapradezAnAM, prasAraNavidhAnataH / kamalezAn samIkRtyotkramAttasmAnivartate // 91 // gAthArtha - e pramANe Atmapradezone vistAravAnI vidhithI (gathI) karmanA aMzene sarakhA karI punaH ulaTA kramathI samuddaghAtathI nivate che.
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127 bhAvArtha - tAtparya A che ke - cAra samayamAM sarvaka saMpUrNa karIne pAMcame samaye aMtarapUrtithI nivate che (maMthAnanA AMtarAmAM vistArelA Atmapradezane saMvarI maMthAnastha thAya che.) chaThe samaye maMthAnathI nivate che eTale mathAnapaNe vistArelA Atmapradezane saMharI kapATastha thAya che. sAtame samaye kapATa saMhare che tethI daMDastha thAya che. AThame samaye daMDa saMharI svabhAvastha (dehastha) thAya che. zrI vAcaka mukhe kahyuM che ke - pahele samaye daMDa, bIje samaye kapATa, trIje samaye maMthAna, the samaye lekavyApI thAya che, puna: pAMcame samaye AMtarA, chaThe samaye maMthAna, sAtame samaye kapATa ane AThame samaye daMDa saMhare che. samuddaghAtamAM kayA yoga ane kevI avasthA - samudghAtasya tasyAye, cASTame samaye muniH / audArikAGgayogaH syAd dviSaTsaptamakeSu tu // 92 / / mizrAvikonI (cAra,) tRtIyApu tu trA samayeSvekakarmAGgadharo-'nAhArakazca saH // 93 // . gAthArtha -muni samudraghAtanA pahelA ane AThamA samaye audArika kAyayegI, bIjA chaThA ane sAtamA samaye
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 audArikamiznakAyegI, tathA trIja, cothA ane pAMcamA samaye kAmaNukAyogI ane (te ja traNa samaye) anAhAraka hoya che. bhAvArtha -siddhAMtamAM kahyuM che ke - te kevalI bhagavAna pahelA ane AThamA samaye dArika pragavALA sAtamA, chaThA ane bIjA samayamAM mizradArika pragavALA tathA cethA, pAMcamA ane trIjA samayamAM kAmaNa gavALA ane eja traNa samayemAM nizcayathI anAhAraka hoya che. kevalI muddaghAta kayA kevalI kare te saMbaMdhi niyamayH SaNmAsAdhikAyuSko, labhate kevalodgamam / karotyasau samudghAta-manye kurvanti vA na vA // 94 // gAthArtha - cha mAsa adhika AyuSyavALA je jIva, kevalajJAna pAme te nizcayathI samudraghAta kare jyAre bIjA kevalIbhagavaMte kare athavA na paNa kare. 1. ahIM mizrapaNuM te audArika zarIranuM kArmaNazarIra sAthe ja jANavuM. 2 A graMthakartA AcArya 6 mAsAdhika AyuSya kevalajJAnanI utpattivALA kevalIbhagavAnane kevalI mughAta karavAno niyama kahe che ane e pramANe bIjA paNa keTalAka AcAryo mAne che. zrI vizeSAvazyaka graMthamAM kevalIbhagavAna samudyAta kyAre kare? tene kALa darzAvatAM kahe che ke - kammalahuyAe samao, bhinnamuhuttAvasesamo kAlau / bhanne jahannameyaM, chammAsukkosamicchati // 3048 //
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 129 bhAvArtha:- siddhAMtamAM kahyuM che keH chammAsAU sese / upannaM jesi kevalaM nANaM // te niyamA samugdhAiya / sesA samugdhAya bhaiavvA || kevalajJAna pAmyA pachI cha mAsa AyuSya bAkI hoya, te nizcayathI samudbAta kare, khIjA kevalIonA samuddhAta saMbadhamAM anizcitatA jANavI. AyuSya kama nI laghutAnA kALa je bAkI rahelA haiAya che, te kALa (arthAt nirvANa prApti mATe khAkI rahelA AyuSyanA avazeSa kALa) anta dUtta pramANu ( jadhanyathI ane utkRSTathI paNa) hAya che. khIjA AcAryo ema mAne che ke- e antasu dUta pramANu avazeSa kALa jadhanya che ane utkRSTa avazeSa kALa cha mAsa jeTalA icche che. (3048 vizeSAvazyakabhASya ) paraMtu e siddhAMta taddana ayukta che te sabaMdhi kahe che - taM nANaMtara selesivayaNao jaM ca pADirANaM / paccapaNameva sue, iharA gahaNaMpi hojjAhi // 3049|| samudlAta karyA pachI tarata zailezIkaraNa kare ema kaheluM heAvAthI, te mata yukta nathI, je kAraNathI siddhAMtamAM tyAra agAu prAtihArakanuM ( pITha--dhalaka vigerenuM ) pratyapaNu ( pAchu sAMpavAnuM ) kaheluM che ane jo antarmudrttathI vadhAre kALa heAta, tA siddhAMtamAM te prAtihArakane grahaNa karavAnuM paNa kahyuM aAta. 3049 (vizeSAvazya kabhASya) siddhAMtanA pATha A pramANe : " kAyajoga jujemANe AgacchejjA vA, ciTTejjAvA,
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14. ' kevalI bhagavAna samudaghAtanI nivRtti pachI zuM kare? samudghAtAnnivRtto 'sau, manavAkAyayogavAn / dhyAyedyoganirodhAthai, zukladhyAnaM tRtIyakam // 95 / / nisIejjA vA, anughaTTijjA vA, ullaMghejjAvA, pADihArIyaM pIDhaphalagaM saMthAragaM paccapiNijja A pramANe zrI prajJApanA satra siddhAMtamAM kevaLa pAchuM soMpavAnuM kahyuM che, anyathA 6 mAsa jeTaluM dIrdha AyuSya heta te tenuM grahaNa paNa kahyuM hatuM, paraMtu grahaNa te kahyuM ja nathI. - A pramANe zrI vizeSAvazyakasUtramAM ane vRttimAM savistarathI 6 mAsa AyuSya bAkI rahevAno niSedha karyo che. upara kahyA pramANe 6 mAsa AyuSya zeSa rahyAnA saMbaMdhamAM je vivAda che, tene nirNaya te zrI sarvagamya che. * paraMtu A guNasthAnamAha graMthakartAnuM kahevuM ane zrI vizeSAvasyakAdinuM kahevuM be judA mArga upara che te A pramANe A graMthakartA kahe che ke- 6 mAsathI adhika AyuSya jenuM che tevA jIvane je kevaLajJAna utpanna thayuM hoya, te te samudaghAta avazya kare ane 6 mAsanI aMdaranA AyuSyavALAne kevaLajJAna utpanna thayuM hoya, te teo samudraghAta kare athavA na paNa kare. - A uparanA vAkyamAM samudraghAta koNa kare te kahyuM che, paraMtu keTaluM AyuSya bAkI rahe samuddaghAtane prAraMbha thAya te kahyuM nathI ane zrI vizeSAvazyakamAM kareluM khaMDana te "keTaluM AyuSya bAkI rahe samudraghAta thAya" te saMbaMdhI che, mATe A graMthakartAnuM pratipAdana dhyeya ane zrI vizeSAvakanA khaMDananuM dhyeya be bhinna hovAthI A graMthamAM kahelA bhAvanuM khaMDana kareluM nathI.
