Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAdInI prasAdI 'mAvajIbhAI muMbaIvALA prAptisthAnaH 'http://www.mavjibhai.com
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ subhASitone dilo-jAnathI cAhanArA ane QUOTABLE QUOTES oll betAja bAdazAha saMskAra puruSa zrI sureza dalAlane sAdara arpaNa
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAdInI prasAdI jema Aje ApaNI mAtRbhASA gujarAtI che tema eka samaye ApaNA pUrvajonI mAtRbhASA saMskRta hatI. e rIte jotAM saMskRta bhASA ApaNI dAdIbhASA kahevAya. A dAdIbhASA pAse to jJAnano kyAre khUTe nahi teTalo vizALa khajAno che. A akhUTa bhaMDAramAMthI mAtra capaTIka prasAdI ahIM rajU karI che. A prasAdIne supAcya banAvavA pratyeka kaMDikAnI sAthe sAthe tenA gujarAtImAM bhAvArthanuM anupAna paNa rajU karAyuM che. prArthanAo asato mA sdgmy| tamaso mA jyotirgamaya mRtyormAmRtam gmy|| (bRhadAraNyaka upaniSada) [asatyomAMthI prabhu parama satye tuM laI jA UMDA aMdhArethI prabhu parama teje tuM laI jA mahAmRtyumAMthI amRta samIpe nAtha laI jA] OM pUrNamadaH pUrNamidaM puurnnaatpuurnnmudcyte| pUrNasya pUrNamAdAya puurnnmevaavshissyte|| [IzAvAsya upaniSadano A zAMtipAThano loka che. teno zabdArtha che. te pUrNa che. A pUrNa che. pUrNamAMthI pUrNa pragaTe che. pUrNamAMthI pUrNa bahAra kADho to paNa pUrNa bace che. A zabdonuM sauthI saraLa arthaghaTana evuM che ke brahma saMpUrNa che. brahmAMDa paNa saMpUrNa che. brahmamAMthI brahmAMDa pragaTyuM che ane brahmamAMthI brahmAMDa bahAra AvavA chatAM zeSa brahma saMpUrNa che.]
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM bhUrbhuvaH svaH tat sviturvrennyN| bhargo devasya dhImahi dhiyo yo naH prcodyaat|| [A gAyatrI maMtra sUrya ArAdhanAno maMtra che. bhAvArtha che. he sarvoparI deva ! tuM jIvanano AdhAra che, amArA sarva duHkha dUra kare che, te svayaM prakAzita che. sauthI vadhu pUjanIya che, ame tAruM dhyAna dharI prArthanA karIe chIe ke tuM amArI buddhine vadhu prajvalita kara.] OM sahanAvavatu sahanau bhunaktu saha vIryaM krvaavhai| tejasvinAvadhItamastu mA vidvissaavhai|| OM zAMnti: zAMnti: zAMnti: || rakSaNa karo poSaNa karo prabhu Apa amAruM premathI karIzuM zrama sakhata abhyAsamAM ame khaMtathI ho meghA tejasvI amArI eTale prabhu Apajo ne saMbaMdha sadA snehabharyo guru ziSyano rAkhajo tvameva mAtA ca pitA tvameva tvameva baMdhU ca sakhA tvmev| tvameva vidyA draviNaM tvameva tvameva sarvaM mama deva dev|| [tame cho mAtA pitA tame cho tame cho baMdhu sakhA tame cho tame cho vidyA vaLI dhana saMpatti paNa sarva mAruM tame he deva deva] mUkaM karoti vAcAlaM paMguM laMghayate girim| yatkRpA tamahaM vande prmaanndmaadhvm||
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ [jo tArI kRpA utare to muMgo mANasa vAcALa bane che, apaMga mANasa pahADa oLaMgI jAya che. he paramAnaMda mAdhava tane vaMdana karuM chuM.] yA kundendu tuSArahAradhavalA yA zubhravastrAvRtA yA vINAvaradaNDamaNDitakarA yA shvetpdmaasnaa| yA brahmAcyutazaMkaraprabhRtibhirdevaiH sadA vanditA sA mAM pAtu sarasvatI bhagavatI niHzeSajADyApahA // [sauMdaryamaMDita che je zubhra zazi sama mALA che jenI suMdara jaLabindu sama dhavala vastro che jene ati zobhatA vINAdaMDa sohe jenA kara kamaLamAM virAma Asana che jenuM zveta padmanuM sadA vaMdana kare jene sarva devo brahmA viSNu maheza saha pUjya bhAve evI devI mA sarasvatI dUra karajo ama buddhi kuMThita karatA timirane] vakratuNDa mahAkAya sUryakoTisamaprabha / nirvighnaM kuru me deva zubhakAryeSu sarvadA // [he vAMkI sUMDhavALA, vizALa kAyA dharAvatA, asaMkhya sUraja samAna kAMti dharAvatA gaNeza deva mArA zubha kAryamAM AvatI aDacaNane haMmezA dUra karatA rahejo.] zAntAkAraM bhujagazayanaM padmanAbhaM sureshm| vizvAdhAraM gaganasadRzaM meghavarNaM zubhAGgam // lakSmIkAntaM kamalanayanaM yogibhirdhyAnagamyam / vande viSNuM bhavabhayaharaM srvlokaiknaathm|| 5
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ [bhagavAna viSNunI A stutino bhAvArtha che. zAMti pamADatA, nAganI zaiyA dharAvatA, nAbhimAMthI kamaLa pragaTAvatA, devonA adhipati, vizvanA AdhArarUpa, gagana jevA vizALa, meghavarNI kAyA ane zubha aMgo dhAraNa karatA, lakSmIjInA priyatama, kamaLasama netro dharAvatA, yogIo dhyAna dhare chatAM temanA mATe agamya rahetA, bhavano bhaya haranArA, sarva lokanA nAtha viSNune vaMdana ho] sarve bhavantu sukhinH| sarve santu niraamyaaH| sarve bhadrANi pshyntu| mA kazcit duHkha bhaagbhvet|| [sarve banI raho sukhI sarve banI raho svastha maLe zubhadraSTi sarvane na ma bhogave ] vande maatrm| vande maatrm| vande maatrm| vande maatrm|| sujalAm suphalAm mlyjshiitlaam| zasyazyAmalAm maatrm| vande maatrm|| zubhrajyotsnA pulkityaaminiim| phullkusumitdrumdlshobhiniim| suhaasiniim| sumdhurbhaassinniim| sukhadA varadAm mAtaram / vande maatrm||
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ [vaMdu tujane mA ho vaMdu tujane mA vaMdu tujane mA ho vaMdu tujane mA cho sabhara tuM jaLathI phaLathI dakhaNAdI zIta vAyu lahArathI pAkelA laherAtA dhAnya thakI surata tuja banI suMdara zAmaLI hiMdu tujane mA ho vaMdu tujane mA vaMdu tujane mA ho vaMdu tujane mA zubha candra kiraNathI opatI khuzahAla che sau rAtri tArI puSpa ne vRkSothI lacI rahelI zobhe che kaNa kaNa bhUmi tArI malakAtuM moM vadatuM mIThI vANI ne varasAve sadA sukha varadAna vaMdu tujane mA ho vaMdu tujane mA hiMdu tujane mA ho vaMdu tujane mA] jJAna khajAno alasasya kuto vidyA avidyasya kuto dhnm| adhanasya kuto mitraM amitrasya kutaH sukhm|| [ALasu mANasane vidyA kyAMthI maLe? vidyA vinAnA mANasane dhana kyAMthI maLe? nirdhana mANasane mitra kyAMthI maLe ane mitra vinAnA mANasane sukha kyAMthI maLe?]
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ agniH zeSaM RNaH zeSaM zatruH zeSaM tathaiva c| punaH punaH pravardheta tasmAt zeSaM na kaaryet|| [agni, devuM ane zatru e traNano jarAka aMza bacI jAya to te pharI pharI vadhyA ja kare mATe tenA aMzane paNa bAkI rahevA na devAya.] agnihotraM gRhaM kSetraM garbhiNI vRddhbaalko| riktahastena nopeyAd rAjAnaM devatAM gurum|| [pavitra agni, potAnuM ghara, khetara, garbhavatI strI, vRddho, bALako, rAjA, devatA ane guru pAse kadI khAlI hAthe na javuM joIe.] ajarAmaravat prAjJo vidyAmarthaM ca saadhyet| gRhIta iva kezeSu mRtyunA dharmam aacret|| [DAhyA mANasoe jyAre jJAna ke dhana meLavavAnI vAta Ave tyAre pote ajaraamara rahevAnA che evuM vicArIne vaNathaMbhI sAdhanA karavI joIe ane jyAre dharmanuM AcaraNa karavAnI vAta Ave tyAre mota khaMbhA para besI vALa kheMcI rahyuM che ema mAnIne tarata dharmanuM AcaraNa karavuM joIe.] ajJazcAzraddhadhAnazca saMzayAtmA vinshyti| nAyaM loko'sti na paro na sukhaM sNshyaatmnH|| [bhagavad gItAmAM bhagavAnano A upadeza cheH je ajJAnI che azraddhALu che ane dareka vAtamAM zaMkA kare che temano nAza thAya che. zaMkAzIla mANaso mATe A lokamAM ke paralokamAM koI sukha nathI.] atitRSNA na kartavyA tRSNAM naiva prityjet| zanaiH zanaizca bhoktavyaM vittam svymupaarjitm|| [na ati tRSNA karavI ke na tRSNAno samULago tyAga karavo. jAte kamAyelI saMpattino dhIme dhIme upabhoga karavo.]
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ atithi devo bhv| [atithine Izvaratulya gaNI Adara Apavo.] atidAnAddhataH karNastvatilobhAt suyodhnH| atikAmAddazagrIvastv ati sarvatra vrjyet|| [ati dAnathI karNa pAse kaMI na rahyuM. ati lobhathI suyodhananI avadazA thaI. ati icchAthI patana thAya che mATe koI paNa bAbatamAM atizayatAne tajavI. ] atiparicayAdavajJA satatagamanAt anAdaro bhvti| malaye bhillA purAMdhI caMdanatarukASTham iMdhanam kurute|| [ati paricayathI avajJA thAya. koIne tyAM satata jaIe to AvakAra na maLe. malaya parvata para rahetI bhIlaDIo caMdanane paNa IMdhaNanuM lAkaDuM gaNI cUlAmAM bALe che.] atisnehaH paapshngkii| [koIne mATe ApaNo vadhu paDato prema ApaNAM manamAM ApaNA te priya pAtranI salAmatI mATe khoTI zaMkA pedA kare che. abhijJAna zAkuMtalamanuM A vAkya che] adyApi durnivAraM stutikanyA vahati nAma kaumaarm| sadbhyo na rocate sA asantaH api asyai na rocnte|| [stuti nAmanI kanyA bicArI haju kuMvArI che kema ke sArA mANasone e gamatI nathI to je sArA nathI te ene gamatA nathI !] adrohaH sarvabhUteSu karmaNA manasA giraa| anugrahazca dAnaM ca eSa dharmaH snaatnH||
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ [mana, vacana ane karmathI koI jIvano droha na karavo, prema rAkhavo ane udAratAthI dAna ApavuM e sanAtana dharma che.] adhamAH dhanamicchanti dhanaM mAnaM ca mdhymaaH| uttamAH mAnamicchanti mAno hi mahatAm dhnm|| [nimna kakSAnA mANaso phakta dhananI icchA rAkhe che. madhyama kakSAnA mANaso dhana ane mAna bannenI icchA rAkhe che. paNa uttama mANasonI icchA phakta mAna meLavavAnI hoya che kemake mAna sauthI caDiyAtuM dhana che.] anabhyAse viSaM vidyA ajIrNe bhojanaM vissN| viSaM sabhA daridrasya vRddhasya taruNI viss|| [abhyAsa na karyuM vidyA viSa samAna bane che, jyAre pAcana na thatuM hoya tyAre bhojana jhera bane che. saMpatti vihoNA mATe sabhA eTale ke jAheramAM javuM jhera jevuM bane che to vRddho mATe yuvAna strI viSanI garaja sAre che !] antastimiranAzAya zabdabodho nirrthkH| na nazyati tamo nAma kRtayA diipvaartyaa|| [mananA timirane mITAvavA zabdono bodha kaMI kAmamAM Avato nathI. jema dIvo, dIvo evo zabdajApa karatAM rahIe to aMdhAruM thoDuM dUra thAya che ?] annadAnaM paraM dAnaM vidyA dAnam ataH prm| annena kSaNikA tRptiH yAvajjIvaJca vidyyaa|| [annadAna ghaNI moTI vAta che paNa vidyAdAna tenAthI paNa moTI vAta che. annathI thoDo vakhata tRpti anubhavAya che paNa vidyA vaDe AjIvana tRpti maLe che.] anyakSetre kRtaM pApaM puNyakSetre vinshyti| puNyakSetre kRtaM pApaM vajralepo bhvissyti||
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ [anya kSetre kareluM pApa tIrthamAM jaI dhoI zakAya che. paNa tIrthakSetramAM jo pApa karIe to te vajUlepa banI jAya che.] apamAnito'pi kulajo na vadati puruSaM svbhaavdaakssinnyaat| nahi malayacandanataru: parazuprahata: sravet puuym|| [kuhADIthI prahAra thavA chatAM malaya parvata para UgatA caMdananA vRkSamAMthI jema nakAmo padArtha bahAra Avato nathI tema apamAna thavA chatAM kuLavAna mANaso potAnuM saujanya choDI jema tema bolatA nathI.] api kriyArthaM sulabhaM samitkuzam jalAnyapi snAnavidhikSamANi te / api svazaktyA tapasi pravartase zarIramAdyaM khalu dharmasAdhanam || [kAlidAsa kRta kumArasaMbhavam sarga-5-33. yajJa karavA mATe samadhanA TUkaDAM ane kuza ghAsa sahelAIthI maLe che? snAna mATe pANI yogya che? tame tamArI zakti anusAra tapa karo cho ? zarIra dharma karavA mATenuM sAdhana che.] api svarNamayI laGkA na me lakSmaNa rocte| jananI janmabhUmizca svargAdapi griiysii|| (he lakSmaNa, A laMkA sonAnI che to paNa te mane gamatI nathI. jananI ane janmabhUmi e to svargathI paNa mahAna che. vAlmikI rAmAyaNamAM laMkA vijaya pachI laMkAnuM rAja svIkAravAnI nA pADatA rAma A vAkya kahe che.] apUrva: kopi kozoyaM vidyate tava bhaarti| vyayato vRddhim AyAti kSayam AyAti sNcyaat||
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ [he devI sarasvatI, tAro khajAno kharekhara anokho che. jo te vAparIe to vadhato rahe che ane jo te sAcavIne rAkhI mUkIe to temAM ghaTADo thAca che. jJAnanuM evuM che ke te jema upayogamAM levAya tema vadhe ane upayoga karyA vinA paDyuM rahe to kaTAI jAya.] ayaM nijaH paro veti gaNanA laghucetasAm / udAracaritAnAM tu vasudhaiva kuttumbkm|| [A mAruM che, te bIjAnuM che evI gaNatarI to jenuM mana sAMkaDuM hoya tevA lokonI hoya. jenuM mana udAra hoya tene to AkhuM ya jagata potAnA kuTuMba jevuM lAge.] arasikeSu kavitvanivedanaM zirasi mA likha mA likha mA likha / [he vidhAtA, arasika mANaso pAse kavitA prastuta karavAnuM mArA kapALe na lakha, na lakha, na lakha. kAlidAse koIka vakhata kaMTALIne AvI prabhuprArthanA karI hovAnuM manAya che.] arthAturANAM na gururna bandhuH kAmAturANAM na bhayaM na lajjA / vidyAturANAM na sukhaM na nidrA kSudhAturANAM na rucirna velA // [jemane paisA kamAvAnI AturatA hoya tene na to guru dekhAya, na bhAI dekhAya. jene kAmecchA jAge tene na koIno Dara lAge, na koInI zarama naDe. jene vidyA prAptinI taDapa jAge tenA jIvane na zAMti hoya, na UMgha Ave. jene bhUkha lAge te na rUci jUe ke na zuM samaya thayo che te jUe.] alpakAryakarAH santi ye narA bahubhASiNaH / zaratkAlinameghAste nUnaM garjanti kevalaM // [ochuM kAma karavAvALA bahu bola bola karatA thaI jAya. zarada RtumAM megharAjA varase ochuM ne garaje vadhu.] alpAnAmapi vastUnAM saMhatiH kAryasAdhikA / tRNairguNatvamApannairbadhyante mttsntinH|| 12
