Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ s LEA 2n Edsdich 2H1EET R aREasteraare paannddiaa ACK 5ulii (mnuuN 5 pi82613 hh|
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 017611 14.02 55 AstikatAno Adarza pa. pU. paM. zrI bhadraM karavijayajI gaNivaca
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzaka : vimala prakAzana TrasTa C/o. caMdrakAMta kAMtilAla zAha 11navaraMga kelenI navaraMgapurA, amadAvAda-380009 lekhaka : pa. pU ya zrI bhadrakavijyajI gaNivarya* saMzodhita bIjI AvRtti prinTarsa ajya prinTarsa nyu mArakeTa, surendranagara rUA. 10-co : prAptisthAne : gurjara graMtharatna kAryAlaya gAMdhI roDa, phUvArA sAme-amadAvAda-1 semacaMda DI. zAha sevaMtIlAla vI. zAha suSA karyAlaya, jIvananivAsa sAme, 20, mahAjana galI, 1le mALa pAlItANu (airASTra) jhaverI bajAra, muMbaI-2 sarasvatI pustaka bhaMDAra jena dhArmika tattvajJAna pAThazALA ratanapaLa, hAthIkhAnA AratI sI. bloka naM. 5 amadAvAda jUnA nAgaraghasa roDa, adherI (IsTa) muMbaI-69 zAha jazavaMtalAla giradharalAla 304 dezIvADAnI poLa, amadAvAda-1 zrI zaMkhezvara pArzvanAtha pustaka bhaMDAra mu. zaMkhezvara ViahArIja (uttara gujarAta)
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA prakaraNa 0 X 10. 12 viSaya pRSTa tatvonI ciMtAnuM kAraNa avidyAno pracAra... eka vivekanA abhAve. .. 12 Ajane vijJAnavAda..... ****18 upakAraka cautanyavAda *. 22 hitane parama AdhAra... .32 upakAraka pramANa.. 39 chaghanuM kartavya... * 45 pAyAnA prazrane.... 48 mahAnaguNa... 58 AtmA amara che.. AtmA jJAnasvarUpa che. 1.79 AtmAno trIjo ce ane pAMcame guNa..... 85 puNya ane pApane viveka... . jIvano moTAmAM meTo zatru... .. ...111 aNamela dhana... li vana. ... ....119 dazanazAstra.. 126 vairAgya.. *** 130 amApa upakAraka zrI jinavacana .... sarvajJanAM. vacane saMdehathI para che 151 sarvocca prAmANika mata * ..*.1pa9 zraddhAsaMpana AtmAnI vicAraNa 166 AdhibhautikavAda yAne jaDavAdanuM svarUpa ane rahasya... .:173 Atmatattavane mAnavuM ja paDe... 18. jaDavAda .... 193 sukhane upAya *** ...201 92 17 18 19 20. 21. mr mr mm mm mm mm 22 23 24 5 21
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakanuM nivedana vartamAna yugamAM lekonA jIvanamAM sAtvikatA, suvicAra ane sadavartananuM sarjana kare, kSamA, namratA, snehabhAva, paropakAra, kRtajJatA, AstikatA vigere daivI guNa keLavavAnI tAlAvelI jagADe, evA viziSTa sAhityanI ghaNI jarUriyAta che. ethIye AgaLa vadhIne kahIe te leka jIvanamAM paramAtmaprema-bhakti, sAdhusevA, dayAbhAva ane tatvajJAna pratye vizeSa abhiruci jAgRta thAya tevuM vAMcana pIrasavAnI khAsa jarUra che. pU. paMnyAsajI mahArAjazrInA hAthe lakhAyela lakhANa tatvapremI AtmAo mATe atIva upakArI bane tevuM che. teozrInA lakhANamAM pAne pAne ane vAkaye vAkaye zAstra, yukti ane anubhavapUrNa apUrva tattvaciMtana pIrasavAmAM AvyuM hoya che, jenuM svastha citte AsvAdana karavAthI ApaNuM janmajanmanI tRSNA zamI jAya che, viSaya kaSAyanA ukaLATa zAMta thaI jAya che ane citta atyaMta prasanna ane pavitra bane che. anubhavasiddha eka mahAna tattva ciMtaka mahAtmA puruSanI kalame AlekhAyelI A vicAradhArA ApaNane tattva ciMtananI koI navI duniyAnuM darzana karAve che. ApaNA kalyANanA dvAra kholI Ape che. pU. paMnyAsajI mahArAja sAhebanA hAthe lakhAyela ane saMgrahIta thayela AvuM uttama sAhityane vadhune vadhu pragaTa karavAnuM saubhAgya amane sadA maLatuM rahe ane te dvArA ApaNA saunA jIvanamAM tatvane prakAza patharAte rahe ane ApaNe badhA nirvidhana paNe mekSa mArgamAM AgaLa vadhatA rahIe eja maMgala manekAmanA !!! lI. zrI vimala prakAzana TrasTanA
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana nAstika te ghaNA leke dekhAya che, paNa temAMya kharekhara nAstika keTalA haze? - nAstikanI je vyAkhyA che ane tene je phalitArtha che, te naramAM letAM A savAla jAgI paDe che. dharmazAstronI daSTie 'nAstika tene kahevAmAM Ave che, je paraleka, AtmA, mekSa vagere atIndriya padArtho camacakSuthI dekhAtAM nathI, mATe-svIkAratA nathI. khera. atyAre A viSaya upara carcA na karatAM ApaNe AgaLa vadhIe. - nAstikanI A vyAkhyAmAMthI ja eka vAta phalita thAya che, ke nAstika te che je carmacakSuthI dekhAya tene svIkAravA ekadama taiyAra che. te mAro savAla che ke nAstika tarIke gaNAtAdharmakiyA vagere nahi karatA-le ke zuM kharekhara nAstika che kharA? zuM teo dekhAtuM badhuM ya mAnavA mATe ema taiyAra che kharA? zu cIMthare UDatA TerelInanA buza zarTanI te vAtavikatA temaNe svIkArI che kharI? zuM smazAnamAM rAkhanI DhagalI banI jatI keI rUpavatI ramaNInI AMkhe dekhI vAstavikatA teo svIkAre che kharA?
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuM bAgamAM karamAelAM gulAbanI te akATaya hakIkata temane mAnya thaI che kharI? zuM ITa-maTeDAnAM khaMDIemAM parivartana pAmatAM rAja-mahAlayomAM pragaTelA padArthanI vinAzitAnA mahAsatyane temaNe svIkAryuM che kharuM ? je " khe-dekhAtuM" paNa hadayathI svIkAravAmAM Ave te ya A jagatuM kevuM vinAzI che ? e satya spaSTapaNe hRdayamAM aMkita thaI jAya. ane tema thatAM ja kadAca e nAstika moTo Astika kahevAya, tevI jIvanapaddhatine svAmI banI jAya. pUrvokata na dekheluM paNa mAnavuM te AstikatA che. dekheluM ja mAnavuM te nAstikatA che, paNa aphasa! jagatamAM kharI nAstikatA paNa jaDatI nathI. anityamAM nityatAnI, azaraNamAM zaraNyanI, ekamAM anekatAnI zucimAM zuci vagere buddhi karIne A jaga AkhuM ya avaLe ravADe caDayuM che. AthI ja vijJAnavAda, bhegavAra ane takavAdanA sANasAmAM ayAtmavAda sapaDAye che. AthI ja jIvananI mokSapradhAnatAnA sthAne bhegapradhA- natA gosvAI gaI che. AthI ja zAstramati sAme. bahumati ane dharmavAda sAme jamAnAvAda AvI UbhA che.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ re guNA 'ku' kahevAyA che ane avaguNeA jAhera karAyA che! " je kALamAM ne paNu soMpUrNa rIte svIkAravAnI taiyArI nathI te kALamAM aSTa-atIndriya padArthone sata zraddhAnI AMkheAthI dekhADI ApavA e kAi nAnIsUna puruSArtha nathI. e sAmA pUre AgaLa dhasavA jeTalI pracoMDa sakalpa-zakitathI ja saMbhavita che. A granthanA lekhaka pUjyA, zrI paramakArUNika, vizvavAsalyamUrti, saMyamanidhi panyAsa bhagava Mta zrImad bhadraMkaravijayajI mahArAjA sAheba che. ghaNAM varSo pUrve te kRpAlunA yauvanettara kALamAM ja sarjana pAmele A grantha che. tAjetaramAM keTalAka parimAnapUrvaka punaH prakAzita thaI rahyA che. paramakRpAluzrInA haiyAmAM vizvAsabhya kevu haseADhasa bharAIne ubharAyu haze, te te A pustaka vAMcatAM ja samajAze. jinAgameAnI akAya dalIlenA khajAne bhe e karIne lekhakazrI bhAremAM bhAre puruSArtha khelattAM, jANe ke, tamAma bhajgyAtma ene Astika anAvIne dhama mAge dehatA karI devA mATe kaTibaddha banyA hAya tevu A grantha-vAMcana karatAM spaSTapaNe saMvedana thAya che. dhanya che! teezrInI akAraNavatsattAne ! 122kArUNikatAne !
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 have tA eka vaye AvI pahAMcelAM, viziSTa kArtinI ajAtazatrunI AkhAla, sarvAMgasuMdara zramaNa-pratibhA dharAvatA, A mahApuruSa jaina saghamAM keithI ajANyA nathI. vaLI temanA e sayamaprata, AtmaramaNa, vAtsalyabharapUra 'virATa'ne mArA jeve 'vAmana' svarUpana karAvatAM nyAyane badale anyAyaja karI bese te bhayathI paNa atre kalama calAvI zakate nathI. have ApaNe grantha upara UDate chatAM mahatvane STipAta karIe. pUrva bhUmikArUpe prathamanAM ATha prakaraNe) pasAra thayA bAda, navamAM prakaraNathI A grantha enA bharadvariya praveza kare che ane jotajotAmAM pakkaDa jamAvI de che. A navamA prakaraNathI lekhakazrIe atIndriya padArthoAtmA, ka, paraleAka, puNya, pApa, sva vagerenI zAsrokata dalIlethI leAkabhegya bhASAmAM khUba sarasa raju Ata karI che. tyAra pachI AvA addabhuta padArthAne jIvanamAM na jacavA denAra tattvane samA prakaraNamAM khUllu karavAmAM AvyuM che, jenuM nAma che, 'svArthavRtti.' jyAre parahitacintA samaSTigata rIte madre paDe che (ke tevI pharaja paDe che) tyAre ja prajAmAM AstikatAne praveza muzkela banI jAya che, tema lekhakazrI pharamAve che.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ teozrI jaNAve che ke kharekhara te yathA pahitaci takAthI A jagata atyanta RNI che,ke jeo zAstrAbhyAsanA ati bhAre puruSAthI jagatanA jIveAnA haiye paDelA nAstikatAnA aMdhakAranuM unmUlana kare che. e peAtAnI sAdhanAnAM aLa dvArA jagatane sanmArge caDAve che. agIAramA prakaraNamAM AstikatAnA haiyAnA makri mAM praveza ApatAM pahelAM jarUrI 'pAIleATa-kAra' jevuM eka tattva nirUpe che. teozrI kahe che ke, je AtmAne "hu" kANu chuM ? kayAMthI Avye chuM? vagere alpayanamAM ja janmI zakatI kheAja-vRtti pedA thAya, te tenA mATe Astika banavu e bahu muzkela kAma rahetu nathI. AtmAnI eLakhamAMthI ja kama`, mekSa, paraleAka vagere padArtho jJAnacakSunI sAme ramavA lAgI jAya, te atyaMta saMbhavita che. vaLI A vinA AdhyAtmika jIvanamAM nizcita gati, sthiratA vagere prApta thai zakatAM paNa nathI. tyAra pachI bAramA ane teramA prakaraNamAM AtmAnA astitva pachInA anya guNA jJAna, AnaMda, svataMtratA ane azvaya upara prakAza phUMkavAmAM ALyeA che. caudamA prakaraNamAM puNya, pASa ane dharma-adhama upara vicAra karAyA che. paMdaramAM prakaraNamAM jIvanA sauthI mATe AMtara zatru mithyAtva che e vAta samajAvI che.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ eLamA prakaraNamAM AtmAnuM aNamela dhana-samyakatva jaNAvAyuM che. sattaramAM prakaraNamAM pUjyazrIe kRtima rIte sarvadharma samAnatAnA pracAranI, kRtimautrInI lAgaNImAMthI pragaTa thaelI pravRtti upara sakhta aNagame vyakata karIne, aDhA2mAM prakaraNamAM asala ane nakalanA bhedanuM gAna karIne; daMbhane tyAga karavA sAthe vairAgyabhAvanI prApti upara vizada vivecana karyuM che. ogaNIsamA prakaraNamAM jinavacananI sarvoparitA khUba suMdara rIte siddha karavAmAM AvI che. tenI sAthe jJAnanaya ane kiMyAnaya upara ciMtana karatAM, avAtaramAM-kiyAne jaDa kahenArAone mArmika javAba ApyA che. emAM eozrIe eka vAta to khUba ja sarasa kahI che ke, "je ATalI jaDa-kriyA paNa te kriyAkArake na karatA hatA te temanAmAM je jaDatva vagere dekhAya che tenuM pramANa atyaMta vadhu heta." - te kRpAlazrIe AjanA buddhijIvI zikSita vargane paNa khUba mIThI bhASAmAM salAha ApI che ke, "dharmakriyAkAronI hAMsI uDADavAmAM ja tame tamArA zikSitapaNAno upayoga na karatAM jIvaMta dharmakriyA AcarIne dekhADe te ja tamArA mATenuM megya vartana che." visamAM prakaraNamAM zraddhAnuM ati mahAna phaLa batAvatAM
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaNAvyuM che ke, "je lAbha sarvane prApta thAya che te ja lAbha temanA vacana uparanI akATaya zraddhAthI te zraddhAvAna AtmAne paNa prApta thaI jAya che. ahIM ekaleka TAMkIne teozrI jaNAve che ke jeNe zraddhAthI sarvajJa zAstrane jIvanamAM sarvatra agresara banAvyuM teNe te devAdhidevane ja agresara banAvI dIdhA." jinezvara bhagavatee mAtra jIva vagere tane zAbdika rIte kahyA nathI paNa bheda, prabhedo jaNAvavA sAthe viratArathI evA pratipAdita karyA che ke jevA bIjA koI dArzanika prati- pAdita karI zakyA nathI. ekavIsamA prakaraNamAM sarvajJa evA paramAtamAM rAgAdithI rahita hatA tenA zAstra pramANe ApIne lekhakazrI vAcakone kahevA mAMge che ke AvA jina-bhagavAnanA atIndriya-padArtho aMgenuM kaI paNa nirupaNa atyaMta thathArtha ja hoya; avisaMvAdI hoya mATe tene AMkha mIMcIne svIkAravuM joIe. bAvIsamA prakaraNamAM zraddhAsaMpanna AtmAnI adbhuta vicAra rajU karAI che jene vAMcatAM AtmA bhAvavibhora gaddagatA avazya anubhavaze. te pachInAM traNa prakaraNamAM AdhibhautikavAdIonA cAra mArgo ane tenuM nirAkaraNa ApavAmAM AvyuM che. jaDavAdanA himAyatIonI duSita cittavRttine daSTAMta sAthe chatI karavAmAM AvI che.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane chelle sAcA sukhanI vyAkhyA ane tene pAmavAnA upAya batAvIne chavIsamuM prakaraNa pUruM karavAmAM AvyuM che. vizvamAtranA bhavyAtmAone Astika ane aMte dhArmika banAvavA mATe lekhakazrIe A grantha lakhavAno je bhagIratha purUSArtha karyo che. temanA sahu tenAthI rANI banI dhUkayA che. A RNabhAramAMthI mukata thavAne eka ja UpAya che ke, teozrIe pharamAvelA AstiktA nAmanA padArthane AtmasAta karo ane pachI tarata dhArmikatAnA patha upara Daga mAMDI devA. AvA adbhuta graMtharatanano AjanA yugamAM bhAremAM bhAre prasAra karavAnI tAtI jarUrIAta che. e mATe bhaktavarge pitAnuM viziSTa AdAya dAkhavavuM jarUrI che. je teo tevuM audArya dAkhavaze te A e graMtha che je aneka bhavyAtmAonA-khAsa karIne tarka ke buddhithI ja vAte karavAne TevAelA yuvAno ane yuvatIonA jIvanamAM Azcaryajanaka parivartana lAvavAnuM kAma karaze. vartamAna jaina saMgha mATe AnA karatAM vadhu rUDuM bIju zuM hoI zake? jinAjJAviruSya koI paNa lakhAyuM hoya to aMtaH karaNathI kSamAyAcanA sAthe viramuM chuM. bhAyakhAlA muMbaI 27] vi. saM. 2034, gurUpAdapaghareNuM muni candrazekharavijayajI bhAdaravA vada dasama
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ be bola A granthanuM nAma "AritakatAne Adarza che. tenA racayitA che, gurudeva, pUjayapAda, paMnyAsa pravara zrI bhadraMkaravijayajI gaNivarazrI. A graMthamAM pUjyapAdazrInI zreSTha AsthApUrvakanI zrI jinezvaradevanA zAsananI parama bhakti sahaja rItie daSTigocara thAya che. sAce Astika te che, ke jene AtmAmAM AsthA che, svarga, narakAdi atIndriya padArthomAM AsthA che, tene badha karAvanAra zrI jinavacanamAM AsthA che. Avo Astika AtmA jaDa padArthonA game tevA AkarSaka AviSkAro pratye lavaleza paNa AkarSAto nathI. kAraNa ke tenI AsthA AtmAmAM hoya che, AtmAnA guNomAM heya che, ane te guNonI prApti vaDe akSaya Atmika sukha prApta thAya te satyamAM paNa te pUre AsthAvAna hoya che. Ajano kahevAte vijJAnavAda e vAstavamAM jaDavAdane ja puraskartA che. reDIye, TelIvIjhana, kemerA, sInemA ane evA bIjA paNa jaDa padArthonA AviSkAra dvArA teNe jhAkajhamALa jarUra ubhI karI che, paraMtu temAM sAcuM Atmika sukha ApavAnI te leza paNa zakti nathI. maDaduM sajIvana na thAya tema jaDa padArthonA mahAnamAM mahAna AviSkAro paNa cetanane sukhI na karI zake. AstikatAnA aMgabhUta A muddAonuM nyAya temaja
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ yuti saMgata nirUpaNa karavA sAthe pUjya gurudevazrIe kRtajJatA, paropakAra, viSayavirakita, zrI jinavacananI amApa upakAratA ane AtmAnA guNo vagerenuM paNa evuM talasparzI nirUpaNa karyuM che, ke je vAMcatAM-vicaratAM jaDa taraphanuM AkarSaNa dUra thAya che, AtmarUci pragaTa thAya che ane AtmAmAM zrI jinevaradevanA zAsananA asIma upakAra aMkita thAya che. hRdaya paramAtma-zAsana pratye abhAvavALuM bane che. ane temAMya "zraddhA saMpanna AtmAnI vicAraNa" nAmanA bAvIsamAM prakaraNamAM je kAMI lakhyuM che te te suvarNanA patarA upara kesarathI lakhIne dararoja bhAvapUrvaka manana karavA jevuM che, A pustakamAM zrI jinadarzananuM hArda che, tema kahevAtA, vijJAnavAda, jamAnAvAda,bhegavAda, takavAda AdinuM spaSTa svarUpa paNa raju thayeluM che. ane tenI anarthakAritAmAMthI bacavAnA sacoTa upAyAnuM nirUpaNa paNa che. tAtparya e che ke zrI jinAjJA pratye parama AsthAvAna ane parama ciMtakanuM biruda pAmelA pUjyapAda gurudevazrIe A pustakamAM sarva jIvonA hitane karanAruM uttama tavAmRta pIrasyuM che. pustakanI bhASA saraLa che, dalIle akATaya che, vastu pravAha akhaMDa che. nirupaNamAM jAya che, pakSapAtarahitatA
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 che. pakSa che te mAtra sa` mAMgalakArI dharmane. jaDa padArthonA jajaMgalamAM aTavAi paDelA jIveAne A pustaka bhemIyA samAna che, nAstikAne Astika banAvanAru che, AstikA mATe AtmaniSThA vadhAranAru che ane Atma niSThAvAnane AjJaniSTha banAvanAruM che, kAraNa ke zrI vItarAga paramAtmAnI vANInu pAna karIne kRtakRtya anelA bhakti ane caitrI pUrNa bhaktAtmAnA hRdayanuM AmAM gAna che. dhIme dhIme cAvI cAvIne, hAMsa hAMse ekAgratApUrvaka A pustakanuM vAMcana-manana karavAnI vina Mti che, jo ema thaze te emAMthI jIvananA sAcA rAha maLaze, AtmAnuM ghara jaDaze, paramAtmA prati bhakti jAgRta thaze, jagatanA tamAma jIveA pratye maitrI jAgaze, pApa pravRtti maDha paDaze dhamAmAM pravRtti sulabha thaze, ane AtmA paramAnanda meAkSapadanA sAcA adhikArI banaze. zrI naminAtha jaina derAsara navaraMga kAlonI navara'gapurA amadAvAda-9 5 2 da vijaya gaNI
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthArpaNa AstikatAno Adarza " pAmave, e Adarza AstikatAne varelA sapurUnI kRpAnuM ja eka phaLa hoI zake. purUSenI sAcI kRpA pAmavAnuM saubhAgya paNa sau koIne prApta thaI zakatuM nathI. ghaNA AmAenuM jIvana to duSkarmanA bhege purUSonI virAdhanA karavAmAM ja puruM thaI jAya che. e virAdhanA, emane guNaprAptimAM parama aMtarAya rUpa nivaDe che. Adarza AstiktAdi sarvotkRSTa guNene varelA sapurUSo A jagamAM kavacit ja najare paDe che ane jeonI najare caDhe che, temAMthI paNa thoDA ja te sahune oLakhI zake che. oLakhyA bAda paNa temanAthI lAbha te tethI paNa thoDAne ja thAya che. tenuM kAraNa "sapurUnI kRpAmAM khAmI hoya che, e nathI, kintu e kRpAne jhIlanAranI khAmI emAM mukhya kAraNa che. AstikatAdi sadUguNe pAmavAnA atha AtmAe, e khAmI dUra karavA prayAsa karavo joIe ane ema thAya to Aje paNa puruSanI kapAnA phaLarUpe prApta thatA AstikatAdi sadaguNonI prApti dulabha nathI. je puruSanI saMskRpA vaDe lekhakane AstikatAdi parama saddaguNone yakicit mahimA hRdayamAM aMkita thavA pAmyo che, te purUSanA pavitra karakamalamAM A laghu grantha samarpaNa karI lekhaka kRtArthatA anubhave che. e sapuruSanuM pavitra nAma che :pU. parama zAsanaprabhAvaka, vyAkhyAnavAcaspati guruvarya AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA lI. muni bhadrakavijayajI
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 : tavazenI ciMtAnuM kAraNa vAtAvaraNanI asara bahArathI suMdara lAgatI vartamAna jamAnAnI mahakatA pAchaLa je vinAzakatA chUpAelI che, tene tAga meLavavAmAM, duniyAmAM buddhizALI gaNAte varga paNa Aje asamartha bane che. vAtAvaraNanI asara, keLavaNInI asara, calacitranI asara agara jaDavAdanI asara vagere jIvane cakarAve caDhAvavAnuM keTaluM sAmarthya dharAve che, e najare nihALavA mATe vartamAna jamAno eka Adarza pradarzana che. Astika prajAne nAstika banAvavA mATe, viSayathI virata prajAne viSayalaMpaTa banAvavA mATe tathA dharmane pradhAna samajanAra prajAne "lekapradhAna banAvavA mATe je jherI pracArakArya chellAM 80-90 varSamAM A bhAratabhUmi para thayuM che, te tattvajJa ane vicAraka puruSone AzcaryanI sAthe bhAre kheda upajAvanAruM che, ema kahevAmAM leza mAtra atizayokti nathI.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra AstikatAnA Ada tattvajJonu du:kha jagatanA tattvane jANanArA mahApuruSo vamAna jamAnAnI mehakatA pAchaLa chUpAelI vinAzakatAne eTalI madhI spaSTapaNe nihALI rahyA che ke, temAM gaLAbUDa duniyAnuM bhAvi aniSTa temanA hRdayane bhAre duHkha upajAve che. kintu tattvajJa puruSeAnA A duHkhane atattvajJAnI duniyA joI ke jANI zakatI nathI. temanA du:khane jonArA AtmAonI sakhyA jagatamAM atialpa hAya che. jagata na joI zake eTalA mAtrathI tattvajJa purUSonI e citA leza mAtra echI thaI zakatI nathI. e ciMtAnA bejAmAMthI tattvajJa puruSone mukta karAvavAnI citA je AtmAnA hRdayamAM jAge che, te AtmAe kRtajJatA guNane sArthaka kare che, te sivAyanA AtmAe eTale upakArIAnA upakAranI kaDhara karavA jeTalI ceAgyatAne paNa haju pAmyA nathI ema svIkAravu paDe. kRtajJatA guNa adhama sthitimAM rahelA AtmAne UMDeMce caDhavA mATe aneka prakAranA je guNeAnuM avala ana levu' anivAya che, te sa* guNeAmAM kRtajJatA guNu saprathama che. khIndra taraphathI peAtAnA umara thaelA temaja thatA upakArane jANavA jeTalI cegyatA paNu je dharAvata
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ tonI ciMtAnuM kAraNa nathI, te AtmA pitAnA upara kaI paNa prakArane upakAra nahi karanAra AmAo upara paNa upakAra karI zakaze, evI samaja rAkhatuM hoya te mithyA che. paropakArAdi mahAna guNe pAmavA mATe kRtajJatA e prathama pagathiyuM che, kRtajJatA guNanI khAtara potAnI samasta jAtane bhega ApavAnI zakita AvyA pachI ja, bIjA guNonI prApti AtmAne thavA mAMDe che. kRtajJa AtmA te che, ke je bIjAe pitAnA upara karelA guNane kadI visarata nathI. upakArI maharSi pharamAve che ke, "bIjAe pitA upara karelA guNane paNa nahi jANanAra AtmA ati niSphara. pariNAmane dhAraNa karanAro che. pariNAmanI komaLatA temaja vizuddhi mATe kRtajJatA guNa parama Avazyaka che, te nirvivAda hakIkata che. dupratikAra karuM? guNanI zarUAta jayAre kRtajJatAthI thAya che, tyAre sauthI prathama jagatanA te guNa pAmI zake, e mATe tatvadazI AtmAoe dukag wAra mAtApitAnuM vidhAna jagatanA jIvone bedharUpe bakyuM che. pitAnAM saMtAnanuM bhaluM cAhavAmAM ke bhaluM karavAmAM koI paNa prakArane paugalika meha ke aihika svArtha jemane
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAne Ada na ja hAya, evAM, mAtA-pitA A jagatamAM bhAgye ja jaDe te jANavA chatAM paNa e dIdI mahApuruSe e mAtA-pitAne dupratikAra tarIke oLakhAvI, temanI sevA mATe ja jagatane preraNA ApI che. jagatanI AgaLa mAtApitAnA meha ke svAne rajU karavAne badale temanA upakArane ja rajU karyA che. e upakArane khaleA ii paNa vaLI zake eve nathI, ema bhArapUrvaka jaNAvyuM che. temaja e upakArane AMzika badalA je prakAre vALI zakAya tema che, te prakAra paNa spaSTatApUva ka darzAvyA che. jJAnIonA IrAdA jagatanA jIvo upara mAtA-pitAne uSkAra amApa che, e upakArane khale sAmAnya upAyAthI vaLI zake tema nathI, e kAraNe mAtA-pitA jIve tyAM sudhI temanI sarvottama bhakti karavI e gRhasthAnA dhama che,' ema kahevAmAM jJAnIe leza paNa sa kAca dharAvatA nathI. jJAnIenA A AdezanI pAchaLa kAI paNa zubha hetu hAya, te te kRtajJatA guNanA vikAsa karAvavAne che. gRhasthapaNAmAM kRtajJatA guNune vikAsa e rIte ja thaI zake ema che. e guNanA vikAsanI khAtara mAtA-pitAnA meha ke svArthanI sAme jovAnA spaSTa niSedha che. emanA meha ke svAtha emanA mATe game teTaleA nukasAnakAraka
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ taravAnI ciMtAnuM kAraNa hoya, te paNa enAthI jeone upakAra thaye che, teoe te AgaLa vadhavA mATe e upakArane ja mukhya banAve che. e upakArane jeo mukhya banAve nahi, teo kRtajJatA guNane pAmI zake nahi. ane je AtmAo kRtajJatA guNathI vaMcita rahI jAya, te AtmAo bIjA eka paNa sAcA guNane kaDhI ja pAmI zake nahi. guNenuM bIja duniyAnI koI paNa cIjathI mAtA-pitAnA upakArane badalo vaLI zake tema nathI, ene svIkAra karyA sivAya AtmA dharmanA mArgamAM AgaLa vadhI zakato nathI. mAtA-pitAnA upakAre dupratikAra che, evI mAnyatA dharAvanAra AtmA, jyAM sudhI saMsAramAM rahe che tyAM sudhI te pitAnA mAtA-pitAnI bhaktimAM tatpara rahe che. ethI te aneka durgaNone bhega thato bace che. jenA jIvanamAM mAtA-pitA ke valenI bhakitae mukhya che, tenA jIvanamAM abhimAnAdi durgaNe ke viSayavilAsAdi pApavAsanAo amaryAditapaNe kadI ja praveza pAmI zakatI nathI. A kRtajJatA guNanuM adhikAdhika pAlana karavA mATe AtmA jema jema utsAhita thatuM jAya che, tema tema tenAmAM bIjA anekAneka guNo vikAsa pAmatA jAya che, e daSTie kRtajJatA e guNenuM bIja che. e bIjamAthI
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAne Adarza jyAre aMkurA pragaTavAnI taiyArI thAya che, tyAre AtmA mAtA-pitAnA duSpatikAra upakArane supratikAra banAva vAne mArga zodhavA talase che. dharmasevA kRtajJatA guNanuM paripUrNa pAlana karavA mATe kRtajJa AtmAne sauthI prathama je mArganuM darzana thAya che, te mAganuM nAma dhamanI sevA che. eka dharmanI sevA ja mAtA-pitAnA dupratikAra upakArane supratikAra banAve che. e jJAna thayA pachI AtmA je rIte e dharmanI prApti mAtA-pitAne thAya tevA upAye roje che. tenA kRtajJatA guNanI pitAnA mAtA-pitA upara paNa chApa pADe che. e chApanI asara taLe Avela mAtA-pitA yA vaDIle dharmanI prApti kare che. e rItanA egya prayatno dvArA dharmane pAmela teo dupratikAra maTI supratikAra banI jAya che. dharma prApti mATe ayogya mAtA-pitA paNa kRtajJa AtmAne te dharmanI sevAmAM AgaLa vadhAranAra ja thAya che. kRtajJa AtmA evAM mAtA-pitAne dhamI banAvavA khAtara svayaM dhama banavA prayatna kare che ane e khAtara bIje upAya nahi jaNAtAM vAna ghAta" mAtA pitAne tyAga paNa kare che. e rIte mAtApitAne tyAga karanAra te ja janmamAM agara jamAntamAM tema
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ tattvajJAnI ciMtAnuM kAraNa prakAranA sAmarthya dvArA aneka AtmAo upara upakAra svayaM dupatikAra banI jAya che. vicAraNuM mukhya viSaya kRtajJatA guNanuM A mahattava samajanAra pratyeka AtmA e guNanAM pAna khAtara hitaiSI ane tavejJa puruSanI ciMtAnA bejAne halake karavA mATe jeTalA zakya prayAsa kare, teTalA ochA che. ApaNe ahIM je viSaya vicAravAnuM che, te e che ke, Aje tattvajJa puruSanI ciMtAnuM mukhya kAraNa koI paNa hoya, te te vartamAna jamAnAmAM phelAelI nAstikatA Adi vinAzaka badIono bhoga thanAra prajAno bhAvi anartha che.. savaguNaghAtaka vAtAvaraNa ane viparIta keLavaNI dvArA prasAra pAmatI nirbhika nAstikatA, saphAIdAra viSayalaMpaTatA ane ajJAnatAbharI kaherI bhAratavarSanA aneka nirdoSa AtmAone kAramI rIte bhega laI rahI che. AstikatApradhAna, saMtoSapradhAna ane dharmapradhAna dezanI prajAmAM nAstikatA, asaMtoSa ane adharmano pracAra jeTalI jhaDapathI Aje thaI rahe che eTalI jhaDapathI pUrve kadI thaye haze ke kema e eka zaMkAspada vAta che.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ avidyAnA pracAra tattvajJAnI draSTie marakI, kolerA, InphalyuenjhA, kADha Adi bAhya rAgo eTalA bhayaMkara nathI, jeTalA bhayakara nAstikatA Adi Antarika cepI roge che. 20: nAstikatA nAstikatA e keAI zArIrika rega nathI. e jo zArIrika roga hota, te enI ci MtA karanArA dayALue pazu A duniyAmAM UbharAyA vinA raheta nahi. kAraNa ke zarIranA sukhane cAhanArAnI saMkhyA A duniyAmAM ghaNI mATI che. Ama te zarIrasukhanI ciMtA lagabhaga sahu keAI kare che, karatA hatA ane karaze; paraMtu peAtAne bhaNelA, gaNelA ane samajadAra kahevaDAvanArA vargomAMthI kevaLa zarIranA sukhanI ciMtA karanArA jeTalA A jamAnAmAM janmyA che, teTalA pUrve bhAgye ja janmyA haze ema kahevAmAM atizayeAkiMta jaNAtI nathI. AjanA kahevAtA bhaNelAonI ciMtA mukhyatve eka ja che ke, 'zarIra-sukha kema adhika leAgavAya ?' jema
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ tavAnI ciMtAnuM kAraNa jema bhaNatara vadhe tema tema zarIra-sukhane mehu vadhe, te bhaNatarane sAcuM bhaNatara kahevAya ke kema? e paNa eka vicAraNIya muddo che. bhaNatara yAne vidyA bhaNatarano paryAya zabda vidyA jema jema vidyA vadhe tema tema avidyA nAza pAme, e eka siddha bAbata che. prakAza ane aMdhakAra eka sthAne kadI ja sAthe rahI zakatAM nathI. vidyA e prakAza che. avidyA e aMdhakAra che. e beune paraspara virodha che. AjanA jamAnAmAM je bhaNatara yAne vidyA ja vadhI che temaja vadhe che, te zarIrasukhano ATale meha kaI rIte TakI zake? AjanA moTA bhAganA mAnavIoe potAnA zArIrika sukhanA saMrakSaNa khAtara thatI hiMsAne hiMsA gaNI nathI ane pApane pApa gaNyuM nathI. jIvatA paMcendriya prANIenA saMhAra dvArA paNa potAne zarIra-sukha maLatuM hoya, te tene AjanA kahevAnA bhaNelAone InkAra nathI. madirA, mAMsa Adi maDAabhakSya padArthonA paNa bhakSaNa dvArA pitAnuM zArIrika svAthya sacavAtuM hoya te tenuM sevana karavA AjanA bhaNele taiyAra che. zarIrasukhane A jAtane meha, avidyAmAM janme che ke vidyAmAMthI enI paNa AjanA bhaNelA kahevAtAone gama rahI nathI. avidyA zuM che? avidyA eTale eka jAtanuM ghora ajJAna.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAne Adarza duHkhane sukha mAnavuM, asthirane sthira samajavuM, apavitramAM pavitrapaNAnI buddhi pedA thavI ane anAtma jaDa padArthomAM Atmatvane bhrama the e badhe avidyAno vistAra che. je Ajane bhaNele varga paNa evI ja jAtanA buddhinA bhramamAM gherA ja hoya, ene tatvajJa purUSa bhaNatara kahevAnI nA pADe, emAM Azcarya jevuM kaMI ja nathI. te bhaNatara e bhaNatara ja nathI, ke je bhaNatara prApta thayA pachI svayaM duHkhasvarUpa ane pariNAme paNa duHkhane ja ApanArA kAraNene AtmA sukhasvarUpa ke sukhane ja ApanArAM sAdhano mAne. hiMsA e svayaM duHkha che ke sukha? jUTha e svayaM duHkha che ke sukha? corI, anIti ke anyAya e svayaM duHkha che ke sukha maithuna paradArAgamana ke vidhavAgamana e duHkha che ke sukha ? parigraha, lobha, ahaM tva ke mamatva e duHkha che ke sukha? je bhaNatara ATale paNa viveka karAvI ApavAmAM niSphaLa nIvaDe che, te bhaNatarane "bhaNatara" kahevuM ke kahevaDAvavuM, oLakhavuM ke oLakhAvavuM e bhaNatara zabdanI ghora viDaMbanA che. tatvajJAnIoe ene vidyAne pracAra nathI mA, kintu teonI daSTie e kevaLa avidyAne pracAra che. duHkhanAM parama kAraNa hiMsA, jUTha, anIti, vyabhicAra ke parigraDa Adi
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ avidyAno pracAra kiyAo e kevaLa duHkharUpa ja che ema nathI, paraMtu duHkhanAM parama nimitta che. hiMsA jUTha, anIti Adi duHkha che ke sukha ? ane te duHkhanAM nimitta che ke sukhanAM? e prakAranA praznane buddhimAne samakSa avakAza ja nathI. jagatano koI paNa mAnavI hiMsA, jUTha, anIti Adi kAryo ne duHkharUpa na mAnate hoya, evuM che ja naDi: paraMtu Astika ane nAstimAM aMtara eTaluM ja che ke, nAstika AtmA jyAre potAno koI paDe, pitAne kaI Thage, pitAnA pratye keI anItibharyo vartAva rAkhe, tyAre ja mAtra sAmAne duHkha ApanAra ane pApI mAne che. - Astika AtmA te jevI rIte pitAne duHkha ApanAra, chetaranAra ke vizvAsaghAta karanArane pApI ane duTa mAne che, tevI ja rIte pote paNa je je AtmAone pIDe che, duHkha de che ke Thage che, tene paNa pA5 ane gunha mAne che, ane tevA pApa ane gunhAonuM mAThuM phaLa pitAne paNa jogavavuM paDaze ema svIkAre che, hiMsA Adi ghora pApa potAnA pratye kaI Acare, tyAre tene pApa mAnavAM, ane pite bIjA pratye Acare tyAre tene pApa na mAnavAM A prakArane ghera anyAya karmasattA jevI nyAyI sattA calAvI le, e zuM saMbhavita che?
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 AstikatAnA Adarza 'sattA paraMtu duHkhanI vAta che ke nAstika AtmAe kasattA jevI koI sattA A jagatamAM astitva dharAve che, e mAnavA ja taiyArI nathI. hiM sAdika pApe peAtAne jyAre duHkharUpa che ane peAtAnI pratye tene AcaranArA sa` prakAranI zikSAne pAtra che, evuM mAnanAra AtmA paNa te ja kriyAo jyAre pAte bIjA pratye Acare, tyAre tenu phaLa ke tenI zikSA nathI evuM mAnavAnI dhRSTatA kare, tenA jevA ajJAna, avivekI ke dayApAtra bIjo kANu hoI zake? tattvajJAnI ciMtA evI ja rIte nAstika AtmAnI matima datAnA udAharaNA A jagatamAM eTalA vipula pramANamAM che ke tattvajJa puruSAne temanA jevA dayApAtra, AtmAe anya kAI najare caDhayA nathI. pAmara ane dIna potAnI ajJAna ane vivekazUnya mAnyatAonA pratApe nAstika anele AtmA, A manuSyajIvanamAM ekalA pApaneA sacaya kare che. e pApanA bhArathI bhAre thayelA te AtmA, jIvana pUruM thayA bAda kAramA duHkhane bhAga thaI paDe che. te vakhate enA khacavA mATe enI pAse kAi sAdhana heAtuM nI tattvajJa puruSa! A badhI vastusthiti jANutA heAvAthI jagatanA nAstika AtmAAne sauthI adhika dayAnI najare jue che.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ avidyAnA pracAra 13 nAstike matanA pracAra nAstika matane pracAra, e jagatanA jIve mATe jokhamarUpa bAbata che, e vastu Aje sArA gaNAtA mANasA paNa visaravA lAgyA che. enA pratApe jagatamAM matanA pracAra adhika vegavata banyA che. cepI rAganI jema ghera-ghera Aje nAstika-matanA vAyu praveza pAmI rahyo che. lagabhaga badhA ene ja bhaNe che ane ene ja vakhANe che. enA phelAvAthI thatI temaja thanArI hAnInI vAta bhAgye ja kayAMka sAMbhaLavA maLe che. temaja paristhiti paNa evI kathaLI che ke koi vAta karavA mAge te tene sAMbhaLavA jeTalI paNa dhIraja, phurasada ke darakAra paNa rahI nathI. nAstikatAnI bhISaNatA nAstikatAnA pracAra mATe duniyAmAM bhAre prayatna thaI rahyA che, e ja eka kAraNe nAstikano pracAra adhika vega pakaDatA jAya che, ema paNa ekAMta nathI. jeTalA jorathI Aje nAstikano pracAra thaI rahyo che. tenA karatAM aneka gaNA adhika vegathI AstikatAnA pracAra karavAmAM Ave, te paNa nAstikatA jeTale AstikatAno pracAra thavA te zakaya nathI. e bhUlavA jevu' nathI ke nAstikatA e eka prakArano cepa che ane AstikatA e eka prakAranuM auSadha che.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 AstikatAno Adarza che. cepano pracAra svayaM paNa thaI zake che auSadhano pracAra prayatnasAdhya che. vagara prayatna nAstikatAno pracAra zakaya che, jyAre AstikatAno pracAra, prayatna eTale paNa phaLe e niyama nathI. nAstikatAnuM utpattisthAna viSayalaMpaTatA che. jagatanuM pratyeka prANI viSayalaMpaTatAne AdhIna che. pitAnI viSayalaMpaTatAnA kAraNe jagatanA jIvone nAstika mArga eTale pasaMda paDe che, teTale astika-mAga kadI paNa pasaMda paDatuM nathI eTalA ja mATe vahyA purUSoe nAstika AtmAono saMsarga dUrathI tyajavA yogya che, evuM bhArapUrvaka jaNAvyuM che. nAstikanuM priyasUtra nAstika matano prabhAva kumaLI vayanAM bALakethI mAMDI, vidvAnamAM vidvAna gaNAtA varga upara paNa jhaDapathI phelAI javAnuM kaI paNa kAraNa hoya che te viSayalaMpaTatAne poSanAruM nAstikanuM nIcenuM priya sUtra che. tawifka yAtanAtrA, saMghano momavazvanA ' nAstikonuM A parama priya sUtra che. jagatamAM tapa ane saMyama nakAmAM che, evuM nirbhika zikSaNa ApavA mATe nAstika mata samAna keI zALA nathI. tapa ane saMyamane nirbhayapaNe binajarUrI jAhera karavAnuM che keIe paNa bIDuM jhaDapyuM hoya te te nAstika
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ avidyAno pracAra 15 mate jhaDapyuM che, nAstika mata sivAya koI paNa mata tapa ane saMyamane nirarthaka kahevAnI hiMmata karI zake tema nathI. e ja kAraNe Aje nAstika mata jagatanA moTA bhAgane bIjA badhA mate karatAM adhika rUcikara banI gaye che. jarjarita kille eka nAstika-matane cheDI pratyeka matavALAo AtmA, paraleka, punarjanma Adi padArthone koIne koI svarUpe mAnatA hovAthI, pitAnA anuyAyIone eka yA bIjA prakAre tapa ane saMyamanuM AcaraNa karavA mATe preraNA prANIonI anAdikAlIna svAbhAvika viSayalaMpaTatA e preraNAnI ADe Ave che. nAstika-matane sahuvAsa e viSayalaMpaTatAne uzkere che. e kAraNe nAstika-matano saMsarga ajANatAM paNa na thaI jAya. enI sAvadhAnI rAkhavA dareka matavALA pharamAve che. e sAvadhAnI pratye jeTalI bedarakArI-teTaluM AtmAnuM patana, ema bhArapUrvaka upadeze che. e pharamAnone ane upadezone prajA jyA sudhI vaphAdAra rahI, tyAM sudhI nAstikamata game teTale mehaka hovA chatAM, tene cepa prajA upara lAgI zakyuM nathI. nAstika-matanA joradAra pracArakAryo Aje e upadeza ane pharamAno upara lokone paga mUkatA karI dIdhA che.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 AstikatAne Adeza ethI surakSita prajA arakSita banI gaI che. hitakara pharamAno upara eka vakhata paga mUkI devA rUpa patana vahAryA pachI, tenA tarapha pUrvavat bahumAna dAkhavavA mATenA prayAso moTe bhAge niSphaLa jAya che. - nAstikatAnA pracAra sAme rakSaNa karavAno majabUtamAM majabUta kile teno saMsarga tyajavAno hato. te Aje jarjarita banI gayuM che. jyAM sudhI e kile pharI sudaDha na bane, tyAM sudhI nAstika-matanA cepathI prajAne sarvathA surakSita rAkhavAnuM kArya sAdhI zAya tema nathI. jJAnIonuM maMtavya tapa ane saMyama e nirarthaka yAtanA ane vaMcanA che, evuM zIkhavanAra nAstika-mata jagatanA moTA bhAgane pasaMda AvI game che. enuM kAraNa AjanA javAnI buddhimatA nathI, paNa viSayalaMpaTatA che. keI kALe buddhimattA nAstikatAnI tarapheNamAM UbhI rahI nathI ane UbhI rahI zake tema paNa nathI.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. eka vivekanA abhAve * pramANa vagaranA vAda duniyAmAM aneka evA matA pracalita che ke, jenI pAchaLa te matAnA siddhAMtAne satya sAbita karavA te-te matavALAe pAse keTalAMka pramANeA hAya che. paraMtu te sa matAmAM nAstika mata, e evA prakAranA mata che ke, je sathA pramANazUnya che. peAtAnA matane paNa mata ke duna tarIke sthApana karavA mATe pratyakSa pramANa tene mAnya che, eveA dekhAva jarUra karavA paDayA che; paraMtu tene e dekhAva eTale badhA pAkaLa che ke vicakSaNa puruSA pAse te TakI zake tema nathI. pratyakSa pramANathI siddha evI ghaNI vastuo che ke, jeneA svIkAra karavA jatAM nAstika-matavAdIone peAtAnA siddhAMtAnA tyAga karavA paDe tema che. pratyakSa paNa tene teTalu ja mAnya che jeTaluM tene IndriyapeASaNamAM sahAyaka hAya. pAMce indriyAnA bhAge yathecchapaNe bhegavI zakAya eja nAstikamatanuM lakSya che. e dhyeyanI ADe AvanAra . 2
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 AstikatAno Adarza koI paNa vastu, cAhe te pratyakSa pramANathI siddha thanArI heya, te paNa tene mAnavA te taiyAra nathI. AtmA Adi aneka padArtho evA che ke, saMvedana pratyakSa pramANathI siddha hovA chatAM paNa, nAstikamatavALa pitAnI bhegalAlasAnA kAraNe tene tiraskAra kare che. eTalA ja mATe nAstikavAda e pramANa zUnyavAda che. * kevaLa bhogane artha : pratyakSa pramANathI siddha thanArI saghaLI vastuo nAstikamatane mAnya nathI e vAta sArI rIte khyAlamAM hovAthI darzanazAsavettAoe nAstikamatanI vyutpatti anya rIte paNa karI che. kalikAlasarvajJa AcArya bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAja svaracita pajJa "abhidhAna cintAmaNi nAmamALAmAM nAstika zabdanI vyutpatti karatAM pharamAve che ke, "nAhita puE Trifmati matAti nAhita :" arthAt ahIM vyutpattikAra ema nathI samajAvatA ke, pratyakSa sivAya anya koI pramANe nathI, evI mati jenI hoya te nAstika, paraMtu ema kahe che ke, "puNya ane pApa, upalakSaNathI AtmA ane paraloka, sadgati ane durgati Adi padArtho nathI, evI jenI mati hoya te nAstika.' A artha barAbara saMgata thAya che. kAraNa ke nAstikane pitAnAM aihika bhoga-sukhane bAdhaka jema pakSa vagere pramANe mAnavAM nathI, tema pratyakSa pramANe paNa mAnavAM
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka vivekanA abhAve 19 nathI. tevIja rIte peAtAnAM aihika sukhAne sAdhaka pratyakSa pramANeA mAnavAM che, temaja anumAnAdi pakSa pramANe paNa mAnavAM che. arthAt tenuM dhyeya pramANu-apramANa upara nathI, paraMtu managamatAM lega-sukhAne bhegavavA upara che. O jayAre anya danakArAnu dhyeya tenAthI viparIta che. bhAga-sukhanI ADe AvatuM pramANa temane tyAjya nathI, paNa mAnya che. ane te pramANanI ADe AvatAM legasukhA temane tyAjaya che. arthAt nAstikamata, e bhegane aA che kintu satyaneA athI nathI. * amAruM lakSya * satya karatAM paNa bhAganI kiMmata adhika AMkavAnA kAraNe ja nAstikamata vidvAneAmAM apriya thaI paDayA che. paraMtu vidvAneAmAM nAstika mata jeTale apriya che, teTale ja te AjanI duniyAmAM priya thaI paDayA che. eTalA ja mATe jJAnI bhagava Mtene kahevu paDe che ke, A jamAneA jJAnaneA nathI, paraMtu ajJAnaneA che. vidyAne nathI, paNa avidyAneA che. sadAcAranA nathI, kintu anAcAranA che. vartamAna jamAnA mATe tattvavettAe taraphathI apAtAM A vizeSaNA je kaI AtmAne khU McatAM hoya te AtmAne ame bhAgyavAna mAnIe chIe. Aje evA ghaNA AtmAe che ke, jeo A jamA
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 AstikatAne Adarza nAmAM jJAnane badale ajJAnane, vidyAne badale avivAno ane sadAcArane badale anAcArano pracAra thaI ra hovA chatAM, jANatAM ke ajANatAM tene jJAnane, vidyAno ane sabhya AcaraNane pracAra mAnI rahyA che. evA AmAenI bhrAti nAza pAme ane satya jJAna, satya vidyA ane satya AcaraNa zuM che, tene khyAla Ave, te layapUrvakanuM A lakhANa che. vartamAna jamAnAnA yathArtha nirUpaNa dvArA, jJAna, vidyA ane sadAcAranA atha AtmAone, jamAnAnI lapasaNI mahakatA temaja AkarSakatA tarapha khecAI jatA ugArI levAnuM amAruM lakSya che. * buddhine droha bAhya suMdaratA-mehakatAnI pAchaLa pAgala bananArAonI hAlata kevI dayAmaNuM banI jAya che, e A duniyAnA anubhavIonI jANa bahAra nathI. divAnI jhaLahaLatI tathI AkarSAIne temAM jhaMpalAvatAM pataMgiyuM tatkALa pitAnA prANa I bese che te koNa nathI jANatuM! pataMgiyuM cAra IndriyavALu hovAthI asaMsI prANI che, tethI te bhaviSyanI Apattino vicAra nathI karI zakatuM -ema mAnI laIe, paNa manuSya te saMjJI paMcendriya che, bhaviSyanI Apattino vicAra karavAnI zaktivALe che, tema chatAM paNa gaNikAnA ke parastrInA bAhya rUpa ke alaMkAranA bAhya caLakATamAM aMjAI jaIne te paNa
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka vivekanA abhAve pataMgiyAnI jema temAM jhaMpalAvI de che. e rIte je kaI AtmA, khAdya mehakatA ke suMdaratA joine peAtAnA bhaviSyanA khyAla karyA vinA ja tenA upara mehi pAme che, te AtmA thADA vakhatamAM ja peAtAne sarvanAza neAtare che, emAM leza mAtra sa Mdeha nathI. 21 buddhimAna prANI mATe bhaviSya e mukhya vastu che. vartamAnanI meAhakatA bhaviSyanI pAyamAlI bhUlAvI de te te buddhimattAnuM lakSaNa nathI, paraMtu ajJAnatA che. jenAthI nija bhaviSyanI pAyamAlI thatI hAya, tevI vartamAnanI mAhakanA upara-uparathI suMdara dekhAtI hAvA chatAM bhItarathI bhayaMkara che, pAkanA phaLa jevI che. AvI jenI samaja che, te mAnavI vivekI temaja buddhimAna che. saMjJI ane asadImAM je pAyAne koI phera paData hAya te te e che ke asanI AtmAe kevaLa vartemAnakALanA nirvAhanI ciMtA kare che, jyAre sa'nI AtmAe vartamAnanI sAtheAsAtha bhUta ane bhaviSyanA pazu vicAra kare che. bhUta ane bhaviSyane vicAra nahi karanAra,. jema sacetana chatAM asadI che, tema vartamAnakALanA sukhanI khAtara bhaviSyanAM sukheranI ghera kheAdanArA buddhimAna heAvA chatAM buddhihIna che. kahevAne bhAvAtha e che ke, bAhya mAhakatA ane sukrUratA AkaSa ka hAvA chatAM, tenA AkarSaNamAM paDI
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAnA Adeza AMtarika ane yathArtha jIvananA vinAza karI nAkhave, e puNyathI maLelI buddhinA droha karavA barAbara che. * AstikA sAme prazna 22 'avidyA e nAstika--matanu' khIja che' e pratipAdana upara keAi bhaNelA mANasane zaMkA thaze ke, 'AjanI vidyAne tame avidyA kema kaDo che ?" A za kA vyAjabI gaNAya. kAraNa ke koIpaNa vastunu jJAna meLavavu' enu' nAma vidyA che. ane evI vidyA A jamAnAmAM khUba khUba phelAve! pAmI che. jema ke Ajane vijJAnavAda ane rasAyaNavA, reDIe ane vAyaralesa, TeliphAna ane TelIgrAphI, relve ane meTara, ereplena ane sabamarIna, sTImara ane kaeNjhara, AMtarakhaMDIya prakSepaNAntrA ane hAIDrAjana emma, durabIna ane sUkSmadaza ka yatrA, khelatAM cacitra vagere. vinA vidyAe AmAMnI eka paNa zeSa thavI zakaya nathI. evI hantare zeAdheA thaI cUkI ane sekaDA navI thatI jAya che, tema chatAM A jamAnA vidyAneA nathI, ema mAnavuM e pratyakSa pramANane apalApa karavA samAna che. eja kAraNe vartamAna zikSaNa pAmelAo paikInA keTalAka kahe che ke, 'duniyAnI ATaATalI zeAdhAne paNa tame vidyA kahevA taiyAra na ho ane kevaLa dharmasthAna ke gharanA khUNAmAM besI rahIne jUnA jamAnAmAM lakhAelAM tenAM te pustakeAne va!raMvAra vAMcI, samaya nakAme arabAda karavera
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka vivekanA abhAve 23 tene ja je tame vidyA kahetA ho, to tevI vidyA svIkAravA mATe ame tatparatA na dAkhavIe-emAM khoTuM zuM che ? Aja sudhI amArI ajJAna dazAne lAbha laIne tame jema kahyuM tema ame karyuM, paraMtu have vartamAna duniyAe amArI AMkha khUlI nAkhI che, tethI jhaDapathI pragati karI rahelA jamAnAmAM Aja sudhI ame jeTalA pAchaLa paDI gayA chIe, teTalA ja vegathI AgaLa vadhavA mATe jUnA jamAnAnI zAstrIya vAto upara have ame dhyAna ApavA taiyAra nathI." * vivekane A bhAva * A rIte vartamAna jamAnAnI vidyAne pakSa karanArA AtmAo cheka ja ajJAna che agara duSTa AzayavALA che, ema ApaNe na kahI zakIe. pragatinI dAjha vinA, unnatinI dhagaza vinA agara amuka prakAranA jJAna vinA ATalA vicAro AvavA e zakya nathI. A prakAranA vicAre jeone AvatA hoya teo potAnI temaja samAjanI unnatinA atha che, eTaluM ja nahi paNa ApaNe have vadhu pachAta na paDI jaIe, tenI pUrepUrI kALajIvALA paNa che. A jAtanI kALajI ane A jAtanuM athANuM avazya vakhANavA. lAyaka che. paraMtu A bAbatamAM khAsa beMdhapAtra muddo e che ke, ekalI dhagaza ke ekalI kALajIthI kaMIpaNa kArya siddha
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 AstikatAne Adarza thatuM nathI. dhagaza ane kALajInI pAchaLa eka evA prakAranI zaktinI AvazyakatA rahe che, ke je na hoya te saghaLI dhagaza ane kALajI unmArge vaparAI jAya. e zaktinuM nAma che viveka ane e vivekano Aje mahaddaaMze abhAva dekhAya che. eka vivekanA abhAve Aje aneka uchaLatA lohIvALAonI amUlya zaktio pratyAghAtI kAryomAM vaparAI rahI che. je zaktiono sadupayega dhAryuM kArya ApavA samartha hato, te ja zakitaono upayoga Aje bhISaNa akAryomAM thaI rahyo che. - : F
