________________
૧૦૦
બુદ્ધનું ધ્યાન, બ્રહ્મઆકાશ, શૂન્યાભાસ, મિથ્યાપ્રલાપ, ચિંતા સરખું, કાયાને આક્રાન્ત કરનાર; ચિત્તને ભ્રાંત કરનાર એ સર્વ મિથ્યાગના ત્યાગ કરી, ગુરુએ ઉપદેશેલ, ચિંતારહિત, દેહરહિત અને ભાવસહિત તથા ફ્લેશ રહિત, નિત્ય આન યુક્ત, શુદ્ધતત્ત્વ હૈ આત્મા ! તું જાણું.
વળી કહ્યું છે કે –
વિચિત્ર ક્રિયાએથી પ્રાણવાયુના જય કરવાથી એકારના અભ્યાસ કરવા, પેાતાની કાયામાં કમલ ચિતવીને તેમાં તૈજસનુ ધ્યાન કરવું, શૂન્ય આકાશનું આલંબન કરવું, એ સવ શરીરમાં રહેલી ચિંતારૂપ ચિત્તની ભ્રાન્તિના ત્યાગ કરીને વચન અને મનની કળા (વચનપ્રવૃત્તિ અને મનઃપ્રવૃત્તિ) રહિત એવું સ્વભાવસ્થિત ( આત્માનું સ્વાભાવિક સ્વરૂપ) તત્ત્વ હૈ આત્મા! તું જાણુ અને જો.
ઐાદ પૂર્વી ક્ષપમુનિને આઠમા ગુણસ્થાનથી શુક્લધ્યાન ધ્યાય છે, શુક્લધ્યાનના ચાર ભેદ છે. ૧. શુક્લાનનું સ્વરૂપ – सवितर्क सविचारं सपृक्त्थवमुदाहृतं । त्रियोगयोगिनः साधो राधे शुकूलं सुनिर्मलम् ||६०॥ ગાથા:-ત્રણાગવાળા ચેાગીમુનિને સપૃથક્ત્વ સવિતર્ક સવિચાર નામે પહેલું શુક઼લધ્યાન હાય છે.
૧. શૂન્ય આકાશમાં ધ્યેયને કલ્પનાથી સ્થાપી તે આકાશસ્થ ધ્યેયનું ધ્યાન કરવું.