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ [nAnI nAnI bAbatanuM dhyAna rAkhI tene suvyavasthita banAvIne kAmamAM saphaLatA meLavI zakAya che. nAnA nAnA dorAne gUMthI tenuM evuM majabUta doraDuM banAvI zakAya ke je madamasta hAthIne paNa baMdhanamAM jakaDI zake.] azocyAnanvazocastvaM prajJAvAdAMzca bhaassse| gatAsUnagatAsuMzca nAnuzocanti pnndditaaH|| [bhagavata gItAno A zloka che. bhagavAna arjunane kahe che ke jenI ciMtA karavA jevuM nathI tenI tuM ciMtA kare che, buddhizALI mANaso jevuM bole che paNa je jJAnI hoya te kadI bhUtakALanI ke bhaviSyakALanI ciMtA karI vyAkuLa thatA nathI.] asAre khalu saMsAre sAraM shvshurmndirm| haro himAlaye zete hari: zete mhoddhau|| [A asAra saMsAramAM sAco sAra zvasuranA gharamAM che ! eTale to bhagavAna zaMkara himAlayamAM jaIne rahe che ane viSNu bhagavAna samudramAM jaIne rahe che !] azvaM naiva gajaM naiva vyAghraM naiva ca naiva c| ajAputraM baliM dadyAt devo durblghaatkH|| [balidAna konuM devAya ? ghoDAnuM? kadI nahi. hAthInuM ? kadI nahi. vAghanuM? nA bhAI kyAreya nahi. balidAna to bakarInA baccAMnuM ja devAya! deva paNa nabaLAMno bhoga le che !]. azvatthAmA bali rvyAso hanumAMzca bibhiissnnH| kRpaH parazurAmazca saptaite cirjiivinH|| [ApaNI paurANika mAnyatA pramANe azvasthAmA, balI rAjA, vyAsa muni, hanumAna, vibhISaNa, kRpAcArya ane parazurAma e sAtane amaratvanuM varadAna maLeluM che.] 13
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ azvasya bhUSaNaM vego mattaM syAd gjbhuussnnm| cAturyam bhUSaNaM nAryA udyogo nrbhuussnnm|| [ghoDAnuM bhUSaNa vega che, hAthInuM bhUSaNa mada che. caturAI e nArInuM bhUSaNa che to jahemata e naranuM bhUSaNa che.] aSTAdazapurANeSu vyAsasya vacanadvayam / paropakAraH puNyAya pApAya prpiiddnm|| [aDhAra purANano sAra vyAsa muninA be vacanomAM samAI jAya cheH paropakAra karavo e puNya che ane parapIDana karavuM e pApa che.] ahanyahani bhUtAni gacchanti yamAlayam / zeSAH sthAvaramicchanti kimAzcaryamataH param // [mahAbhAratanA vanaparvamAM AvatA yakSa yudhiSThira saMvAdano A zloka cheH anya mANaso eka pachI eka mRtyu pAme che tevuM jovA chatAM bAkInA mANaso pote jANe kAyama jIvatA rahevAnA che evI apekSA sAthe zAMtithI jIve che tenAthI vadhu moTuM Azcarya jagatamAM hoI zake ?] ahaM brahmAsmi / [anahalaka. huM Izvara chuM.] ahiMsA paramo dharmaH / [ahiMsA sauthI moTo dharma che.] aho durjanasaMsargAt mAnahAniH pade pade / pAvako lohasaGgena mudgarairabhitAyate // 14
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ [khoTA mANasonI sAthe rahevAthI Dagale ne pagale mAra khAvo paDe che. sonuM paNa Aga ane lokhaMDa jevA padArthonA saMparkamAM Ave tyAre tenI upara hathoDIthI dhaDAdhaDa prahAro paDavA zarU thaI jAya che] A A no bhadrA kratavo yantu vizvataH / [Rgvedano maMtraH badhI dizAomAMthI kalyANakArI vicAro amane prApta thAo.] AkAraiNaiva caturAH tarkayanti prenggitm| garbhasthaM ketakIpuSpamAmodeneva SaTpadAH // [hoMziyAra mANasone bAhya AkAra joIne aMdara zuM haze te tenI khabara paDI jAya che. bhamaro sugaMdha parathI ja ketakI puSpanI kaLIne pArakhI le che. ] AkAzAt patitaM toyaM yathA gacchati sAgaram / sarvadevanamaskAraH kezavaM prati gcchti|| [AkAzamAMthI koI paNa nadImAM paDatuM pANI vahIne jema sAgaramAM maLI jAya che tema koI paNa devIdevatAne kareluM vaMdana eka mAtra Izvarane pahoMce che.] Ature vyasane prApte durbhikSe zatrusaMkaTe / rAjadvAre zmazAne ca yastiSThati sa bAndhavaH // [saMkaTanA samaye, duSkALamAM, zatrunI upAdhimAM, rAja darabAramAM ane smazAnamAM ApaNI bAjumAM Ubho rahe te ja sAco sago che.] AtmanaH pratikUlAni pareSAm na smaacret|| [bhagavad gItAnuM kathana cheH je ApaNA mATe pratikULa hoya eTale ke je ApaNane anukULa na hoya tevuM AcaraNa bIjA sAthe karavuM na joIe ] AtmanaH mukhadoSeNa badhyante shuksaarikaaH| bakAstatra na badhyante maunaM srvaarthsaadhnm|| 15
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ [maunathI badhA hetu sare che. bola bola karavAnA potAnA vAMke popaTa tathA menAne pAjarAmAM pUrAvuM paDe che jyAre mauna rahetA bagalAne koI baMdhana sahana karavuM paDatuM nathI] Atmano guruH Atmaiva puruSasya vizeSataH yt| pratyakSAnumAnAbhyAma shreysvnubindte|| [ApaNe ja ApaNA guru chIe kemake ApaNe ja ApaNane zIkhavatA hoIe chIe. pratyakSa anubhava ane anumAnathI vadhu sAru zuM che teno ApaNane khyAla AvI jAya che.] AtmapakSaM parityajya parapakSeSu yo rtH| sa parairhanyate mUDhaH niilvrnnshRgaalvt|| [paMcataMtranI eka vArtAno sArAMza cheH je mANasa potAno pakSa choDI bIjAnA pakSamAM racyopacyo rahe te mUrkha nIlaraMgI ziyALanI mAphaka mAryo jAya che.] Atmavata sarvabhUteSu yaH pazyati saH pnndditH| [bhagavad gItAmAM bhagavAnanuM kathanaH jevo huM chuM tevA ja A jagatanA sarve jIva che evuM jene bhAna thAya te paMDita kahevAya.] Adau rAmatapovanAdigamanaM hatvA mRgkaanycnm| vaidehIharaNaM jaTAyumaraNaM sugriivsNbhaassnnm|| vAlInirdalanam samudrataraNaM lngkaapuriidaahnm| pazcAdarAvaNakumbhakarNahananaM etad iti raamaaynnm|| [lAMbA lacaka rAmAyaNane TUMkamAM patAvavuM che? to sAMbhaLo. pahelA rAma tapovanamAM gayA, sonAnA haraNa pAchaLa doDyA, sItAnuM haraNa thayuM, jaTAyunuM maraNa thayu, sugrIva sAthe vAto thaI, vAlI mAryo gayo, samudranuM taraNa thayuM, laMkAnuM dazna thayuM, rAvaNa, kuMbhakarNanuM hanana thayuM. basa rAmAyaNa pUruM thayuM.] 16
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArtA devAn namasyanti, tapa: kurvanti roginnH| nirdhanA: dAnam icchanti vRddhA nArI ptivrtaa|| [du:khI mANasa devane page lAge che. rogI mANasa tapa kare che. nirdhana mANasa dAnane jhaMkhe che. vRddha nArI pativratA bane cha !] AlasyaM hi manuSyANAM zarIrastho mhaaripuH| nAstyudyamasamo bandhuH kurvANo naavsiidti|| [ALasa e mANasanA zarIramAM rahelo teno moTo zatru che. udyama jevo koI baMdhu nathI. udyama karanAro kadI nAza pAmato nathI.] AzA nAma manuSyANAM kaacidaashcryshRngkhlaa| yayA baddhAH prAdhAvanti muktAstiSThanti pngguvt|| [AzA nAmanuM manuSyanuM baMdhana bhAre addabhuta baMdhana che. A baMdhanathI baMdhAyelo mANasa doDavA lAge che to A baMdhanathI mukta thayela mANasa apaMganI jema sthira thaI jAya che !] Aste bhaga AsInasya UdhvastiSThati tisstthtH| zete nipadyamAnasya carAti carato bhgH|| [mahAbhAratano zloka che. je mANasa kAma karyA vinA beTho rahe tenuM nasIba beTheluM rahe che. je Ubho Ubho vicAra karyA kare che tenuM nasIba paNa UbhuM ja rahI jAya che. je mANasa UMghI jAya tenuM nasIba UMghI jAya che paNa je cAlato ja rahe tenuM nasIba cAlavA lAge che.] AhAranidrAbhayamaithunaM ca sAmAnyametat pshubhirnraannaam| dharmo hi teSAm adhikovizeSo dharmeNa hInA: pazubhiH smaanaa:|| 7
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ [AhAra, nidrA, bhaya ane maithunanI bAbatamAM pazu ane mANasamAM koI pharaka nathI. mANasamAM dharma eka evI cIja che je pazumAM hotI nathI. AthI dharma vinAno mANasa pazu jevo ja lekhAya.]. i-I ito bhraSTastato nssttH| [ahI jaIza to bhraSTa thaIza. tyAM jaIza to naSTa thaIza.] idamadya kariSyAmi zvaH kartAsmi iti vaadinm| kAlo harati saMprApto nadIvega iva dumam || [jema nadImAM AveluM pUra potAnA vegamAM vRkSane tANI jAya che tema A kAma Aje karIza A kAma kAle karIza evI vAto karanArAne samayanuM pUra potAnI sAthe kheMcI jAya che.] IzAvAsyamidaM sarvaM yat kiJca jagatyAM jgt| tena tyaktena bhuJjIthA mA gRdhaH kasyasvid dhnm|| [ IzAvAsya upaniSadano tatvajJAnIone khUba ja priya evo zloka. jaDa ane cetanatatvanA banelA A jagatanA aNue aNumAM Izvara che ane te ja teno svAmI che. A jagatane mANa paNa tyAganA bhAva sAthe mANa. evuM mAnato nahi ke tArA ekalAnI koI cIja che. je kaMI che tenA para anyano paNa eTalo ja adhikAra che. anyanA adhikArane kadI chInavI leto nahi.] u-U uttamo nAtivaktA syAt adhamo bahu bhaasste| na kAJcane dhvanistAdRk yAdRk kAMsye prjaayte|| [nakAmo mANasa bahu bola bola kare eTale uttama vaktA banI jato nathI. sonAno jeTalo avAja Ave tenA karatAM kAsAno avAja anekagaNo Ave che.] 18
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttiSThata jAgrata prApya vraannibodht| kSurasya dhArA nizitA duratyayA durgaM pathastatkavayo vdnti|| [kaThopaniSada adhyAya-1 vallI-3no zloka: UTho jAgo tamArAthI caDiyAtA jANakAro pAsethI jJAna meLavo. kavio (eTale ke vidvAno) kahe che ke jJAnaprAptino mArga charInI dhAra para cAlavA jevo mAro cha.] utpadyante vilIyante daridrANAM mnorthaaH| [garIba mANasane manamAM icchAo jAgatI rahe ne bhUlAtI rahe. tenuM pariNAma kaMI na Ave]. utsavapriyAH khalu mnussyaaH| [kAlidAsanuM kathanaH badhA mANasone tahevAra mANavA game che] utsAho balavAnArya nAstyutsAhAtparaM blm| sotsAhasya ca lokeSu na kiMcidapi durlbhm|| [utsAhamAM khUba baLa hoya che. utsAhathI vadhu moTuM baLa koI nathI. eTale utsAhI mANaso mATe koI grAma saghanathI.] udaye savitA rakto raktazcAstamane tthaa| sampattau ca vipattau ca saadhuunaamekruuptaa|| [Ugato sUraja lAla raMgano hoya che, Athamato sUraja paNa lAla raMgano ja hoya che. sajjana mANasanA raMga DhaMga sukhamAM ke duHkhamAM sarakhA ja rahe che.] udArasya tRNaM vittaM zUrasya maraNaM tRnnN| viraktasya tRNaM bhAryA nispRhasya tRNaM jgt||
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ [udAra mANasane dhananuM mahatva taNakhalA jeTaluM hoya che, zUravIra mANasane mota taNakhalA jeTaluM tuccha lAge che, saMsAramAM rasa na hoya tevA mANasane patnInI koI kImata hotI nathI to je nispRhI mANasa che tene AkhuM jagata taNakhalA jevuM nakAmuM lAge che.] uddharedAtmanAtmAnaM naatmaanmvsaadyet| Atmaiva hyAtmano baMdhu: Atmaiva ripuraatmnH|| [bhagavad gItAno upadeza AtmAno uddhAra AtmA vaDe ja karavo joIe. AtmAnI kadI avanati thavA na devI joIe. AtmA ja AtmAno baMdhu che ane AtmA ja AtmAno zatru che.] udyamassAhasaM dhairya buddhizzaktiH praakrmH| SaD ete yatra vartante devaH tatra shaaykRt|| [jyAM udyama, sAhasa, dhairya, buddhi, zakti ane parAkrama e cha bAbata hoya tyAM prabhunI badhI madada maLI rahe che.] udyamena hi siddhyanti kAryANi na manorathaiH / na hi suptasya siMhasya pravizanti mukhe mRgaaH|| [mAtra mananA ghoDA doDAvya nahi mahenata karavAthI ja kAma thAya. siMha jo sUto rahe to enA moMmA zikAra thavA haraNo sAmethI na Ave.] udyoginaM puruSa siMhamupaiti lakSmIH / [mahenata karatA hoya tevA parAkramI purUSa pAse ja lakSmI Ave che.] upakAragRhItena zatruNA shtrumudhdret| pAdalagnaM karasthena kaNTakenaiva knnttkm|| [zatrunI madada laIne zatruno nAza karavo joIe. pagamAM kAMTo lAge to bIjA kAMTAno upayoga karI kADhI nakhAya.] 20
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ upakAro'pi nIcAnAM apakAro hi jaayte| payaHpAnaM bhujaGgAnAM kevalaM vissvrdhnm|| [adhama mANasa para upakAra karo to tenA badale apakAra ja maLe. sApane dUdha pIvaDAvo to tenuM jhera ora vadhe.] upamA kAlidAsasya bhaarverrthgaurvm| daNDinaH padalAlityaM mAghe santi trayo gunnaaH|| [upamA kAlidAsanI vakhaNAya. zabdane arthagaurava arpavAmAM bhAravi bejoDa che. padalAlitya to daSThi jevuM koInuM na thAya paNa mAghanI kRtiomAM A traNe viziSTatA jovA maLe che.] uSTrANAM vivAheSu gItaM gAyanti grdbhaaH| parasparaM prazaMsanti aho rUpaM aho dhvniH|| [UMTanA lagnamAM gadheDA gIta gAya che ane banne eka bIjAnA vakhANa kare ke vAha zuM tAruM rUpa che ne vAha zuM tAro kaMTha che !] e-ai-o-au-aM-aH eka eva khago mAnI ciraMjIvatu caatkm| miyate vA pipAsArte yAcate vA purNdrm|| he cAtaka, tuM amara rahe te badhA pakSImAM zreSTha che kAraNa ke huM eka ja evuM pakSI che je tarasa lAge tyAre mAtra IndradevatA pAse yAcanA kare che athavA mota vahAluM kare che. (cAtaka mAtra AkAzamAMthI paDatuM pANI pIe che. e sivAya anya pANI nahi evI daMtakathA che.)] ekaM sad viprAH bahudA vdnti| agniM yamaM mAtarizvAnam aahuH||