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjanA vijJAnavAda viveka e AtmAne guNu che. jaDamAM e guNa hotA nathI. sArU' ane kheATu, enu pRthakkaraNa karavu e vivekane AdhIna che. hitakara, ane ahitakara, e tenI parIkSa karI hitane svIkAra karave ane ahitane! tyAga karavA e vivekanuM kAryAM che. 4 jaDavAdane AMdhaLe! pracAra, e vivekaguNane vinAzaka che. eTalA mATe 'jaDa zuM? ane caitanya zu ?" ene vicAra karyA vinA vivekanI prApti thavI zakaya nathI. jee kevaLa jaDamAM ja Asakita rAkhIne, jaDanI unnatimAM ja peAtAnI unnati samaje che, tee vivekaguNathI khUba vegaLA che. jaDanI pUjAne cA jAnI AsakiMtane artha ahIM e che je, acetana padArthAnA bhinna-bhinna prakAranA AviSkArA joine harSita thAya ane Ana mAne.' A duniyA, jaDa ane cetana e e prakAranA padArthonuM sagrahasthAna che.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAno Adarza jene rUpa, rasa, gaMdha, paza ane zabda che, te jaDa kahevAya che. jene rUpa nathI, rasa nathI, gaMdha nathI, paza nathI ane zabda nathI, ki tu jJAna che, buddhi che, sukha-duHkhane anubhava che, te cetana kahevAya che. saMsArIonuM caitanya jaDanI sAthe evI rIte bhaLI gayeluM hoya che ke, jaDanI sahAya vinA rahI paNa zakatuM nathI ane pragaTa paNa thaI zakatuM nathI. enuM e ja eka kAraNa che ke, "saMsArastha jI maitanyasvarUpavALA hovA chatAM jaDane cAhe che, jaDanI prAptimAM AnaMda mAne che ane jaDanA viyegamAM duHkha anubhave che." jaDanI sAthe A rIte ekameka thaI gaeluM caitanya, e atyAre jaDane ja eka pitAno AdhAra mAne che. A jAtanI jaDanI parAdhInatA e ja maitanyanA vivekaguNane vinAza karavA mATe prabaLa nimitta che. * jaDa-cetananuM pRthakkaraNa : cetana ane jaDa e AsapAsamAM ekameka jevA thaIne rahelA hovA chatAM, jaDa te jaDa che, cetana te cetana che. jema dUdha ane pANI, tuM ane agni, vAyu ane jaLa e padArtho bhinna bhinna hovA chatAM, parasparamAM maLI jAya che te pachI, tenI bhinnatA anubhavavI muzkela paDe che, tema cetana ane jaDa e baMne parasparamAM maLI jatAM, beunI bhinnatA kaLavAmAM muzkelI paDe che. te paNa
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjanA vijJAnavAda haMsanI cAMca jema dUdha ane pANIne adyaga karI zake che, jaLanA chaMTakAva leADhA ane agninA viyeAga karAvI Ape che ane prayAgazALAmAMnA prayAga vAyu ane jaLanu pRthakkaraNa karI Ape che, tema ceAga dvArA cetana ane jaDa, e e svataMtra drabyAne alaga karI zakAya che. eTalu ja nahi paNa e enA saMcAga vakhate paNa cetana ane jaDa pAtapeAtAnAM bhinna lakSaNA dvArA peAtAnA bheda spaSTa darzAvI Ape che. 27 sukha-duHkhane anubhava jaDa nahi paNa cetana karI zake che. jaDane sukha-duHkhanI lAgaNI thatI nathI ane cetanane te thAya che, e vAta siddha karavI paDe tema nathI. paraMtu darekane svAnubhava-siddha che. zarIra upara thaelA prahAra ke zarIrane paherAvelA hAra, e sukha-duHkhanA anubhavamAM nimitta bane che. ane zarIrathI dUra rahelA jaDa padArtho upara caDhAvele hAra ke kareleA prahAra, tene sukha-duHkhane lezamAtra anubhava karA vanAra thatA nathI. ethI e siddha thAya che ke, 'sukha-duHkhanA anubhava karanAra kAI padmA zarIramAM ja rahelA che paNa zarIranI bahAra nathI.' e padmAnuM nAma cetana che. ane vata mAna avasthAmAM te acetana evA karmAMnA baMdhanathI kha'dhAele che. * AstikavAdIonA prazna * vamAna jagata sAme AstikavAdIene prazna che ke,
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 AstikatAne Adarza tame zedha-khoLenI je hAramALAo joI-joIne khuzI thAo che, te zedhaLonI hAramALAomAM caitanyatattvano vikAsa thaI rahyo che ke jaDa tatvano ?" tAra ke TeliphonathI moha pAmanArA relve, meTara ke havAIjahAje joIne harakhAnArA, sinemAo ane TokIjho joIne rAcI janArA keIe kaDI eTale vicAra karyo che ke, "A badhA AviSkAre jaDanA che ke cetanA" ane je te badhAja emananA nahi, kintu jaDanA ja AviSkAre che, to tevA AviSkAre A jagatamAM karoDonI saMkhyAmAM paNa pragaTa thaI jAya, to paNa tenAthI cetanane koIpaNa jAtane phAyado thavAno nathI. cetanano phAyado jaDa padArthonA vividha AkAra prakAranA pragaTIkaraNamAM nathI, paNa sukhanA ane jJAnanA AvirbhAvamAM che. hajAre acetana padArtho, cetananA sukha ke jJAnamAM vadhAre karI Ape, e svane zakaya nathI. sukha ke jJAnanI vRddhi mATe, jaDanI pAchaLa prayatna karanArAo, mAkhaNa mATe pANe vAvanArA jevA gaNAya mAkhaNa mATe chAza valavavI paDe, paNa nahi; tema yathArtha sukha ane jJAna mATe AtmAne DhaDhaLavo paDe, jaDane nahi. kahevAtA vijJAne AtmAnA haitanyaguNanA vikAsanI ADe jaDanI evI jhAkajhamALa ubhI karI dIdhI che ke leko mArga cUkIne jaDanI pUjA mATe paDApaDI karatA thaI gayA che.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 Ajano vijJAnavAda * vijJAnavAdanI asara * jaDanI pUjA pUvaeN nahotI ema nahi; kAraNa ke jagatamAM nAstikavAdanI hayAti pUrve nahotI ane pachI thaI ema nathI, kinta jagatanI sAthosAtha tenI hayAti paNa hatI ane che. paNa te maryAdita hatI. nAstikavAdane anusaranArA mANase, sajajana puru nI adaba jALavatA, temanI sAme UMcA meMe jotAM paNa zaramAtA. - jyAre Aje kahevAtA vijJAnavAdathI, zuM adhama ke zuM uttama te jANI zakAya tema nathI, kAraNa ke lagabhaga sarvatra nAstikavAdanuM sAmrAjya pravarte che. Ajane kahevAto vijJAnavAda e enA kharA arthamAM jaDavAda hovAthI, ene anusaranArA paNa adhikAMze jaDa banyA che. teo nAstika banavAmAM nAnama samajatA nathI, paNa gaurava samaje che temaja A janma sivAya anya janmano vicAra karavAnuM binajarUrI mAne che. A sthiti vijJAnavAdanI asarathI pedA thaI che ema koI paNa taTastha vicArakane kabUla karavuM paDe tema che. anyathA, A bhAratavarSanI prajA, paralekanA vicAra rahita bane, e vAta mAnyAmAM na Ave tevI che. je bhUmi para, paralekanI khAtara A lekanI mahAna riddhisiddhione paNa Thokare mAranArA aneka mahApuruSe thaI gayA, te bhUmi para A lekanA kahevAtA rAjayanI khAtara, dharmane Thekare mAranArA pedA thAya e lagabhaga
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 AstikatAno Adarza azakaya che. AvI azakayaprAyaH ghaTanAne paNa zakya banAvanAra koI hoya, te te kahevAtA vijJAnavAdano vyAmoha che, AMdhaLuM anusaraNa temaja anukaraNa che. e vijJAnavAdanA cepathI na bacAya tyAM sudhI nAstikavAdanA cepathI bacavuM te azakya che. cepI roga phelAI gayA pachI sahelAIthI aMkuzamAM nathI AvatuM, tema nAstikavAda paNa ajJAna jagatamAM eka vakhata phelAI gayA pachI tene aTakAvavAnuM kAma khUba ja agharuM che.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ upakAraka caitanyavAda * sukha e zuM che ? " vicArakanI sAme, "sukha e zuM vastu che ? e eka gahana prazna che. e praznanA nirNaya upara ja prANaonI saghaLI pravRttiono AdhAra che. sukha mATe sahu koI talase che, paNa sahanI pravRtti bhinna-bhinna che, tethI "sukha kone kahevAya? ene nirNaya sahana eka nathI, ema nakakI thAya che. A duniyAmAM sukha mATenI kalpanA kaI eka nathI, kintu agaNita che. pratyeka AtmAnI sukhanI kalpanA judI che, eTaluM ja nahi paraMtu ekaja AmAnI sukhaviSayaka kalpanA aneka che. jeTalA sago phare che teTalI sukhanI kahapanA paNa phare che. | nidhananA sukhanI kalpanA dhananI prAptimAM che. bhUkhyAnA sukhanI kalapanA bhejanamAM che, regIne sukhanI kalpanA ArogyamAM che ane nirogIne sukhanI kapanA ArogyanA bhegamAM che.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32. AstikatAno Adarza A rIte pratyeka AtmAnI sukha mATenI kalapanAo bhinna-bhinna che, eTaluM ja nahi, paNa pratyeka avasthAomAM eka ja AtmAnI te kapanAo badalAtI jAya che. A sthitimAM "sukha e zuM che ? e vastune eka ja abhiprAya nakakI kare e atyaMta kaThina kArya che. * upakAra mATe jarUrI sukha e zuM che ? eno nirNaya karavAnuM kAma me teTaluM kaThina hoya, te paNa ene nirNaya karyA sivAya ja koI paNa prakAranI pravRtti karavI, e buddhimAnone saMmata nathI e nirNaya upara ja buddhinuM phaLa avalaMbeluM che. jJAnI puruSe pharamAve che ke, je AtmAe buddhi maLavA chatAM teno upaga tattvane nirNaya karavA mATe karatA nathI; teo buddhihIna pazuo karatAM caDhiyAtA nathI. " vagheH 4 ttattvavivAra ra ! " buddhinuM phaLa taravanI vicAraNA che; ane e jJAnIene prasiddha sadupadeza che. sukha mATenI jeTalI kalpanAo A duniyAmAM pracalita che, te yathArtha che ke ayathArtha, e samajavA mATe je AtmA potAnI buddhine upaga karato nathI, te taravajJonI daSTie prazaMsApAtra nathI. ane tenuM kAraNa e che ke sukhano yathArtha nirNaya karyA sivAya sAcI pravRtti thaI zakatI nathI.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ upakAraka caitanyavAda - sAcI ane sva.52 hitakara pravRtti karavA mATe ane te sivAyanI pravRttio choDavA mATe, sukhanA yathArtha nirNaya sivAya bIjo koI AdhAra nathI. jeo "sukha kone kahevAya ? ene vAstavika nirNaya karavAnI upekSA seve che, teo koI paNa kALe potAnA jIvana dvArA sva-para upakAraka thaI zakatA nathI. jIvanane sva.para upakAra banAvavAnI abhilASAvALA pratyeka AmAnI e prathama pharaja che ke, teNe sukha kene kahevAya? e nirNaya sauthI prathama karI, pachI ja kAI paNa pravRttimAM joDAvuM joIe. jeo e prakAranA koI paNa nirNaya upara AvyA pahelAM ja parepakArAdi karavA pravRtta thAya che, teo parano ke svano upakAra sAdhavAne badale, kevaLa apakArane ja siddha kare che. * upakAranI bhAvanA ja sva-parane apakAraka na banI javAya, e khAtara sukhane yathArtha nirNaya prathama Avazyaka che. paropakAra karavAnA AvezamAM jeo ATale paNa nirNaya karavA bhatA nathI, teo popakAranA nAme ja parane upaghAta karanArA thAya, emAM leza mAtra Azcarya nathI. sAcA papakArarata mahApuruSe pitAnI koI paNa pravRtinI zarUAtamAM ja A jAtano vicAra kare che ke, mArI pravRttithI upakAra thavA saMbhave che ke apakAra ? je apakAra thavAno saMbhava che te te pravRtti jagatane
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ AritakatAnA Adarza game teTI priya hAya, te paNa te mAre kalpe nahi." A jAtane vicAra karanArA eka vakhata jagatane apriya paNa bane che, te sAcA upakAranA athI tee, jagatane priya banavAnI khAtara upakAranA mArgane kadI grahaNa karatA nathI. kahevAtA vijJAnavAda ane sAcA vijJAnavAdamAM Aja meTu aMtara che. Adhunika vijJAnavAdamAM upakAra-apakAranI vicAraNAne sthAna ja nathI. 'jagatane apakAraka hAya tevI pravRttie jagatane game teTalI AkarSIka hoya te paNa na ja karavI,' e vicAra vartamAna vijJAnavAdamAM che ja nahi, vata mAnavAdanu* dhyeya upakAranI siddhi mATenu nathI, paNa svAnI siddha mATenu che, e vAta koI paNa vicArakane samAyA sivAya rahe tema nathI. 34 jo upakAranI siddhinuM dhyeya paNa temAM heta, te ATalA vipula pramANamAM 5 cendriya prANIe ane manuSye suddhAMno saMhAra karanAra zeAdhA thaI heta nahiM. eleApathI ( hisra davAe ) ane kemisTrI ( rAsAyaNika zeAdheA ) TorapIDA ane mazInagano, jherI gesa ane pAuDara e vagere vastue bhale navI zeAdhANI hAya, teA paNa tenI pAchaLa jagata upara upakAra karavAnI leza mAtra bhAvanA hAya, e sa Mbhivata nathI. * bhAgecchAnI pUti * kevaLa sahAka vastuenI zeAdhA pAchaLa ja svArthanI
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ upakAraka maitanyavAda 35 bhAvanA rahelI che ane bIjuM zuM pAchaLa te nathI, ema paNa nathI. relagADa, havAIjahAja, vAyaralesa seTa, kemerA, reDIA moTara ane mazIne Adi vastuo ke je manuSyanA sukha ane temanI sagavaDa khAtara zodhavAmAM AvI che ema kahevAya che, tenI pAchaLa paNa upakAranI bhAvanA rahelI che, ema siddha karI zakAya tema nathI. jeTalA navIna zeAdhako che ane jeTalA temanA sahA. cako che, te badhA potAnA keIne svArthanI siddhimAM ja ramatA hoya che. koIne koI dhanane svArtha che te koIne rAjyana, keIne nAmanAno svArtha che keAIne kAmanAne ane koIne bhegane svArtha che. vartamAna vijJAnavAdanI pAchaLa paDelA pratyekane kaI ne koI prakArane aihika svArtha vaLagele ja che. aihika svArtha sivAya ja vijJAnavAdamAM mAnanArI paropakArI vyaktionI zodha, vijJAnavAdIomAMthI karavA mAgIe, te temAM nirAza thavuM paDe tema che. tenuM kAraNa e che ke, je koIe emAM jhaMpalAvyuM che ane jeo jhaMpalAve che teo sAcA sukhano viveka karI zakavA jeTalI hade pahocI zakayA nathI. IndriyonA piSaNane ja jyAM sAcuM sukha mAnI levAyuM hoya, tyAM manuSyanAM sukha ane temanI sagavaDanA nAme sArAM rUpa, sArA rasa, sArA gaMdha, sArA sparza ane sArA zabda bhegavavAnAM sAdhane rajeraja UbhA thatAM
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 AstikatAne Adarza jAya, emAM navAI nathI. sArA rUpe jovA mATe nATaka-sinemAo, sArA raso bhegavavA mATe hoTala ane resToranTa, sArI sugaMdha levA mATe bagIcAo, sArA sparza anubhavavA mATe aneka prakAranI hojhIarI temaja pharnicara tathA sArA zabda sAMbhaLavA mATe rekoDe ane reDIo ubharAtA jAya che. AjanA jamAnAnA A jAtanA badhA AvirbhAve, vyApAra Adi aihika svArthonI ane bhogecchAonI prati mATe thaI rahyA hovA chatAM tene manuSyajAtinA sukha temaja sagavaDonI khAtara ubhA karavAmAM Ave che, ema kahevuM te nitAMta asatya che. * viveka anya zuM che ema chatAM vijJAnanI keTalIka zA mATe ema kahI zakAya tema che ke, te manuSyajAtinAM duHkhe ane dardIne ochA karavA mATe thaI che ane thaI rahI che. chatAM te zeThethI paNa manuSyanAM duHkha ke dardo ochAM thayAM nathI, paNa vadhe ja jAya che, e paNa eka AzcaryanI ghaTanA che. manuSyanAM zArIrika ane mAnasika dardo ocho karavA mATe zedhAelI davAo ane kherA, resa ane ramato, kasarata ane kustI para vivekazUnya hovAnA kAraNe manuSyane ArAma ke zAnti ApavAmAM niSphaLa nIvaDela che. jenI pAchaLa yAvat paMcendriya prANIonI paNa rakSA nathI, kintu saMhAra che, te pravRttio mAnavadayAnA nAme
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ upakAraka maitanyavAda 39 paNa karavAmAM AvatI hoya, to paNa te adharma che ane jyAM adharma che, tyAM sukha nathI. adhama tyAM duHkha ane dhama tyAM sukha che. jyAM dharma nathI tyAM sukha nathI ane jayAM sukha nathI tyAM dharma nathI. A prakAranI sukha ane dharmanI vyApti samajavA pahelAM, ahIM eTaluM ja vicAravuM jarUrI che ke, vartamAna vijJAnavAdanI kahevAtI saghaLI zeThe jagatanA upakAra mATe zedhAelI che ke saha-sahunA svArthanI siddhi mATe che ? e zeAdhemAMnI keTalIka dhana ane rAjyanI lolupatAthI thaI che, keTalIka vyApAra ane vANijyanA lebhathI thayelI che tathA keTalIka Indriya ane tenI vAsanAonI tRpti mATe thayelI che. je keTalIka dayAnA nAme oLakhAya che, te paNa vivekazUnya hovAthI dayAnA pracAranA badale hiMsAne ja phelAve karAvIne, pariNAme te manuSyajAtine adhamAdhama banAvanAra che. sA cA upakArI A prakAranI paristhiti sukhaviSayaka ghora ajJAnane AbhArI che. ApaNe jene sAco vijJAnavAda kahe che, tenA zodhakoe sauthI prathama prayatna sukhaviSayaka jJAna saMpAdana karavA ane karAvavA mATe karyo che. kAraNa ke tenA sivAya upakAranA nAme ja apakAra thavAno pUrepUre saMbhava che.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAno Adarza upakAra paNa te ja sAce manAya che ke je ekAMtika ane AtyAMtika hoya; ekAMtika eTale je duHkhathI mizrita na hoya, paNa nirbheLa hoya; AtyaMtika eTale je maLyA pachI kAMI meLavavAnuM bAkI na rahetuM hoya. te sivAyanA upakAre bheLaseLavALA (anekAntika) ane UNA (anAtyAMtika) hovAthI, tenI gaNanA tAtvika upakAra tarIke thaI zakatI nathI. viSapabheganAM sAdhane ane tene siddha karAvI ApanAra lamI Adi prApta karavAnA upAyo ekatika ane AtyaMtika upakArane karanArA nathI. e ja kAraNasara jJAnI puruSoe enI upekSA karI che. jJAnIonI e upekSA jJAnajanya che, tethI tenI (jJAnIonA te kAryanI upekSA karI zakAya tema nathI. jeo jJAnIonA A bhAvane kaLI zakatA nathI, teo bhale vartamAna vijJAnavAdane pradhAnapada Ape ane jJAnIenA sAcA vijJAnavAdanI upekSA kare, paraMtu jee potAnI nirmaLa buddhi vaDe ema samajI zake che ke, jagata upara ekAntika ane AtyAMtika upakAra karavAnI bhAvanAthI ja jJAnIoe jaDavAdanI upekSA karI che, te eka te sAcA upakArI tarIke eka temane ja svIkAraze. manuSyanI pAzavI vRttione uttejana ApIne pitA pitAne svArtha sAdhavA khAtara UbhuM thaele vartamAnano vijJAnavAda kayAM ane jagatanA prANImAtra upara ekanika
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ upakAraka catanyavAda 39 ane AtyAtika upakAra karavAnI suvizuddha bhAvanAmAMthI utpanna thaele anaMta jJAnIono yathArtha vijJAnavAda kayAM ? e be vacce AkAza-pAtALa jeTaluM aMtara che. kAraNa ke ekanI utpatti svArthamAMthI che ane bIjAnI utpatti paramArthamAMthI che. ja sAce vijJAnavAda ja svArtha ane paramArthanA kAraNe e baMne jAtanA vijJAnavAda vacce uttara ane dakSiNa jeTaluM moTuM aMtara paDI jatuM hovAthI, e baMne mATe eka ja prakAranI kalpanA karavI ke e baMnene eka ja bhAve taLavA, te koI paNa rIte vyAjabI nathI, tarka ke nyAyasaMgata nathI. jagatanA jIvanuM kalyANa karavA mATe utpanna thayela vijJAnavAda, keInuM paNa akalyANa thAya evI pravRti kadI ja Acare nahi. je vijJAnavAdanA AvibhAvamAM sarvanuM hita thatuM hoya ane koInuM paNa ahita na thatuM hoya te ja vijJAnavAda potAnA vijJAnavAda' nAmane sArthaka karanAra che. vijJAnavAda evuM nAma dhAraNa karavA chatAM, tenA dvArA thatAM kAryo ajJAnavAdIone paNa TapI jAya tevAM hoya to koI paNa vivekI mANasa tene vijJAnavAda tarIke svIkAravA taiyAra thaI zake nahi. - Adhunika vijJAnavAda A rIte jagatanA kalyANamAM vRddhi karanAre nahi hovA chatAM, vartamAna jagatamAM te pUratA pramANamAM pUjAya che temaja manAya che, tenuM kAraNa
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 AstikatAnA Adaza paNa AjanA jamAnAmAM vadhI paDelI viSayala paTatA che, nAstikatA ane Adhunika vijJAnavAda ubhayanA pracAranu paNa kAraNa eka ja che. ane te maheALA janasamUhamAM ghara karatI jatI. viSayaka patA sivAya khIju kAMI nathI. nAstikavAdya ane vijJAnavAdamAM eTale bheda avazya che ke, nAstikavAda kevaLa buddhizUnya che ane vijJAnavAda buddhiyukata che. buddhiyukata hovAthI ekane vijJAnavAdanu upanAma apAya che ane buddhizUnya hovAthI khIjAne nAstikavAdanuM upanAma apAya che. buddhinA vikAsa vinA jaDa AvirbhAve paNa ATalA vipula pramANamAM zeAdhI zakavA te zakaya nathI. paraMtu buddhine e prakArane vikAsa, vijJAnavAda jevA pavitra zabdanA sadupayeAga karAvavA mATe sama thaI zake tema nathI je buddhine vikAsa jaDanA AvirbhAvAmAM sukha manAvavAne prayatna kare che, buddhinA vikAsa sanA vinAza mATe thAya che; ane je buddhine vikAsa cetananA ArvibhAvAmAM ja sukhanI buddhi pedA karAve che, te buddhine vikAsa sa keinA uya mATe thAya che, e te ghaNI ja spaSTa hakIkata che. * jaDe pUjA anAvazyaka jJAnane ja jJAna ane vijJAna, e baMne zabdo kahevAvALA haiAvA chatAM, eka mithyA jJAna mATe paNa
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ upakAraka tanyavAda 41 vAparI zakAya che ane bIje yathArtha jJAna mATe vApare e ja vadhu che. marU-bharUcikA (mRgajaLa)mAM jaLanuM jJAna ke chIpamAM rajatanuM jJAna, e jJAna nathI ema nahi paNa brAnta jJAna che. e jJAna uttarakALanI pratItithI bAdhita che. tethI tene yathArtha jJAna kahI zakAya tema nathI. ahIM viMjJAnane ApaNe "viziSTa jJAna kahevA mAgIe chIe, ane tenuM viziSTatva bIjuM kaI nahi letAM, mAtra yathArthatva levA mAgIe chIe. yathArtha jJAna e vijJAna che ane saMzaya-viparyayAdi brAnta jJAna yathArtha nahi hovA chatAM jJAna to che ja, tevAM brAnta jJAnanI vRddhi jagatamAM game teTalI thAya, to tethI leza mAtra paNa khuza thaI javA jevuM nathI. kAraNa ke tevA jJAnanI vRddhithI jagata upara aneka prakAranI Apatti AvI paDe che. vartamAna vijJAnavAdane ApaNe brAnta jJAna eTalA mATe kahIe chIe ke te jagatane sukhI banAvavA mATe jaDavAdanA mArga tarapha derI jAya che. jaDavAdane vikAsa e sukhane sAdhaka nathI, paNa bAdhaka che. sukha e cetanane dharma che ane cetanano dharma jaDamAMthI prApta thaI zakato nathI. cetanane dhama cetanamAMthI ja udbhava pAmanAra che. eTalA mATe sukhanI athI duniyAne jaDavAdamAMthI ugArI
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAtA Adaza 42 levAmAM ja tenu kalyANa che. sukhanA mATe jagatane bahirmukha banAvanAra evI jaDa pUjAthI mukata banAvI, atarmukha banAvanAra evA caitanyavAdanI pUjaka banAvavAnI AvazyakatA che. caitanyavAdanI pUjA cautanyavAdIonI pUjA dvArA zakaya che ane caitanyavAdIonI pUjA caitanyavAdIenI AjJAnA pAlana upara ala khelI che. caitanyavAdIonI AjJAnA pAlana mATe nAstikatA, viSayala paTatA ane lekaherInA tyAganI AvazyakatA che. nAstikatA, viSayala paTatA ane leAkaherIne tyAga game teTale muzkela ke arucikara hAya, te paNa te traNene cheDayA vinA caitanyavAdanA mArga upara AvI zakAya te zakaya nathI. sukha e ja cetananA ja dhama che, te tenI siddhi mATe je kAI upAye tene anurUpa hoya, te ravIkAravA ja joie. nAstikatA ibhAveA caitanyanA vikAsane anurUpa nathI. kAraNa ke zaitanyane bhUlAvI, kevaLa jaDanA ja bhakata banAve che. tevI jaDabhakita anatakALa sudhI karavAmAM Ave, te paNa te dvArA cetananA sukhanA eka aMzane paNa AvirbhAva keI kALe thaI zake tema nathI. * caitanyAdanA Azraya * jaDa dvArA paNa cetanane sukhane anubhava thAya che, tenuM kAraNa paNa cetana ja che. paraMtu te sukhAnubhava-sukha
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ upakAraka zaitanyavAda 42 svarUpa che ke duHkhAbhAvasvarUpa che, te jovuM Avazyaka che. jaDa sAdhano dvArA thanArAM sukha e sukha nathI, paNa duHkhane pratikAra che. jyAre caitanyanA vikAsa dvArA thanArAM sukha e sukhasvarUpa che. duHkhanA abhAvane sukha mAnI levAthI ane duHkhanA pratikArane sukhanAM sAdhana mAnI levAthI, A jagatamAM pAra vinAnI brAti phelAI rahI che. te brAntine dUra karavA mATe caitanyavAdano Azraya lIdhA sivAya koIne paNa cAle tema nathI. caitanyavAdane Azraya duHkhAbhAva ane sukha-e be vaccenA bhedane spaSTa karI Ape che ane e spaSTIkaraNa thayA pachI sukhanI khAtara jaDa padArthonI pAchaLa bhaTakavAnI AtmAnI vRtti zamI jAya che. je kSaNe jaDa padArthonI pAchaLa bhaTakavAnI AtmAnI vRtti zamI gaI, eja kSaNe AtmA apUrva AnaMdano anubhava karI zake che, ke jenA pariNAme thoDA ja kALanI aMdara te jyAM duHkhane sarvathA abhAva che ane sukhano sarvadA sadbhAva che, tyAM kAyama mATe jaI vase che. e sthAna prAptavya tarIke jyAM sudhI AtmAne bhAsyuM nathI, tyAM sudhI tenI saghaLI pravRttio tenA ja ahita mATe thAya che e kAraNe jJAnIo sauthI pahelAM meLavavA lAyaka sthAnane nizcaya karAve che. e nizcaya karAvyA pachI tyAM pahoMcavA mATe vartamAna sthAna choDavA lAyaka che te baMdha karAve che. e baMdha thayA pachI e choDavA
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAnA Adaza mATenA upAcA darzAve che. e upAyAne jeTalA pramANamAM amala thAya, teTalA pramANamAM duHkha chUTatuM jAya che ane sukha maLatu jAya che. A prakAranA upAyeA darzAvanAra je che tene ApaNe caitanyavAda kahIe chIe. ane e caitanyavAda e ja eka, duHkhathI trasta ane sukhanI Icchuka duniyAne mATe parama AdhAra che.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ hitane parama AdhAra ja sAcI zAti ke pAMca IndriyanA zabdAdi pAMca vike che. tenI ati Asakti e viSayalaMpaTatA che. nAstikatA ane lekaherI e baMnene janma viSayalaMpaTatAmAMthI thAya che. jyAM sudhI AtmA karmanAM baMdhanothI baMdhAele che, tyAM sudhI tene pratyeka janme judA-judA dehane dhAraNa karyA sivAya cAlatuM nathI. zarIra dhAraNanI sAthe ja gyatA mujaba IndriyanI prApti avazya thAya che. chevaTa eka spazanendriya to pratyeka prANane hoya ja che. keTalAkane be, keTalAkane traNa, keTalAkane cAra ane keTalAkane pAMce pAMca IndriyanI prApti thavAthI, pratyeka Indriya pitapotAnA viSayane grahaNa karavAmAM niraMtara tatpara rahe che. anukULa viSayanA grahaNa vakhate AtmA sukha anubhave che ane pratikULa viSayanA grahaNa vakhate duHkha anubhave che. AtmA duHkhane kevI che ane sukhane athI che e kAraNe sukhanI icchAthI te anukULa viSayenA saMga
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 AstikatAne Ada mATe ane pratikULa viSayAnA viyeAga arthe niraMtara talase che. anukULa ke pratikULa viSaye, e bAhya ane jaDa hAvAthI, AtmAnI sAthe tene tAdAtmya-saMba Mdha nathI, kintu saMyeAga-saMbaMdha che. sayeAga haMmazAM bhinna dravyAne ane pirimata kALaneA ja hoya che. parimita kALa pUro thatAM ja, saMcAga-saba dhathI joDAelA bhinna-bhinna dranTe viyeAgane pAme che. A rIte viSayAmAM sukha-duHkhanI kalpanAvALA AtmA, te viSayAnA pratyeka ane viyAga vakhate calacitta rahyA kare che, tethI sAcI zAntinA ke manaHravAthyane te anubhava karI zakatA nathI. DhASInI janetA--viSayala paTatA mahira`ga tathA jaDa viSayAnI prApti ane aprAptimAM sukha tathA du:khanI kalpanA karanArA AtmA, te viSayAne adhika-adhika meLavavA ane bheAgavavA prayAsa kare che. maLe che te AnaMda pAme che ane nathI maLatA te zeAka kare che. bheAgavavAmAM tene rati utpanna thAya che ane na bheAgavI zake te tene arati yAne glAni thAya che. maLelA na cAlI jAya, ene ene sadA bhaya che. sArAnA badale narasA maLI jAya, teA jugupsA thAya che. du bAhya viSayeAmAM sukha mAnanArA ha MmezAM tenA leALathI rahyA kare chA yAne
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ hitanA parama AdhAra grasta rahe che. maLe e mATe aneka prakAranI mAyA Acare che. maLI jAya te! abhimAna kare che ane na maLe te rASa kare che. 47 viSayanA lelupI AtmAone hiMsA pApasvarUpa lAgatI nathI. hiMsA e pApa che ema tene kaI samajA vavA mAge te tene hasI kADhe che. viSayeAnI prApti arthe keI paNa jAtanI zaMkA rAkhyA vinA te hiMsA Acare che, asatya khele che. kAI paNa na jANI jAya e rIte cerI ke anIti, vezyA ke paradvArAgamana, abhaya-bhakSaNa ke apeyapAna karavAmAM AMcake khAtA nathI. A badhAM pApeA karavA chatAM pete sabhya ane sArA tarIke prasiddhi pAmI zake, e mATe te nAtikatAne pasadna kare che, nAstikamatanA pracArakeAne abhinadana Ape che ane AstikAnI hAMsI uDAvavA mATe teenA bhegA haLe che, maLe che ane bhaLe che. vicArazI vyaktionA vicArone vajana ApavAne khale nivicAra leAkeAnI bahumatine vajana ApavA mATe pracAra kare che. je kAI prakAre peAtAnI viSayala paTatA sabhyatAnA lekhAsamAM prakAzatI rahe, e jAtanA sava upAye tene pasada AvI AvI jAya che ane tene te AcaraNamAM mUke che. * viSayavirakti--guNAnI janetA * viSayala paTatA e jema DhASAnI janetA che, tema
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 AstikatAne Adarza viSaye pratye viraktatA e sarva prakAranA guNonI janetA che. viSa e Atma-bAhya ane acetana hovAthI sukha mATe tene AdhIna thavuM, e IrAdApUrvaka duHkhI thavAno rasto che. sukha mATe viSane AdhIna thanAro AtmA, pitAnI havabhAvasiddha svataMtratAne vecI nAkhe che. svataMtra AtmA paNa viSayamAM sukhanI kalapanA karIne sadAne mATe parataMtra bane che. viSane AdhIna banele, jeTalAM parivartana viSayAmAM thAya che, teTalAM pitAnAM mAne che. ane e rIte aneka prakAranA nirarthaka nAca karIne mahAduHkhI thAya che. e saghaLAM duHkhamAMthI choDAvanAra viSayavirati che. viSayavirati rUpI jaDIbuTTIne niraMtara prayoga karanAra AtmA, jagatanAM sarva prakAranAM dukhethI alipta rahe che. duniyAnAM saghaLAM parivartane tenuM parivartana karavAmAM niSphaLa nIvaDe che. nAstikatA tenAthI dUra bhAge che. kaherI tene sparzI zakatI nathI. lobha tenAmAM sthAna pAmI zakato nathI. mAyA ke daMbha tenAthI hajAre keza dUra rahe che. hiMsA, asatya, cerI abrahma ke abhakSyabhakSaNAdi ghera pApe, viSayethI virakita dharAvanAra AtmAmAMthI dhIme dhIme nAbUda thatAM jAya che. viSayavirakata AtmA cheDA ja kALamAM sarva pApathI rahita bane che. niSpApa banele te navuM pApa upArjana
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ hitane parama AdhAra karatuM nathI ane vizuddha ayavasAye vaDe jUnAM pApano paNa kSaya kare che. e rIte sarva pApano kSaya karIne te AtmAnuM svabhAvasiddha svAta 7 hastagata kare che, anaMta kALanA anaMta AnaMdane bhakatA bane che. * leka herI eka nAstitA jema viSayalaMpaTatAmAMthI janme che, tema lo kaherI paNa temAMthI ja janme che. viSayathI virakata AtmAne lekaherI tyajavI jeTalI sulabha che, teTalI ja viSayalaMpaTa AtmAne te tyajavI duSkara che. jema pratyeka prANI svabhAvathI ja viSayalaMpaTa che, tema svabhAvathI ja lekaherIne anusaranAra che. AhAra, nidrA, bhaya, maithuna temaja parigrahAdi saMjJAo jema jIvane anAdikALanI che, tema lokasaMjJA-ajJAna lekane anusaravAnI vRtti paNa teTalI ja jUnI che. leka e ajJAna hovA chatAM, jJAnI AtmAo paNa lekanA sArA-khoTA abhiprAya sAMbhaLIne sukhI-duHkhI thAya che, te anAdikALanI lAgu paDelI leka saMjJAno ja prabhAva che. je mahApuruSe ajJAna-lekane anusaravAnI A kAramI vRttine sarvathA jItI gayA che, teoe pitAnA jJAnane pUrepUruM sArthaka karyuM che. bhavAbhinaMdI ajJAna-lekanA abhiprAyane vajana ApavuM,
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa0 AstikatAne Adarza e IrAdApUrvaka sanmArgathI pitAnA AtmAne bhraSTa karavA barAbara che. viSayalaMpaTatA karatAM paNa lekaherI eka prakAre vadhAre vivekazUnyatAne sUcavanArI che. kAraNa ke viSaye te sAkSAt saMbaMdha pAmIne sukha-duHkhane anubhava karAvanArA che, jyAre lekaherI te dUrathI lokonAM vacana sAMbhaLIne sukha-duHkhanI lAgaNI utpanna kare che. ajJAna ane bhavAbhinaMdI lekenAM vacano sAMbhaLIne sukhI yA duHkhI thavuM, e jJAnanuM lIlAma che. eTalA ja mATe samyajJAnI mahApuruSe kaherIne kadI ja vajana ApatA nathI. ja satyAsatyane nirNaya jagatamAM lekanA be vibhAga paDI jAya che, eka ajJAna ane bhAvAbhinaMdI, bIje jJAnI ane bhavavirakata. prathama vibhAganA leka (mANasA) saMkhyA, bIjA vibhAga karatAM haMmezAM ghaNuM moTA pramANamAM hoya che. eTalA ja mATe jJAnI puruSoe satyanA nirNayamAM bahumati ke alpamatine sthAna ApyuM nathI. bahumati tarapheNamAM hoya tethI asatya, satya banI jatuM nathI. ane bahumati viruddhamAM hoya tethI satya, asatya banI jatuM nathI. satyAsatyane AdhAra tenA vakatA para che. vakatA je jJAnI ane vItarAga che, to teNe kaheluM vacana satya chevakatA je ajJAnI ane rAgadveSathI yukata che, te tenuM vacana atya che.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ hitanA parama AdhAra eTalA mATe satyanA athIe bahumatine anusaravu na joie; kintu jJAnI ane vItarAganAM vacanene anu. saravu joie. A vAta savathA satya haiAvA chatAM, ajJAna leAkaherIne vazavatI thayelA AtmAe bahumatinA nAme, peAtAnA tathA paranAM jIvanAne kharabAda kare che. 51 je AtmAoe peAtAnI jAtane jJAnIenAM vacanane vazavatI anAvI dIdhI che, te AtmAee ajJAna leAkanA game tevA abhiprAyAthI lezamAtra bhaya pAmavAnI AvazyakatA rahetI nathI. peAtAnI pratyeka pravRtti jJAnInAM vacaneAthI niyatrita che ke nahi, eTale ja vicAra karavA joie. jo te jJAnIonAM vacaneAthI niya Mtrita che, te pachI leAkanA abhiprAya jANavAnI AvazyaktA rahetI nathI. jo te jJAnIonAM vacanathI niya Mtrita nathI, kintu svamati ke leAkamatithI vikalpita che, te te satya nathI, buddhimAna mATe te AcaravA lAyaka nathI. jJAnIonAM vacanethI viparIta leAkamatithI niSNui ta ke svamati kalpita jeTalI pravRttio che, te A duniyAmAM bhale game teTalI pakAtI hAya, game teTalI sabhya ane Avazyaka paNa gaNAtI hAya, te paNa tenAMthI dvita thanAra nathI. * hitane parama AdhAra * hitanA parama AdhAra jJAnIonuM vacana che. apana ane aneka prakAranA rAgadveSAthI grasta AtmAe paNu jo
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ para AsitakatAno Adarza pitAnA ke pitAthI paNa madatara lekanA abhiprAya upara vajana ApIne cAle, vinipAta sunizcita che. janmAMdha AtmA paNa dekhatA mANasanI jema lAkaDInA TekA vinA svataMtrapaNe cAlavAne ADaMbara kare, te durbhAgye maLela aMdhApAnI sAthe vagara kAraNe hAtha, paga Adi bIjA aMgothI paNa rahita banIne vadhu apaMga bane che. janmAMdha hovA chatAM potAnI marajI mujaba cAlavAnI IcchA rAkhanAra jema aneka prakAranI nirarthaka Apattione bhoga bane che tema apajJa ane azuddha AtmAo paNa pitAnI IcchA mujaba ja vartavAne Agraha seve, te lAbha to dUra re, paNa aneka prakAranAM nirarthaka nukasAnAM bhega banI pitAnI jAtane mahAduHkhane bhAgIdAra banAvanAra thAya che. eTalA mATe potAnI jAtanA ja hita khAtara AMdhaLA mANase cAlavA mATe bIjA doranAranA ke lAkaDI AdinA TekAne svIkAravAnI AvazyakatA che, tema ajJAna ane azuddha AtmAoe paNa potAnA ja hitanI khAtara saMpUrNa jJAnI ane saMpUrNa vizuddha paramAtmAnA vacananuM avalaMbana levAnI anivArya AvazyakatA che. - je koI mANasa potAnI pratyeka pravRttimAM jJAnIonAM vacananuM AlaMbana le che, tevA AtmA sarvathA nirbhaya bane che.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 53 hitane parama AdhAra viSayalaMpaTatA, nAskitatA ane lekaherIne AdhIna thaI je koI AtmAoe anaMta jJAnIonAM vacanonuM AlaMbana svIkAravAnuM choDI dIdhuM che, te AtmAo potAnI pratyeka pravRttimAM Dagale ne pagale avinA pAme che ane temane pratikSaNa alanA pAmatA ApaNe joI zakIe chIe. tevA AtmAo je eka miyA ghamaMDane AdhIna na hota, to teo potAnI pAmara dazAne tatkALa pichAnI zakyA hota; paraMtu mithyA ghamaMDa teTale viveka karavA de, e saMbhavita nathI. eka viSaya nA zikAra che mizyA ghamaMDathI nivivekI banelI pitAnI jAtane vivikI banAvavA jJAnIonAM vacanonuM avalaMbana levuM e parama Avazyaka che. sAnIonuM vacana ajJAnatArUpI sarpanuM jhera utArI nAkhavA mATe parama maMtra samAna che. ajJAnatArUpI sapanuM jhera utaratAM ja nAstikatApI aMdhakAra paNa nAza pAme che. nAstikatAnA vilaya sAthe ja viSayalaMpaTatArUpI pApa paNa palAyana thAya che. viSayalaMpaTatA vidAya thatAM ja lekaherI paNa adazya banI jAya che. sarva guNenuM mULa jJAnIonAM vacananuM avalaMbana che. ajJAnI AtmA "paralekAdi nathI," ema kahI de. eTalA mAtrathI ja jJAnI AtmAoe potAnA jJAnathI jANIne jagajajatuonA ekAMta hitane arthe prakAzita karelA paralekAdi padArtho avidyamAna banI jatA nathI. AtmA che. paraloka che. svaga che. naraka che. pApa che.
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 AstikatAno Adarza puNya che. babdha che, mokSa che. yAvat jeTalA padArtho jJAnIoe pitAnA jJAnabaLe joIne prakAzita karyA che, te bhale bahirindriyane pratyakSa na thatA hoya, te paNa te jagatamAM che ja. emAM koI paNa ajJAnInI takarAra cAlI zake tema nathI je AtmAo vidyamAna evA atIndriya padArthone paNa viSayalAMpaTaya Adi tuccha vAsanAo piSavAnI khAtara mAnavAne InkAra kare che. te AtmAonI dazA ghaNI bhayaMkara thAya che. madhanA bindunI lAlacathI nIce rahelA aMdhAra kUvA ke ajagara AdinA bhayaMkara bhayenI avagaNanA karanAra viSayalaMpaTa puruSanI mUrkhatAne paNa tevA AtmAonI mUrkhatA TapI jAya tevI hoya che. kharekhara viSayanI lAlaca e bhUrI cIja che. uttamane paNa te adhama banAve che, amUDhane paNa te mUDha banAve che ane buddhimAna pAse paNa te buddhihIna jevAM AcaraNa karAve che. jeo e lAlacane vaza paDe che, teonA hAla bUrA thAya che. - madhubindunI atizaya tuccha lAlasAe te puruSanI pAse upakArInAM vacananI paNa avagaNanA karAvI ane pariNAme te puruSe potAnI jAtane sadAne mATe Apattino bhega banAvI dIdhI; e ja rIte viSayalAM paTaya-A duniyAnA tucha vaiSayika sukhAnA kSaNika upabhegenI adhama vRtti-sArA sArA mANasane paNa anaMtajJAnIonAM vacana upara paga mUkavAnI dhRSTatAnA zikAra banAve che, eTaluM ja nahi paraMtu nAstikatA Adi vivekazUnya vicArenA zikAra banAvI daI pAyamAla kare che.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ G upakAraka pramANuM jJAnanAM sAdhana * AtmA, paraleka Adi atIndriya padArtho, bAhya indriyAne ageAcara hovA chatAM, te che ke nahi, tene ni ya kevaLa mahirindriya-pratyakSa dvArA karavA taiyAra thavu e buddhinI nyUnattA sUcave che. je vastu jenA viSayanI bahAra che, te vastune niNaeNya tenA ja dvArA karavAneA Agraha sevA e mithyA abhiniveza sivAya khIjuM kAMI ja nathI. AtmA jo mithyA abhinivezane AdhIna thayele na hAya, te| AtmA Aphri bahirindriyathI agAcara padmArthAne ahirindriya gocara karavAneA Agraha kaDhI ja seve nahiM. AthI keAIe ema mAnI levAnu' nathI ke, 'AtmA atIndriya padArtha ahirindriya dvArA pratyakSa thaI zakatA nathI. mATe te kaI paNa pramANathI siddha thatA nathI ane tema chatAM tene mAnI levAnA Agraha sevavAmAM Ave che.' ahIM te vAta e che ke ; A padArthanuM jJAna
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAne Adaza 56 karavA mATe kevaLa ahirindriya-pratyakSanA ja AthaDa seve che, tee bahirindriya pratyakSa karatAM paNa adhika satya ane vidyamAna evAM anya pramANeAnA ayeAnya rIte tiraskAra karanArA che. vastunu jJAna meLavavA mATe ahirindriya-pratyakSa, etA eka alpavat sAdhana che. mahirindriya-pratyakSa (bAhya indriyane mecara) jema abhrAnta che, tema bhrAnta paNa che, eTaluM ja nahiM paraMtu te pramANa kevaLa vamAnakALane ja viSaya karanAru che. jyAre bahirindriyapratyakSa sivAyanAM AgamAdi pramANeA te sarva vastu, sakALa ane sa dezane viSaya karanArAM che. eTaluM ja nahi paNa sathA abrAnta paNa che. abhrAnta pramANeA * jJAnanAM sAdhana-pramANa e prakAranAM che. eka brAnta (ayathArtha) ane bIjA` abhrAnta (yathArtha), te pratyekanA paNa be prakAre che. eka pratyakSa ane bIjo pakSa. kevaLajJAna, manaHpavajJAna, avadhijJAna Adi pratyakSa che. ane matijJAna, zrutajJAna Adi parAkSa che. athavA ahirindriyajanya jJAna e pratyakSa pramANa che ane smaraNa, pratyabhijJAna, tarka, anumAna, AgamAdi e parIkSa pramANa che. A rIte vastunu jJAna meLavavA mATe aneka prakAranAM pramANeA vidyamAna hAvA chatAM, te saghaLAMne InkAra karI
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ upakAraka pramANa pa7 kevaLa bahirindriya pratyakSane ja mukhya banAvavuM, e pramANa saMbaMdhI vijJAnanI ajJAnatA sUcavanAra che. AtmA, paraloka, svarga ane narakAdi bAhya daSTine pratyakSa nahi hovA chatAM maraNa, pratyabhijJAna, tarka, anumAna ane AgamAdi parokSa ane kevaLajJAna, mana - paryAvajJAna ane avadhijJAna Adi pratyakSa pramANethI sujJAta che. kevaLajJAna Adi pratyakSa pramANe Aje vidyamAna nathI, e vAta sAcI hevAM, "AgamAdi pakSa pramANe paNa vivamAna nathI,' ema kahevuM e sarvathA apatya che. eTaluM ja nahi paNa bahirindriya pratyakSa kevaLa vartamAnaviSayaka a5 padArthonuM jJAna karAvanAra che, jyAre AgamAdi pramANe trikALaviSayaka sarva padArthonuM jJAna karAvanAra che, mATe tenA karatAM atizaya caDhIyAtA che. A ga ma - pramANa che Aptavacana te Agama che. ane yathArtha vaktA te Apta che, "kahevA lAyaka vastune je jevI che tevI jANe che tevI ja kahe che,' te yathArtha vakatA che. evA vakatAnuM vacana apramANa che, ema koIthI paNa kahI zakAya tema nathI. kevaLa bahirikriya-pratyakSathI ja nahi, paraMtu yathArtha vakatAnA vacana pramANa dvArA ja jagatanA tamAma laukika ane lekottara vyavahAra akhalitapaNe cAlI rahyA che. AthI e jAtanA vacana pramANanI upekSA karavAmAM
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa AstikatAno Adeza Ave te ekale lokottara vyavahAra ja baMdha thaI jAya che ema nathI, kintu leka-vyavahAra paNa te ja kSaNe sthagita thaI jAya che. laukika ane lekottara ubhaya prakAranA vyavahAranA ekane eka kAraNabhUta vacana pramANano jeo tiraskAra kare che, teo potAnI jAtane oLakhavA mATe paNa niSphaLa nIvaDe che. "pate amuka pitAno putra che," evI jAtanI je mAnyatA dharAve che, te mAnyatAnuM paNa mULa je kaMI paNa hoya che te vacana pramANa che. mAtAnuM vacana, e ja pitAne oLakhavAnuM ekanuM eka sAdhana che. bahirindriya pratyakSa pramANa tyAM niSphaLa nIvaDe che. A rIte nAnAthI mAMDI moTA sudhI jagatane tamAma vyavahAra jyAre yathArtha vakatAnA vacana pramANa upara avalaMbele che, tyAre "Agama paNa bhAna che ema keInA kahevA mAtrathI ja je teno tiraskAra karI devAmAM Ave te te jevI-te rI mUkhatA nathI. 9 zrI jainazAsananI viziSTatA AgamapramANanI bhrAtatA dUra karavA mATe mAtra tenA praNetAnI ayathArthatA dUra karavAnI AvazyakatA rahe che, nahi ke agamapramANane choDI devAnI. praNetAnI yathArthatAnA deze, yathArtha praNetAonAM vacanane paNa tyAga karI devAmAM Ave, te A saMsAramAM
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ upakAraka pramANa prANIone kevaLa ajJAnanA aMdhakAramAM ja AthaDavAnuM bAkI rahe che. 59 aMdhakAramAM AthaDanArAe jema peAtAnAM agopAMgane sAjAM rAkhI zakatA nathI eTaluM ja nahi, kintu ana Mta kALa paMta AthaDavA chatAM ISTa sthAnane pAmI zakatA nathI, tema yathArtha vakatAonAM vacanerUpI kiraNeAnA prakAzanu Ala ana cheADI denArA AtmAe paNu ajJAnarUpI adhakAramAM AmathI tema bhaTakI-bhaTakIne jIvanane pAyamAla karI nAkhe che, eTaluM ja nahi paraMtu anatakALa sudhI bhaTakavA chatAM ISTa sthAnane meLavI zakatA nathI. paraleAkanA mAga mAM ke atIndriya padArthonA viSayamAM AgamapramANa eja eka parama AdhAra che. pratyakSa pramANa karatAM paNa anumAna ane AgamAi pramANe adhika satya hoI zake che, evuM pratipAdana kevaLa zrI jainazAsana ja kare che ema nathI; kintu pratyeka zAstra pachI te dhArmika hA ke laukika hA, e siddhAntane svIkAre che. paNa temAM phe2 eTale che ke, zrI jainazAsana vakatAnI yathArthatA-ayathA tA upara jeTale| bhAra mUke che, teTaleA bhAra Itara zAsaneA mUkatA nathI, zrI jainazAsananI yathAtA * * zrI jainazAsana Itara zAsanAthI bhinna paDatu hoya tA te A eka ja kAraNe che. itara zAsanA tenA praNetAonI apUNa tA nibhAvI
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAno Adarza levA taiyAra che, jyAre zrI jainazAsana pitAnA praNetAonI kaI paNa apUrNatA nibhAvI levA taiyAra nathI. te kahe che ke, "je zAsanano praNetA ja apUrNa, alpajJa yA doSavAna che, to tenuM nirUpaNa vizvasanIya kevI rIte thaI zake ? avizvanIya nirUpaNane paNa je vizva nIya mAnI levAmAM Ave, to te vizvAsa. aMdhavidhAsanuM ja eka rUpAMtara che. aikriyaka viSayomAM haju ame apUrNa jJAnInAM kathanone svIkArI levA taiyAra chIe, kiMtu atIndriya padArthonA viSayamAM leza paNa adhUrA jJAnInA kathana upara vizvAsa mUkavA mATe ame taiyAra nathI. - bAghendriya-gocara padArthomAM apUrNa vakatAnA deSathI thayelI bhUlane sudhAravA mATe, te padArthone Indriya-gecara karIne paNa ame thayelI bhUlone sudhArI zakIzuM. kintu bAndriya-agocara padAthe saMbaMdhI alpajJa ane ayathArtha vaktAonAM kathane dvArA thayelI zvAtionuM nivAraNa karavA mATe amArI (chaghanI) pAse AdhAra zuM che !" IndriyAtIta viSaya saMbaMdhI adhUrAM ane ayathArtha vakatAonAM kathana upara vizvAsa mUkI daIe, to amArI anaMtakALanI jiMdagI jokhamamAM mukAI jAya. tevuM jokhama kheDavAnI amArI muddala taiyArI nathI." "atInidraya viSayamAM adhUrA jJAnI ane rAgI-tevI vakatAo apramANa che." A jAtanA Agrahe ja zrI jaina
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ upakAraka prayANa zAsanane Aja sudhI yathArtha zAsana tarIke jagata samakSa TakAvI rAkhyu che. * samyagadarzananI niLatA Atma!, paraleAka Adi atIndriya padAthe A rIte jo AgamapramANathI siddha hAya, te pachI tene jANavA mATe bIjA pramANeAnA Agraha rAkhave te eka jAtanI haTha che. nyAyanA mArgamAM evI haTha kAma AvI zakatI nathI. 61 paraMtu Aje AgamapramANa samadhI aneka prakAranI phUTa mAnyatAe pracAra pAmI rahI che, tethI ajJAna AtmAonAM hRdayamAM AgamapramANa uparAMta saleAkasiddha anumAnAdi pramANeA dvArA paNa AtmA ane paraleAka adghi atIndriya padAthAM siddha che, e vAtane paNa nizcaya karI leve te jarUrI che, eka vAta khAsa yAda rAkhI levA jevI che ke, anumAnAdi laukika pramANeAnA AdhAre, Agama i leAkeAttara pramANenI siddhi thatI nathI ja. 'pramANeAmAM sa zreSTha pramANa, zrI tIrthaM'karAdi leAkeAttara puruSAnAM vacane che.' emAM eka ratibhara sadeDa nathI. chatAM jagatanA tamAma Atma A te le kettara pramANane parama pramANabhUta mAnI le eTalI sahajasiddha ceAgyatA ke atizaya ka laghutAne pAmelA hAya, e anavu zakaya nathI. laghukamI AtmAone ana MtajJAnInAM vacanA, upara zraddhA karavA mATe itara pramANeAnI AvazyakatA rahetI
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 AstikatAne Ada nathI. kintu tevA prakAranI kalaghutA khUba ja vikaTabhavI sivAyanA anya AtmAemAM pragaTI zakatI nathI. tevA AtmAone leAkeAttara pramANanI pratIti karA vavA mATe tathA nikaTabhavI ane laghukamI AtmAne paNa sudRDha zraddhAyukta banAvavA mATe anumAnAdi pramANeA paNa kAragata nIvaDe che, ema jANanAra jJAnI puruSAe anumAnAdi laukika pramANe! dvArA paNa AtmA Adi atIndriya padArthonI yathArtha siddhi kevI rIte thAya che, te vistArapUrvaka jaNAvyu che ane te zAsane dravyAnuceAganA eka mukhya aMga tarIke svIkAravAmAM AvyuM che. tene bhaNavAthI AtmAnA samyagdarzana guNanI asAdhAraNa nirmAMLatA thAya che, ema bhArapUrvaka pharamAvavAmAM AvyuM che.