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 131 gAthAtha - kevalI bhagavAna samuddaghAta karyA pachI mana, vacana ane kAgavALA hoya che, ane te traNe vega rokavA mATe trIjuM zukaladhyAna dhyAya che. trIjA zukaladhyAnanuM svarUpa - AtmaspandAtmikA sUkSmA, kriyA yatrAnivRttikA / tattRtIyaM bhavecchuklaM, sUkSmakriyAnivRttikam // 16 // gAthAtha-jyAM sUkama Atmaspandana (AtmapradezanI tathA kAyAdinI capaLatA) nivRtta na thAya, te sUkamakriyA anivRtti, trIjuM zukaladhyAna che. bhAvArtha -je dhyAnamAM AtmapradezonI spaMdanArUpa sUmakriyA sUkSamatva choDIne have punaH kyAre paNa bAdarapaNuM pAmavAnI nathI te sUmakriyA anivRtti zukaladhyAna kahevAya. 1. samuddhAta vakhate kevalI bhagavAna judA judA samaye judA judA niyamita yogavALA hatA te have aniyamita traNe yogavALA thAya, te traNe yugamAM antarmuhUrta kALa rahIne tyArapachI antamuhUrta AyuSya bAkI rahe tyAre ganirodha karavAno prAraMbha kare che. 2. athavA bIjo artha e paNa che ke-(A graMthakartAnA abhiprAya pramANe agIpaNAmAM paNa sUkSmakAya. te che ja tethI) A samakriyA have kevalI bhagavaMtane bhavanA anya samaya sudhI rahevAnI hovAthI nivRtti thanArI nathI mATe sUkamakriyA ani. vRtti. (ahIM sakSmakriyAnA anivRttipaNAne ane vyachinnakriyA anivRtti zuklAnane carcAspada viSaya ayogIpaNAmAM samakAthavega hevA na hovAnA aMge che te yathAsthAne vicAre)
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 traNa vegene sUkama karavAnI rIti - bAdare kAyayoge'smin , sthiti kRtvA svabhAvataH / sUkSmIkaroti vAcita-yogayugmaM sa bAdaram // 17 // tyaktvA sthUlaM vapuryoga, sUkSmavAkacittayoH sthitim / kRtvA nayati sUkSmatvaM, kAyayogaM tu bAdaram // 98 // susUkSmakAyayogo'tha, sthiti kRtvA punaH kSaNam / nigrahaM kurute sadyaH, sUkSmavAkacittayogayoH // 99 / / tataH sUkSme voMge, sthiti kRtvA kSaNaM hi saH / sUkSmakriya nijAtmAnaM, cidrUpaM vindati svayaM // 10 // gAthArtha - sUkamakriyA anivRtti trIjA zukaladhyAnanuM dhyAna karanAra te kevalI bhagavaMta AtmavIryanI acitya zaktithI bAra kAyegamAM svabhAvathI ja rahIne bAdara vacanaga ane bAdara maneyogane sUkSama kare che. mana, vacanaga sUkSma thayA pachI te sUkamamana, vacanagamAM rahIne bAdara kAgane tyAga karI, tyAga karelA bAda kAyAgane sUkSama kare che. . punaH kSaNavAra (antarmahatta paryata) te ati sUkSama thayelA kAyayegamAM rahIne zIdhra sUkSama vacanaga ane managano nigraha kare che. (sarvathA tenI sattAne abhAva kare che.) tyArapachI punaH te kevalIbhagavaMta kSaNavAra sUkSmakAyagamAM rahIne pragaTa rIte sUkamakriyA ane jJAnarUpa potAnA AtmAne pite ja anubhave che.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 133. kAyAnI sthiratA te ja kevalInuM dayAna - chadmasthasya yathA dhyAna, manasaH sthairyamucyate / tathaiva vapuSaH sthairya, dhyAna kevalino bhavet // 101 // gAthAtha - jema chavAstha gInuM mananI sthiratA te ja dhyAna che, tema kevalI bhagavAnanuM kAyAnI sthiratA e ja dhyAna che. zailezIkaraNa AraMbhaka sUkAyogI kevalI bhagavaMtanuM kartavya :zailezIkaraNArambhI, vapuryoge sa sUkSmake / . tiSThannaddhAspadaM zIghra, yogAtItaM yiyAsati // 102 // gAthArtha -zailezIkaraNano AraMbha karanAra, sUkamakAyAgamAM rahelA kevalI bhagavaMta, agI guNasthAne javAnI IcchA kare che. bhAvArtha -zailezIkaraNa - pAMca hasvaakSaranA uccAra mAtra kALa jeTalA AyuSyavALA, parvatanI jema nizcala kAyAvALA kevalI bhagavaMtanI cethA guphaladhyAnanI pariNati te zailezIkaraNa. 1. zukladhyAna bIje pAye samApta thatAM kevaLajJAna utpanna thayuM, te vakhate bhagavAna traNe vegamAM vartatA hoya che ane antamuhUrta AyuSya bAkI rahe tyAre ganirAdha karatAM trIjuM zuphaladhyAna hoya che tyAre vaccenA dezonakoDa pUrva jeTalA kALa sudhImAM koI dhyAna hoya ke dhyAnarahita hoya ? te saMbaMdhamAM jaNAvavAnuM ke e dIrdhakALa dhyAnamAM gaNyo nathI paraMtu zrI pUrvAcAryoe dhyAnAHrikAmAM gaNe che.
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 zailezIkaraNanA AraMbhaka kevalI bhagavaMta gAtIta thavAnI IrachA kare che. sagI guNasthAnane ane kevalI bhagavaMtanuM kartavya asyAntye'GgodayacchedAt , svapradezaghanatvataH / karotyantyAGgasaMsthAna-tribhAgonAvagAhanam // 103 // gAthArtha - sagI kevalI guNasthAnanA anya samaye zarIra nAmakarmanA udane nAza thavAthI pitAnA Atmapradeze ghana thavAthI anya zarIranA (carama zarIranA) AkAranI vibhAgazUnya avagAhanA kare che. bhAvArtha- sagikevalI guNasthAnanA aMtya samaye audariddhika, asthiraki, vihAgatikika, pratyakatrika, cha saMsthAna, agurulaghucatuSka, varNAdicatuSTha, nirmANa, tejasa, kArmaNa, prathama saMghayaNa, svaraddhika ane sAtA athavA asAtA kaI paNa eka vedanIya-A 30 prakRtione udaya-viccheda thAya, tethI ahIM 'aMga ane upAMgane udayaviccheda thavAthI pitAnA Atmapradeza ghana thavAthI (carima aMga ane upAMgagata nAsikA vigere chidro pUrAvAthI Atmapradeze ghana nibiDa thAya che, udarAdinA pilANa bhAga rahetA nathI mATe svapradeza ghana thavAthI avagAhanA vibhAgakhUna thAya tema kahyuM. 1. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAza ane jIva dravya e svAbhAvika rIte ghana saMbaMdhavALA eTale zuSiratA rahita saMbaMdhAtmaka piMDavALA che.
