________________
૯૯
જીતી લીધેલા અને આલખન સહિત પ્રગટ થયેલી શક્તિવાળા ચેાગીન્દ્રો, સ્થિર પરિણામવાળા આત્મયાનથી ચલાયમાન થતા નથી.
ભાવની પ્રાધાન્યતા ઃप्राणायामक्रमप्रौढ स्त्र रूढयैव दर्शिता ।
क्षपकस्य यतः श्रेण्या रोहे भावो हि कारणम् ॥५९ ॥ ગાથા:-અહીં પ્રાણાયામના ભેદના આખર ( પ્રગલ્ભતા ) રૂઢિથી જ દર્શાવેલ છે, કારણ કે ક્ષપકજીવને શ્રેણિ ચડવામાં ભાવ એ જ કારણ છે.
ભાવાર્થ :-ક્ષપશ્રેણિ ચડવાના સંબોઁધમાં પવનજયના અભ્યાસરૂપ પ્રાણાયામના ક્રમની પ્રગલ્ભતા (વચન ચાતુરી પ્રસિદ્ધિ માત્રથી જ દર્શાવી છે, ક્ષપકને કેવળજ્ઞાન થવામાં નિશ્ચયથી ભાવ એ જ કારણભૂત છે. પ્રાણાયામ વિગેરે હડયેાગના આડ’બર કારણરૂપ નથી,
ચટિએ ( કાઈ. ગ્રંથર્તાએ ) કહ્યું છે કે
નાસિકાને કન્હ ( અગ્રભાગ ), નાડીના સમૂહ, વાયુના સંચાર, પ્રત્યાહાર, પ્રાણાયામ, ખીજગ્રામ, ધ્યાનના અભ્યાસ, મંત્રના ન્યાસ, હૃદયકમળમાં રહેલું, એ ભ્રના મધ્યમાં રહેલું, નાસિકાના અગ્રભાગે રહેલું, શ્વાસની અંદર રહેલું, તેજથી શુદ્ધ થયેલું, એકાર નામનું સૂર્યપ્રસિદ્ધ
ܬ
૧. આ શ્લાકના અમાં કહેલા નાસાકદ ઈત્યાદિ પદાના ભાવા યાગના જાણકાર પાસેથી જાણી લેવા.