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ chadmasthAnuM kentavya * chAsthonuM kartavya * madhyAhnakALane vAdaLarahita sUrya vidyamAna hovA chatAM paNa, jema bhoMyarAmAM rahelA mANasane prakAza mATe dIpakanI AvazyakatA rahe che, tema jagatanA tamAma prakAranA ajJAnarUpI aMdhakArane dUra karI nAkhavA mATe samartha zrI jinokata AgamapramANa vidyamAna hovA chatAM paNa, tevA prakAranA agyatArUpI AvaraNathI DhaMkAelA AtmAo mATe dIpaka samAna anya pramANenI paNa AvazyakatA rahe che. - "AtmA, paraloka, svarga, narakAdi padArtho che. e eka vakhata sAmAnya nizcaya thaI gayA pachI, vizeSa nizcaya karAvanAra Agama pramANanuM avalaMbana atyaMta upakAraka banI zake tema che. anumAnAdi pramANe dvArA thanAre nizcaya, e game teTale yathArtha hovA chatAM paNa, te sAmAnya nizcaya che, e bhUlavA jevuM nathI. Agama ene vizeSa nizcaya karAve che. ane kevaLajJAna ene sarvAze nizcaya karAve che. sarvAza nizcaya kevaLajJAna sivAya zakaya nathI, paNa
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAno Adarza 64 - tyAM sudhI krame krame adhika nizcaya thAya tevA prayatna karatA rahevu e chadmasthAnu katta bya che. * cathA jJAna * ahI eTalI vAta samajI levI joie ke, vizeSa dharmanA adhUrA nizcaya, yA jJAnane ayathArtha karI zakatA nathI. eka vyakitane manuSya tarIke jANI lIdhA pachI, e kayAMneA vatanI che ane keAne dIkarA che, e vagere vizeSa dharmane nahi jANavA chatAM paNa, manuSya tarIke thaelu tenu jJAna e keAI prakAre ayathArtha Tharatu navI arthAt tenI yathArthatA yathAvat rahe che. sa` paryAya sahita sa`drabyAnuM jJAna karAvavAnu sAmarthya kevaLa eka kevaLajJAnarUpI pratyakSa pramANamAM ja rahelu che. eTalA ja mATe chadmastha AtmAee amuka maryAdA sudhInA (drayaiAnA) jJAna dvArA sate|Sa mAnavAne hAya che. e jJAnamAM taratamatA avazya rahevAnI che, te paNa savizeSaviSayaka jJAna chadmasthakALamAM kaDI thaI zakanAra nathI. deha ane AtmA * je vastune niSedha karavAmAM Ave che, te vastu jema avazya hayAti dharAve che tema je vastune sa'zaya hoya che, te vastu paNa A jagatamAM avazya hayAti dharAvanAra hAya che.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ chAnuM kartavya "A chIpa ke rajata che ?? " rajaju che ke sarve che ? e jAtano saMzaya ubhaya padArthonI hayAtine nizcaya hoya te ja thAya che. tema, "A deha che ke AtmA che ? e jAtane saMzaya ja ema sAbita karavA mATe pUrata che ke, AmA sthAne deha ubhaya padArtho jagatamAM astitva dharAve che. je AtmA na ja hoya te, "deha eja AtmA che ke tenAthI bhinna che ? e jAtane saMzaya karI udbhave nahi. eja rIte deha ane AtmA, e be zabda ja, deha ane AtmAnuM pArthakaya AtmAnI judAI-bhintA siddha karavA mATe samartha che. ja svasaMvedana pratyakSa ja pratyakSa be prakAranA che. eka vyavahArika ane bIje pAramArthika vyAvahArika pratyakSa paNa be prakAranA che. eka aindriyaka (Indriyane) pratyakSa ane bIjuM mAnasika svasaMvedana pratyakSa. AtmA Indriyone acara hevAthI te Indriyone pratyakSa nathI, te paNa tene svasaMvedana mAnasika pratyakSa saune anubhavasiddha che. huM chuM" e anubhava sahu koIne pratyakSa thAya che. e anubhava je jAta hoya te bIje koI paNa anubhava adhyAta banI zake tema nathI jyAM sudhI AtmAne
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ AritakatAne Adarza pitAnI bhrAnti che, tyAM sudhI te bIja padArthonuM adhyAta jJAna kayAMthI karI zakavAno hato ? ghaTa. paTAdi anya padArthonuM jJAna AmAne abrAna rIte thaI zake che, eja ema batAve che ke tene pitAnuM jJAna te sutarAM abrAnta che. AtmA je svasaMvedana pratyakSa na hoya te "huM chuM ke nathI? e saMzaya paNa ghaTe nahi. jene e prakArane saMzaya thAya che, te ja AtmA che. - A cha dastha pratyakSa ke chadhastha (kevaLajJAnI nahi te badhA) ne sarva varatu dezathI ja pratyakSa thAya che. teno artha eTalo ja che ke, cUla padArthonA rUpane ja mAtra eka dezathI pratyakSa kahevAya che, sarva vastuno sarva prakAre pratyakSa thave e kevaLajJAna sivAya saMbhavita nathI. rUpI padArthonuM pratyakSa jema tenA rUpa-rasAdi amuka guNe dvArA thAya che, tema arUpI AtmAdi padArthonuM pratyakSa paNa tenA guNenA pratyakSa dvArA ja thaI zake che. e niyama chagha mATe sarvasAmAnya che, anivArya che, nirapavAda che. chadmastha AmAM je koI vastune pratyakSa kare che tenA keTalAka guNe ke payanuM ja pratyakSa kare che. chatAM te pratyakSa vastunuM ja pratyakSa mAnavAmAM Ave che. kAraNa ke paryAya ke guNethI vastu e koI bhinna padArtha nathI.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ chadmasthAnuM kanya kerInu pratyakSa e chadmasthA mATe tenA rUpa-rasAhi keTalAka vizeSeAnuM pratyakSa che, nahi ke samasta vizeSe sahita kerInuM... pratyakSa che, 67 eja nyAye chadmastha AtmAene AtmAnuM pratyakSa tenA keTalAka guNe! ane paryAya dvArA ja zakaya che. smRti, jijJAsA, cikIrSA, saMzaya, viSaya Adi jJAnavizeSe e AtmAnA guNeA che ane te badhA guNeA pratyeka AtmAne svasa Mvedana pratyakSathI siddha che. chadmasthA mATe guNAnu pratyakSa e ja guNInuM pratyakSa che. kAraNa ke guNIne choDI guNA kadI alaga rahI zakatA nathI.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAyAnA prazno AtmAne siddha karanArAM anumAne AtmA saMvedana pratyakSa hovA chatAM, tenI siddhi mATe anumAna pramANe paNa aneka che. * zarIrano kartA ja zarIra AdimAna pratiniyata AkAravALuM che, mATe tene kartA he Ie. jema ghaTa, paTAdi AdimAna pratiniyata AkAravALA che tethI tenA kartA kuMbhAra, vamakarAdi avazya hoya che. dvipa, samudra, meru parvata Adi-AdimAna nathI, tenA koI kartA nathI ane megha, meghadhanuSyAdi pratiniyata AkAravALA nathI, mATe tene kaI kartA nathI. zarIra e AdimAna paNa che ane pratiniyata AkAravALuM paNa che, tethI teno kartA avazya ho joIe. je kaMI tenA karyA che, te ja AtmA che. zarIrano bhatA A zarIra bhAgya che, mATe tene koI bhakta havA joIe jema bhejana, vastra Adi bhAgya che, te tene koI ne kaI bhakatA avazya hoya che.
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAyAnA prazna * IndriyAne adhiSThAttA IndriyA e jJAnanAM kAraNa che, mATe tene adhiSThAtA ( caitanya saMpAka ) hovA joIe. jema krUDa, cakra, civarAdi karaNA che, te tete adhiSThAtA kuMbhAra avazya hAya che. viSayAne AdAtA (grahaNa karanAra) Indriye AdAna che, ane viSaye deya che, AdAnadeya heya tyAM AdAtA avazya hAvA joIe, jema sAse AdAna che ane lejju bhAdeya che, teA tene AdAtA luhAra paNa che, eja rIte IndriyA dvArA viSayAnu AdAna karanArA je che, te AtmA che. 69 * * zarIranA svAmI * zarIra pratiniyata saMghAta ane rUpAdithI yukta che, mATe tene keAI arthI (svAmI) avazya hAvA joIe. jema sughAta ane rUpAdithI mukata ghara vagerenA svAmI avazya hAya che. pratiniyata saMghAta ane rUpAdithI je cuta nathI, tene svAmI paNa kAI nathI. jema jaMgalanA TekarA athavA retInA DhagalA. ma 52lAka -- siddhi - e rIte zarIra, indriyA vagerenA kartA paNa AtmA sivAya anya koI padArtha siddha thate nathI. AtmA e sat padArtha che, paNa asat nathI.' '
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAne Adarza je sat che te upAda, vyaya ane dhrauvya e traNa dharmothI yukata hoya che. pratyeka vastune amuka dharma vaDe utpAda ane anya dharma vaDe vinAza thAya che tathA vastu kAyama rahe che. AtmA e sat padArtha che, paraMtu te kyAM sudhI karmathI saMbaddha che, tyAM sudhI narakAdi caturgatirUpa saMsAramAM saMsaraNa-paribhramaNa paNa cAlu ja rahevAnuM ane A paribhramaNa jyAM sudhI cAlu rahe tyAM sudhI jIvana nArakAdi paryAyarUpe utpAda ane manuSyatvAdi paryAyarUpe vinAza paNa cAlu ja rahe che. chatAM A utpAdana ane vinAzamAM paNa jIvanuM jIvatva dravya svarUpe-avasthAna to-trikAlAbAdhita che. karma saMbaddha jIvana je manuSyatvAdi paryAyarUpe vinAza, te tenuM maraNa che ane je nArakatvAdi paryAyarUpe upAda te teno janma che. AnuM ja nAma paraleka che. * karmanI siddhi ane AmA hayAta che, mATe tene paraloka che, ane te paraleka caturgatirUpa saMsAra che. tenuM kAraNa karma che. karmathI sarvathA mukata banela AtmAne caturgatirUpa saMsA2mAM paribhramaNa karavAnuM rahetuM nathI. paraMtu temane siddhazilA upara-lekanA aMta bhAge-zAzvata nivAsa heya che. A sthAnane mukti, siddhi, mekSa ke paramapada vagere arthasaMgata nAmathI oLakhavAmAM Ave che.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAyAnA prazno 71 e avasthA kanA sarvathA vinAzathI thanAra che. jyAM sudhI AtmA karmathI baddha che, tyAM sudhI tene catutirUpa sagAra che. AtmA jema svasa vedha pratyakSa che, tema ka svasaMvejaina pratyakSa nathI, kAraNa ke te AtmAneA guNu nathI; paraMtu te kANu vaNAnA sUkSma pudgaleA che, je kevaLa sujJAnA jJAnane pratyakSa che. chadmastha AtmAone vidyamAna evA kranA pudgale paNa pratyakSa nathI, kAraNa ke te sUkSma che, chatAM tenI vidyamAnatA anumAnathI sAdhya che. vidyamAna evA para mANue . atizaya sUkSma haiAvAthI jema IndriyAne ageAcara che, paNa skaMdhArdi kA dvArA anumAnagamya che, tema vidyamAna evA paNa kANu va NAnAM pudgale AtmAnI sAthe sukhaddha hovA chatAM indriyAne agecara che, tethI mAtra tenAM kAryo dvArA te kevaLa anumAnagamya ja manA zake che. nahi karmonI siddhi mATe ahI ghaNAM anumAne ApatAM, mAtra be-traNa anumAne ja ApIe chIe. sukha-duHkhAnubhavanuM kAraNa * sukha-duHkhanA anubhava e kArya che, mATe tene hetu krama che. akurarUpa kAnA hetu khIja che, tenI jema ahI' kAI ema kalpanA kare ke, 'sukha-du:khanA anubhavanA hetubhUta AhAra kaTakAdi pratyakSa vastue te che.DI, apratyakSa
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAno Adarza kamane mAnavArnI zI AvazyakatA che ?" to te kalpanA barAbara nathI. kAraNa ke AhAra-kaMTakadirUpa sukha-duHkhanAM tulya sAghane jene prApta thayAM che; evI vyakitaonAM paNa sukha-duHkhAnubhavarUpa phaLamAM aneka prakAranI taratamatA anubhavAya che. - phaLanI anubhavAtI taratamatA kArya che ane kAryanI taratamatA e kAraNanI taratamatA-viSamatAne vanita kare che. AvI taratamatA viSamatAvALuM je kAraNa che, teja karma che. te sivAya anya keI nahi. ja bALa-zarIranuM kAraNa ja yuvAna zarIra jema bALa-zarIrapUrvaka che, tema bALazarIra paNa zarIrAktarapUrvaka che. bALa-zarIranuM kAraNa je zarIra che, te zarIranuM nAma kAmaNa-zarIra yAne karma che. ja sukhI thoDA ane duHkhI ghaNuM tenuM kAraNa ja | kiyA mAtra phaLadAyI che dAnAdi paNa kriyA che. mATe te paNa phaLadAyI che. "kRSi kriyAnI jema prazaMsA Adi daSTa phaLe ja dAnAdi kriyAnAM phaLa che, kintu adaSTa phaLa kAMI nathI." ema mAnavA jatAM hiMsAdi azubha kriyAonuM phaLa apakIti Adi daSTa phaLa ja mAnavuM paDaze, kintu adaSTa phaLa kAMI raheze nahi. tethI saghaLA pApI AtmAone paNa maraNa bAda mokSa thaI jaze, kAraNa ke daSTa phaLa
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAyAnA prazno 73 prApta thaI gayuM ane adaSTa phaLa to che nahi. e kAraNe zubha agara azubha pratyeka kriyAnuM adaSTa phaLa te avazya che. jyAre daSTa phaLa ekatika nathI. koIne thAya che ane koIne thatuM nathI. eka ja prakAranI kriyA karavA chatAM tenA daSTa phaLamAM aneka prakAra nI tAratamyatA jaNAya che, eja hakIkata daSTa phaLa, anekAtika che ema siddha kare che. eTaluM ja nahi paNa daSTa phaLamAM jovA maLatI e prakAranI tAratamyatAvALA kAryanuM kAraNa paNa karma ja che. adaSTa phaLa ekatika che. kAraNa ke saMsAramAM ghaNuM jIvo kevaLa daSTa phaLanI IcchAthI ja kriyA karanArA che, chatAM anicchAe paNa temane adaSTa phaLa bhegavavuM paDe che! sahu sukhanA abhilASI ane duHkhanA kevI hovA chatAM, saMsAramAM sukhI thaDA ane dukhI ghaNuM jANuM jaNAya che, e paNa adaSTa phaLanI ekAtikatAno purAve che. dAnAdi zubha kriyAo karanArA thaDA che ane hiMsAdi azubha kriyAo karanArA ghaNuM che, tethI zubha adaSTane bAMdhanArA thoDA hoya ane azubha adaSTane bAMdhanArA ghaNuM ghaNuM heya, emAM kAMI Azcarya nathI eja eka kAraNa che ke sukhanI icchA sahune hovA chatAM, sukhI thaDA che ane duHkhanI IcchA koIne paNa leza mAtra nahi hovA chatAM duHkhI ghaNuM che. * karma amUrta nathI
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 Astika ne Adarza amUrta kama sukha duHkhAdimAM nimitta banI zake nahi-jema AkAza. AkAza amUrta hovAthI te AtmAne sukha-duHkhAnubhava karAvI zakatuM nathI. AtmAne sukhAnubhava yA dukhAnubhava karAvanAra mUrta padArtho che, e vAta pratyakSa siddha che. anukULa AhAradinAM pagale AtmAne sukha Ape che ane anikaMTakAdi pratikULa padArtho Amane duHkha Ape che. ahIM eka zaMkA thavI saMbhavita che ke, "sukha-du khAdino anubhava e eka prakAranuM caitanya che ane e jJAnAdinI jema ama che. zarIrAdi mUna che mATe tenuM kAraNa mUrta kama ghaTI zake che, paraMtu amUrta sukha-duHkhAdinuM kAraNa mUrta karma kevI rIte ghaTI zake che A zaMkA te ja vyAjabI TharI zake, je ApaNe mUrta karmane sukha-duHkhAdinuM samavAyI kAraNa mAnIe. sukha-dukhAdinuM samavAyI kAraNa te amUrta AtmA che, jayAre mUrta karma te tenuM nimitta kAraNa che. e mUrnane saMbaMdha ane upaghAta ja saMbaMdha be prakAra che. eka saMgasaMbaMdha, ke je mAtra bhinna-bhinna dravya ja hoya che. ane bIje samavAya saMbaMdha ke je abhinna evA guNa-guNI, kiyA kiyAvAna, avayava avayavI AdinI sAthe hoya che.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAyAnA pranA AtmA ane karma e baMne bhinna dravya che, tethI te beuno ghaTa ane AkAzanA saMbadhanI jema saMgasaMbaMdha che. baddhAtmA kathaMcit mU hovAthI, tene karmanI sAthe kathaMcita samavAyasabaMdha mAnavAmAM paNa harakata nathI. kAraNa ke mUrta karmano, amUrta AtmA sAthe samavAyasaMbaMdha aviruddhapaNe ghaTI zake che saMsArI AtmA kathaMcita mUrta che. teno artha e che ke te anAdikALathI lIranIra ane lehAgninI jema karma pudgalathI baddha che. pUrve kadI paNa karma pudgalathI te baddha nahote ema nathI. e kAraNe tenuM vartamAna varUpa sarvathA amUrta nathI, kintu kaMcit mUrta che, AtmAne je sarvathA amUrta mAnIe, te mUrta dvArA tene anugraha thaI zake nahi. kintu madirA Adi agya dravya vaDe AtmAne thate upaghAta ane brAhmI cUrNAdi uttama dravya vaDe AtmAne thatA anugraha pratyakSa anubhavAya che. tethI saMsArI jIva ekAMte amUrta nathI. * puNya ane pA pa ka AtmA che, teno paraleka che ane paralokanuM kAraNa karmano saMbaMdha paNa che, to pachI puNya ane pApanI siddhi karavA mATe laInavAM anumAnonI AvazyakatA nathI. sukhAnubhavamAM nimitta thanArAM karmanAM zubha pudgala te puNya che ane duHkhAnubhavamAM nimitta thanArAM karmanAM azubha pagale te pApa che. puNya agara pApa be ekaja
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAno Adarza padArtha che, athavA bemAMthI eka paNa nathI, ema mAnavAthI jagatamAM sukha-duHkhAnubhAvanI vyavasthA ghaTI zake tema nathI. - puNya ane pApa baMne bhinna che. kAraNa ke tenA kAryabhUta sukha ane duHkha ekIsAthe anubhavI zakAtAM nathI. thoDuM puNya e sukha ane thoDuM pApa e duHkha, ema mAnIne puNya agara pApa bemAMthI eka ja padArthane mAnI levAthI paNa kAma cAlI zake tema nathI. sukha-duHkhanA kAraNabhUta puNya ane pApa e be judAM svataMtra dravyo che. sammIlita puNya pApAtmaka ekaja karma koIpaNa rIte ghaTita thaI zakatuM nathI. kAraNa ke te prakAranA sammIlita puNya pApAtmaka karmanA baMdhanuM koI evuM sammIvita kAraNa hovuM joIe. paraMtu tenuM kAraNa A jagatamAM hayAta nathI. karmabaMdhanAM kAraNa mithyAtva, avirati Adi hetuo che. te sarva hatuonI sAthe mana-vacana-kAyAnA gIrUpI hetu te pahelA ja hoya che. yoga haMmezA eka samaye zubha yA azubha ekaja hoI zake che, kiMtu zubhAzubha ubhaya svarUpa ega ekaja samaye krI hoI zakato nathI. eja kAraNe tenA kAryarUpa puNya ane pApa, e be svataMtra che; ema sahaja rIte siddha thAya che. ra svarga ane naraka ja paralekanI siddhimAM ApaNe e joI gayA ke, catu
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAyAnA prane ha7 gatirUpI saMsAramAM paribhramaNa eja AtmAne paraleka che. e cAra gatiomAM manuSya ane tiryaMca gati sahu koIne pratyakSa che paraMtu deva ane nAraka e be gati koIne paNa pratyakSa nathI. to pachI te paNa jagatamAM che ema zI rIte mAnI zakAya ? A prakArano prazna karanAra Agama-pramANane mAnanAra nathI, eto ApoApa siddha thAya che. tema chatAM paNa devaleka ane nArakI pratyAkSAdi pramANe dvArA jeTalI rIte siddha che, teTalI rIte batAvavAthI tevA AtmAomAM paNa je yegya che, teomAM Agama pramANa pratye zraddhA utpanna thavAno saMbhava che e kAraNe pratyakSAdi pramANo ApavAM e anucita nathI. devalekane nahi mAnanAranI AMkha sAme caMdra, sUrya, graha, nakSatra, tArA Adi tiSka devanAM vimAne roja bhaTakAya che. tene koI paNa rIte te InkAra karI zake tema nathI. e uparAMta vyaMtarAdi devakRta anugraha ane upaghAta paNa pratyakSa nathI ema kahevuM te sarvathA cheTuM che. anumAnathI paNa devagatinI vidyamAnatAne koIpaNa buddhimAnane svIkAra karyA sivAya cAle tema nathI. atizaya pApanuM phaLa bhogavavA mATe jema narakagati mAnavAnI AvazyakatA che, tema atizaya puNyanuM phaLa bhegavavA mATe devagatine mAnyA sivAya paNa chUTake nathI.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 Akitane Adarza manuSyagatimAM ati sukhI manuSya paNa rega-jarAdi dukhothI grasta che ane tiryaMcagatimAM ati duHkhI tiya ce paNa sukhane ApanAra havA, prakAza AdinI prApti karI zake che, mATe atizaya puNya ane atizaya pApanuM phaLa ekAMta sukha ke ekAMta duHkha bhogavavA mATe deva ane naraka, e be gatiene mAnyA sivAya cAlI zake tema nathI. deva kema AvatA nathI? have prazna mAtra ekaja rahe che ke, "nArako te duHkhI ane parAdhIna hovAthI ahIM AvI zake nahi, paraMtu deve te IcchA mujaba pharI zakanArA ane devatAI prabhAvathI yukta che. pachI teo ahIM zA mATe AvatA nathI? enuM samAdhAna ekaja che ke, deve atyaMta sukhI che. atizaya sukhI manuSya paNa jayAre pitAnA baMgalA, meTaro ane meja-ze bemAMthI paravArate nathI, te pachI tenA karatAM anaMtI chaddhine prApta thayela de pitAnA sukhamaya sthAne cheDI, durgadhathI bhArobhAra bharelA manuSyalokamAM paga mUkavAnuM kema pasaMda kare ? chatAM paNa bhakitamAna deve zrI jinezvaranAM ka9pANaka vakhate, pitAnA saMzaya zrI tIrtha karadevone pUchI tenAM samAdhAne meLavavA mATe athavA koI maharSine taguNathI AkRSTa thaI A manuSyalakamAM anekavAra Ave che. Aje paNa tevA prakAranA pUrvajanmanA anurAgathI
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAyAnA pranA 79 agara vairanA anubaMdhathI, pUrvakRta saMketathI ke kAmAnurAgathI deve manuSyalekamAM Ave che. paraMtu tevA banAve A kALamAM kavacit banatA hovAthI tenI teTalI prasiddhi dekhAtI nathI. bIjI vAta e che ke, uttama manuSyane keTalIka vAra devanI upamA ApavAmAM Ave che, te paNa mukhya devanI vidyamAnatA siddha kare che. mukhya vastu koI jagyAe heya temaja tene upacAra anyatra ghaTI zake che. * badha ane mokSa ke AmAM ane karma e be padArthonA sa baMdhathI jema puya, pApa, paraleka, svarga, narakAdinI siddhi thAya che, tema bandha ane mokSa, e be padArthonI paNa siddhi e saMbaMdha ane a-saMbaMdhathI thAya che. AtmA ane karmanuM eka pravezAvagAhanarUpa ApasamAM maLavuM e baMdha che. ane karmanI sAthe maLela AmAnuM e kamanA baMdhanathI sarvathA mukata thavuM e mekSa che. ahIM eka zaMkA avazya utpanna thAya tema che ke, jIva ane karmano saMbaMdha AdimAna che ke anAdimAna ? je AdimAna che to pahelAM jIva zuddha hato. to tene karma lAgyAM zI rIte ? zuddhAtmAne paNa je vagara kAraNe karmano baMdha thaI to mutAtmAne kema na thAya ? e Apatti TALavA mATe je jIva ane AkAzane saMbaMdha jema anAdimAna hovAthI aMta vinAno che jIva ane kamane saMbaMdha paNa kadI dUra thaI zakaze nahi."
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAno Adarza jIva ane karmanA saMbaMdha mATe upara jaNAvelI baMne prakAranI yukitao sarvathA agya che jIva ane karmano saMbaMdha bIjA kuranI jema hetu-hetumad (kArya-kAraNa) bhAvavALe che, tethI te anAdi hovA chatAM paNa aMtavALe mAnavAmAM koI paNa jAtane virodha nathI. bIjAMkura, pitAputra AdinI anAdi paraMparA paNa kayAreka kAryane utpanna karyA vinA nAza pAme, to nAza pAmI zake tema che athavA suvarNa ane mATIne saMga anAdi hovA chatAM agni AdinA tApathI teno aMta ANa zakAya che. abhavya AtmAone kamasaMbaMdha anAdi anaMta paNa hoya che. kintu bhavya AtmAono saMbaMdha tevA prakArane hote nathI. sAmagrI ane prayatna dvArA teno aMta paNa karI zakAya che. - lekamAM paNa jema prAgabhAva anAdi hovA chatAM sAMta che, tema tevAM prakAranA AtmAonuM bhavyatva anAdi hovA chatAM paNa sAMta che. prAgabhAva avasvarUpa che, tema paNa nathI, kAraNa ke ghaTano prAgabhAva mATInA piMDa-svarUpa hovAthI bhAvarUpa che. e rIte anAdibaddha Ama paNa baMdhanA hetuone dUra karI, egya upAye dvArA pUrvabaddha karmono kSaya karI sarvakarmanirmokSa-svarUpe AtmAnI svAbhAvika sthitirUpa mokSane pAmI zake che.
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- payAnA praznA mAkSamAM sukha zu? sava" karmAMnA kSaya eja jo mekSa che, te tevA meAkSamAM zarIcihnane abhAva heAvAthI, sukha paNa zI rIte hoi zake ?' A prazna, zrI jainazAsanathI aparicita, bhalabhalAne paNa mUMjhave tevA che. paraMtu tevA AtmAe sukhanA svarUpane samajavA jeTalA samyajJAnane pAmyA nathI, tethIja temane A jAtanI mUMjhavaNa thAya che. samyagajJAnanA sparzI pachI A mUjhavaNa TaLI jAya che. deha ane indriyA dvArA zabdaDha viSayAnA upabhega e sukha nathI, kintu indriyAdvijanya autsukayAdvi duHkhane parihAra mAtra che. siddhAtmAe te| jJAnAvaraNIyAdi ghAti-karmAnA AvaraNeAthI rahata thayelA heAvAthI utkRSTa jJAnavAna che. ane du:khanA hetabhUta vedanIyAddhi ati-karmanA phAya thayeleA hovAthI sukhI che. zarIra ane Indrijanya sukha e sukha nathI kintu sukhAbhAsa che paraMtu te duHkhanA pratikArarUpa hovAthI mehamUDha AtmAene sukhanI kalpanA karAve che. rAganI upazAnti mATe lIdheluM kaDavu auSadha duHkharUpa hovA chatAM paNa sukharUpa manAya che, tema meAhajanya autsukayathI thayela atirUpa duHkhane pratikAra hovAthI viSaya sukha e upacArathI lekamAM. sukha manAya che, upacAra, satya vastune ja hoya che. ane e satya sukha che khIju nahi, paNa sa-krama-rahita mukatAtmAenu sukha che.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 www.~~~ ---- mahAna guNa * parasparanI hitaciMtA AtmA, paraleAka, ka, puNya, pApa, svarga, naraka, badha ane meA ADhi atIndriya padArthA zrI satta vacananA prAmANyathI siddha che, tema pratyakSA anumAnAdi pramANeA dvArA paNa gamya che, e vAta ApaNe ane teTalA vistArathI joI AvyA chIe. asAra viSayala paTatAnI khAtara je keAI AtmA pramANasiddha parale kArtti tarapha bedarakAra banI, kevaLa A lAka tarapha ja sITa mAMDIne peAtAnuM samagra jIvana pasAra karI nAkhe che, te AtmAnuM bhAvi atizaya bhayAnaka ane che, emAM lavaleza sa Mdeha nathI. paralIkane bhUlI A lAkanI meAja uDADavAmAM mazazu? khananArA jJAnIenI STie atizaya yApAtra manuSyA che. paraleAka tarapha jeTaluM dukSya AjanA manuSyamAM najare paDe che. teTaluM durlakSya pUrva nahotu. ( ahIM 'pUrva' zabdane a vartamAna vIsamI sadInI jUnI sadIe karavAne che. ahI trikALa dRSTithI te A prakAranA mehamaDha bhAve A jagatamAM ana tIvAra
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAna guNa anyA che; kintu vartamAnakALanI daSTie A vIsamI sadImAM je jAtanuM paraka pratyenuM durlakSya vadhI paDyuM che, te jAtanuM durlakSya pUrvanI sadIomAM nahotuM.) parasparanA hitanI ciMtA karanAro varga hayAta hoya che tyAre A jAtanI paristhiti hotI nathI. Aje manuSyamAMthI parahita ciMtArUpa sAcI maitrIbhAvanA ja meTA bhAge naSTa thaI gaI che. meTA bhAganA mANaso potapotAnA ja Ihakika vArthanI ciMtA kare che. bIjAnA Ihalaukika svArthanI ciMtA karanArA AtmAo A duniyAmAM virala rahyA che. parahitaciMtArUpa maitrIbhAvanA naSTaprAyaH thavAthI utpanna thaelI svArthamaya paristhiti AjanI duniyAne kAramI rIte paDI rahI che. vijJAnavAda jevA "sabhya' zabdane AgaLa dharI, lagabhaga sahu koI potAno ja eka svArtha sAdhavAnI tanatoDa mahenatamAM paDayA che. pitAne sudharelA deza tarIke ane sudharelA manuSya tarIke oLakhAvanArA sahu koI svArthanI ja moTI ciMtAmAM gaLAbUDa che. - A jAtanI svAthI ciMtAe mAnavIone mAnavI mITAvI dAnavatulya banAvyA che. manuSyane mAnuSI vRttithI bhraSTa karanAra ane dAnavI vRttivALA banAvanAra keIpaNa hoya, te te maryAdA vaTAvI gaela AjanI duniyAnI svArthodhatA che.
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 AstikatAne Adarza kevaLa A lokanA ja svArthanI ciMtAthI paralekane bhUlAvanAra nAsikatAne A kAraNe hada bahAranuM baLa maLyuM che. etAvAne va loko'ya yAvAnindriyagocaraH / ' A jAtanA nAstika pravApAe Aje buddhimAnone paNa gherI lIdhA che. tenuM pariNAma e AvyuM che ke, IcchA mujabanI viSayalaMpaTatAne asAdhAraNa uttejana ma yuM che. e viSayalaMpaTatAne poSavA ajJAna lekonA abhiprAyane paNa kImatI gaNavAnA prayAso thaI rahyA che. A rIte jotAM jaNAze ke, saghaLA anarthonuM mULa, paranI hitaciMtAne abhAva ane pitAnI svArthaciMtAno amaryAda prAdurbhAva che. jha sa ca hitacita ke A parahita ciMtArUpa mautrIbhAva pragaTa karavA mATe, parahitaciMtaka mahApuruSa pratye hRdayane zuddha pramodabhAva pragaTAvavAnI prathama AvazyakatA che. A duniyAmAM jema svArthanI ciMtA karanArA che, tema sva-paranI hitaciMtA karanArA paNa che. kintu teo vartamAna jagatanA lakSyanI bahAra che. sva-para hitanI ja eka ciMtA karanArA mahApuruSe vartamAna jagatanI daSTi bahAra eTalA mATe che ke, "sAcA hitaciMtaka mahApuruSe duniyAnAM A lekanAM sukhanI teTalI darakAra karanArA hotA nathI, ke jeTalI paraloka mATenI darakAra karanArA hoya che."
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAna guNa 85 paralekane bhUlI A lokane ja pradhAna mAnanAra duniyA, paralekanI kALajIvALA mahApuruSanI darakAra na kare, emAM lezamAtra Azcarya nathI. A lokanAM kApanika sukhonI moTI moTI lAlace ApI prajAne mahAsaMkaTamAM nAkhanArAone paNa je prajA paramezvara mAphaka pUjanArI che, te prajA sva-paranA sAcA hitaciMtaka mahApuruSanI sAme daSTi paNa na deDAve, emAM pradhAna kAraNa enI kSudra viSayalaMpaTatA jaNAya che. paNa jagata temanA tarapha darakAravALuM che ke bedarakAra che, tenI citA sva-paranA sAcA hitaciMtakone kadI hetI nathI. enuM ja e kAraNa che ke, e sAcA hitaciMtako pratye ATalI hada sudhI bevaphA banelI prajA hovA chatAM paNasanmArga pAmo' e jAtanI teonI kArUNyabhAvanA leza paNa zuSka banatI nathI. karUNA ane dayAnI svabhAvasiddha bhAvanAthI tarabaLa banela sAcA hitaciMtaka mahApuruSe pitAne maLelAM sAdhana ane sAmagrIo dvArA jagatanA jAne nAstikatA Adi mahA anarthothI bacAvavA mATe pitAnI jeTalI, zakita hoya te saghaLI zakita vaDe avirata prayatna karI rahyA hoya che. tevA sAcA sva-para hitaciMtaka mahApuruSano yuga pAmanAra gya AtmAone anupama prakArane lAbha thayA vinA rahetuM nathI. kadAca bIjAone lAbha e che ke
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAno Adarza sAdhAraNa thAya te paNa teone pitAne te te prayatna mahAna lAbha ApanArA nIvaDe ja che, emAM leza mAtra saMdeha nathI. eka AMtara ane bAhya rege che AMtarika cepI rogo ane bAhya cepI rogo vacce meTuM aMtara che. bAhya cepI regone dUra karavAnA upAye regInI IcchA na hoya te paNa dayALu vaidyo karI zake che, jyAre AMtarika dadenA upAye rogI jyAM sudhI I che nahi, tyAM sudhI game tevA upakArIo paNa karI zakatA nathI. plega, kolerA Adi dardInA bhoga banelA dardIonI davA karavA mATe tamAma duniyA taiyAra che ane dardIenI Ima na hoya te paNa baLAtkAre tene upaga karAvavA paDe che. AMtarika dardInI vAta tenAthI taddana viparIta che. prathama to te rage che, evuM bhAna daDIne thavuM paNa duSkara che, te pachI tenuM bhAna anya lekene thavuM e tenA karatA paNa vadhu duSkara ja hoya ne ? vaLI mAno ke, te AMtarika rogonuM bhAna kadAca thaI jAya, to paNa bAhya rogothI jema tenAM mATe baLAtkAre auSadha-pravege thaI zakatA nathI, je kaI baLAtkAra karavA mAge to lekalAgANuM bAhya reganA baLAtkAra mATe jeTalI anukuLa che, teTalI ja
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAna guNa ahI pratikULa leAkalAgaNI che. anukULa paNa hoya, te ghaNA dardI peAtAne rAgI na mAne ane rAgI mAnyA pachI paNa te rAga dUra karavAnI IcchA na dharAve, tyAM sudhI game tevA dayALu vaidyonA auSadha-prayogA paNa tenA upara joittA pramANamAM kAragata nIvaDatA nathI. lAbha nahI thavAnu kAraNa khAdya roga ane AMtarreJa, e be vaccene A jAtanA taphAvata je AtmAe samajI zake che, te AtmAe evI zakA kadI ja nahi kare, 'AMtar rAgAnA aiSadha banAvanArA hitaciMtake hAya, te amane temane samAgama kema thAya ?" kAraNa keeve! samAgama anekavAra thavA chatAM paNa, peAtAnI jAtane rAgI nahiM mAnanAra agara mAnavA chatAM temanu zaraNuM nahi svIkAranAra AtmAe te niSkAraNa pApakArIe taraphthI lAbhane pAmI zakatA nathI. * * nAstikatA Adi e zarIranA doSa nathI, kintu AtmAnA che. tethI te enA pratikAramAM avazya bheda rahevAnA ja che. zArIrika rAgeAnA pratikArA rAgInI IcchA vinA baLAtkAre paNa karI zakAya che ane Atmika rAgeAnA pratikArA rAgInI IcchA vinA kevaLa baLAtkAre karI zakatA nathI. e ja eka kAraNa che ke, zArIrika rAgeAyI jagatane mukta karavAnI taiyA-bhAvanAvALA karatAM Atmika
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAno Adarza rAgethI pIDAtA prANIone regamukata karavAnI bhAvanAvALA atyadhika dayALu ane ziktamAna hovA chatAM paNa badhAne lAbha karI zakatA nathI. 88 Atmika gAne pratikAra A rIte jyAre atyaMta duSkara che, tyAre te rAgathI rimAtA kalyANAthI AtmAee vadhAre sAvadhAna banavuM joIe. zarIranA rAgeAthI khacavAnI sAvadhAnI anAdikALathI kAThe paDI gaelI che, jyAre Atmika rAgeAthI bacavA mATe tevI sAvadhAnI aMzathI paNa pragaTa thavI e paNa atizaya kaThina che. te game teTalu kiThana hoya, paraMtu jo te khAkhatamAM bedarakAra rahevAmAM Ave te nukazAna peAtAne ja che, ane te paNa asAdhAraNa prakAranuM che. jo ATaluM samajAI jAya te te samaja AtmA, sAvadha banyAM sivAya rahetA nathI. dharAvanAra jo ke ATalu tenA vAstavika svarUpamAM samajAI javuM e saheluM nathI. AtmAmAM kAika paNa laghutAnA cage pragaTatI cegyatA pragaTayA vinA A vastu haiye jacavI muzkela che. chatAM sAmAnya prakAre te ema ja kahI zakAya ke, ceAgya prayatnane A duniyAmAM zu asAdhya che ?' tattvajJa mahApuruSA A ja kAraNe pharamAve che, ke, 'je AtmAene AtmAnA rAgA tathAvidha svarUpe samajAya te AtmAe paNa parama bhAgyazALI che.'
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAna guNa * nAstikatAnI bhayaMkaratA viSayala'paTatA e nAstikatAne utpanna karanAra che, e vAta sAcI hovA chatAM je AtmA sanA viSayala paTatAne tyAga na karI zake, e AtmA paNa peAtAnAmAM nAstikatAnA praveza na karI jAya eTalI hada sudhInI viSayava paTatAne AdhIna na thAya, teA khasa che. tethI paNa tene ghaNeA bacAva thaI zake che. jema mithyAtvathI sahacarita rASAyika pariNati anaMta saMsAranA anubadha karAvanArI thAya che, tema nAstikatA- sahacarita viSayala paTatA AtmAne bhaya kara rIte pAyamAla karanArI bane che. e rIte nAstikatA-sahacarata leAkaherInu anusaraNa ane nAstiktA praveza na pAmI hAya tevI sAvadhAnIpUrvakanI leAkaherInu anusaraNa, e vacce paNa teTalA ja taphAvata paDI jAya che. asatya ane cArI, e gunhAhita kAryo hAvA chatAM, asatya khelanAra ane cArI karanAra AtmA pakaDAyA pachI peAtAnA gunhAne kabUla kare che, te teTalA pramANamAM zikSApAtra banatA nathI, ke jeTalA pramANamAM zikSApAtra peAte gunho karyA pachI paNa tene nahi kabUla karanArA bane che. eja nyAye viSayalaMpaTatA ane leAkaherI, e kAramA durguNA hoAM chatAM paNa, te druSNeAne vaza paDelAM AtmAe tene durguNeA nahi mAnavarUpa nAstikatAne AdhIna thatA nathI, te teonA khacAva thayeA teTale duSkara banatA nathI. * 9
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtikatAnA Adeza kintu je AtmAe viSayala paDhatAne poSavA khAtara jJAnIonAM vacane upara paga mUkI ajJAna leAkanAM vacanene ane abhiprAyane AgaLa karanArA che, te AtmAe evaDA gunhegAra bane che; eTalu ja nahiM paraMtu temanA te gunhAonu pApa vajralepa samAna banI jAya che. 90 viSanA dhAra ane zasranA avaLe prayAga je rIte tatkALa prANane nAza karanAra ane peAtAnA ja zarIrane ghAta karanAra thAya che, te rItaneA tatkALa nAza vadhAryA vinAnA viSathI ke peAtAnA zarIranA ghAta sIdhA zasra-prayAgathI kaDhI thatA nathI. e rIte nAstikatA e pAparUpI viSa upara mAyAne vadhAra che ane viSayala paTatArUpI zasranu avaLu dhAraNa che. AthI jeee peAtAnA bhAvaprANAnuM saMrakSaNa karavu heAya, teoe nAstikatApUrvakanI viSayala'paTatAne ane eja rIte nAstikatApUrvakanI leAkaherIne paNa sarjAze tyajavA sauthI pahelAM kaTibaddha thavu ja oIe. sAcI AstikatA gunhAne evaDA ke vajralepa samAna banAvanAra koI hAya, te te mAtra nAstikatAneA janma mithyAtvamAMthI thAya che. eTalA mATe zrI jainazAsananI paribhASA pramANe, mithyAtva eja nAstikatA che. AtmA, paraleAkA atIndriya padArtho nathI,' evI buddhi e nAstikatA che, e sa janamAnya laukika vyAkhyA che.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAna guNa 91 jyAre AtmA-paralokAdi atIndriya padArthone mAnavA chatAM, te che te karatAM anya svarUpe mAnavA, e paNa spaSTa nAstikatA ja che. ema zrI jainazAsana prabodhe che. zrI jainazAsanamAnya nAstikatAnI A lakattara vyAkhyA che. eTalA mATe sAcI AstikatAnI vyAkhyA te ekaja che ke, tameva nirad nahiM paDyuM te ja sAcuM ane zaMkA vinAnuM, ke je sarvajJa evA zrI jinavarendroe pharamAvyuM che.' A prakArano vAstavika vizvAsa,eja sAcI AstikatA che. chatAM paNuM, "paralekAdi padArtho che ja nahi,' evI mAnyatAvALA nAstika AtmAo karatAM, koI paNa svarUpavALA paralekAdi padArtho vidyamAna che, ema laukika rIte paNa mAnanArA (te) AtmAe ravabhAvathI ja ghaNA uttama darajajAnA che. nAstika AtmAonI jema amaryAdita viSayalaMpaTanA ke mAtrAtIta lekaherI temAM kadI ja praveza pAmI zakatI nathI. eTalA pUrato te AtmAone bhAvi anarthothI bacAva thaI javAmAM koI jAtane saMdeha nathI. kintu sarva prakAranA anarthothI bacavA mATe te sAcI AstikatA pAmavI te Avazyaka che ja. sAcI AstikatAnI prApti thayA sivAya anarthothI saMpUrNapaNe bacI zakAtuM nathI. jo ke sAcI AstikatAnI
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAno Adarza prApti thayA pachI paNa viSayalaMpaTatA ane lekaTerIno sarvathA vilaya thavA mATe vakhata joIe che. paraMtu AtmAmAM sAcI AstikatA pragaTayA pachIthI, amuka samayamAM te te viSayalaMpaTatA ane kaherI jevI vinAzaka badIothI, sarvathA vimukata banI javAya che, emAM kAja saMdeha nathI. ja prApti nA upA e eka sAcI astikatAnI prApti, mithyAtvanA tyAga upara avalaMbelI che ane mithyAtvane tyAga samyagdarzananI prApti upara AdhAra rAkhe che. samyagadarzananI prApti mATe zrI jainazAsanamAM asaMkhya mArgo darzAvelA che. te saghaLA A sthaLe darzAvavA te zakaya nathI. zakya hoya te paNa te saghaLAnuM ekasAthe pAlana thavuM te sarvathA azakya che. samyakatva guNanI prAptinA upAyarUpe 67 prakAranA vyavahAre AcaravA mATe jJAnI puruSoe darzAvyA che. A vyavahAro guNaprAptinA AzayavALI buddhie sevAya te samyakatva nahi pAmelAo jarUra samyakatvane pAmI zake tema che, tathA pAmelAo tene paNa cAlyuM na jAya tevuM sudaDha banAvI zake tema che. kalyANavAMchu AtmAoe te 67 vyavahAro samajI, te vyavahArothI jIvanane otaprota banAvI devAnI AvazyakatA che.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAna guNa nAstikatA Adi de game teTalA duSTa ane cepI heya, te paNa A 67 prakAranA vyavahArathI pitAnA jIvanane otapreta banAvI denAra AtmA upara pitAne leza paNa prabhAva batAvI zake tema nathI. samyaktvanA e 67 prakAre (bola) eTalA badhA prasiddha che ke, tene ATale badho mahimA jANyA pachI tene samajIne jIvanamAM utAravA mATe sAcA dilathI je koI AmAM IcchA ane prayatna kare, tene te samajavA ane pALavAnAM sAdhano Aje paNa maLI zake che. sahu kaI kalyANakAmI AtmAo te badhA vyavahArane sArI rIte samajI, zakita mujaba Adara karatA bane, evI amArI hArdika abhilASA che. A sthiti prApta karatAM eTale vilaMba lAge teTalA vakhata daramyAna paNa AtmA nAstiktA Adi denAM AkramaNathI bacI AstikatA Adi mahAguNanI sanmukha pahoMcI zake; e khAtara sahu koIne yAda rahI jAya temaja sukhe AcarI zakAya evo eka upAya ahIM darzAvIe chIe. te upAyanuM nAma che, parama pavitra kRtajJatA guNanuM Asevana. cepI regenAM jaMtuothI zarIranuM saMrakSaNuM karanAra davAonAM IjekSane laIne dAkatare cepI reganA lattAemAM paNa nirbhayapaNe pharI zake che, tema zrI jinezvaradevanA
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAne Adarza zAsane pharamAvelA ane jagatamAM tamAma sajana manuSyoe mAnya rAkhelA kRtajJatA guNarUpI bakhtarathI pitAnA AtmAne susajaja banAvIne pharanAra AtmA, nAtikatAdi cepI regenA rAphaDAothI gherAelA bhayaMkaramAM bhayaMkara jamAnAmAM paNa pitAne yathArtha paNe surakSita rAkhI zake che, e kRtajJatA guNa, bIjA guNo karatAM samaja paNa sahele che ane pAchaLa paNa teTale ja sahele che ! paNa sajajanapaNuM yA AtmAthI paNuM je AtmAmAM pragaTayuM che, te AtmAne A kRtajJatA guNanuM pAlana sAva saheluM che. kRtajJatA guNano rUDha artha, potAnA upara bIjAoe karela upakArane na bhUlI ja, paNa barAbara yAda rAkhave te che, te artha uparAMta ApaNe ahIM tene yaugika artha paNa svIkAre che. e rUDha ane yaugika ubhaya ane svIkArI kRtajJatA guNanuM ArAdhana karanAra AtmA, nAstikatA Adi sarva dAnA bhayathI nirbhaya banI zake che. ka yaugika artha che karelA guNane jANavA kintu bhUlI na javA, e kRtajJatA zabdane rUDha artha che. te arthanuM pAlana paNa AtmAne samyagudarzanAdi guNonI prAptimAM mahAna sahAyaka che. akRtajJa ke kRtana AtmAo duniyAnA laukika vyavahAra mATe paNa ayogya che, to kettara tatvanI prApti mATe te sutarAM agya hoya, emAM lavaleza zaMkA nathI.
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAna guNa 'kRtajJa' zabdanA yaugika artha karelAne jaNavu evA thAya che. e atha upakAra-apakAra ubhayane jANavA mATe prerita kare che. A artha ApaNe eTalA mATe karavA paDe che ke, duniyAmAM e prakAranA padArtha che, eka upakAra karanArA ane khIjA apakAra karanArA. 95 ahI kevaLa AtmAnI vAta hovAthI, AtmAne upakAra karanArA jema AstikatAdvi guNA che, tema AtmAne apakAra karanArA nAstikatADhi dASA paNa che. eja rIte jagatanAM prANIo upara akAraNa upakAra karavAmAM tatpara, AstikatAdi guNaiAthI bharelA tattvaci Mtaka mahApuruSe! jema che, tema jagatanAM prANIonA hitanA akAraNu saMhAra karanArA nAstikatADi dugu NaiAthI bharelA atattvajJa AtmAe paNa che. eja kAraNe karelA upakArane ANavAthI ane nahi bhUlI javAthI jema AtmAne apUrva lAbha thAya che, tema karelA apakArane paNa jANavAthI ane yAda rAkhavAthI AtmAnuM sArI rIte saMrakSaNa thAya che. upa sahAra * * e rIte ubhaya arthamAM vAparelA 'kRtajJatA' zabda ane tenA uparathI nIkaLatA, 'karelA upakAra ane apakAra ubhayane jANavApaNuM,' e artha AtmAne nAstikatAdi mahAdeSAthI ugArI laI, AstiktADhi mahAguNeAne adhikArI banavA sama che.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAnA Adeza nAstikatA Adi dAyonA sevana dvArA thanArA vartamAna ane bhAvi mahA ana ane enA pratipakSI AstikatA Adi sadguNNAnA AsevanathI thanArA vartamAna ane bhAvi mahAlAbhA, e ubhayanA je niraMtara vicAra kare che ane nAstikatA Adi durguNeAnA sevanathI bhaviSyamAM thanArA mahAdoSonI paraMparA ane AstikatA Adi sadguNeAnA sevanathI bhaviSyamAM thanArI uttamettama guNNAnI paraMparAne je kadI paNa visaratA nathI, teve| kRtajJa AtmA ceDA ja kALamAM sarva prakAranAM icchitAne siddha karavA sama thAya che. 96 e rIte kRtajJa banelA AtmA, peAtAnA sAcA upakArIene prati paLe yAda kare che ane peAtAnA apakArIAthI sadA sAvadha rahe che. nAstikatA, viSayala paTatA ane leAkaherI AtmAne lezamAtra guNa karanArI nathI; jayAre AstikatA, viSayavirakti ane jJAnIonAM vacanAnuM anusaraNa AtmAne acintya lAbha karI ApanAra thAya che. A vAta jema AptapuruSAnA kathanathI siddha che, tema pratyeka vicArazIla vyaktione anubhavapramANuthI paNa gamya che. je keI AtmA peAtAnI buddhine sadupayega karI apakArI ane upakArI ubhayane yathAsthitapaNe eLakhI, upakArInI sevAmAM ane apakArInA tyAgamAM peAtAnu jIvana arpaNa karI deze, te AtmA aneka prakAranI
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAna guNa 97 mAMgalika mALAeAnuM petAnA kaMThamAM AropaNa karIne thoDAja kALamAM siddhivadhUna bhakatA banaze, emAM lezamAtra saMdeha nathI. dhanya che te mahApuruSone ke jeo karmalaghutAnA ge nAstikatAnA bhISaNa vAtAvaraNa vacce paNa tenAthI sarvathA alipta rahI, parama AstikatA, parama viSayaviraktatA ane ajJAna-kaherIthI sarvathA vimukatatA Adi guNene jIvanamAM vikasAvI sva-parane sAco upakAra sAdhI rahyA che.
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 AmA amara che. nAka buddhimAna ane buddhihIna vacce aMtara ja jagatamAM koIpaNa vicArazIla vyakitane evo vicAra AvyA vinA rahetuM nathI ke, "A janma lIdhA pahelA huM hatuM ke nahi? agara hato to kayAM ane kevo hato? huM kayAMthI AvyuM chuM ane vartamAnamAM huM kevo chuM ? ahIMthI huM kayAre marIza ane maraNa bAda mAruM astitva raheze ke nahi ? je astitva raheze te kayAM ane kevA prakAre raheze? mAruM aMtima lakSya zuM che ane tenAM sAdhana kyAM che ? buddhimAna ane buddhihIna vacce aMtara eTaluM ja che ke, buddhimAna A prazno para kAyama mATe vicAra ane vimarza kare che, jyAre buddhihIna A prazna para kSaNabhara mATe paNa vicAra karatuM nathI.' kaI vicAra kare tyA na kare, paNa e vAtamAM leza paNa saMdeha nathI ke, "ciMtanazIla yA mUrkha baMnenA hRdayamAM A praznane anubhava samAna rUpathI thAya che. eka enA rahasyano tAga meLavavA mATe Avazyaka
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ AmA amara che. prayatno cAlu rAkhe che, bIje e mATenA keIpaNa prayatna pitAnA jIvanamAM karato nathI." AthI ema mAnI levAnuM nathI ke, ciMtanazIla pratyeka vyakita A praznone yathArtha tAga meLavI zake che." ciMtanazIla yA vicArazIla vyakitaomAMthI paNa evI ghaNuM ja aha5 vyakitao che ke jeo kAyama mATe ApoApa uDanArA uparyukata praznono sAro nirNaya karI zake che. ciMtana yA vicAra nahi karanAra vyakitaonI jema ciMtana yA vicAra karanArAone paNa maTe bhAga, uparyukata praznone nirNaya prApta karyA sivAya ja jIvanano aMta kare che ane je koI thoDA e prakanonA koI paNa nirNaya upara Ave che, temAM paNa moTo bhAga yathArtha nirNayanA badale ayathArtha nirNayane ja yathArtha tarIke mAnanAra heAya che. ja gaMbhIra vicAranI AvazyakatA che A eka e viSaya che ke, jenA para saghaLAye vicArazIla puruSae gaMbhIratApUrvaka vicAra karavAnI AvazyakatA che. A viSayano nirNaya meLavavA mATe je pUratI sAvadhAnI rAkhavAmAM na Ave. te bhAgye ja yathArtha nirNaya prApta karI zakAya che. pUrepUrI sAvadhAnI ane gaMbhIratAthI gya sAdhano dvArA ekasarakhuM adhyayana ane karavAmAM
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 AstikatAno Adarza Ave, te madhyastha buddhivALo AtmA A ati gUDha prAnA yathArtha rasyane pAmavA avazya saphaLa banI zake tema che, AthI e vAta svayaMsiddha thAya che ke, jyAM sudhI A pranone yathArtha nirNaya na thAya, tyAM sudhI ene nirNaya meLavavA mATe sAvadhAnIpUrvaka avirata prayatno karavA, e pratyeka vicArazIla vyaktinuM mukhya kartavya thaI paDe che. jayAM sudhI, "huM keNa hatuM? zuM zuM ? ene ke thavA IcchuM chuM ? eno ja pitAne patte nathI, tyAM sudhI jIvana dayeya zUnya rahe che. dhyeya vagaranA jIvanavALe je kaI prayatna kare che, te astavyasta hoya che. e prayatno ene koI nizcita sthAna para laI janAra banI zakatA nathI. ceya zUnya AtmA dayeya sudhI pahoM cavAnA mArga ke sAdhanone paNa jema vicAra karate nathI, tema jIvanamAM mAnasika zAMtine paNa tevA prakArane anubhava karI zaktA nathI. mAnasika zAMti tathA vyavasthita prayatna nizcita thavALA jIvanamAM ja saMbhavita che. - "koNa chuM ? kayAMthI Avyo chuM ? ane have mAre kayAM javuM Agya che ? eno vicAra karanAra AtmA ja pitAnA jIvanane nizcita eyavALuM banAvI zake che. ane pachI tenA badhA prayatno theya-sanmukhatA prApta kare che.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ AmA amara che 101 * AtmAnuM astitva Taka AmA jevI koI vastu che ke nahi ? e bAbatane nizcaya jyAM sudhI na hoI tyAM sudhI bhUtakALamAM kevo hato? ane bhaviSyakALamAM ke haIza ?" eno vicAra karavAnuM kAI prajana rahetuM nathI e kAraNe sauthI pahelAM, jagatanA anya padArthonA astitvanI jema AtmAnuM caNuM astitva che, e prakArane nizcaya pUrepUro jarUrI che. AtmAnuM astitva che. e samajavA mATe saraLamAM saraLa upAya e che ke, pratyeka prANIne "aha" arthAta huM" evuM je jJAna thaI rahyuM che, tene viSaya zuM che? enI ja karavI. enI ja karavAthI khAtarI thAya che ke, "aha" padalakSI "huM"thI zarIra, indriya ke evI bIjI koIpaNa bAhya vastunuM grahaNa thatuM nathI, paNa jenuM grahaNa thAya che, te ja AtmA che. zarIra, indriya ke mana vagere AtmA nathI, paNa AtmAnI sAthe saMbaMdha pAmela anya vastuo che. e saMbaMdha sva-svAmIbhAvane che ke je chaThThI vibhakita dvArA vyakata thAya che. "huM zarIra", "huM Indriyo ke "huM mane. e anubhava thavAne badale, "mAruM zarIra, "mArI Indri, mA! mane evI jAtane ja anubhava pratyeka AtmAne thAya che. ethI siddha thAya che ke, "a-padaye' e zarIrAdi nathI, paNa zarIrAdithI bhinna, zarIrAdino svAmI. koI anya che.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAno Adeza * lasaNanI parIkSA ja AtmAnA astitvano nirNaya thayA bAda, AmAnuM svarUpa ane lakSaNa zuM? e vAtano nizcaya karavo jarUrI che. AtmAnA svarUpa ane lakSaNano khyAla AvI jAya, te AtmA kyAMthI Avyo ane kayAM javAne? e vagere praznono nikAla ghaNI ja sahelAIthI thaI zake ema che. keIpaNa padArthanuM lakSaNa yA svarUpa zuM che ? e nakkI karavA mATe prathama e padArthane zvamAtmaka lakSaNa, jene saMskRtamAM upavakSaNa yA upAdhi kahevAmAM Ave che te tathA jeno traNe kALamAM karI paNa viga thatA nathI evAM tathya lakSaNa, ubhayano vicAra karavo Avazyaka bane che. prathama paddhati e " vileSaNAtmaka paddhati che ane bIjI paddhati e "samanvayAtmaka che. jaLanuM lakSaNa nakakI karavuM hoya, tyAre vizleSaNAtmaka paddhati vaDe ApaNe e nakakI karI zakIe chIe ke, uSNutA e jaLanuM lakSaNa nathI paNa upalakSaNa yA upAdhi che. te uSNatA agni saMyogarUpa upAdhithI jaLamAM utpanna thayelI che. te upAdhi dUra thatAMnI sAthe ja uSNatAno vilaya thavA mAMDe che ane jaLanI svAbhAvika zItatA pragaTa thAya che. e rIte uSNatA e trikALa sahavartinI nahi hevAthI jaLanuM lakSaNa banI zakatI nathI, kintu upalakSaNa bane
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ AmA amara che 103 che. eTale te jaLanuM yathArtha jJAna karAvavA mATe samartha thaI zakatI nathI, kintu mAtmaka jJAna karAve che. - samanvayAtmaka paddhatinuM kArya, padArthanuM yathArtha svarUpa yA yathArtha lakSaNa zuM che? tenuM bhAna karAvavAnuM che. jaLanuM yathArtha yAne abhramAtmaka lakSaNa zItatA che, enuM bhAna samanvayAtmaka paddhati karAve che. koIpaNa padArthanuM lakSaNa prAkRtika che yA kRtrima che? ene saraLatAthI jANavAno upAya che ke, jyAM kRtrima lakSaNa jevAmAM Ave che, tyAM "zAthI? evo prazna uThyA sivAya rahetuM nathI. jaLane uNa jotAMnI sAthe ja "A jaLa zAthI uSNa che ? e prazna tarata UbhuM thAya che. jayAre jaLane je prAkRtika (Natural) dharma che, te zItaLatAne anubhava karatI vakhate koIne paNa, zAthI zItaLa che? e prazna uThato ja nathI. eja ema batAve che ke, "jaLamAM uSNatA" e kRtrima che ane "zItatA e svAbhAvika che. tethI ravAbhAvika lakSaNano nirNaya karAvI ApanAra "samanvayAtmaka paddhati che ane vaibhAvika lakSaNane nirNaya karAvI ApanAra " vizleSaNAtmaka paddhati che. padArthonuM sanAtana astitva # AtmAnuM prathama lakSaNa koI hoya, to te "sa" cAne astitva che.
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 AstikatAne Adarza AtmA sanAtana che. arthAta AtmAnuM astitva trikAlAbAdhya che. e vastu samajavA mATe sauthI pahelAM e nirNaya karavo paDaze ke, "A jagatamAM avidyamAna vastu koI utpanna thatI nathI ane vidyamAnane kadApi vinAza thato nathI.' nAnA vidyate mA, nADamAve vAte saMta' je kadI hotuM nathI te utpanna thatuM nathI ane je che teno kI abhAva thato nathI.' matalaba ke koI paNa dravyano vinAza thatuM ja nathI. mAtra tenuM rUpa, AkAra, nAma ke sthAna badalAya che. dAkhalA tarIke. suthAra khurazI yA pATalI banAve che, tyAre te kaI na padArtha utpanna karatA nathI, paraMtu bajAra yA jaMgalamAMthI lAvela lAkaDAnA ceAgya TukaDA karI, tene yogya Icchita AkAre goThave che. A rIte dareka cIjamAM sthAna, AkAra yA nAmanuM parivartana thavA sivAya navuM kAMI utpana thatuM nathI. mULathI astitvamAM ja na hoya, tevA koIpaNa padArthanuM sarjana yA vinAza A jagatamAM che ja nahi. Adhunika padArtha-vijJAnanA zodhakone paNa A ja vAta eka yA bIjA zabdomAM svIkAra kare paDe che. kaI ene "padArthanI anazvaratA kahe che. keI ene padArthanuM anutpAdava kahe che, to kaI ene "zakitanuM nityatva kahIne svIkAre che.