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 135 AtmAnA pradezanA saMbadha zarIranAmaka nA uddayathI zarIra vyAptine anukULa hatA, paraMtu have te karmAMnA uddaviccheda thavAthI zarIramAM ja vyApti thavAnuM kAraNa nAza pAmatAM zarIramAM ne zarIramAM ja dhanasaMbaMdhavALA thAya che ane huM dhana rahevAnuM kAraNa vizeSataH e che, ke zarIranuM peAlANu prAya: OM bhAga jeTaluM sa Mbhave che, mATe OM ghaTIne rU rahe che. prazna : zarIranAmakarmanA udayathI AtmA zarIra vyApta thAya che, teA zarIranAmaka nA udbhaya nAza pAmyA pachI zarIramAM OM bhAga aeTaleA ja kema ghana thAya ? a`gulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA sUkSmadhana kema na thAya ? athavA te peAtAnI saMpUrNa avagAhanA pramANe leAkAkAza pramANa kema na vyApe ? uttara : jo ke zarIranAmakama nA uddaviccheddha thayA che. ane AtmAnI kAIpaNuM svAbhAvika avagAhanA che ja nahi, ane te mATe zuddha AtmadravyanI apekSAvALA AtmAnA varNanamAM athavA siddha paramAtmAnA varNanamAM te na IDhe sena saiM, ityAdi padAthI Atmadravyane svAbhAvika avagAhanA rahita kahelu che. tethI have je zuddha AtmadravyanI avagAhanA ja thavAnI te svAbhAvika te che ja nahIM, mATe upAdhigata avagAhanA ja thavAnI che, jethI pUrva prayAganI A upAdhigata avagAhanA pUrvInA dehane anukULa heAya che. mATe OM peAlANu nAza thatAM jeTaleA ja dhana thAya che. paraMtu hInAdhika na thAya, athavA yAganarAdhakALe ja pradezasa haraNa thAya che ane te avasthAmAM sayAgIpaNuM ane saka kapaNuM paNu che, te ka sahita sayAgIkaivalInA yAganuM te vakhate eTaluM ja sAmarthya che, ke zuSirabhAga (peAlANu bhAga) jeTaluM ja saMharaNa karIOM jeTaleA ja thAya paNa ethI vadhu saMharaNa karatA karatA eka AkAza pradezamAM madhana na thaI jAya.
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 sArI guNasthAne baMdha-udaya-sattA H sagI guNasthAnavarsIjIva upAMtya samaya sudhI eka sAtavedanIya bandhaka hoya, tathA 5 jJAnAvaraNa, 5 aMtarAya ane 4 darzanAvaraNIya udayaviccheda (12 mA guNasthAnane aMte thavAthI) kara prakRtinA udayavALe heya. tathA nidrA, pracalA, 5 jJAnAvaraNa, 5 aMtarAya ane 4 darzanAvaraNa e 16 prakRtine sattAviccheda [12 mAnA aMte thavAthI] 85 prakRtinI sattAvALo hoya. te saMbaMdhi vizeSAvacakamAM kahyuM che ke - saMhArasaMbhavAo, paesamettami kiM na saMThAi ? / sAmatthAbhAvAo, sakammayAo sahAvAo // 3164 / / prazna :-je pradezasaMharaNane te vakhate saMbhava che, te AtmA eka ja AkAzapradezamAM ghana thaIne rahe evo saMhAra kema na kare? uttara :-saM haraNa samaye tathA prakAranA sAmarthyane (ga) abhAva hovAthI, tathA sakatA hevAthI tathA svabhAvathI ja pUrvokta 3 thI adhika saMharaNa karI samaghana thatA nathI.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14. agIguNasthAna agIguNasthAnanI sthiti- athAyogiguNasthAne, tiSThato'sya jinezituH / laghuzcAkSaroccAra -pramitaiva sthitirbhavet // 104 // gAthArtha - agIguNasthAne rahelA jinezvaranI sthiti (agIguNasthAnanI sthiti) pAMca hasva akSaranA uccAra pramANa che. bhAvAtha:- caudamA guNasthAnanI sthiti a-I-u- R ane la-e pAMca svaranA uccAra kALa jeTalI ja sthiti hoya che. agiguNasthAne dayAna saMbhava tatrAnivRtti zabdAnta, samucchinna kriyaatmkm| caturthaM bhavati dhyAna-mayogiparameSTinaH // 105 // gAthArtha - agIguNasthAnamAM agI bhagavaMtane samucchinnakriyA anivRttirUpa cothuM zukaladhyAna che. samachinnakriyA anivRtti zukaladhyAnanuM svarUpa - samucchinnA kriyA yatra, sUkSmayogAtmikApi hi / samucchinnakriyaM proktaM, taddvAraM muktivezmanaH // 106 / / gAthArtha - je dhyAnamAM sUmakAyAgarUpa kriyA sarvathA vinAza pAmI che, te samucchinna kriyArUpa thuM zaphaladhyAna mokSarUpI mahelanA dvAra samAna che.
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 bhAvArtha - A dhyAnathI anaMtara samaye makSa ja thAya che. agIguNasthAnamAM kevalI bhagavAna ayogI kevI rIte ? ane agI hoya te dayAna zI rIte? dehA'stitvepyayogItvaM, kathaM ? tad ghaTate prbho| dehAbhAve tathA dhyAnaM, durghaTaM ghaTate kathaM ? // 107 // gAthArtha - he prabhu! deha hevAthI agIpaNuM kevI rIte? ane dehano je abhAva che te deha vinA dhyAna kevI rIte? bhAvArtha:- kAyAne sUga hovAthI yogIpaNuM kahevAya, chatAM agIpaNuM kevI rIte kahe che ane sarvathA kAyAgane abhAva thaye haya, te dehanA abhAve na ghaTI zake evuM dhyAna kevI rIte kahe che? AcAryazrI dvArA be zaMkAnuM samAdhAna - vapuSo 'trAtisUkSmatvAcchIghra bhAvI kSayatvataH / kAya kAryAsamarthatvAt , sati kAye'pyayogatA // 108 // taccharIrazrayAddhyAna mastIti na virudhyate / nijazuddhAtmacidrUpa-nirbharAnandazAlinaH // 109 // gAthArtha - ahIM kAyayega atisUkSama hovAthI, zIvra kSaya pAmanAro hevAthI tathA kAyAnuM kArya karavAne asamartha hevAthI kAyA hovA chatAM agIpaNuM che.
