Book Title: Arhat Agamonu Avalokan yane Tattvarasika Chandrika
Author(s): Hiralal R Kapadia
Publisher: Hiralal R Kapadia
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004619/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahata AgamonuM avalokana tattvarasikacandrikA | (prathama vibhAga) - praNetA - hIrAlAla rasikadAsa kApaDiyA vikramasaMvata 185 ] ivIrasaMvata 246 5 [ i. sa. 1979 mapheya dasa minI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahata AgamonuM avalokana cAne tavarasikacandrikA (prathama vibhAga) praNetA hIrAlAla rasikadAsa kApaDiyA vikrama saMvata 1995] vIrasaMvata 2465 [ I. sa. 1939 mUlya dasa AnA Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlacaMda kasanadAsa kApaDiyA jena vijaya" prinTiMga presa, gAMdhIcoka, surata. saMpAdaka ne prakAzakaH hIrAlAla rasikadAsa kApaDiyA sAMkaDIzerI, gopIpurA, surata. A pustakane lagatA tamAma hakka prakAzakane svAdhIna che. (All rights reserved) prAptisthAna-mUlya ane pAlakharca (koDha Ano) mekalanArane prakAza pAsethI athavA mudraka pAsethI A pustaka maLI zakaze. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiMcida vaktavya lagabhaga vIseka varSa upara anyAnya graMthamAMnI kIkatane, AgamonA AdhAre vicArI jevAne suga mane sAMpaDyo hato. te veLA ane tyAra bAda AganuM kaTake kaTake avalokana karavAnA avanavA prasaMge mane e AgamonI vizALatA, gahanatA ane mahattAdithI paricita banAvyA che ane mane eno sAMgopAMga abhyAsa karavA lalacAvyo che, paraMtu evo yatheSTa abhyAsa karI zake tevI sAnukULatA hajI sudhI mane prApta thaI nathI, kintu mArA abhyAsane sugama banAvavAmAM mane sahAyaka thaI paDe evI keTalIka vigato huM ekatrita karI zakyo chuM. A tamAma vigatone sAdhananA abhAve, yogya rUpamAM huM prasiddha karI zakuM tema nahi hovAthI e atyAra sudhI lakhAyelI-oMdhAyelI paDI rahI ane Aje mAMDamAMDa ene eka vibhAga huM prasiddha karI zakuM chuM. A vibhAgane yatheSTha nyAya ApavAnuM ane emAM carcAyelA vividha muddAone pahoMcI vaLavAnuM sAmartha to AgamonA akhaMDa ane satata abhyAsIo ja dharAve e dekhItI vAta che, tema chatAM caMcupravezarUpe A prayAsa karavAnI mane aneka sthaLethI preraNa thatAM tene vaza banI meM A kArya karyuM che. dareke dareka bAbatane AgamamAM spaSTa ullekha hoya ja ema nathI. vaLI keTalIka vAra Agamika sAhityamAM visaMvAdI jaNAtA ullekhono samanvaya paNa karavo paDe tevI paristhiti UbhI thAya che. A uparAMta A jamAnAmAM aneka take dorAvAya che. ane dipo rA karAya che ane aneka jAtanI zaMkA uThAvAya che. Ano sapramANa, sacoTa ane spaSTa uttara apAvo joIe jethI AganI khoTI avahIlanA thatI aTake. kaI kaI bAbatonA uttaranI jarura che tenuM digdarzana karAvavAnA hetuthI meM prasaMgopAtta vikalpa raju karyA che; paraMtu tene artha kaMi e nathI ke mane Agama upara zraddhA ja nathI ke e tamAma vikalpomAMthI game te ekane-bhalene te peTe heya te paNa tene huM vaLagI rahevA mAguM chuM ane anyane avaLe mArge doravavA icchuM chuM. A to mArA jevAne jyAM mArgadarzananI AvazyakatA jaNAya che tyAM ahIM carcelA koI paNa viSayanI tarapheNamAM ke viruddhamAM bahuzruta samucita prakAza pADI sapramANa ane samajAya tema A viSaya paratve UhApoha karI mArA jevAnI