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ AmA amara che 105 AtmAnA viSayamAM paNa e ja rIte lAgu paDe che. koI prazna kare ke, "janma lIdhe te pUrve huM hato ke nahi agara mRtyu thayA bAda huM rahIza ke nahi ? te tene eka ja uttara ApavAnuM rahe che ke, "vartamAna samayamAM tuM vidyamAna che ke nahi e praznano tuM je uttara Ape, tenA upara tArA pranono javAba avalaMbele che. koI paNa ema kahI zake ema nathI ke, vartamAna samayamAM huM vidyamAna nathI. ethI ja siddha thAya che ke, "jo tuM vartamAna samaye vidyamAna che, te tuM pahelA paNa avazya vidyamAna hatuM, ane have pachI paNa avazya vidyamAna rahIza. kAraNa ke je paDelAM nathI tenI hamaNuM utpatti thaI zakatI nathI ane je hamaNAM vartamAna' che, tene dharamULathI abhAva karI thaI zakatA nathI. alabatta, lAkaDuM jema khurazI ane pATalIrUpe parivartana pAmI gayuM, tema tArAmAM paNa aneka prakAranAM parivatane thatAM rahevAnAM, kintu tAro sarvathA abhAva kadI thaI zakato nathI. AtmA sanAtana che ane AtmAnuM astitva trikalAbAdhita che, e vastu samajavA mATe darzanazAstranuM ke bhautika padArtha-vijJAnanuM AthI adhika jJAna meLavavAnI AvazyakatA rahetI nathI, ema sAmAnya nayA kahI zakAya.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAnA Adeza amaratva svAbhAvika guNa AtmAnA astitvanI siddhimAM ApaNe e vAta nakakI karI ke, AtmA te padArtha che, ke jeneA saketa, jenuM sa kheAdhana ane jenI ALakhANa ApaNe 'hu' zabdathI karIe chIe. 'hu' padmanu sakhedhana, 'hu'padmanA saketa ke huM padmathI eLakhAnAra je vastu che te ja AtmA che. kAraNa ke AtmA sivAya anya kaI paNa vastu 'hu" e padmA saMketa banI zakatI nathI. 1; * jayAM sudhI jagatamAM 'aDu" yA 'hu' padmaneA yavahAra vidyamAna che, tyAM sudhI AtmAnI sattAnA niSedha karanAra nAstikA peAtAnI koI paNa yukita vaDe saphaLatA meLavI zake e savita ja nathI. Astika jema aDu' padathI vyavahAra kare che, tema nAritaka paNa peAtAnI jAtane oLakhavA mATe 'ahu'padmanA ja prayAga kare che, AtmA che,' e siddha karavA mATe AnA karatAM khIju kAi meTuM pramANa nathI. A eka ja pramANanI AgaLa AtmasattAne niSedha karanArI saghaLI yukitae pAMgaLI banI jAya che. 'ahu" padmanA saMketathI jayAre . AtmAnuM astitva siddha thAya che, tyAre 'hu' ane marI gaye' athavA 'hu' ane 'nathI' e prakAranA vAkayeAnA prayAga ja asabhavita bane che. DokaTara athavA sabadhI rAgInI nADI joIne kahe che ke, 'A marI gayA che.' athavA rogIne svaya' zaMkA
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmA amara che 1017 yA bhaya rahe che ke, huM marI jaIza." paraMtu e vAkya prayoga aupacArika che. maravAno vAstavika mAnasika anubhava koIne paNa thatuM ja nathI. huM" ane "maryo chuM" e anubhava ja asaMbhavita che. "huM" ane "nathI" e be zabdono eka sAthe prayoga karavo e jema asatya che, tema "huM" ane "marI gayA e zabdono prayoga paNa anubhava virUddha che. "marI rahyo chuM" e vAkyaprayoga keTalIka vAra anubhavAya, tyAM paNa kevaLa vartamAna yA bhUtakALane proga nathI, paraMtu apUrNa vartamAna kALano prayoga che. ene saMbaMdha bhaviSyanuM kALa sAthe che, tethI e prayoga paNa vAstavika manovijJAnane anusaratuM nathI, kintu upacArajanya che. A viSayane vadhAre spaSTatApUrvaka samajavA mATe nidrAnuM daSTAMta prasiddha che. nidrAnA viSayamAM ApaNe ema kahI zakIe chIe ke, "huM UMghI gayo hato" athavA "huM UMghavA mATe jaI jaI rahyo chuM" athavA "mane ghaNI UMgha Ave che. vagere; paraMtu ApaNe e kadI paNa kahI zakatA nathI ke, "huM UMghuM chuM.' kAraNa ke e zabdano upayoga karatI vakhate ApaNe UMghI gayelA nathI paNa jAgatA chIe. e ja vAta e vAkayane asatya TharAvavA mATe meTuM pramANa che.
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAnA Adeza Ama jayAre nidrA zabdanA prayoga paNa 'hu'' padmanI sAthe asabhavita che, tyAre 'maravu' e zabda prayAga te! 'hu' nI sAthe seAe se| TakA asaMbhavita Thare che arthAt AtmAnA sabaMdhamAM mRtyunu kathana ja 'asaMbhava' doSanuM grasita che. 108 yavahAramAM te marI gayA,'-'huM marI javAnA chuM,' huM UMghI gayA chuM,' 'te huM nathI.' ItyAdi zabdane prayAga thAya che, te . AtmAnI bhinna-bhinna avasthA mAtrane ja sUcavanAra che, kintu temAMnA eka paNa prayAga AtmAnA sarvathA abhAvane sUcavatA nathI. * mRtyu e svabhAva nathI jIvana jema AtmAneA svAbhAvika dharma che, tema mRtyu e AtmAne svAbhAvika dhama nathI jIvananI jema maraNa paNa AtmAnI svAbha:vika avasthA heta, te enu nivAraNa karavA mATe, mRtyuthI bacavA mATe kAi paNa prayatna karata nahi. je peAtAne mATe saheja yA svAbhAvika hAya che, tenAthI acavA mATe A jagatamAM koIpaNa prayatna karatuM nathI. je svabhAva nathI, tenAthI ja khacavA mATe sa kAInA prayatna jovAmAM Ave che. mAchalI mATe pANImAM rahevu e svAbhAvika che, tethI ja te pANImAMthI bahAra nIkaLavAnA prayatna karatI nathI. pRthvI para rahevu te tene mATe asvAbhAvika che.
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmA amara che tethI pRthvI para te taraphaDe che ane pANImAM javA prayatna kare che. tevI ja rIte jIvavAthI keAI gabharAtuM nathI ane maravAthI sahu gabharAya che, e ja ema batAve che ke, jIvavuM e svAbhAvika che ane maravu e asvAbhAvika che. 109 mRtyu paNa jo AtmAnA dharma yAne svabhAva hAta, te mRtyuthI bacavA mATe kAi paNa AtmA prayatna karata nahi. para Mtu saghaLA AtmAe mAtathI bacavA mATe prayatna kare che ane jIvavAnI sadAkALa icchA rAkhe che. e ja vAta ' jIvana ' e AtmAneA svabhAva che, e hakIkatane siddha karavA mATe puratuM pramANa che. je vAta jIvana ane vAta svAsthya ane regane lAgu paDe che. mRtyune lAgu paDe che, e ja svAsthyane sahu koI cAhe che ane rAgane kAI paNa cAhatuM nathI. ethI ja siddha thAya che ke, svAsthya e svAbhAvika che ane rAga e asvAbhAvika che. mAMdAne dareka pUche che ke, 'zAthI mAMdA paDayA ? paNa sAAtAjAne kAI pUchatu nathI, ke--tame sAAtAjA sAthI che! ?' ethI e spaSTa thAya che ke, svAsthya svAbhAvika che, tethI enu kAraNa jANavAnI AvaktA rahetI nathI.' nirAgitA ane rAganI khAkhatamAM jayAre nirAgitA e svabhAva sAbita thAya che, te jIvana ane mRtyunA saMbaMdhamAM teA, 'jIvana e svAbhAvika ane mRtyu e
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 0 AstikatAno Adarza asvAbhAvika-e sapaSTatayA siddha thAya che. ethI paNa eja tAraNa para avAya che ke "AtmA sanAtana che. * janma ane mRtyune zabdArtha ja saMskRtamAM janma zabda mATe mukhyatve nIce mujaba traNa zabdo che. eka kanuM dhAtuthI bane che. eno artha "AgaLa AvavuM yA pragaTa thavuM" thAya che. janma mATe bIje zabda utpatti che. je "uta' pUrvaka "1 dhAtuthI bane che. tene artha paNa "upara AvIne pragaTa thavuM" e che. bIjA zabdomAM kahIe to je Aja sudhI DhaMkAeluM hatuM te pragaTa thaIne upara AvI gayuM. trIjo zabda "sRSTi che. sRSTi 'ga visage e dhAtuthI bane che. eno artha paNa, "avyaktane vyakata karavuM," e thAya che. - A traNe saMskRta zabdono AMtarika bhAva e che ke kaI vastu navI utpanna thatI nathI, ke je pahelAM nahotI." janma, utpatti ke sRSTi-e traNe zabdo eTaluM ja sUcave che ke, "je vastu pahelAM amuka paryAyarUpe avyakata hatI, te atyAre amuka payayarUpe vyakata thaI.' matalaba ke saMskRta bhASAmAM jama zabdano A traNathI atirikata kaI evo cotho paryAya zabda nathI ke je enAthI viparIta saMketane karato hoya.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmA amara che 111 eja rIte 'maraNa' mATe saMskRtamAM keI zabda hAya, tA te nAza che. nak avane e dhAtuthI nAza zabda ane che. ene artha, avyakata yA adRzya thaI javuM, evA hoya che. eTalA mATe nAza zabdanA prayAga traNe avasthAemAM thaI zake che. janma ane mRtyunA zabdArthathI paNa e siddha che ke, janma yA maraNu jIvananI Adi athavA a Mta nathI. kintu anAdvi-anaMta jIvananI amuka avasthAe che. je janma dvArA vyakata thAya che. A rIte saMskRta bhASAnA zabdakoSa paNa AtmAnA amaratvanI sAkSI pUre che ane AtmAnA nirNayane mahAra mAre che. amaratvanA 2012
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmA jJAna svarUpa che jema sat, astitva athavA amaratva e AtmAnu lakSaNa che, tema AtmAnuM bIjuM lakSaNa 'cit' athavA 'jJAna' che, je traNe kALamAM AtmAthI pRthak karI zakAtu nathI. AtmAnI kAIpaNa avasthA evI nathI ke je avasthAmAM AtmA gheADA paNa jJAnavALA na heAya. 12 ajJAnamAM ajJAna AtmA paNa eTalu te! avazya jANe che ke, 'huM kAMI paNa jANutA nathI.' e anubhava karAvanAra paNa eka prakAranuM jJAna ja che. ApaNe jyAre keAI mANasane ema khelatA sAMbhaLIe chIe ke, huM amuka viSayamAM kAMI jANatA nathI.'-te vakhate ene eTale te nizcaya thAya che ke, 'amuka viSayamAM huM kAMi jANatA nathI.' e nizcaya karAvanAra kANu che ? sahune kabUla karavu paDaze ke, ajJAnatAneA paNa nizcaya karAvanAra eka prakAranuM jJAna ja che, e jJAnapUrNa che ke apUrNa che, yathA che. ayathA che, thADu' che ke adhika che? tenA nirNaya ApaNe ahIM nathI karavA paNa te eka prakAranu jJAna ja che, eTale ja nizcaya ApaNe ahI karavA che.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmA jJAnasvarUpa che 113 sarva prakAranA jJAnathI AtmAne sarvathA alaga karI zakAya che ke kema? eja ApaNe ahIM jovAnuM che. vicAra karatAM sahune e nizcaya thaI zake ema che ke, AtmAnI pratyeka AtmAnI pratyeka avasthAmAM kaIne kaI rUpamAM, keI ne kaI pariNAmamAM athavA koI ne koI aMzamAM jJAna avazya hayAta rahe che, e sahune anubhavasiddha che. eTalA ja mATe AtmAnuM bIjuM lakSaNa jJAna che. kevaLa jAgrata yA svapnAvasthAmAM ja jJAna kAyama hoya che ema nahi, suSupta avasthAmAM paNa jJAna hayAta hoya che. alabatta, suSupta yA nidrAvasthAmAM je cetanA rahe che, te eTalI daLelI hoya che ke, spaSTapaNe anubhavI zakAtI nathI. nidrAvasthAmAM paNa avyakta cetanA vidyamAna hoya che, ene sarvane anubhavasiddha purAve e che ke, bharanidrAmAM sUtelA hoIe chIe tyAre ApaNA zarIranA amuka bhAga para eka machara AvIne karaDe che, te vakhate UMghamAM ne UMghamAM hAtha uMco karIne ApaNe e bhAgane khaMjavALIe chIe. jyAre ApaNe jAgIe chIe ane zarIranA e bhAga para lehI ekaDuM thayeluM joIe chIe, tyAre ja ApaNane e nizcaya thAya che ke tyAM macchara karaDaye hai joIe. ane nakha vatI ApaNe khaNeluM hovuM joIe. suSupta avasthAmAM paNa avyakta cetana na heta te hAtha UMce nIce karavAnI tathA khaMjavALavAnI kriyA kaI 8
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 AstikatAne Ada rIte zakya anata ? ethI e siddha thAya che ke, suSupta, jAgrata, svapna keIpNa avasthAmAM kaI ne kaI rUpe nyUnAdhika mAtrAmAM jJAna niraMtara banyu rahe che. khIjA zabdomAM kahIe te, jJAna e atmAnu bIju lakSaNa che. je svarUpabhUta che, naisargika che ane AtmAnI sAthe sadA joDAelu che." * jJAna pUrNa che ke apari EG >> cit athavA jJAna e AtmAnuM bIjuM lakSaNa te te jJAna pUrNa che ke apUrNa ? upasthita thAya che. e prazna saheje ApaNA raiAjiMdA jIvanamAM ApaNe aneka bhUlA karIe chIe eja ema batAve che ke, ApaNuM jJAna paripUrNa nathI, paripUrNa jJAnavAna bhUla kare ja nahi. nAnI yA meTI, sAmAnya yA bhayaMkara aneka prakAranI bhUle ane tenAM sva ane para ubhayane thatAM du:khada riNAme rAja anubhavavA chatAM; ApaNA AtmA pU jJAnavAna che ema mAnavu e keiSNa rIte sabata nathI. zAstrA kahe che ke, 'AtmAnu' lakSaNabhUta jJAna khaMDa nahiM paNa akhaMDa che H parichidra nahi paNa aparicchinna che; sImita nahi paNa niHsIma che. AtmA sadA citsvarUpa arthAt pUrNa prakAzasvarUpa che." paraMtu e vAta bhUlavI joIe nahi ke, 'paripUrNa jJAna e lakSa, addha AtmAnuM nathI kintu muktAtmAnuM che.'
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ama jJAnasvarUpa che 115 mutAtmAonuM jJAna nirapekSa, niHsIma, sarvavyApaka ane paripUrNa che. - baddhAtmAnuM jJAna paNa svarUpe paripUrNa hovA chatAM aneka prakAranAM ajJAnanAM AvaraNothI DhaMkAeluM hoya che. e AvaraNa haTI javAnI sAthe ja saMpUrNa jJAna prakAzita thAya che. - sUrya thI prakAzanAM kiraNenA daSTAMtathI A vAta adhika spaSTa thaze. bArI-bAraNuM baMdha karelA eka oraDAmAM nAnakaDI kaI vA-bArI ke chidra dvArA, sUryanuM ekaja kiraNa aMdara praveza pAme, tethI zuM ema kahevuM ucita thaze ke, saMsAramAM sUryano prakAza AMTale ja che ? sUryane prakAza te aparimita che, kintu ekaja chidra vATe te Ave che, eTale tenA uparathI sUryanAM samasta kiraNenuM vAstavika mApa nIkaLI zake nahi. eja prakiyA anusAra ajJAnanAM AvaraNethI DhaMkAeluM saMpUrNa jJAna, jeTalA pramANamAM te AvaraNa khase che, teTalA pramANamAM bahAra prakAzita thAya che. maka jJAna aMtaramAM chupAeluM che saMpUrNa jJAna AtmAmAM che. tene bahAra zodhavAnI jarUra nathI. e vAtane vadhu spaSTa samajavA mATe agninuM daSTAMta che.
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAne Ada agni pragaTAvave hAya tyAre tene bahArathI lAvaveka paDate nathI. e arariyAnA (eka jAtanu lAkaDu) mAMthanathI, cakamakanA (eka jAtaneA paththara) e TukaDAonA paraspara AghAtathI athavA dIvAsaLIne mAphasanA masAlA para ghasavAthI agni pragaTa thaI Aya che. te vakhate agni kAMi bahArathI Avate nathI. paraMtu te avyakatarUpe tyAM hatA te amuka prakAranA prayAgathI vyakata rUpamAM pragaTa thAya che. 116 eja rIte lAkaDA yA pASANamAMthI mUrti kaMDAranAra kAIpaNu devatAnI mUrti bahArathI lAvIne te lAkaDA cA pASANumAM dAkhala karate nathI jagatamAM jeTalA AkArAnI kalpanA karI zakAya che, te saghaLA AkAre lAkaDA cA pASANamAM pahelethI ja aSakatarUpe rahelA heAya che. paraMtu mUrti' banAvAvALAne e saghaLA AkAranI AvazyakatA nathI, ene te eka viziSTa AkAranI AvazyakatA hAya hAya che. e AkArane sAkAra banAvavA mATe te enI ADe AvatAM sarva prakAranAM AvaraNeAne sAdhanA dvArA dUra kare che. kArIgaranA chetravA dvArA agara zilpInA ghaDavA dvArA te viziSTa AkAranAM pratibaMdhaka adhAM AvaraNe| dUra thavAnI sAthe ja, Icchita mUrtinA AkAra, je aMdara chupAele hateA, te bahAra Ave che. jJAnanA sabaMdhamAM paNa AtmAne te bahArathI lAva
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmA jJAnasvarUpa 117 vAnu hetu nathI, paNa Agya upAye dvArA tene aMdarathI pragaTa karavAnu hAya che. arthAt aMdara rahelA jJAnane prakaTa karavAnu che. keLavaNInI vAstavika dRSTi * A aii vicAratAM e spaSTa thAya che ke jJAna, zikSaNa ke keLavaNI zabdanA prayAga tyAM ja karavA vyAjabI che, ke jyAM khataramAM chupAelA jJAnane pragaTa thavAnAM karavAnAM-mApatA adhikAdhika pramANamAM pUrAM pADavAmAM AvatAM hAya. keLavaNInI je kennaI paddhatimAM ahArathI jJAna dara ghusADavAnA prayatnA thatA hoya, te paddhatine maulika keLavaNI (genuiue eduction) kahevAne badale gokhaNapaTTI cA (DaoNkaTarI) injekSana (Injection) kahevu, eja vadhAre jyAkhI che. ArthI e paNa siddha thAya che ke jeTalAM jJAna amuka prakAranA zArIrika daMDanA bhayathI athavA parIkSAmAM niSphaLa nIvaDavAna bhadhathI thanArA mArthika cA mAnasika daMDanA bhayathI ApavAmAM Ave che, te keLavaNI (Education) nathI, paNa injekSana eTale jhINI seAya dvArA zarIranI nADIemAM kathAonA praveza karAvavA barAbara che. paraMtu e rIte maLajabarIthI jJAnane buddhimAM praveza karAvavA prayatna karavA, tethI vAMchita atha saratA nathI.
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 AstikatAno Adarza ApaNe e joI gayA ke, garama pANe pAtAmAM bhaLI gaelI uSNatAne eTalA mATe tyAga karI de che ke, uSNatA e enuM aMtaraMga lakSaNa nathI,kintu bahArathI AveluM upalakSaNa che. e siddhAMta anusAra je jJAna vAstavamAM AtmAnuM AMtarika lakSaNa nathI, kintu bahArathI aMdara lAvavAmAM Ave che, te jJAnathI amane koI sthAyI lAbha thaI zakavAno nathI. nahi bhaNavAthI AjIvikA nahi cAlI zake athavA samAjamAM UMcuM sthAna prApta nahi thAya evI jAtanA bhaya agara pralobhanathI keLavaNI ApavAnA jeTalA prayatno thAya che, te saghaLA kSaNika lAbha ApavA sivAya AtmAnI zAzvata zAMti mATe saheja paNa upayogI thaI zakatA nathI. Pda sA cA zikSaka te ja zikSaNa AtmAne zAzvata zAMti ApavA samartha banAvI zake che, ke je zikSaNa, AtmAmAM chUpuM raheluM jJAna AviSkRta-pragaTa-thAya e jAtanA prayAsa kare che. je jJAna AtmAnA svarUpa athavA svabhAvano sahaja agara abhinna aMza nahi hoya, te prakAranuM bahArathI AveluM saghaLuM jJAna, thoDA ja samayamAM-jaLa jema pitAnI aupAdhika uSNatAne choDI de che tema-naSTa thaI janAruM che.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmA jJAnasvarUpa che 119 AthI e spaSTa pramANita thAya che ke, saghaLuM jJAna pahelethI ja AtmAnI aMdara rahelu che, je zikSaka, guru ke AcArya bhItaramAM chupAIne rahevA e jJAnane pragaTa karavA mATe cegyatA mujaba uttameAttama sAdhanAne prayAga kare che, te ja zikSaka, guru ke AcAryaM vastutaH zikSaka, guru ke sAcA kahevaDAvavAne lAyaka che. AInA khIjA te mAtra nAmadhArI che, peAtAnI tathA peAtAnA ziSyAnI vaheMcanA mAtra karanArA che, vAstavamAM zikSaNa athavA saskArI dvArA kAI navA jJa!nanI utpatti thAya che ema nathI, kintu e zikSaNa AtmAnI aMdara rahelA svAbhAvika jJAnane ahAra lAvI enA dvArA jevA, jANavA, anubhavavA Adi aneka prakAranA lAbha uThAvavAmAM AtmAne sahAya kare che. mataa ke zikSaNa athavA saMskArathI AtmAnI prakRti badalAtI nathI, paraMtu e prakRtinI abhivyakti ane vikAsa karavAne pUrA meAkeA meLavI Ape che. arthAt AtmAnI prakRtinA adhanane teDI AtmAne svataMtra karI Ape che. saghaLAMne! sArAMza e che ke, AtmA akhaMDa jJAnasvarUpa che ane e jJAnane pragaTa karavA mATe khAdya bhaye yA leAlane e vAstavika upAya nathI. kintu e jJAnane dabAvI denAra meAhanIyAdi duSTa karmAne khaseDI devAM, eja sAcA upAya che.
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 AstikatAne Adarza mehanIyAdi duSTa karmone dUra karavAne yathArtha upAya batAve, eja sAcuM zikSaNa, keLavaNuM ke zAstrAdhyayana che. ane e prakAranuM zikSaNa keLavaNuM ke zAstrAdhyayana karAvanAra hoya te ja sAcA zikSaka, sAcA gurU ane sAcA AcArya che.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 AtmAne trIje, cothA ane pAMcame guNa AtmAnA trIjo guNa AnaMda amaratva ane anaMta jJAna : AtmAnAM e ai lakSaNeA nizcita thayA pachI, AtmAne ALakhavAnuM trIju lakSaNa zu che e ApaNe joIe. * zAstro kahe che ke, 'sat ane cita e jema AtmAnAM lakSNa che, tema nitya, zuddha ane pUrNa AnaMda e paNa AtmAnuM lakSaNa che.' AtmAnA svabhAva je AnaMda hAya, tA jagatanAM prANIo nira Mtara AAka ane duHkhane anubhava karI rahyAM che, te kema ane ? eve prazna ahI paNuM UThave sahaja che. paNa pUrvokta yuktie dvAza enu samAdhAna paNa sahaja ane sugama che. AtmAnuM lakSaNu sapUrNa jJAna hovA chatAM mAhu ane ajJAnanA AvaraNathI jema te jJAna drumAI gaeluM che, tema anata AnaMda e paNa AtmAnA sahaja dhama hAvA chatAM mAhanAM gADha AvaraNeAthI Avarita che.
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 AstikatAno Adarza anAdinA moDAyAsathI viparIta zraddhA ane viparIta vartanane paravaza banelo AtmA, pitAnA svAbhAvika AnaMdane pAmI zakato nathI. eTaluM ja nahi paNa viparIta zraddhA ane viparIta vartanathI duHkha ane zokanA mahAsAgaramAM sadAya DUbeluM rahe che. AnaMda, e AtmAno svabhAva che, e vAtane adhika paSTatAthI samajavA mATe raDatA manuSyanuM daSTAnta upayogI che. koI manuSya raDate najare paDe che, tyAre leke tenI pAse jaIne pUche che ke, "tuM kema raDe che? paraMtu nahi ronAra pAse jaIne koI ema nathI pUchatuM ke, "tuM kema nathI raDato ? e ja batAve che ke rUdana e AtmAna svabhAva nahi hovAthI, enuM kAraNa jANavAnI AvazyakatA rahe che ane "nahi ravuM" e AtmAno svabhAva hovAthI, enuM kAraNa jANavAnI AvazyakatA rahetI nathI. AthI e siddha thayuM ke duHkhI thavuM e AtmAnuM lakSaNa nathI kintu ke tevA prakAranA tAtkAlika bAhya kAraNarUpa upAdhithI utpanna thayela upalakSaNa mAtra che. AgaLa vadhIne vicArIe to je manuSya strIputrAdikanA viga vakhate eTalA badhA duHkhane anubhave che ke, have mAruM jIvana aMdhakAramaya banI gayuM, huM lUMTAI gayo." te ja mANasa divaso vItatAM A zekane sarvathA visarI jAya che. e dRSTie, zuM duHkha e jaLanI
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAno trIjo che ane pAMcame guNa 123 uSNatAnI jema bAhya kAraNathI Avela mAtra upAdhi ja nathI ? jaLanI uSNatA mATe bAhya kAraNa (baLataNa Adi) nI apekSA paNa rahe che, kintu e uSNatAne javA mATe kevaLa kALanA svAbhAvika atikramaNa sivAya anya koI kAraNa na maLe to tenI apekSA paNa rahetI nathI. tema AmAmAM du kha upana thavA mATe bAhya kAraNenI apekSA rAkhyA sivAya osarI jAya che. AthI e siddha thAya che ke, duHkha e AtmAnuM svAbhAvika ravarUpa nathI, kintu AnaMda e ja tenuM svAbhAvika ravarUpa che. AtmA jyAre bAhya kAraNathI duHkhI paNa thAya che, tyAre paNa AtmAno AnaMda, AtmAnI bahAra cAlyA jato nathI, kintu AtmAnI aMdara dabAele paDe rahe che. e ja kAraNe e AnaMda kamazaH pitAnuM prabhutva prApta karIne bahArathI AvIne adhikAra jamAvanArA duHkhane dUra karI nAkhe che ane pUrvanI mAphaka pote (AnaMda) vyakata rUpa dhAraNa karI le che. * AnaMda prApti kayAre? . sat, cit ane AnaMda e traNa AtmAnAM lakSaNa che, AtmAnA ravabhAva che. AnaMda prApta kyAre! athavA AtmAnuM svarUpa che, e vAta jema zAstra dvArA siddha che, tema yukita ane anubhava dvArA paNa siddha che. yukitavAdanI daSTithI ke pratyakSa anubhavanI dRSTithI
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 AstikatAne Adeza vicAratAM paNa e spaSTa thAya che ke, sA jIvita rahevAnI IcchA e ja AtmAnA amaratva vabhAvanI sAkhitI che. e ja rIte padmAne jANavAnI IcchA e ja AtmAnA jJAna svabhAvathI sAbitI che tathA e ja rIte niraMtara AnaMdanI kheAja karavI, e AtmAnA AnaMda-vabhAvanI sAbitI che. sadA jIvita rahevAnI tathA pArzvane jANavAnI IcchA e jema anaMta jIvana ane ni:sIma jJAna e AtmAnuM svarUpa che ema sidhdha kare che, tema sava AtmAe hamezAM AnadanI ja zeAdhamAM rahe che e ja eka nizcita ane paryApta pramANa che ke, Anada e paNa aMtarAtmAne svabhAva che. je prakAre mAchalI keAI kAraNasara jaLanI bahAra AvI jAya che, te pharI pAchI jaLamAM javAne mATe ja udyama kare che, kAraNa ke jaLa e ja enu' svAbhAvika sthAna che. e ja prakAre AtmA paNa koi kAraNavazAt AnaMdathI dUra thAya che, teA pAchA tarata ja e AnaMdane prApta karavAM satata udyama karyA kare che, kAraNa ke AnaMda ja AtmAnA mULa svabhAva che eTalu ja nahiM paNa Ana e enu svarUpa ja che. AtmA je kAMI pravRtti kare che te sthAna danI prAptinA lakSyathI ja kare che. jo ke e AnadanI prApti mATe citta sAdhanAne paNa upayAga kare che ane avidyA
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAnA trIje, cAthA ane pAMcamA gugu 125 vazAt anucita sAdhanAne paNa upayeAga kare che tathA peAte kevA AnaMdane Icche che ene nirUpaNa karI zakate nathI; paraMtu e eka judA ja prazna che. AtmAne svabhAva AnaMda che, e vastunA niyamAM UdhI pravRtti karavI ke nirUpaNa na karI zakavuM, e lezamAtra bAdhaka nathI. AtmA je AnaMdane cAhe che, te Ana paripUrNa, anitazAyI ane akSINa AnaMda che, ane te AtmAnI akrUra ja rahelA che. tene meLavavA mATe bAhya padmAnI AvazyakatA nathI. mAtra e AnaDhane pragaTa thavAmAM aMtarAya karanAra viparIta ceSTAonA ja parityAga karavAnI khAsa AvazyakatA che. * AtmAnA ceAtheA guNa : svataMtratA Gong amara jIvana, saviSayaka jJAna ane anaMta Ana e jema AtmAnA guNu che, tema svataMtratA e paNa Atmadharma che. kAraNa ke AtmA jyAM sudhI svataMtratA prApta karatA nathI, tyAM sudhI tene satASa thatA nathI. sadA jIvita rahevAnu hAya, sa padArthIne jANavAnuM sAmarthya paNa hoya ane manAvAMchita AnaMdanA upabhega paNa karavAnuM hAya, chatAM e saghaLI vastuonA AtmAM peAtAnI IcchAnusAra bhega na karI zake agara bIjAnI dayAthI segavI zake, te! e parAvalaMbana paNa AtmAne bhArarUpa ane asahya lAgyA sivAya rahetuM nathI. peAtAnA
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 AstikatAne Adarza asAmarthyanA kAraNe kadAca te baMdhanone AtmA ne paNa teDI zake agara baMdhanono ravIkAra paNa karI le, kintu e svIkAra vecchAthI nahi, kevaLa vivazatAthI thayA parAdhInatAthI che. svataMtratAnI IcchA kevaLa manuSyamAM rahelI che ema nathI baMdhanamAMthI chUTavAnI IcchA kaho yA svataMtratA prApta karavAnI IcchA kaho, manuSyathI mAMDI pratyeka sacetana prANI vyakata yA avyakatapaNe eka sarakhI rahelI che. potAnA vivekanuM abhimAna dharAvavAvALA manuSyamAM te te savizeSa hoya te taddana svAbhAvika che. baMdhanamAMthI chUTavAnI svataMtra thavAnI e utkaTa IcchAne zAstramAM mumukSutA kahelI che. e mumukSu paNuM kaImAM adhika aMzamAM hoya che. to koI AtmAmAM apa aMzamAM hoya che. tene sarvathA abhAva kaIpaNa prANImAM hoto nathI. svataMtratA meLavavA mATenI sajAnI je utkaTa abhilASA, e ja svataMtratA. e AtmAne svabhAva che, e samajavA mATe paryApta pramANa che. eTalA mATe ja mokSa eTale sarva prakAranAM baMdhanothI chUTakAre, e AtmAne cotho svabhAva che. * pAMcame guNa e dharya sat arthAt zAzvata jIvana, cit arthAt anaMtajJAna
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAnA trIjo, ceAthe pAMcame guNa 127 AnaMda arthAta asIma sukha ane mekSa arthAt sa prakAranI svataMtratA, e jema AtmAne svabhAva che tethI pratyeka AtmA tene cAhe che, tema te cArathI alagabhinna atirikata eka anya padArtha paNa che, ke jene sa leAka eTalA ja premathI cAhe che. pratyeka vyakita jene hRdayathI cAhe che, e pAMcamI vastu prathama cAra prakAra karatAM vilakSaNa prakAranI che. e pAMcamI AMkAkSA aizvaryAMnI che. prathama cAra karatAM e vicitra prakAranI che, enuM kAraNa e che ke, eka bAju AtmA pote peAtA mATe saMpUrNa svataMtratAne Icche che, arthAta khIjAeAnI IcchAthI ke AdhInatAthI saMcAlita thavA icchatA nathI, paraMtu khIjI bAju e ja AtmA, 'bIjAe peAtAnI IcchA mujakha cAle. arthAt peAtAnI icchAnu bIjA badhA anusaraNa kare' evI tIvra AkAMkSA dharAve che. sauthI vadhu Azcaryajanaka vAta te e ke taddana ajJAna ane anubhavahIna bALaka e cAhe che ke enA pitA ke je enI apekSAe anekaguNA anubhavI ane buddhimAna che, te paNa peAtAnI (bALakanI) icchA mujaba cAle. A uparathI e niyama sathA apavAdarahita phalita thAya che ke, pratyeka manuSya peAtAnA hRdayathI kevaLa jIvavuM jJAna prApta karavuM; sukhI thavu ane svataMtra banavu eTaluM
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 AstikatAno Adarza ja nathI Icchato, kintu bIjAo para zAsana karavAne paNa Icche che. kevaLa zAsana ja nahi, kintu yadi saMbhava hoya to akhila brahmAMDanuM svAmitva Icche che. eTalA mATe aizvarya paNa AtmAno svabhAva che, e yukti ane anubhava ubhaya daSTie satya Thare che. akhila brahmAMDanA svAmitvanI IchA chatAM, AtmA vartamAnamAM aizvaryahIna avasthA anubhavI rahyo che. tenuM kAraNa spaSTa ja che. AtmAnuM svAbhAvika anaMta aizvarya vartamAnamAM ene rokanAra karmanAM AvaraNathI DhAeluM che. anaMta dAna, anaMta lAbha, anaMtabhega, anaMta upabhoga ane anaMta vIrya e AtmAnuM svAbhAvika aizvaryA che. anya AtmAonAM dAna, lAbha, bhega AdimAM aMtarAye nAkhIne AtmA pitAnA svabhAvika aizvaryane gumAvIne beTho che. jyAM sudhI bIjAonA dAnAdimAM aMtarAyabhUta thavAnuM kArya AtmA cAlu rAkhe che, tyAM sudhI tenI anaMta dAnAdi zakitae pragaTa thaI zakatI nathI. paraMtu adhika ne adhika dabAtI jAya che. jeTalA jeTalA aMze te bIjAone vinAdi karato aTake che, teTale teTale aMze tenI dAnAdi zakitao pragaTa thatI jAya che je divase AtmA bIjAone vidanabhUta thato sarvathA aTakI jAya che, te divase tenuM dAnAdi saMpUrNa aizvarya tenAthI dUra rahetuM nathI,
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAne trIje, ceAthe! ane pAMcame jhugu AtmA ne Izvara ApaNe joI gayA ke, sat, cit Anada, meAkSa ane aizvaya e pAMca (vastue) AtmAnA guNa che. saheja 129 garama karavAmAM Avela uSNu jaLanI svAbhAvika zItaLatA jema thaDA samaya mATe, bhale dakhAI jAya che, paraMtu sadAne mATe jaLamAMthI nAmuH karI zakAtI nathI, tema AimAMthI e pAMca guNeA rasane mATe nirmULa karI zakAtA ja nathI.. AthI e siddha thAya che ke-soMsAranA prAyaH sa dha granthA Izvarane je vizeSA Ape che, te adhoM pratyeka AtmAnA vAstavika, AMtarika evAM naisargika gugu che. ANatAM ke ajANatAM, sa A hRdayathI peAtAnI zakaya ta dvArA e guNeAne prApta karavA mATe avirata prayatna karyA kare che Izvara jema sat svarUpa, cit svarUpa, AnaMdasvarUpa mukatasvarUpa ane IzvarasvarUpa che, tema AtmA paNa Izvara samAna guNavALe che. e vAtane nizrcaya thayA pachI, have e niNa ya karaveA bAkI rahetA nathI ke, AtmAnu antavya sthAna bIjuM kAI nahi paNa izvaranuM jesvarUpa che e ja che. AtmAne pahoMcavAnuM' sthAna IzvarasvarUpa che, e
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ bane che. 13 atikatAne Adarza nirdhAra thayA pachI, e sthAna sudhI pahoMcavAnA sAcA mArgo kyA hoI zake ? eno nizcaya paNa Avazyaka bane che. IzvaranI sAthe AtmAnI naiyika samAnatA che. kAraNa ke AtmA svayaM Izvara banavA yA IzvaranA samAna banavA niraMtara talasI rahyo che. ene mATenAM egya sAdhanonuM avalaMbana te grahaNa karato nathI, tenA ja kAraNe te Ivara banI zakato nathI. je samaye mA vaya Izvara yA paramAtmasvarUpa banavA mATenAM egya sAdhanono vIkAra karI te mArge cAlavA prayatna kare che, te samayathI AtmA pitAnA svAbhAvika guNene pragaTa karatA jAya che. jyAre tene prayatna saMpUrNa bane che tyAre svAbhAvika guNa uparanAM AvaraNe paNa saMpUrNatayA nAza pAme che ane sat, cit, ane AnaMdarUpe paripUrNa prakAzita thAya che. - A rIte AtmAno vicAra karanAra paralokanI jema nizcaya karI zake che, tema pitAnA prAptavya sthAnane paNa nizcaya karI zake che. prAptavya sthAnanA nizcayavALAnI saghaLI pravRtti saphaLa pravRtti bane che. ethI ulaTI rIte AtmAnA svarUpanA nizcaya vinAnA AtmAo dhayeya zUnya hevAthI, potAnI saghaLI pravRttio niSphaLa banAve che. eTaluM ja nahi paNa AtmAnA svabhAvika guNonA vikAsane rodhanArI viparIta pravRttio dvArA gantavya sthAnane
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ AmA AtmAno trIjo, caDyo ane pAMcamo guNa 131 dUra ne dUra haDasele che. pariNAme bhaya, ajJAna, duHkha, daridratA ane parAdhInatAno bhaMga banI anaMtakALa sudhI bhISaNa saMsAramAM bhaTake che. e prakAranI aniSTa dazamAMthI ugarI javA mATe che pratyeka vicArazIla vyakitae vahelAmAM vahelI take Atmanizcaya kara parama Avazyaka che, ane AtmAnA sahaja guNonI ADe AvatAM karmone vinAza karavA udyamazIla banavuM e parama kartAya che.
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 puNya ane pApane viveka * sukha e anAma. dhama nathI jJAna e jema AtmAne zuSu che, tema sukha e paNa AtmAne dhama che. jJAna ke sukha e padArthone jaDa guNa ke dharma nathI. acetana padArtha jema jJAnazUnya che tema sukhazUnya paNa che, e pratyekane pratyakSa che. sukha e jayAre AtmAne svabhAva che, tyAre tene meLavavA mATe khAdya padArtho pAchaLa bhaTakavu..., e IrAdApUrvaka duHkhI thavAnA raste che, jJAna ane tanmayatA sivAya sukha rahI zakatu ja nathI. jJAna ane tanmayatAnI paripUrNatA AtmA sivAya khIje hAI zakatI nathI. jeTaluM pAna ane tanmayatA adhika eTalu sukha adhika; jyAM paripUrNa jJAna ane paripUrNa tanmayatA, tyAM akhaMDa ane paripUrNa sukha che. sukhanA athI AtmAe jJAnavAna ane sukhaya AtmAne chADIne para padArthamAM zA mATe bhaTakavu joie ? paranA svabhAva peAtAneA thaI zakatA nathI ane
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNya ane pApanA viveka 133 peAtAnA ravabhAva je che teneAkaTIviyeAga thaI zakatA nathI. ja sukha e AtmAne vabhAva hovA chatAM, mAhya nimittethI te AcchAdrita thAya che ane tenA pariNAme asthiratA ane azAnti vadhe che. e kAraNe svabhAvanI prApti ane paripUNa tA e ja vAMchanIya che. peAtAnuM pUNa peAtAnA guNAthI ja thaI zake che, paranI unnati ke pUrNatA, e kadI peAtAnI banI zakatI nathI. e ja kAraNe dharma e upAdeya che ane adharma e heya che. peAtAne svabhAva ane tene viSe tanmayatA e ja vAstavika dha che. dharmanI A vyAkhyA sa deza ane sarva kALa mATe eka sarakhI rIte nirmAMdha che. sarva prakAranA AcAra dhama yA adharmarUpa havAnI kaseATI kAi hAya, te paNa te Aja che. sarva satyanu satya keAI hAya, te paNa te ja che. jagatabharamAM jeTalA sArAmAM sArA nIti-niyame che, kAyadA-kAnUna che. rIta-rivAje che, upadeza-deze che ane kama tathA bhAvanAe che, te badhAnA mULa AdhAra ke aMtima lakSya keAI hAya, te te dharmonI uparyukta vyAkhyA ja che. AtmAne peAtAne svabhAva jJAna ane sukha che. e ravabhAvanI sAthe tanmayata e ja pAramArthika dha che.
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 AstikatAnA Ada evA svabhAvanI sAthe tanmayatAnI prApti karAvI ApanAra jeTalA dharmo che, e saghaLA vyavahAra-dharma che. sa AtmA, tattvathI eka ja svabhAvavALA che, e kAraNe e savane dhama paNa eka ja che. enAM sAdhane! bhale pratyekanI vartamAna yeAgyatAne lIdhe bhinna-bhinna hAya, paraMtu e saghaLAM sAdhaneAnA aMtima uddeza te eka ja ava sthAnI prApti che. * AtmAnA svabhava keveA che ? AtmAnA svabhAva zu che?" enu jJAna zAsrothI paNa thaI zake che, satsa MgatithI paNa thaI zake che ane ethI paNa adhika durAgraharahita svayaM manana karavAthI thaI zake che. e vAta te sthUla dRSTithI paNa spaSTa che ke, dhanasa Mpatti, kuTuMba-parivAra, yaza, adhikArAdvi AtmAthI judA che, teA pachI peAtAnAM sukha-duHkhane e padArthonAM Azrita banAvavAM e jANI joine parAdhInatA svIkAra sivAya khIju zu che ? ethI adhika khArIka dRSTie jovAthI zarIra e paNa para padAtha che, e spaSTa thayA vinA raheze nahi. zarIranu svAsthya ke ghasAro, e ApaNA hAthamAM nathI. zarIrane vinAza te eka divasa avazya thanArI ja che. enAM pratyeka aMgA, upage ke upAdAne jo judAM
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNya ane pApano viveka judA- laIne vicAravAmAM Ave, to te jaDa padArtha che, ema kaI paNa suphAne samajAyA vinA raheze nahi. maitanyane eka aMza paNa te ekezyamAM nathI. AtmAnuM jJAna ke zAMti Adi guNa paNa hamezA zarIrane Azrita nathI. vyAdhinI hAlatamAM paNa zAMti tathA taMdurastInI hAlatamAM paNa azAMtinAM seMkaDe udAharaNe najare paDe che. ethI siddha thAya che ke, zAMti, zaurya, jJAna Adi guNa sarvathA zarIrane ja Azrita che ema nathI, paNa zarIra sivAya anya koI padArthone ja Azrita che. e ja kAraNe zarIranuM baLa, zarIranuM rUpa AdinuM abhimAna karavuM ane zarIranA nimittathI pitAnI jAtane sukhI yA duHkhI mAnavI, enuM ja nAma adharma che, magajamAM je vicAra uThe che te paNa sUma daSTie jatAM AtmAnA nathI ema nizcita thAya che. kAraNa ke AtmA pite pitAne, e vicArono kevaLa jJAtA che, evI pratIti kare che. e vicAromAM "hupano anubhava nathI karato, paNa "mArApaNAne anubhava kare che. jevI rIte 'huM chuM--"jANuM chuM""sukhane cAhuM chuM -e prakAranI pratIti "huM"paNAthI pRthapha pI zakatI nathI, tevI rIte huM vicAra karuM chuM' e pratIti 'huM'paNAthI pRthaku pI zakatI nathI ema nathI, arthAt pRthaka paDI zake che. eTalA ja mATe astitva (sata), jJAna (cita) ane sukha, zAMti yA AnaMda (AnaMda-e
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 AritakatAne Adarza traNa AtmAnA svabhAva che, ema spaSTa pratIta thAya che. bIjA zabdomAM e siddha thAya che ke, "AtmA svabhAvathI amara che, saMpUrNa jJAnamaya che tathA asIma zAMti ane apAra sukhamaya che. ethI AtmAnuM amaratva siddha che. jJAnanI zakti sene jANavAnI che, e zakti AmA dharAve che, mATe AtmA jJAtA che e siddha che. e jJAna guNanI sAthe jeTalI tanmayatA keTalI zAMti ane teTaluM sukha AtmA anubhave che. jJAna guNane choDIne para vastunI sAthe jeTalI tanmayanA te kare che, teTalAM du kha ane azAMtino bhaMga tene banavuM paDe che. ethI sukha ane zAMti e paNa AtmAno dharma che, e nizcita thAya che. para padArthanA bhAganI buddhi ane pravRttithI AtmAnA sukha ane saMtino lepa thatA dekhAya che ane jJAna guNanI sAthe tanmayatA sAdhavAthI A sukha ane zAMtino svAbhAvika anubhava karate mAlU. 1De che. AthI e spaSTa thAya che ke amaratva, jJAtRtva ane sukhamayatva-e traNa dharmo, e AtmAno svabhAva che. e vibhAvanA vikAsamAM sahAyaka thanAra sarva keI AcAra, vicAra ke uccAra e dharma che ane e svabhAvanA vikAsamAM aMtarAyabhUta thanAra sarva prakAranA AcAra, vicAra ke uccAra e adharma che.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNya ane pApano viveka 137 dharmanI A vyAkhyA trikAlAbAdhita che. koI paNa dezamAM ke koI paNa kALamAM koI paNa vyakitathI ene InkAra thaI zake ema nathI. * sukhanI abhivyakti ja potAnA astitva ke jJAnazaktinuM bhAna (pachI bhale te akapa ke ghamAtmaka hoya paNa te) te prAya? pratyeka prANIne hoya che. paraMtu sukha ane zAMti e paNa pitAne ja dharma che, potAno ja guNa che, eno anubhava sAdhAraNa jIvone heta nathI. jo ke IchA dvArA enI abhivyakita pratyeka prANImAM hoya che. paraMtu astitva ke jJAtRtvanI jema teno zAzvata anubhava thato nathI. enuM kAraNa bIju koI paNa nathI, paraMtu sAdhAraNa jIvanuM zradhyAna ane tanmayatva sadA para padArtho pratye khUkeluM hoya che, e ja che. para padArtha svarUpamAM ekabIjAthI visaTaza hovAnA kAraNe. sAdhAraNa jIvonI A vRtti rAga dveSAtmaka rUpa dhAraNa karI le che. arthAt rUcine je anukULa hoya tenA prati rAga ane pratikULa hoya tenA pratiSa jame che. te vakhate rUcine anukULa padArthanA jJAnathI AtmA rAgAtmaka sukhane anubhave che ane rucine pratikULa padArthanA jJAnathI AtmA draSAtmaka duHkhano anubhava kare che. e prakAranA rAgadveSathI AtmAne zAnti ke sukha anubhavavAne guNa dabAI jAya che. e rIte rAgadveSAtmaka sukhaduHkhane parAdhIna banI
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 AstikatAne Adeza javAthI, zAnti ke sukhane hArTa sadA talasavA chatAM, AtmA zAnti ke sukhane AsvAda anubhavI zakate nathI. anukULa ke priya padArthanA sayugajanya rAgAtmaka sukhamAM paNa AtmAne apriya paDhAtha ne dveSa tathA bhaya kAyama hAvAthI, enuM e kSaNika sukha paNa sarvathA nirAkULa ke pUrNa heAtuM nathI. rAgadveSa kevaLa zAntine ja hare che ema nathI, paraMtu e jJAnane paNa pUrNa rUpamAM aMtarAyabhUta bane che, e hayAta jJAnamAM tevA prakAranI rUci ke detA nathI. pragaTa thavA devAmAM hAya che tyAM sudhI tanmayatA pedA thavA para padma pratye zradvAna yA tanmayatAnA kAraNe zarIra Ardra para pArzvamAM mArApaNAnI bhrAnti thAya che. tathA e pa2 padArthInA jIvanI sAthenA sabaMdha vabhAvathI ja asthAyI hevAthI AtmAne peAtAnA satanI avinAzazI latAmAM paNa bhrama thaI jAya che. AthI zraddhAna ane tanmayatAnuM vikRta thavu para pravRtta banavu, e adharma thAya che. ane zuddha svabhAvamAM rata thavuM' e ja dharma che. AtmAnA guNa te sadA AtmAmAM ja vidyamAna rahe che. kAraNa ke kAi padmA kayAre paNa peAtAnA svabhAvathI rahita para ke parasvabhAvamaya banI zakatA ja nathI. paraMtu jayAre
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNya ane pApane viveka 139 vizvAsa ane tanmayatA mahita bane che, vikRta bane che, arthAta avizvAsa ane caMcaLatA jIvanamAM praveza kare che tyAre te ja AtmAne, Atma-vimRti thavAmAM parama bIjabhUta bane che. ane enA prabhAve ja AtmA pitAnA sahaja dharmarUpa zAtine sadAkALa eka sarakho anubhava karI zakatA nathI. * sukha mATe saMgatyAganI AvazyakatA ja para padArthonA kevaLa saMsargathI yA jJAnathI ja pApa yA duHkha thAya che ema nathI, kAraNa ke jANavuM e te AtmAno svabhAva ja che. paraMtu ene pitAnA mAnavAthI ane emAM tanmayatA karavAthI ja, AtmA patita yA dukhita thAya che. para padArtho pratyene meha ane Asakita, e ja AtmAne pitAnA svabhAvika sukhanA anubhavathI bhraSTa karanAra che temaja anaMtakALa sudhI dukhanA dariyAmAM DubAvanAra che. jena-siddhAntanI paribhASAmAM evA para padArtho paranI zraddhA ane tanmayatAne ja darzanameha ane cAritramonDa tarIke varNavela che. e be ja saMsAranAM mULa bIja che. - viparIta darzana ane viparita cAritra, e be bIja saMsArarUpI vRkSane vadhAranAra ane vikasAvanAra tarIke jenazAstromAM prasiddha che.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ astitAnA Adeza AsakitathI AtmA para padArthonA mAhathI ane du:khata thAya che eTalA mATe sauthI pahelAM para vastuenA saMsanA tyAganuM vidhAhi jainazAstromAM vinita thaelu che. 140 vAsanAgrasta AtmAnI vAsanA, prAyaH vastunA saMgathI ja uttejita thAya che. sa`ganA abhAvamAM trAsanA prAyaH zAnta rahetI hAvAthI. AtmAne peAtAnI zaktine su'caya karavAne avasara maLe che. ane e zakti dvArA-pariNAme vAsanAne samULa nAza karavA mATe paNa AtmA sama ane che, * dharma ane adharsanI aneka prakAre siddhi atyAra sudhI ApaNe e siddha karI AvyA ke, 'je jeTalA aMzeAmAM AtmasvabhAvane anukULa che; te teTalA azeAmAM dhama che. ane je eTA zemAM AtmavabhAvane pratikULa che te teTalAM atheAmAM adhama che. dA. ta. abrahmacaya. e zAthI pApa che? ethI ja ke, abrahmanA sevanamAM AtmA peAtAnA sukhane srI A imAdya padArthAnuM azrita anAve che. brahmacaryanuM pAlana e svabhAvane anukULa che, tethI dharma che ane abrahmanu sevana e svabhAvane pratikULa che. tethI adhama che, kAraNa ke emAM sukhanI prApti mATe vabhAvane Azraya nahi letAM, para padArthone Azraya leve
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNya ane pApano viveka 11 paDe che. brahmacaryanA pAvanamAM para padArthone Azraya muddala levo paDe nahi hovAthI, teTalA aMzamAM te dharmarUpa bane che, e ja rIte svatrI saMtoSamAM, svI sivAya anya sarva strIo pratye vAsanAno tyAga thAya che, tethI teTalA aMzamAM te paNa dharma bane che. paraMtu brAyane ghAta jeTalA aMzamAM thAya che, teTalA aMzamAM che, te paNa adharma ja che, vastrInI sAthe paNa kevaLa pazuvatu viSayabheganI apekSAe maryAdita bhega e dharma che, kema ke emAM adhika vAsanAthI chUTakAro che. satya zAthI dharma che ? ja e ja rIte satya vacananuM uccAraNa e dharmarUpa bane che, enuM kAraNa paNa emAM sva-svabhAvanI anukuLatA rahelI che, e ja che. AtmA zuddha svabhAvathI te mana, vacana ane kAyAthI rahita che. ethI vAstavika satya te sarvathA mauna yA zAti che. paraMtu vyavahAramAM je satya kahevAya che, temAM asatya ane ahitakara vacanane tyAga che tathA satya vacana bolavAmAM saraLatA adhikAMza hovAnA kAraNe kapaTAcaraNanI apekSAe emAM manovyApAra AdinI kriyAo paNa alapa thAya che, ane ethI potAne tathA parane zAnti adhika thAya che, eTalAM
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 AstikatAne Adarza ja mATe asatya bhASaNanI apekSAe satya bhASaNa e dharma che. * ahiMsA paNa zAthI dharma che? ja AtmA svabhAvathI na to koIne bAdhA karanAre che, na keIthI bAdhA pAmanAro che. eTalA ja mATe ahiMsA abAdhA e dharma che ane hiMsA-bAdhA e adharma che. sva-svabhAvathI paripUrNa pUrNamAM ja pUrNa ahiMsaka banI zake che ane pitAnA taraphathI sarvane pUrNa abhaya ApI zake che. te sivAyanA AtamAo jeTalA aMze parane bAdhA ApavAnI pravRttithI virAma pAme che, teTalA aMze ahiMsaka ane abhayadAtA banI zake che, jeTalA aMzamAM ahiMsaka ane abhayadAtA bane che, teTalA aMzamAM e dharma che ane zeSa aMzamAM adharma che. * pApa ane dharma * e ja rIte AtmA amara che mATe ja mRtyune bhaya e pApa che. AtmAne koI duHkha pahoMcADI zakatuM nathI, athavA AtmAnA guNonuM koI apaharaNa karI zakatuM nathI, e ja kAraNe duHkhI yA hIna banavuM agara koInA taraphathI hAnine bhaya rAkhave e pApa che. AtmA jJAnasvarUpa che. samasta padArthone ane pitAne pUrNa rUpathI ane samyapha prakAre jANavA samartha che. eTalA
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNya ane pApano viveka 143 ja mATe ajJAna. braca ke mithyA pratIti e pApa che. AtmA sarva zaktimAna che, eTalA ja mATe nirbaLatA dhAraNa karavI e pApa che AmA manavacana kAyAthI rahita che, eTalA mATe mana-vacana-kAyA dvArA thatI kriyAo pratye meha yA Asakti dharAvavI e pApa che, ane enA ravabhAvathI thatI e pravRttio pratye udAsIna rahevuM, madhyasthatA keLavavI e dharma che. * krodhAdi e AtmAnA svabhAva che? AtmA svayaMpUrNa, akhaMDa-jJAnAtmaka tathA AtmalIna hovAthI, kodhAdi enA mATe asvAbhAvika che, ema spaSTa pratIta thAya che. kedhAdi samaye zarIra baLe che, dhruje che ane AtmA becenI anubhave che. kedhAdine rokavAno prayatna karavAthI te rokI zakAya che. ochA karI zakAya che ane e ochA thavAthI AtmAmAM zAti, jJAna Adi guNa vadhe che. ethI paNa kedhAdi e asvAbhAvika ane dhAdino abhAva e svAbhAvika che e siddha thAya che. ja IcchA paNa asvabhAvika ja e rIte IcchA paNa vadhI ke ghaTI zake che. IcchAthI. azAti thAya che eTaluM ja nahi paNa AtmA svayaM, IcchAne vyAdhi samAna anubhave che. tethI ene miTAvavA nAza karavA ke tRpta karavA avirata prayatno kare che. eTalA mATe IcchA e paNa zuddha Atma-svabhAva nathI. .