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 139 pitAnA zuddha AtmajJAnarUpa atyaMta AnaMda yukta agI bhagavAnane zarIranA tevA prakAranA AlaMbanathI dhyAna haya, emAM virodha nathI. bhAvArtha- agI guNasthAne kAyA atisUkSama hovAthI tathA te sUkSama kAgane zI kSaya thavAne hevAthI ane zarIranuM je kArya che te sAdhavAmAM kAyA asamartha hovAthI kAyA vidyamAna hovA chatAM agIpaNuM che. tathA potAnA nirmaLa paramAtma jJAna svarUpamAM tanmaya thavAthI atyaMta parama AnaMdathI zobhatA evA agI bhagavAnane sUkamayegavALI kAyAnA AzrayathI dhyAna hoI zake che. 1 A graMthakartAnA abhiprAyathI agI guNasthAne paNa sUkSamakAyayoga avazya hoya che, ane bIjA graMthamAM te sUkama kAyayogane paNa abhAva hevAthI sarvathA ayogIpaNuM kahyuM che. zrI karmaprakRtinI yazavijaya upAdhyAyakRta TIkAmAM Avazyaka cUNi vagere anusAra A pramANe varNana karyuM che. bAdara mana, vacana yogane sarvathA nirodha thayA pachI bAdara kAyayoganI asaMkhya kidirUpa sUkSma vacanaga rUpe, tyArapachI sUma maneyoga rUpe, tyArapachI sUkSmakAyayegane paNa nirodha karavAnuM prAraMbhe ItyAdi pATha A pramANeH tata: sUkSmakAyayogabalena sUkSmakAyayogamantarmuhUrtena nirUNaddhi, taM ca nisandhAnaH sUkSma kriyA pratipAtIdhyAnamArohati tatsAmarthyAcca vanodarAdivivarapUraNena saku. videhavibhAgatipradezo bhavati / tamapi sa yoga sakSama,
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 nirundhan sarvaparyayAnugataM / sUkSmakriyapratipAtyupayAti dhyAnamamanaskam | 1|| ityAdi / sUkSmakAyayogaM ca nirundhAna: prathama samaye kiTTinAmasaMkhyeyAn bhAgAnnAzayati ekastiSThati dvitIyasamaye tasyevaikasya bhAgasyoddharitasya sambandhino'saMkhyeyAnmAgAnnAzayati, eka uddharati, evaM samaye samaye kiTTIstAvannAzayati yAvat sayogyavasthA caramasamayaH / tasmiMzca sayogyavasthAcaramasamaye sUkSmakriyA'pratipAtiSyAnaM sarvA kiTTayaH, sodhabandho, nAmagotrayorudIraNA, yogaH zukUla lezyA, sthityanubhAgaghAtazceti saptapadArthAH yugapada vyavacchi pate / tatauDanansa samayeDayonI mahImati / (A pAThamAM vacce vaccethI keTalAka pATha cheDI daine cAlu viSayane upayAgI pATha ja lakhyA che. ) artha :- tyArabAda sUkSmakAyayoganA baLathI sUkSmakAyayogane antam mAtramAM roke che, ane te samakAyayogane rokatA sayAgIkaivalI samakriyA apratipAtI dhyAna kyAya che. ane te dhyAna ( yoganirAdhakriyA )nA sAmarthyathI vana, uttara AdinA peAlANubhAgo pUrAvAthI dehanA trIjo eka bhAga sAcAvAthI OM bhAgavat AtmapradezavALA thAya che. kahyuM che ke- te kevalI samakAyayogane rUMdhatA sarvAM paryAyAnugata samakriyA apratipAtI zukaladhyAna prApta kare che. AvA ItyAdi. te sUmakAyayogane rUMdhatA kevalI bhagavAna prathama samaye kAyayoganI sUkSma kiTTinA asaMkhyabhAganA nAza kare ane eka bhAga bAkI rAkhe, khIje samaye paNa bAkI rAkhelA eka bhAganI kikrimAMthI asaMkhya bhAganA nAza kare ane eka bhAga bAkI rAkhe, A pramANe pratisamaya kirdionA nAza tyAM sudhI kare, ke jyAM sudhI sayeAgIpaNAnA chelleA samaya Ave--tyArapachI te sayogI avasthAnA
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 141 dhyAnamAM nizcaya vyavahAranA bhedanuM svarUpa - AtmAnamAtmanA''tmaiva, dhyAtA dhyAyati tatvataH / upacArastadanyo hi, vyavahAranayAzritaH // 110 // gAthArtha - nizcayanayathI AtmA pite ja dhyAtA che ane te karaNabhUta (sAdhanabhUta) evA AtmAthI karmapaNAne pAmelA AtmAne ja dhyAya che. ahIM spaSTa rIte aSTAMgayegapravRttirUpa bIje je upacAra (dhyAnanA aMga) che te sarva vyavahAranayanI apekSAe dhyAnarUpa jANave. chellA samaye samakriyA apratipAtI dhyAna-sarvakiSTi-sAtavedanIyana baMdhanAmagotranI udIraNu-ga-zuklezyA ane sthiti tathA rasadhAta-e sAte padArtha eka sAthe vinAza pAme. tyArapachI anantara (bIje) samaye agI kevalI thAya. A pAThanA anusAre ayogIpaNuM sarvathA sUkama kAga rahita hoya che, ahIM pUrvAcAryonA bhinna bhinna abhiprAyanuM tatva zrI sarvajJagamya che. 1 ahIM A zlokamAM dhyAna saMbaMdhI kriyAmAM kartA, karaNa, karma ane-kriyA-e cArano saMbaMdha nizcayanayathI che. jemAM sAmAnya dhyAnavyavahAramAM "AtmA manathI zrI siddha paramAtmAne thAya che." A vAkyamAM AtmAe kartA, mana e karaNa, zrI siddhaparamAtmArUpa dhyeya e karma, ane thAya che e kriyA-A pramANe kartAdinI bhinnatAthI jema vyavahAranayathI dhyAna gaNAya che, tema nizcayanayathI dhyAna e che ke jemAM kartA, karaNa ane karma e traNe eka ja hoya. tyAM "AtmA AtmAthI AtmAne dhyAya che." A nizcayanayathI dhyAnamAM dhyAna kartA paNa AtmA, dhyAnanuM sAdhana paNa AtmA ane ceya-karma te paNa AtmA.
