________________
ર્ગાસન, એકાંહિઆસન, દ્વિઅંહિઆસન અને વજાસન ઈત્યાદિમાં પ્રયત્ન કરવો. ધ્યાન પ્રારંભક યોગીન્દ્રની વિશેષતાઓ -
(૧) ધ્યાનસિદ્ધિ કરનારા યેગીન્ટે નાસિકાના અગ્રભાગે દષ્ટિ સ્થાપન કરેલી હોવી જોઈએ.
ધ્યાનદંડક સ્તુતિમાં કહ્યું છે કે
ધ્યાનસ્થ જિનેન્દ્રભગવંતે નાસિકાની દાંડીના અગ્ર ભાગે સ્થિર કરેલ દષ્ટિયુગલવાળા, નેત્રની કીકીને આમતેમ ફરતી બંધ કરી, શેષ ચાર ઇન્દ્રિના વિકારોને પણ ક્ષય કરી, પર્યકાસનપૂર્વક પીડારહિત, નિબિડ ઉચ્છવાસ અને નિઃશ્વાસવાયુને વશ કરી, ધ્યાનારૂઢ કાયાયુક્ત એવા જિનેશ્વર ભગવંતે ત્રણ ભુવનના વિવરમાં ગરૂપી ચક્ષુને ભમાવતા જન્મમરણના ભયથી અમારું દીર્ઘકાળ સુધી રક્ષણ કરો.
(૨) સમાધિ વખતે ગીના નેત્રે કાંઈક ખુલ્લાં હોય છે. શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે –
૧. એક પગે ઉભા રહી ધ્યાન કરવું, તે એકાંઘિ આસન. ૨. બે પગે ઉભા રહી ધ્યાન કરવું, તે કયંઘિ આસન. (આ બે આસનને વિશેષ વિધિ ગુરુગમથી જાણો)
૩. વજ્રાસન :पृष्ठे वज्राकृतीभूते दोभा वीरासने सति । Jળીયuથર્વત્રાંગુઠ્ઠી વાજં તુ તત્વ છે યોગશાસ્ત્ર
વીરાસન કર્યા પછી પીઠ ઉપર વજની આકૃતિવાળા બે હાથ રાખી, તેનાથી બન્ને પગના અંગુઠા પકડવામાં આવે તે વજાસન કહેવાય. [ ઈતિ ગશાસ્ત્ર ]