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ ['allAho akabara'no paigAma A jagatane maLyo tenA seMkaDo varSa agAu upaniSadamAM e ja vAta ghaNI vakhata kahevAI gaI che. eka ja satya eTale ke eka ja Izvara che. phakta vidvAno tene judA judA nAma Ape che. agni, yama, mAtarizvA, vAyu e badhuM ate to ekanuM eka ja che.] ekenApi suvRkSeNa puSpitena sugndhinaa| vAsitaM tadvanaM sarvam suputreNa kulaM ythaa|| [eka suMdara puSpa AkhA jhADane sugaMdhathI maghamaghatuM karI de che. evI ja rIte eka suputrathI AkhA kuTumbanuM nAma rozana thaI jAya che.] eko'haM bahu syAm prjaayey| [huM eka chuM paNa aneka rUpa dhAraNa karuM chuM.] aMgaM galitaM palitaM muNDaM dazanavihInaM jAtaM tunnddm| vRddho yAti gRhItvA daNDaM tadapi na munyctyaashaapinnddm|| [jagataguru zaMkarAcAryano upadezaH vRddhAvasthAthI zarIra jarjarita thaI gayuM che, mAthAnA vALa sapheda thaI gayA che, dAMta paDI gayA che, lAkaDInA Teke cAlavuM paDe che chatAM AzAonA baMdhana hajI chUTatA nathI] kanyA varayate rupaM mAtA vittaM pitA shrutm| bAndhavAH kulamicchanti miSTAnnam itrejnaaH|| [lagnanI pasaMdagImAM kanyA rUpane, mAtA saMpattine, pitA zikSaNane ane bhAIo kuLane mahatva Ape che. bAkInA badhAne to miSTAnamAM zuM khAvA maLaze e vAtamAM ja rasa hoya che.] karAgre vasate lakSmIH karamadhye srsvtii| karamUle tu govindaH prabhAte krdrshnm||
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ [karanA uparanA bhAgamAM lakSmI vase che, karanA vaccenA bhAgamAM sarasvatI rahe che to karanA nIcenA bhAgamAM kRSNano vAsa che mATe savAre UThIne sauthI pahelA karanA darzana karavA joIe. lakSmInI gaNatarI AMgaLI vaDe karAya eTale lakSmI karAgre rahe che, kalama be AMgaLI ane aMguThA vacce pakaDavI paDe eTale sarasvatIno nivAsa karamadhye lekhAya ane karanI badhI hilacAlano AdhAra kAMDA para rahe che eTale jagatano nAtha karamUlamAM rahe che evuM arthaghaTana paNa karavAmAM Ave che. apanA hAtha jagannAtha arthAt 'ApaNo hAtha ja ApaNo bhagavAna che' e kahevata jevo ja dhvani A zlokamAMthI upase che.] kartA kArayitA caiva prerakazca anumodakaH / sukRte duSkRte cApi catvAraH samabhAginaH // [koI kAma bhale sAruM hoya ke kharAba paNa te kAma karanAra, te kAma karAvanAra, te kAmanI preraNA ApanAra ane te kAmanuM samarthana karanAra e cAre jaNa te kAmanA sarakhA bhAgIdAra gaNAya.] karmaNyevAdhikAraste mA phaleSu kadAcana / mA karmaphalaheturbhUrmA te snggo'stvkrmnni|| [bhagavad gItAmAM bhagavAnano upadezaH tAro adhikAra phakta karma karavA pUrato che. phaLa para kadApi nahi. eTale tAruM mana tuM karmanA phaLa para kyAre ya kendrita karIza nahi. ane kadI karma na karavAmAM paNa Asakti rAkhIza nahi.] kasyaikAntaM sukham upanataM duHkham ekAntato vaa| nIcair gacchati upari ca dazA cakranemikrameNa // [kAlidAsanA meghadUta kAvyamAM A tatvajJAna pIrasAyuM cheH kone jIvanamAM satata sukha maLe ke satata duHkha maLe che ? cakrAkAre pharatI vastumAM jema uparano bhAga nIcenA bhAganuM sthAna le ane nIceno bhAga uparanA bhAganuM sthAna le tema sukha ane duHkha eka bIjAnA sthAne satata AvatA ja rahe che.] 23
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ l: $UT: upava: UT: vo meH upAyo: | vasantasamaye prApte kAkaH kAkaH pikaH pikH|| [kAgaDo kALo hoya che, koyala paNa kALI hoya che. banne vacce pharaka zuM che? vasaMta Rtu Ave kAgaDAnuM kAgaDApaNuM ane koyalanuM koyalapaNuM ApameLe parakhAI Ave che.] kAkaceSTA vakodhyAnaM zvAnanidrA tathaiva c| alpahArI gRhatyAgI vidyArthI pNclkssnnm|| [sAcA vidyArthInA A pAMca lakSaNa che. kAgaDA jevI cakora najara, bagalA jevuM pAkuM dhyAna, zvAna jevI alpa nidrA, ocho AhAra ane gharanI mAyAno tyAga.] kAkasya kati dantA vA meSasyANDe kiytplm| gadarbha kati romANi vyartheSA vicaarnnaa|| [kAgaDAnI cAMcamAM dAMta keTalA che? deDakAe IMDA keTalA mUkyA che? gadheDAnA zarIra para vALa keTalA che? evI taddana vyartha gaNatarIo karyA karavAno koI matalaba nathI.] kAntAviyogaH svajanApamAnaM RNasya zeSaM kunRpasya sevaa| dAridryabhAvAd vimukhaM ca mitraM vinAgninA paJca dahanti kaaym|| [priya vyaktino viyoga, svajana pAsethI maLeluM apamAna, cUkavavuM bAkI rahetuM devuM kharAba mAlikanI nokarI ane garIbAInA kAraNe mitra khoI besavo e pAMca vastu evI che ke je tamane agni vinA satata bALatI rahe.]. kAnpRcchAmaH surAH svarge nivasAmo vayaM bhuvi| kiM vA kAvyarasaH svAdaH kiMvA svAdIyasi sudhaa|| [pUchavuM kone? deva badhA svargamAM che ane ame dharatI para. amAre mAtra eTaluM jANavuM che ke vadhu svAdamaya zuM che? kAvyarasa ke amRta ?]
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAryAthIr bhajate lokaH yAvatkAryam na sidhyti| uttIrNe ca pare pAre naukAyA kiM pryojnm|| [jyAM sudhI dhAreluM kAma nIkaLI na jAya tyAM sudhI mANasa bIjAne bhaje che. eka vakhata nadI pAra utarI gayA 49ii ho'I | S(ma yAve ?] kAryeSu mantrI karaNeSu dAsI bhojyeSu mAtA zayaneSu rmbhaa| dharmAnukUlA kSamayA dharitrI bhAryA ca SADguNyavatIha durlbhaa|| [[mahatvanA kAmamAM madadanIza, gharanA kAmamAM nokarANI, bhojana karAvavAmAM mAtA, sahazayanamAM apsarA, dharmanI bAbatamAM sahadharmiNI ane dharatI jeTalI kSamAzIla A cha guNa dharAvatI patnI bhagavI hurta cha.] kAle mRdur yo bhavati kAle bhavati daarunnH| sa vai sukham avApnoti loke'muSminn ihaiva c|| [je mANasa samaya Avye zrada banI zake ane samaya Avye Akaro banI zake te ja A lokamAM sukhI thaza.] kAlo vA kAraNaM rAjJaH rAjA vA kaalkaarnnN| iti te saMzayo mA bhUt rAjA kAlasya kaarnnm|| [sUcita artha tame je kaMI cho te saMjogone kAraNe cho ke tamArI AjubAju je saMjogo che te tamAre kAraNe che evI koI zaMkA manamAM rAkhazo nahi. tamArA saMjogo tamArA kAraNe ja che. tame ja tenA svAmI cho. samayanA kAraNe rAjA nathI rAjAnA kAraNe samaya che.] kAvyazAstravinodena kAlo gacchati dhiimtaam| vyasanena tu mUrkhANAM nidrayA kalahena vaa||
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ [buddhimAna mANasano samaya kAvya, sAhitya ne zAstranI carcAmAM pasAra thAya che. jyAre mUrkha mANasa vyasananA sevanamAM, UMghavAmAM ke jhagaDA karavAmAM potAno samaya veDaphe che.]. kAvyeSu nATakaM ramyaM tatra ramyaM shkuntlaa| tatrApi ca caturtho'Gko tatra shlokctussttym|| [badhA kAvyomAM nATaka sauthI sarasa gaNAya, badhA nATakamAM abhijJAna zAkuMtalama nATaka vadhu sarasa che. zAkuMtalamamAM teno cotho aMka sauthI sarasa che ane cothA aMkamAM tenA cAra zloka sauthI sarasa che.]. kiM vAsasA ityatra vicAraNIyaM vAsaH pradhAnaM khalu yogytaayai| pItAmbaraM vIkSya dadau svakanyAM digambaraM vIkSya viSaM smudrH|| [kapaDAMthI zuM thAya e vicAravA jevI vAta che. yogyatA mApavAnuM sauthI mahatve sAdhana kapaDA che. viSNunuM suMdara pItAmbara joI ratnAkare potAnI putrI tene ApI jyAre digambara zivajIne joIne jherano kaToro dharyo !] kim azakyaM buddhimatAM kim asAdhyaM nizcayaM dRDhaM ddhtaam| kim azakyaM priyavacasAM kim alabhyaMm ihodymsthaanaam|| [jemanI pAse buddhi che temanA mATe kazuM azakya nathI. jemano nizcaya draDha che temanA mATe kazuM asAdhya nathI. jemanI vANI mIThI che teo koI paNa kAma karAvI zake che. jeo udyamazIla che temanA mATe koI vastu alabhya nathI.] kulasyArthe tyajedekam gAmsyArthe kulmtyjet| gAmaM janapadasyArthe AtmArthe pRthivIm tyjet|| [manusmRti anusAra kuLanA bhalA mATe ekAda vyaktine tyajavI, gAmanA bhalA mATe kuLane tyajavuM, janapada eTale ke moTA vistAranA bhalA mATe gAmane tyajavuM ane AtmAnA uddhAra mATe samagra pRthvI tyajavI IcchanIya che.]
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ kusumaM varNasaMpannaMgandhahInaM na shobhte| na zobhate kriyAhInaM madhuraM vacanaM tthaa|| [puSpa raMgamAM bhale game teTaluM sAruM hoya paNa sugaMdha vinAnuM hoya to te zobhe nahi te ja rIte jene amalamAM na mUkavAnA hoya tevA mIThA vacano zobhatA nathI.] kRtasya karaNaM nAsti mRtasya maraNaM tthaa| gatasya zocanA nAsti hyetad vedavidAM mtm|| [je kAma thaI gayuM te thaI gayuM. te kAma nathI thayuM evuM thaI zakatuM nathI. jemake koInuM maraNa thaI jAya te thaI jAya. tene pAchuM palaTAvI zakAya nahi. eTale ja vedanA jANakArono mata che ke vItI gayelI vAtano zoka karavo na joIe.] kRpaNena samo dAtA na bhUto na bhvissyti| aspRzanneva vittAni yaH parebhyaH prycchti|| [kRpaNa jeTalo moTo dAnavIra A jagatamAM thayo nathI ane thaze nahi kemake kRpaNa potAnuM badhuM dhana AkhI jiMdagI sudhI hAthathI sparza paNa karyA vinA sAcavI rAkhIne bIjAne ApI de che.] keyUrANi na bhUSayanti puruSaM hArA na candrojjvalAH na snAnaM na vilepanaM na kusumaM nAlaMkRtA muurdhjaaH| vANyekA samalaMkaroti puruSa yA saMskRtA dhAryate kSIyante khalu bhUSaNAni satataM vAgbhUSaNaM bhuussnnm|| [mANasa zobhe zenAthI? hAthamAM paherelA suMdara bAjubaMdhathI? gaLAmAM paherelA caMdrasamA UjaLA hArathI? snAnathI maLatI svacchatAthI? deha para lagADelA vilepanathI? puSpothI? vALanI sarasa gUMthaNIthI? hA, zobhAnI A badhI cIjo jarUra sArI lAge che paNa tenAthI anekagaNI caDiyAtI zobhA tenA mukhamAMthI nIkaLatI saMskArI vANInI che. saMskArapUrNa vANInI zobhA pAse anya badhI zobhA jhAkhI paDI jAya che.]
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ ko na yAti vazaM loke mukhe piNDena puuritH| mRdaGgo mukhalepena karoti mdhurdhvnim|| ['khavaDAvo' to koNa tamArA vazamAM na Ave ? mRdaMganA moDhe lepa karo to temAMthI paNa madhura avAja Avavo zarU thaI jAya che.]. ko hi bhAraH samarthAnAM kim dUraM vyvsaayinaam| ko videzaH savidyAnAM kaH paraH priyvaadinaam|| [tAkAtavara mANasane bhAra upADavo bhAre na paDe. dhaMdho karato hoya tene koI sthaLa dUra na lAge. jenI pAse vidyA hoya tene deza ke paradeza sarakhAM ja lAge. je sarasa mIThI vAto kare tene koI pArakuM na rahe.]. krodhAdbhavati saMmohaH sNmohaatsmRtivibhrmH| smRtibhraMzAd buddhinAzo buddhinaashaatprnnshyti|| [bhagavata gItAnA A zlokamAM bhagavAna arjunane upadeza ApatA samajAve che ke krodhathI bhAna bhUlI javAya che. bhAna bhUlelA mANasane yAda rAkhavA jevI vAto yAda AvatI nathI. A vismRtine kAraNe magaja kAma karatuM nathI ane jenuM magaja kAma na kare tenuM sAva dhanotapanota nIkaLI jAya che.] kaH kAlaH kAni mitrANi ko dezaH ko vyyaagmau| kasyAhaM kA ca me zaktiriti cintyaM punaH punH|| [atyAre saMjogo kevA che, koNa mArA mitro che, huM kyA vistAramAM rahuM chuM, mArI Avaka ane kharca keTalA che, huM koNa chuM, ane mArI zakti keTalI che - A cha bAbato dareka mANase pharI pharI jotAM rahevuM joIe] khadyoto dyotate tAvad yavannodayate shshii| udite tu sahasrAMzau na khadyoto na cndrmaa:|| [ jyAM sudhI caMdramA Ugato nathI tyAM sudhI Agiyo camake che. eka vakhata sUraja Uge pachI na to caMdrano koI bhAva pUche ke na to AgiyAno koI patto lAge che.] 28
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ khalaH karoti durvRttaM nUnaM phalati saadhussu| dazAnano'harat sItAM bandhanaM tu mhoddheH|| [evuM ghaNI vakhata bane che ke koI kharAba mANasa khoTuM kAma kare paNa tenuM kharAba pariNAma sArA mANase veThavuM paDe. daza mAthAvALo rAvaNa sItAnuM haraNa karI gayo paNa baMdhana samudrane veThavAno vAro Avyo.] gahanA karmaNo gtiH| [[karmanI gati gahana che. samajI zakAtI nathI.] guNavajjanasaMsargAt yAti nIco'pi gaurvm| puSpamAlAprasaGgena sUtram shirsidhaaryte|| [guNavAna mANasonA saMsargamAM rahevAthI ochI lAyakAtavALA mANasone paNa gaurava maLI jAya che. puSpamALAmAM rahevAne kAraNe sAdhAraNa dorAne paNa gaLAmAM mAnabharyuM sthAna maLe che.] guNAH pUjAsthAnam guNiSu, na ca vayaM, na ca liNg| [bhavabhUtikRta uttararAmacaritamAM A kathana cheH guNavAna mANasonI pUjA tenI vaya ke liMganA AdhAra para nahi paNa tenA guNa joIne karAya che.] guNairuttamatAMyAti noccairaasnsNsthitH| prAsAdazikharasthopi kAkaH kiM gruddaayte|| [koI paNa mANasanI lAyakAta te kyA sthAne birAje che tenA parathI nahi paNa tenA guNo kevAM che te AdhAre ja aMkAya. koI kAgaDo UDIne UMcA mahelanA zikhara para besI jAya eTale te garuDa thoDo thaI jAya ?]