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 agI kevalI bhagavAna upAMtya samaye zuM kare ?cidrUpAtmamayo'yogI, hyupAntyasamaye drutam / yugapatkSapayetkarma-prakRtInAM dvisaptatim // 111 / / gAthAtha - kevalajJAnamaya agI bhagavAna upAMtya samaye zIgha samakALe 72 prakRtiene kSaya kare che kSaya thatI 72 prakRtionAM nAma :dehabandhana saGghAtAH pratyekaM pazca paJca ca / aGgopAGgatrayaM caiva, SaTakaM saMsthAnasaMjJakam // 112 / / A rIte samAna kartA, karaNa, karmayukta dhyAna; te nizcaya nayarUpa dhyAna che. ane te sivAyanAM aSTAMgayoga upacArothI je dhyAna che te vyavahAra sthAna gaNAya. 2. aSTAMga pega (ganAM ATha aMga) - 1. ahiMsA-amRSA, acaurya, brahmacarya ane aparigraha e pAMca yama (mahAvrato). - 2. zauca- saMtoSa, tapa, svAdhyAya ane IzvarapraNidhAna e pAMca niyama. 3. paryakAsana-padmAsana siddhAsana, vajAsana, vIrAsana Adi Asana, 4. AsanajayathI ucchavAsa-nizvAsarUpa prANavAyune redha kare te prANAyAma, 5. Indriyane viSayamAMthI kheMcI levI te pratyAhAra. 6. koIpaNa dezabhAgamAM dhyeya sthApIne te dhyeyamAM cittane ekAgra karavuM te dhAraNa 7. bAra mAtrA sudhI dhAraNuM TakAvavI te dhyAna, . 8. dhyAtA, dhyeya ne dhyAna-e traNe ekAkAra thatAM mahAnidrA samAna zUnya nirvikalpa avasthA te samAdhi,
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 143 varNAH paJca rasAH paJca, SaTakaM saMhananAtmakam / sparzASTakaM ca gandhau dvau, nIcAnAdeyadurbhagam // 113 // tathA ' gurUlaghutvAkhya-mupadhAto 'nyghaatitaaH| . nirmANamaparyAptatva-mucchvAsazcAyazastathA // 114 // vihAyogati yugmaM ca, zubhAsthairyadvayaM pRthak / gatidivyAnupUrvI ca, pratyekaM ca svaradvayam // 115 / / vedyamekataraM ceti, karmaprakRtayaH khalu / dvAsaptatirimA mukti-purI dvArArgalopamAH // 116 / / gAthArtha - pAMca zarIra, pAMca baMdhana, pAMca saMghAtana, 3 aMgopAMga, 6 saMsthAna, pAMca varNa, pAMca rasa, 6 saMghayaNa, 8 sparza, 2 gaMdha, 1 anAdeya, 1 darbhAgya, 1 agurulaghu, 1 upaghAta, 1 parAghAta 1 nirmANa, 1 aparyApta, 1 ucchavAsa, 1 apayaza, 2 vihAgati, 1 zubha, 1 azubha, 1. sithara, 1 asthira, 1 devagati, 1 devAnupUrvI, 1 pratyeka, 1 susvara, 1 duHsvara-e 70 nAmakarmanI prakRtio tathA 1 nIcatra, ane ra vedanIyamAMthI 1 vedanIyakarma-A 72 karma pravRtio mekSanagaranA dvArane baMdha rAkhavAmAM argalA samAna che. tene agI kevalI bhagavAna upAMtya samaye kSaya kare che.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 ayogInA aMte kSaya thatI prakRti ane tyArapachInI avasthA H antye kataraM vedya-mAdeyatvaM ca pUrNatA / satvaM bAdaratvaM hi manuSyAyuzca sadyazaH // 117 // nRgatizcAnupUrvI ca, saubhAgyaM cocyagotratAm / paJcAkSatvaM tathA tIrtha - kRnna | meti trayodaza // 118 // kSayaM nItvA sa lokAntaM, tatraiva samaye vrajet / labdhasiddhatva paryAyaH parameSThI sanAtanaH // 119 // gAthA:- ayAgI bhagavAna atya samaye ke ISNu eka veDhanIyakama, 1 AdeyanAmakama 1 paryAptanAmakama, 1 trasanAmaka, 1 bAdaranAmakarma, 1 manuSyAyu, 1 suyazanAmakarma, 1 manuSyagatinAmakarma, 1 manuSyAnupUrvInAmaka, 1 saubhAgyanAmaka, 1 uccageAtra, 1 5'cendriyanAmakama ane 1 tItha'karanAmakarma-A 13 prakRtino kSaya karIne teja samaye siddhatvaparyAya prApta karIne sanAtana evA paramezvara paramAtmA thAya ane caudarAja lAkanA paryaMta bhAge jAya che. ayAgIguNasthAne adha-udaya-sattA - ayAgIguNasthAnavartI ayAgI bhagavAnane eka paNa prakRtinA baMdha nathI. tathA temane kAIpaNa eka vedanIya, yaza, subhaga, AdaeNya, trasatrika, pa'cendriya, manuSyagati, manuSyAnupUrvI,
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ - kSapakazreNi sthApanA - siddhi 13 prakRti 72 prakRti jJAnAva. 5 darzanA. 4 antarAya 5 2 nidrAdika 1 saMvalanalabha 1 saMjavalanamAyA 1 saMjavalanamAna 1 saMjavalana krodha 1 puruSaveda 6 hAsyAdi 1 strIveda 1 napuM. veda 8 madhyama kaSAya 16 ekendriyAdi 1 devAyu, 1 narakAyu, 1 tiyaMgAyu. 1 samyatva mehanIya 1 mimohanIyA 1 mithyAtva 4 anantAnubandhi. 14me kSaya (anta) 14me kSaya (upAjo) 12me kSaya (anta) 12me kSaya (upAjo) 10me kSaya 9mAnA 9mA bhAge 9mAnAM 8mA bhAge 9bhAnAM 7mA bhAge 9mAnAM daThThA bhAge 9mAnAM page bhAge 9mAnAM 4the bhAge 9mAnAM 3je bhAge 9mAnAM 2je bhAge mAnAM 1le bhAge 7-4-5 guNasthAne 4-5-6-7 mAnAM koIpaNu guNasthAne
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ manuSyAyu, uccageAtra ane tIrthakara nAmakama-e 13 prakRtinA udaya hAya che. ( tathA upatya samaye 85nI sattA ane atya samaye 13 athavA vItha kA nAma vinA 12 prakRtinI sattA hoya che ane ne atyaM samaya pachI sa karmInI sattA rahita hAya che. kama rahita thayela AtmAnI udhvagati..! pUrvaprayogato 'saGga+bhAvAdbandhavimokSaH F svabhAvapariNAmAcca, siddhasyordhva gatirbhavet // 120 // gAthA - pUrva prayAga, asa'gabhAva, bavimAkSa ane svabhAva pariNAmathI siddha paramAtmAnI urdhva gati thAya che. siddhaparamAtmAnI urdhvagatinA kAraNeA bhAvArtha :- (1) AtmAnA acintya parAkramathI, atanA e samayamAM 85 prakRti kSaya karavA je yAgavyApAra prayatna pratyeAjelA che te prayatnathI siddhanI uva. gati thAya che. ' (2) sa`ga nahi te. asa'ga, 4nA 'upagraharUpa saMganA abhAvathI udhvagati thAya. ph 1. A dhraMthanA abhiprAya pramANe ayegamaNAmAM vartatA samakAyayeAga haiM pUrNa jhyAga. 2. kama nI upakArarUpa saMganA svAbhAvika urdhva gatinA pratibaMdha pha sa`ganA abhAvathI. abhAvathI eTale AtmAnI karavAmAM upakArI kAraNarUpa er
