________________
વિરતિ અંગીકાર કરવાનું સામર્થ્ય ઉત્પન્ન થતું નથી, પરંતુ જઘન્ય-મધ્યમ અને ઉત્કૃષ્ટ એ ત્રણ પ્રકારની દેશવિરતિ જ ઉત્પન્ન થાય છે. ત્યાં આકુદ્ધિથી થતી જીવહિંસાદિને ત્યાગ કરવાથી, મઘમાંસાદિ મહાઅભણ્યના ત્યાગથી અને પંચપરમેષ્ટિ નમસ્કાર સ્મરણ માત્રને નિયમ ધારણ કરવાથી, જઘન્ય દેશવિરતિ ગણાય છે. સિદ્ધાંતમાં પણ કહ્યું છે કેआउट्टिस्थूलहिंसाइ, मज्जमांसाइचाइओ । जहन्नो सावओ होइ, जो नमुक्कारधारओ ॥१॥
આ આદિથી થતી સ્થલ હિંસાદિના તથા મદ્યમાંસાદિના ત્યાગપૂર્વક, જે જીવ નમસ્કાર માત્ર ગણવાના નિયમને ધારણ કરનાર હેય તે જીવ જઘન્ય શ્રાવક કહેવાય.
તથા અશુદ્રાદિ શ્રાવકના ૨૧ ગુણ અથવા ન્યાયસંપનવિભવ ઈત્યાદિ જે ધર્મની યેગ્યતા પ્રાપ્ત કરાવનાર છે તેવા માર્ગનુસારપણાના ગુણેથી વ્યાસ, ગૃહસ્થને લાયક ષટ્કર્મમાં તત્પર અને બાર વ્રતનું પાલન કરનારા સદાચાર યુક્ત એવા શ્રાવક, મધ્યમદેશવિરતિધર કહેવાય છે. સિદ્ધાંતમાં પણ કહ્યું છે કે, धम्मजुग्गगुणाइन्नो छ कम्मकारओ जीवो । गिहत्थो य सयायारो सावओ होइ मज्झिमो ॥१॥
૧. જાણું જોઈને સંક૯૫ બુદ્ધિપૂર્વક જે હિંસા કરવી તે આકુટિંહિસા કહેવાય,