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAne Adaza IcchA eka tara AtmAne para pArthIinA bhikhArI banAve che. ane bIjI tara AtmAnI parAdhInatA vadhAre che. icchAnI sadA cacaLatA ane niraMtara atRptatA paNa e ja sUcave che ke IcchA e AtmAnA svabhAva nathI, kAraNa ke AtmA svabhAvayI cAMcaLa nathI paNa sthira che. tathA atRptAnA nathI paNa pa.rapUrNa hovAthI guNe! vaDe ja tRpta che. pUrNatAnA anubhava vinA AtmAne zAnti maLatI nathI, ethI paNa icchA e svAbhAvika nathI, paNa asvAbhAvika che, ema sidhdha thAya che. - 164 * rAgadveSa AtmasvabhAva nathI * AtmA saMpUrNa jJAna ane AnaMdamaya hAvAthI, ene koi vastunA jJAnathI rati ane kaI vastunA jJAnathI ati thavI, e paNa sAhajika nathI paNa asAhajika che. ethI ti, ati athavA anya zabdomAM, rAga ane dveSa e pa3 asvabhAvika che, eTaluM ja nahi paNu je samaye eka vastu upara rAga che, e ja samaye anya vastu upara dveSa chUpAele ja che. tethI AtmAnI cacaLatA ane asthiratA thavAmAM paNa rAga-dveSa eja kAraNa che. vAstavamAM AtmAneA svabhAva asthira ke ca'caLa nathI, ethI rAga-dveSa e AtmAnA vabhAva banI zakatA nathI. * * azuddha pravRttie zAne ? kAma, krodha, icchA, ti, ati, bhaya, rAgadveSAtmaka sukha duHkha Adi jayAre asvAbhAvika che. tyAre te AtmAmAM zAthI utpanna thAya che tathA e badhA ATalA '
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNya ane pApano viveka 14pa svAbhAvika jevA kema pratIta thAya che ? e praznane uttara ApaNe prathama ja ApI gayA chIe ke, "enuM kAraNa AtmAnI viparIta zraddhA tathA viparIta tanmayatA che." e kAraNe ApanI viparIta tathA azuddha pravRtti thAya che. e azuddha pravRttinuM eka kAraNa te svaye AtmAnI ja evA prakAranI yogyatA yA zakita che. kAraNa ke AvI azuddha pravRttinI zakita enAmAM svabhAvathI ja sarvathA na hota, te evI pravRtti kadI thaI zakta ja nahi. ane AvI azuddha pravRttinuM bIjuM kAraNa bAhya che, jene prakRti yA kamane saMbaMdha kahevAya che. je bAhyA kAraNarUpa karmane tevA prakArano saMbaMdha mAnavAmAM na Ave, to kevaLa svabhAvathI ja zuddha ane azuddha avasthAe ekasAthe ane eka samayamAM kAyama rahevI joIe. eTaluM ja nahi paNa enAthI AtmAno keIpaNa kALe chUTakAro paNa asaMbhavita bana joIe. kAraNa ke svabhAvathI chUTakAre zI rIte thaI zake ? sarvajJa bhagavaMte pharamAve che ke, AtmA anAdi kALathI mAyA, prakRti yA karmathI saMbaddha thaIne pote pitAne bhUlI, bAhya padArthomAM lIna thaI rahyo che ane ethI hameza mATe apUrNatAne anubhava karato rahIne chA, rati, arati, sukha, duHkha Adi bhegavI rahyo che. e bhoga ane e anubhava ene eTalA kALathI 9 ane eTalI mAtrAmAM thaI rahyo che ke jethI IchAdika
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 AstikatAnA Adaza e AtmAne eTalI Avazyaka, abhinna ane svAbhAvika jevI lAge che, ke jeTalI eka riAghelAne madirA lAge. * AtmA anAdithI azuddha che *. yuktithI paNa AtmA anAdithI ja azuddha che ema siddha thAya che. AtmA sat haiAvAthI, anAdi anata che, emAM te kAMI vivAda che ja nahi. have jo ene prathamathI zuddha raheleA mAnavAmAM Ave, te pR jJAnane bheAkatA zuddha AtmA kevI rIte azuddha mane ? ane zuddha AtmA paNa azuddha ane, te je AtmA zuddha thaI gayA che te paNa azuddha anIne duHkhanA cakramAM pharI kema na phasAya ? ethI AtmA anAdgithI ja azuddha che e nakkI thAya che. > - je anAdi hAya, tenA a`ta kevI rIte thaI zake ?' e prazna ahIM UbheA ja rahe che. paraMtu enuM samAdhAna taddana spaSTa che. kama ane enAthI utpanna thanAra sa MskAre samuddAya yA pravAha rUpathI anAdi che, paraMtu pratyeka ka ane tajajanya saMskAra te sAhni che ane keTaleAka kALa ja rahevAvALA che. ene sabaMdha sakAraNa hAvAthI, e kAraNanA nazAmAM ke abhAvamAM e sabaMdhanA nAza ke abhAva paNa svataH siddha che. ma sA~bhavita che. kAraNa ke e rIte karmone aMta paNa mAhya kAraNarUpa ka neA baMdha nahi rahevAthI, AtmAnI
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNya ane pApane viveka 147 zraddhA ane tamayatA paNa zuddha ane svAbhAvirata jAnI jAya che. ' * dharma ane adharmanuM phaLa * dharma ane adharma pitAnuM phaLa kevI rIte Ape che? jagatamAM bIjane anurUpa ja phaLa hoya che. pAparUpI bIjathI AtmAnI parAdhInatA daDha thAya che ane puNyarUpI bIjathI- ethI viparIta phaLa thAya che. eja pApa ane puNyanA phaLanuM rahasya che. ekaja bIja jema tathAvidha sAmagrInA baLe aneka phaLane ApavA samartha bane che, tema eka ja pApa yA eka ja puNya aneka guNa phaLanI sAthe AtmAno saMbaMdha karAve che. meha ane Asakita eja pApa che. tIvra moha ane tIvra AsakitamAM parAdhInatA adhika sUcita thAya che. ethI enA phULarUpe tIvra AtmavismRti, tIvra vAsanA ane tIvra IndriyaparAyaNatA jame che. * tIvra Indriya-viSayabhoga-parAyaNatAthI krodha, lobha,. mAnAdi kavA, pharatA, jUTha, cerI Adi pApi thAya che. maMda mahuM ane maMda AsakitamAM ochI parAdhInatA pragaTa thAya che. ethI emAM pApa paNa ochuM thAya che. ane ene anurUpa ahapatadhika Atmabodha, apAdhika saMteSa, maMi vAsanA ane maMda dhA ithAya che. tIvra pApathI AtmAnI vAsanA arthAt para padArthonI IcchA ane parAdhInatA adhika vadhe che. kAraNa ke tIvra
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 AritakatAne Ada pApamAM bIjAonA hitanA ghAta adhika thAya che. khInnaenI pratikULatA paNa vadhe che ane vAsanAnI tRpti para padArthanA yoge paNa thaI zakatI nathI. tethI e badhAnu pariNAma e thAya che ke, vAsanA vadhe che ane vAsanA vadhavAnI sAthe vAsanAtRptinAM sAdhanA echAM thAya che. jenuM mULa duHkha sivAya bIju kAMI AvatuM nathI. maDha 55mAM vAsanA echI hAya che, tethI AtmAnI dazA ethI viparIta thAya che. ene vAsanAtRptinAM sAdhana na paNa maLe, te paNa tethI vizeSa du:kha thatu nathI. eja rIte maDha pAka khIjAonAM hitAne sahAyaka yA avirodhI banavAthI, enA phaLasvarUpa vAsanAvRSTinAM sAdhana vadhe che ane e sattu aMtima phaLa zAnti ane sukhamAM Ave che. meha ane AsakitanA sarvathA abhAvathI AtmA para padArthothI sarvathA niHspRha ane svAdhIna bane che. tethI pUNa zAnti ane pUrNa AnaMdane peAte pAtAmAM peAtAnA dvArA ja anubhava kare che tathA bAhya kAraNa je karma tenA saMbaMdhanAM kAraNeAnA abhAva thavAthI,zarIrAti para padArthonA saMbadhathI paNa sathA mukata thaI jAya che. kayAre? * satya e saha puNya yA satkarma svayaM paNa alpa cA aSika samatA yA zAntirUpa che. kAraNa ke temAM taddanurUpa zAnti ane samatAne tatkAla anubhava thAya che.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNya ane pApano viveka 149 je puNya yA satkarmamAM zAnita. svAdhInatA ane para padArthonA tyAganI bhAvanA nathI, te satkarma kahevAtuM hiya, to paNa tenA karanArane sAcuM zAnitadAyaka thatuM nahi hovAthI, te satkarma ja nathI. * zubha karmo ane AtmalakSya * kevaLa Atmika zAnita mATe ja nahi, paraMtu sAMsArika sukha ane zAnti mATe paNa vAsanAnI maMdatA thavI Avazyaka che. sAMsArika sukha mATe paNa kevaLa bAhyA sAmagrI paryApta nathI. eka karoDapati potAnI vizALa saMpattithI paNa teTaluM ja sukha prApta karI zake che, eTale tene potAnI saMpattithI saMtoSa che, ane ethI adhika lebhane abhAva che. jene saMpa nI tRSNa ochI hoya che, te tenI pUrvanI maMda vAsanAnA saMskAranuM ja phaLa che. pUrve zubha karma karatI vakhate athavA enI AgaLa-pAchaLa jene atitRSNAnA viparIta saMskAra paDayA hoya che, te dhanavAna chatAM paNa ati kupaNa yA ati tRSNAvAna bane che. zubha karma yA zubha bhAvanAo AtmajJAna yA AtmazAtinA dayeya vinA karavAmAM Ave che, to te sAMsArika
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1pa0 AtikatAno Adarza sukhane Ape, paraMtu te sukha AtmAne enA bhoga vakhate eTale mohita kare che ane eTalI asakita pedA kare che ke tenuM pariNAma duHkha-rUpa ja Ave che, e ja zubha karmo ane zubha bhAvanAe je AmalakSya pUrvaka karavAmAM Ave to nirmaLatara bhAvanA yoge adhika sAMsArika sukha ApavA sAthe AtmajJAnanA saMskArathI AtmAne e sukhamAM mohita thavA detI nathI, kintu paraMparAe muktinI sAdhaka bane che. ja saMskAronI asara ja pApathI AtmAmAM pApanA saMskAra paDe che ane dharmathI dharmanA saMskAra paDe che. pratyeka saMskAra, yogya dravya, kSetra, kALa ane bhAvane prApta karIne pragaTa thaI jAya che ane potAnI zakti naSTa na thAya tyAM sudhI phaLa ApyA kare che, eTaluM ja nahi paNa te kALa daramyAna pitAnA jevA aneka navIna saMskAranA nimitta kAraNa banI jAya che. keTalAka saMskAronI asara prAya: tatkALa prApta karIne zarU thaI jAya che ane keTalAkanI dIrghakALe yA janmAMtaramAM thAya che. adhika dIrghakALa sudhI lAga2 asara karUAvALA saMskAranI apekSAe thoDA kALa sudhI lAga2 asara karavAvALA
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNya ane pApano viveka 151 saMskAra, sAdhAraNa tathA jaldI paripakava thaIne pitAnuM phaLa ApavuM zarU karI de che. prabaLa saMskAra paririthationI paNa apekSA rAkhatA nathI. bhinna-bhinna padArtho tarapha prANIone je rUciarUci pragaTa thAya che, enuM kAraNa adhikAMze tenA pUrvajanmathI cAlI AvelI AdatanA baLe paDelA saMskAra sivAya bIjuM zuM batAvI zakAya tema che? ethI paNa saMskAronuM hevuM siddha thAya che. saMrakanI paraMparA janma-janmAMtara sudhI cAlatI rahe che. enI abhivyakita mATe egya zarIrAdinuM nimaNi yA bAhya sagAdinI sAmagrInI apekSA rahe che. * naraka ane svarga ka keTalAMka pApa evAM hoya che ke je dIrghakALaparyata lAgalagaTa phaLa denArAM hoya che, e phaLane mATe A pRthvI para je saMbhavita duHkha ane ene bhogavavA mATenAM pUratAM upalabdha saghaLAMe sAdhane che te paryApta pUratAM nathI, eTale ene bhegavavA mATe nizcita je sthAna che te-nArakaleka che, temAM zaMkA karavI te AstikatA sAthe jarA paNa saMgata nathI. e ja rIte keTalAMka puNya evAM hoya che ke, jemAM vAsanA atyaMta maMda atyaMta pAtaLI hoya che ane jenAM
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara AstikatAne Adarza phaLane mATe A pRthvI para je saMbhavita sukha ane upalabdha saMpUrNa zarIrAdika sAthane che te apUratAM che tethI enA mATe "svargalokanuM astitva svIkAryA vinA cAlI zake tema nathI. * puNyapApanAM phaLa upara vicAra AtmAnI je zaktine vizeSa upaga thAya che, te zakita, vizeSa vyakta thatI jAya che ane je zaktine alpa upaga thAya che, te zakti, ochI vyakta thAya che. e niyamathI paNa pApa-puNyanAM phaLe para vicAra karI zakAya che. je AtmAe Indrane bhegamAM adhika Asakta che, te AtmAe pitAnI vivekazakitane e che upayoga kare che. enA phaLa svarUpa e AtmAo evI avasthA prApta kare che, jemAM vivekzakitanI abhivyakita ati alpa yA bilakula thatI nathI. Indriyoga-parAyaNomAM paNa je AtmA koI eka IndriyanA viSayabhegamAM ja vizeSa Asakata rahe che, te evI avasthAne prApta kare che, ke jemAM e eka IndriyanuM jJAna atyalpa yA bilakula thatuM nathI. AtmAnA jJAnAdi guNomAM adhika rUci rAkhanA2mAM te-te pramANamAM AtmAnI jJAnAdi zakitaonI abhyAdhika abhivyakita thAya che. eTaluM ja nahi paNa
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNya ane pApano viveka 153 ene mATenAM yogya IndriyAdi bAhya sAdhanonI prApti paNa thaI jAya che. kaI padArthanA guNathI mAhita thanAra AtmAne te padArtha upara atyadhika Asakita thaI javAthI, te padArtha jevo ja deha maLe che. e rIte pratyeka kSaNanAM kama pitAnAM phaLa ApavA tarapha sadA pravRtta rahe che. vAsanAnI maMdatA thavAthI Asakita kema thAya che ane para padArthonI Asakti kama thavAthI AtmAnI vivekAdi zaktiono adhika upayoga thAya che. enI kALAMtare adhikAdhika zaktionI abhivyakita thatI rahe che. * Atmika vikAsane kama * sthAvara jIvene IndriyAmAM mAtra eka sparzanendriya ane sparzajJAna hoya che. jema-jema Asakita kama thatI jAya che, tema tema rasanA, ghANa, cakSu, zravaNa ane buddhi, e Indriya tathA enI zakitaonI abhivyakti thatI jAya che. e zaktiomAM AtmA je pharIthI anucita rIte Asakata thaI jAya, to te zakitao punaH avyakata thaI jAya che kama se kama sparza zakti kAyama rahe che e paNa je avyakata thaIzatI hota, to AtmA. saMpUrNatayA jaDarUpa banI jAya, ke je enA svabhAva viruddha che. A ja vikAsano krama che. coryAsI lAkha eniomAM AvAgamananuM paNa A ja rahasya che, apUrNa maTI pUrNa
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 AstikatAne Adarza banI javA pachI, AtmAne A cakabhramaNathI chuTTI maLI jAya che, kema ke pachI tenI na to avanati thaI zake che ke na unnatine mATe tene prayAsa karavAnuM bAkI rahe che. arthAt kRtakRtya thaI che. * pUrNatA kevI rIte prApta thAya? eka pUrNatA kevI rIte prApta thAya ?" arthAt "pApathI AtmAnI mukti kema thAya? eno uttara e che ke, pUrNatA te svayaM AtmAmAM sadAya rahelI che. mAtra AtmAnI mithyA zraddhA tathA azuddha tanmayatA (cAritra) e pUrNatAnI abhivyakita thavAmAM--ene anubhava thavAmAM vina kare che. eTalA ja mATe mithyA zraddhA tathA viparita cAritra e ja pApa che ane bIjAM sarva pApanuM mULa che. enAthI mukta thavA mATe prArabdha ane puruvArtha baMnenI AvazyakatA che. ethI prArabdha ane - purUSArtha uparAMta bIjAM paNa sahakArI kAraNe che, paNa temAM A be mukhya che. pUrva-saMskArone prArabdha kahevAya che. je AtmAmAM pitAnAM ja karmothI utpanna thAya che. paraMtu eka vAra utapanna thayA pachI e AtmA mATe niyaMtA jevuM banI jAya che. nIcI keTinA Ave to sarva prakAre prArabdhanA ja vazamAM rahe che.
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNya ane pApane viveka prArabdhanI anukULatA thavAthI manuSyAdine ucca ceAniemAM janma, vivekazakita, satsa`gati, vAsanAethI gheADIyaghaNI svAdhInatA vagare sArAM sAdhane maLe che ane ethI Atma sukha taraph theDI rUci paNa thAyache. AtmA A sAdhanAnA ane temAM khAsa karIne vivekanA, ke je puruSArthanuM mukhya sAdhana che teneA, sadupayeAga karI zake che. AnuM ja nAma puruSArtha che. 155 tyAra bAda puruSAtha thI AtmA peAtAnI zaktione vadhAratA jatA, vizeSa ne vizeSa anukULa sAdhane ne anAvatA rahe che. aMtamAM prArabdhathI saMpUrNa svAdhIna anI, peAtAnI pUrNa unnati karI le che. arthAt pachI tene mATe prArabdha jevu kAMI rahetu ja nathI. AtmajJAnanA a * ' buddhi dvArA AtmAne peAtAnuM tathA paranuM jJAna thAya che. ane e ja jJAna zraddhA thavA bAda samyagajJAna banI jAya che. sabhyajJAna yAge tadanusAra cAritrya ghaDavAnI pravRtti thAya che. sAcA AtmajJAnanA a keru zAstrIya jJAna ke kevaLa bauddhika vijJAna ja nathI. paraMtu "AtmAmAM gADha zradhdhA ane gADha rUci utpanna thaI javI te che. gADha rUci thaI javAkhA, AtmAnA svarUpathI
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 AstikatAno Adarza thavAne mATe, AtmA potAnA vartanane tadanusAra banAvavAnA prayatna kare che. evA jJAnamAM kapaTAcaraNano saMbhava nathI, e jJAnI paramArtha ne jANavA chatAM, pitAnI rithatine. ucita vyavahArane choDatuM nathI. arthAt AtmAnI zuddha sthitine jANavA chatAM paNa, jyAM sudhI e zuddha sthitine pitAne anubhava nathI thayo, tyAM sudhI pitAnI vartamAna sthitine, ucita kartavyono ahaMkArathI tyAga karato nathI. kSArathI maLeluM jaLa, tavadaSTie khAruM nahi hovA chatAM paNa, jyAM sudhI enAthI kSAra bhinna na thAya. tyAM sudhI vyavahAramAM to pRthapha karavA mATe jema e jANavuM jarUrI che ke eno asalI svabhAva nathI ane e kSArathI pRthapha thaI zake che, tema e paNa jANavuM khAsa jarUrI che ke, vartamAnamAM to te kSArathI maLeluM che. anyathA, vyavahAramAM paNa satyatA nahi thAya tathA kSAranethI jaLa alaga karI devAnI dizAmAM pravRtti paNa nahi thAya. e ja rIte pote te soyanA sparzathI paNa AkuLa thaI jato hoya, paraMtu bIjA para talavAra calAvatI vakhate AtmAnI amaratA tathA sukha duHkha-rahitatAnI vAto kare, pite IndriyAsaktine to choDe nahi ane AtmAne zuddha, niraMjana, nirAkAra kahIne satkarmanI upekSA kare. pArakAnuM dhana haraNa karatI vakhate "sarva vahivaTa trahma'
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 157 puNya ane pApano viveka ne pikAra macAve ane krodha ke lebhanA aMzane paNa na cheDe, e kapaTAcaraNanAM udAharaNa che. ' sAcA jJAnImAM evuM kapaTAcaraNa hotuM nathI, paNa sadAcaraNa ja hoya che. * AtmajJAnanuM phaLI * sAcA AtmajJAnathI navIna karma te baMdhAtAM nathI, paraMtu pUrvanAM karma paNa naSTa thAya che yA virbaLa bane che. AtmajJAna atmAnI dazA tathA bhAvanAne sudhArI de che ane enuM pUrva-karmavaza kodhAdine uttejita karanAra paristhitionA thaelA saMga vakhate paNa e AtmA krodhAdi nathI karato, paraMtu samatAne dhAraNa kare che. ethI krodhAdi pUrva-saMskAre nAza pAme che. e saMbhavita che ke, keTalAka pUrva-saMskAra eTalA prabaLa hoya che ke enA kAraNe AtmAnA cAritryanI pUrNatA keTalAka kALa sudhI na paNa thAya, te paNa sAcu AtmajJAna thavAthI e saMskAre kaMIka maMda to jarUra bane che. ane dhIre-dhIre maMdatara banI ane sarvathA naSTa thaI jAya che. naTa nirmaLa zradhdhA ane nirmaLa Atmabodha prApta karI levA bAda, AtmA je prabaLa saMkalpa kare te, eka ja
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 AstitAno Adarza kSaNamAM anAdikALanI samasta baMdha-saMtatino vinAza karI zake che. paraMtu sAdhAraNatayA pUrvasaMskArane vaza paDele AjA mehanI vAsanAono ekadama sarvathA tyAga nathI karI zake ane saMka9panI evI asAdhAraNa prabaLatA prAyaH moTA bhAganA jIvone sulabha nathI. thoDAM varSonI Adata choDavI e paNa keTalI muzkela che, to pachI saMskAra to anAdithI cAlyA Ave che, tethI e anAdikALanI bUrI Adata che, tene ekadama tyAga sarva AtmAo mATe kevI rIte zakya bane? kamase-kama je kAmanAo jIvanamAM anAvazyaka che, ene tyAga te kayANano kAmI pratyeka AtmA avazya karI zake che. ethI buddhi ekAgra ane nirmaLa bane che. ane A ja jJAnanuM aMtima lakSya che. zAstrajJAna ApaNane ahIM sudhI laI jAya che tyAra bAda AmAM pote ja pitAne gurU banI jAya che, ane samasta sadAcaraNa dhIme-dhIme athavA ekI sAthe svataH AtmAmAM pragaTa thaI jAya che. samasta sadAcaraNa AtmAmAM pragaTa thavAnI sAthe ja AtmA, ke jeno pitAno svabhAva saMpUrNa jJAnamaya anaMta sukhamaya ane asIma sAmarthyamaya che, tene prApta karI le che.
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNya ane pApanA viveka 159 A ja AtmAnI zuddhAvasthA athavA mukatAvasthA che. e avasthAnI prApti mATe pApane heya ane dharmane upAdeya mAnyA sivAya rkho kAI upAya nathI, eTalA ja mATe pApa e heya che, e sidhdhAnta trikAlAkhAya che. ane dhama e upAdeya
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 jIvane moTAmAM moTo zatru * be prakAranA zatruo * AtmakalyANakara taromAM zradhdhA sthApIne tadanurUpa vartana dvArA parama Atmavizuddhi sAdhI zakAya che, e zAstravacanamAM so TacanI niSThA ApanArA AtmAoe, te paNa jANuM levuM jarUrI che ke, AtmAnuM ahita karanArA "aMtaraMga zatruo kyA che ane kevA che. zatruo be prakAranA hoya che : eka bahiraMga ane bIjA aMtaraMga. bahiraMga zatruo jeTaluM nukazAna karI zake che, tenA karatAM anekagaNuM adhika nukazAna aMtaraMga zatruo kare che. eTaluM ja nahi paNa bahiraMga zatruo taraphathI thanArA nukazAnathI bacAvI lenArAM sAdhane jeTalAM vipula ane sulabha hoya che, teTalA vipula ane sulabha aMtaraMga zatruonA bhayanuM nivAraNa karavAnAM sAdhano hetAM nathI.
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvane moTAmAM moTo zatru 161 eTale ahIM te AMtarika bhayenuM ja varNana karavAmAM AvanAra che. bahiraMga bharyo ane tenAthI bacavAnA upAya mATe prayatna karanArA ghaNA che, kiMtu AMtarika bhayathI bhaya pAmanArA ke pamADanArAno A kALamAM lagabhaga dukALa che. te pachI te bhayathI bacavAnA upAya jANanAra ane jaNAvanAranI saMsthA tethI paNuM eAchI heAya e samajI zakAya tevI vAta che. Aje samAjazarIra eTale mAnavasamudAyane ApattimAMthI ugAravA prayatna karanArA nathI rahyA evuM nathI. paropakAra vRtti e manuSya jAtine sAhajika dharma che jyAM sudhI manuSyajAti hayAta raheze, tyAM sudhI paropakAra vRtti paNa hayAta raheze ja. bIjA zabdomAM kahIe, te pazuvRtti ane manuSyavRti vacce je taphAvata che, te parepakArAdi guNonA vikAsane aMge ja che. - popakArAdi guNo jyAM vikasyA nathI hotA, te manuSyone manuSya tarIke gaNavAnI jema prAcIna tatvajJAnI nA pADe che, tema arvAcIna tattvamaveSake paNa nA ja pADe che. ' arthAta manuSyajAti game teTalInIcI keTie utarI gayelI hoya, te paNa temAM keI ne koI paragaju.ane 11 paropakArI AtmAo utpanna thayA sivAya rahetA nathI.
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 AritakatAno Adarza nA 26 evA AtmAo pitAnA svArthanI ciMtAnI sAthe a yanA svArthanI ciMtA paNa kare che ja. eTaluM ja nahi paNa keTalIka vakhata svArthaciMtA karatAM parArthaciMtAmAM adhika AnaMda anubhave che. svArthane gauNa banAvI, parArthamAM AnaMda mANanAra AtmAo manuSyajAtimAM koI vakhata adhika te kaI vakhata apa, paNa avazya hoya che. e nyAye vartamAnakAlamAM paNa parArthamAM AnaMda anubhavanArA manuSyo maLI AvavA sahaja che, kiMtu teonI e parArthavRtti mAnavajAtine bahiraMga-bAhya-bhathI bacAvI levA pUratI ja hoya che. aMtaraMga AMtarika-bha, bahiraMga bhayo karatAM anekagaNa adhika anarthadAyaka hovA chatAM, tenA pratye parArthapradhAnavRttivALA AtmAo paNa moTe bhAge udAsIna ja rahetA hoya che. aMtaraMga bhaye atizaya anarthakAraka hovA chatAM ane bahiraMga bhayonuM mULa paNa e aMtaraMga bhayo pratyenI upekSA hovA chatAM, popakAra-pradhAnavRttivALA puruSonuM paNa yAna te tarapha echuM kema rahe che ?" ema je kaI pUche to, kahevuM joIe ke tenA aneka kAraNa che. temAMnuM mukhya kAraNa e che ke. aMtaraMga bhaye mAnasika che ane bahiraMga thaye zArIrika che. zArIrika bhaye jeTalA sugrAhya che, teTalA sugraha mAnasika bhaya nathI.
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvane meTAmAM moTo zatru 163 manuSyane manuSyathI bhaya, manuSyane hiMsaka pazuothI bhaya, manuSyane sarpa, vIchI Adine bhaya, cera, lUMTArA, khIsAkAtarU vagerethI bhaya, AjIvikA tUTI javAnI saMbhajatAthI thato bhaya, vividha akasmAtono bhaya, dhana, kIrti, sattA cAlI javAno bhaya, phelAtA aneka cepI rogone bhaya, A badhA ja bhayathI duniyA pUrepUrI suparicita che. enuM dukha keTaluM bhAre che, teno anubhava prAyaH pratyeka manuSyane svAnubhavasiddha che. * AMtarika bhayenI upekSA * jayAre enA karatAM viparita AMtarika bhaye, e mAnasika hevAthI, subuddhimAna manu sivAya bIjAothI te jANavA ane samajavA paNa zakya nathI. e ja kAraNe akasmAta apayaza ane regAdinA bhaye karatAM, AMtarika bhaye keTiguNA bhayAnaka hovA chatAM tenAthI bacavAnA ane bacAvavAnA prayatno A duniyAmAM bahu ochA thaI rahyA che. Aje Arthika bekArIthI manuSya jAtine ugArI levAnI bUma saMbhaLAya che, kintu AMtarika guNonI achata vadhatI jAya che tenI bUme bhAgye ja sAMbhaLavA maLe che. AgathI bacAvavA mATe bebAe thayA, paraMtu viSayaka dhRNAnI AgabujhAvavA mATenA navA baMbAo thavA dUra raho, paraMtu kayAMka kayAMka jUnA paNa rahI gayA hoya, to te binajarurI che-evA pikAra thavA lAgyA che.
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAne Adeza samudramAM DUbatI sTImareAne bacAvI levAnAM sAdhana thayAM, paNa sasAranA madhya-dariye DUbatI manuSyanI jIvanarUpI nAvane bacAvI levAnu eka paNa navuM sAdhana na sayu e ja tenA pratyenI upekSa'nuM pramANa che. 164 rAga ane jherI jaMtuenA humalA sAme manuSyanu saMrakSaNa karavA mATe athAga parizrame levAi rahyA che, kiMtu mAnasika mahAge ane tene vadhAranAra durAzA ane pipAsAone pratikAra karavA mATe eka paNa caiAjanA ghaDavAmAM AvatI nathI, e ja AMtarika bhayathI beparavA anelA mAnavasamAjanuM sAcuM pratIka che. AjanI kerTA cAra ane khUnI AdiethI manuSyajAtanuM saMrakSaNa karavAmAM ItikanyatA mAne che, kintu mAnavajAtinA sAcA duzmaneAthI, AMtarika dhananA ceArAthI ane AMtarika guNeAnA sahArakeAthI, mAnavajAtane acAvavA mATe, eka paNa kATa' ke kacerI che nahi ane thatI paNa nathI. A badhI hakIkate, e paNa AMtarika bhace pratyenI manuSyajAtinI bedarakArInA sabaLa purAvAo che. sauthI mATA AMtarika bhaya mAMtarika bhayAmAM sauthI meTe bhaya mithyAtvanA che. avirati, kyAya, pramAda, duSTa yogA Adi taraphathI bhaya nathI ema nahi, paraMtu e sarva bhayAthI adhika bhaya mithyAtva taraphathI che.
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvanA meTAmAM mATe zatru 165 zrI jainazAsane mithyAtvanI je vyAkhyA khAMdhI che, te khAsa sajavA jevI che. # mithyAtvanI vyAkhyA sudevAddhine na mAnavA agara kheATA mAnavA, tathAkudevadine sAcA mAnava agara khATA na mAnavA, e zrI jainadarzane svIkarelI mithyAtvanI pradhAna vyAkhyA che. e mithyAtva mAnava-samAjane meTAmAM meTe zatru che, AtmAnA sarvasvanA sahAraka che, ane guNa -dhanane meTAmAM meTe cAra che. * zrI jainazAsanane sakucita vRttine eka sa`pradAya kahIne hasI kADhanArane zrI jainazAsananI A vAta eTalI mahattvanI na paNa lAge, paraMtu zrI jainazAsanane jee saMpUrNa jJAnI mahApurUSanu zAsana mAne che, teone mithyAtvarUpI bhayAnaka zatrunI pichANa jevI rIte zrI jainazAsana karAve che, tevI rIte mAnavAmAM kAI paNa jAtane sadeha nahi ja rahe. sarvocca zAsana zrI jainazAsana e kAI vADA, soMpradAya ke saMkucita maneAvRtti dharAvanAra mAnavInuM zAsana nathI. paraMtu traNa jagatanA badhA ja jIveAnA mA-kalyANanI sarvocca bhAvanAthI etaprAta thaela' eka sarvocca zAsana che. *
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 : AstikatAne Adarza tene saMkucita draSTie jovA karatAM te jevI dharAve che tevI vizALa daSTie jovuM, te ja nyAyasaMgata che. samasta jagatanA kalyANanI daSTie ja zrI jenazAsane mithyAtvane sarvahitasaMhAraka ghora dukAna mAnele che ane manAve che. eka mithyAtvanI hAjarImAM AMtarika sarva prakAranA de navapallavita banyA rahe che ane eka mithyAtvanA nAzamAM AMtarika sarva dena cheDA yA adhika kALamAM acUka nAza thAya che. zrI arihaMtAdi sudeva, sugurU ane sudharma tatvanI zradhdhApUrvaka ArAdhanA, e mithyAtvanA nAzano parama upAya che. mithyAtva e mATe zatru che ema je kahevAmAM Ave che, tenuM kAraNa che ke, te mAnavInI zradhdhA upara kuDArAghAta kare che. ane eka vAra uttama vastuo pratyenI zradhdhAthI mAnavI bhraSTa thAya che te pachI tenA patanane keI aTakAvI zakatuM nathI. "jainasivAyanAM darzanoe paNa gAyuM che ke - zraddhAvaskamate jJAna '' 'sazayAtmA. binazyati / ' matalaba ke vinA zraddhA jJAnanI prApti zakaya nathI - ane zraddhAthI bhraSTa thanAranuM patana sunizcita che.
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvane meTAmAM meTe zatru 167 zraddhA e sarva guNenu mULa che. paramAnA mArgamAM ke vyavahAranAM mArgamAM zraddhASTa AtmAe saDhA dayApAtra manAyA che. keipaNa AtmAne tenA kalyANamAthI bhraSTa karavA hAya, te tene saraLamAM saraLa upAya e che ke, sauthI prathama tene tenA kalyANamArganI zraddhAthI bhraSTa kaveA. mAnasazAstrIe paNa kahevu che ke, vicAra e AcArane ghaDanArA che. keAI mANasane sudhArave! yA khamADavela hAya te sauthI pahelAM tenA vicArAne pheravavA prayatna karavA joIe. jayAM sudhI te peAtAnA vicAromAM makkama haze, tyAM sudhI tene tenA AcAramAthI khaseDavA duHzakaya che. vicArAnI e makkamatAnu nAma ja zraddhA che. e zradhdhA jJAnathI ghaDAya che. e vAta sAcI che, te paNa sarva prakAranuM jJAna zradhdhAne ghaDanArU ke dRDha karanArUM ja thAya che, ema kahevuM e sAcuM nathI. jJAnathI jema vicAra ane zradhdhA makkama bane che, tema jJAnathI ja vicAra ane zradhdhA naSTa thAya che yA zithila ane che. zradhdhAne ghaDanArU, sthira karanArU ke vadhAranAruM jJAna jema sahAyaka ane AdaraNIya che, tema zraddhAne bagADanAru ukheDanAruM ke nAza karanAruM jJAna teTaluM ja ana kAraka ane anAdaraNIya che.
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 AritaktAne Adarza badhAne sAra e ja che ke, mAnavIne caDhAvavuM hoya ke pADavuM hoya, te sauthI prathama enI vicAraNAne palaTAvavAnI ja meTAmAM moTI AvazyakatA rahe che. ane eTalA mATe koI paNa kSetranA AgevAne sauthI prathama prayatna tene mATe ja kare che. A vastusthitine jANanArA sahelAIthI samajI zakaze ke zrI jenazAsane mithyAtvane parama zatru tarIke svIkAryo che, te soe so Ta% vyAjabI che. zrI jainazAsana, e samasta mAnavasamAja mATe ja nahi, kinta carAcara vizva mATeno ekane eka kalyANa the hovA chatAM, zrI jainazAsananI te prakAranI vizALa daSTine nahi samajI zakanAra AtmAo, tenI vAtane amuka vyaktionI, sampradAyanI ke kemanI vAta mAnI le, temAM zrI jenazAsanane aparAdha nathI. samasta jagatanA kalyANane pitAnI bhAvanAmAM samAvI lenAra vizALa daSTivALA zrI jainazAsanane, mithyAtvane samasta mAnavagaNane ja nahi, paraMtu prANImAtrano mahAzatru mAne che. - prANImAtramAM mAnavaprANInI gaNanA mukhya hevAthI, ApaNe ahIM kevaLa mAnavasamAjane udezIne vicAra karI rahyA chIe.
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvane meTAmAM mATe zatru 169 e mAnavasamAja aneka ApattiethI sadA grasta che. pApakArI puruSA tenI te Apattie AchI karavA mATe aneka prayAseA kare che, teA paNa teonA prayatne kevaLa bAhya ApattiethI rakSaNa pUratA hAya che, jyAre zrI jainazAsananI gheSaNA bAhya ApattienA paNa mULa sudhI pahAMcI jai mAhya ane abhyaMtara sarva prakAranI ApattiothI prANIgaNanI rakSA mATe kAraNarUpa banI jAya che. AMtara-bAhya ApattienuM bIja * AMtara Apattie. e bAhya Apattienu paNu khIja che, kAraNa ke te temAMthI uddabhavelI che ane tenA nAzathI ja nAza pAmanArI che. tethI kharAM bhayanAM sthAne AMtarika Apattie jenAthI utpanna thanArI che, te cheH ane e bhayanAM sthAnomAM mukhya sthAna; 'mithyAtva'tu ja che. * kalikAlasarvajJa bhagavAnazrI hemacandrasUrIvarajI mahArAjA, mithyAtvanI bhayAnakatAnuM varNana karatAM, eka thaLe pharamAve che ke :~ "mithyAtvaM parama rogo, mithyAtvaM paramaM tamaH mithyAya varamaH zatru-mithyAtva varma' viSam / / namaryaSatra du:rAya, roze vAtapuirviSam | api janmasahastreSu mithyAtvamacikitsatam ir"
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 AstikatAne Adarza aMdhakAra, roga, viSa ane zatru e A jagatamAM duHkhanAM kAraNa manAya cheparaMtu e saghaLAne TapI jAya evuM duHkhanuM nimitta to mAtra eka midhyatva che roga, aMdhakAra, zatru ane viSa te eka ja janmamAM duHkha denArAM che. jayAre mithyAtva; je pratikAra karavAmAM na Ave te, hajAre janmamAM duHkha ApanAra thAya che. - mithyAtvanI A bhayAnakatA varNavanArA mahApuruSe mahAjJAnI che, nispRha che, temaja asatya bolavAnuM temane kaI prajana nathI AvA mahAtmAo paNa jyAre mithyAtvanI ATalI bhayAnakatA varNave che, tyAre hitAthI AtmAoe tenA upara gaMbhIra vicAra karavAnI AvazyakatA che. mithyAtva e buddhino viparyAya che. AtmAnA vicArone vastusthitithI viparIta ghaDanAra che. buddhimAM vakatA utpanna kare che. A kAraNe e doSa sarva doSamAM rAja samAna che. jIva mAtrane bhayAnakamAM bhayAnaka zatru che. AtmAnA
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ . : aNamola dhana kaDaka vaanransarnaran zradhdhA yAne sanmArga pratyenI rUci, e mAnavasamAjanuM amUlya dhana che. e dhana jeTaluM amUlya che, teTaluM ja tenuM rakSaNa karavuM te kaThina che. vyavahAramAM paNa kImatI alaMkAro vagere upara adhika bhaya jhajhUmatA hoya che, te yathArtha zraddhA te aNamola dhana gaNAya che, eTale tenA uparanA bhayanuM to pUchavuM ja zuM ? nizagathI (kudaratI rIte, manuSya sanmArga yAne sukhI thavAnA mArga mATe jhaMkhe che. ane ene ja ApaNe zradhdhA zabdathI (ahIM) saMbodhIe chIe. e sukhI thavAno mArga ane tene prApta karavAnI naisargika jhaMkhanA, e manuSyanI unnatimAM uttarottara apUrva sahAyaka che. kintu tenI te naisarzika jhaMkhanAne agya mArga vALI devA mATe agara naSTa karI nAkhavA mATe vividha prakAranA dhADapADuonAM ToLeToLAM A jagatamAM paribhramaNa karI hyAM hoya che. e saghaLAMonI dhADamAMthI thoDAka ja
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 AstikatAno Adarza AtmAo potAnA zraddhArUpI dhananI rakSA karavA samartha banI zake che. bAkI sarva koI lUMTAI jAya che. ane je dazAmAM jagyA hoya che, tenA karatAM paNa adhika dayApAtra dazAvALA banIne maraNane zaraNa thAya che. * moTuM jokhama * dhanamAlane lUMTI lenArA dhADapADuothI bacavA mATe jarUrI je jAgRti, kuneha tema ja baLanI jarUra paDe che, tenA karatAM adhika jAgRti, kuneha temaja daDhatA sivAya zraddhA rUpI dhanane lUMTI lenArA dhADapADuothI bacavuM te khUba kaThina thaI paDe che. sukhanI abhilASAvALe mAnavI, sanmArgamAM TakI rahevArUpI zraddhAthI bhraSTa na thAya tenI ciMtA sevanArA temaja kALajI rAkhanArA jAgRta AtmAo A kALamAM khUba ja ochA che, jyAre lobhAmaNuM vacana dvArA ekAMtamatanA prarUpako ghaNA ja che ane te zraddhAsaMpanna AtmAo mATe moTA jokhamarUpa che. ja upakAraka darzana * AvA ekAMtamata prarUpakethI potAnI zraddhAne bacAvI laIne, satyanI prApti mATe zrI jainazAsanane rAga-dveSa ane mohathI rahita temaja kevaLajJAnathI alaMkRta evA zrI jinezvaradevanA agara te zrI jineTavaradevane yathA
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNamela dhana 173 WpaNe anusaranArAonA ja vacana upara AdhAra rAkhavA mATe pharamAvyuM che. e ene jagata upara moTAmAM moTe upakAra che. kAraNa ke atIndriya satya pAmavA mATe e sivAya bIjA koI AdhAra ja nathI. jyAM sudhI rAga-dveSa ane mehathI lapaTAelA AtamAone, e traNe dethI sarvathA rahita evA zrI jineTavaradevonAM vacane pratye samarpitabhAvane abhAva che. tyAM sudhI asatya-prarUpaNAnAM kAraNe TaLatAM ja nathI ane jenA mahAdo TaLI gayA che, agara jeo temane samarpita thayA che, teone asatya kathana karavAnAM kAraNe rahetAM paNa nathI. - zrI jenadazane A siddhAntanuM jeTalA bhArapUrvaka kathana karI batAvyuM che eTalI ja daDhatApUrvaka tenuM pAlana paNa karI batAvyuM che. eTale nyAyanI kasoTI para kasatAM A darzana ajoDa temaja ananya upakAraka darzana tarIke puravAra thayuM che, thAya che, temaja thavAnuM che. bhakSyAbhaya, piyAreya ke gamyAgamyanA vivekano leza (aMza) paNa jyAM na hoya, tyAM paNa dharma che, evuM
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 AstikatAno Adarza - - jaNAvanAra je mato A jagatamAM pracalita che, te mato asatya vakatAonA kahelA che, e puravAra karavA mATe buddhimAna pAse bahu pramANo dharavAnI AvazayakatA nathI. A rIte dhAnA nAme ghane adharmano pracAra aTakAvavA mATe, zrI jenazAsane jagatamAM bhAremAM bhAre prayAsa karyo che. jenA pariNAme anekAneka AtmAo unmArganA bhaMga thatA bacI gayAM che. jIvane mArga pADavAnA, temaja sanmArga para TakAvI rAkhavAnA, zrI jenazAsananA upakAraka kAryanI ADe dareka kALamAM vividha prakAranAM vidano temaja aMtarAya UbhA thayA, temaja karAyA hovA chatAM, e badhAno pratikAra karavAnI sAthosAtha zrI jenazAsane jIvane sanmArga rUcivAna banAvavAnuM paropakAranuM kArya cAlu ja rAkhyuM che. zrI jainazAsanane ItihAsa vAMcanAra temaja vicAranAra vivekIne A satya samajAya tevuM che. moTe bhaya-sarvamata samAnatAvAdane ja mAnavasamAjane satyathI vaMcita karavA mATenI je rIto pUrvakALamAM hatI, te karatAM vartamAnanI rIte navIna prakAranI paNa hoya che. te paNa tene oLakhI levA tathA tenAthI paNa mAnavone bacAvI levA mATe ktavya mAnIne prayAsa karanArA upakArI satpa vartamAnakALamAM paNa
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNamola dhana 175 pUrvanI rIte koI paNa eka matane satya mAnI, tenI tarapha AkarSavAnI hatI. jayAre vartamAnanI rIto tenAthI viparIta che. keIpaNa eka matanA pracAraka taraphathI Aje mAnavasamAjane ThagavAno teTale bhaya nathI, ke jeTale bhaya sarva matane sarakhA gaNAvanArA ane pote koI paNa matanA anuyAyI nahi hovAno dAvo karavA chatAM paNa potAnI vAtane makkamapaNe vaLagI rahenArAo taraphathI che. keIpaNa eka matane pracAraka sAco che ke khoTo, tenI parIkSA te tenA matanA abhyAsathI parIkSaka varga avazya karI zake che. paraMtu "ame keIpaNa matanA anuyAyI nathI," ema kahIne "sarva mata sAcA agara sarva mata khATA" evAM buddhivihIna pitAnA matane sidhdha karavAno prayAsa karanArA AtmAo prajAne mATe bhAre bhayarUpa che. kAraNa ke parIkSAmAM utaravA mATe teonI pAse koI mata ja nathI. sAmAnya prajA teonI A dAMbhika vRttine kaLI zakavA niSphaLa nIvaDe che, tethI teonI vAjALamAM AbAda phasAI jAya che. ane te pachI ema mAnavA lAgI jAya che ke, dareka matamAM kAMIne kAMI TApaNuM ava zya hoya che, to tenA anuyAyI banIne tenA beTApaNane zA mATe poSaNa ApavuM agara te ApavAmAMthI
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 AstikatAnA Ada zA mATe na khacI javu? gheADA paNa asatyathI mizrita evA matene pASaNa ApavAthI ke tenA ja eka ati AgrahI banavAthI, jagatamAM kalezeAnI ja vRddhi thavA pAme che ane pariNAme aneka prakAranI mArAmArI, jorajulmI ane azAntinAM vAtAvaraNa ubhAM thAya che, enA karatAM sane samAna gaNavA athavA sarvAthI taTastha banavu e zuM khATu ' A prakAranI vicArasaraNIthI deravAi gaelA mANasA, Aje pAte kAipaNa matanA anuyAyI nahi hAvAnu abhimAna le che, ane abhimAnapUrvaka jAhera kare che ke, 'amArA jevA satyanA pakSapAtI khIjA kAi nathI.' para Mtu A matanI pAchaLa keTalI pakSapAtitA, keTalI AgrahitA ane keTalI ajJAnatA bharelI che tenA upara vicAra karatAM bhAre vyathA thAya che. koIpaNa eka mataneA svIkAra karanArane peAtAnI buddhinA upayega karavAnI jeTalI taka maLe che agara te matanA anuyAyIo taraphathI jeTalI taka ApavAmAM Ave che. tenI eka ritabhara taka paNa keAI ratanA anuyAyI nahi hovAnA dAvA karanAra pAte meLavatA nathI agara bIjAne meLavavA detA nathI. A navA matanA anuyAyIe peAtAnI buddhinAM bAraNAM baMdha karIne beThA haiAya che ane ene ughADavA
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNamola dhana 177 mATe je koI prayAsa kare che, te sarve temane zatru jevA bhAse che. teoe potAnI TUMkI dRSTie upakAra temAM mAnyuM che ke, koI paNa jAtanI parIkSA karavA mATe buddhi doDAvavI ja nahi ane buddhimAnapaNAnA maLelA janmamAM paNa, bhaviSyanA anaMta jIvanane jenA upara AdhAra che, te viSayamAM paNa nirmuddhimAna jamyA hoIe te rIte ja jIvIne marI javuM. paraMtu temanI A nIti sva-parahitavighAtaka che, tema sAcA buddhimAne taratamAM ja pArakhI zake che. mArAmArI, baLajabarI ke dhamAdhamI kevaLa mataprarU pake ja kare che ke bIjA paNuM kare che? A jagatamAM tAmasI vRttivALA AtmAo che tyAM sudhI eka satya zodhavA mATenA prayAsa cheDI devA mAtrathI mArAmArI Adi baMdha thaI janAra che? mArA mArI AdimAM azAnita jonArA ane mAnanArAonI te sauthI moTI pharaja e thaI paDe che ke, teoe jagatamAM zAnti sthApI zake tevA eka satya matanI zodha karavI ane jagatanA jeTalA mAnavIo tene pAme, teTalAne te pamADavAno prayatna karo. keIpaNa matanA anuyAyI nahi banavAnuM abhimAna dharAvanAra, chatAM paNa a5buddhinA dhaNI evA pitAnA matanA AjIvana AgrahI rahenArA matavAdIonA matano eka phaNage che. "sarva-dhama-savabhAva." 12
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 AstikatAne Adarza A matavALAonuM kahevuM che ke, "sarva dharmasaMsthA ene pitAnI dharmasaMsthA jeTalI ja pavitra mAnavI. ema karavAthI sahiMnA guNa keLavAya che ane paramata-dveSa nAza pAme che. paraMtu teonI A vAta bakaruM kADhIne UMTane pesADavA jevI che. teone paramata pratyenA dveSa (2) rUpa "bakarAne kADhavA jatAM kathIrane paNa kuMdananA bhAve taLAvarUpa "nirvivekliArUpI "GrIne rathAna ApavuM paDe che. paNa A satya teone samajAtuM nathI te Azcarya che ! dharma' padArthanI gyatAne sarvathA baMdhabesatA nahi evA mata, paMtha ke sampradAyane paNa dharmanA prarUpaka, preraka temaja pavitra mAnavAne durAgraha teo pAse, satyanuM khaMDana karavAnA anekavidha prayatna karAve che, kAraNa ke agyane gya sAbita karavuM hoya te kApakUpa gyamAM ja karavI paDe. A nIti bhayAnaka che, hitaghAtaka che. je jamAnAmAM AvA ajJAna matane paNa AMdhaLIA karIne uttejana ApavAmAM AvatuM hoya, te jamAnAne vijJAnane eTale viziSTa jJAnane jamAne kahe ke pachI vigatajJAnano jamAne kahe, e buddhimAnee svayaM vicAravA yogya che. pitAne paMDita tarIke oLakhAvanArAo Aje sarva dharma samabhAvanA kalpita siddhAntane bheLA temaja ajJAna
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNamola dhana 179 loko upara ThekIne besADavA mATe tanatoDa prayAsa karI rahyA che, ane madhurI bhASAmAM tenuM samarthana karavA mATe lAMbA lAMbA lekhe ane pustako dvArA paMDitAI batAvI rahyA che, paraMtu teone te prayAsa kaI paNa apekSAe AtmaDitakara nathI ja. AvA paMDitone sarva-dharma samabhAva zIkhavavA mATe darzanazAstra ane dharmazAstrane juduM pADavuM paDe che. teo kahe che ke, "darzanazAstra bhUlabhareluM hovAthI teNe batAvela dharmazAsa satya TharatuM nathI. darzanazAstra e buddhimAna manuSyone buddhinAM akhADAnuM ja mAtra zAstra che enA uparathI dharmazAstranuM mApa kADhavAno prayatna kare e mithyA che. darzananA parasparavidhathI dharmamAM paraspara-vireAdha ka9pa e mUrkhatA che." teonuM A kathana sarvajJa paNAnA asvIkAranI budhdhi mAMthI ja janmeluM che. teonA mate, darzanazAstra e haMmezane mATe carcAno ja eka viSaya che. tenAthI dharmamAM jeTalI sahAya maLe teTalI meLavI levI. anyathA tenI upekSA karavI. kAraNa ke darzanazAstranA siddhAntanuM sthApana karanAra koI paripUrNa jJAnI vartamAnamAM che ja nahi, pUrve thayela nathI. ane bhaviSyamAM thanAra paNa nathI. tenA upara khATA jhaghaDA karI maravuM e koI paNa rIte yaMgya nathI." A rIte sarva-dharma samabhAvI eka pachI eka bhUlamAM AgaLa vadhato ja jAya che ane jaga mAM koI
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 AstitAne Adeza sarvajJa che ja nahi, evA nizcita siddhAnta upara AvIne kere che. paraMtu "jagatamAM koIpaNa sarvajJa che nahi. e prakArano nizcaya pite sarvajJa thaIne kare che ke asarvajJa thaIne kare che? enuM ene bhAna rahetuM nathI. keIne paNa sarvajJa nahi mAnanAra pitAnI jAtane sarva mAne e banavAjoga nathI ane pitAnI jAta asarvajJa che, to pachI teNe karale nirNaya e aMtima keTine che, evA AgrahamAM AvI javuM e lavaleza nyAyasaMgata nathI. paraMtu anaMta saMsAramAM bhaTakAvanAre mAtra durAgraha che.
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 : darzanazAstra * vastusthiti judI ja che dhama zAstranA mukhya AdhAra darzanazAstra che. jenuM danazAsa khATuM che, tenuM AMzika sAcuM paNa dharmazAstra, mAgI lAvIne caDhAvelA AbhUSaNa tulya che. te tene AbhA ApanAra nathI,kintu viTaMbaNA karAvanAra che. satya darzInazAsranA AdhAra vinAnuM dharmazAstra, e prANa vinAnA deha jevuM che, deva vinAnA maMdira jevuM che, jaLa vinAnA jaLAzaya jevu che, dha zAstrane zeAbhAvanAra, dIpAvanAra ke TakAvanAra, danazAstra, sivAya khIju kAI nathI. e dazanazAstre darzAvela mAtmA nathI; AtmA krathI khoMdhAte nathI, kathI chUTatA nathI ke karmAMnA ceAge saMsAramAM bhaTakatA nathI, tathA puNya nathI ke pApa nathI, svarga nathI ke apava nathI; te pachI dharma'ne AcaravAnA savAla ja kyAM rahe che! darzanazAstranA siddhAnta vinAnA athavA darzanazAstranA
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAnA Adeza siddhAntathI viparita siddhAntavALA dhama AcaravAne upadeza, e unmattanA pralApa tulya che. eTale keAI vivekI AtmA tene anusarate nathI. * kevaLajJAnanA pratApe ** 182 jagatprakAzaka kevaLajJAnanI hayAtIthI ja satya tattva jJAnanI hayAtI che. ane satya tattvajJAnanI hayAtIthI samAja yA vizvane sukha anAra dhuma ane tenA AcaraNanI hayAtI che. matala" ke dharmAcaraNanI sAMkaLa kevaLajJAna che. e sAMkaLa tUTI, tyAM dharmAcaraNu baMdha paDavAnuM ja che. agara adharmAcaraNa paNa dharmAcaraNa manAvAnu che. ughADI AMkhe jagata sAme najara nAkhanArane A vastu samajAyA sivAya rahI zake tema nathI. paraMtu jeone peAtAnA ja matane AgraDa che teone A satya hakIkata paNa gaLe na utare te manavA joga che. bhAvamAnA dhADapADuo eTalA ja mATe kevaLajJAnanA apApa karanArane ame bhAvamAnA meTAmAM meATA dhADapADu kahIe chIe. kevaLajJAnI bhagavatAe pAtharelA prakAzanI bahAra dhakelI DhIdhA sivAya, AvA dhADapADu, ajJAna temaja bheALA mAnavene zraddhAbhraSTa karavA yAne sanmArgathI vicalita karavA arthAta
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ darzanazAstra 183 lUMTI levA zaktimAna banI zakatA nathI. kAraNa ke aMdhakAra e lUMTArAne sahAyaka che ane prakAza eno duzmana che. prakAzane duzamana mAnanAra ane aMdhakArane mitra mAnanAra lUMTArAo jayAM sudhI jagatanA mAnavIone kevaLajJAnarUpI sUryanA prakAzathI dUra na laI jAya, tyAM sudhI teo pitAnI lUMTanuM kArya nirvine na ja karI zake, e vAta paNa sAva sAcI che. e ja eka kAraNe kevaLajJAnathI prakAzita thaelA aneka bhAvene pitAnI najare anubhavavA ane dekhavA chatAM paNa, teno a5lApa karanArA svArtha bhUkhyA mANasethI sAvadha rahevAmAM sva-paranuM hita che. "sarvadharma-samabhAva jevA kUTa ane vaMcaka siddhAntanuM samarthana karavA khAtara, kevaLajJAna ane te dvArA prakAzita thaelA yathArtha darzanazAstranI avahelanA ravA prayatna karo, e agya che. * siddhAntabhakitanI mukhyatA * bhinna-bhinna dharmanA anuyAyIonI prItine saMpAdana karavA mATe jema buddhi ane yuktithI zUnya evA sarva dharma samabhAva Adi vAde nIkaLyA che, tema eka samAjamAM rahelA paraspara bhinna athavA sarvathA viruddha mata
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 AstikatAne Adarza vALAonI eksarakhI prItine prApta karavA mATe paNa tevI ja jAtanA vAdenuM zaraNuM levuM paDe, emAM Azcarya jevuM kAMI nathI. jeoe siddhAntabhakita cheDI daI ne, sarvanI prIti saMpAdana karavI, ene ja eka mukhya dhyeya banAvyuM che athavA "sarvanA prIti ane sidhdhAntabhakti e baMne samakakSAmAM kartavya che." ema svIkAryuM che, temAM mArgabhraSTa thavAnuM bIja avazya ropAI gayuM che agara re pAI javAnuM che, emAM kazo ja saMdeha nathI. anubhava A vAtane majabUta Teke Ape che. siddhAntabhakti niSThA gauNa banyA sivAya, siddhAnta nahi mAnanAra agara tenI chaDecoka avagaNanA karanAranI prIti saMpAdana karavAnI bhAvanA jAgRta thavI, e azakya ja che. ene artha e nathI ke siddhAntane nahi mAnanAranI sAthe jhaghaDavuM, paraMtu "siddhAntanI bhakti pradarzita karatAM sAme AtmA nArAja thato hoya, to te mATe bhakita pradarzita karanAra javAbadAra bane che. ema mAnavuM te rogya nathI. bhakita karavAmAM pradarzita thatI vidhine dUra karavAne saghana beya prayatna karavA chatAM paNa sidhdhAnta bhakita pradarzita karanAra upara nArAja thanAra siddhAtavirodhI varga rahevAne ja che.
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ darzanazAstra 185 e khAtara je sva-paranA ekAMta hitakAraka siddhA. nano bhega ApI devA jeTalI vRttie pahoMcI javAya. te raLavA mATe karelA vepArathI ja beTa khAvAnuM kArya sidhdha thAya. ane evI beTa khAvAnuM che te ja pasaMda kare, ke jene mana raLavuM ke beTa khAvI e baMne samAna che. ane AvI samAnatA koI vivekI mANasa te kadIe na dAkhavI zake. badhA mANasanI prIti saMpAdana karavAnI lAlasAmAMthI ja anukame sarvamata-sahiSNutA, sarva-dharma-samabhAva Adi mato mATe bhAge pragaTa thAya che e jJAnIene mata che ane vartamAna samAjano anubhava che. te pachI tene ja eka lakSya banAvavuM e zuM mAgaSTa thavAnuM ke karavAnuM moTAmAM moTuM nimitta nathI? che, to e nimitta jyAM jyAM jaNAya, tyAM-tyAM sAvadha banavAnI cetavaNane sUra kADhave e hitasvIonuM ktavyA che ane e cetavaNIne vadhAvI levI e hitavAMchu AtmAonI pharaja che. kahevAnuM tAtparya e che ke sidhdhAntaniSThAne dhakako pahoMcADAnarAM paribaLathI pUrepUrA sAvadha rahevAnI sAthesAthe khapI AtmAone paNa temAM ja joDAvAnI preraNA karavI joIe. - siddhAntanA bhege sAMpaDatI prIti eTale sonAnI vIMTI sATe sAMpaDatI saDelI seva. tenAthI bacavAmAM ja sva-paranuM kalyANa che.
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ TaurAgya nakalanA bhayathI kImatI vastunI upekSA na thAya vairAgya, e eka mahAna saguNa che. vairAgyanI keTinA saddaguNo bIjA bahu ochA che. eka vairAgya e sadguNa che, ke jene prApta thaI jAya che, te AtmA aneka guNonI paraMparAne ApoApa prApta karyA kare che. paraMtu vairAgya e jeTale UMce saddaguNa che, teTalo ja tene durUpayoga adhika thAya che. kevaLa vairAgya mATe ja tema bane che ema nahi, koI paNa sArI ane kIMmatI vastu evI maLavI ja azakya che, ke jene durUpayega A jagatamAM na thate heya. kI matI gaNAtI vastuonI ja jagatamAM nakala thAya che. hIrA ane metI ke sonA-cAMdInI nakala thatI dekhAya che, paraMtu koI paNa sthaLe ke koI paNa kALe dhULa, DhephAM ane kolasAnI nakala karavAno koI prayAsa karatuM nathI. sArI cIjonI nakala thAya che, eTalA ja mATe je
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgya 187 sArI co tyAga karI devA lAyaka hAya, teA hIrAmeAtI ane senu-cAMdI Adi vastue prathama na'are tyAga karI devA lAyaka Tharaze; paratu e nyAyane Aja sudhI keAIe paNa mAnya rAkhela nathI, sahu kAI hajAro nakalamAMthI paNa asatra vastune zeAdhI kADhI tene ja grahaNa karavA prayAsa kare che. kintu nakalanA bhayathI DarI jaIne asala vastune paNa cheDI devA prayAsa karatu' nathI. karanArA samajyA nathI agara asala vastune cheDI devAne eve prayAsa kAM te asala vastunuM mUlya ja samajayA che te paNa tene prApta karavAnI peAtAnI azakti hAvAthI, khIjAnI AgaLa tenA mUlyane irAdApUrNAMka chupAve che. vairAgya mATe paNa tevI ja TukIkata che. te eka mahAna vastu hAvAthI, tenI seMkaDA nakala A jagatamAM vidyamAna che. eTaluM ja nahi paNa je kaI AtmA peAtAnI azakti yA acegyatAnA kAraNe tene prApta nathI karI zakatA temAMnA meATA varga tenI niMdA karavAnA ja mA` akhatyAra kare che. paraMtu teTalA mAtrathI vairAgya e saddaguNu maTI jateA nathI. tenI aneka nakaleA tathA tenA pratyenA aneka kaTAkSeA ja e hakIkata puravAra kare che ke, asala vairAgya e mahAmUlyavALI cIja che ane tenI prApti .
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 AstikatAne Adarza kAMI bhAgyavAna AtmAne ja thai zake che. * jenI pAchaLa daMbha nathI e asala caurAmya nakalI vastune asala vastunA mUlyathI khapAvavAne prayAsa karavA mATe jema aneka prakAranI mAyAnuM avalaana levu paDe che, tema nakalI vairAgya paNa asala vairAgyanA mUlye prasiddha karavA mATe mukhya Alamana daMbhanuM ja grahaNa karavu paDe che. eTalA mATe vairAgyanA jJAtA hApuruSAbhane asala vairAgyanA mULamAM agni mUkanAra tarIke vadhu vela che. dabhane dhAraNa karanAra AtmA jagatamAM peAtAnI vairAgyavAna tarIke prasiddhi karI zake che, paraMtu te peAte teA anaMtakALa sudhI vairAgyanA sadguNathI sava thA vacita ja rahI jAya che. eTalA mATe zrI jinazAsanamAM mukitamAnA ArAkeA mATe, sauthI prathama zarata, jIvanamAMthI bhane dezavaTA ApavAnI mUkavAmAM AvI che, jIvanamAMthI daMbhane sathA dUra karyA sivAya, mukti mATenA eka paNa sanuSThAnanI sAcI ArAdhanA thai zakatI nathI. zAsanaprabhAvaka pa. pU. upAdhyAya bhagavaMta zrI caze vijayajI mahArAjA adhyAtmasAra nAmanA prakaraNaratnamAM
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgya 189 adhyAtmanu' svarUpa tathA tenI prApti ane vRdhdhi kAne thaI zake, e viSe vivecana karatAM pharamAve che ke, 'ateA jJAnakriyArumadhyAtma vyavatiSThate / etatprabaMdha mAnauM syA,-nnidambhAcArazAlinAm ||9|| 'adhyAtma, e jJAnakriyA bhayAtmaka che ane tenI vRdhdhi niSkapaTa AcAravALA mahApuruSAne ja thaI zake che.' dabha, e vairAgyanA mArgomAM moTAmAM meTu vighna che. ApaNe e joi gayA ke, jagatamAM je vastunuM mUlya adhika upajI zakatuM hAya, te vastunA bhAve echA mUlyavALI vastu vecavAnA dhaMdhA paNa dhamadheAkAra cAle che. ane cAle e sahaja che. e kAithI paNa aTakAvI zakAya tema nathI. evAone eLakhI kADhI teonI jALamAM na phasAvuM, eTalu' ja mAtra zakaya che. athavA evAone, duraMbha dvArA mahAna sadguNune paNa pApanu sAdhana banAvatAM aTakAvavA zakaya prayAsa karavA' e kanya che. para`tu eTalA mAtrathI vairAgyanI nakala sarvathA nAbUda thaI jAya e zakaya nathI. vairAgya e amUlya cIja che ane tenI nakale| A jagatamAM rahevAnI ja che, teA pachI asala vairAgyanA athI AtmAee, asalI ane nakalI vairAgyane evaLakhatAM zIkhavuM e ja Avazyaka thai paDe che. ane e
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAnA Ada 190 mATe vizeSa prayAsa karavAnI jarUra nathI. 'je vairAgyanI pAchaLa koI paNa prakAranA da'bha nathI, e vairAgya asalI che ane je vairAgyanI pAchaLa gheADeka paNa daMbha che te asalI nahi paNa nakI che,' eTalu ja samajavuM paryApta che, khIjAenA hRdayamAM rahela vairAgya kevA che-enI parIkSA karavA mATe te! uparanI kasoTI basa che. peAte mukita mATenu' je keAI sadanuSThAna kare che, tenIpAchaLa kAIpaNa prakAranI mAyA chupAelI che ke kema ? enIzeAdha tarata karavAthI ja sAcA-khATA vairAgyanI khAtrI thai zake che. sAcA vairAjyamAM bhanuM nAmanizAna heAtuM nathI. # bharahita dazA vairAgya mATenI meATAmAM meATI kaseATI che. e kaseATI upara peAtAnA AtmAne karayA pachI ja, peAte sAcA vairAgyane varela che ke nahi ? teneA niNa ya vairAgyanA AthI AtmAe karavA joIe. e rIte kaseATI upara kasIne zuSka vairAgyane pAmelA AtmAe, ni`bha ceSTAenA anumAnathI anyanA zuddha vairAgyanI paNa .parIkSA karI zake che. * dabha tyAjya che, nahi ke vairAgya A rItanA vairAgyanI parIkSAneA rAjamArga hAvA chatAM, tene choDI daIne, je AtmAe nakalI vairAgyanI
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgya 191 bahulatAo jeI sAcA vairAgya pratye paNa udAsInabhAva seve che, te AtmAo vairAgyanA amApa sAmane kAMte pichANI zakyA ja nathI athavA pichANavA chatAM pite tenI prApti nahi karI zakavAnA kAraNe, tenA mUlyane chupAve che. tenA guNone duSita kare che. yAvatuM tene niMdavAne niMdanIya mArga paNa apanAve che. koI paNa sArI vastunI agya rIte thatI niMdA sahI levI e vivekI AtmAonuM kartavya nathI. vairAgya e paNa je sArI vastu che, to tene nahi oLakhI zakanAra ke nahi pAmI zakanAra AtmAo taraphathI agya rIte thatI tenI niMdAne pratikAra kara, e tenA guNane pichANanArA AtmAonuM kartavya thaI paDe che. e ja nyAye A jagatamAM nakalI vairAgyanA bahAne asalI ane amUlya e vairAgya paNa je niMdAI jato hoya agara upekSaNIya banato hoya, to tene aTakAvavAnuM kArya karavuM, e guNa grAhI sajajanene mATe parama kartavyarUpa ja che. - daMbhasahita tyAga ane vairAgya jeTalA niMdanIya che, teTalA ja daMbharahita tyAga ane vairAgya prazaMsanIya che, tyAga ane vairAgyamAM praveza pAmate daMbha e nyAya che, paraMtu tyAga ane vairAgya kadI paNa tyAjya nathI.
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 AstikatAne Adarza - daMbha jeTalo tyAjya che, teTalo ja vairAgya upAdeya che. daMbhanA kAraNe vairAgyane paNa jeo tyajI devA Icche che, teo vivehIna kAyara che. dUdhamAM pANI bheLavAtuM hoya che e eka mAtra kAraNasara "dUdha choDI devA jevuM che," ema kahenAre mUkhamAM khape che tema vairAgyanI pAchaLa paNa nibhatA karatAM daMbha adhika rahelo hoya che, e ja kAraNe nibha vairAgyane paNa tyAga karI devA taiyAra thavuM e paNa bhAre gAMDapaNa che. vairAgyamAM praveza pAmate daMbha e avazya tyAjya che, paraMtu vairAgya e kadApi tyAjya nathI, e khUba vicArapUrvaka samajI levI jarUrI che. daMbhanAzano upAya che ApaNe cAlu viSaya to vairAgya e eka mahAna saddaguNa che e siddha karavAnuM che. ane vairAgya bIje kaI nahi paNa daMbhane leza vinAne hoya te ja ! vahANamAM nAnakaDuM chidra hoya che, te paNa jema tene tathA temAM besanAra sarvane DubADe che, tema bairAgyamArgamAM jarA jeTale paNa daMbha te vairAgya ane tene dhAraNa karanAra AtmAone avazya vinAza kare che.
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgya 193 daMbharahita vairAgyanI prAptino AdhAra, bhavasvarUpanI ciMtA che. je AtmAonA aMtaramAM bhavasvarUpano ciMtArUpI agni prajavalita thAya che, te AtmAonA aMtaramAM aurAgyanA svarUpane vinAza karI nAkhanAra daMbharUpI velaDI eka kSaNavAra paNa TakI zakatI nathI. saMsArasvarUpanI ciMtAthI bhava pratye abahumAna pragaTa thAya che ane bhava pratye abahumAna pragaTayA pachI aMtaramAM daMbhane praveza pAmavA mATe jarA jeTalo paNa avakAza rahetA nathI. keIpaNa AtmAnA aMtaramAM daMbhane praveza pAmavAno avakAza tyAM sudhI ja rahe che, ke jayAM sudhI te AtmAne A bhava upara thoDo paNa rAga yA bahumAna bAkI rahyuM hoya. bhavasvarUpanI vAstavika citA bhava pratyenA saghaLA bahumAnane mULathI ukheDI nAkhe che ane aMtaramAMthI e mULa ukhaDI gayA pachI bhavanA kAraNe te AtmAne koI paNa prakAranI mAyA karavAnuM rahetuM nathI. mA yA nuM kAraNa ja mAyA AcaravAnuM mULa-kAraNa-koI hoya to te guNanI prApita yA no tyAga karyA sivAya ja leke taraphathI khyAti, bahumAna temaja pUjA meLavavAne lebha che. e lobha saMsAranA svarUpane ane temAM vasanAra ' lekanA svabhAvane tAvika vicAra karanArane rahete ja
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ AritakatAne Adarza nathI. bhavasvarUpanI ciMtAthI nma Rti-pUjA ane mAna-satkAra meLavavAno lAbha nAza pAme che, tema e khyAti ane mAna-satkAranI prApti arthe karAtI. mAyA paNa ApoApa nAza pAme che. tAtparya e che ke, vairAgyamAM daMbhano praveza bhavasvarUpanA vAstavika jJAna ane ciMtanathI rahita AtmAomAM ja saMbhave che, kintu bhavasvarUpanA paramArthanA jJAtA ane vicArakomAM e kadI paNa praveza pAmI zakatA nathI ke TakI zakato nathI. zrI jinavacananI prApti upara avalaMbatuM vairAgya eTalA mATe zrI jainazAsane svIkArela vairAgyanI vyAkhyAmAM mukhya zarata, bhavasvarUpanA nanI ane tenAthI utapana thayela bhavanirNatAnI daSTinI che. tyAM bhavasvarUpanuM jJAna nathI ke e jJAnathI upara thayela bhavaneya-daSTi nathI, tyAM daMbharahita baeNgagya paNa nathI. daMbhane lAvanAra lebha che ane e le bhavanirveda vinA kadI nAza pAmatA nathI. tethI jene daMbhanA aMza vinAnA bairAgyanI AvazyakatA che, tene bhavanA vAstavika svarUpathI paricita thavuM ja paDe che, ane bhavanA vAstavika varUpathI paricita dhanAra AtmAne bhavanI nirguNatAne paricaya ApoApa thaI jAya che.
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgya 195 'sava eTale cAra gatirUpa sasAra ane e saMsAranI cAre gatimAMthI kAIpaNa gatimAM AtmapakSe guNanA leza paNa nathI.' e satya tathA rIte samajavA mATe zrI jinavacana sivAya anya koI AdhAra nathI. nathI. cAre gatinuM yathA svarUpa sajJa bhagava tenA jJAna sivAya bIjI kAIpaNa rIte jANavu. sulabha eja kAraNe vAstavika vairAgyanI prApti zrI jitavacananI prApti upara avala khelI che, ema kahevu e jarApaNa khATuM nathI. zrI jinavacananI sAmAnyathI ane vizeSathI prApti zrI jinavacana e sana-vacana che ane sarvAMganu' vacana e sarva padArthone viSaya karanAra jJAnathI utpanna thayelu hAvAthI ati vizALa che, ene saMpUNa tayA jANavuM, sajavuM, dhAraNa karI rAkhavuM e lagabhaga asabhavita che. te pachI zrI jinavacananI prApti jene thAya tene ja sAcA bairAgya prApta thaI zake, bIjAne nahi, ema kahevu e zu nya Tharatu nathI ? AvA prazna karanAra jagatanA padArthonI vyavasthAne samajavA jeTalI zakti nathI dharAvatA e nakkI thAya che. kAraNa ke jagatanI pratyeka vastu sAmAnya ane vizeSa, ema ubhaya dha yukata hAya che, vizeSa dharmonuM jJAna nahi karI zakanArA mAnavI, sAmAnya dharmanujJAna paNa na karI zake, ema kahevu e sa`thA khetu che.
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 AstikatAne Adarza zrI jinavANIne sarva vize sahita jANavI, e tevA prakAranA viziSTa pazamane dhAraNa karanAra mahApuruSa sivAya bIjAo mATe bhale azakya ho, paraMtu teTalA uparathI maMda kSayopazamavALA AtmAo sAmAnyatayA yA ghoDA paNa vizeSa sahita tene na jANI zake, ema kahevuM e vyAjabI nathI. maMdamAM maMda lopazamavALe Ama paNa je saMsIpaMcenidraya-paryAptapaNane dhAraNa karanAra hoya, to te zrI jinavANanA sAmAnya svarUpane khuzIthI samajI zake che. zrI jinavANIrUpI mahAsAgaramAM varNavela cAra gatinA samasta svarUpane nahi jANI zakanAra AtmA paNa, zrI jinezvaradevanA vacana anusAra je eTaluM ja jANe, samaje ke, "Dha vagu sanALI gADunIvara ma, nA masaagnittie, duHkkharutre, dukkhaphale, duvANu andhe / " artha : A saMsAramAM nizcayathI jIva anAdi che. jIvane saMsAra anAdi che, e saMsAra anAdi karmasAgathI thayela che tathA duHkharUpa che, dukhanA phaLavALe che ane duHkhane ja anubaMdha karAvanAra che. eTaluM jANe to paNa, tene zrI jinavacananI prApti thayelI che, ema mAnavAmAM koI vAMdho nathI. sAmAnyathI zrI jinavacananA eka paNa padanI prApti
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ aurApya 197 karIne Aja sudhI anaMtA AtmAo siddhipadane varyA che, evuM maharSionuM kathana che. eka pada paNa je te zrI jinabhASita che, zrI jinavacanane barAbara anusaratuM che, to te paNa AtmAne saMsAra sAgarathI tAranAruM thAya che. A hakIkata ja e vAtane siddha kare che ke, sAmAnyathI zrI jinavacananI prati koIpaNa saMsI-paMcendriya-paryApta bhavya AtmAne azakya nathI ane eja satya vairAgyanI prApti mATe basa che. bhAvathI thaela sAmAnya jinavacananI prApti, e vizeSa jinavacananI prAptimAM pratibaMdhaka nathI, kintu sahAyaka che ane sAmAnya yA vizeSa ubhayamAMthI koIpaNa prakAranI prApti e vastunI ja prApti che. bemAMthI koIpaNa prakAre zrI jinavacananI bhAvathI prApti karanAra AtmA zrI jinakathita nirdabha vairAgyane paNa avazya prApta karI zake che. * kAcA pAyA uparanI ImArata * bairAgya mATe ATalI sAmAnya vAta samajI lIdhA pachI, have e zaMkA nahi rahe ke, "thoDA jJAnavALAne bairAgya To hoya ane adhika jJAnavALAne vairAgya ja sAce hoya." DuM paNa jJAna, zrI jinavacananA anusAra hoya, te tenAthI utpanna thaele vairAgya sAce ja che ane
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 AstikatAne Adarza ghaNuM paNa jJAna zrI jinavacanathI viparIta hoya, te tenAthI uddabhave vairAgya sAro nathI, AbhAsa mAtra che, viparIta saMgemAM cAlI javAvALo che. eja rIte zrI jinavacanAnusArI jJAnayukta AtmAno zeDa paNa bairAgya daMbharahita hoya che ane zrI jinavacanathI viparIta jJAnayukta AtmAne ghaNe paNa vairAgya daMbhayukata hovAno pUrepUro saMbhava che. kAraNa ke jayAM sudhI AtmAne saMsAranA svarUpanuM yathAsthita bhAna thayuM nathI, tyAM sudhI teno utpanna thaelo bairAgya, kAcA pAyA uparanI ImArata jevo che, tene tuTI paDatAM vAra lAgavAnI nathI. eka bhAvasahita ane bhAvarahita jJAna che zrI jinavacanAnusAre utpanna thaela saMsAranI asAratAnuM jJAna cAhe vistAra nI ke saMkSepathI ho, kintu te yathArtha hoya che. ahIM koIne zaMkA thaze ke, zrI jinezvara bhagavaMta saMsArane asAra kahe che, eTaluM ja mAtra jeNe jANyuM che. kintu zAthI asAra kahyo che e vagere hetuonuM jJAna meLavyuM nathI, tevA atizaya alya jJAnavALAne nirdabha vairAgya kevI rIte saMbhave ? Ane uttara upara apAI gaye che ke- "bhAvasahita zrI jinavacananA ekapaNa padane prApta karIne Aja sudhI anaMta AtmAo zrI siddhipadane varyA che. sAcA vairAgyanI
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ aurA 199 prApti mATe saMkSipta yA vistRta jJAna upara bhAra devAne badale bhAvapUrvakanA jJAna upara bhAra devAnI AvazyakatA che. zrI jinavacananuM jJAna paNa vistRta hovA chatAM, je te bhAva sahita nathI kintu bhAvarahita che, to te sAcA TaurAgyanI utpattinuM kAraNa banI zakatuM nathI. ulaTa pakSe, saMkSipta jJAna paNa bhAva sahita che, te tenAthI nibha bairAgyanI prApti niHsaMzayapaNe thaI zake che. bhAvasahita "mA rUva mA tuSa' evuM ekAda padanuM rAna paNa mANatuSAdi mahAmunivarane tIvra vairAgyanI prApti karAvI ane mela ApanAra thaI zakayuM hatuM ane bhAva vinAnAM sADAnava pUrva parvatanAM rUAna paNa abhavyAdi jIne savanI vRddhi karAvanArAM nIvaDayAM hatAM. enuM kharuM kAraNa e che ke, bhAvasahita paNa jJAna-samyam jJAna-vizeSa jJAnanI prAptimAM bAdhaka nathI, kintu sAdhaka che. je AtmAo petAne prApta thaelA thaDA paNa jJAnathI saMtuSTa banI jaIne adhika jJAnanI prApti mATe udyama karavAnuM ja mAMDI vALe che te AtmAonuM te. kahevAtuM DuM sabhyajJAna bhAvathI prApta thaeluM che, ema kahI zakAya ja nahi. bhAvathI prApta thaela samyagussAnane artha e che ke, te jJAna tene atizaya rUci gayuM hoya. ane je vastunI
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 atikatAne Adarza tava rUci AtmAmAM eka vakhata jAgrata thaI jAya che, te vastunI adhika prApti mATe te AtmA chatI zakitae udyama karyA vagara rahI zakatuM ja nathI. * hitakAritAnuM jJAna joIe * ahIM paNa e zaMkA UbhI thavAno saMbhava che ke, aTapa baMdhathI tIvra rUci pedA zI rIte thAya ? tenuM samAdhAna e che ke koIpaNa vastu pratye prema saMpAdana karavAnI rIta ja e che ke tenA guNonuM prathama sArI rIte jJAna meLavavuM. e jJAnamAM jeTalI kacAza teTalI premamAM paNa kacAza ja rahevAnI. A vAta satya hovA chatAM paNa, sArI rIte jJAna meLavavAno artha, "sarva vizeSa sahita e ke karatuM hoya, to te paNa sAcuM nathI. ahIM "sArI rIte artha "tIvra rUci pedA karAve te ane teTale ja grahaNa karavAnuM hoya che. "tIvra rUci pedA karAve teTaluM jJAna pAmavA mATe sarva vizaSenA jJAnanI AvazyakatA che, ema kahevuM e beTuM che. bALakane pitAnI janetA pratye tIvra rUci hoya che, tenuM kAraNa te mAtAnA svarUpane sarva rIte oLakhe te nathI. kintu mArI mAtA hitasvinI che tene ja mAtra khyAla kAraNarUpa che.
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ bairAgya 201 mAtAnI koI paNa ceSTA ke pravRtti bALakanA ajita mATe hetI nathI, e jANIne ja bALaka mAtA pratye premavALuM bane che. eTale mAtA pratye bALakanA premanuM kAraNa, mAtAnA saMpUrNa svarUpanuM jJAna nathI, kintu tenI hitakAritA mAtranuM jJAna che. rUci agara premane AdhAra rAkhe ja che, e vAta satya hovA chatAM, te jJAna je padArtha pratye rUci agara prema utpanna kare che. te padArthanI 'hitakAritA sivAya bIjI bAbatanuM nahi ja, e barAbara samajI levuM joIe. padArthanI "hitakAritA" uparAMta tenA bIjA dharmonuM jJAna hoya to harakata nathI, kintu te jJAna sAdhaka hovuM joIe, bAdhaka nahi. mAbApa bALakanAM hitaciMtaka hovA chatAM, tevA tevA prakAranAM udaMDa tophAnI bALakanI batathI rakhaDela banelA bALakane ramatagamata upara aMkuza mUkanAra mAtApitA mArA sukhamAM aMtarAya karanAra che."--evI buddhi thAya to e jAtanuM jJAna, mAbApa pratyenI bhakti yA premamAM sAdhaka nathI, paraMtu bAdhaka che. te ja rIte zrI jinavacana ane teNe pharamAvelA mArga pratye ruci yA bhaktinuM kAraNa zrI jinavacana yA teNe darzAvelA mArganA sarva vizenuM jJAna nathI, kintu tenI hitakaratAnuM ja mAtra jJAna che. jene tenI hita
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 AtiktAne Adarza karatA nisarga thI yA upadezathI samajAya che, tene tenA pratye prema akhaMDa jAgI zake che. * samyagdarzananuM asAdhAraNa kAraNa ke zrI jainazAsananI paribhASA pramANe caturtha guNasthAnakanI prApti. koI paNa saMkrI-paMcendriya-paryApta bhavya AtmA karI zake che. pachI tenuM jJAna eka padanuM hoya ke yAvat cauda-pUrvanuM hoya. phalitArtha e che ke, samyagradarzana prApta thavA mATe jJAna e kAraNa che, paraMtu te sAdhAraNa kAraNa che, kAraNa ke teTaluM jJAna to saMsI-paMcendriya-paryApta koI paNa AtmAmAM hoI zake che. asAdhAraNa kAraNa, darzanamohanIya karmano kSaya pazama chetevA kSayopazamavALo AtmA adhigamAdi bAhya nimitto vinA paNa zrI jinavacananI rUci pAmI zake che. ane darzanamohanIya karmanA kSayopazama vinAno AtmA adhigamAdi bAhya nimittone meLave, to paNa samyagadarzanane pAmI zakato nathI. darzanamohanIya karmane lopazama thavAmAM jJAna e sahakArI kAraNa che, paraMtu te jJAnano vistAra keTalo hovo joIe eno niyama nathI. niyama mAtra hitakAritA'nI pichANano che. e pichANa karAvanAra jJAna upakArI che ane e viparyA-thama karAvanAra jJAna
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ bairAgya teTalu ja apakArI che. e kAraNe sayagdarzananA viSayamAM mAtra jJAnane ja pradhAnatA ApI, alpajJAnImAM samyagdaCna na saMbhave, eve niNa ya karanAra sAcA nirNayaka nathI. 203 adhika yA alpa paNa zrI jinavacana pratyenI rUcimAM sahAya karanArU jJAna e Adeya che. e sivAyanuM' jJAna AdaeNya nathI. paraMtu tyAjaya che. ATalI vAta samajAyA pachI e samajavuM muzkela nathI ke, gheADA paNa sabhyajJAnapUrvaka thaela bairAgya sAcA hAI zake che ane dhaNA paNa mithyAjJAnathI udbhavele bairAgya sAcA hAi zakatAM nathI. zrI jinavacanAnusAra jJAna, e sabhyajJAna che. ane ethI viparita mithyAjJAna che. ahIM sajJAna eTale padmA ne sAcA avamedha karAvanAra jJAna ane mithyAjJAna eTale paDhA nA svarUpathI viparita pratipatti-zraddhA karAvanAra epa. zrI jinavacana saMsArane! je medha karAve che, te yathAtha che. jyAre ItaranAM vane samArane viparita svarUpamAM rajU kare che. sasArane tenA yathArtha strarUpamAM samajyA vinA, tenA tarapha jAgele bairAgya vAstavika keDiTane hAi zakatA nathI. eve bairAgya lAMmA vakhata TakI zake e banavu' savita nathI ane kadAca Take te paNa te sarvathA niMbha hAya, e te kadI paNa ya nathI.
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 amApa upAraDa, zrI jinavacana sarva duHkhanuM mULa rAga ke bairAgyane paryAya zabda che rAgane abhAva. ane e rAga saMsArI AtamAone koI ne koI rIte vaLagelo hoya ja che. saMsArI AtmAonA duHkhanuM mULa paNa te rAga ja che, kAraNa ke jyAM rAga hoya che, tyAM tethI viruddha vastu upara dveSa beThelo ja hoya che, ane rAgadveSa jyAM beThA hoya che, tyAM bhaya, zeka arati Adi na hoya ema banatuM ja nathI. bhaya, zeka, arati Adi manovikAranI AdhInatA e ja duHkha che, e kAraNe duHkhathI mukti meLavavAnA athI AtmAoe "rAgathI mukita meLavyA sivAya bIje upAya ja nathI. e rAgathI mukti thavI vairAgyane AdhIna che ane vairAgya saMsAranAM yathArtha davarUpanAM jJAna upara AdhAra rAkhe che. saMsArane tenA yathArtha svarUpamAM samajAvanAra zrI jinavacana sivAya bIjuM koI nathI. e kAraNe vairAgyanA
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ amApa upakAraka zrI jinavacana 205 mArgamAM zrI jinacananI upayogitA sauthI adhika che, e svataHsiddha thAya che. eka kriyAnI paNa AvazyakatA * e zrI jinavacananI paNa bhAvarahita prApti nirarthaka che. bhAvarahita ane bhAvasahita jJAna vacce sUrya ane AgIA jeTaluM aMtara che. AgIAno prakAza akiMcikara che ane sUryane prakAza kAryasAdhaka che. tema bhAvasahita jJAna e ja vairAgyanA kAryamAM kAryanuM sAdhaka che. bhAvarahita jJAna zrI jinavacanAnusArI hovA chatAM paNa samyajJAnanI kaTine prApta karI zakatuM nathI, zrI jinavacanAnusArI jJAna paNa abhavya yA durbhane vipula pramANamAM prApta thaI zake che; kinta te saghaLuM bhAvazUnya hevAthI nibha bairAgyanuM sAdhana banI zakatuM nathI. nibha zairAgyanuM sAdhaka jJAna jema zrI jinavacanane anusaranArUM hovuM joIe, tema te hRdayanI. rUci, bhAva yA zraddhApUrvakanuM hovuM joIe, hRdayanI ruci e mukhya cIja che ane te phakata jJAna dvArA labhya nathI. emAM hitakAritAdinA jJAnanI AvazyakatA che. ane tethI paNa adhika vinaya, bhakita, Adara Adi bAhya kriyAnI paNa AvazyakatA che.
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAneA Adeza koIpaNa padArtho pratye prema utpanna karavA mATe ekalu jJAna kAragata thai zakatu nathI, paraMtu jJAna sAthe kriyAnI paNa sapUrNa AvazyakatA che. 206 * jJAna eTale mAnasikakriyA jJAna e jema preme!tpAdaka che, tema kriyA e paNa premAtpAdaka che. 'jJAna e premeAtpAdaka che, paraMtu kriyA premAtmAdaka nathI, ema kahevu e bhUla bharelu che. jJAnAbhyAsa mAtrathI samyagajJadaza nanI prApti ane sthiratA AdinI AzA rAkhanAra jarUra nAsIpAsa thAya che. jJAnAbhyAsa e jema sahAyaka che, tema vinayA.kriyA paNa samyagdarzananI prApti AdimAM apUrva sahAyaka che. alke je vizeSatA kriyAmAM che, te jJAnamAM prApta thavI azakaya che. jJAna e mAnasika kriyA che, jyAre kriyA e zArIrika ane vAcika (krayA che.zarUAtanAM abhyAsI puruSAne mATe kevaLa mAnisaka kriyA upara bhAra daI devA e tene AgaLa vadhAravA mATe nathI, kintu pAchaLa mATe che. pADavA atizaya cAMcaLa manane vaza karavA mATe kevaLa mAnasika kriyA kAma AvI zakatI nathI. sAdhanA vinA jema sAdhyanI siddhi nathI, tema zArirIka ane vAcika kriyAne paNa cegya mArge joDayA vinA mana svAyatta
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ amApa upakAraka zrI jinavacana banatu nathI. eTaluM ja nahi paNa ayeAgya mArge pravatelA vacana ane kAyAvALAnI mAnisaka kriyA paNa eLe Aya che. 207 * kriyA vinAnA jJAnanI raka dazA tapelA leAkhaMDanA tavA upara paDelAM pANInAM biMduenI jeTalI sthiti che, teTalI ja thiti ayeAgya mArge vaparAi rahelAM vacana ane kAyA uparanAM jJAnanAM biMduenI che, e tarata ja sukAI jAya che. arthAta enu kA karyA pahelAM ja enI hayAti nAza pAme che. je mAnasika kriyAnA zArIrika ke vAcikakriyA para aMkuza nathI Avye te mAnasikakriyAnI hAlata rakache. e ka:raNe zarIra ane vacanane paNa keLavavAM e teTaluM ja jarUrI ane che. sArI rIte keLavAelAM ane cegya mArge pravate lAM zarIra ane vacana upara jJAnanI asara bahu suMdara ane dIrghakALa sudhI TakI zake tevI paDe che. tethI jJAnanI mukhyatAnA oThA nIce samyaktva ane bairAgyanI pASaka saddhiyAone jarA gaNu paNa avagaNI zakAya tema nathI. * jJAna chatAM zraddhAnA abhAva zrI vItarAga paramAtmAne vana, pUjana, namaskArpha advi kriyAe adbhuta rIte vairAgyane peSe che ane
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAnA Adaza samyatvane daDha kare che. gurUvadanADhi kriyAe te sAdharmika bhakti Adi kArya paNa samaktinI dRDhatA ane vairAgyanI puSTi mATe teTalAM ja jarUrI che. 208 eja kAraNe zrI jinazAsanamAM trikALa jinapUjA, niyamitaguruvaMdana, ubhayakALa Avazyaka niraMtara sadgurUmukhe zrI jinavacana-zravaNa, sAmAyika, pauSadha, supAtradAna ADhi kabyA vihita karelAM che. jJAna hajupaNa jovAmAM Ave che, kintu e tAraka kriyAenA abhAve ja Aje zraSAnA lagabhaga vinAza thatA dekhAya che. jo sAna eja samyakRtvanI dRDhatAnA mAtra eka ja upAya heAta, te| zraddhAvAna karatAM paNa adhika jJAnane dhAraNa karanAra, deva ane gurunAM svarUpe nu lakhANathI vivecana karI zakanAra, tathA vairAgyanA prANabhUta anityAdi bAra bhAvanAo, tathA sasyatvanA prANabhUta maigyAdi cAra bhAvanAe upara pAnA bharI bharIne vivecana karI zakanAra paNa zraddhAnya dekhAya che, te kevI rIte zakaya bane ? * zraddAhIna jJAnIonA anatha kriyA pratye anAdarabhAvane pAmelA jJAnIe Aje peAtAnI ja zraddhA gumAvI kheDA che ema nathI. paraMtu teo teA khIjAnI zraddhAnA mULamAM paNa teveA ja prahAra
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ amApa upakAraka zrI jinavacana 209 karatA najare paDe che. evA "sudeva sugurU ane dharma e jagatamAM sArabhUta che," ema siddha karyA pachI paNa kudeva, kugurU ane kudharmanuM bahumAna karavA garbhita rIte sUcave che. evAone kudeva, kuguru ane kudharmanI AzAtanAne jeTale bhaya lAge che, teTale bhaya sudeva, sugurU ane sudharmanI AzAtanAne rahyo nathI. AMzika satyane saMpUrNa satya mAnI laI, UbhA thaelAM ekAMta darzanamAM teo satyane jeTale pakSapAta joI zake che, teTale satyano pakSapAta saMpUrNa satya ja satya tarIke svIkAravAno upadeza karanAra AgamomAM joI zaktA nathI. asatya vAtane ghaNuM asatya tarIke jAhera karavAmAM, teone kemavAdanuM piSaNa dekhAya che, ane satyanuM che coka khaMDana karanAra paNa kSamAzIla che, e temane bhAsa thAya che. anupakSIya doSapAtra evA paNa paranI TakAmAM pApa dekhanArA ane sarvamAM guNa ja jovAnI vAto karanArA teo, pitAnI rUcithI pratikULa guNavAnanI paNa niMdA karavAnI ekeya takane jatI karatA nathI. hiMsAne pApa mAnanArA ane rAjyadvArI kSetramAM paNa ahiMsAnI himAyata karanArA teo, jIvanaparyata ahiM. sAvratane AcaranArA svaguruonI sAcI yA khATI niMdA karavAmAM abhimAna le che.
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 AstikatAne Adarza zastrasaja rAjya sAme nirbaLAnA prANa lUMTAvI devAnI vAto karanArA temane asatya-jhanUna phelAvanArA nathI lAgatA, kintu zrI jinamatanA sAcA ane vizvopakAraka siddhAMtanA saMrakSaNArthe sarvasva samarpita karI devAne upadeza denArA temane dharmajhanUna phelAvanArA lAge che... zrI jinamata prakAzita bhaulika vAtamAM ke deva, nArakI AdinAM varNanAmAM saMpUrNa zraddhA rAkhavAmAM temane jeTalI aMdhazraddhAnI gaMdha Ave che, teTalI aMdhazraddhAnI gaMdha vartamAnanI apUrNa vaijJAnika zodhane AptavacanarUpa ka95vAmAM AvatI nathI. zrAvaka- kuLanA ahiMsaka acAre ane rAtrijana, abha-bhakSaNadinA tyAM teone jeTalA pasaMda nathI AvatA, te karatAM teonI anekagaNI adhika pasaMdagI, rAjyasattAne mahAta karavA mATe ane aihika lekanA svArthonI rakSA mATe upajAvI kADhelI kahevAtI ahiMsaka paddhatimAM samAelA tyAga upara utare che. "ahiMsA, saMyama ane tapa e utkRSTa maMgaLa che, ane sarva dharmanuM parama rahasya che evI vAre kya pachI, je ahiMsAmAM saMyama ane tapa ubhayane vinAza che, evI ahiMsA paNa parama dharma che, ema kahetAM teo muddala acakAtA nathI.
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ amApa upakAraka zrI jinavacana 211 A badhAne samyakakriyA vinAnA AdarazUnya jJAnanA mAtra vilAsa sivAya bIjuM zuM kahI zakAya? ahIM prazna Adarane che. levakalAja ke kuLamaryAdAthI thatI kriyAnA nathI. je Adara ane aMtaraMga presa samyapha vASaka sakriyAo pratye joIe, te nAza pAmavAthI ja ane tene nAza pAmavAmAM abhimAna levAthI ja A sthiti UbhI thaI che, ema kahevAmAM jarA paNa huM nathI. anIti Adi nAnAM pApane ya bhayaMkara mAnavAnuM kahenArAo, majathI ane vilAsathI mithyAtvasevanAM lIna bane, emAM abhimAna dhAraNa kare ane temAM potAnA jJAnanI saphaLatA samaje, e jJAnIone mana atizaya karuNAne viSaya che. mithyAtva e mahApApa che. bIjA sattara papethI paNa te caDhiyAtuM che ane anaMta janma-maraNanI paraMparAne vadhAranAruM che, ema samajayA ane samajAthA pachI, vAta-vAtacAM e pApanA sevanamAM rasa levAya, tenA je dekhIte aMdhApe bIjo eka paNa na hai zake. tevA janee pazamanI maMdatA ke dharmacina maMdavAne kAraNe AvazyakAdi kriyAomAM deSa AcaranAzaone jeTalA deva pAtra gayA che, teTalA deSa pAtra vidvAna gaNAtA svachandI janone nathI gayA, e samyakatvanuM
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 AstikatAne Adarza phaLa che ke mithyAtvanuM, ene nirNaya zAMta citte teo ja kare to vadhAre sAruM. A ja kAraNe zraddhADIna jJAnIo dvArA macAvavAmAM AvatA anarthonA paNa jJAtA-jJAnIonuM e kahevuM che ke bairAgyanA mArgamAM kevaLa jJAnanuM prAbalya nathI, kintu zradhdhA sahita jJAnanuM ja prAbalya che, zraddhahIna jJAnI banIne paNa kevaLa anartho upadra macAvatA rahe che, jyAre vizeSa jJAnathI rahita eve paNa zraddhALu keIne paNa upadravarUpa banyA sivAya pitAnA kSayopazama mujaba ArAdhanAnA mArga tarapha ja jIvanaparyata mUkyo rahe che. e zraddhA sakriyAthI saMprApya che tethI zrI jinaprarUpita sakriyAo pratye Adara, e zairAgyanA mArgamAM mukhya vastu che. kriyA karanAranuM paNa jIvana suMdara kema na hoya? ahI eka prazna UbhuM thavAne jarUra avakAza che ke, "sakiyAone niraMtara AcaranArAo, tathA sudeva ane suguranI bhakti karavAmAM AgevAnI lenArAo, tathA jIvanaparyata dharmakriyAomAM rata rahenArAonA jIvanamAM paNa dhyeyazUnyatA, AdarazUnyatA ke viparita ceSTAe teTalI ja anubhavAya che, to pachI e niyama kayAM rahyo ke, zrI vItarAgadeva, zrI nigrantha guruo ane
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ amApa upakAraka zrI jinavacana 213 teoe batAvelAM anuSThAnone AcaranArAo te pitAnA jIvanane uttama banAvI ja zake che A praznanane uttara tadana spaSTa che, ke, jIvanaparyata zrI vItarAgadevanI pUjA, zrI nigraMtha guru-: enI bhakti ane zrI jinazAsananI prabhAvanAnAM kAryomAM rata rahenArA paNa pitAnA jIvanane suMdara na banAvI zatA hoya, to te doSa temano pitAne che, nahi ke te dhamanuSThAnane. agara je te AtmAonA jIvanamAM dhamanuSThAnenuM AcaraNa paNa na hota, te teo Aje jeTalA sArA dekhAya che, teTalA paNa sArA rahI zakyA hota ke kema e eka savAla che. teone vadhu pApI thatAM aTakAvanAra e dhamanuSThAne ja che. temAM pravezelI dAMbhika vRtti, jaDatA, AgaLa vadhavAnA utsAhane abhAva gatAnugatikatA, svArtha sAdhavAnI ja eka vRtti vagere dezoe temanI viSakriyAo ane samaSThima-kriyAonAM phaLa che. zrI jainazAsane e kriyAone kadApi vihita koTinI gaNelI nathI. ayogya nIti ja avihita rIte dharmakriyA AcaranArAonA devane Topale, vihita rIte kriyA AcaravAne upadeza ApanArAo upara oDhADI devA prayAsa karo, e sarvathA
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 astikatAne Adarza nyAyaviruddha che. kriyA pratye Adara gumAvI beThelA kahevAtA bhaNelAoe A prakAranI nIti apanAvavI e temanA bhaNatara mATe bhArUpa nathI. AvI navI nIti aMgIkAra karavAne badale, zarUthI ja je teoe sakriyAmAM pravezatI avadhine ja mAtra sAmano karyo hata, zuddha vidhipUrvaka thatI kriyAone hArdika rIte vakhANI heta ane jagatamAM tene ja mahimA gAya heta, to viparita rIte anuSThAna karanArAonI ke teonI ATalI kaDI dazA thAta nahi. * niMdA na kare. paNa AcarI batAve mUka zrI jinaSita lekottara aruNAne, zraddhA temaja vairAgyane pika che. ene anubhava Aje na thato hoya, te tene deza viparita irAde ke anya vidhinA AsevanapUrvaka anuSThAne AcaranArAone che ane tethI paNa vadhu deza e avidhinA nAzane mArga cheDI daI anuSThAnene ja niMdI, cheDI denArA ke choDI devAne upadeza ApanArAone che. e baMne mArga tyAjya che. tevA ayogya mArgone haju paNa tyAga karI devAmAM Ave, te tevA AtmAone lokottara anuSThAnanA mahimAne svayaM sAkSAtkAra thayA sivAya rahe nahi athavA zuddha vidhipUrvaka lakattara anu
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ amApa upakAraka zrI jinavacana khAne AcaravA te keTaluM kiThana che tene pazu AvyA sivAya rahe nahi. 215 pyAla avidhithI ubhaya-kALa Avazyaka karanAranI TIkA karanArAe, eka vakhata evI paMtine tyAga karI daI svaya' te kriyA caravA prayAsa kare, teA peAte je vastunI TIkA kare che te vastune ekadama tyAga thaI javA te keTalu kaThina che. tenu che. tenu bhAna thaI zake. e rIte (avidhipUrvaka) paNa Teka sahita jIvananA aMta sudhI te kriyAo peAtAnAthI thavI zakraya che ke kema teneA aMdAja AvI jaze ane pachI te bhrama bhAMgI jaze, nirataranA dharmAnuSThAna karanArAe IrApUrvaka vidhinu sevana kare che' ane samajAI jaze ke, leAkeAttara anuSThAnanI ArAdhanA vakhate kei paNa vyakita u52 mAhurAtvanI dhADa ceAmethI AvI paDe che. zraddhALuone e prazna che ke, peAtAne maLelA, gaNelA ane suzikSita mAnanArAe zA mATe vidhipUrvaka dharmAcaraNa nathI. karI batAvatA ? jyAM sudhI pete te uttama anuSkAne AcaravAne prayAsa nathI karatAM, tyAM sudhI teone anuSThAne aAcaranArAonI TIkA yA nidvA karavAnA hakka nyAyanI STie prApta thaI zaktA nathI. e mane AcaranArAenI muzkelIone yathA khyAla karyA sivAya ja, tenA upara manaphAvatA abhiprAyAne varasAda varasAvave te sva-para ubhayanI zraddhA naSTa karavAnu pagalu' che.
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAnA Adaza ava" A nItinA kAraNe ja Aje lekettara dharma ane tenAM anuSThAne nidvAya che. anyathA e dhama ane tenA AcaranArAomAM kahevAya che, tevu niMdrA karavA jevu kAI paNa tattva astitva dharAvatuM nathI. vidhirANa ane avidhi 216 * avidhithI AcaranArAe paNa saghaLA IrAdApUrvaka avividha Acare che, ema kahevuM e sarvathA kheATu' che. anAdi bhavabhramaNamAM A kriyAone abhyAsa keTaleA ? temAM paNa vidhiyukata abhyAsa keTale ? vidhiyukata karavAnI dhANA rAkhyA pachI paNa, avidhithI thanArI kriyA keTalI ane vidhithI thanArI kriyA keTalI ? e badhI vAte chu vicAravA jevI nathI? * A vAta upara gaMbhIrapaNe vicAra karavAmAM Ave, teA amArUM ema mAnavu che ke, vata mAna jagatamAM zrI jineAkata anuSThAne ane tene AcaranAene DaMkA vAge, e anuSkAneAnI pasaMdagI ane AcaraNA kAI sAmAnya puruSAe karelI nathI, paNa jagatanI sarvazreSTha vyakitaee tene AcaryA paNa che, Aje jarUra che avidhinA tyAganI ane vidhiyukata anuSThAnanA abhyAsanI. abhyAsakaLAmAM paNa e anuSThAne avidhinA tyAgavALAM banI javAnAM che, ema mAnavuM e vyAjabI nathI.
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ amApa upakAraka zrI jinavacana 217 vidhine rasa ane rAga ( zraddhA ) avadhinA doSane dUra karI daine anuSThAnAne dIpAvanArA ane che. paraMtu Aje TIkAkheArezane vidhiyukta anuSThAne AcaravAM paNa nathI, zuddha vidhi pratye rAga paNa darzAvaveA nathI ane uttama AtmAenI abhyAsakALanI avidhinI paNa peTa bharIne niMdA karI levI che. AvA kALamAM, pAMcamA ArAnA aMta sudhI zrI tItha kara paramAtmAnuM zAsana avicaLa rahevAnuM na hota, teA ATaleA paNa vidhirANayukata dharmAnuSThAnanA Adara jovAmAM Avata nahi. vidhinA rAmayukata cittathI, avidhipUrvaka paNa thatuM leAkeAttara anuSThAneAnuM ArAdhana, Aje paNa ArAdhaka AtmAone acinha lAbha karI rahyuM che. paraMtu tenu anumeAdana karanAra va`thADA che ane tevI uttama kriyAene paNa halakI pADavAnA prayAsa karanAra varga meTA che. vadhumAM te vargomAM pApanA bhaya paNu ghaTayA che, tyAre sArI paNa vastunu teja amuka kALa sudhI DhaMkAI jAya temAM bahu navAI pAmavA jevuM nathI.
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 sajJanAM vacane saMdehathI para che www. * zraddhaLune maLatA sajJanA jJAnanA lAbha * sakriyAe upara ATale vicAra eTalA mATe karave paDaye ke te zraddhAnu... eka aMga che ane zraddhA, bairAgyane niLa banAvavAmAM mukhya bhAga bhajave che. nirmULa vairAgya e jJAnanu phaLa che, paNa te jJAna zraddhApUva kanu' hAvu joie. chadmasthanuM jJAna hamezAM apUrNa ja rahevAnu che, paraMtu zraddhA te apUrNa jJAnane saMpUrNa jJAna banAvavAnI tAkAta dharAve che. je bairAgya ane tenu' phaLa-yAvat caudapunuM jJAna dharAvanAra gItA' munipu'gavA prApta karI zake che, teja bairAgya ane tenuM phaLa e gItArthInI nizrAe jIvana vItAvanAra temanA vinIta ziSya paNa prApta karI zake che. temAM teenI gurUenAM vacanA pratyenI zraddhA eja mukhya kAraNa che. zrI jinavacana pratye zraddhA dharAvanAra zraddhALu, e zrI jinezvaradevanI jema sajJa nathI khanI jatA, te paNa sarvajJanA saghaLA jJAnanA lAbha te jarUra uThAvI zake che.
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvajJanAM vacane saMdehathI para che 219 pitA pratye zraddhALu bALaka pitA samAna nathI banI zakatA, te paNa pitAnI jema pitAnuM jIvana nirvidhanapaNe avazya pasAra karI zake che. zraddhA, e apUrva cIja che. zradhdhALu AtmA jenA para zradhdhA dharAve che, temAM ( zradhdhAnA pAtramAM) je kAMI sAmarthya hoya che, te sAmarthyane lAbha pitAnI zradhdhAnA baLe pite paNa meLavI zake che, zrI jinavacana prati niHzaMka zradhdhA dharAvanAra AtmA, zrI jinanA saghaLA jJAnane upaga karI zake che, ema kahevuM e eka daSTie taddana vyAjabI che. tameva sarva niH vihiM varU4 " sarvajJa zrI jinezvaradevanA vacanamAM A prakAranI niHzaMka zradhdhA, e alpajJa AtmAnI uMnatinuM bIja che. e bIja je kaI AtmAmAM re pAI jAya che, e AtmA kALakrame sarvajJa samAna banyA sivAya rahetuM nathI. mAnasazAstranA abhyAsI AtmAoe A bAbata khAsa vicAravA jevI che. ane te je yathArtha mAlUma paDe, te manasvI taraMgane tyAga karI daI, zrI jina vacana pratye zaMkAnA leza vinAnI zradhdhAvALA banI javuM joIe ane leke tevA zraddhAvALA bane e mATe tanateDa prayAsa karavA joie.
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 AstikatAnA Adeza zrI jinavacana * zrI jinavacana pratye janatAne jeNe zaMkA vinAnI banAvavI haze, teNe atIndriyajJAnIonA vamAna virahakALamAM AdhArabhUta, prAmANika puruSAnI paraMparAmAM utarI AvelA satya zrI jinavacana tarapha peAtAnI ke 52nI jarA jeTalI paNa arUci na phelAya, te mATe peAtAnI jakhAna ane kalama athavA mana, vacana ane kAyA upara aMkuza sthApI devA paDaze. peAtAnAM vakatavyeA ane lakhANeAthI saMsAra-sAgaramAM dIpaka samAna ane bhavATavImAM bhemIA samAna durbhUbha evu zrI jinavacana, nibiDa aMdhakAramaya rAtri samAna A kALamAM na niMdAI jAya tenI pUrepUrI kALajI rAkhavI ja paDaze. AcArya bhagavAnanAM vacanA ane ApaNI alpa mati zrI jinavacanamAM Aje paNa aneka vivAda che, mATe ApaNe te| 'sahune mAnya hoya teTaluM ja sAcuM mAnavuM. AkI badhuM matAMgrahamAMthI janmelu mAnavuM.' ema khelavAthI mAtAgrahanA e AkSepa pAtA karatAM keTalI ucca keTinA mahAna puruSA upara paheAMcI jAya che, tenu' bhAna rAkhatAM paNa zIkhavu` paDaze. chevaTamAM cheTava AcAya bhagavAna zrI haribhadrasUrijI mahArAjA ane chellAmAM chellA duHkhama kALarUpI aMdhArI ghera rAtamAM candramA tulya pU. upAdhyAya zrImad yazevijayajI mahArAjAe peAtAnA apUrva buddhibaLe, apU
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ sajJanAM vacane sadehathI para che 221 maLe ane apUrva cAritrakhaLe zrI jinavacanane je ni ya karyAM che, tenI virukha eka akSaraneA ya pralApa karyA sivAya cUpa thaI javu paDaze. temaNe zrI jinavacananI sidhdhi mATe ApelI saghaLI lIlene dhyAnapUrvaka sAMbhaLavI paDaze. e sAMbhaLyA, vAMcyA ane vicAryA pachI paNa sadehe| na TaLe te theAlavuM paDaze. temanA sa MdehA dUra thayA ane tArA na thayA, temAM kAraNu 'temanA karatAM tArAmAM budhdhibaLa ke satya zeAdhavAnI jijJAsAvRtti adhika che,' ema mAnavA pahelAM, tArA ane temanA budhdhikhaLanI ke jijJAsAvRttinI tulanA karaze. temanAmAM rahelI satya zeAdhaka ane satya svIkAravAnI vRtti, ane tArAmAM rahelI te vRttie vaccenu aMtara tapAsaje, jethI tane sAcI sthitinuM bhAna thaze. e vicAra karavAmAM tuM aMdhazraddhAnA mArge ghasaDAI jAya che, evI zakA rakhe ANutA. aMdhazradhdhAnA tu jeTale virAdhI che, tenA karatAM anekaguNA virAdhI teo hatA. chatAM teo upara tane zraddhA na bese. te tuM tArI alpa buddhinA madamAM chakIne mithyA gumAnanAM zikhara upara ArUDha thayA che ke kema ? tenI tapAsa karaje. e. tapAsa paNa na karI ane kalpita gumAnanA zikhare caDhI gayA, te janmAMtaramAM hADakAMnA cUrecUrA thaI jaze. arthAt ekendriyAdi budhdhihIna avatArAmAM anaMtakALa pata rakhaDavuM paDaze. amArI khAtrI che ke, A prakAranA vidyuita ane ziSTa vicArAnuM sevana tu aMtaHkaraNathI *
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAnA Adaza karIza, teA jJAnIenA virahakALamAM Aje paNa tuM tAra zradhdhAne navapallavita rAkhI zakIza ane zrI jinavacana pratye zraddhALu anelA evA tane sarva siddhienI prApti thaze, emAM kAIpaNa jAtaneA sa Mdeha dharAvavAne kAraNa nathI. 222 AcArya bhagavAna zrI haribhadrasUrizvarajI mahArA ane temanAM vacanenu' anumeAdana karatAM upAdhyAya bhagavata zrI yazeAvijayajI mahArAjA pharamAve che ke, zAstra puraskRte tamArlRtarA: puraskRta; / puraskRte puna'rima-niyamAsa siddhayaH / / ( IT' zAstrane AgaLa karavAthI vItarAga AgaLa karAya che ane vItarAgane AgaLa karyAM eTale sarva siddhienI siddhi niyamA thAya che, ahI zAstraneA artha vItarAga paramAtmAnuM vacana che ane e vItarAga paramAtmAnuM vacana AgaLa karanAra, zrI vItarAgavacana pratyenI zraddhAvALA che. e zraddhA enI sarva siddhienuM khIja che. zraddhAnuM A mahAphaLa samajanArA, e zraddhAne preSaka jeTalI sAmagrIo che, te sava sAmagrIonu sa prakAre bahumAna kare emAM kazuM ja Azcaya nathI. emAMnI eka paNa sAmagrInI avagaNanA, e sAkSAt zrI vItarAga paramAtmAnI ja avagaNunA che. A draSTie vicAra karanAra AtmA,nibha gairAgyanI
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvajJanA vacane saMdehathI para che 223 prApti, zrI jinavacananI prApti sivAya zakya nathI." e kathananuM tAtparya sahelAIthI samajI zakAze. * avisaMvAdI upadeza ahIM eka zaMkA thavAne avakAza che ke, zrI jinezvaradeva e sarvara che, tethI temanA vacanamAM koIne paNa zaMkA thAya, e mAnavuM ja asthAne che. paraMtu vartamAnamAM zrI jinezvaradeva vidyamAna nathI, to temanA virahakALamAM temanuM kaheluM vacana kayuM? eno nizcaya nahi thavAnA kAraNe keIne saMdeha thAya che. arthAt zrI jinavacana pratye nizcaLa zradhdhA zrI jinanI vidyamAnatAnA kALamAM ja zakya che te sivAyanA kALamAM to zrI jinezvaradevanA nAme kahevAtAM keTalAMka vacane uparane saMdeha TaLave e zakaya ja nathI. ane zrI jinabhASita eka paNa vacana uparane saMdeha e samyagRdazananI prAptimAM pratibaMdhaka che, evuM zAstranuM kathana che. eTale e kathana mAnya karI laIe, te Aje eka paNa AmA samyagadarzana guNane dhAraNa karavAvALa nIkaLI zakaze nahi. te pachI zrI jinezvaradevanI AjJAnusAra nibha vairAgyAdi mahA saddaguNene dhAraNa karanAra te kayAMthI ja nIkaLI zake ? - A prazna adhUrI samajaNamAMthI uddabhave che, ema saheje samajI zakAze. gItArtha guruonI upAsanA karyA sivAya banI gaelA pustakI A paMDitoe Aje AvA aneka prazna UbhA
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAne Ada 224 karIne bhadrakapariNAmI ane sukhe dhama saraLa adhyavasAyavALA AtmAnA upara bhAre uMjharaDA karyA che. temaja (zraddhASTa) paNa karyA che pAmI zake tevA zradhdhArUpI zarIra anekane behAla AvI paristhitimAM uparyukata praznanu` sacATa samAdhAna atyanta Avazyaka banI rahe che. zrI jinezvaradeva e sA che, tethI emanA vacanamAM kAine paNa sa Mdeha thAya e manavAjoga nathI,' ema kahevu e khATu che. kathana karanAra sa' che, kintu e kathanane jhIlanAra sarvAMga nathI. jhIlanAra jyAM sudhI alpA che, tyAM sudhI tenA AtmAmAM sadehArdi na thAya, ema mAnavuM e nyAyaviruddha che. zikSaka samajele che, tethI vidyAthI paNa samajele ja hAvA joIe, enA jevu e kathana che, je divase vidyAthI paNa samajele banaze, te rdivase teA vidyAthI ane zikSakamAM keIpaNa jAtanA taphAvata haze nahi. tema savA bhagavAna e yathA vakatA heAvA chatAM, ayathA jJAnamAM ja rAcelA, mAcelA ane AgrahI anelA AtmAo zrI sA svAmInA vacanane jemanuM tema sa%0rahitapaNe grahaNa karI le, ema mAnavu e koIpaNa rIte saMbhavita nathI.
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvenA vacano saMdehathI para che 225 eno artha e nathI ke apagna, e zrI sarvavacana pratye zraddhALu, banI zakatuM ja nathI. alapajha AmAM paNa zrI sAvacana pratye saMdeha rahita zradhdhALu banI zake che, je tene potAnA alpajJAnane ghamaMDa hoya to ! ajJAnatA e bUrI cIja che, paNa e ajJAnatA uparane Agraha tethI paNa bhayaMkara bUrI cIja che. zrI sarvavacana pratye zradhdhALu banavA mATe mAtra e Agra hane ja TALavA je che ane e Agrahane makkamapaNe pakaDI rAkhanArAonI ajJAnatA kaTi upAye paNa TaLe tema nathI. alapA Atma pitAnA alapAnane jyAre AgrahI bane che, tyAre sAkSAta bhagavAna paNa tenA saMzane TALavA mATe asamartha bane che. saraLa hadayanA mArgonusArI AtmAo paNa A vAtane sArI rIte samajI zake tema che. evAomAMnA eke kahyuM che ke, 'bhajJaH sukhamArAdhyaH sukhataramArAghyo vizeSajJaH / jJAnalavaduvila , brahmA'pi ta nara na raMjayati / / 1 // ' zrI jinAgamamAM paNa A vastune ghaNuM-ghaNI yukitao puraHsara samajAvavAnA prayatna karavAmAM AvyA che. AthI e siddha thAya che ke, "kathana karanAra sarvajJa heya, te paNa zravaNa karanAra je svamatane AgrahI alpA hoya, 15 to te zrI sarvavacana upara zraddhA karI zakatuM nathI.
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 H AstikatAne Adaza sAvacana satya che evu hRdayathI svIkArI zakatA nathI. cAvat ni:sazaya banI zakate! nathI ! eTalu ja eTaluM ja nahi, paNa petAnA matathI viruddha jatI sarvenA bhagavAnanI vAtAne paNa te khATI mAne che, kheATI che ema jAhera kare che ane dveSane mArca khIjAone paNa tema samajAvavAnA prayAsa kare che. have prazna e bAkI rahe che ke, zrI sarvajJa bhagavAnanA virahakALamAM zrI sApravacana pratye zrI sajJa bhagavAnanA vidyamAnakALa jeTalI sa Mdeha hita pratIti thai zake ke kema ?" tenA uttara e che ke, thaI zake. zrI jinarAja atyAre vidyamAna nathI, paNa zrI jinarAjanu vacana te| vidyAmAna che. zrI jinarAjanI vidyamAnatA vakhate paNa zraddhA tA teezrInA vacana dvArA ja !ravAnI hAya che. eTale, taphAvata avazya rahevAne kai, sAkSAt zrI jinanA samAgama vakhate zraddhA thavA mATe atizayA isAmagrInI anukULatA rahevAnI che, te zrI jinanA viruhakALamAM nathI ja rahevAnI, e kAraNe nirA grahI AtmAone paNa zrI jinanA vidyamAnakALa karatAM virahakA,mAM zradhdhAnI prApti kaSTasAdhya te rahevAnI ja che. paratu ahIM prazna du:sAmgratA-susAdhyatAnA nahiM, kintu prApti-aprAptine che. zrI jinanA vistukALamAM zrI jinavacana pratye zraddhAnI prApti duHsAdhya hAvA chatAM
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvAnA vacane saMdehathI para che 227 paNa asaMbhavita nathI, e ja ahIM muddo che. zrI jinanA samAgamakALamAM atizayAdi sAmagrI e zraddhA-prAptimAM vizeSa nimitta che ke je te sivAyanA krALamAM nathI, to paNa te aMtima kAraNa nathI. zrI jinanA vidyamAnakALamAM zrI jinanA samAna bAhya atinI addhi vikarvivAnuM sAmarthya anya mAyAvIomAM paNa hoya che. IndrajALa Adi dvArA teo paNa pitAne zrI jinanA samAna banAvI zake che. tethI tevA prasaMgoe "keNu jina" e kevaLa bAhya vyakki dvArA samajavAnuM-kaLavAnuM muzkela thaI paDe che, eno nirNaya te aMtaraMga atizayenI pratItithI ja thaI zake che. aMtaraMga anaMta atizayamAM kevaLajJAna e mukhya atizaSya che ane tene oLakhavAnuM cinha avisaMvAdI upadeza che. arthAt zrI jinanA sAkSAtkALamAM paNa zrI jinane oLakhI, teozrI pratye nizcaLa zraddhAsaMpanna banavA mATe, teozrInA upadeza sivAya anya koI saraLa, sacoTa temaja nidoSa mArga nathI. e upadeza Aje astitva dharAvate nathI, ema siddha karavA mATe kaI pramANa nathI, jyAre Aritatva dharAve che, e siddha karavA mATe seMkaDo pramANe che. pramANunA viSayamAM teonI ja kiMmata che, jemAM pramANa siddha vAtane svIkAravA taiyAra hoya te sivAyanA pramA
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAne Adaza 28 Nune mAnya nahi karanArAonuM kathana pramANika jagatamAM svIkAryuM nathI ja banatuM. 'avisa'vAdI upadeza e zrI jinanI vidhamAnatAnA yA avidhamAnatAnA kALamAM zrI jinane oLakhavAnu asAdhAraNa cinha che,' e nakkI thayA pachI jene upadeza avisavAdI siddha thAya tene ja zrI jina tarIke svIkAravAmAM kaI paNa sajjanane vAMdhe heAI zake nahi. ekendriyathI mAMDIne pa'cendriya payatanAM prANIonuM nizcita varNana e tenA kathanakAranI sarvajJatAnI sAkhitI mATe pUratu che. ekendriyamAM paNa nigeAdanuM svarUpa tathA pRthvIkAyAdimAM rahela asaMkhyAta thavAnu varNana sananA zAsana sivAya khIje zeAdhyuM ya jaDe tema nathI. raMjIva che' ema badhA kahe che, paNa te keTalA ane kayAM kayAM rahelA che, tenu' savistara varNana, sanazAsana sivAya anyatra thayAM che ? 'ka che' ema adhA kahe che, paNa te ka kevAM che, kayAM rahelAM che, kevI rIte AtmAne cAMTe che tathA cAMTayA pachI zI-zI sthitie thAya che, tenu vaijJAnika varNana zrI jinazAsana sivAya bIje kayAM che ? mukti che' ema badhA kahe che, paNa te kayAM che, kevI che, keTaleA kALa rahevAvALI che ane tene keNu-kANu prApta karI zake che, tenu buddhimAM utare tevuM vivecana anyatra kayAM che?
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvattAnA vacane sadehathI para che 229 jIva, karma, mukti Adi padArthonuM keI paNa jAtane saMdeha na rahe tevuM varNana je zAstromAM maLI Ave che, te zAstrone sarvaprarUpita mAnatAM jeo acakAya che, teo madhyastha budhi dharAvanArA che ema mAnavuM ane manAvavuM e nyAyecita nathI.
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ RA 21 www sarvocca pramANika mata unvivinavi vivers 2:ga-dveSarahitatAnAM pramANe zrI jinavaradevanI sarvajJa tarIkenI pratIti mATe jema aneka sAdhanA temanAM kathana karelAM zAstromAMthI maLe che, tema rAga-dveSAdriM sapUrNa dASAthI tee rahita che, tenI pratIti mATe paNa te ja zAstromAMthI joie teTalAM pramANeA maLe tema che zrI jinezvadevAnAM jIvanacaritro ja te mATe basa che, lAkAlIka prakAzaka kevaLajJAnanA pragaTIkaraNa mATe tathA sarva karmAMne samULa vinAza karavA mATe je prakAranu jIvana jIvavuM jAIe, te prakAranuM akhaMDa jIvana zrI jinezvara bhagava te jIve che ane kevaLajJAna tathA muktiupArjana kare che. temAM asata kalpanAe ke asa'bharvita ghaTanAone leza matri sthAna nathI. asat kalpanAe ane asaMbhavita ghaTanAethI bharelAM jIvanacaritrA upara vizvAsa dhAraNa karIne AstikatAnu abhimAna rAkhanArA tmAe paNa; jayAre zrI
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ sasarA pramANika mata 231 jinezvaradevenA sughaTita ghaTanAothI sughaTita ane karmanAzanA amegha upAyothI bharapUra caritra upara zraddhA dhAraNa na kare, tyAre te AtmAo mahAmaha vaDe gherAelA che ema ja mAnavuM paDe. paNa samajaNavALe cItanyavAna AtmA , je kaI jagyAe A prakAranAM sarvathA avirUddha ane arvisaMvAdI vacano prApta thatAM hoya, te matanI prAptithI pitAnA AtmAne dhanya mAnyA sivAya rahe nahi ane bIjA AtmAone paNa temAM racivA temaja niSThAvAna banAvavA mATe zakya saghaLA prayAso karato ja rahe, te niHsaMdeha che. * suzraddhAnA phaLasvarUpa * zrI jinamatanA praNetA sarvekSA ane vItarAga che, e pratIti thaI gayA pachI, emanI AjJAnuM trividha pAlana, e ja eka hitano parama upAya che. evI sanmati aMtaramAM pragaTayA sivAya rahI zaktI nathI e sanmatinuM nAma suzraddhA che. e suzraddhA je AtmAone prApta thaI gaI, te AtmA bhale pachI alpAnI he, ke atizaya rAnI he, tenuM kalyANa hAthaveMtamAM che. te alapajhAnI haze te aMtizaya jJAnI banavA
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 ~ AstikatAnA Adeza prayatna karaze ane te eka bhavamAM zakaya nahi hAya te tenA pratye sapUrNa AdaravAna manaze. te atizaya rAnI haze, te alpajJAnI AtmAne atizaya nI anAvavA prayatna karaze ane pete saMpUrNa jJAnInA zaraNe raheze. kaiI paNa sthitimAM zrI vItarAga mArga pratye sudRDha zraddhA e ciMtAmaNIthI paNa caDhIAtI che. kAmadhenu, kAmakuMbha ke kalpataru paNa te phaLane AvA sama nathI, ke je phaLa zrI jinamata pratyenI nizrcaLa zraddhA ApavA sama che, zrI rjinamata pratye avicaLa zraddhALu manelA mAtmAne devagatinAM sukha dUra nathI, kintu mukitanAM sukha paNa tenI hatheLImAM rame che. e zraSA A kALamAM paNa zakya che. suryeAgya prayAtnA dvArA tenI prApti, prApta thaela tenuM sarakSaNa ane sa'vana Adi A kALamAM paNa suryeAgya mAtmAe karI rahyA che, khIjAone karAvI rahyA che ane anekeTane mAganI sanmukha manAvI rahyA che. ghaNAe ethI viparita kAryavAhI paNa karI rahyA che, paraMtu tevI viparita zravAhI karanAra svaparanA AtmahitanA ghAtanuM adhama kRtya AcarI rahyA che, e kahevAnI jarUra nathI. sAcA zrI jinamana zrI jinavacana e ja akhaMDita satya hAva chatAM,
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvocca pramANika mata 233 bhAre karma yA durAgrahI AtmAone temAM paNa saMdeha thaI zake che tathA bhrama paNa thaI zake che. e ja rIte zrI jinanA virahakALamAM paNa avisaM. vAdI vacanathI ane tene aMgIkAra karanAra mahApuruSonI sevAthI tenA pratye avicaLa zraddhA paNa dhAraNa karI zakAya che e be vAta siddha thayA pachI paNa eka vAta rahI jAya che ke, "Aje eka ja jinamatane mAnanArAomAM aneka phAMTA che, to ko phoTo zrI jinamatano sAcA anuyAyI che ene nirNaya zI rIte karavo? A prazrana upalaka daSTie bahu mUMjhave te che ane vartamAna jamAnAmAM to e ja eka vAtane AgaLa karI satyanA athI paNa aneka AtmAo mArgathI paribhraSTa thatA jovAya che, paNa vivekI buddhimAna mATe A praznana mUMjhavanAre nathI ja. upalaka dRSTie uparane prazna jeTalI mUMjhavaNa utpanna karanAre che, teTale ja sthira citta, satyanI jijJAsAthI tene vicAra karavAmAM Ave te teno ukela saraLa che. AvA praznanI vicAraNA vakhate satyane jarA jeTale paNa anyAya na thaI jAya tenI pUrepUrI saMbhALa rAkhavI ghaTe. paraMtu Aje tene vicAra bahu ocho karavAmAM Ave che.
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAnA Adeza gacchanA bheda bahu nayaNu nihALatA e pa. pU. zrI AnaMddaghanajI mahArAjAnA stavananI eka ja kaMDI gAIne satyanI sAme prahAra karatAM, sAmAnya buddhivALA AtmAne paNa AMcake AvatA nathI. 234 zrI jinamatane parama vaphAdAra, suvihita zirAmaNa, zrImAn AnaMdaghanajI mahArAja, zu kAi paNa gacchamAM satya nathI, badhA ja asatyanA pUjArI che, mATe sa gaccho ane mattAne cheDI dai alaga thai jAe ane koI paNa gacchane nahi mAnanAra eka navA gaccha kADho, evA kaDhaMgA upadezane devA tatpara thayA haze ? ene sthira citto vicAra karavAnI AvazyakatA che. hApuruSAe kahelAM vacanenI apekSA gurugama dvArA nahi samajavAthI keTaleA anatha mace che, tenu A hUbahu, dRSTAMta che. zrI sa`ghanI surakSA mATe gachAnI jo jarUra ja che, te temAM pramANika gacchAnI sAthe keTalAka apramANika gacchA paNa rahevAnA ja eTale jo apramANikatAnA DarathI pramANika gacchAne paNu nAza yA tenI upekSA karavAmAM Ave, teA cAranA bhayathI zAhukArAne paNa phrAMsI devA jevu anucitta kAya ane che. cAra ane zAhukAra ubhayanAM lakSaNA jANI, cArathI *,
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ acca pramANika ta 235 acavu' ane zAhukAraneA Azraya levA e vyAjabI che, paraMtu jagatamAM cAra che mATe zAhukAra na ja heAya evA pAyA vagaranA nirNaya para AvI javu athavA zAhukAranA paNa cAra jeTalA ja bhaya dhAraNa karavA e kAi paNa rIte vyAjakhI nathI. pramANika gacchA kayA ane apramANika gacchA kayA, enI parIkSAmAM amAre kayAM utaravuM? ane utarIe te paNa amArA jevAne te carcAmAM gaja kayAM vAge? e prakAranI eka vicAraNA samAjamAM pracalita che. e vicAraNA UbhI karanArA paNa lagabhaga uparanA matane maLatA ja che. ceArane paNa be hAtha, e paga ane mAthuM che. zAhukArane paNa temaja che. kapaDAM paNa baMnenAM sarakhAM che, rItabhAta paNa bannenI sarakhI che, chatAM Aja sudhI keie eveA prazna karyo nathI ke, cAra ane zAhukArate oLakhavAnI khaTapaTamAM emane kayAM utAre che ?" enu kAraNa ekaja che ke, e parIkSA game teTalI AkarI hAya, te paNa jo karatrAmAM na Ave te nukazAna pratyakSa che. ene eLakhyA vinA ghara ke vyavahAra cAlI zake ema nathI. tethI tenI parIkSA thAca teTalI leke kare ja che ane chatAM paNa sAya te kapALe hAtha de che. e ja nyAya ahIM apanAvavAnA che, chatAM nathI apanAvAtA tenu mukhya kAraNu dharma pratyenI bedarakArI che. dhama pratye pramAdI ane bedarakAra anelA AtmAonuM
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAne Adarza anukaraNa karIne, dharmanA athI AtmAo paNa gItArtha gurUonA gacchone nahi zedhavA ane agItArtha munionA pahale paDavuM agara sarvathA muni-samudAyathI vaMcita thavuM e zuM nyAyasaMgata che ? gItArthanI zodha karavA chatAM paNa bhAgyame agItArtha maLI jAya, to tethI bhaya pAmavAnuM koI prajana nathI. tevA vakhate agItArthane tyAga karavAnuM ane anya gacchanA gItArthanuM zaraNuM zodhavAnuM paNa zAstrIya pharamAna che. ema karavAthI pite svIkArelA gacchanI prazaMsA thAya che ane anya gacchanI niMdA thAya che, ema mAnI levuM e moTI bhUla che. ema mAnavAthI te zrI jinamatane svIkAra paNa kaThina banI jaze. kAraNa ke e rIte vicAravA jatAM zrI jinamatane svIkAra karavAthI anya mata halako paDe ja che, paraMtu tavanA mArgamAM evA vicArane muddala sthAna nathI. kalikAlasarvajJa AcAryadeva zrI hemacandrasUrIzvarajI mahArAjA zrI mahAvIra paramAtmAnI stuti karatAM eka sthaLe pharamAve che kehiNsaadystkrmpthopdeshaad- sarvavinmUlatayA prvRte| sUrAM rUDhiparAja, pUmistravacanamALa " he nAtha ! tArA sivAya anya prakAzita karelAM
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvocca pramANika mata 237 AgamA apramANa che, tenAM ghaNAM kAraNeA che. temAM mukhya tA e che ke, e AgamAmAM hiMsAdi asat kriyAone upadeza bhareleA che, pUrvApara virUddha vAtene kahenArA tenA pravartakA asajJa che ane tenA svIkAra karanAra AtmAemAM paNa meTa bhAga ghAtakI, durAcArI ane durbuddhithI bharele che. zrI jinamatamAM e vAta nathI, kAraNa ke temAM hiMsAdi asat karmAnA upadeza nathI, kintu kevaLa svaparahitane ja upadeza bharele che. tenA praNetAe sana che ane tene aMgIkAra karanAra mahApuruSe mumukSu ane uttama prakAranA munivaryAM che. A rIte zrI jinamata ane Itara teAmAM tenA anuyAyIenI apekSAe paNa meTe bheda che. e ja vAtane pU. kalikAlasarvajJa AcArya deva zrImad hemacandrasUrIzvarajI mahArAjA nIcenA zabdAmAM pharamAve che ke :-- 'hitopadezAtsakalajJaklapteH mumukSusatsAghuparigrahAcca / pUrvApare'rthe pyavirodhasiddha - stvadAgamA eva satAM pramANam // ' hitanA upadeza karanAra heAvAthI, sajJaprakAzita hAvAthI, mumukSu ane uttama sAdhujanAthI svIkArAela hAvAthI tathA pUrvApara virodhane leza paNa nahi hAvAthI huM nAtha! tArAM Agame e ja sajjanene pramANa che. gacchanI pramANikatAnA AdhAra mukhyatve tenA nAyake ane anuyAyIe upara AdhAra rAkhe che.
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 AstikatAno Adarza je gacchanA nAyako yAkinImahattarAsunu pUjya zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA jevA sUripuMgavo che, pUjya kalikAlasarvajJa AcAryadeva zrImad hemacandrasUrIzvarajI jevA nipatio che ane jJAna-kiyAnA akhaMDa pratipAlaka, tathA hIralA birUda dhAraka zrI jagacandrasUrIzvarajI mahArAjA ane temanA uttamottama ziSyava che, te garachane paNa apramANika ke te gacchanI kriyAone paNa AgrahathI upajAvI kADhelI manAvavI e agya che. AcArya bhagavAnazrI haribhasUrIzvarajI mahArAjA Adi mahAnetAo paNa parama zAsanaprabhAvaka, carama dazapUrvadhara AcArya bhagavAna zrImad vajasvAmIjI mahArAjA Adi mahApurUSoe svIkArela ane Acarela sAmAcArIne aMgIkAra karanArA che, mATe teo parama pramANika che ane teonA ja mArgane anusaranArA anya sarva mahApuruSe paNa teTalA ja pramANika che. teonAM AjJAmAM rahevuM teonA mArge cAlavuM ane teonAM vacane vicAravAM, AcaravAM temaja pracAravAM, e ja eka, A apAra bhavasAgaramAMthI pAra utaravAno anupama mArga che. e mAga nI viruddha ajANatAM paNa bolavuM e. mahApApa che. eTaluM ja nahi, paNa evuM vacana AtmAne durlabhadhi ane sanmArgane virodhI banAvanAra che.
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ rara zraddhAsaMpanna AtmAnI vicAraNA yathArthabhASI zrI jinamatanA eka paNe padanI bhAvathI prApti karanAra AtmAno tyAga ane vairAgya daMbha vagaranA banI jAya che e hakIkata samajavA mATe have ApaNe zrI jenamata nirupaNa karavAnI zailI tarapha AvIe. zrI jinanatanA eka padamAM sarva padane saMgraha che. 'je egaM jANai, se savava jANai, je savva jANai, se ega jANai / -e zrI jinamatanuM pradhAna sUtra che. zrI jinamatanA eka paNa padano vicAra sarva padenA jJAnamAM samAveza pAme che. e kAraNe sarva duHkhathI mukta thavA mATe, bhayathI zrI jinavacananA eka paNa padanI prApti basa che. ahIM "bhAvathI kahevAno udeza e che ke, eka paNa padane bhAvathI pAmanAra, anya sarva padene pAmavAnI abhilASAvALA hoya ja che. enI abhilASA ja . sarva aMtarAno nAza karavA mATe samartha che. e abhilASAnuM
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 AstikatAno Adeza bIjuM nAma rUci che. ane e rUcinuM nAma ja ahIM zraddhA che. zraddhAyukata alpa paNa baMdha A rIte AtmAne nistAra karanAre thAya che. alpamAM a5 pazamavALa paNa eka padanuM jJAna na karI zake ema mAnavuM e vyAjabI nathI, balka, eka nahi paraMtu aneka padono bodha karI zake, ema mAnavuM eja vadhAre vyAjabI che. e daSTie zrI jinavacanAnusAra bhavasvarUpanA ciMtanathI bhava pratye virAgavAna banele AtmA, kevI-kevI vicAraNA sa kSepathI agara vistArathI kare che, tene ApaNe uparathI paNa joI javI joIe. evI vicAraNAvALA AtmAmAM daMbhane leza paNa na hoya, e kahevuM paDe tema nathI. A saMsAra duHkharUpa che. kAraNa ke te janma, jarA, maraNa, roga ane zekathI bhareluM che. A saMsAra duHkhaphaLavALo che, kAraNa ke te janmAdikanuM pariNAma paNa duHkharUpa che. A saMsAra dukhanI paraMparAvALe che; kAraNa ke eka ja janmamAM aneka janmanI paraMparA TakAve teTalAM karmone saMcaya thAya che. A saMsAranI cAreya gatimAMthI ekapaNa gatimAM sukha nathI. dene dveSa ane parAdhInatAnuM duHkha che. manuSyane nirdhanatA, roga ane zeka AdinAM dukha che. tiryaMcone bhUkha, tRSA ane parAdhInatAnuM duHkha che.
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ A zAsana AtmAnI vicAraNuM 241 nArakInA jIvane zIta, uSNa, aMdhakAra ane azuci AdinAM bhayAnaka duHkha che. manuSyanA eka ja bhavamAM garbhavAsanAM duHkhe che ane janmatI vakhatanAM, bAlavAvarathA-vRddhAvasthAnAM bhayaMkara kaSTa che, jyAre sukha te mAtra madhubiMdu samAna che. ekendriyAdinI kAyasthiti anetI ane asaMkhyAtI utsapiavasarpiNI payatanI che. asaMkhyAtta varSane eka pAcama che. daza koDAkoDI popamano eka sAgaropama che. daza keDIkeDI sAgaropamanI eka utsarpiNI che ane daza keDekaDI sAgaropamanI eka avasarpiNa che. vIsa kaDAkoDI sAgaropamanuM eka kALacaka che. evAM ane kALacakrane eka pudgalaparAvarta che. evA anaMta pudgalaparAvarte, A jIve avyavahAra rAzinI sUkSma nigodamAM gALyA. anaMtA pudgalaparAvate vahAra rAzinI sUkSma nigodamAM pasAra karyA. bAdara nigodamAM paNa anaMta kALa gumAvyuM. pRthvIkAya, apakAya, teukAya ane vAukAya Adi niomAM asaMkhya kALa vItAvya. vikalendrimAM asaMkhya kALa pasAra karyo temaja saMsI parendriyapaNe paNa sarva gati emAM anaMtakALa sudhI A jIva pharI cUke. pratyeka bhavamAM aneka prakAranAM duHkha anubhavyAM. kavacit zubhakamanA ge sukha anubhaLyAM, to te adhika
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 AstikatAne Adarza duHkhane mATe ja thayAM. devalekanA vimAnanAM sukha anubhavyAM, kintu aMte pRthvIkAya che. manuSyanI rAjaRdhi bheLavI, te pariNAme sAgarepamenAM nArakanAM dukhene sahyAM. pratyeka gatimAM zarIra mAnyuM te hiMsA karI. vANuM maLI te jUThuM bolyo, mana maLyuM te duryAne karyuM ane sAmagrI adhika maLI te adhika pApa bAMdhyuM tathA theraDI maLI to dIna banyA kaI vakhata rAjA thaye, te kaI vakhata raMka thaye. kaI vakhaT buddhimAna banyuM te kaI vakhata buddhihIna banyA. keI vakhata rUpavAna thaye, to koI vakhata kadarUpa tha. koI vakhata uttama jAtimAM janmyA, to koI vakhata adhama jAtimAM janmyA. keI vakhata sAruM kuLa maLyuM, te tene mada karyo. koI vakhata adhama kuLa maLyuM, te adhama dhaMdhA AcaryA. kaI vakhata garvate koI vakhata dInatA, koI vakhata harSa te kaI vakhata zeka. koI vakhata ke te koI vakhata lebha. ema aneka virene A jIva vaza thayA. ethI navAM cIkaNuM ka upArjana karyA ane tenA ghara vipaka durgatimAM vAraMvAra sahyAM. keIpaNa bhavamAM dharma buddhi jAgI nahi, vAtarAgane oLakhyA nahi, nirozene pichANyA nahi, dayAne samajyo nahi, kadAgrahane choDa nahi, saMsArane asAra mAnyo nahi, saMsArathI
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 243 zraddhAsaMpane AtmAnI vicAraNA chuTavA mATe prayAsa karyo nahi ane hitakArI hitopadezane AvakAryo nahi. bhavabhava virAdhanA karIne saMsAramAM bhaTaka, parAdhInapaNe duHkha sahIne akAma nirjarA karI. zrI jina dharmanI nikaTa paNa Ave, paraMtu anAdinA asad abhyAsanA cage e dharma rUe nahi. duniyAnAM duHkhene sahyAM, paNa tapanAM kaSTothI puMjAza pAmyA. maratI vakhata mAlamilakata mUkIne marI gaye paNa svahaste dAna dIdhAM nahi. zarIra roganuM ghara banyuM, paNa nirogI kAyAne zIlasaMpanna banAvI nahi. pudgalanA bega rAtadivasa ciMtavyA, paNa zrI vItarAgadevane eka kSaNavAra paNa dhyAcA nahi. rAtadivasa pApavicAre karyA, paNa puNyavicArene ghaDIbhara paNa sevyA nahi. aMte pApathI bhAre thaI ekendriAdika nIca bhamAM bhAgye. manuSyabhava ane devabhavAdi kvacit pAmyuM, te vakhate pAchuM anaMta bhavabhramaNa vadhArIne ja maryo. A dayAmaNI hAlatathI mukata karAvanAra zrI jinezvaradeva maLyA, temanI AjJAe vartatA sadaguruo maLyA, temaNe kahelA Agama maLyAM, paNa tenA upara sadbhAva thaye nahi. anaMtIvAra UMce AvIne nIce paTakANe. jene anaMtIvAra pAnyA ane pigyA, temAMnA keIe paNa
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * *i9 244 astikatAne Adarza Apatti vakhate hAtha jhAlya nahi. anaMtAnaMta zarIranuM mamatva karyuM, paNa pratyeka bhave dage daIne te cAlatuM thayuM. anaMta svajanene mArA mAnyA, paNa maratI vakhate kaI mArA thayA nahi. lakSamI meLavavA mATe apAra kaSTa sahyuM, paNa temanI rAtI pAI paNa sAthe AvI nahi. Ama saMsAranI pratyeka vastue dago dIdhe, te paNa tene huM mArI mAnatAM bhUlyA nahi. zrI jinAgamarUpI dIpaka manyA chatAM, haiyAmAM te dharyo nahi ane anaMtakALa sudhI aMdhakAramAM AthaDe. have mArA AtmAmAM zrI jinAgamarUpI dIpakanA prabhAve kiMcit prakAza thaye. e prakAzanA baLe tArakane oLakhyA, tArakanA mArgane pArakhe ane anAdinI avidyA samajANI. e avidyAnA pAzamAMthI mukta thavA mATe nizcaya karyo. saddagurunI sahAya lIdhI. saMyamarUpI nAva upara ArUDha thaye, paNa e nAvamAM aneka AzravarUpI chidro pADayAM, ethI pharIne bhayaMkara saMsArasAgaranA taLiye gaye. ema anekavAra UMce AvyuM ane nIce DUbe. sAmAnya Azrane kayA te mahAAzrava svarUpa mithyAtvane svIkAryuM. mithyAtvanA vege pharI bhaTakyo. jJAna ane cAritra pAme. teya tapa tapavAmAM kAyara banyA. navIna Azrava na thaye, to asaMkhya pradeze vaLagelI anaMtI karmanI vaNAo duHkha devA tatpara banI. tene
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ zraddhAsaMpanna AtmAnI vicAraNA 241 tapAvavA mATe hAthamAM Avele taSane rAmakhANu IlAja jate karyo. A sthiti keTale vakhata lakhAze. tenA vicArathI paNa huM trAsI jAuM chuM'. have te game tema thAe, kintu koipaNa lavamAM zrI jinezvaradeva, tAraka sadguru ane temaNe samajAvele dhama na bhulAya. te dhama thI sahita dAsapaNuM bhale heA, paraMtu zrI vItarAgabhASita dharmAMzunya cakavatI pAnI paNa have mane IcchA nathI. " bhaveAbhava mane e tArakeAnu zaraNu hejo. e tArakAnA mAtranA viyeAga mane kAIpaNa bhavamAM na naDo. ATalI ja mArI chevaTanI prAnA che. e prAthanA acintya zakitasaMpanna zrI vItarAga ane zrI nintha guruenA pasAye pAra paDo, pAra paDajo, pAra paDajo, '' * samatA sukhanI mahattA * A prakAranI ciMtavanA zraddhAsa panna AtmAmAM satatapage cAlatI heAya che. e ciMtA enA azubha karmona bALI nAkhe che. . sudeva, suguru ane sudhanA AlaMbanathI te AtmAnI pratiddina zuddhi thatI jAya che. anAdine meha tene satAve che, te paNa pAche te sAvadha khanI jAya che. mamatArUpI pizAcinI dhIme-dhIme tenA haiyAmAMthI dUra
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 Astikatane Adarza thAya che. samatArUpI candrikA tenA hRdayamAM sthAna le che. te mamatAnI sAthe zatrutA ane samatAnI sAthe mitratA bAMdhe che mamatvane nAza thatAMnI sAthe ja stramAM samatA pragaTa thAya che. e samatA e ja sakaLa sukhanuM mULa che. svarganu. sukha dUra che ane mukitanuM sukha te tenA karatAM paNa dUra che, paraMtu samAnA AvavAthI je sukhane anubhava thAya che, te to hRdayane pratyakSa che. emAM koInI sAkSInI AvazyakatA nathI. smatArUpI amRtarasano AsvAda karyA pachI, zRMgArAdi rasane AsvAda, AtmAne viSa samAna lAge che. viSayarasano vipAka pariNAme kahyu che. samatArasane AsvAda pariNAme madhura che. vartamAna ane bhAvinAM anaMta sukhone utpanna karanAra samatArasanI madhustAne cALyA pachI, bIjA rasone cAkhavAne rasa AtmAne raheto nathI. e samatA gIone prANathI paNa priya che. athavA yegIonA prANa ja samatA che. samatApI prANa haNAyA pachI yegI yegI rahetuM nathI. e kAraNe yogIpuruSe pitAne saghaLo prayatna e samatArUpI prANanI rakSA karavA mATe ja kare che. enuM ja nAma utkaTa bairAgya che. e bairAgyanI prApti sivAya sukhanAM iMphAM vyartha che.
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ zraddhAsaMpanna AtmAnI vicAraNA 247 saMsAra pratyeno vairAgya e ja anupama sukha che. enI avagaNanA karIne sukhI thavAnI AzA sevanArA AvaLIne bAtha bhIDIne sukhI thavAne IcchanArA che. pANImAMthI mAkhaNa ke retImAMthI tela kADhavuM jeTaluM duSkara che, tenA karatAM anekagaNuM adhika dukkara, vinA vairAgye sukha prApta karUM te che. A vairAgyarUpa rasAyaNathI mehanAza * vairAgyanI prApti zrI vItarAga paramAtmAnA AlaMbana sivAya zakI nathI. anya AlaMbana dvArA prApta thato vairAgya bhAgye ja yathArtha vairAgya hoya che. evA virAganI prApti te A jIve anatI vAra karI paNa saMsAra paribhramaNa eka kadama jeTaluM paNa ochuM thayuM nahi. - zrI vItarAgadevane vairAgya, saMsAsnA mULamAM ja ghA kare che ane anAdinI havAsanAo teDI nAkhe che. aurAgyanA mArgamAM zrI vitarAgadevanuM zaraNa choDI anyanuM zaraNa svIkAravuM, e hAthamAM Avela nAvane chola paththaranI zilAne pakaDavA jevuM che. zrI vItarAgadevanuM zaraNa eTale temaNe pharamAvelI AjJAnuM pAlana. zrI vIttasagadevanI AjJA jANavAnuM sAdhana Agama che ane e AgamanuM hasya samajavanAra gItArtha munivare che. teonI nizrA svIkArI, je. koI AtmAo dattacitte zrI jinezvaradevanAM vacano grahaNa
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 AstiktAnA Adaza karaze temaja pALaze te AtmAe meharAjAnA mAMthI mAhitagAra thaI tene bhedavAnu' zuddha sAmarthya prApta karI kaze. bairAgya eka mahAna sadguNa che, e kahevAnuM tApa paNa e ja che ke vinA bairAgye mehanI jALamAMthI chUTavu e paDite mATe paNu azakaya che. zrI jinapravacana e bairAgyarasane sAgara che. kalyA NukAmI AtmAe tenu ghUMTaDA bharI bharIne jAna karA e amRtarasanuM pAna che ane janma-jarA maraNane vinAza karavA mATenuM rasAyaNa che. zrI jina-vaidya tenA dAtAra che. e baidharAjanA zaraNe jaI sahu koI peAtAnA duHkhane kApavAnA ane sukhane zodhavAne udyama kare!
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 Adhi bhautikavAda yAne jaDavAdanuM svarUpa ane rahasya ( ghaNu matothI akaLAvAnI jarUra nathI , AritakatAnA paripUrNa jatana mATe AtikatAmAM preraka sahAyaka temaja mArgadarzaka sUtro, siddhAMte temaja niyamonuM zraddhA temaja bhAvapUrvakanuM jJAna Avazyaka che, tema temAM avarodhaka paribaLenI jANakArI paNa jarUrI che, ema samajI svIkArIne ahIM tatsaMbaMdhI nirUpaNa karIe chIe. A duniyAmAM aneka darzana ane mate pracalita che. buddhimAna manuSya jyAM sudhI jagatamAM janma pAme che, tyAM sudhI jagatamAM navA matanI utpatti aTakI zakavAnI nathI. manuSyanI buddhi svabhAvika rIte navI-navI vastuonI zodha karavA mATe tatpara rahyAM ja kare che. e tatparatA koIthI rekI, rokI zakAya tema nathI. buddhi dvArA thatI navI zodhe hamezAM tiraskAra karavA lAyaka ja heya che,
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 0 AstikatAne Adarza ema paNa nathI. e prakArano tiraskAra vicArazaktino rodhaka che. ane je divase manuSya vicAra karatAM aTakI gaye, e divase e pazu karatAM adhika rahI zakavAno nathI. manuSya pazu karatAM caDhIAnAM che, enuM kAraNa ke paNa hoya, to te manuSyamAM rahelI vivekazakita che. pazuomAM vivekazakti che, to paNa te mAtra jIvananirvA hatAM bAhya padArtho pUratI che. manuSyanI vivekazakita tethI AgaLa vadhe che. te jIvananirvAhanA bAhya padArthonA viveka sAthe AMtarika padArthono paNa viveka karI zake che. e AMtarika vivekamAMthI ja aneka prakAranAM darzane ane tenI utpatti thAya che. e sivAyanA hetuo paNa matanI utpattimAM hoya che, paraMtu tene ApaNe ahIM gauNa banAvI devA mAgIe chIe. AMtarika vivekazakitanA upayoga dvArA je koI navIna matanI utpatti thAya che, temAM koI paNa prakAranA aihika svArthanI vRtti hoya ema mAnI levAne kaI kAraNa nathI. jagatamAM e daSTie utpanna thayelA navI-navIna mata ane bhinna-bhinna darzane joIne keIe akaLAI javAnI jarUra nathI, kAraNa ke tenI pAchaLa manuSyanI vivecakazakita kArya karI rahI che ane e vivecakazaktine eTale vikAsa, teTalo ja mAnavasamAjane vikAsa che.
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adhi bhautikavAda yAne jaDavAdanuM svarUpa ane rahasya 251 * anekAntavAdanuM rahasya * vivecaka-zakitanA vikAsa upara mAnavajAtino vikAsa avalabelo che, e samajI lIdhA pachI e samajI levAnI paNa pUrepUrI jarUra che ke, manuSyanI vivecakazakita aneka prakAranI tarata matAvALI hoya che. e taramatAo eTalI badhI hoya che ke, temAMnI ekane ja je pakaDIne besI javAmAM Ave, to pakaDanAranI pragati tyAM aTakI jAya che, eTaluM ja nahi paNa, je vAta pakaDI levAmAM AvI che te ja eka satya che, ema mAnI levAthI pakaDelI satya vAta paNa asatya banI jAya che. ekAtavAda ane anekAntavAdanuM A ja rahasya che. anekAntavAda satyanI saghaLI bAjuone svIkAre che, jyAre ekAntavAda satyanI eka bAju pakaDI laI, bIjI badhI bAjuone InkAra karavA prayatna kare che. tethI tenI pragati rUMdhAI jAya che ane pote pakaDelI sAcI vAta paNa asatyanuM svarUpa dhAraNa kare che. sAcI vAta asatya eTalA mATe bane che ke te saMpUrNa satya nahotuM, kintu satyane eka aMza hato. ane te aMzane nahi mAnatAM saMpUrNa satya mAnI levAna prayAsa thaye, tethI te satya, satya nahi rahetAM asatyane ja eka prakAra banI gayo. buddhinI tattamatAthI zodhAyelA eka ja aMzane pari
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ : AstikatAne Adaza pUrNa mAnI levAthI, A prakAranI viSama paristhiti utpanna thAya che, e kei paNa nirAgrahI AtmA saheje samajI zake tema che 252 * jaDavAdanA phaTakA budhdhinA bhedathI utpanna thayelA aneka prakAranA vADhAmAM eka adhibhautika (Materialist) vAdane paNa samAveza thAya che. te vAda jo ke kevaLa jaDavAda upara ja Ubhe thayele che, teA paNa tenI pAchaLa manuSyanI vivecakazakti bhinna bhinna prakAre kAma karI rahI che, te bhUlavA jevu nathI. AdhibhautikavAdanA praNetAe cetana ane zaitanya jevI jaDathI svataMtra vastue A duniyAmAM astitva dharAve che, e jANavA ane mAnavA zaktimAna anyA nathI, te paNa teo je prakAranA nirNaya karavA zaktimAna thayA che, te temanAmAM rahelA caitanyaguNanA vikAsanI AchI-vadhatI paNa sAkSI pUrI rahyA che. jagatamAM e caitanya jeve! guNa ja na heAta, temaja e guNane dhAraNa karanAra AtmA jevI koi svata Mtra vastu ja na heAta, te! te AdhibhautikavAdIe peAtAnI mAnyatA pramANe padAthenA pAtte mAnelA prakAranA niye| . paNa kevI rIte laI zakayA hAta? teee karelA koI paNa prakAranA niye ja, e vAtanI sAbitI mATe basa che
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdhibhautikavAda yAne jaDavAdanu svarUpa ane rahasya 253 ke, jagatamAM caitanyahIna jaDa padAtha` uparAMta pUrvAparanA vicAra karI zakanAra caitanyazakita paNa vidyamAna che. caitanyazakitanA camatkAre A rIte jagatamAM bhinna bhinna prakAre dareka kALamAM sAkSAtkAra pAmatA rahe che, e ja jaDavAda yAne AdhibhautikavAdane meTAmAM meTe TakA che. * prayAsanA hetu * jaDavAda yAne AdhibhautikavAda, e paNa budhdhine ja eka camatkAra che, te tenI hitakArakatAnI vigatamAM utaravuM e kAi paNa rIte ayukta nathI. caitanyazakitanA camatkAra jANavA mATe AdhyAtmikavAda jANavA e jema jarUrI che, tema AdhibhautikavAda jANavA e paNa teTalu' ja jarUrI che. AdhibhautikavAdane jANyA sivAyane jANelA AdhyAtmikavAda adhUrA rahevAne che. paripUrNa jJAna mATe vastunI ubhaya khAjuenuM jJAna prApta karavuM e atizaya Avazyaka che. cetana ane jaDa-e ene svata Mtradravya nahi mAnatAM caitanya paNa eka jaDane ja AvirbhAva che, e mAnyatA upara AdhibhautikavAda UbheA thayelA che. e vADhanA mate cetana yAne AtmA nAmanA kAi svataMtra padArtho che ja nahi. je che te jaya bhUtAnA bhinnabhinna prakAranA AvirbhAvamAM caitanya paNa samAI jAya
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 AtikatAne Adarza che. e mAnyatA upara jaDavAdIo taraphathI tavanI vyasthA karavA prayAsa karavAmAM AvyuM che. ka vAda buddhinA keTalA vikAsa para avalaMbelo che, eno nirNaya karavAnuM kArya parikSakonI buddhi para AdhAra rAkhe che. ahIM te ApaNe e ubhaya prakAranA vAda pitAnAM mata kaI rIte prakAzita karI rahyA che, te jANavA mATe jeTalAM sAdhano maLI zake te meLavI, te upara zakita mujaba vicAra kare che. 0 AdhibhautikavAdanuM maMtavya * AdhibhautikavAdanA arvAcIna pAzcAtya paMDitoe evuM TharAveluM che ke, "nItizAstranuM vivecana karavA mATe adhyAtmazAstranI muddala AvazyakatA nathI. koI paNa kArya sAruM che. ke huM tene nikAla te kAryanuM je bAhya pariNAma ApaNI najare Ave, tenAthI ja karavo joIe." AvA TharavAnuM e ja eka kAraNa che ke, jeoe jIvanaparyata e AdhibhautikavAdano ja abhyAsa karyo che, athavA e vicAra paddhatithI ja jeo TevAyelA che, teonI daSTi atizaya saMkucita banI jatI hoIne, teone koI paNa vastunAM bAhya pariNAmone ja vicAra karavAnI Teva paDelI hoya che. AdhyAtmika ke pAralaukika vAto upara teone svabhAvika rIte tirarakAra ja rahe che.
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdhibhautiMkavAda yAne jaDavAdanuM svarUpa ane rahezya 255 bAhya pariNAme upara avyakata ane adazya kAraNo kAma karI rahyAM hoya che, tene jovAnI ke tapAsavAnI tevA mANasone purasada ja hotI nathI. teo mAtra eTalo ja vicAra kare che ke, "prANI mAtra je-je karma kare che, te duHkhanA nivAraNa mATe ane sukhanI prApti mATe hoya che. sukha e prANI mAtranuM parama sAdhya che. sarva karmonuM dazya phaLa jyAre A rIte sukhaprApti ane duHkha nivAraNa ja che, te pachI kamakarmano nirNaya karavA mATe, Atma-anAtma vicAramAM paDavAnI koI paNa prakAranI AvazyaktA che nahi. je karmathI sukhaprApti yA duHkhanivAraNarUpa phaLa adhika, te karmane ja nyAyanI rIte zreyaskara samajavuM joIe." A rIte, kaI paNa karmanuM kevaLa bAhya phaLa jeIne nIti-anItine nirNaya kara, enuM ja nAma Adhibhautika sukhavAda che. A mata pramANe sukha-duHkhano vicAra kevaLa pratyakSa dekhAtA bAhya padArthone IndriyanI sAthe saMparka thavAthI utpanna thatAM sukha dukha sivAya bIjuM koI nathI. eTalA mATe ja te Adhibhautika kahevAya che. paraleka tarapha ke AtmavidyA tarapha AdhibhautikavAdI sarvathA udAsIna che. paraMtu teTalA ja uparathI "te paMthanA vidvAna badhA, svArtha sAghu, peTabharA ke anItimAna che ema kahevuM e vyAjabI nathI.
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAnA Adaza e matanuM pratipAdana karanArAemAM ghaNA sAttvika vRttinA paDatA paNa hAI zake che. kAraNu ke paralaukika STie nahi teA ahi~ka dRSTie teoe je vicAra karyo hAya che, te sarva jagatanA kalyANane uddezIne paNa hAya che. 256 'jagatanuM kalyANa' e sAdhya teenuM jyAM sudhI che, tyAM sudhI te mATenI nIrtinA pratipAdananA mAga bhinna khanI javAM chatAM paNa, te peTabharA Adi khanI jatA nathI. 'janakalyANa' e pratyeka manuSyanuM kartAya che, evA prakAranI sAttvika vRttimAMthI utpanna thaele AdhibhautikavAda, e tAki dRSTie tyAya hovA chatAM, enA pratipAdaka pratye durbhAva lAvavA ke tiraskAra utpanna karaveA, te vyAjakhI nathI. vicArAnu... anaikaya janakalyANanA dhyeyavALA keI paNa matavAdanA prarUpakAnI sAttvika vRtti niMdanIya nahiM hovA chatAM paNa, te je matanI prarUpaNA kare che, te keTalA aMze yathA che ane keTalA a Mze ayathA che, tenu parIkSaNa teA sa'pU Na tayA thavu joie, emAM keAInA paNa e mata hAI zake nahi. * e parIkSaNa karavA pahelAM Adhibhautika sukhavAdanA prarUpake paraspara paNa keTalA vicAro dharAve che, te
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdhibhautikavAda yAne jaDavAdanuM svarUpa ane rahasya 257 samajavuM ati Avazyaka bane che. temAM A prakArane vicArabheda janmavAnuM kAraNa eka ja che ke, "je Adhibhautika bAhya sukhano vicAra karavAnuM che, te konA sukhano? pitAnA ke pArakA ? ekanA ke anekanA?' je pitAnA ja sukhano vicAra karavAnuM hoya ane pArakA sukhano vicAra karavAne ja na hoya, to tenA mATe ivyAkartavyanA siddhAnta judA banI jAya che. ane je pArako ja sukhane vicAra karavAne heya ane potAnA sukhano vicAra sarvathA choDI devAnuM hoya, to te mATenA niyame prathama karatAM sarvathA viparita ja banavAnA che. e rIte ekanA bhege anekanA sukhane vicAra kare ke anekanA bhege ekanA sukhane vicAra kare ? e prazna ubhe ja rahevAne che. A praznanA adhibhautika-mata-vAdanA upAsaka judAjudA paMDitoe judI-judI rItanA nirNaya karyo hoya che, tethI te paMDitemAM paNa vicAronuM aikya thaI zakahyuM nathI ane thaI zake tema paNa nathI. * vA I - su kha va dI e * AdhibhautikavAdIomAM sahuthI pahele varga svArtha sukha17 vAdIone Ave che. jeo mAne che ke "paraloka ane paropakAra saghaLuM jUThuM che, AdhyAtmika dhamazAsa cAlabAja lekoe
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2para stikatAne Adarza petAnAM peTa bharavA mATe upajAvI kADheluM che.gatamAM mAtra svArtha e ja sAce che. keIpaNa prakAranA je kArya thI svArtha siddha thAya teja eka prazasta karyA che, arthAt pitAnA Adhibhautika sukhanI abhivRddhi thAya tevAM kAryo karavAM, eja eka pasma dharma ane eja eka zreyakara naMti che." A prakAranI nIti bhAratamAM paNa arvAka nItina nAmathI oLakhAya che. e nItinA samarthanamAM teo ema kahe che ke, " pAMca mahAbhUtanA mizraNathI AtmA utpanna thAya che ane dehanA TaLI javAthI AtmA paNa, rAkha thaI jAya che. Te lAMbA vicArenI bhAMjagaDamAM nahi paDatAM, zANA manubhyoe A deha jIvaMta che tyAM sudhI khAI-pIne moja karI levI. sAdhana na maLe te chevaTa ( ja rivA na letA ) "devuM karIne paNa ghI pIvuM" e siddhAnta svIkArava, kAraNa ke muao chI kAMI nathI. jIvana che tyAM sudhI sarva prakAranI kAmavAsanAone tRpta karI levI, eja parama puruSArtha che. jagatamAM dazya aihika sukha sivAya bIjuM kaMI ja tattva nathI. tapa ane saMyama AcaravAM ke dAna ane zIla pALavAM, te eka prakAranI mUrkhatA che. maLela bhegathI vaMcita rahevA sivAya tenuM bIjuM kaMI ja phaLa nathI." * svArthavAdIne bIje mata * lekanuM game te thAo, paraMtu mAre aihika svArtha
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdhibhautikavAda yAne jaDavAnuM svarUpa ane rahasya 259. siddha thAo." e prakAranI mAnyatA upara racAe A jAtane AdhibhautikavAda, e kevaLa zastraSTie ja niMdanIya kare che eTaluM ja nahi, paraMtu lekaSTie paNa te atizaya, siMdha, nyAya ane anItithI bharelA manAya che. e matane nItizAstra ke dharmazAstra e nAma paNa chAjatuM nathI. - tethI AdhibhautikavAdIone bIjo eka evo varga che ke je teno virodha kare che. te kahe che ke, "kevaLa svArthI paDyuM ke kevaLa peTabharApaNuM A duniyAmAM keInu paNa cAlI zakatuM nathI. Adhibhautika viSayasukha je ApaNane ISTa che, te tenI siddhi mATe bIjAnA sukhanI ADe AvavuM e mUrkhatA che. bIjAnA sukhamAM vidhana karanArA pitAnA ja sukhamAM vina karanArA che. arthAt bIjAne vina karyuM te pitAne ja vina karyA barAbara che. kAraNa ke jene ApaNe vina karI chIe, te ApaNane vina karyA sivAya henAra nathI mAruM sukha ane mArA svArtha, e je mAruM sAdaya che, te te mAdhyanI siddhi bIjAone tevA prakAranI sagavaDo ApyA sivAya kevI rIte thavAnI ? arthAt nathI ja thavAnI. tethI potAnA sukhane mATe ja manuSya dIrdhadaSTipUrvaka bIjAnA sukhane khyAla paNa rAkhavuM ja joIe." AdhibhautikavAdamAM paNa amuka aMze nIti praveza
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 AstikatAnA Adeza pAmI zakI hoya, te tenu kAraNa Aja che. cArvAkane mata nItinuM baMdhana jarUranuM nathI ema pratipAdana karate hatA, jyAre A mata peAtAnA sukhanI vyavasthA mATe paNa peAtAnI dRSTi mujaba nItine mA sthApana kare che. ahiMsA.satya Adi saghaLA dharma ane nItinI jyAnyA A matavALA A eka ja rIte kare che ke, 'hu leAkeAne mArIza te leAka mane mAraze.'A jAtanI svAzvaka nIti sivAya ahiMsAdhanuM bIjuM kAMIpaNa tApa nathI, evA e leAkeAnA mata che. svArthanuM pUtaLu * manuSya eTale trIjAene du:khI joI dayA Ave che, enuM tApa paNa A mata pramANe e ja che. te kahe che ke, 'mArA upara bhAvimAM Avu du:kha Ave te mAru zuM thAya? e bhaya ja bIjAnI yA pratye kAraNa che. parApakAra, audAryAM, kRtajJatA, mAyA ke maitrI vagere je je guNeA prathama dRSTie lekanA sukha mATe che ema lAge che, te mULamAM peAtAnA ja sukha mATe agarapeAtAnA ja duHkhanA nivAraNu khAtara che, mATe leka tene Acare che. pApakara ke parArtha e kevaLa bhrAntimUlaka zabda che. ApaNA sa~para musIbata Ave tyAre leka ApaNane madada kare, evI aMtaHstha buddhithI ja mANase khIjAne madada kare che yA dAna Ape che. leAka ApaNA *
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdhibhautikavAda thAne jaDavAdanuM svarUpa ane rahaya 261 upara mAyA rAkhe, te mATe ja ApaNe temanA tarapha mAyA rAkhIe chIe. e sivAya mAyA rAkhavAnu bIju kAI paNa kAraNa jaNAtuM nathI. chevaTe leka ApaNane 'sArA' kahe, e prakArane svArthI hetu te| pratyeka kAryAnA peTAmAM rahele haiAya che ja. mATe A jagatamAM svAmivAca bIju kAI paNa tattva che nahi." cArvAka matta ane A mattamAM nIti-anItinA khadhanasa kha'dhamAM phera che, te paNa manuSya eTale kevaLa viSaya sukharUpa svArthanuM pUtaLu, e prakAranI arvAcIna mAnyatA A mattamAM paNa cAlu ja rahe che. * AdhibhautikavAdIAnA trIjo vaga Adhibhautika-vAdIonA uparyuMkata e vAda svAne ja pradhAna mAne che, ane paramA AdinA mULamAM paNa svA ja che ema kahe che. 'sAmAnya manuSyeAnI pravRtti svA parAyaNa eTale aihika AtmasuparAyaNa hAya che' e vAtane kendramAM rAkhIne uparanA mate ghaDAelA che. paraMtu manuSya svabhAva kevaLa svArthIparAyaNu nathI, kintu svArtha sAthe parAnI buddhi paNa manuSyeAmAM svAbhAvika hAya che, ema mAnanAre trIje varSe paNa AdhibhautikamatavAdIemAM che ane te uparyukata ane matanA virodha kare che. te kahe che ke, 'pApakAra-buddhinI sAttvika manevRtti
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAnA Adarza manuSyanA aMgamAM janmanI sAthe ja nirmANa thaelI che. paropakAra e daI daSTipUrvakane svArtha nathI. kintu te eka svataMtra vRtti che. e vArtha eTale vasukha ane parArtha eTale paranuM sukha-e be ta jagatamAM vidyamAna che, te e baMnene anukULa mAnasika vRttio paNa vidyamAna che, mATe kAryAkAryanI vyavasthA, e baMne to upara daSTi rAkhIne ja thavI joIe.' pahelA be matathI A mata ja paDe che. chatAM svArtha ane parArtha baMne kevaLa ehika sukhavAcaka che, e mAnyatA A matamAM paNa cAlu che. arthAta aihika sukhanI pelI pAra bIjuM kaMI nathI, e Adhibhautika mata A pakSamAM paNa kAyama rahe che. bheda eTale ja che ke, A pakSamAM svArtha buddhinI jema paramAthI buddhi paNa naisargika hovAne khyAla pravane che, tethI nIti-anItino vicAra karavAmAM svArtha sAthe paramArtha paNa sacavAya ema vartavuM e kartavya che." ema mAne che. svArtha ane parArtha, e beumAM je virodha thatuM na hoya, te svArthanuM kArya paNa samAjane ja hitakAraka che, ema A paMthanuM mAnavuM che samAja eTale aneka vyakita one samUha, temAMnI pratyeka vyakita bIjAne nukazAna na karatAM pitAne phAyade karatI hoya, to temAM ekaMdara samAjanuM ja kalyANa thAya che. tethI pitAnA sukhane hAni na pahoMcADatAM je H
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ -AdhibhautikavAda yAne jaDavAdanuM svarUpa ane rahasya 263 lekahita paNa karI zakAtuM hoya, to te paNa A paMthanI mAnyatA pramANe kartavya che. # niSkalaMka nIti * manuSyajIvanamAM svArtha ane parArtha e tuya kakSA dharAve che, paraMtu svArtha karatAM zartha zreSTha che, e vAta A matane mAnya nathI. A kAraNe svArthI ane parArtha vacce jayAre vizva Ave, tyAre A pazcavALAone moTe bhAge svArtha mAM ja taNAI javAnuM thatya che. parArthane svArthane dUradarzI prakAra na mAnatAM, A paMthanA mANasa ubhayane sarakhuM vajana Ape che, te paNa kaTokaTInA prasaMge svArthane ja mahatva ApavA tarapha teo jhukI jA hajya che. aMgrejImAM eme (English tened elf-interes) udAtta athavA zANapaNavALe svArtha kahevAmAM Ave che. AvyavahAru daSTie A nIti ame teTalI sArI manAtI hoya, te paNa avika daSTie te paNa eka prakAranA svArtha ja che. svArtha karatAM parArthe caDIAta che evuM jyAM sudhI svIkAravAmAM ja Ave, tyAM sudhI te nIti adhUrI ja rahevAnI che. satpanuM AcaraNa peTabharA vekathI haMmezAM uca prakAranuM ja hovuM joIe. anyathA te nIti, niSkalaMka nIti tarIke kadI ja prasiddhine pAmI zake nahi.
