________________
વૈરાગ્ય
૧૯૧
બહુલતાઓ જેઈ સાચા વૈરાગ્ય પ્રત્યે પણ ઉદાસીનભાવ સેવે છે, તે આત્માઓ વૈરાગ્યના અમાપ સામને કાંતે પિછાણી શક્યા જ નથી અથવા પિછાણવા છતાં પિતે તેની પ્રાપ્તિ નહિ કરી શકવાના કારણે, તેના મૂલ્યને છુપાવે છે. તેના ગુણોને દુષિત કરે છે. યાવતું તેને નિંદવાને નિંદનીય માર્ગ પણ અપનાવે છે.
કોઈ પણ સારી વસ્તુની અગ્ય રીતે થતી નિંદા સહી લેવી એ વિવેકી આત્માઓનું કર્તવ્ય નથી.
વૈરાગ્ય એ પણ જે સારી વસ્તુ છે, તો તેને નહિ ઓળખી શકનાર કે નહિ પામી શકનાર આત્માઓ તરફથી અગ્ય રીતે થતી તેની નિંદાને પ્રતિકાર કર, એ તેના ગુણને પિછાણનારા આત્માઓનું કર્તવ્ય થઈ પડે છે.
એ જ ન્યાયે આ જગતમાં નકલી વૈરાગ્યના બહાને અસલી અને અમૂલ્ય એ વૈરાગ્ય પણ જે નિંદાઈ જતો હોય અગર ઉપેક્ષણીય બનતો હોય, તો તેને અટકાવવાનું કાર્ય કરવું, એ ગુણ ગ્રાહી સજજનેને માટે પરમ કર્તવ્યરૂપ જ છે. - દંભસહિત ત્યાગ અને વૈરાગ્ય જેટલા નિંદનીય છે, તેટલા જ દંભરહિત ત્યાગ અને વૈરાગ્ય પ્રશંસનીય છે, ત્યાગ અને વૈરાગ્યમાં પ્રવેશ પામતે દંભ એ ન્યાય છે, પરંતુ ત્યાગ અને વૈરાગ્ય કદી પણ ત્યાજ્ય નથી.