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghaTaM bhindyAt paTaM chindyAt kuryaadraasbhrohnnm| yena kena prakAreNa prasiddhaH puruSo bhvet|| [gharanA vAsaNa phoDIne, pote paherelA kapaDAM phADIne, gadheDA upara savArI karIne ke eka yA bIjI koI rIte (prasiddhi bhUkhyA) mANaso prasiddhi meLave che ja.] ghRSTaM ghRSTaM punarapi punazcandanaM caarugndhm| chinnaM chinnaM punarapi punaH svAdu caivekssukaannddm| dagdhaM dagdhaM punarapi punaH kAJcanaM kaantvrnnm| prANAnte'pi hi prakRtivikRtirjAyate nottmaanaam|| [caMdanane game teTalI vAra ghaso paNa te dareka vakhate manohara sugaMdha ja Apaze. zeraDImAM game teTalAM kApA mUko paNa dareka vakhate teno rasa mITho ne mITho ja raheze, sonAne cAhe teTalI vAra tapAvo paNa teno sonerI raMga jhAMkho paDaze nahi. je uttama prakRti dharAvatA hoya teo marI jAya paNa kadI potAnI uttama prakRtine na choDe.] cakravatparivartante duHkhAni ca sukhAni c| nIcairgacchatyupari ca dazA ckrnemikrmenn|| [sukha ane duHkha vArApharatI AvyA ja kare che. goLa goLa pharatA cakaDoLamAM jema je nIce hoya te upara Ave ane je upara hoya te nIce jAya tevuM ja sukhaduHkhanuM che. e cakra cAlatuM ja rahe che.] caraiveti craiveti| [cAlatA raho, cAlatA raho, cAlatA rahevAmAM ja kalyANa che. caraiveti caraiveti sUtranA mULa pAMca suMdara zloka A pramANe hovAnuM manAya cheH 1-OM nAnA zrAntAya zrIrasti, iti rohita shushrum| pApo nRSadvaro jana, indra iccarataH skhaa| caraiveti craiveti|| 30
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2- puSpiNyau carato jaMghe, bhUSNurAtmA phlgrhiH| zere'syasavera pApmAnaH zrameNa prapathe htaaH| caraiveti craiveti|| 3- Aste bhaga AsInasya, UdhvastiSThati tisstthtH| zete nipadyamAnasya, carAti carato bhgH| caraiveti craiveti|| 4- kaliH zayAno bhavati, saMjihAnastu dvaaprH| uttiSThastretAbhavati, kRtaM saMpadyate crn| caraiveti craiveti|| 5- caran vai madhu vindati, caran svaadumudumbrm| sUyaya'pazya zremANaM yorna tandrayate crn| caraiveti craiveti|| ] cintanIyA hi vipadAM AdAveva prtikriyaa| na kUpakhananaM yuktaM pradIpte vAnhinA gRhe|| [saMkaTa Ave te pahelA ja teno IlAja vicArI rAkhavo joIe. Aga lAge pachI kUvo khodavA na sAya.] chinno'pi rohati taruH kSINo'pyupacIyate punshcndrH| iti vimRzantaH santaH santapyante na viplutA loke|| [bhartuharinA nItizatakano A zloka cheH vRkSane kApo to te pharI pharI vadhe che. caMdra kSINa thayA pachI pAcho vadhato jAya che. A badhI vAta yAda rAkhI saMta mANaso duHkhamAM paNa saMtApa pAmatA nathI.] 4-OM jayantu te sukRtino rasasiddhAH kviishvraaH| nAsti eSAM yazaH kAye jarAmaraNajaM bhym|| 31
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ [suMdara kRtio racanArA, uranA UMDA bhAvane zabdamAM utArI rasa siddha karanArA, kavio paNa jene uttama gaNe evA mahAkaviono jaya ho. temanI kIrtirUpI kAyAne vRddhAvasthA ke maraNano koI bhaya nathI]. jale tailaM khale guhyAM pAtre dAnaM mnaagpi| prAje zAstraM svayaM yAti vistAra vstushktit:|| [ghaNI bAbato tenA mULabhUta guNadharmane kAraNe ApameLe vistAra pAme che. jemake pANInI upara nAkheluM tela, duSTa mANasane kahevAmAM AvelI khAnagI vAta, supAtrane ApeluM nAnuM sarakhuM dAna, DAhyA mANasane maLeluM jJAna A badhuM ApameLe phlAyA kare che.] jAtasya hi dhruvo mRtyu(vaM janma mRtasya c| tasmAdaparihArye'rthe na tvaM shocitumrhsi|| [bhagavad gItAno upadeza je mANasa janme che tenuM mRtyu nizcita che. jemanuM maraNa thAya teno pharI janma thAya che. A vAtane koI mANasa koI kALe TALI zake nahi. AvI anivArya bAbatano harakhazoka rAkhavo na joIe.] jAnAmi dharmaM na ca me praavRttiH| jAnAmyadharmaM na ca me nivRttiH|| [mahAbhAratamAM duryodhana dvArA bolAyeluM prasiddha vAkya dharma zuM che, adharma zuM che tenI mane khabara nathI evuM nathI. mane badhI khabara che. paNa jANavA chatAM huM dharmanA mArge kadama mUkI zakato nathI ane adharmanA mArgethI pAcho haThI zakato nathI.] jIvo jIvasya jiivnm| [A jagatamAM dareka jIvanuM jIvana bIjA jIvane AdhAre ja cAle che.] jyeSThatvaM janmanA naiva gunnaijyesstthtvmucyte| guNAt gurutvamAyAti dugdhaM dadhi ghRtaM krmaat|| 32
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ [mahAnapaNuM janmathI maLatuM nathI dhIme dhIme guNonA saMcaya vaDe mahAna thavAya che. ghIno ja dAkhalo lo. ghI sIdhuM banatuM nathI dUdhanuM dahIM, chAza, mAkhaNa thayA pachI chevaTe ghI bane che.] Ta-6-Da-8-Na ta-tha. tat karma yat na bandhAya sA vidyA yA vimuktye| AyAsAya aparaM karma vidyA anyA shilpnaipunnm|| [viSNupurANanuM A kathana che. bhAvArtha che ke je karma manuSyane (bhavanA baMdhanamAM na bAMdhe te sAcuM karma che. je vidyA (bhavanA) baMdhanamAMthI mukti apAve te sAcI vidyA che. bAkInA karma to mAtra kaSTanuM kAraNa bane che ane bAkInI vidyA phakta zobhAnA gAMThIyA jevI che.] tadejati tannejati taddUre tdvntike| tadantarasya sarvasya tadu sarvasya baahytH|| (IzAvAsyopaniSada) [prabhu che bhamatA ne chatAM sthira anaMta aMtare ne sAva najIka vyApyA che kaNekaNanI bhItara chatAM che sarvanI bahAra saMpUrNa] tadetat kSantavyaM janani sakaloddhAriNi shive| kuputro jAyeta kvacidapi kumAtA na bhvti|| [devI aparAdha kSamApanA stotrano suMdara zlokaH he sarvano uddhAra karanArI kalyANakArI devI mArA badhA aparAdhanI kSamA Apaje kemake kyAreka putra kuputra bane che paNa mAtA kadI kumAtA banatI nathI.] tAvat bhayasya bhetavyaM yAvat bhayaM na aagtm| AgataM hi bhayaM vIkSya prahartavyaM ashNkyaa|| [paMcataMtramAM apAyelI sonerI salAha: jyAM sudhI bhaya sAme na Ave tyAM sudhI bhayathI DaravuM joIe ne enAthI dUra rahevuM joIe paNa eka vakhata bhaya upasthita thAya ke turaMta acakAyA vinA tenA para prahAra karavo joIe.] 33
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ te hi no divasA gtaaH| [ te divaso gayA ja. bhagavAna rAmano viSAdayoga varNavavA bhavabhUtie rAmanA mukhamAM mUkelA zabdo. uttararAmacaritano Akho zloka A pramANe che. jIvatsu tAtapAdeSu nave dAraparigrahe / mAtRbhizcintyamAnAnAM te hi no divasA gatAH // 12 // huM pitAjInA caraNamAM jIvato hato, navA navA lagna thayA hatA. mArI mAtAonI saMbhALa rAkhato hato. te divaso gayA ja bhavabhUtinI A kRti aneka rIte addabhuta che. bhagavAna rAma mATe 'caMDALa' zabda vAparavAnI himmata bhavabhUti jevA kavi ja karI zakeA kRtimAM bhagavAna rAma pote jAte sItAtyAganA prasaMgane potAnA 'cAMDAlakarma' tarIke varNave che. ApaNAM rameza pArekhe paNa potAnI eka kavitAmAM Izvarane asalI kAThIyAvADI bhASAmAM 'gadheDIno' kahI potAno Akroza vyakta karyo che.] tyajanti mitrANi dhanairvihInaM putrAzca dArAzca sjjnaashc| tamarthavantaM punarAzrayanti artho hi loke manuSasya bndhuH|| [jyAre tamArI pAse dhana na hoya tyAre tamane tamArA mitra, putra, patnI, najIkanA sagAvahAlA badhA choDIne cAlyA jAya che. jo tamArI pAse dhana Ave to teo tamArI pAse pAchA Ave che. jagatamAM tamAro sAco sAthIdAra paiso ja che.] tyajet kSudhArtA jananI svaputraM khAdet kSudhArtA bhujagI svmnnddm| bubhukSita: kiM na karoti pApaM kSINA janA niSkarUNA bhvnti|| [AcArya viSNugupta cANakya seMkaDo varSa pUrve lakhelo jagatanI kaThora vAstavikatAnuM nirUpaNa karato A zloka Aje paNa eTalo ja AMkha ughADanAro che. bhUkhanA duHkhanI mArI janetAne ghaNI vakhata potAnuM saMtAna tyAgI devAnI pharaja paDe che. bhUkhI thayelI sApaNa potAnA baccAone paNa khAI jAya che. bhUkhyo mANasa kyuM pApa na kare ? je mANasanI zakti sAva khalAsa thaI jAya te niSphara, dayAvihoNo thaI jAya.] tyajed dharmaM dayAhInaM vidyAhInaM guruM tyjet| tyajet krodhamukhIM bhAryAM niHsnehAn bAndhavAMs tyjet|| 34
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ [jemAM dayAne sthAna na hoya tevo dharma choDI devo joIe. jenI pAse vidyA na hoya tevA guruno tyAga karavo joIe. sadA krodha karatI patnIne choDavI joIe ane ApaNA mATe snehabhAva na dharAvatA bhAIne vaheto mUkI devo joIe.] triyAcaritraM puruSasya bhgy| daivo na jAnAti kuto nrm|| [strInA bAhya vartananI pAchaLa ane puruSanA bhAgyanI aMdara zuM chupAyeluM che te devo paNa jANI zakatA nathI to sAdhAraNa mANasane to kyAMthI khabara paDe.]. darzane sparzaNe vApi zravaNe bhASaNe'pi vaa| yatra dravatyantaraGgaM sa sneha iti kthyte|| [jenA darzana karavAthI, jeno sparza thavAthI, jenuM boleluM sAMbhaLatA ke jene kaika kahevA jatAM tamAruM hRdaya ogaLavA lAge tyAre samajavuM ke tamane tenA mATe snehanA aMkura phUTI gayA che.] dAtA laghur api sevyo bhavati na kRpaNo mahAn api smRddhyaa| kUpo'ntaH svAdujalaH prItyai lokasya na smudrH|| [dAtA game teTalo nAno hoya to paNa mAnane lAyaka gaNAya. kRpaNa mANasa game teTalo samRddha hoya chatAM nakAmo gaNAya. kuvo nAno hovA chatAM pIvA mATe mIThuM pANI Ape che. dariyA pAse kyAre khUTe nahi teTalo pANIno bhaMDAra che paNa tarasyAne te bhaMDAra zuM kAmano ?] dAnaM bhogo nAzastisro gatayo bhavanti vittsy| yo na dadAti na bhuGkte tasya tRtIya gtirbhvti|| [bhartuharinuM A kathana cheH dAna, bhoga ane nAza e traNa mArge ja dhana jaI zake che. je mANasa dAna na Ape ke upabhoga na kare tenuM dhana trIjA mArge jAya che eTale ke nAza pAme che.]
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ durjanaH parihartavyaH vidyayA alaGkRto'pi san / maNinA bhUSitaH sarpaH kim asau na bhyngkrH|| [durjana mANasa pAse vidyA ne jJAnano bhaMDAra hoya to paNa tenAthI dUra rahevuM. nAganI pheNa para maNi hoya eTale te kaMI ocho bhayaMkara thaI jato nathI.] durjanaH priyavAdIti naitdvishvaaskaarnnm| madhu tiSThati jivhAgre hRdaye tu hlaahlm|| [durjana mANasa mIThI mIThI vAta kare eTale tenApara bharoso mUkI na devAya kemake tenI jIbha para bhale madha pAthareluM hoya paNa tenA dilamAM nakaruM jhera ja bhareluM hoya che.] durjanasya ca sarpasya varaM sarpo na durjanaH / sarpo dazati kAlena durjanas tu pade pade // [durjana ane sarpa e bannemAM sarpa vadhu sAro kemake sarpa to kyAreka daMza Ape paNa durjana Dagale pagale DaMkhyA ja kare.] durjanena samaM sakhyaM dveSaJcApi na kaaryet| uSNo dahati cAGgAraH zItaH kRSNAyate krm|| [durjano sAthe dostI ke duzmanI kaMI na karAya. kolaso garama thAya to hAtha dajhADe ane ThaMDo thAya to hAtha kALA kare.] durbalasya balaM rAjA bAlAnAM rodanaM balam / balaM mUrkhasya maunitvaM, caurANAm anRtam blm|| [dubaLA mANasanuM baLa rAjA che. bALakonuM baLa rUdana che. murkha mANasanuM baLa mauna che ane juThANuM coranuM baLa che.] 36
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ duSTasya daNDaH svajanasya pUjA nyAyena kozasya hi vardhanaM c| apakSapAtaH nijarASTrarakSA paJcaiva dharmAH kathitAH nRpaannaam|| [Adarza rAjAnI pAMca pharaja che. duSTa mANasone daMDa Apavo, potAnA mANasonI kadara karavI, nyAyapUrvaka rAjakoSane vadhu samRddha banAvavo, niSpakSapAta vahivaTa calAvavo ane potAnA rAjyanuM rakSaNa karavuM.] duSTA bhAryA zaThaM mitraM bhRtyshcottrdaaykH| sasarpe ca gRhe vAso mRtyureva na sNshyH|| [patnI duSTa hoya, mitra dhutAro hoya, nokarI sAmuM moDhe saMbhaLAvanAro hoya ane sApavALA gharamAM rAta rahevAnuM hoya to ApaNo ghaDolADavo thaI ja javAno e vAta so TakA sAcI mAnajo]. dUrasthA: parvatA: ramyA: vezyA: ca mukhmnnddne| yudhyasya tu kathA ramyA trINi ramyANi duurtH|| [DuMgara dUrathI raLIyAmaNA lAge. vArAMganAnuM mukha AghethI sAruM dekhAya. laDAInI vAto phakta sAMbhaLavAmAM sArI lAge. A traNeya AghA sArA bAkI temano anubhava levA jaIe to khokharA thaI jaIe.] dUrastho'pi na dUrastho yo yasya manasi sthitH| yo yasya hRdaye nAsti samIpastho'pi duurtH|| [cANakye saraLa bhASAmAM kaheluM sanAtana satyaH jenuM sthAna ApaNAM haiyAmAM avicaLa hoya te bhale game teTalo dUra hoya paNa te kadI dUra hoto nathI. jene mATe ApaNA haiyAmAM koI sthAna nathI te bhale ApaNI sAme Ubho hoya paNa te dUrano dUra ja rahe che.] dRSTipUtaM nyasetpAdaM vastrapUtaM jalaM pibet| satyapUtaM vadedvAcaM manaH pUtaM smaacret|| 37
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ [A paNa cANakyano upadeza cheH jIvanamAM dareka pagaluM joI joIne mUkavuM. pANI pIvuM hoya to gALIne pIvuM. je kaMI bolIe te sAcuM che ke nahi teno vicAra karIne bolavuM ane jIvanamAM je kaMI kAma karIe te ApaNA manane pUchIne karavA ke huM je kaMI karuM chuM te barAbara che ke nahi.] dha dhanadhAnyaprayogeSu vidyAsaGgrahaNeSu c| AhAre vyavahAre ca tyaktalajjassukhI bhvet|| [dhanadhAnya bhegA karavAmAM, vidyAprAptimAM, jamavAmAM ane vyAvahArika bAbatomAM je mANasa khoTI zarama choDI de te sukhI thAya.] dharmo rakSati rakSitaH / [je dharmanuM rakSaNa kare che tenuM dharma rakSaNa kare che.] dhik tasya janma yo loke pitrA vijJAyate naraH / [je mANasa potAnA kAryanA lIdhe nahi, vaDilonA nAmane lIdhe jANIto bane che teno janma vRthA che.] na na abhiSeko na saMskAraH siMhasya kriyate vne| vikramArjitasattvasya svayameva mRgeMdratA // [vanamAM siMhano koI vidhipUrvaka rAjyAbhiSeka karatuM nathI siMha svaparAkrama vaDe ja potAne mRgendra tarIke pUravAra kare che.] na kazcit kasyacit mitraM na kazcit kasyacit ripuH / kAraNenaiva jAyante mitrANi ripavo'pi vA // 38
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ [amastA amastA koI koInA mitra ke zatru thaI jatAM nathI. jyAre koI kAraNa upasthita thAya tyAre ja mitra ke zatruno udbhava thAya che.] na kAlasya priyaH kazcinna dveSyo'pi kapIzvara / kAlaH kAlayate sarvAnsarvaH kAlena badhyate // [kALane mATe koI priya ke apriya nathI. kALa badhAne khAI jAya che. badhA loko kALanA baMdhanamAM baMdhAyelA che.] na ca vidyAsamo bandhuH na ca vyAdhisamo ripuH / na cApatyasamo snehaH na ca dharmo dyaaprH|| [vidyA samAna koI baMdhu nathI. ciMtA jevo koI duzmana nathI. saMtAnaprema samo koI sneha nathI. dayAthI UMco koI dharma nathI.] na corahAryaM na ca rAjahAryaM na bhrAtRbhAjyaM na ca bhArakArI / vyaye kRte vardhata eva nityaM vidyAdhanaM srvdhnprdhaanm|| [badhA prakAranA dhanamAM vidyArUpI dhana sauthI caDe kemake cora tenI corI karI zakatA nathI, rAjA te chInavI zakato nathI, bhAIo temAMthI potAno bhAIbhAga paDAvI zakatA nathI, te bojarUpa banatuM nathI, te vAparavAthI te vadhe che ane teno kadI nAza thato nathI.] na jAtu kAmaH kAmAnAmupabhogena zAmyati / haviSA kRSNamameva bhUya evAbhivardhate // [ApaNI icchAne ApaNe game teTalI vakhata saMtoSIe paNa tethI icchA zAMta paDI jatI thatI nathI. yajJanI aMdara Ahuti homavAthI agninu jora vadhe che, ghaTatuM nathI.] na jAyate mriyate vA kadAcin nAyaM bhUtvA bhavitA vA na bhUyaH / ajo nityaH zAzvato'yaM purANo na hanyate hanyamAne zarIre // 39
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ [bhagavad gItAmAM bhagavAne Apelo bodhaH A AtmA koI paNa kALamAM na janma le che na maraNa pAme che. na to teno udbhava ke pharI udbhava thAya che. te nitya che zAzvata che purAtana che. deha haNAI jAya che. AtmA haNAto nathI. ] na tu ahaM kAmaye rAjyaM na svarga na punrbhvm| kAmaye du:khataptAnAM prANinAm aatinaashnm|| [bhAgavata purANamAM rAjA rantideva A zloka kahe che ane mahAbhAratanA droNaparvamAM paNa teno ullekha che. nathI icchA mane rAjyanI, nathI svarganI ke nathI navo janma dhAraNa karavAnI. mArI icchA A jagatanA pratyeka duHkhI-pIDita prANInA dukhadarda dUra karavAnI che.] na devA daNDamAdAya rakSanti pshupaalvt| yaM tu rakSitumicchanti buddhyA saMvibhajanti tm|| [bharavADane DhoranuM rakSaNa karavuM hoya to te hAthamAM lAkaDI laI Dhorane bacAvatA hoya che. bhagavAna tamane DhoranI kakSAmAM mUkato nathI. eTale jyAre tene tamAruM rakSaNa karavuM hoya tyAre te hAthamAM lAkaDI laI bacAvavA Avato nathI. e tamane sadabuddhi Ape che.] na dhairyeNa vinA lakSmIna zauryeNa vinA jyH| na jJAnena vinA mokSo na dAnena vinA yshH|| [dhIraja dharyA vinA lakSmI na maLe. zUravIratA dAkhavyA vinA jIta na maLe. jJAna vinA mokSa na maLe. dAna karyA vinA jaza na maLe.] na bhUtapUrvaM na kadApi vArtA hemnaH kuraGgo na kadApi dRssttH| tathApi tRSNA raghunandanasya vinAzakAle vipriitbuddhiH|| [sonAnA haraNanI vAta na to kadI koIe sAMbhaLI hatI na to sonAnuM haraNa koIe sagI AMkhe joyuM hatuM chatAM bhagavAna rAma jevA paNa e kAlpanika haraNa pAchaLa doDyA. kharekhara jyAre duHkhanA dahADA AvavAnA hoya tyAre ApaNI buddhi bahera mArI jAya che.]