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 147 (3) baMdhavimekSi-atigADha e karmabaMdha chUTavAthI siddhanI urdhvagati thAya. (4) svabhAvapariNAma-tathA prakAranA svabhAvathI ja siddhanI udarvagati thAya. zrI siddha paramAtmAnI gatinA cAra hetuo dRSTAMta sahita kulAlacakradoleSu-mukhyAnAM hi yathA gatiH pUrvathoDatA siddhAM. siddhaheMtitathA pharazA mRllepasaGganirmokSA-dyathA draSTA'pasvalAbunaH / karmasaGgavinirmokSA-tathA siddhagati smRtAH // 122 // eraNDaphalabIjAde-bandhachedAdyathA gatiH / karmabandhanavicchedAt-siddhasyApi tathekSyate // 123 / / yathAstiryagurva ca, leSTuvAyvagnivIcayaH / svabhAvataH pravartante, tathordhvagatirAtmanaH // 124 // gAthAtha - kuMbhAranuM cakra, hiMcake ane bANa vigerenI jema pUrva pragathI gati hoya, tema siddhanI udarvagati paNa pUrva pragathI hoya che. mATIne leparUpa saMga chUTI javAthI jema pANImAM tuMbaDAnI udarvati thAya che, tema karmane saMga chUTavAthI siddhanI paNa udarvagati kahelI che. baMdhanane cheda thavAthI jema 'eraMDAnA phaLanA bIjanI 1. kuMbhAranuM cakra, hiMcake. bANa vigere ahIM vigere zabdathI candramAMthI athavA phaNamAMthI cheDelA goLA vigerenI gati paNa
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 (dIvelInA bIjanI) urdhvagati, tema karmabaMdhanA vicchedathI siddhanI paNa urdhvagati dekhAya che. jema TekAnI adhogati, vAyunI tiOgati ane agnivAlAnI udarvagati svabhAvathI ja thAya, tema AtmAnI paNa udarvagati svabhAvathI ja hoya che. kamarahita AtmAnI udarvagatinuM kAraNa - na cAdhau gauravAbhAvA-ba tiryak prerakaM vinA / na ca dharmAstikAyasyA-bhAvAllokopari vrajet // 15 // gAthA - bhAra (vajana)nA abhAvathI siddhanI nIce preraka vinA tiSThi ane dharmAstikAyanA abhAvathI lekAMtathI upara gati thatI nathI. bhAvArtha- karmathI utpanna thayela bhArepaNanA abhAvathI nIce gati nathI, preraNuM karanAranI kriyAnA pUrva prayogathI thatI prasiddha che. 2. cakrane prathama daMDathI bhamAvI daMDa kADhI lIdhA bAda paNa cakra bhamatuM rahe, te pUrva prayogathI bramaNa thatuM jANavuM, hiMcakAne eka vAra hilyA bAda jhulyA kare te pUrvaprayogathI, bANane prathama dhanuSyamAM dorI upara rAkhI pAchuM AkarSe, te pUrvaprayoga ane gophaNane prathama cAre bAju viMjhavA pachI goLA pheMkAya te paNa pUrvapravega kahevAya. 3. mATInA lepa karI tuMbaDAne pANImAM muktAM taLIye besI jAya che paraMtu mATIne lepa jema jema ukhaDe tema ucuM Ave che. 4. rAtrInA ahIM Adi zabdathI zaNunA bIja vagerene baMdhaviccheda paNa samaja
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 149 abhAve tiIM gati nathI matsya vigere jaLacarAne taravAmAM upakArI kAraNajaLa che, tema leAkamAM jIva ane puddagalanI gatinuM upakArI kAraNa dharmAstikAya dravya che, dharmAstikAyanA alAkamAM abhAva hAvAthI siddha paramAtmA lekanI upara alAkamAM jatA nathI. siddha paramAtmAenI leAkAMte siddhazilA uparanI sthiti manojJA surabhisnanvI, puNyA paramabhAsurA / prAgbhArA nAma vasudhA, lokamUrdhni vyavasthitA // 126 // nRlokatulyaviSkambhA, sitacchatranibhA zubhA / ghna tasyA kSite sijjA, hoAte samavasthitA sAraraNA gAthA:- maneAhara, sugaMdhI, kAmaLa, pavitra ane atizaya tejasvI evI ISat prAgmArA nAmanI pRthvI lAnA mastake rahelI che. te pRthvI manuSyalAka pramANa (45 lAkhayeAjana ) vistRta, zveta chatra jevI ane suMdara che, te pRthvI upara siddha paramAtmAe lAkane aMte rahelA che. bhAvArtha :- 'prAbharA pRthvInu varNana : 1. prAgmArA--ISat prAgbArA ane siddhazilA e ekAvAcaka nAmeA che.
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 cauda rAjalakanA 'agrabhAge te pRthvI upara lekanA antabhAge siddhaparamAtmA AtmapradezathI spazIne rahyA che. te pRthvI mahara, kapUranA samUhathI adhika sugaMdhI che. sUthama avayathI ke maLa hovAthI sthUla avayavALI vastunI jema karkaza nathI. pavitra, utkRSTa tejathI dedIpyamAna, 45 lAkha jana vikhaMbhavALI, veta chatranA AkAravALI, utkRSTa uttAna (catA rAkhelA) chatra sarakhI, suMdara, samRddhiyukta prAzmArA pRthvI sarvArthasiddha nAmanA anuttara vimAnathI 12 jana uMcI ati madhyabhAgamAM 8 jana jADI tyArapachI anukrame kSaya thatAM thatAM ane tIvaNa dhArA sarakhI pAtaLI che, te siddhazilAthI 1 yeAjana dUra lekane aMtabhAga che, te eka janane ce bhAga 1 gAu tenA chaThThA bhAgamAM zrI siddhonI avagAhana che. siddhAMtamAM kahyuM che ke - IsIpabhArAe uvariM, khalu joyaNaMmi jo koso / kosassaya chanbhAge siddhANogAhaNA bhaNiyA // 1 // ISat prAmbhArAnI upara 1 jananA 1 kezanA (gAunA) chaThThA bhAgamAM zrI siddhonI avagAhanA che. te jananA 23 bhAga khAlI che. eka evIzamA bhAgamAM siddhanI avagAhanA che te A pramANe. 1. agrabhAge eTale sarvArthasiddha vimAnathI 12 jana uMce ane lekanA urva antathI 1 jana nIce eTale siddhazilAthI kAnta 1 jana dUra che. A jana utsadhAMgulanuM jANavuM, 2. sarvAntima bhAge, paraMtu siddhazilAnA taLIyA upara nahiM,
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 151 eka gAunA 2000 dhanuSa thAya, tene chaThTho bhAga 1333 dhanuSa uparAMta ardha dhanuSanA traNa bhAga kare tevA 2 bhAga (3 dhanuSa) thAya. siddha paramAtmAnA AtmapradezanI utkRSTathI paNa eTalI ja avagAhanA hoya che, adhika avagAhanA hetI nathI. siddhanA AtmapradezanI avagAhanAne AkAra - kAlAvasarasaMsthAnA, yA mRSAgatasikthakA / tatrasthAkAzasaMkAzA- ''kAza siddhAvagAhanA // 128 // gAthAtha:- gaLI gayelA mINavALI evI je mUSA te anya samaye jevA AkAravALI hoya tevA AkAranA AkAzapradeza samAna AkAra jevI siddha paramAtmAnI ahagAhanA che. 1. 333 dhanuSa ane 32 aMgula siddhaparamAtmAnI utkRSTa { avagAhanA che. kAraNa ke 500 dhanuSyathI adhika avagAhanAvALA jIva mokSe jatA nathI, tethI 500ne 3 bhAga eTale ja thAya che. 2. gaLI gayela mINavALI je mUSA temAM rahelA AkAza sarakhI zrI siddhaparamAtmAnI avagAhanA kahI, te saMbaMdhamAM ema samajAya che, ke ahiM mUSA to sonI jemAM sonuM gALe te prasiddha che, paraMtu maNirahita mUSA kahevAthI mINanA ramakaDAM banAvanArA kArIgaro jemAM mINane rasa reDI ramakaDAnAM AkAra pADe che te mUSA haze, pachI zrI bahuzruta kahe te satya.