A viSayanI jijJAsA pUrNa kare evI bhAvanAthI prerAine meM A kArya karyuM che. aMtamAM e vAta sAnaMda noMdhI lauM ke A kaThina viSayanA vizadIkaraNa mATe suprasiddha jainAcArya zrI vijayanemisUrinA eka vidvAna vineya zrI vijayalAvaNyasUri sAthe vicAranI Apa le karavAnA vividha prasaMge upasthita thatAM temaNe mane e saMbaMdhamAM pitAnA samayAdina bhoga ApI upakRta karyo che. A pramANenI paristhitimAM taiyAra thayela Ahata AgamonuM avalokana yAne tarasikacandrikA (prathama vibhAga) se koIne hitakara nIvaDo ane emAM je kaMi khalanA udbhavI hoya tenuM tajajJone hAthe gya rUpamAM satvara nirasana thAo ema icchato huM viramuM chuM. sAMkaDI zerI, gopIpurA, | hIrAlAla rasikadAsa kApaDiyA tA. 5-1-29. 1 mudradoSane aMge zuddhipatraka ApavAnuM hAla bane tema nathI. eTale hAla turata tA - 2, 5. 9 mAM tIrthaMkaranA anya ziSyae' ema je chapAyuM che temAM anyane badale amuka, pR 3 paM. 16 mAM dravyarUpI" ne badale " vyarUpI" ane pR. 6, 5. 26-27mAM "zrI candraprabhu sudhI'ne badale zrIsavidhinAthanA nirvANa samaya sadhI' ema vIca vijJapti che. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA viSaya pRSTha kiMcida vaktavya 4 prakaraNa 1 : pIThikA * 2 : dvAdazAMgIne uddabhava 10-17 ,, 3 : pravartamAna zAsananI dvAdazAMgInI racanA ane sthApanA 18-ra7 che 4H dvAdazAMgIone ucheda 28-37 , 5 : zrIsudharma svAmIe racelI dvAdazAMgIne hAsa 38-59 che ke H aMgabAhya zratanI mImAMsA 60-73 , 7: AganA paThana pAThana mATenI vyavasthA 74-85 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahata AgamonuM avalokana prakaraNa 1 pIThikA upakrama-A duniyA aneka jAtanI ajAyabIone adbhuta bhaMDAra che. emAMnI eka ajAyabI e jaNAya che ke A duniyAnA pUrvArdhamAM ja mahAdharmonA saMsthApaka-pravartako jagyA che ane pazcimAI e bAbatamAM pUrvArdhathI utaratuM pada bhogave che. pUrvArdhamAM udbhavelA dharmomAMthI anekanuM Aje nAmanizAna paNa rahyuM nathI, eTaluM ja nahi paNa eziyA khaMDanA ye dharmonI yAdI paNa maLI zakatI nathI. AgaLa vadhIne kahuM to A bhAratavarSamAM atyAra sudhImAM jeTalA dharmone prAdurbhAva thaye tenI paNa nAmAvalI raju karI zakAya evI ApaNuM Adhunika paristhiti nathI. AvA saMyogomAM Aje ApaNane duniyAbharanA te zuM, paNa bhAratavarSanA e vividha dharmonA prAmANika ane pavitra gaNatA graMthonI yAdI paNa upalabdha thai zake nahi te te navAI jevuM nathI. aneka dharmanA graMtha atyAra sudhImAM lupta thayAM che. A hakIkata jaina dharma paratve paNa javAya che, tema chatAM enA je atimAnanIya graMtha viSe je kaMi chUTAchavAyA ullekho maLI Ave che tenA AdhAre tema ja enA upalabdha graMtha uparathI e viSe keTaloka UhApoha karavA huM pravRtta thAuM chuM. Ahata Agamane artha-sathI prathama huM Ahata Agame eTale zuM tene nirdeza kare ucita dhAruM chuM. "AhaMta' zabda "ahaMta' uparathI banelo che. A "ata' zabda jainanA tIrthakara, bauddhonA buddha ane viSNunA viSNu ema trividha arthathI yukta che. A pramANe vicAratAM te "Ahata Agama' eTale jainona, boddhonA ane viSNunA sAMpradAyika prAcIna graMtha e artha karI zakAya, paraMtu prastutamAM huM "AhaMta' zabda kevaLa "jaina" e arthamAM vAparuM chuM. AgamanA paryAya ane enI vyutpattivAcakavarya zrIumAsvAtie