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ na bhUto na bhvissyti| [azakya vastu je kadI thaI nathI ane thaze nahi.] na rAjyam na ca rAjAH asIt na daNDayo na ca dANDikaH | dharmeNaiva prajAH sarvA rakSanti smaH parasparam || [kArla mArkase sAmyavAdanA siddhAMto ghaDatI vakhate sAmyavAdamAM chevaTanA tabakke rAjyanI tamAma sattA vilIna thaI jaze evI je kalpanA ghaDI tenA preraNAdAtA hatA raziyAnA prinsa kropoTakInanA rAjyavihIna samAjaracanAnA mULabhUta vicAro. paNa prinsa kropoTakIna kahe te pahelA saMskRta sAhityamAM aneka sadIo agAu e ja vAta varNavAI cUkI che. mahAbhAratanA zAMti parvanA A zlokamAM bANazaiyA para sUtelA bhISma pitAmaha yudhiSThirane upadeza ApatAM kahe che ke na koI rAjya hovuM joIe ke na koI rAjA, na koI daMDa ke sajA karanAra hovuM joIe ke na koI daMDa ke sajA bhogavanAra, dharma (eTale ke potAnA kartavyanA pAlana) vaDe sarva prajAe eka bIjAnuM rakSaNa karavuM ghaTe che.] na hi kalyANakRtkazcidurgatiM tAta gcchti| [bhagavad gItAmAM bhagavAnano upadezaH kalyANakArI kAma karanAranI koI divasa avadazA thatI nathI.] na hi kazcid AcAraH sarvahitaH sNprvrtte| [A jagatamAM evo koI samAja niyama haju sudhI ghaDAyo nathI ke jenAthI badhAne eka sarakho phAyado thAya. eTale ja lokazAhImAM paNa maximum good of maximum people nI ja vAta thAya che.] na hi kasya priyaH ko vA vipriyo vA jagat trye| kAle kAryavAzAt sarve bhavanty evApriyAH priyaaH|| [traNe jagatamAM koI koInuM vahAluM nathI ke nathI koI koInuM davaluM. samaya ane saMyogo anusAra sarve eka bIjAne gamatA ke aNagamatA thAya che.]
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ na hi jJAnena sadRzam pavitramiha vidyte| tatsvayaM yogasaMsiddhiH kAlenAtmani vindti|| [A saMsAramAM jJAna jeTalI pavitra cIja bIjI koI nathI. karmayoga vaDe saMsiddhi meLavyA pachI samayanA vItavA sAthe te AtmAmAM svayaM pragaTa thAya che.] namanti phalino vRkSA namanti guNino jnaaH| zuSkakASThazca mUrkhazca na namanti kdaacn|| [phaLa AvavAthI vRkSo nIcA name che. guNo prApta thatAM mANaso bIjAne namana karatAM thAya che. mAtra sUkA lAkaDAM ane mUrkha mANaso ja bIjAne namana karatAM nathI.] narapatihitakartA dveSyatAM yAti loke| janapadahitakartA tyajyate paarthiven|| iti mahati virodhe vidyamAne smaane| nRpatijanapadAnAM durlabhaH kaarykrtaa|| [rAjAnuM hita karanArAe sAmAnya prajAno roSa vaherI levo paDe che. sAmAnya prajAnuM hita karavA janArane rAjA rajA ApI de che. Ama banne prakAranA virodhano sAmano karIne rAjA tathA prajA bannenuM hita karI zake tevA amaladAra maLavA durlabha che.] narasya AbharaNaM rUpaM rUpasya AbharaNaM gunn:| guNasya AbharaNaM jJAnaM jJAnasya AbharaNaM kssmaa|| [mAnavanuM AbhUSaNa rUpa che. rUpanuM AbhUSaNa guNa che. guNanuM AbhUSaNa jJAna che ane jJAnanuM AbhUSaNa kSamA che.] naro vA kuMjaro vaa| [satyavaktA yudhiSThira dvArA bolAyeluM paheluM ane chelluM ardhasatya. koNa marAyuM evA droNAcAryanA praznanA javAbamAM teo kahe cheH azvasthAmA marAyo. kadAca mAnavI kadAca hAthI. AnA parathI koI paNa aspaSTa vAta naro vA kuMjaro vA tarIke oLakhAya che.]
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAkSaraM maMtrarahItaM namUlaMnauSadhim / ayogya purUSaM nAsti yojksttrdurlbhH|| [evo koI akSara nathI ke jemAM maMtrazakti na hoya, vanaspatinuM evuM koI mULIyuM nathI ke jemAM auSadhazakti na hoya, evo koI mANasa nathI ke je koI kAmano na hoya. paNa A badhAno yogya upayoga karI zake tevA mANasa maLavA durlabha che.] nAsti bhAryAsamaM kiJcinnarasyArtasya bheSajam // [duHkhI-pIDita pati mATe patnIthI vadhu sAruM auSadha bIjuM koI nathI!] nAsti vidyA samaM cakSU nAsti satya samaM tapaH / nAsti rAga samaM duHkham nAsti tyAga samaM sukhm|| [jJAna jevA cakSu nathI, satya samAna koI tapa nathI. mohamAyA jevuM koI duHkha nathI. tyAga samAna koI sukha nathI.] nAyamAtmA pravacanena labhyo na medhayA na bahunA zrutena / yamevaiSa vRNute tena labhyaH tasyaiSa AtmA vivRNute tanU~ svAm // [kaThopaniSadano pAMcamo zloka Atmasiddhi eTale ke AtmajJAna kevI rIte maLe? pravacano sAMbhaLavAthI? buddhinA peca laDAvavAthI ? aneka vidvAno, sAdhu. saMto pAsethI bodha meLavavAthI? nA. koI koIne AtmajJAna ApI zakatuM nathI AtmA ja arajI karanAro che ane AtmA ja arajI svIkAranAro che. jeno AtmA potAnI araja svIkAre tyAM AtmA potAnuM svarUpa pragaTa kare che.] nindantu nItinipuNA yadi vA stuvantu lakSmIH sthirA bhavatu gacchatu vA yatheSTam / adyaiva vA maraNamastu yugAntare vA nyAyyAtpathaH pravicalanti padaM na dhIrAH // [niSNAta mANaso niMdA kare ke vakhANa kare, dhana-saMpatti Take ke cAlI jAya, maraNa hamaNAM Ave ke pachI paNa dhairyavAna mANaso nyAyanA paMthathI vicalita thatA nathI.] 43
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirdhanasya kutaH sukhm| [nirdhana mANasane sukha kyAMthI hoya.] nirviSeNApi sarpaNa kartavyA mahati phnnaa| viSamastu na cApyastu phaTATopo bhyNkrH|| [paMcataMtrano A bodha cheH binajherI sApe paNa svarakSaNa mATe moTI pheNa phelAvI rAkhavI joIe. sApa jherI hoya ke binajherI paNa pheNano Dara lokone lAgato ja hoya che.] neti neti| [ApaNI upaniSadono mata evo che ke Izvara zuM che, kevo che e jANavuM lagabhaga azakya che kemake mAnavabuddhi, samajaNazakti tyAM sudhI pahoMcI zakatI nathI. tenA badale Izvara zuM nathI e pramANamAM saraLatAthI kahI zakAya eTale 'A nahi, A nahi evA nakArAtmaka vacano vaDe tenA sudhI pahoMcavAnI koziza karavI joIe.] nainaM chindanti zastrANi nainaM dahati paavkH| na cainaM kledayantyApo na zoSayati maarutH|| [zrImad bhagavad gItono khUba lokapriya zlokaH AtmAne zastra kApI zakatA nathI. agni bALI zakato nathI. jaLa ogALI zakatuM nathI ane pavana sUkavI zakato nathI.] pa-6 paropakArAya phalanti vRkSAH paropakArAya vahanti ndyH| paropakArAya duhanti gAvaH paropakArArthamidam shriirm|| [paropakAra mATe vRkSa phaLa Ape che. paropakAra mATe nadI pANI vahAve che. paropakAra mATe gAya dUdha Ape che. ApaNuM zarIra paropakAra mATe ja baneluM che.]