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 zrI siddhaparamAtmAnA jJAna-darzananA viSaya - jJAtAro 'khilatAnAM draSTAracaikahelayA / guNaparyAyayuktAnAM trailokyodaravarttinAm // 129 // gAthA:- zrI siddhaparamAtmA, traNe leAkamAM rahelA guNuparyAyayukta sarva tattvAne eka samayamAM jANe ane jue che. bhAvArtha:- zrI siddhaparamAtmA caugharAja pramANa lAkanI madhyamAM rahelA ane guNeA ane paryAyethI sahita evA samasta jIva, ajIva Adi padArthAne vizeSApayeAgathI 'jANe ane eTaluM ja nahi paraMtu samaya pachI zIghra sAmAnyapayAgathI jue paNa che, e jJAnApayeAga siddhaparamAtmAne prathama samaye hAya, tyArapachI bIje samaye danApayeAga, tyArapachI trIje samaye jJAnApayAga, ema ekeka samayane a`tare jJAna-darzananA upacaiAga pravarte che, e samayAntaramAM jIvasvabhAva e ja hetu che. kevaLajJAnanI utpatti samaye ane siddhatvanI prApti samaye paNa pahele samaye jJAnApayoga ja hoya e niyama che. tethI ja kahyuM che ke " savA~ labdhie sAkArApayeAgIpaNe hAya." siddhapuramAtmAne utpanna thatAM 8 guNA anantaM kevalajJAnaM jJAnAvaraNasaMkSayAt / ananta rzana caitra, rzanAvaraLakSayAt ||2rU0|| : 66 1. jANanArA " ema kahevAthI jJAnaguNa kahyo. 2. "dekhanArA" ema kahevAthI danaguNu kahyo,
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 153 zuddhasamyaktvacAritra, kSAyike mohanigrahAt / anante sukhIvIya ca, vedyavidhnakSayAt kramAt // 13 // bApu kSamAvattAta, siddhAnAmakSa citti | nAmagotrakSayAdevA-mUrtA 'nantAvagAhanA // 132 // siddha paramAtmAne jJAnAvaraNIyakamanA sarvathA kSayathI anaMtakevaLajJAna, darzanAvaraNIya karmanA sarvathA kSayathI anaMtadarzana, darzanamohanIya ane cAritramehanIyanA sarvathA kSayathI kSAyika-samyakatva ane kSAyika cAritra, vedanIya karmanA kSayathI anaMtasukha, aMtarAyakarmanA kSayathI anaMtavIrya, AyuSyakarmane sarvathA kSaya thavAthI akSayasthiti, nAmakarmane kSaya thavAthI amUrta paNuM ane gotrakarmane sarvathA kSaya thavAthI anaMta avagAhanA pragaTa thAya che. siddhaparamAtmAnA sukhanuM varNana - yatsaukhyaM cakrizakrAdi-padavI-bhogasaMbhavam / tato'nantaguNaM teSAM, siddhAvaklezamavyayam // 133 // 1. "mUrta paNAthI je ane tene avagAha te mUrtAnantAvagAhanA" (vRttimAM tRtIyA tatparuSa samAsa karyo che.) tethI e bhAva pragaTa thAya ke anaMtAvagAha guNa te saMsArIpaNAmAM paNa hato paraMtu te nAmakarmodayanA sahacArathI mUrtatvayukta hatA, tene abhAva thatAM zrI siddhaparamAtmAne amUrtayukta anaMtAvagAha guNa pragaTa thayo. temAM amartatvanI prApti nAmakarmanA kSayathI ane anaMtAvagAha guNanI prApti gotrakarmanA kSayathI thAya che.
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 gAthAtha - cakravarti, Indra vigerene ezvaryathI tathA bhogathI je sukha utpanna thayuM che, tethI paNa anaMtaguNa bakuleza vinAnuM ane avicala sukha mekSamAM siddhaparamAtmAne che. siddhabhagavaMte prApta karela sAra :yadArAdhyaM ca yatsAdhyaM, yad dhyeyaM yacca durlabham / cidAnandamayaM taH, saMprAptaM paramaM padam // 134 // gAthAtha- je ArAdhavA gya, je sAdhavA yegya, je dhyAna karavA gya ane je durlabha che, te jJAnAnaMdamaya parama mekSipada zrI siddhoe prApta karyuM che. bhAvArtha- paramapadanuM svarUpa - je pada ArAdhakethI ArAdhavAyegya che, sAdhaka purUSAthI samyagadarzana,jJAna, cAritrAdithI sAdhavA gya che. yegIothI aneka dhyAnanA upAthI dhyAna karavA gya che, ane sarvathA durlabha che ane durbhane atikaSTathI prApta thavA gya che. A pramANe durlabha evuM jJAnarUpa parama AnaMdamaya mekSapada dhanya evA siddhabhagavaMtee prApta karyuM che. mekSanuM svarUpa - nAtyantAbhAvarUpA na ca jaDimamayI-vyomavadvyApinI no| navyAvRtti dadhAnA viSayasukhaghanA neSyate sarvavidbhiH // 1. phaleza rahita arthAta avidyA, harSa, rAga-dveSa ane kadAgraharUpa phaleze jyAM nathI tevuM phaleza rahita. 2. avicala=avyaya arthAta pitAnA svabhAvathI calita na thAya tevuM akSaya sukha che.
