________________
૧૩૧ ગાથાથ - કેવલી ભગવાન સમુદ્દઘાત કર્યા પછી મન, વચન અને કાગવાળા હોય છે, અને તે ત્રણે વેગ રોકવા માટે ત્રીજું શુકલધ્યાન ધ્યાય છે. ત્રીજા શુકલધ્યાનનું સ્વરૂપ - आत्मस्पन्दात्मिका सूक्ष्मा, क्रिया यत्रानिवृत्तिका । तत्तृतीयं भवेच्छुक्लं, सूक्ष्मक्रियानिवृत्तिकम् ॥१६॥
ગાથાથ-જ્યાં સૂકમ આત્મસ્પન્દન (આત્મપ્રદેશની તથા કાયાદિની ચપળતા) નિવૃત્ત ન થાય, તે સૂકમક્રિયા અનિવૃત્તિ, ત્રીજું શુકલધ્યાન છે.
ભાવાર્થ -જે ધ્યાનમાં આત્મપ્રદેશોની સ્પંદનારૂપ સૂમક્રિયા સૂક્ષમત્વ છોડીને હવે પુનઃ ક્યારે પણ બાદરપણું પામવાની નથી તે સૂમક્રિયા અનિવૃત્તિ શુકલધ્યાન કહેવાય.
૧. સમુદ્ધાત વખતે કેવલી ભગવાન જુદા જુદા સમયે જુદા જુદા નિયમિત યોગવાળા હતા તે હવે અનિયમિત ત્રણે યોગવાળા થાય, તે ત્રણે યુગમાં અન્તર્મુહૂર્ત કાળ રહીને ત્યારપછી અન્તમુહૂર્ત આયુષ્ય બાકી રહે ત્યારે ગનિરોધ કરવાનો પ્રારંભ કરે છે.
૨. અથવા બીજો અર્થ એ પણ છે કે-(આ ગ્રંથકર્તાના અભિપ્રાય પ્રમાણે અગીપણામાં પણ સૂક્ષ્મકાય. તે છે જ તેથી)
આ સમક્રિયા હવે કેવલી ભગવંતને ભવના અન્ય સમય સુધી રહેવાની હોવાથી નિવૃત્તિ થનારી નથી માટે સૂકમક્રિયા અનિ. વૃત્તિ. (અહીં સક્ષ્મક્રિયાના અનિવૃત્તિપણાને અને વ્યછિન્નક્રિયા અનિવૃત્તિ શુક્લાનને ચર્ચાસ્પદ વિષય અયોગીપણામાં સમકાથવેગ હેવા ન હોવાના અંગે છે તે યથાસ્થાને વિચારે)