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ paropadezavelAyAM ziSTAH sarve bhavanti vai| vismarantIha ziSTatvaM svakArye samupasthite // [anyane upadeza ApatI vakhate niyamapAlananI vAto badhA kare che paNa e niyamapAlananI vAta jyAre potAnA svArthanI vAta Ave tyAM havAmAM UDI jAya che.] paropadeze pAMDityaM sarveSAM sukaraM nRnnaam| dharme svIyamanuSThAnaM kasyacit sumhaatmnH|| [bIjAne upadeza devA mATe potAnA DahApaNano bhaMDAra kholavo e bahu sahelI vAta che. paraMtu te upadeza para jAte AcaraNa karI batAvavuM e to koI mahAtmA ja karI zake.] paro'pi hitavAn bandhuH bandhurapi ahitaH paraH / ahito dehajo vyAdhiH hitam AraNyamauSadham // [hitopadezano zloka che. pArako mANasa ApaNuM hita kare to tene sagA bhAI jevo gaNavo. sago bhAI ApaNuM ahita kare to pArakA jevo gaNavo. ApaNA dehamAM raheto roga ApaNo hovA chatAM ahita kare che. dUra jaMgalamAM rahetuM auSadha ApaNuM hita kare che.] pAtuM na prathamaM vyavasyati jalaM yuSmAsvapIteSu yA nAdatte priyamaNDanApi bhavatAM snehena yA pallavam / Adye vaH kusumaprasUtisamaye yasyA bhavatyutsavaH seyaM yAti zakuMtalA patigRhaM srvairnujnyaaytaam|| (abhijJAna zAkuMtalam - aMka cotho) [na cAkhyuM kadI jaLanuM TIpuM pUrNa tRpta karyA vinA tamane gamatuM chatAM na cUMTatI kadI parNa komaLa tamAruM zAkhethI DALe navuM eka phUla bese to utsava sama harSa jenA haiyai e zakuMtalAne Apo anujJA he vRkSo sau patigRhe javAnI] 45
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ piNDe piNDe matirbhinnA kuNDe kuNDe navaM pyH| jAtau jAtau navAcArAH navA vANI mukhe mukhe|| [dareka mANasa potAnI rIte vicAre che. dareka kuMDamAM alaga alaga prakAranuM pANI hoya che. dareka jAtanA lokanA rivAja judA hoya che. dareka mAnavInA moDhAmAMthI avanavI vANI sAMbhaLavA maLe che.] pibanti nadyaH svayam eva na ambhH| svayaM na khAdanti phalAni vRkssaaH|| na adanti sasyaM khalu vaarivaahaa| paropakArAya satAM vibhuutyH|| [nadI potAnuM pANI pItI nathI vRkSa potAnA phaLa khAtA nathI. khetaramAM thayelA pAkanA DhagalA anAja khAI jatA nathI. saMta mANasonI siddhi-saMpatti paropakAra mATe ja hoya che.] purA kavInAM gaNanA prasaGge kaniSThikAdhitiSThita kaalidaasH| adyApi tattulya kaverAbhAvAt anAmikA sArthavatI bbhuuv|| [agAu jyAre kavi keTalA tenI gaNatarI thatI tyAre sau paheluM kAlidAsanuM nAma sauthI nAnI AMgaLI para levAtuM hatuM paNa pachI bIjI AMgaLI AgaLa gaNatarI aTakI jatI hatI. haju sudhI koI kavi kAlidAsanI kakSAno na jaNAyo nathI tethI e AMgaLInuM 'anAmikA' nAma sArthaka banI gayuM che.] purANamityeva na sAdhu sarvaM na cApi kAvyaM nvmityvdym| santaH parIkSyAnyataraddhajante mUDhaH prprtyyneybuddhiH|| [kAlidAsa kRta mAlavikAgnimitramano A zloka che. je junuM che te badhuM sAruM ja che evuM mAnI na levAya. kavitA navI hoya eTale sArI ja hoya tevuM nathI. DAhyA mANaso barAbara cakAsaNI karyA pachI ja nirNaya para Ave che paNa mUDha mANaso bIjAnI buddhithI doravAya che.] pustakasthA tu yA vidyA parahastagataM dhnN| kAryakAle samutpanne na sA vidyA na tddhnm||
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ [copaDImAM rahelI vidyA ane pArakAnA hAthamAM raheluM ApaNuM dhana jyAre kharI jarUra paDe tyAre kaMI kAmamAM na Ave eTale te hoya ke na hoya banne sarakhuM ja che.]. pRthvIvyAM trINi ratnAni jalam annam subhaassitm| mUDhaiH pASANakhaNDeSu ratnasaMjJA prdiiyte|| [pRthvI para traNa ratna cheH jaLa, anna ane subhASita. paNa mUDha mANaso paththaranA TUkaDAMne ratnanuM nAma sApecha.] prathamagrAse mkssikaapaatH| [pahelA koLIye ja mAkhI AvI !] prathamavayasi pItaM toyamalpam smarantaH zirasi nihItabhArA: nArIkelA narANAm ddti| jalamanalpAta svAdamAjivItAntam nahI kRtamupakAraM sAdhavo vismrnti|| [nALiyeranuM jhADa potAne agAu pIvA maLeluM thoDuM pANI yAda rAkhe che ane tene svAdiSTa banAvI zira para dhAraNa kare che. sajjana mANaso potA para koIe karelo upakAra kadI bhUlI jatAM nathI.] prathame nArjitA vidyA dvitIye nArjitaM dhnN| tRtIye nArjitaM puNyaM caturthe kiM krissyti|| [jIvanamAM vidyArthI avasthAmAM bhaNyA nahi. gRhasthAzramanA samayamAM kamAyA nahi, vAnaprasthAzramanA samaye samAjasevA karI puNya na kamAyA to cothA saMnyastAzramamAM kaI vastuno tyAga karazo?]. prArabhyate na khalu vighna bhayena nIcaiH prArabhya vighna vihatA viramanti mdhyaaH| vighnaiH punaH punar api pratihanyamAnAH prArabdham uttama janA na prityjnti|| 47
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ [A kAma karavAmAM muzkelI Avaze evA DarathI tuccha mANaso kAma zarU ja karatA nathI. madhyama kakSAnA mANaso kAma to zarU kare che paNa muzkelI Ave to adhavaccethI choDI de che. uttama mANaso kAma zarU kare che ane jeTalI vAra muzkelI Ave teTalI vAra teno mukAbalo karatA rahI tene pUruM karyA pachI ja choDe che.] priyavAkya pradAnena sarve tuSyanti jntvH| tasmAt tadeva vaktavyaM vacane kA dridrtaa|| [dareka jIvane mIThI vANI vaDe saMtoSa ApI zakAya che mATe jIbha mIThI rAkhavI. mIThA zabdo vAparavAmAM garIbAI zA mATe batAvavI ?] bahujanahitAya bhujnsukhaay| [A lokazAhI Adarza ApaNe tyAM sadIothI pracalita che. je kAma vadhumAM vadhu mANasonA hitamAM hoya ane vadhumAM vadhu mANasone sukha ApI zake te kAma uttama kArya kahevAya.] bahuratnA vsundhraa| [ A dharatImAM aneka ratno paDyAM che.] buddhiryasya balaM tsy| [jenI buddhi tenuM baLa] bhaja govindaM bhaja govindam govindaM bhaja muuddhmte| samprApte sannihite kAle na hi na hi rakSati DukRJ krnne||
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ [zaMkarAcAryano A bodha che. govindane bhaja, govindane bhaja, he mUDha mANasa, aMtimakALe tenA sivAya anya koI tAruM rakSaNa nahi karI zake.] bho dAridrya namastubhyaM siddho'haM tvtprsaadtH| pazyAmyahaM jagatsarvaM na mAM pazyati kazcana // [he dAridra, tAro paraco bahu bhArI che. tArA pratApe huM siddha puruSa banI gayo chuM. huM AkhA jagatane joI zakuM chuM paNa AkhA jagatamAM koIne huM dekhAto nathI. (kemake mane jotAveMta badhA moDhu pheravIne cAlatA thaI jAya che !)] bhogAH na bhuktA vayameva bhuktAH / tRSNA na jIrNA vayameva jIrNAH // [bhoga bhogavAtA nathI, ApaNe ja bhogavAI jaIe chIe. tRSNA kadI vRddha thatI nathI, ApaNe ja vRddha thaI jaIe chIe.] bhraman vanAnte navamaMjarISu na SaTpado gndhphliimjighrt| sA kiM na ramyA sa ca kiM na rantA balIyasI kevlmiishvrecchaa|| [vanamAM pharI pharIne navA tAjA puSpa para besato bhramara gaMdhaphalI (vanacaMpo?)ne suMghato paNa nathI. zuM te suMdara nathI? zuM bhramara Atura nathI ? kharekhara, IzvaranI icchA ja baLavAna che.] ma madhureNa smaapyet| [koI paNa kAryanI pUrNAhuti mIThAzathI karavI joIe.] mana eva manuSyANAM kAraNaM bandhamokSayoH / bandhAya viSayAsaktaM muktyai nirviSayaM smRtam // 49
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ [manuSya mananA kAraNe baMdhanamAM paDe che ane mana vaDe baMdhanamukta bane che. bhogamAM ApaNI Asakti baMdhana UbhA kare che. e Asaktine choDavAthI mukti maLe che.] manasA cintitaMkarma vacasA na prkaashyet| anyalakSitakAryasya yata: siddhirna jaayte|| [bhAratanA sauthI vadhu saphaLa rAjanItijJa cANakyanI A sonerI salAha bhArata karatAM anya dezonA rAjanItijJa vadhu sArI rIte pALe che! cANakya kahe che ke ApaNe zuM karavAnA chIe, ApaNI yojanA zuM che te vize bola bola na karAya. jo koI harIphane ApaNI yojanAnI khabara paDI jAya to te thoDo ApaNane saphaLa thavA de?] mantre tIrthe dvije deve daivaje bheSaje gurau| yAdRzI bhAvanA yasya siddhir bhavati taadRshii|| [ghaNI vastu evI hoya che jemAM ApaNI jevI bhAvanA hoya tevI siddhi maLe. maMtrano jApa karavAmAM, tIrthamAM jaI darzana karavAmAM, brAhmaNa pAse kriyAkarma karAvavAmAM, jozI pAse joza jovaDAvavAmAM, auSadhanuM sevana karavAmAM, guru pAsethI jJAna meLavavAmAM ApaNI bhAvanA jeTalI vadhu sArI eTalo vadhu lAbha thAya. ApaNane zraddhA na hoya to koI phAyado na thAya.] markaTasya surApAnaM tasya vRshcikdNshnm| tanmadhye bhUtasaMcAro yadvA tadvA bhvissyti|| [eka to jAtanuM vAMdaruM, emAM dAru pIdho, pAcho ene vIMchI karaDyo ane te uparathI ene bhUtanA bhaDakA paNa dekhANA. pachI tenA tophAnamAM bAkI zuM rahe ?] mahAjanasya saMsargaH kasya nonntikaarkH| padmapatrasthitam toyam dhatte muktaaphlshriym|| [uttama mANasonA saMsargamAM AvavAthI konI unnati thatI nathI. kamaLanA puSpa para raheluM pANInuM sAdhAraNa TIpuM paNa sAcA motInI jema dIpI UThe che.]
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ mA dadyAt khalasaGgheSu klpnaamdhuraagirH| yathA vAnarahasteSu komalAH kusumsrjH|| [duSTa mANasane saujanyapUrNa vANI vaDe samajAvavAno koI artha nathI. vAMdarAnA hAthamAM sukomaLa puSpano guccha mUkIe to tethI tenA vartanamAM koI pharaka paDe ?] mA niSAda pratiSThAM tvamagamaH zAzvatIH samAH / yatkrauJcamithunAdekam avadhIH kaammohitm|| [vAlmikI rAmAyaNano prathama zloka. kAmamohita thayelA kroMca pakSInI joDIne khaMDita karanArA o zikArI zAzvata samaya sudhI tane apayaza maLaze. evuM manAya che ke kroMcavadha thato joI te samaye tapa karI rahelA vAlmikI RSimAM kavitva jAgyuM ane temAMthI rAmAyaNa mahAkAvya racAyuM.] mAtA zatruH pitA vairI yena bAlo na pAThitaH / sabhAmadhye na zobhate haMsamadhye bako yathA // [je mAbApa potAnA saMtAnane bhaNAve nahi te tenA duzmana che. jema haMsanI vacce bagaluM na zobhe tema AvuM abhaNa saMtAna samAjamAM zobhatuM nathI.] mukhaM prasannaM vimalA ca dRSTiH kathAnurAgo madhurA ca vANI / sneho'dhikaH sambhrama darzanaM ca sadAnuraktasya janasya cihnm|| [mukha para prasannatA laherAtI hoya, draSTimAM vimaLatA hoya, priyapAtra vizenI vAta sAMbhaLavI gamatI hoya, moDhethI madhura zabda nIkaLatA hoya, sau para vahAla varasAvAI jatuM hoya, bedhyAna thaI javAtuM hoya, e badhA premamAM anurAgI banI gayAnA lakSaNa che.] murkhA yatra na pUjyate dhAnyaM yatra susNcitm| daMpatya kalahaH nAsti tatra zrIH svayamAgataH // 51
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ [jyAM mUrkhAone mAna-pAna maLatuM nathI, anAja ane khAdyapadArtha sArI rIte sAcavIne rAkhavAmAM Ave che ane pati-patnI kaMkAsathI dUra rahe che tyAM samRddhi sAmethI cAlIne Ave che.] mUrkhasya paMca cihnAni garyo durvacanaM tthaa| krodhazca dhavAdazca prvaakyessvnaadrH|| [mUrkha mANasanA pAMca lakSaNa che. abhimAna, abhadra zabdono upayoga, krodha, huM ja sAco chuM evo draDha Agraha ane bIjA je kaMI kahe teno anAdara karavo.] mUlonAsti kutoH shaakhaa| [je jhADane mULa ja na hoya tene DALI kyAMthI phUTe ?] mRgA mRgaiH saMgamupavrajanti gAvazca gobhisturgaasturNgaiH| mUrkhAzca mUrthaiH sudhayaH sudhIbhiH samAnazIlavyasaneSu skhyN|| hiraNa haraNAMnI pAchaLa doDe che, gAya gAyanI sAthe jAya che, ghoDAne ghoDA game che. mUrkhane mUrkha tathA buddhimAnane buddhimAna pasaMda paDe che. jemanI Adata sarakhI hoya temanI vacce maitrI sarjAya che.] yatra nAryaH tu pUjyante ramante tatra devtaaH| yatra etA: tu na pUjyante sarvAstatra aphalA: kriyaa:|| [manusmRtinuM A kathana che jemAM kahevAmAM AvyuM che ke jyAM strIonuM mAna-sanmAna jaLavAtuM hoya tyAM devatA rAjInA reDa thaI rahe che paNa jyAM Ama na thAya tyAM karavAmAM AvelA badhAM dhArmika kriyAkAMDa niSphaLa jAya che.] yathA kharaH candanabhAravAhI bhArasya vettA na tu cndnsy| evaM hi zAstrANi bahUnyadhItya artheSu mUDhAH khrvdvhnti||
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ [caMdana upADI laI jato gadheDo mAtra boja upADI laI jato hoya che, caMdana nahi kemake caMdana zuM che tenI tene khabara ja hotI nathI tema gokhaNapaTTI karI samajyA vinA zAstra bhaNI gayelA loko gadheDAnI mAphaka mAtra jJAnano boja upADI pharyA kare che.] yathA dezastathA bhASA yathA rAjA tathA prajA / yathA bhUmistathA toyaM yathA biijstthaaNkurH|| [jevo deza tevI bhASA, jevo rAjA tevI prajA. jevI bhUmi tevuM pANI ane jevuM bIja tevo aMkura.] yathA bIjaM vinA kSetram uptaM bhavati niSphalam / tathA puruSakAreNa vinA daivaM na sidhyati // [jema khetarane sArI rIte kheDyA vinA bIja vAvI daIe to te UgatuM nathI tema mahenata na kariye to ApaNA nasIbamAM lakhelI cIja paNa na maLe.] yathA madhu samAdatte rakSan puSpANi SaTpadaH / tadvadarthAn manuSyebhyaH AdadyAt avihiNsyaa|| [jema bhramara puSponI pUratI saMbhALa rAkhIne haLavethI tenI pAsethI madha kheMce che tema prajA pAsethI tene trAsa ApyA vinA karaverA vaDe dhana ekaThuM karavuM joIe.] yathA zikhA mayUrANAM nAgAnAM maNayo yathA / tad vedAMgazAstrANAM gaNitaM mUrdhni vrtte|| [jema moranA mAthe kalagI zobhe che ane ane nAganA mastaka para maNi jhagamage che tema vedAMgazAstramAM gaNita TocanA sthAne birAje che.] yathA hi ekena cakreNa na rathasya gtirbhvet| evaM puruSakAreNa vinA daivaM na sidhyati // 53
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ [prArabdha ane puruSArtharUpI banne cakra sAthe cAle to ja saMsArano ratha AgaLa cAle. puruSArtha vinA prArabdha paMgu banI jAya. eka paiDAvALo ratha doDI na zake.] yadA yadA hi dharmasya glAnirbhavati bhArataH / abhyutthAnamadharmasya tadAtmAnaM sRjAmyaham // paritrANAya sAdhUnAM vinAzAya ca dushkRtaam| dharmasaMsthApanArthAya sambhavAmi yuge yuge // [jyAre jyAre dharmanI jyota jhAMkhI paDaze tyAre dharmanA uddhAra mATe huM mAruM sarjana karIza. sajjanonA rakSaNa mATe ane khoTA kAryo karanArAnA nAza mATe tathA dharmane pharI sthApita karavA mATe huM yuge yuge avatAra dhAraNa karIza.] yastu saJcarate dezAn sevate yastu pnndditaan| tasya vistAritA buddhistailbindurivaambhsi|| [je mANasa dezavidezanuM paryaTana kare che, jJAnI-paMDito pAse jaI tenI vAta sAMbhaLe che tenI buddhi pANI para paDelA telanA TIpAMnI mAphaka vistAra pAme che.] yastu sarvANi bhuutaanyaatmnevaanupshyti| sarvabhUteSu cAtmAnaM tato na vijugupsate // yasya srvaannibhuutaanyaatmaivaabhdvijaantH| tatra ko mohaH kaH zokaH ekatva manupazyataH // [IzAvAsya upaniSadanuM brahmajJAnaH je evuM vicArI zake ke A jagatanA sarva jIvamAM huM chuM ane mArAmAM sarva jIva samAyelA che te abhaya prApta kare che. jemanA mATe jagatanA sarve jIva potAnA AtmA jevA che evA ekatvadarzIne moha ke zoka sparzI zakatA nathI.] yasmin deze na sammAno na prItirna ca baandhvaaH| na ca vidyA''gamaH kazcit taM dezaM privrjyet|| 54
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ [je dezamAM ApaNuM mAna na jaLavAtuM hoya, ApaNA mATe koIne lAgaNI na hoya, koI sagA-saMbaMdhI hoya ane na to kaMI zIkhavA-jANavA maLatuM hoya te dezane vahelI take choDI devo joIe.] yasya nAsti svayaM prajJA zAstraM tasya karoti kim / locanAbhyAM vihInasya darpaNaH kiM krissyti|| [je mANasa pAse potAnI buddhi ja na hoya tene zAstranuM jJAna zuM kAma Ave? je mANasa pAse jovA mATe AMkha na hoya tene ArIso zuM kAmano?] yasyAsti vittaM sa varaH kulInaH sa paNDitaH sa zrutavAn gunnjnyH| sa eva vaktA sa ca darzanIyaH sarve guNAH kaanycnmaashrynte|| [je muratiyA pAse dhana hoya te ApameLe sArA kuLano, jJAnI, suzikSita ane guNono jANakAra banI jAya che. te ja sAro vaktA ane darzanalAyaka gaNAya che. badhA guNa suvarNamAM AvI samAI jAya che.] yaH paThati likhati pazyati paripRcchati paNDitAn upaashryti| tasya divAkarakiraNaiH nalinIdalamiva vistAritA buddhiH // [je mANasa vAMce che, lakhe che, bArIkAIthI nirIkSaNa kare che, jANakArI meLavavA pUcha pUcha kare che ane paMDito eTale niSNAto pAsethI zIkhe che temanI samajaNa zakti sUrajanuM kiraNa paDatAM jema kamaLa khIlI UThe tema vistRta bane che.] yAvaccaMdradivAkarau / [jyAM sudhI caMdra ane sUraja rahe tyAM sudhI.] yAvat jIvet sukhena jIvet RNaM kRtvA dhRtaM pibet / bhasmIbhUtasya dehasya punarAgamanaM kutaH // [nAstikatAvAdI cArvAka RSinuM vikhyAta sUtraH jyAM sudhI jIvo tyAM sudhI sukhethI jIvo. devuM karIne paNa ghI pIo eTale ke thAya teTalI majA mANI lo. A dehane jyAre bALI nAkhavAmAM Ave tyAre e pAcho kyAMthI AvavAno che ? ] 55
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ ye ca mUDhatamA: loke ye ca buddheH paraM gtaaH| te eva sukham edhante madhyamaH klizyate jnH|| [mahAbhAratanuM kathana che. A jagatamAM be ja prakArano loko sukhI che. eka to je kharekhara buddhimAna che, jemanI pAse sAcuM jJAna che, sAcI samaja che. bIjA evA loko ke jeo taddana abudha che, jemanI pAse talabhAra akkala ke samaja nathI. duniyAnA badhA duHkhano bhAra A be varganI vacce rahelA lokoe upADavo rahe che.]. yeSAM na vidyA na tapo na dAnaM jJAnaM na zIlaM na guNo na dhrmH| te martyaloke bhuvibhArabhUtA manuSyarUpeNa mRgaashcrnti|| [ je mANasa pAse vidyA nathI, tapa nathI, dAna nathI, sadAcAra nathI, guNa nathI, dharma nathI enuM A jagatamAM kAma zuM che? AvA mANaso dharatI mATe bhArarUpa che. kharI rIte jotAM A loko mANasanuM rUpa dhAraNa karI haratA pharatA Dhora jevAM ja che.] yo dhruvANi parityajya adhruvaM prissevte| dhruvANi tasya nazyanti adhruvaM naSTameva c|| [bhagavad gItAno upadeza je loko zAzvata sukhane choDI kSaNika sukhanI pAchaLa doDe che temanA zAzvata sukha naSTa thAya che ane kSaNika sukha to naSTa thavAnA ja che.] yogaH karmasu kaushlm| [bhagavad gItAnuM kathanaH je kArya karatA hoIe te kuzaLatApUrvaka karavuM te yoga che.] yauvanaM dhanasaMpattiH prbhuttvmvivekitaa| ekaikamapyanarthAya kimu yatra ctussttym|| [jobana dhana ThAkarI ne vaLI umeraNamAM avivekI jAta ekekuM ja anartha kare tyAM cAranI pahoMce kyAM jaI vAta] 56
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ ramyANi vIkSya madhurAMz ca nizamya zabdAn paryutsukI bhavati yat sukhete'pi jntuH| tac cetasA smarati nUnam abodhapUrvaM bhAva sthirANi jananAntara sauhRdaani|| (abhijJAna zAkuMtalama aMka - pAMcamo) [nihALI kazuM ramaNIya ne sUNI ko nizabda mIThuM gAna kadI aliptajanane haiye paNa jAge kutuhalanuM tophAna smRtio Ubhare adITha ajANI manane kaMI nava samajAya tANAvANA ko pUrva janamanA jANe vaNAya ne vikharAya] ramyAntaraH kamalinIharitaiH srobhishchaayaadrumairniymitaarkmyuukhtaapH| bhUyAtkuzezayarajomRdureNurasyAH zAntAnukUlapavanazca zivazca pnthaaH|| (abhijJAna zAkuMtalama - aMka cotho) [mArga bane ramaNIya tAro khIlyA harita kamaLa bharelo tApa na pahoMce tArA sudhI rahejo sUrya vana Toca sUtelo tArA haLavA padaravathI na UDajo raja jarI ye kALI paga nIce patharAI rahejo vananI akhaMDa hariyALI vahejo pavana zAMta majAno ho rasto sukha zAMti bharelo] rAjA rASTrakRtaM pApaM rAjJaH pApaM purohitH| bhartA ca strIkRtaM pApaM ziSyapApaM gurus tthaa|| [ jo eka deza ke rASTra khoTuM kAma kare to teno rAjA kharo gunegAra gaNAya. jo rAjA khoTuM kAma kare to tenA salAhakAra ke maMtrIo kharA gunegAra che. strI khoTuM kAma kare to teno pati sAco aparAdhI che ane jo ziSya pApa kare to te pApa mATenI badhI javAbadArI tenA gurunI che.]
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAtrirgamiSyati bhaviSyati suprabhAtaM bhAsvAnudeSyati hasiSyati pNkjshriiH| itthaM vicintayati koSagate dvirephe hA hanta hanta nalinI gaja ujjhaar|| [sAMja paDye kamaLanuM puSpa bIDAI jatAM rasano lobhI bhamaro aMdara keda thaI jAya che ane vicAra kare che ke rAta pUrI thaI jaze, suMdara savAra paDaze, sUrya Ugaze, kamaLa hasatuM hasatuM khIlaze paNa arere, tyAM hAthI AvIne kamaLane ukhADI pheMkI de che. A zlokano bhAvArtha evo che ke ApaNAM sapanAo ane jIvananI kaDavI vAstavikatA taddana judA hoya evuM paNa bane che.] labheta sikatAsu tailamapi yatnataH pIDayan pibecca mRgatRSNikAsu salilaM pipaasaarditH| kadAcidapi paryaTan zazaviSANamAsAdayet na tu prtinivissttmuurkhjncittmaaraadhyet|| [khUba mahenata karIe to kadAca retImAMthI tela kADhI zakAya. zakya che ke tarasyo musAphara mRgajaLanuM pANI pI zake, kadAca pharatAM pharatAM koI sasalAne mAthe ziMgaDAM UgelA jovA maLe paraMtu game te karavA chatAM mUrakha mANasane khuza na karI zakAya.] lAlayet paMcavarSANi dazavarSANi taaddyet| prApte tu SoDaze varSe putre mitrvdaacret|| [saMtAna prathama pAMca varSa sudhI lADakoDanuM adhikArI gaNAya tene tenI bhUlanI koI sajA na hoya. pachInA daza varSa sudhI tene niyamapAlananuM mahatva samajAvavuM rahe che ane tenuM khoTuM vartana sajApAtra bane che. paNa saMtAna jyAre soLa varSanuM thAya tyAre mA-bApe tene mitrano darajjo Apavo joIe.] lobhAviSTo naro vittam vIkSyate na tu sNkttm| dugdhaM pazyati mArjArI na tathA lguddaahtim||
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ [lAlacamAM lapaTAI gayelA mANasane paisA dekhAya che paNa saMkaTa dekhAtuM nathI bilADIne dUdha dekhAya che paNa hAthamAM rahelI lAkaDI dekhAtI nathI.] 1 vajrAdapi kaThorANi mRdUni kusumAdapi / lokottarANAM cetAMsi ko hi vijJAtumarhati // [vajrathI vadhu kaThora ane puSpathI paNa vadhu komaLa evA mahApuruSonA manamAM zuM hoya te koNa samajI zake ?] vanAni dahato va sakhA bhavati maarutH| sa eva dIpanAzAya kRze kasyasti suhRdm|| [pavana vanamAM joradAra saLagatA agnino mitra bane che. tene Teko Ape che, madada kare che. te ja pavana nAnA saLagatA dIvaDAne bUjhAvI nAkhe che. nabaLAnuM mitra koNa bane ?] vane'pi siMhA mRgamAMsabhakSiNo bubhukSitA naiva tRNaM caranti / evaM kulInA vyasanAbhibhUtA na nIcakarmANi samAcaranti // [siMhane game teTalI bhUkha lAge paNa te ghAsa khAto nathI. vanamAM rahIne mAtra haraNano AhAra kare che. susaMskArI mANaso potAne zobhe nahi tevuM kAma saMkaTakALamAM paNa na kare.] vayamiha parituSTA valkalaistvaM dukUlaiH sama iha paritoSo nirvizeSo viSezaH / sa tu bhavatu daridro yasya tRSNA vizAlA manasi ca parituSTe ko'rthavAn ko daridraH // [saMnyAsI rAjAne kahe cheH ame valkala paherIne saMtuSTa chIe. tuM kiMmatI vastro dhAraNa karIne amAro saMtoSa tArA jeTalo ja che. mananI icchAonI vaNajhAra ja mANasane garIba banAve che. jenuM mana saMtoSI hoya tene mATe garIbAI ke zrImaMtAI evA zabdono koI artha nathI.] 59
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAgarthAviva sampRktau vaagrthprtipttye| jagataH pitarau vande pArvatIparamezvarau // ['raghuvaMza'no prathama zloka. AkhuM thothuM lakhI zakAya teTalI vAta mahAkavi kAlidAse be paMktimAM kahI che. vANI ane tenA arthanI jema eka bIjAthI alaga chatAM vANI ane tenA arthanI mAphaka eka bIjAmAM otaprota thaI gayelA, he jagatanA mAta-pitA pArvatI-paramezvara, tamane vaMdana ho. vANI ane tenA arthanuM bhinnapaNuM ane abhinnapaNuM samajAvato Avo zloka kAlidAsa ja lakhI zake.] vAsAMsi jIrNAni yathA vihAya navAni gRhNAti nro'praanni| tathA zarIrANi vihAya jIrNAnyanyAni saMyAti navAni dehI // [zrImad bhagavata gItAno sauthI vadhu sacoTa dAkhalo Apato zloka. jema mANaso jUnA thaI gayelA kapaDA choDI daI navA kapaDAM pahere che tema AtmA paNa jUnuM zarIra choDI navo deha dhAraNa kare che.] vikRtiM naiva gacchanti saMgadoSeNa saadhvH| AveSTitaM mahAsarpaizcaMdanaM na viSAyate // [jema mahAsarpathI vIMTaLAyeluM caMdananuM vRkSa jherI banI jatuM nathI tema kharo sAdhu saMgadoSa kare to paNa vikRta banato nathI.] vijetavyA laGkA caraNataraNIyA jalanidhiH vipakSaH paulastyo raNabhuvi sahAyAzca kapayaH / tathApyeko rAmaH sakalamavadhIdrAkSasakumam kriyAsiddhiH satve bhavati mahatAM nopakaraNe // [laMkA para vijaya meLavavAno hato, pagethI cAlIne dariyo pAra karavAno hato, pulastya RSinA putra rAvaNa sAthe laDavAnuM hatuM, madadamAM mAtra vAnarasenA hatI. Ama chatAM ekalA rAma samagra rAkSasakuLano nAza karI zakyA. kAmanI saphaLatA bahAranA sAdhano para nahi paNa ApaNI aMdaranI tAkAta para AdhAra rAkhe che.] 60
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ videzeSu dhanaM vidyA vyasaneSu dhanaM mtiH| paraloke dhanaM dharmaH zIlaM sarvatra vai dhnm|| [paradezamAM ApaNuM kharuM dhana vidyA bane che. saMkaTakALamAM subuddhi ApaNuM dhana bane che. paralokamAM dharma ApaNI saMpatti bane che. sadAcAra sarvatra saMpattirUpa puravAra thAya che.] vidyA nAma narasya rUpamadhikaM pracchannaguptaM dhanaM vidyA bhogakarI yazaH sukhakarI vidyA gurUNAM guruH|| vidyA bandhujano videzagamane vidyA parA devatA / vidyA rAjasu pUjyate na hi dhanaM vidyAvihInaH pshuH|| [vidyA mANasanI sauthI moTI suMdaratA che. vidyA khUba salAmata evuM apragaTa dhana che. vidyA samRddhi, pratiSThA ane sukha laI Ave che. vidyA gurunI guru che. paradezamAM vidyA sagA bhAInI jema madada kare che. vidyA parama devatA che. rAjAo paNa dhananI nahi vidyAnI pUjA kare che. vidyA vinAno mANasa sAkSAta pazu samAna che.] vidyA vivAdAya dhanaM madAya khalasya zaktiH prpiiddnaay| sAdhostu sarvaM viparItametad jJAnAya dAnAya ca rkssnnaay|| [durjana mANasa vidyAno upayoga vivAda karavA mATe, dhanano upayoga abhimAna karavA mATe ane zaktino upayoga bIjAne trAsa ApavA mATe kare che. sajjanonuM tethI UlaTuM vartana hoya che. teo vidyA jJAna mATe, dhana dAna mATe ane zakti rakSaNa karavA mATe upayogamAM le che.] vidvatvaM ca nRpatvaM ca naiva tulyaM kdaacn| svadeze pUjyate rAjA vidvAn sarvatra puujyte|| [vidvatAnI ane rAjavIpaNAMnI sarakhAmaNI na thaI zake. rAjA mAtra tenA rAjamAM pUjAya paNa vidvAna mANasa to jyAM jAya tyAM pUjAya.]
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSAdapyamRtaM grAmaM bAlAdapi subhaassitm| amitrAdapi sadvRttaM amedhyAdapi kaaNcnm|| [jheramAMthI amRta maLatuM hoya te laI levuM joIe, eka nAnA bALaka pAsethI paNa jo koI bodhavAkya sAMbhaLavA maLe to teno svIkAra karI levo joIe, duzmana pAsethI paNa saguNa grahaNa karavA maLe to grahaNa karI levA joIe. sonuM kacarAnI vacce paDyuM hoya to paNa tene tarachoDAya nahi]. vIrabhogyA vsundhraa| [jamInano bhogavaTo bahAdUra mANasa ja karI zake. dharatInA dhaNI thavuM khAvAno khela nathI] vRthA vRSTiH samudreSu vRthA tRpteSu bhojnm| vRthA dAnaM dhanADhyeSu vRthA dIpo divA'pi c|| [dariyAmAM varasAda paDe te nakAmo jAya. jenuM peTa bhareluM che tene khavaDAvavAno koI artha nathI. jenI pAse dhananA DhagalA hoya tene dAna ApavAthI zuM vaLe ? jyAM khUba ajavALuM hoya tyAM dIvA na saLagAvAya.] vRczikasya viSaM pRcche makSikAyAH mukhe vissm| takSakasya viSaM dante sarvAMge durjanasya tt|| [vIMchInuM jhera enI pUMchaDImAM hoya che. mAkhInA moDhAmAM jhera hoya che, sApanA dAMtamAM jhera hoya che paNa durjananA darekedareka aMgamAM jhera bhareluM hoya che.] vaidyarAja namastubhyaM ymraajshodr| yamastu harati prANAn vaidyo prANAn dhanAni c|| [cetavaNIH nabaLuM hRdaya dharAvatA dAktaroe A jokhamI prAcIna subhASita vAMcavuM nahi! he vaidarAja, tane page lAgIe chIe. tuM Ama to jamarAjAno bhAI cho paNa jamarAjA karatAM kyAMya caDI jAya tevo che. jamarAjA to mAtra prANa laIne cAlatA thAya che paNa tuM to amAro prANa ane paisA banne lIdhA pachI ja amane choDe che !]
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAkyaM rasAtmakaM kaavym| [kavitAnI sauthI TUMkI ne sauthI asarakAraka vyAkhyA. rasathI sabhara vAkya eTale kAvya.] vyApAre vasate lkssmii| [cIjavastunI Apa-le karavAthI samRddhi sarjAya che.] vyAsocchiSTaM jagat srvN| [jagata AkhuM vyAsanA moMmAMthI bahAra AvyuM che. mahAbhArata mahAkAvya racanAra vyAsa muninI prazaMsA mATe A vAkya kahevAmAM Ave che. teno bhAvArtha evo che ke tatvajJAna ane mAnava saMbaMdhano ekeya viSaya evo nathI ke jenI mahAbhAratamAM carcA chaNAvaTa na thaI hoya. AthI have jagatamAM kadI na upasthita karavAmAM AvI hoya tevI eka paNa vAta rahI nathI.] zaThe zAThyaM smaacret| [bIjAne chetaranArAne chetaravo e ja sAco upAya che.] zateSu jAyate zUraH sahastreSu ca pNdditH| vaktA dazasahastreSu dAtA bhavati vA na vaa|| [dara so mANase ekAda zUravIra maLI Ave. eka hajAra mANase ekAda jANakAra paMDita maLe. daza hajAra mANasomAMthI ekAda sAro vaktA pAke. paNa dAtA to game teTaluM zodho, javalle ja maLe.] zAntitulyaM tapo nAsti toSAnna paramaM sukhm| nAsti tRSNAparo vyAdhirna ca dharmo dyaapr|| [zAMti samAna koI tapa nathI. saMtoSa samAna koI sukha nathI. tRSNA samAna koI vyAdhi nathI ane dayA samAna koI dharma nathI.1. 63
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ zira: zArvaM svargAtpatatizirasastat kSitidharaM mahIdhAduttuGgAdavanimavanezcApi jldhim| adho'dho gaGgeyaM padamupagatA stokamathavA vivekabhraSTAnAM bhavati vinipAta: shtmukhH|| [svargamAMthI utarelI pavitra gaMgA zaMkara bhagavAnanI jaTA para paDe che. tyAMthI himAlayanA pahADo para ane pachI paDatI paDatI sapATa medAnomAM jaI chevaTe samudramAM vilIna thaI jAya che. Ama gaMgA nadI eka vakhata nIce paDyA pachI vadhu ne vadhu nIce paDatI jAya che. evuM ja mANasonuM che. eka vakhata sAnabhAna cUko pachI tamAruM seMkaDo rIte adhapatana thAya che.] zucirdakSo'nuraktazca bhRtyaH khalu sudurlbhH| [svacchatA jALavavAmAM kuzaLa hoya ane sAthe sAthe mAlikanI premathI sevA kare tevA nokara nasIba hoya to ja maLe.]. zubhasya shiighrN| [sAruM kAma jhapATAbhera karavuM joIe. temAM koInI rAha na jovAya.] zubhAste panthAnaH sNtu| [tAro paMtha zubha bano.] zaile zaile na mANikyaM mauktikaM na gaje gje| sAdhavo na hi sarvatra candanaM na vane vne|| [dareka parvata para mANeka na hoya. dareka hAthInA kapALamAM motI na hoya. badhe ja sArA mANasa na hoya, dareka jaMgalamAM caMdananA jhADa na hoya. hitopadezano A loka keTalo saraLa ane chatAM sAco che !]
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa saMgrahaikaparaH prAyaH samudropi rsaatle| dAtAraM jaladaM pazya garjantaM bhuvanoparI // [dariyAne mAtra pANI bheguM karatA AvaDe che bIjAne ApatA AvaDatuM nathI eTale tenuM sthAna rasAtALa gayuM che. juo pANInuM dAna karatAM vAdaLA bhuvanamAM sarvoparI sthAne besIne kevI garjanA kare che !] satyaM brUyAt priyaM brUyat na brUyAt satyamapriyaM / priyaM ca nAnRtaM brUyAt eSa dharmaH snaatnH|| [satya bolavuM joIe priya bolavuM joIe apriya hoya tevuM satya bolavAnuM TALavuM joIe ane asatya priya lAge tevuM hoya chatAM kadI na bolavuM e sanAtana niyama che.] satyaM vada dharmaM cara svAdhyAyAnmA pramadaH / AcAryAya priyam dhanamAhRtya prajAtaMtum mA vyavacchetsIH // [taittarIya upaniSadamAM navA vidyArthIne upadezaH sAcuM bolaje, dharma pramANe AcaraNa karaje. potAnA abhyAsamAM tallIna raheje. gurune dakSiNA Apaje ane A paraMparAno lopa na thAya tenuM dhyAna rAkhaje.] satyameva jayate nAnRtam / [vijaya satyano thAya che, juThano nahi. ApaNA dezano A mudrAlekha che.] satyasya vacanaM zreyaH satyAdapi hitNvdet| yadbhUtahitamatyantaM etat satyaM mataM mama // [nArada muninuM A kathana cheH satya vacana bolavuM sauthI sAruM che, paNa satya karatAM ya vadhu sAruM che saunA hitamAM hoya evuM bolavuM. mArA mate je vAta asaMkhya lokonuM bhaluM karatI hoya te satya ja che.] 65
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadA vakraH sadA krUraH sdaapuujaampeksste| kanyArAzisthito nityaM jAmAtA dshmogrhH|| [jamAI nAmano dazamo graha kAyama mATe kanyA rAzimAM rahe che, sadA vAMko cAle che, kAyama krUra svabhAva dharAve che ane haMmezA potAnI pUjA thavI joIe evI icchA dharAve che !] santuSTo bhAryayA bhartA bha; bhAryA tathaiva c| yasminn eva kule nityaM kalyANaM tatra vai dhruvm|| [manusmRtinuM mArgadarzanaH je gharamAM pati potAnI patnIthI saMtuSTa hoya ane patnI potAnI patithI te gharamAM haMmezA sukhanuM sAmrAjya rahe che.] sampUrNakumbho na karoti zabdaM artho ghaTo ghoSamupaiti nuunN| vidvAn kulIno na karoti garvaM mUDhAstu jalpanti gunnairvihiinaaH|| [pANIthI pUro bharelo ghaDo avAja karato nathI. artho bharelA ghaDAmAMthI ghaNo avAja Ave che. vidvAna ane kulIna mANaso garva karatA nathI. guNa vinAnA mANaso baDabaDa karatA rahe che.] sarpa: : bha: nUra: sat vrata2: : || sarpaH zAmyati mantraizca durjana: kena shaamyti|| [sarpa zUra che, durjana paNa krUra che. paNa sApa karatAM durjana vadhu krUra lekhAya kemake sApane to maMtrothI vaza karI zakAya che. durjanane koI rIte aMkuzamAM lAvI zakAya nahi.] sarpadurjanayormadhye varaM sarpo na durjnH| sarpo dazati kAlena durjanastu pade pde|| [sApa ane durjana e bannenI tulanA karIe to durjana karatAM sApa vadhu sAro gaNAya kemake sApa to koIka vakhata karaDe che paNa durjana Dagale ne pagale DaMkha mArato ja rahe che.] 66
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvanAze samutpanne mardhaM tyajati pnndditH| ardhena kurute kAryaM sarvanAzo hi du:shH|| [jyAre sarvanAza sAme Ave tyAre DAhyo mANasa aDadhuM choDI de che kemake aDadhAthI jema tema kAma calAvI levAya paNa sarvanAza sahana karavo bahu bhAre paDe.] svabhAvo nopadezena zakyate krtumnythaa| sutaptamapi pAnIyaM punargacchati shiittaam|| [salAha ke upadezathI koIno svabhAva badalAvI zakAto nathI. pANIne garama karo teTalI vakhata garama rahe paNa jevuM nIcenuM tApaNuM dUra thAya ke pAchuM hatuM tevuM ne tevuM thaI jAya] sAmadAne bheddnnddaavityupaayctussttym| hastyazva ratha pAdAti senAGgasyAt ctussttym|| [rAjA pAse zAsana calAvavA mATe sAma, dAma, bheda, daMDa ema cAra upAya hovA joIe ane hAthI, ghoDA, ratha, ane pAyadaLa ema cAra prakAranI zakti dharAvatuM sainya hovuM joIe.] sAmathrmUlaM svAtantryaM zramamUlaM ca vaibhvm| nyAyamUlaM surAjyaM syAt saMghamUlaM mhaablm|| [sAmarthya e svataMtratAnA mULamAM che. tamArI pAse tamArI potAnI tAkAta na hoya to tame svataMtra na rahI zako. zrama e samRddhinuM mULa che. mahenata karyA vinA na samRddhi maLe na Take. surAjyanA mULamAM nyAya che. nyAya vinA surAjya TakI na zake. mahAzaktinA mULamAM saMpa ane saMgaThana che. jyAM saMgha hoya eTale ke saMpa-saMgaThana hoya tyAM ja pracaMDa zakti ubhave.] sAhase zrIH prtivsti| [je sAhasa kare tene lakSmI maLe.] sAhityasaGgItakalAvihInaH sAkSAtpazuH pucchvissaannhiinH| tRNaM na khAdannapi jIvamAnaH tadbhAgadheyaM paramaM pshuunaam||
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ [bhartuhari kRta nItizatakanA A lokapriya zloka anusAra jemane sAhitya, saMgIta, kalA vageremAM ruci nathI teo pUMchaDA ane ziMgaDA vinAnA pazu che. pazuonuM e sadabhAgya che ke AvA loko ghAsa khAdhA vinA jIvI zake che ]. sAkSarAH viparItAzcet rAkSasAH eva kevlm| saraso viparItazcet sarasatvaM na munycti|| ['sAkSarA' zabdane UlaTo karIe to te 'rAkSasA' banI jAya che. "sarasa' zabdane UlaTAvIe to paNa te 'sarasa' ja rahe. te kadI potAnuM sarasapaNuM na choDe.] sukhaM hi duHkhAnyanubhUya zobhate ghanAndhakAreSviva diipdrshnm| sukhAttu yo yAti naro daridratAM dhRtaH zarIreNa mRtaH sa jiivti|| [gADha aMdhakAranI aMdara jema dIpaka zobhe che tema sukha paNa duHkhanI anubhUtithI vadhu suMdara lAge che. paNa je loko sukhamAMthI garIbAInA narkamAM AvI caDe che te bhale zarIrathI jIvatA rahe paNa mRtaprAyaH banI jAya che.] sukhaduHkhe same kRtvA lAbhAlAbhau jyaajyau| tato yuddhAya yujyasva naivaM paapmvaapsysi|| [gItAmAM bhagavAnano upadeza. sukha duHkhane samAna gaNIne, lAbha hAni tathA jaya parAjayamAM avicalita rahIne kartavyanA pAlana tarIke yuddha karavAmAM joDAI jAo. AvuM kartavyapAlana tamane pApI nahi banAve.] sukhamApatitaM sevyaM du:khamApatitaM tthaa| cakravat parivartante duHkhAni ca sukhAni c|| [jIvanamAM jyAre sukha Ave tyAre tene mANI levuM, duHkha Ave tyAre tene paNa vadhAvI levuM. sukhadukhanuM cakra sadA cAlatuM ja rahevAnuM che.]
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhasyAnantaraM duHkham duHkhasyAnantaraM sukhm| na nityaM labhate duHkhaM na nityaM labhate sukhm|| [sukha pachI duHkha Ave che ane duHkha pachI sukha Ave che. koIne rojeroja sukha na maLe ke koIne rojeroja duHkha na maLe.] sukhArthI vA tyajeta vidyA vidyArthI vA tyajeta sukhm| sukhArthinaH kuto vidyA vidyArthinaH kuto sukhm|| [vidyAprApti choDI sukhanI pAchaLa bhAgavuM ke sukhane choDI vidyAprApti pAchaLa pAgala banavuM banne ekAMgI mArga che. A rIte jene sukha joItuM hoya tene kadI vidyA na maLe ane mAtra vidyA pAchaLa doDanAra kadI sukhI na banI zake.] sulabhAH puruSA rAjan satataM priyvaadinH| apriyasya ca pathyasya vaktA zrotA ca durlbhH|| [vAlmikI rAmAyaNa araNyakAMDa zloka 37-2. he rAjana satata mIThuM mIThuM bolanArA mANaso sahelAIthI maLI Ave che paNa kaDavI chatAM hitanI vAta karanArA ane sAMbhaLanArA A jagatamAM bahu ochA che.]. sUto vA sUtaputro vA yo vA ko vA bhvaamyhm| daivAyattaM kule janma madAyattaM tu paurussm|| [mahAbhAratamAM karNa A zloka bole che ane kahe che ke bhale huM sAmAnya ratha hAMkanAra houM ke ratha hAMkanArano putra houM ke game te houM. A badhI vAta kSullaka che. kyA kuLamAM janma levo e mArA hAthanI vAta nathI. mArA hAthanI vAta to mAruM sAhasa ane parAkrama che.] sthAnabhraSTA na zobhante dantAH kezA nakhA nraaH| iti vijJAya matimAn svasthAnaM na prityjet|| [dAMta, vALa, nakha ane puruSa potAnuM sthAna gumAvI de pachI zobhatA nathI e vAta dhyAnamAM rAkhI DAhyA mANasoe potAnA sthAna para sthira rahevuM joIe.]
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ syAt kajjalaM sindhu pAtraM surataruvarazAkhA lekhanI ptrmurvii| likhati yadi gRhItvA zAradA sarvakAlaM tadApi tava guNAnAM Iza pAraM na yaati|| [dariyo bharIne zAhI laI vRkSanI DALInI kalama banAvI khUda zAradA mAtA sadAkALa lakhyA kare to paNa he bhagavAna tArA guNono pAra na Ave.] zruti vibhinnA smRtayo'pi bhinnAH naiko muni ryasya vacaH prmaannm| dharmasya tattvaM nihitaM guhAyAm mahAjano yena gataH sa pnthaaH|| [zruti alaga alaga kahe che, smRtiomAM paNa judI judI vAta che. koI eka evA muni nathI ke mAtra tenA vacanane ja pramANa mAnIne cAlI zakAya. dharmanuM tatva gUDha che - sahelAIthI samajI zakAya tevuM nathI. AthI moTA mANaso je raste cAle te rasto sAco che ema mAnIne ApaNe paNa te raste cAlavuM.] zrotraM zrutenaiva na kuNDalena dAnena pANirna tu kngknnen| vibhAti kAyaH karuNAparANAM paropakArairna tu cndnen|| [kAna kuMDaLa vaDe nahi paNa jJAnanI vAta sAMbhaLavAthI zobhe che. hAtha kaMkaNa vaDe nahi paNa dAna vaDe zobhe che. kAyA paNa caMdananA lepa vaDe nahi paNa karuNAmaya paropakAra vaDe kAMtimAna bane che.] svadharme nidhanam zreyam paradharmo bhyaavhH| [bhagavata gItAnA A upadezanuM aneka rIte arthaghaTana karavAmAM Ave che. e badhI carcAno sAra e che ke ApaNane potAne je ThIka lAge, sAcuM lAge te karavuM ane temAM maraNa Ave to paNa manane saMtoSa thaze. paNa bIjAnA doravAyA dorAtA rahIne potAnI aMdarathI Avato avAja na sAMbhaLavo te vAta bhayaMkara che. ] - 10
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAbhimAno dhanaMyeSAM cirajIvanti te janAH / svAbhimAnavihInAnAM kiM dhanena kimAyuSA // [jemanI pAse svAbhimAnarUpI saMpatti che te mANaso zAzvata jIve che. jemanI pAse svAbhimAna nathI temanI pAse dhana ke AyuSya hoya to paNa zuM kAmanuM ? ] ya SaTpadaH puSpamadhyastho yathA sAraM samuddharet / tathA sarveSu zAstreSu sAraM gRhiNnta paNDitAH // [jema bhamaro dareka puSpa para jaI tenuM uttama tatva ekaThuM kare che tema DAhyA mANase dareka zAstra vAMcI teno sAra magajamAM utAravo joIe.] 9-0 haMsaH zveto bakaH zveto ko bhedo bakahaMsayoH / nIrakSIraviveke tu haMsaH haMso bako bakaH // [haMsa sapheda dekhAya che. bagalo paNa sapheda dekhAya che. paraMtu jyAre pANI ane dUdha alaga karavAnI vAta Ave tyAre haMsa haMsa jevo ane bagalo bagalA jevo sAbita thaI jAya che.] hIyate hi matistAt hInaiH saha smaagtaat| samaisca samatAmeti viziSTaizca vishissttitm|| [mahAbhAratano zloka cheH hIna eTale ke adhama mANaso sAthe rahevAthI ApaNI buddhi adhama thaI jAya che. samAna mANaso sAthe rahevAthI samAna rahe che ane viziSTha eTale ke khUba pratibhAvAna sAthe rahevAthI ApaNI pratibhA paNa khile che.] 71
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ za kSaNazaH kaNazcaiva vidyAm arthaM ca sAdhayet / kSaNe naSTe kuto vidyA kaNe naSTe kuto dhnm|| [pratyeka kSaNano upayoga karI vidyA meLavavI joIe ane pratyeka kaNa bacAvI dhana ekaThuM karavuM joIe. kSaNa veDaphe vidyA na maLe, kaNa veDaphe dhana na maLe.] kSaNe tuSTaH kSaNe ruSTastuSTo ruSTaH kSaNe kssnne| avyavasthitacittasya prasAdo'pi bhayaGkaraH // [ghaDIka khuza to ghaDIka nAkhuza. eka ghaDI rAjI to bIjI miniTe aganagoLo. jemanA magajanuM kaMI ThekANuM na hoya temanI maherabAnI paNa bhAre paDI jAya.] kSaNekSaNe yad navatAM upaiti sa rUpaH / [kAlidAse karelI sauMdaryanI vyAkhyAH kharI suMdaratA tene kahevAya je haraghaDI navuM rUpa dhAraNa kare.] kSamA balamazaktAnAm zaktAnAm bhUSaNam kSamA / kSamA vazIkRte loke kSamayA kiM na sidhyati // [kSamA zaktizALI mANasanuM sAcuM baLa che. zaktizALI mANaso kSamA vaDe zobhe che. kSamAthI loko vaza thaI jAya che. kSamAthI zuM na thaI zake ?] kSamA zastraM kare yasya durjanaH kiM krissyti| atRNe patito vahniH svymevopshaamyti|| [jemanI pAse kSamA nAmanuM amogha zastra hoya tenuM koI kaMI bagADI zake nahi je dharatI taNakhalA vinAnI eTale ke ujjaDa ane verAna hoya tenI upara Agano goLo paDe to te ApameLe ThaMDo paDI jAya.] 72
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnaM tu dvividhaM proktaM zAbdikaM prathamaM smRtm| anubhavAkhyaM dvitIyaM tuM jJAnaM tadurlabhaM nRp|| [jJAna be prakAranA hoya che. eka to zabdo vaDe meLaveluM ane gokhIne yAda rAkheluM jJAna ane bIjuM svAnubhava thavAthI samajAyeluM jJAna he rAjA, A bIjA prakAranuM jJAna durlabha che.]