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 < AstikatAne Adeza niSkalaMka nIti te che ke jemAM svArthavRttine sarvathA amAva che. svAvRttine eka aMza paNa jyAM sudhI hRdayamAM kheDA che, tyAM sudhI te manuSya nItinuM akhaMDapaNe pAlana karI zake e zakaya nathI. e kAraNe sAcA nItimAna puruSonI sarvottama nIti ane uparyukta nIti vacce meTu aMtara che,
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 Atmatattvane mAnavuM ja paDe ja ghaNuonuM ghaNuM sukha * Adhibhautika-matavAdIonA traNa mArgonuM ApaNe nirIkSaNa karyuM. temAM pahele varga kevaLa svAthI che. bIje varga svArthI khare, paNa dUraMdezitA pUrvakanA vArthane varele, jyAre trIjo varga svAthI che, paNa zANe svArthI. - A traNa sivAya A matavAdIone eka cothe varga paNa che. ke je uparanA traNa vargone virodha kare che. te kahe che ke, "eka ja manuSyanA sukha tarapha na jotAM, sarva manuSyajAtinA Adhibhautika sukha-duHkhanuM tAratamya vicArIne, naitika kAryAkAryane nirNaya karave joIe. 24'u ay hi ga The greatest good of the greatest number." (ghaNunuM ghaNuM sukha) evuM nAma ApavAmAM AvyuM che. A matanA pratipAdaka paMDita adhika sAtvika vRttinA che, emAM kaI saMdeha nathI. "sarva lokonuM sukha
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 211 AstikatAno Adarza e zabdono prayoga na karatAM, "ghaNAe nuM ghaNuM sukha e zabdone pravega IrAdApUrvaka karavAmAM AvyuM che. eka ja kRtyathI eka ja kALe jagatamAM sarva mANasone sukha ja thAya e zakaya nathI, ekane, eka vAta sukhakara lAge che ane te ja vAta bIjAne teja vakhate duHkhakara lAge che. sUryano prakAza ghaNAne AnaMda ApanAro che, te paNa te thoDAne zeka paNa karAve che. paraMtu tethI sUryane prakAza tyAjya karato nathI tema amuka vyaktione amuka vAta phAyadAkAraka na lAgI, teTalA mAtrathI te vAta sarvane hitakAraka nathI, e nirNaya karI zakAya nahi. e kAraNe thoDAkane duHkha thatuM hoya, te paNa teno vicAra nahi karatAM ghaNAone jethI ghaNuM sukha thAya eja nIti graDaNa karavA yogya gaNAvI joIe, ane te mujaba vartana karavuM eja jagatamAM manuSyanuM yathArtha kartavya banI rahevuM joIe. * cethA mata upara be AkSepa ka Adhibhautika-sukhavAdIonuM A tatva AdhyAtmika sukhavAdIone paNa kabUtha che. te chatAM kartavyAkartavyanA nirNaya mATe sarva kALe tene ja je AgaLa karavAmAM Ave, te bhAre avyasthA utpanna thayA sivAya paNa rahe tema nathI,
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmatatvane mAnavuM ja paDe 297 nItimattAne nirNaya kevaLa saMkhyA uparathI kare, e kevaLa mUrkhatA che. lAkho durjanone sukha thAya, te karatAM eka sajajanane sukha thAya teja kharuM sukRtya che. ene artha e ja che ke, eka sajajanane sukha thatuM hoya, te lAkha durjananA duHkhanI tenI AgaLa kAMI kiMmata nathI. ene A artha karyo eTale "ghaNAnuM ghaNuM sukha e nItimattAnuM lakSaNa tarata ja pAMgaLuM banI jAya che. kaI koIvAra lekane je vastu sukhAvaha lAge che, te ja dUradarzI puruSone pariNAme geraphAyadAkAraka lAge che. keTIsa ane Isu khrista jevA purUSe pitAne mata pramANe je kalyANakara upadeza temanA dezabaMdhuone ApatA hatA, te ja upadeza te vakhatanA leka ane lokanA agresaronI daSTie temame "samAjanA zatru" TharAvavAmAM kAraNabhUta banyA hatA. eTaluM ja nahi, paNa eja guhA mATe teo dehAMtadaMDanI zikSAne pAtra banyA hatA. eTalA mAtrathI teo (sokreTIsa ane Isu khristanuM kRtya zuM anyAyI banI jAya tema che? "ghaNAnuM ghaNuM sukha ene nItinuM ekamULa tatva kSaNabhara mATe mAnI laIe, te paNa ghaNuonuM ghaNuM sukha zAmAM raheluM che? e TharAvavAnuM te ubhuM ja rahevAnuM che. ane ene TharAvanArA koNa? e TharAvavuM paNa je lekene ja soMpavAmAM AvyuM, te sekeTIsa ane Isu khrista jevA
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAno Adeza banAvanA punarAvartana sivAya bIjuM zuM thanAra che? muzkelInA prasaMgamAM anadhikArI puruSonA hAthamAM nirNaya karavAnuM kArya soMpavAthI viparIta pariNAmasivAya bIjuM kAMI ja AvatuM nathI. e vAta uparanA dAkhalAethI spaSTa thAya che. ahIM e bacAva karavAmAM Ave ke, "ajJAna leke durupayoga kare. eTalA mAtrathI nItinuM tattva kAMI khoTuM TharI jatuM nathI. te e prakArano bacAva paNa le che, kAraNa ke nItinuM tattava TharAvyA pachI teno upayoga keNa, kema ane kayAre kare, e vagere paNa sAthe ja TharAvavuM joIe. anyathA ane anartha thavAne saMbhava Ubhe ja che AthI e siddha thAya che ke, kevaLa saMkhyAthI nItine gya nirNaya thaI zakato nathI tathA "ghaNAonuM ghaNuM sukha zAmAM ? e TharAvavA mATe nizcita evuM kaI bAhya sAdhana paNa nathI. * trIjo AkSepa A be sivAya te mata upara trIje eka moTo AkSepa che ke je kadI paNa na TaLI zake tevo che. kaI paNa kRtyanA kevaLa bAhya pariNAma uparathI te kRtya nyAyasaMgata che ke nahi, tene samAdhAnakAraka nikAla lAva te dareka vakhata zakya hetuM nathI.
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmatatvane mAnavuM ja paDe 268 | sarva satparu jagatanA kalyANa mATe zrema kare che e vAta sAcI che, paraMtu je manuSya jagatanA kalyANa mATe zrama kare che te badhA ja satpara hoya che, e nirNaya karI zakAto nathI. kAryanI sAthe manuSyanuM aMtaHkaraNa paNa hovuM joIe. yaMtra ane manuSya vacce moTo bhe paDatuM hoya, to te A ja che. bAhya pariNAma uparathI yaMtra sAcuM che ke khoTuM tene yathArtha nirNaya karI zakAya che, paraMtu manuSya sAce che ke beTe te tenA bAhya kRtya uparathI ke tenA kRtyanAM bAhya pariNAme uparathI kadI paNa nakkI karI zakAya tema nathI. e ja kAraNe ajANatAM athavA bhUlathI thanArA aparAdhe kAyadAmAM paNa kSamya lekhAya che. arthAta koIpaNa kRtya sAruM che ke narasu, dhamya ke adhamya, nItinuM che ke anItinuM teno khare nirNaya kRtyanA bAhya phaLanI sAthe te kRtya karanAranI buddhi, vAsanA yA hetunI sAthe paNa agatyane saMbaMdha rAkhe che. dAna karavAnI kriyA, e kriyArUpe bahArathI sarakhI che ane tenuM phaLa "ghaNAMne ghaNuM sukha" e samAna che, te paNa eka niSkAma buddhithI kare che, eka kIrti mATe kare che, ane eka kaI anya phaLa mATe kare che to te badhAM dAna eka sarakhA phaLavALAM kadI banI zaktAM nathI. IrAde pharavAthI phaLa paNa kare che. eka garIba mANase dharmakArya mATe cAra AnA
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 ? AstikatAno Adazo kharyA ane eka lakSAdhipatie cAra rUpIA kharcA, ghaNane ghaNuM sukha zAmAM raheluM che? zrImatanA ke garI. banA dAnamAM ? bAhya daSTie to zrImaMtane dAnamAM ja ghaNAnuM ghaNuM sukha raheluM che, ema lAgyA vinA nahi rahe, paraMtu garIbanuM cAra AnAnuM dAna e tenI AkhI mUDInuM dAna hovAthI zrImaMtanA dAna karatAM garIbanuM dAna adhika phaLavALuM banI zake che. "ghaNAnuM ghaNuM sukha e Adhibhautika-nItitatvano je moTo deSa che, te A ja che. temAM kartAnA mAnasika IrAdAne ke buddhine kAMI ja vicAra karavAmAM Avyo nathI. mAnasika IrAdA tarapha paNa lakSya ApavAnI vAta AvI, tyAM "ghaNAnuM ghaNuM sukha e nItinuM lakSaNa TakI zakatuM ja nathI. kevaLa bAhya pariNAmo (phaLa)no ja vicAra karavAnuM hoya, to ja "ghaNuMnuM ghaNuM sukha e nIti TakI zake ema che. "bAhya pariNAmenI daSTie enA karatAM caDhIA nItimattAnuM tatva bIjuM kaI maLI zakanAra nathI,' e vAta kharI che, te paNa koI kArya nyAya ke anyAya che, eno vicAra ekalA e ja tattva uparathI thaI zakatuM nathI. e tattva sivAya bIjI aneka bAbatone vicAra karavAnuM bAkI rahe che. kevaLa bAhya karma upara ja je AdhAra rAkhIe, te ghaNIvAra enAthI ThagAvAnuM ja thAya che. "bAva beThe jape
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmatattvane mAnavuM ja paDe ane je Ave te khape,' 'mukha mai' rAma aura agalame chUrI' e kahevate suprasiddha che. aMtaHkaraNanI zuddhi hAya ane cita bAhyaka azuddha agara hiMsaka paNa dekhAtu hAya, te paNa tenI ceAgyatA prathama karatAM ghaNI caDhI jAya che. 201 * AkSepa ane parihAra Adhibhautika-sukhavAdanI A uNapa AdhibhautikatattvaciMtakAnA lakSyamAM AvI nathI ema nathI, te| paNa teoe peAtAnA pakSanuM samarthana karavAneA Agraha che|DayA nathI, e temane matAgraha sUcave che. e uparAMta A paMtha para eka khIjo AkSepa e paNa che ke 'svA karatAM parA zreSTha che, ema je tee kahe te zAthI ?' enI kAI paNa vyAkhyA te pathavALAe ApI zake tema nathI. lekanu hita karavAmAM ghaNA aMze peAtAnuM ja hita samAelu che. tethI A prazna sAmAnya rIte upasthita thatA nathI, te paNa 'zANA vA' karatAM eka Dagalu AgaLa vadhela ravA ane parA vacce virodha Ave,. tyAM 'zANA svArthInA mAga na svIkAratAM svArthI cheDI, parA sAdhavA zrama karavA e ja kanya che, ema jaNAvanAra patha kAMI paNa yukti ApI na zake te cAle nahi. '.
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27ra AstikatAne Adarza e paMthanA eka paMDita spensara ema jaNAve che ke, eka kITathI mAMDI manuSyaparyata sarva sajIva sRSTi pitAnA sukhanA bhege bIjAne AnaMda ApavAmAM ja sukha mAne che. prathama saMtati utpanna karavI ane pachI tenuM saMrakSaNa karavuM, e vyavahAra samasta prANIgaNamAM prasidhdha che. arthAt saMtati mATe eTale pArakA mATe svArtha tyAga kare emAM kITathI mAMDI manuSyaparyata tamAma prANIo AnaMda mAne che. taddana pachAta jAtimAM paNa pitAnI saMtati mATe ja nahi, kintu pitAnA jJAtijano mATe paNa madada karavAnI pravRtti AnaMdapUrvaka karavAmAM Ave che. mATe sajIvasRSTinA ziromaNibhUta manuSya to parArthamAM ja svArtha jeTaluM sukha mAnavAnuM, sRSTinuM je caDhatuM dhoraNa che, tene apanAvI levuM joIe." spensarane A yutivAda khoTo che ema kahI zakAya tema nathI. parepakAra e sadguNa, mUMgI suSTimAM paNa bALakanuM saMrakSaNa karavAnA AkAramAM najare caDhI Ave che, te jJAnavAna e manuSya, teNe te tenI parama sImAe pahoMcavuM, e ja tene mATe kharAmAM kharo purupArtha thaI paDe che. A rIte e tattvanI Adhibhautika vyAkhyA paNa chevaTe karavI paDe che, paraMtu A prakAranI vyAkhyA karavA
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmatattvane mAnavu ja paDe jatAM khIjAM eve! prazna enI sAme utpanna thAya che ke, paropakAra yudhdha e eka ja sadguNu manuSyamAM utka pAmyA che ke tenI sAthe nyAyamuSThi, dayA, viveka, dI kRSi tarkazakita, zauya, dhaiya, zAti, indriyanigrahArdi bIjA pazu aneka sadguNeAnI vRddhi thayelI che? je bIjA paNa saddaguNeAnI vRddhi thayelI hAya,te! Itara sajIva prANIenA mukAbale manuSyamA ekaleA paropakAra ja nahi, kintu sa sadaguNAnA u thayele che, ema kahevu prApta thAya che. A sAttvika guNAnA utkaSanA mege 'manuSyatva' e vizeSaNane lAyaka manuSya Thare che, 093 paropakAra karatAM A rIte 'manuSyatva' yAne 'mANasAI' e ja je zreSTha kare te pachI kAI paNa kama"nI cengrA- ceAgyatA athavA nItimattAnA nirNaya te mANasAInA AdhAre ja thave joI e. arthAt ekalI paropakAra buddhi upara bhAra devAM karatAM, mANasAI ne zeAle te ja sukRtya' e nItinuM' dhAraNa TharAvavuM' e ja nyAyayukta vAta che. A vyApaka dRSTi eka vAra svIkArI lIdhI eTale ghaNAnuM ghaNuM sukha' e A dRSTine eka alpa vibhAga thaI jAya che. ane tethI kRtyAnI dhodhamya tA te ja eka dRSTie jovI joIe, e mata akabaMdha rahetA nathI, kintu 'mANasAi'ne vicAra karIne nItinuM tarava nakkI thavu joIe, e ja eka mata siSa thAya che .
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 AstikatAnA Ada * dharmonI nityatAnI siddhi paraMtu e mata siddha thayA pachI, e prakana Ubhe ja rahe che ke, 'mANasAI athavA manuSyapaNuM zAmAM mAnavu' ?" A prananA jhINavaTapUrvaka vicAra karavA mAMDaye, eTale tarata ja AtmA tattvanI ciMtA AvIne UbhI rahevAnI che. A rIte Adhibhautika--matavAdanI pUrNAhUti AdhyA tmikavAdanI nikaTa AvIne cele che. taphAvata mAtra eTale che ke, Adhibhautika-matavAdIonI dRSTi, 'mANasAI'mAM paNa kevaLa sarva leAkeAnAM bAhya sukhAnI ciMtA kare che. aMta:sukha ke 'taHzuddhinA vicAra sudhI te pahoMcI zakatI nathI. prANImAtranI sarva pravRtti sukhaprApti ane duHkhanivAraNa mATe che. e sAmAnya tattva tyAM kabUla thayu, tyAM satya sukha Adhibhautika eTale viSayapabhAga che ke anya kaI che, ene vicAra karyA sivAya cAle tema che ja nahi, zArIrika sukha karatAM mAnasika sukhanI ceAgyatA adhika che, e vAta te Adhibhautika-matavAdIone paNa kabUla karyA sivAya cAlatuM nathI. tattvajJAnanA gahana vicArathI budhdhine je e prakAranI zAnti maLe che, tenu mUlya ahika sa Mpatti ane
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmatattvane AnavuM ja paDe viSayApabhega karatAM anekagaNuM adhika ja che, e vAta samajadAra purUSAne samajAvavI paDe tema nathI. ulaTa-pakSe aihika sukha ke saMpatti game teTalI prApta thAya, tenI sAthe Atmika sukha ke Atmika zAnti prApta thAya ja, eveA niyama bAMdhI zakAtA nathI. 275 indriyagamya bAhya sukha karatAM buddhigamya AMtasukhanI ceAgyatA hamezAM adhika rahe che, tenu eka kAraNa e paNa che ke, viSayasukha anitya che, jyAre Atmika sukha nitya che. ahiMsA, satya vagere dharma bAhya sukha-duHkha upara AdhAra rAkhatA nathI; paratu sarva kALe ane sa prasaMge eka sarakhA lAgu paDe che. ema sa keI mAne che. 'A prakAranuM nityatva' e dharmone zAthI prApta thAya che ?" enI nyAya temaja yuktisaMgata keAI vyA- khyA AdhibhautikavAda matavAda karI zake tema nathI. bAhya sukha-duHkha anitya ane nazvara heAvAthI; tenA avaleAkanapUrvaka je kAMI siddhAMte! nakkI karavAmAM Ave che te hamezAM kAcA pAyA upara ja racAyelA hAya che 'satya khAtara prANa jAya te paNa paravA nahi,' evI trikAlamAdhita mAnyatA, te ghaNAnuM ghaNuM sukha' . e tattvathI kadI paNa siddha thaI zaktI nathI, enI siddhi teA AtmA peAte nitya che' ema mAnavAmAM Ave te ja thaI zake tema che. nitya AtmAne mAnyA pachI, .
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMcha AstiktAno Adarza anitya evAM sukha-duHkhano vicAra ApoApa gauNa banI jAya che. ane nitya jIvane sukha karanAra dharma prANAMta paNa tyajavA gya nathI. e siddhAMta thisa thAya che. * Atmatatvane mAnavuM ja paDe nItimattAno siddhAMta, "ghaNAnuM ghaNuM sukha ke svArtha karatAM parArthe zreSTha che." eTaluM mAnavA mAtrathI nakakI thaI zakatA nathI. "svArtha karatAM parArtha e zAthI zreSTha che ?" e. nizcita TharAvavA mATe Atmatattva sudhI pahoMcyA sivAya cAlatuM nathI. je nitya evuM Atmatatva jagatamAM astitva tva dharAvatuM na hoya te, "nindantu nItinipuNA yadi vA stuvantu, lakSmIH samAvizatu gacchatu vA yatheSTam / adya va bA maraNamastu yumAntare vA, nyAyyAtpathaH pravicalanti pada na dhIrAH // 1 // -e vagere pade kevaLa sAhityanI zobhA mATe ja rahI jAya che, ghaNA mANase stuti kare yAniMdA kare, "ghaNuonA ghaNuM sukhanuM sAdhana lakSmI Ave yA jAya, sarva padArthothI priya evA prANono viyoga karAvanAra maraNa Aje Ave yA yugAMtare Ave, te paNa dhIra puruSe nyAyanA mArgathI eka DagaluM paNa pAchA haThatA nathI." e vAta
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmatatvane mAnavu ja paDe 279 je saraya hoya, to Adhibhautika-matavAda asatya kare che. Adhibhautika sukhavAdIonA mate, lakSmI ane prANa karatAM nItinI kiMmata kadI ja aidhika banI zake tema nathI. #AraNa ke hika sukhanA vecavALA aihika sukhanA bhAge nItinuM paripAlana kare, e banavuM ja sarvatha azakaya che. eTalA mATe jayAM sudhI Atmatava jevI vastunI zraddhA prApta na thAya, tyAM sudhI nItinI saghaLI vAto, e kAcA pAyA uparanA caNatara jevI che. e caNatara kyAre tUTI paDe, te kahevAya nahi. * ekalI Azayazuddhi nakAmI * nItino pAye pAke karavA mATe ekalA Adhibhautika matavAdathI kAma sare ema nathI, e vAta nakkI thaI gayA pachI e kahevAnuM rahetuM nathI ke Adhibhautika -matavAdanA praNetAo kaI svAthI hetuothI nahi,kintu "janakalyANa jevA ucaca AzayathI potAnA sidhdhAMtonuM pratipAdana karatAM hoya, te paNa buddhimato vaDe teonA sidhdhAto kadI grAhya thaI zake tema nathI. AzayanI zuddhi game teTalI hoya, paraMtu je vastunuM nirUpaNa karavuM che, te vastunuM pUrepUruM jJAna jeone nathI teoe pitAnA mata upara AgaDa rAba nirarthaka che. e prakAranI ADI vRtti satyane pAmavA mATe bhAre aMtarAyarUpa che.
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ -~-~~ 25 pa ------- jaDavAda * aparicitatAnuM kAraNa Are Adhibhautika-matavAdanA yAne jaDavAdanA pavana bahu phelAyA che ane tenA samanamAM e kahevAya che ke, * "te matanA paDitA sama vidvAna ane janakalyA'nI ati utkaTa dhagazavALA che; tethI temanAM vacane upara avizvAsa karavAnuM kAi kAraNa nathI. teo je kahe che te vaijJAnika paddhatie kahe che ane eTale vartamAnanA suzikSitAnI buddhine te vadhAre AkarSe che. nItimattAne vicAra karavA mATe zAsrokata -kALajUnAM-kATayAMe atyAre nakAmAM che. ane Adhunika paDita dvArA nirUpaNa karAtI samAjahitanI vaijJAnika draSTi ja barAbara che." A prakAranA vicArAne AdhIna thaI javAthI; Aje jeo bhaNelA ane suzikSita kahevAya che; teemAM Adhibhautika-matavAdI zAsronu jJAna meLavavAnA prayAsa ja vadhatA jAya che.
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ javA jyAre AtmA temaja paraloka AdinuM vivecana karanArAM zAstranuM jJAna meLavavA mATeno prayAsa lagabhaga aTakI zake che. e ja kAraNa che ke, Adhunika saMskRtinA saMskAra pAmelA A dezamAM ja janmelA ane pitAne dezabhakta tarIke oLakhAtA ca puruSe paNa jeTalA pAzcAtya paMDita, jevA ke kAnTa (Kant) mItra (Mil) spensara (Spencer) hyuma (Hune) hensa (Hobs) Adie vicita karelA taravAnathI paricita che, teTalA ja te paMDita karatAM anekagaNa vidvAna. svArtha tyAgI ane nyAyanika evA A dezamAM ja janmelA prathakAronA zothI aparicita che. * pAMDita zrI javAharalAla naheru * enuM eka daSTAnta, potAnA dezabAMdhAnA duHkhAnuM dukha nija haiye dharAvanAra paMDita javAnDaralAla naherU ke jeoe rASTranI svataMtratA mATenI laDatamAM AgaLa paDato bhAga bhajave che, teo pote ja che. "mArI jIvanakathA" e nAmanA pote lakhelA cha pAnAnA eka aMgrejI pustakamAM aneka granthakArenI sAkSIo teo Ape che, paraMtu temAM eka paNa sAkSI potAnA dezanA mahApuruSonA grathanI jaNAtI nathI.
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAnA aza peAtAnA ja dezamAM thayelA aneka mahApuruSA ke temaNe racelA vipula sAhityanI chAyA sarakhI paNa te AkhAye pustakamAM zeAdhI jaDatI nathI. tenu kAraNa zuM? uTu parApakAra mATenI dhagaza dharAvavA chatAM, Adhi bhautika-matavAdanA paDitAe racelA granthAnA ja adhyayanathI pare pakAra ane paramArthanA mULabhUta, paraleka ane meAkSa pratye tee asAdhAraNa sUga dharAvatA thaI jAya che. 28 What is religion ? ( dharma e zu che ? ) e nAmanA paM.tAnA pustakanA eka prakaraNamAM te jaNAve che ke, < Usually religion becomes an associal quest for god or the absolute and the religions man is concerned for more With his own salvation than with the good of society. The mystic tries to rib him elf or self and In the process usually becomes obessed with it. Moral standards have no relation to social needs, but are based on a highly meta physical doctrine of sin." "Nor eja prakaraNamAM bIjI jagyAe peAte lakhe che ke, am I greatly interested in the after life in what happens after death. I find the problems of this life sufficiently absorbing to fill my mind. pa', javAharalAla naherunA uparyukata vicAramAM Adhibhautika-matavAdIenA siddhAMtAnI chAyA spaSTapaNe tarI Ave che. bIjA zabdamAM kahIe te tee Abehuba
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaDavA 201 rIte Adhunika jaDavAdIenA siddhAMtenI asara taLe AvI gayA che. e asara nIce AvIne tee uccAre che ke, 'mane paroAkane, maraNa pachI zuM thaze; temAM bahu rasa nathI. A leAkanA ja prazno mArA cittane bharI devA mATe mane pUratA lAge che.' 'Izvara,''paramAtmatattva' ke 'mAkSa' pratye peAtAnI arUci darzAvatAM tee kahe che ke,~ 6 sAdhAraNa rIte Izvara athavA te paramAtmatattva mATenI samAja-nirapekSa kheAja, ene dharmAM' mAnavAmAM Ave che, dhArmika mANayane samAjanA hita karatAM peAtAnA meAkSanI vadhAre paDI hAya che. taMtravAdI ( zAstro pratye zraddhA dharAvanAra mANasa ) svAtha thI vadhune vadhu dUra bhAgavA prayatna kare che, paNa tema karavA jatAM te temAMja ( svAtha mAM ja ) bharAI paDe che. dhArmika dhAraNe sAmAjika jarUrIAtA sAthe kaze| saMbaMdha dharAvatAM nathI, kintu te siddhAMte kevaLa pApanI atizaya gUDha kalpanAe upara racAyAM hAya che. AgaLa vadhIne tee ema paNa kahe che ke,-- "The religious outlook does not help and even hinders the moral and spiritual progress of a people, If morality and spirituality are to be judged by. this worui's standards and not by the hereafter. 99
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAnA Adeza arthAt 'je nIti ayAtmanI kameTI paralekanA dhAraNathI nahi, paNa A lekanA dhAra9thI karIe, te dhArmika draSTibindu jIvanamAM madadarUpa nathI thatu, kintu lekanI naitika ane AdhyAtmika pragatine aTakAve paNa che.' 282 pa'DitajInA A vicAre ema spaSTa rIte jAhera kare che ke, nItinuM dheAraNa nakakI karavA mATe paraleAkane AgaLa karavAnI leza mAtra AvazyakatA nathI. arthAt tee nIti ane AdhyAtmikatAnA mathI che, pa2Mtu AryAvartInA mahApuruSAnA phe2mAna mujabanI nahi, kintu AdhibhautikavAdanA nakakI thaevA siddhAntA mujabanI ja te hAvI joie. * sAcA sukhanA bAdhaka vAdo * Adhibhautika-matavAdanA nakakI thaelA siddhAntAmAM ApaNe upara joI gayA tema, chellAmAM chelle ane uMcAmAM uMcA siddhAnta kAi hAya, te te he greated good of the greatest number arthAt ghaNAnuM ghaNuM sukha' jovu te che. ahIM e bhulAvuM na joie ke, Adhibhautika-matanadIenuM sukha, te aihika sukha che. pAralaukika ke AdhyAtmika sukha jevu kAi sukha astitva dharAve che. ema tee svIkAratA nathI. Ama chatAM aihika sukhathI ucca keTinuM sukha che ja nahi, eve niya paNa teo
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaDavAda 283 buddhigamya dalIlA sAthe ApI zakatA nathI. aihika sukha! ane te paNa kevaLa peAtAnuM ja jovu, kintu paranuM na jovuM, agara paranuM jovuM te paNa te peAtAnA ja sukha mATe jovuM te nikRSTa keTine Adhibhautika-matavAda che. svArtha sAthe parA paNa mAnavInA naisiMga kaguNu che, ema mAnI peAtAnA aihika sukhanI sAthe paranA aihika sukhanI paNa teTalI ja darakAra rAkhavI e madhyama keATine Adhibhautika-matavAda che, ane svAthanA bhege paNa parA sAdhavA, e uccakeTinA AdhibhautikamatavAda che. e saghaLA vAdA aihika sukhanI sAdhanA mATenirmANu thaelA heAvAthI, jagatamAM jo jaDa uparAMta caitanya jevu keAI svataMtra tattva astitva dharAvatu hoya, te apUrNa Thare che; eTaluM ja niDuM paraMtu e vAdAne svIkAra sAcA sukhane! bAdhaka nIvaDe che. * Atma vinAnI phaLa zUnyatA. * jagatamAM AMkhathI dekhAnArA ane 5thI anubhavanArA (jaDa) bhUte uparAMta Atmatattva astitva dharAvatu nathI, e sAbita karavA mATe Adhibhautika-matavAdIe pAse keAI saMgIna pramANeA nathI. uTapakSe teemAM paNa je nirAgrahI ane madhyastha buddhinA vidvAne che, temane
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 : AtmakatAno Adarza kabUla karavuM paDayuM che ke, kevaLa jaDa tatvano ja svIkAra karavAthI. nIti ane paropakAranA tatvanI satya vyavasthA adhUrI ane anizcita ja rahe che. svArtha karatAM parArthane pradhAna mAnavAnI ke anIti karatAM nItine zreSTha mAnavAnI yukti to ja ghaTI zake che, ke je nIti ane padArthathI thanArA phAyadAne anubhavanAra kaI tava astitva dharAvatuM hoya. anyathA aihika sukhanA bhege pALelI nIti ke karele paropakAra phaLazUnya Thare che. A prakAranI nirAgrahI buddhine dharanArA paMDito je ke satya tattvane haju sudhI pAmI zakyA nathI, te paNa tathA prakAranI sAmagrIno yuga thatAM, pAmyA sivAya rahe e paNa banavAjoga nathI. nirUpaNa karanAra jaDa ke cetana? paraMtu jeo jaDavAdane ja tattva mAnIne besI gayA che, ane tenA ja samarthanamAM pitAnA tarage manaphAvatI rIte deDAvIne adhyAtmavAdano tiraskAra kare che, teonI buddhi te atizaya dayAne pAtra che. arthAta teone vicAra karavA mATe budhdhi maLI che, paraMtu te jaDavAdanA A grahane vaza paDI gaelI hovAthI temanA yathArtha vikA ne kAra ? avarodhI rahI che.
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaDavAda jaDavAdane samajAvanArA grAnuM adhyayana bhAratanA kahevAtA suzikSita vargamAM Aje jeTalA jorathI thaI rahyuM che, tenA eka zatAMza bhAga jeTaluM paNa ra te adhyAtmavAdane samajAvanAra granthanA adhyayana upara ApavAmAM Ave, to paNa amArI khAtrI che ke paraloka ke mokSa pratyenI teonI sUga ghaDInA chaThThA bhAgamAM UDI jAya tema che. jaDavAdane samajAvanAra paMDita bhale game teTalA AgaLa vadhyA manAtA hoya, to paNa teo svayaM zaMkAzIla che, pite svIkArelA siddhAntomAMthI UThatA prabananA ukela mATe teo tarkavAdano Azraya letA hovA chatAM tenI pratipAdakatA bAbatamAM teo svayaM paNa niHzaMka nathI. jyAre AdhyAtmavAdane samajAvanArA paMDite pote je tanuM nirUpaNa kare che, emAM eTalA sunizcita che ke, tenuM mana daIne adhyayana karanAra, game te zaMkAzIla mAnava te tattvanI bAbatamAM za kArahita banI jAya che. AgaLa vadhIne kahIe to jaDavAda e aihika ane IndriyonA viSayenuM game teTaluM samarthana kare to paNa e samarthana karanAra pote svayaM aiDika ke mAtra IndriyarUpa nathI, kintu IndriyAtIta che. arthAt jaDavAdanuM samarthana karanAra pite jaDa nathI. kintu cetana che. ane jo e paNa jaDa hoya, to te pote jaDavAdane samajI ke samajAvI zake e bane ja zI rIte ? samajanAra ane samajAvanAra kadI jaDa
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 AtikatAnA Adeza hAI zake ja nahi, kintu cetana ja hoya e pratyeka mANasanA pratyakSa anubhavanA tiraskAra karyuM, keAInAthI paNa cAlI zake tema che ke ? * havAmAM killA * Adhibhautika-matavAda A rIte vartamAna jagatamAM game teTale phelAye hAya, te paNa te pAtAnA mULamAM ja kuThArAghAta karanArA che, e samajavuM vivekazIla vidvAne mATe jarA paNa agharuM nathI. AdhibhautikavAdane mukhya mAnIne jee Aje adhyAtmavAdanI ThekaDI uDADI rahyA che, tee peAtAnI jAtane ALakhyA vinA ja bIjAnI jAtane oLakhavAne hAsyAspada prayAsa karI rahyA che. peAte mANasa che ke pazu, e yathApaNe jANyA vinA ja khIjAne pazu kahevA prayatna karavA e jema mUrkhatA che, tema peAte cetana che ke jaDa enI parIkSA karyA vinA ja jaDavAda e vaijJAnikavAda che ane adhyAtmavAda e avyavahAru ane avaijJAnikavAda che, eve niya ApavA bahAra paDavu e paNu mUrkhatA che. Adhibhautika-matavAdamAM mATI khAmI hAya, te te e ja che ke, temAM vicAravA cegya padArthanA pUratA vicAra che, paraMtu e padyArthInA vicAra karanAra vicAraka kevA che, tene kaI vicAra ja nathI. pAyAnI A khAmI,
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 287 A vAdane kamajora, apUrNa temaja ayeAgya TheravavA mATe pUratI che ane e ja eka kAraNe bhAratanA viziSTa jJAnI ane budhdhimAna mahApuruSeAe te vAne eka ajJAnavAda gaNI kADhI tenI gaNanA AtmatatvanA svIkAra karanArA khImsa badhA vADhe karatA nIcI keTinI ja karI che. jaDavADa Aje A peAtAne suzikSita ke vicArazIla mAnatA hoya, teene amArI bhalAmaNa che ke, Adhibhautika matavAdanA sidhdhAMtAne saMpUrNa keATinA mAnavA pahelAM teo jarA thAze ane te bAda upara ja samAjanI unnati ke janakalyANanA pAyA caNavAnA prayAsa karavA e keTalA darajje vyAjabI che, te muddA upara gabhIrapaNe vicAra kare. amane khAtrI che ke, eTale vicAra karavAmAM Avaze te| 'samAjavAda' Adi sidhdhAntA upara je prakAranu jora bhaNelA ane suzikSita kahevAtA vaga taraphathI mukAI rahyuM che, te temane havAmAM kiDhDhA caNavA karatAM adhika mUlyavALuM nahi ja dekhAya, * * akSaNika rA tyAga kayAre ? samAjonnati ke dezeAnnati ke janakalyANu, e manuSyeAnI sAhajika vRttio che, paraMtu e vRttie zAmAMthI udbhava pAme che, evuM jJAna meLavyA sivAya ja, je-te pravRttiomAM jhaMpalAvavuM enu pariNAma zUnyamAM ja AvavAnuM che.
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 AstikatAno Adarza puNya, pApa, paraloka ke mekSa pratye sUga dhara vavAthI te to nAbUda thaI javAnAM nathI. puNya ane pApanI vAto, e sAmAjika unnatinI ADe AvanArI che ema bolI nAkhatAM pahelAM puNya ane pApa jevAM tatve astitva na dharAvatAM hoya te parArtha ke paropakAra karavAnI AvazyakatA rahe che, e vicAravAnI pahelI jarUra che. paraleka ke mekSa mATe puruSArtha karanAra, vArtha tyAganA nAme ja svArthI bane che, ema kahevA karatAM pahelAM manuSyane svArthI banAvanAra ja A lekanAM sukhanI lAlasA che, e siddhAntane samajavAnI gaMbhIra jarUrIAta che. svArtha ane parArtha zAmAMthI janme che. ene vicAra karyA vinA ja svArtha tyAga ane ApabhoganI vAto mAtra ADaMbarI banI rahe che, eTaluM ja nahi evI vAtamAM ciraMjIvI kaI tatva hotuM nathI, kintu kSaNika ubhare ja hoya che. dIrghakAlIna svArtha tyAga ane satya mATe prANata Apabhega, AtmatatvanI yathArtha oLakha sivAya kadI paNa zakaya nathI. sAdhana agara sAmagrInA tatvanI pUrepUrI pichANa na
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 289 thai zake, te paNa te mATenI jijJAsA te akhaDita rahevI joie. enI e jijJAsA paNa nAza pAme che, teo ajJAna, tatvane nahi jANanAra leAkamAM bhAremAM bhAre prasiddhi meLavavA chatAM, svaparanuM sAcuM hita sAdhI zatA nathI, ane tatvajJAnI dRSTie mAnavajIvanane veDaphI nAkhI apeAgatinI UMDI khINamAM dhakelAI jAya jAya che, emAM lavaleza sadeha nathI. jaDavADha
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhane upAya * AzayabhinnatA * Adhibhautika-matavAdanA viziSTa keTinA paMDite paNa, aihika sukha sivAya ucca koTinuM bIju keI sukha astitva dharAvatuM nathI, e nirNaya ApI zakayA nathI. jaDa padArthonA upaga dvArA thanAruM sukha, e sukha che ema mAnavA chatAM paNa, e sukhano anubhava karanAra koNa che, te viSe AdhibhautikamatanuM nirUpaNa karanArA paMDite aMdhArAmAM ja che. sukha-du:khane AdhAra kevaLa bAhya padArtho nathI, kiMtu AMtarika Azaya che, e eTalI badhI spaSTa ane anubhavasiddha vAta che ke, tene keIthI paNa InakAra thaI zake tema nathI. AMtarika AzAnI vibhinnatAnA kAraNe, eka ja vastu ekane sukhanuM sAdhana lAge che ane bIjAne duHkhanuM sAdhana lAge che,
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhano upAya sUnA prakAza sahune sukha Ape che, paraMtu ghuvaDa, cAmAcIDIyAM Adi mATe du:khadAyI nIvaDe che, 291 candranAM kiraNe jagatane zItaLattA apa`nArAM haiAvA chatAM virahIne dajhADanArAM paNa thAya che, zatrunuM maraNu enA zatrune sukha ApanAruM thAya che ane mitrane du:kha ApanAruM thAya che, ekanI samRddhi ekane ThAranArI thAya che te bIjAne khALanArI thAya che. A prakAranI viSama paristhiti utpanna thavAnu keI paNa kAraNa hAya, te te manuSyanI rucimAM rahelI bhinnatAe che. * manuSya ane yaMtra vaccenI kriyAne bheda manuSyanI rUci jyAM sudhI A rIte bhinna bhinna che, tyAM sudhI kevaLa bAhya padArthonI vyavasthAthI badhAne sarakhA sukhI banAvI devAnI hAma bhIDavI, e narI e ajJAnatA che. ** khAdya padArthonI samattA ke viSamatA manuSyeAnA sukhadu:khanuM kAraNa che, eveA siddhAnta nakakI karavA karatAM, manuSyeAnI AMtarika bhinna-bhinna rUcio, e ja temanA sukha-duHkhanuM sAcuM kAraNa che evA nirNaya karavA eja vadhAre vAstavika che. 'manuSyAne samAna sukhI banAvavA mATe, mAhya
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAno Adarza padArthonI sarakhI vaheMcaNIne siddhAnta svIkAro e geravyAjabI che, kintu AMtarika rucine samAna banAvavA prayatna karavo e ja vyAjabI che. e vAta vicArako. gaMbhIratApUrvaka pitAnA cittamAM dhAraNa kare to tarata: samajI zakAya tevI che. manuSya e cAvI Apela maMtranI mAphaka kArya karanAra eka yaMtra hota, te te bAhya padArthonI sarakhI saMprAptirUpI AvI dvArA badhA manuSya ekasarakhA sukhane anubhava karI zakata. paraMtu cAvI ApelA jaDa yaMtranI ceSTAo ane manuSyanI ceSTAone kadI paNa samAja kakSAmAM mUkI zakAya ema nathI. kAraNa ke pitAnI ceSTA mATe yaMtra e cAvI ApanArane adhIna che, jyAre manuSya e pitAnI ceSTAo mATe koIne AdhInaparAdhIna-nathI, paraMtu svAdhIna che. karmasattAnI tenI AdhInatA paNa svAdhInatAmAMthI janmelI che, arthAta kaMI paNa kALe svAdhInapaNe karelAM karmonuM ja te phaLa heya che. la cetanamAM samAnatAnI jarUra che jaDa e parAdhIna che ane cetana e svAdhIna che. A prakArano pAyAno taphAvata e be vacce che, tyAM sudhI ekalA jaDane mukhya mAnIne tattvanI vyavasthA karavAno prayAsa karanArA sahu keI nAsIpAsa ja thavAnA
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhane upAya che, emAM zakrAtu keAi ja kAraNa nathI. tattvanI vyavasthA karavA mATe parAdhIna jaDanI sAthe svAdhIna cetanane paNa vicAra teTale ja agara tethI paNa adhika Avazyaka che. 293 janI samAna vaheMcaNI sivAya jo manuSye samAna sukhI anI zake ema nathI, tema jaDanA saMcAlaka ceta-nanI samAnatA ANyA sivAya janata sukhI kevI rIte anI zake ema che ? cetananI samAnatA ANavI e zakaya nathI ane jaDanI samAnatA karavI e zakaya che, paraMtu e vAta paNa vastutattvanA ajJAnamAMthI janmelI che. tattvajJAnA mate cettananI samAnatA AvI e jeTalI suzakaya che, teTalI jaDanI samAnatA kadApi zakaya nathI. Aja sudhI anata AtmAe sva-prayatna dvArA samAna guNa ane sukhavALA banI siddhisthAnamAM paheAMcI zakayA che, paraMtu game teTalA prayatnA karavA chatAM paNa Adya padArthonI samAnatAnI prApti e AtmAne paNa sarakhI rIte thai zakI nathI ane bhaviSyamAM thai zakanAra paNa nathI. * sukha du:khane viSaya A vastune vadhAre spaSTatAthI samajavA mATe, 'sukha *
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 AstikatAnA Ada ane duHkha e zuM vastu che ?" e arAbara samajI levAnI jarUra che. sAmAnya rIte ema kahevAya che ke; yadiSTaM tatsukhaM prAhuH, dva eSyaM duHkhamihocyate / ' je ApaNane ISTa lAge te sukha ane jenA upara dveSa thAya te duH".' sukhanuM' A lakSaNu kharAbara che, paNa (ITasa zabdanA artha 'ISTa vastu' athavA 'ISTa padArtha' karavAmAM Ave, te A lakSaNa paNa Adhibhautika matavAdIenA sukhalakSaNunI samAna kakSAe AvIne ja ubhuM rahe che. Adhibhautika matavAdIe paNa bAhya iSTa vadyArthInI prAptimAM sukha manAve che ane tenI aprApti yA abhAvane 'duHkha' nAma Ape che. kintu ghaNI vAra sukhaduHkhane anubhava ethI viparita thAya che. khIjI vAta e che ke, bAhya ISTa padArtho e jo sukha hoya, teA tRSAturane pANI e'I' che, mATe pANIne 'sukha'zabdathI samedhavu joI e. ane e sakhAdhana sAcu hAya te nadI ke kUvAnA zItaLa jaLamAMthI te bahAra ja zA mATe nIkaLe ? pazu evA vyavahAra duniyAmAM kdI thaI zake ema nathI. IndriyanI tRpti ke du:khaneA pratikAra manuSyane ISTa lAge che e kharU che, paraMtu jeTalu -jeTalu ISTa lAge te badhuM sukha ja hovuM joie, eve vyApaka siddhAnta
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhano upAya kadI paNa ghaDI zakAya tema nathI. eTalA mATe taiyAyike e karelI :- "zunukUlanI sula " ane "ytavUve nIrtha -e ja sukhaduHkhanI vadhAre sAcI kyAkhyA che. arthAta je saMvedana anukULa lAge te sukha ane je saMvedana pratikuLa lAge te duHkha." e rIte sukha ane duHkha e kevaLa saMvedanA ja prakAro che, kintu bAhya padArtho nathI. enA e bAhya padArtho eka vakhata sukha Ape che ane bIjI vakhate duHkha Ape che. unALAmAM anukULa lAgatuM ThaMDuM pANI, ziyALAmAM pratikULa pratIta thAya che. nirogIvasthAmAM madhura lAgatA padArtho ja regI AvasthAmAM kaTu lAge che. vikAragrasta jIvanamAM je padArtho abhyadayane apAvanArA lAge che, te ja padArtho vikAra zamyA pachI bibhatsa ane nahi nIrakhavA jevA banI jAya che. eka ja padAthe bhinna-bhinana avasthAmAM judAM-judAM saMvedane utpanna karAve che ane e saMvedananA AdhAre ja "mane sukha thayuM" ke "huM dukhI thaye' e prakArano vyavahAra karavAmAM Ave che.
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ astikatAnA Adaza AthI e siddha thAya che ke, sukha-duHkha e bAhya saMcAgeAnA ja kevaLa viSaya che evu nathI, paraMtu khAdya sayeAge uparathI thanArI mAnasika kalpanAe, e ja kharekhara sukhaduHkhaneA viSaya che. preya sukha ane zreyasukha mAdya viparita sayAgAmAM paNa sukhane anubhavanArA ane bAhya anukULa saMcAgemAM paNa du:khane anubhavanArA, A jagatamAM Thera-Thera jovA maLe che e vAta je satya hAya te, ghaNAnu ghaNu sukha' e sUtramAM vaparAele 'sukha' zabda kevaLa 'bAhya-sukha' e arthamAM vAparavA karatAM bAhya ane abhyaMtara ubhaya prakAranAM sukha, e arthamAM vAparavA eja nyAyayukta Thare che. ane jayAM abhya tara sukhane svIkAra karavAmAM AvyA, tyAM AdhibhautikavAda peAtAnI pratiSThA gumAvI bese che. 296 * * AdhibhautikavAdanA eka paDita nAme mIla (Mill) peAtAnA ekagranthamAM uparanI vAta eka cA khIjI rIte kabula kare che. te kahe che ke, "It is better to be a human being dissatisfied than a pig satisfied, batter to be socrates dissatisfied than a fool satisfied Ard it the fool or the pig is of a different opinion it his beacause they only know their own side of the question.''
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhano upAya 297 arthAta "saMtoSI Dukkara thavA karanAM asaMtuSTa manuSya thavuM vadhAre sAruM che. sukhI mUrNa karatAM paNa duHkhI sokreTIsa (grIsa dezamAM thaI gaela eka vidvAna purUSa) vadhAre sAre che. mUrkha athavA Dukakara AthI viparita vicAra dharAvatA heya, te tenuM kAraNa teeAne kevaLa eka pitAnI bAjunuM jJAna che te ja che. (anyathA ddhI te vicAra dharAve ja nahi)" tAparya e che ke, kUtarAM, bilADAM, Dukakara vagere pazuone paNa IndrimAM sukhonI mIThAza te prAsta thAya che. ane Indriya-sunI mIThAza" arthAt viSapagano svAda" e je sAcuM sukha heta; te manuSya pazu thavAmAM paNa harakhAta. paraMtu pazunAM sukha nitya maLe te paNa manuSya pazu thavAne rAjI nathI, e ja ema batAvI Ape che ke, pazu karatAM manuSyamAM kaI ne koI vizeSatA avazya rahelI ja che. e vizeSatA bIjI keI nathI, paraMtu mana ane buddhi dvArA potAne tathA parane (bAhya sRSTino) je prakArane pa4 vicAra karavAnuM sAmarthya manuSya dharAve che, te pazuomAM nathI-te ja che. mana ane buddhinA atyaMta udAtta vyApArathI je atyaMta ane zreSTha sukha manuSyane prApta thAya che. tenI
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAne Adaza 298 kiMmata pAzavI avasthAmAM viSayopabhega dvArA thatA sukha karatAM ghaNI caDhIAtI che. buddhijanya sukha Atmavaza (khAdya vastunI apekSA vinAnu) che ane bIjAnA sukhane bhega lIdhA sivAya peAtAnA ja ja prayatnathI prApta thanArU che. itaree mAnelAM preya (manane gamatAM Ahya sukha) ane zreya (kalyANakArI) sukhamAM A ja meATA taphAvata che. viSaye pabhAganuM Adhibhautika sukha e preya sukha che ane mana temaja buddhinA prasAdbhathI utpanna thanArU sukha e zreyasukha che. prathamanu sukha rAjas che. jyAre pachInu sukha sAttvika che. rAjas sukha, sAttvika sukha karatAM utaratAM darajajAnu che, e kAraNe sAttvika sukhanA anubhavane tyAga karI rAjas sukhane anubhava karAvanAra pazu paNAne mAnavI kadI paNa pasaMda karatA nathI. * sukhadu:khanu lakSaNa * Adhibhautika sukhaduHkha utpanna thavA mATe indriyA sAthe khAdya padArthAnA sayoga thavAnI AvazyakatA che. te paNa ghaNI vAra evu bane che ke, mana anyatra hAya, teA khAdya padArthonA saMcAga cAlu hoya te paNa sukhaduHkhane anubhava AtmAne thate nathI. arthAta IndriyAnA
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhano upAya vyApArathI utpanna thanArA sukha duHkhano sAkSAtkAra karavAnuM kArya to Akhare mana dvArA ja thAya che. AthI Adhibhautika sukhaduHkhano anubhava thavAmAM kevaLa Indriye ja kAraNa che, e siddhAnta TakatuM nathI. paraMtu paNa mananI sahAya e ja eka mukhya vastu hovAnuM Thare che. AdhyAtmika sukha-duHkha to kevaLa mAnasika ja che. A rIte sarva prakArano sukha-duHkhano anubhava je kevaLa mAnasika ja che, te manenigraha karavAthI sukhaduHkhano paNa nigraha thaI zake che, e tattva ApoApa kilita thAya che. e ja kAraNe AdhyAtmika zAstromAM sukhaduHkhanuM lakSaNa, naiyAyikonA lakSaNa karatAM paNa judI ja rIte ApavAmAM AvyuM che. ane te sarvaze sAcuM che. "rva pAvara sukha, sarvanAmAM suvara pataMdyit samAna, akSai suvAvathI zan" je paravaza che te saghaLuM duHkha che ane je Atmaviza che, te saghaLuM sukha che. sukhaduHkhanuM A saMkSipta lakSaNa che. * niHspRhanA sukha ane paraspRhA duHkha * naiyAyikonA lakSaNa karatAM A lakSaNa eka DagaluM AgaLa vadhe che ane kahe che ke, sukhaduHkhanA anubhavano AdhAra bAdya padArtho ke Idri upara lavaleza nathI. kinatu bAhya padArthonI spRhA ke aspRhA upara ja avalaMbele che.
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 AstikatAne Adarza pRhAvAna mANasanuM duHkha kadI maTatuM nathI jyAre niHspRha purUSane duHkha kadI sparzatuM nathI. matalaba ke parapRhA e ja eka mahAduHkha che ane niHspRhatA e ja parama sukha che. e prakArano nirNaya paNa sukhanA A AdhyAtmika lakSaNa uparathI tarI Ave che. * sukhanA nirNaya viSe tavaMgaveSake ja A jagatamAM pratyeka manuSya sukha zI rIte maLe athavA maLelA sukhamAM vRddhi zI rIte thAya ane duHkha zI rIte TaLe athavA ghaTe, e mATe sadaiva ciMtana ane prayAsa karyA ja kare che. paraMtu kharUM sukha zemAM che, enI yathArtha samajaNa nahi hovAthI, "kheTuM nANuM gAMThe bAMdhI te ja kharuM che ema samaje che athavA Aja nahi te kAle to sukha maLaze ja, evI AzAmAM ne AzAmAM AyuSyanA divaso pasAra kare che. te daramyAna mRtyu ghA kare che ane sukhaprApti mATenA tenA manorathe manamAM ne manamAM ja rahI jAya che. satya ane nitya sukhano nirNaya karyA sivAya ja A rIte, manuSya mRtyune vaza thAya che, to pachI satya ane nitya sukhanI prApti mATene udyama te tenA bhAgyamAM hoya ja kyAMthI? A aniSTakAraka sthitinA nivAraNa mATe tattvajJa purUe sukhano nirNaya karavA mATe gahana sAdhanAne
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhano upAya 301 aMte je nirNaya karyo che te vAraMvAra jagata samakSa jAhera karyo ja che. e nirNaya zuM che, e samajatAM pahelAM A viSayamAM anya purUSanA abhiprAya paNa joIe. kavi bhartuharijI kahe che ke - "taSA zuSyatyAsye pibati salilaM svAdu surabhi, kSudhAtaH sazAlInkavalayati zAkAdivalitAn / pradIpte rAgAgnau sudRDhataramAzliSyati vadhU, pratIkAro vyAdheH sukhamiti viparyasyati janaH // 1 // " "tRSAthI mukha sukAya tyAre svAdiSTa ane zItaLa jaLane leke pIe che. kSudhA vaDe pIDAya tyAre zAkAdi vyaMjana sahita cokhA khAya che ane rAgAgni pradIpta thAya tyAre strIne gADhapaNe AliMgana kare che. A rIte vyAdhinA pratikArane ja leka "sukha" che ema bhramathI mAne che. bIjAoe paNa kahyuM che ke, "tUoid mayaM, phula TuvAlama suva' tRNAnI pIDAthI duHkha janme che ane duHkhanI pIDAmAMthI sukha uddabhave che." tAtparya e che ke, manuSyanA manamAM prathama AzA,
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstikatAnA Adarza vAsanA athavA tRSNA janme che ane te pachI tenAthI utpanna thanArA du:khanuM nivAraNa karavA manuSya prayatna kare che ane e nivAraNa thAya tyAre tene ja te 'sukha' mAne che, paraMtu sukha e nirALI vastu che, e vAtane leAkeA samajatA nathI, eTale du:khanA kSaNika abhAvane 'sukha' mAnI le che. 302 A ja abhiprAyanA AdhAre kahevAmAM Avyu che, 'yacca kAmasukhaM loke, yacca divyaM mahAsukhaM / tuLa kSayasulaete, nAtaH SoDazI hAm / ' A jagatamAM kAma eTale vAsanAnI tRptithI je sukha thAya che, athavA svarganu' je mATu' sukha kahevAya che, te tRSNAnA kSayathI utpanna thanArA sukhanI AgaLa eka AnI jeTalu paNa nathI.' A rIte saM sukha, tRSNA Adi duHkhanA nivAraNa A mAMthI utpanna thAya che. eka vAra anubhavelI (jeelI, sAMbhaLelI, sparzelI vagere) vastu punaHprApta thAya evI IcchA thavI tene kAma, icchA athavA vAsanA kahevAmAM Ave che. ane Icchita vastu tarata na maLe tyAre je duHkha
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhane upAya 303 thavuM ane pariNAme te IcchAnu tIvratara thavuM athavA maLelu sukha pUrU na thAya tyAM sudhI adhikAdhika icchA thatI rahevI, te tRSNA che, IcchA ane tRSNAne A prakAranA bheda karavAmAM na Ava, te te ba MnenA yathArtha svarUpanI samajanA lAbhathI mAnavI cita rahI jAya. tRSNAnA samULa kSayamAMthI sAcu' sukha janme che. Avu sAcuM sukha jo kei paNa kharekhara anubhavI rahyu hAya, te te jagatathI sathA niHspRha anelA ceAgI-purUSA ja anubhavI rahyA che, e vAta sahu koIne ravIkAravI paDe tema che. ane tethI ja tatvajJAnI STie, mananA sa MteASa e ja sukha che. ane saMteASAbhAva e ja duHkha che. sukhaduHkhaneA A chevaTanA niMrNaya, tatvajJa purUSAe karelA che. tRSNAneA upazama thavAthI sukhanA uddabhava thAya che ane tRSNAnI vRddhi thavAthI du:khanI vRddhi thAya che. arthAt sukha ane duHkha e mAnasika dharma che, nahi ke. zArIrika dharma yA khAdya padArtho e ja tenA mukhya . kAraNeA che. game tevI zArIrika thitimAM ane game tevA khAdya padArthonA sace geAmAM paNa AtmA jo mananu svArathya
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 398 AstikatAno Adarza jALavI zake to te sukhI ja che. A rIte mAnasika sva sthatA ke asvasthatA e ja sukha duHkha che, eve chevaTane nirNadha e ja svIkArya che. - kavi bhatRharijI paNa anyatra e ja vastuno paricaya karAve che. kahe che ke, "vayamiha parituSTA valkalaistvaM dukUlaiH, sama iha paritoSa nivizeSo vizeSaH / sa bhavatu daridro yasya tRSNA vizAlA, manasi ca parituSTe ko'rthavAna ko daridraH // 1 // " 'manane paritiSa (saSa) che, to koNa daridra ane koNa dhanavAna? arthAta ubhaya dhanavAna che. manano teSa (saMtoSa) nathI te dhanavAna paNa daridra che ane mana saMtuSTa che te daridri paNa dhanavAna che. jenI tRSNA vizALa che, te sadA daridra che ane jenI tRNa chedAI gaI che te sadA sukhI che. manathI parituSTa AtmAo mATe jhADanI chAla ke dukUla rezamI vastro) ubhaya samAna che. pariteSa samAna che to sukha paNa samAna che. * mana dvArA ja mananA svAdhyanI zeAdha * sukha ane duHkhanuM A chevaTanuM satya lakSaNa che. e kAraNa je rIte manane pariteSa thAya e rIte vartavuM e ja eka kartavya bane che.
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhane upAya 305 viSapabhAga dvArA thanAre manane teSa kSaNika hoya che. eTaluM ja nahi, kintu hIna koTinA sUryanI vRddhi karAvanAro hoya che tethI te dvArA mananuM svAstha meLavavA mathanArAone hamezAM nirAza ja thavuM paDe che. viSapabhegamAMthI manane kheMcI laIne je AtmAe mana dvArA ja mana svAzya zeThe che, te AtmAone nitya ane avinAzI sukha kAyama mATe sAMpaDe che. * dukhabhAva eja sukha nahi * mana dvArA mananuM svAstha zodhavuM, ene artha e ja che ke, viSayecachAone nAbUda karavA prayatna kara. pratipakSI vicAre dvArA viSayecchAo jema-jema zamatI jAya che, tema tema AtmAnuM manaHsvAthya vadhatuM jAya che. saMpUrNa IcachAonuM zamana e saMpUrNa svAdhyanuM kAraNa che. kintu ene atha e nathI ke, duHkhano abhAva e ja sukha che. sukha, e paNa duHkhanI jema vAstavika padArtha che. athavA padArthano dharma che. e vAstavika padArtha na hoya ane dukhabhAva e ja je sukha hoya, te jema-jema duHkhabhAva thate jAya, tema-tema AtmAne paNa uccheda thate ja joIe. AtmA e sata padArtha che. te kaI paNa kALe naSTa
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 AstikatAne Adarza thanAra nathI. AtmA jyAM sudhI naSTa thavAne nathI tyAM sudhI duHkha naSTa thAya, te paNa zukha te kAyama ja rahevAnuM che. bIjA zabdomAM kahIe te dukha e sukhanuM AvaraNa che. e AvaraNa saMpUrNapaNe khasI jAya eTale kevaLa sukha ja bAkI rahe che. * nitya sukha uparanAM anitya AvaraNe ja sukha e nitya vastu che, paraMtu te duHkharUpI anitya AvaraNathI DhaMkAeluM che. duHkharUpI anitya AvaraNe e ja zrI jainazAsananI paribhASA pramANe karmanAM AcchAdane che. pravAhathI te AvaraNane nitya saMbaMdha hoya chatAM vyaktizaH te saMbaMdha anitya che. eTalA mATe duHkhane anitya kahevuM ane sukhane nitya kahevuM e ja Akhare vyAjabI Thare che. . anitya evAM duHkhe (karmo ne nAza karavAne upAya, e ja nitya evAM sukhe (AtmAnuM AvaraNarahita svAbhAvika svarUpa)ne prApta karavAne upAya che. e svarUpanI prApti thayA sivAya, A jagatamAM kaI paNa AtmA sAcI zAnitane prApta karI zake, e saMbhavita nathI. e ja kAraNe jJAnI puruSoe anya sarva mArgone
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhanA upAya tyAga karI, AtmasvarUpanI prApti mATenA mArgone ja upadezyA che. 307 je kAI e mAnA svIkAra karaze ane tadanusAra cAlavA prayatna karaze, te ja stra ane paranu' sAcu hita sAdhavA sama anI zakaze. AtmAnA parama vizu varUpanI prApti ja prAptavya che, e satyamAM bhavya mAtranI AsthA-AstikatA daDhadaMtara-hRtama ane!
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ phasa mA tapha
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
_