________________
૧૪. '
કેવલી ભગવાન સમુદઘાતની નિવૃત્તિ પછી શું કરે? समुद्घातान्निवृत्तो ऽसौ, मनवाकाययोगवान् । ध्यायेद्योगनिरोधाथै, शुक्लध्यानं तृतीयकम् ॥९५।। निसीएज्जा वा, अनुघट्टिज्जा वा, उल्लंघेज्जावा, पाडिहारीयं पीढफलगं संथारगं पच्चपिणिज्ज
આ પ્રમાણે શ્રી પ્રજ્ઞાપના સત્ર સિદ્ધાંતમાં કેવળ પાછું સોંપવાનું કહ્યું છે, અન્યથા ૬ માસ જેટલું દીર્ધ આયુષ્ય હેત તે તેનું ગ્રહણ પણ કહ્યું હતું, પરંતુ ગ્રહણ તે કહ્યું જ નથી. - આ પ્રમાણે શ્રી વિશેષાવશ્યકસૂત્રમાં અને વૃત્તિમાં સવિસ્તરથી ૬ માસ આયુષ્ય બાકી રહેવાનો નિષેધ કર્યો છે.
ઉપર કહ્યા પ્રમાણે ૬ માસ આયુષ્ય શેષ રહ્યાના સંબંધમાં જે વિવાદ છે, તેને નિર્ણય તે શ્રી સર્વગમ્ય છે. * પરંતુ આ ગુણસ્થાનમાહ ગ્રંથકર્તાનું કહેવું અને શ્રી વિશેષાવસ્યકાદિનું કહેવું બે જુદા માર્ગ ઉપર છે તે આ પ્રમાણે
આ ગ્રંથકર્તા કહે છે કે– ૬ માસથી અધિક આયુષ્ય જેનું છે તેવા જીવને જે કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું હોય, તે તે સમુદઘાત અવશ્ય કરે અને ૬ માસની અંદરના આયુષ્યવાળાને કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું હોય, તે તેઓ સમુદ્રઘાત કરે અથવા ન પણ કરે. - આ ઉપરના વાક્યમાં સમુદ્રઘાત કોણ કરે તે કહ્યું છે, પરંતુ કેટલું આયુષ્ય બાકી રહે સમુદ્દઘાતને પ્રારંભ થાય તે કહ્યું નથી અને શ્રી વિશેષાવશ્યકમાં કરેલું ખંડન તે “કેટલું આયુષ્ય બાકી રહે સમુદ્રઘાત થાય” તે સંબંધી છે, માટે આ ગ્રંથકર્તાનું પ્રતિપાદન ધ્યેય અને શ્રી વિશેષાવકના ખંડનનું ધ્યેય બે ભિન્ન હોવાથી આ ગ્રંથમાં કહેલા ભાવનું ખંડન કરેલું નથી.