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 155 . sadpAtmaprasAdAd DagavagamaguNodhena sNsaarsaaraa| nisImAcisoya vataranitinI zutti haal InzarUSA (zAha) gAthAtha - sarvajJa bhagavaMte muktine atyaMta abhAvarUpa, jaDatArUpa AkAzanI jema sarvavyApI ane 1. bauddha darzanavALA muktine abhAvarUpa mAne che, teo ema mAne che ke, AtmAne sarvathA abhAva tha arthAt AtmA vinAza pAmavo te mukti A pramANe Sadarzana samuccayanI TIkAmAM kahyuM che. tathA kAtrizikAmAM kahyuM che ke, bauddhAstvAlayavijJAnasaMtatiH setyakIrtayan bauddho ema kahe che ke "AlayavijJAna saMtati te mekSa kahevAya. AlayavijJAna saMtati eTale pravRttivijJAnanA upaplava rahita saMhata yAkAravALI jJAnakSaNanI paraMparA. ityAdi varNana graMthathI jANavuM. 2. vaizeSika ane nayAyika darzane jaDamaya jJAnanA abhAvavALI mukti mAne che, teo kahe che ke, AtmAne sarvathA abhAva nahIM paraMtu AtmAmAM rahelA caitanyaguNane abhAva thavo eTale AtmA cetanA rahita jaDatulya tho te ja mukti che. ahIM AtmAne sadbhAva ane AtmaguNane abhAva te mokSa kahela che. 3. keTalAka AkAzanI peThe sarvavyApI mukti mAne che. tridaMDI darzanavALAo paramAtmAmAM jIvAtmAne laya thaI javo te mukti che, ema mAne che. teo paramAtmAne vibhu-viNa eTale sarvavyApaka mAne che, tethI mukti paNa sarvavyApaka thaI. viSNu darzanIo paNa vizeSa te ema ja mAne che.
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 pUnarAvRttine dhAraNa karanArI ane atyaMta viSayasukhavALI mAnatA nathI, paraMtu vidyamAna jJAnasvarUpa AtmAnI nirmaLatAthI prApta thayela samyagadarzana, jJAnAdi guNanA samUhathI saMsAramAM advitIya, atyaMta atIndriya sukhAnubhavanA sthAnarUpa ane punarAgamana rahita mukti kahI che. bhAvArtha sarvajJa bhagavaMtanA matavALA abhAvarUpa jaDamaya-AkAzavat sarvavyApI vyAvRttirUpa ane viSayasukharUpa mukti mAnatA nathI, paraMtu vidyamAna jJAnasvarUpavALA AtmAnI nirmaLatAthI samyagradarzana jJAnAdi guNanA samU 1. keTalAeka darzanavALA mAne che ke AtmA muktimAM jAya che, punaH saMsArI thAya che, kAraNa ke bhaktane tAravA ane amane nAza karavA mATe mukta evA paramAtmAne avatAra levo paDe che. 2. ati saMphilaSTa karmodayavALA keTalAka atyaMta viSayasukhavALI mukti mAne che. vAmamArgI sarakhA darzanIo viSayasukhane ja mukti sukha mAne che, viSayasukhathI zreSTha bIjuM sukha nathI, mATe emanA mate e ja mokSasukha che. uparAMta keTalAeka duHkha mAtranA kSayane mukti mAne che, keTalAka sAMkhyadarzanavALA prakRtikSayane mukti mAne che, keTalAka svataMtratA aparAdhInatAne ja mukti mAne che. ItyAdi aneka darzanI aneka prakAre mukti mAne che. ahIM punarAvRtti ane nipAtamAM taphAvata e che ke punarAvRtti eTale saMsAramAM vAraMvAra AvIne punaH vAraMvAra muktimAM javuM. ane nipAta eTale ekavAra siddhipaNuM pAmyA pachI punaH saMsAramAM paDI haMmeza saMsArI rahevuM ema saMbhave che.
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 157 hathI, asAra evA saMsAramAM eka sArabhUta tathA anaMta atIndriya AnaMdanA sthAnarUpa tathA nipAta rahita mukti zrI sarvajJa bhagavaMte e kahI che. pUrvAcArya racita zAstromAMthI prakaraNane uddhAra:ityuuddhRto guNasthAna-ratnarAziH zrutAvAt / pUrvaSisaktinAva, ratnazekharasUribhiH // 136 // gAthArtha :- A pramANe zrI ratnazekharasUrijIe mRtasamudramAMthI pUrvAcAryoe racelI sUktirUpI naukAthI A guNasthAnarUpI ranarAzine uddhAra karyo che. bhAvArtha-graMthakartAnuM nAma : bRhadagacchIya zrI vajasenasUrinA ziSya zrI hematilakasUrijInA paTTa upara pratiSThita thayela zrI ratnazekharasUrijIe-AgamarUpI samudramAMthI pUrvAcAryaracita kethI A graMtha sva ane paranA upakAra mATe prakaraNarUpe pragaTa karyo che. (sirivAlakahAnA kartApaNa A ja AcArya che.) 1. sUkti eTale zloka samAsa
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ ATha kamanI baMdhAdimAM ( gha) uttaraprakRtinuM koSTaka - .. naM. prakRti jJAnAvara- dazanA- veda- NIya varaNIya nIya mAhAya AyuSya nAma gotra aMta rAya 5 1 badhamAM prakRti 2 udayamAM prakRti 5 5 9 9 2 2 26 28 4 4 67 2 67 2 12A 12 5 3 udIraNAmAM prakRti 5 9 2 28 4 67 2 5 122 I , 4 sattAmAM prakRti 5 9 2 28 4 103 2 5
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ S 7 apramatta y'el Rek 5 dezavirata || 4 avirata | 8 | 3 mizra, 8 2 sAsvAdana | 8 | guNasthAnanA 12 kSINamoha7 11 upa. moha 10 saimasaM5. 9 anivRtti 8 apUrvakaraNa 13 saMgIkevalI | 42,00, 2 1 mithyAtva | 8 | gha I14agI kevalI 4 12T00| 1 | E da 0 0 K ra 1 0 8 ka da da 1 1 0 0 0 0 - - ja i ra da ra 0 0 0 0 8 2 2 - - - che da 0 0 2 e $ ra 0 0 8 da 0 0 4 ja ka 0 0 ra ja da 0 0 ra mULa prakRti uttaraprakRti ka jJAnAvaraNIya 0 darzanAvaraNIyA , 0 vedanIya | % mohanIya AyuSya - udaya yaMtra - 0 0 - 0 - 0 - - ja 1 | - - l0 1 | - 0 - 0 - 0 - 8 - 8 - 8 - 8 - 8 , 2 , 2 , 2 , gotra 2 aMtarAya 2 2
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ plekke 6 Rik & 14ayoga kevalI 0 13ogI kevalI 25 39 0) 0 12 kSINamoha ||" 11 upa. moha 5) 10 sUmasaM5. | 9 anivRtti | 6 | 8 apUrvakaraNa 6 0 0 0 pa dezavirata | 8 | 4 avirata | 8 | - 3 mizra | 8 | 2 sAsvAdana | 8 | 1 mithyAtva | odha 1 mULa prakRti o o o 8 - hai da - dara da - o 0 o o o o 0 o ra 1 o 0 o da 1 o 0 o da 1 o 0 o ra 1 o % o 0. chehuM 8 ka - - 0 2 8 = 8 1 o 3 o ? ka - 0 8 = de da - 0 - = che uttaraprakRti ka jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIya 0 vedanIya A mohanIya = AyuSya udIraNa yaMtra 0 o 2 - 8 = - 0 - Ta - Ta - 8 - 8 - 8 - 2 - 2 - 2 0 2 0 2 0 2 0 2 0 2 0 gAtra 2 aMtarAya
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ D