________________
૧૩૪
આસ્તિકતાના આદ
એવા સ્વભાવની સાથે તન્મયતાની પ્રાપ્તિ કરાવી આપનાર જેટલા ધર્મો છે, એ સઘળા વ્યવહાર-ધર્મ છે. સ આત્મા, તત્ત્વથી એક જ સ્વભાવવાળા છે, એ કારણે એ સવને ધમ પણ એક જ છે. એનાં સાધને! ભલે પ્રત્યેકની વર્તમાન યેાગ્યતાને લીધે ભિન્ન-ભિન્ન હાય, પરંતુ એ સઘળાં સાધનેાના અંતિમ ઉદ્દેશ તે એક જ અવ સ્થાની પ્રાપ્તિ છે.
* આત્માના સ્વભવ કેવેા
છે ? આત્માના સ્વભાવ શુ છે?” એનુ જ્ઞાન શાસ્રોથી પણ થઈ શકે છે, સત્સ ંગતિથી પણ થઈ શકે છે અને એથી પણ અધિક દુરાગ્રહરહિત સ્વયં મનન કરવાથી થઈ શકે છે.
એ વાત તે સ્થૂલ દૃષ્ટિથી પણ સ્પષ્ટ છે કે, ધનસ ંપત્તિ, કુટુંબ-પરિવાર, યશ, અધિકારાદ્વિ આત્માથી જુદા છે, તેા પછી પેાતાનાં સુખ-દુઃખને એ પદાર્થોનાં આશ્રિત બનાવવાં એ જાણી જોઇને પરાધીનતા સ્વીકાર સિવાય ખીજુ શુ છે ? એથી અધિક ખારીક દૃષ્ટિએ જોવાથી શરીર એ પણ પર પદાથ છે, એ સ્પષ્ટ થયા વિના રહેશે નહિ.
શરીરનુ સ્વાસ્થ્ય કે ઘસારો, એ આપણા હાથમાં નથી. શરીરને વિનાશ તે એક દિવસ અવશ્ય થનારી જ છે. એનાં પ્રત્યેક અંગા, ઉપગે કે ઉપાદાને જો જુદાં
