________________
આત્માના ત્રીજો, ચેાથે પાંચમે ગુણ
૧૨૭
આનંદ અર્થાત અસીમ સુખ અને મેક્ષ અર્થાત્ સ પ્રકારની સ્વતંત્રતા, એ જેમ આત્માને સ્વભાવ છે તેથી પ્રત્યેક આત્મા તેને ચાહે છે, તેમ તે ચારથી અલગભિન્ન અતિરિકત એક અન્ય પદાર્થ પણ છે, કે જેને સ લેાક એટલા જ પ્રેમથી ચાહે છે. પ્રત્યેક વ્યકિત જેને હૃદયથી ચાહે છે, એ પાંચમી વસ્તુ પ્રથમ ચાર પ્રકાર કરતાં વિલક્ષણ પ્રકારની છે.
એ પાંચમી આંકાક્ષા ઐશ્વર્યાંની છે. પ્રથમ ચાર કરતાં એ વિચિત્ર પ્રકારની છે, એનું કારણ એ છે કે, એક બાજુ આત્મા પોતે પેાતા માટે સંપૂર્ણ સ્વતંત્રતાને ઈચ્છે છે, અર્થાત ખીજાએાની ઈચ્છાથી કે આધીનતાથી સંચાલિત થવા ઇચ્છતા નથી, પરંતુ ખીજી બાજુ એ જ આત્મા, ‘બીજાએ પેાતાની ઈચ્છા મુજખ ચાલે. અર્થાત્ પેાતાની ઇચ્છાનુ બીજા બધા અનુસરણ કરે' એવી તીવ્ર આકાંક્ષા ધરાવે છે.
સૌથી વધુ આશ્ચર્યજનક વાત તે એ કે તદ્દન અજ્ઞાન અને અનુભવહીન બાળક એ ચાહે છે કે એના પિતા કે જે એની અપેક્ષાએ અનેકગુણા અનુભવી અને બુદ્ધિમાન છે, તે પણ પેાતાની (બાળકની) ઇચ્છા મુજબ ચાલે.
આ ઉપરથી એ નિયમ સથા અપવાદરહિત ફલિત થાય છે કે, પ્રત્યેક મનુષ્ય પેાતાના હૃદયથી કેવળ જીવવું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવું; સુખી થવુ અને સ્વતંત્ર બનવુ એટલું