pajJa tavArthAdhigamazAstra (a. 1, sU. 20)nA bhASya(pR. 88)mAM zrutajJAnanA vividha paryAyo darzAvyA che. tyAM emaNe zrata, Aptavacana, Agama, upadeza, aitihya, AmnAya, pravacana ane jinavacana e zabdone samAnArthaka sUcavyA che. A zAstranA TIkAkAra 1 "aha" zabda TvedamAM temaja bauddha sAhityamAM najare paDe che e hakIkata "The Indian Historical Quarterly"nA trIjA pustaka (Vol.)nAM pR. 45-478 uparathI jaNI zakAya che. 2 " zrutamAptavacanamAgama upadeza aitihamAmnAyaH pravacanaM jinavacanamityanantaram / Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AhaMta AgamanuM avalokana [ prakaraNa zrIsiddhasena gaNie enI bhASyAnusAriNI TIkAnA TalmA pRSThamAM "Agama'nI vyutpatti nIce mujaba pratipAdita karI che - mArajIsthAvANA vAvanAne thAnamaH" Ane artha e che ke AcAryonI paraMparAthI vAsanA dvArA je Ave che te 'Agama' che. A pramANe che ke "Agama' zabda e samagra zrutajJAnane ane e zrutajJAnane raju karanArA graMthane aMge vAparI zakAya tema che, chatAM ahIM te ene viziSTa artha karavAno che. eTale ke zrutajJAna saMbaMdhI amuka amuka graMthane ja mATe atra "Agama" saMjJA' samajavAnI che. zvetAMbaranI evI mAnyatA che ke gaNadharoe, tIrthaMkaranA anya ziSyoe, pratyekabuddhoe, azrutakevalIoe ane dazapUrvadhare racelAM zA "Agama gaNAya che. Ane samarthanAthe caturdazapUrvadhara zrIbhadrabAhu svAmIe racelI gaNAtI ehanijutti (Aghaniryukti)nI zrIleNa AcArye racelI vikRtinA 3 A patramAM e AcAryo je nIce mujaba ullekha karyo che te huM raju karuM chuM - _ "arthatastIrthakarapraNItaM sUtrato gaNadharopanibaddhaM caturdazapUrvadharopanibaddhaM dazapUrvadharopanibaddhaM pratyekabuddhopanibaddhaM ca pramANabhUta sUtraM bhavati / ' A ullekha karavA pUrve e AcAryo nIce mujabanuM padya avataraNarUpe ApyuM che - " aIproktaM gaNadharadRbdhaM pratyekabuddhabdhaM ca / sthaviraprathitaM ca tathA pramANabhUtaM tridhA sUtram // " zrIva kera svAmIe racelA mUlAyA (mUlAcAra)ne paMcAcAravarNanarUpa pAMcamAM adhikAranI prastAvanI nimnalikhita 80 mI gAthA AgamanA uparyukta svarUpane samarthita " suttaM gaNadharakathiI taheva patteyabuddhikathidaM c| mudakevaliNA kathidaM abhiNNadapudhakathidaM ca // 80 // " 1. ze pitAnAM zAstra mATe "Agama' saMjJA vApare che, paraMtu ahIM e saMjJA zavAgamane mATe nahi paNa jenA mATe meM vAparI che. - 2 tIrthaMkaranA mukhya ziSya jeo viziSTajJAnI hoya che ane jeo dvAdazAMgI race che, teo gaNadhara" kahevAya che. che jena tIrthane sthA panArA, kevalajJAnI, utkRSTa puNyazALI ane e ja bhAvamAM nirvANa pAmanArA tIrthakara kahevAya che, * 4. kAI paNa prakAranuM bAhya verAgyajanaka nimitta meLavI vairAgya pAmI ekalA paNa viharanArA valajJAnI banI meNe saMcaranAra mahAtmA pratyekabuddha' kahevAya che. eo svayaMbuddhathI bhinna che. e sinnatA jANavA mATe juo nadIsura (naMdIsUva)nI cuNi (cUrNi)nuM patra 19 tema ja zrIzyAma AcAryo cela paNagvaNa (prajJApanA)nI zrI malagiriziphata vRtti (patra 19 A-20 a). 5. eo saMpUrNa zrutajJAnanA dhAraka che. eo cAdapUrvadhara' paNa kahevAya che. 9e dasa panA ja gakAra hoya che. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 ] piThikA A uparathI joi zakAya che ke A bAbatamAM te-AgamanI yAne sUtranI vyAkhyAnI bAbatamAM te jenenA bane mukhya phirakAonItAMbaronI ane digaMbaranI ekavAkyatA che. | upalabdha AgamonI saMkhyA-digaMbaronI mAnyatA mujaba Aje eka paNa pavitra ane prAcIna Agama upalabdha nathI, paraMtu zvetAMbaranI mAnyatA AthI judI che. temAM mUrtipUjaka zvetAMbaranA moTA bhAganuM kahevuM e che ke atyAre upalabdha AgamonI saMkhyA mukhyatayA 45 nI che, jyAre sthAnakavAsIonA ane terApaMthIonA kathana anusAra te 32 nI che. vaLI mUrtipUjaka zvetAMbara taraphathI AgamonI saMkhyA 84 nI paNa gaNAvAya che, paraMtu ene vicAra karavA pUrve AganA vargIkaraNa viSe thoDeka ullekha karavo Avazyaka jaNAya che. AgamonI prAcIna vyavasthA-zvetAMbarIya prAkRta graMze pikI naMdIsutta (sU 44)mAM aMgabAhira ane aMgapavi ema AgamanA be mukhya bheda darzAvAyA che, ane e ja hakIkata upalabdha thatA saMskRta jaina graMthe pikI prAcInamAM prAcIna gaNAtA tasvArthAdhigamazAstra (a. 1, sU. 20)nA bha, dhya(pR. 90)mAM aMgabAhya ane aMgapraviSTa e zabda dvArA darzAvAyelI che. traNa vAra gaNadharanA pUchavAthI tIrthakare kahela utpAda, vyaya ane dravyarUpI tripadIthI thayeluM zrata "aMgapraviSTa' che, jyAre prazna pUchaLyA vinA arthapratipAdanarUpe kahevAyeluM zrata "aMgabAhya che. athavA sarve tIrthaMkaranA tIrthamAM avazya utpanna thanAruM ane ethI karIne niyata evuM zruta te aMgapraviSTa' che, jyAre je zrata aniyata che eTale ke jene anyAnya tIrthamAM sahabhAva hevo ja joIe evo niyama nathI te aMgabAhya' che jue zrIjinabhakigaNikSamAzramaNakRta vise sAvasmayabhAse (vizeSAvazyakabhASya)nI mAladhArI zrI hemacandrasUrikRta brahavRttinuM ra88 muM patra tema ja mahaMta darzanadIpikA (pR. 225) naMdIsutta (sU. 44)mAM aMgabAhira (aMgabAhaya) zratanA (1) Avasmaya (Avazyaka) ane (2) AvasyayavaIrita (Avazyaka vyatirikta) evA be vibhAgo sUcavAyelA che. temAM vaLI 1. "taM samAsao duvihaM paNataM, taMjA-aMgapadhi aMgavAhiraM ca / se kiM taM aMgabAhiraM ! aMga bAhiraM duvihaM paNNataM, taMjahA-AvasyaM ca AvassayavahArata c| se kiM taM AvasyaM ! bhAvassayaM chavihaM paNataM, taMjahA-mAmAibhaM caupIsatyavo vaMdaNayaM padikamaNaM kAussaggo paJcakkhANaM, setta AvassayaM / se kiM te AvassayavaharitaM ? AvassayavahArata duvihaM paNNattaM, taMjahA-kAlibha 3 iva " 2. "aMgabAhira" ne badale "aNugapavi' (saM. anaMgapraviSTa) evI saMjJA paNa vaparAya che. jIo nasattanA 44 mA sUtrano aMtima bhAga. 3. "tad dvividhamaGgabAhyamaGgapraviSTaM c| tat punaranekavidhaM dvAdaza vidhaM ca yathA. satyam / aGgabAhyamanekavidham / tadyathA-sAmAyika, caturviza tastavaH, vandanaM, pratikramaNaM, kAyavyu. svargaH, pratyAkhyAnaM, dazabaikAlikaM uttarAdhyAyAH, dazA kalpavyavahArI, nizIthamRSibhASi tAtre jamAdri' 4. A paratve AgaLa upara hApeha karAya che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahata agamenuM avalokana [prakaraNa AvasmayanA (1) sAmAIya (sAmAyika), (ra) cakavIsathava (caturvizatistava), (3) vaMdaNaya vaMdanaka), (4) paDikkamaNuM (pratikramaNa), (5) kAussagna (kAyetsarga) ane (6) paccakhANuM (pratyAkhyAna) ema cha peTAvibhAgo ane AvarUyavarittanA kAlie (kAlika) ane ukAli (ukAlika) ema be peTAvibhAge nizAyelA che. evI rIte aMgapavi6 (aMgapraviSTa) mRtanA bAra vibhAgo pADavAmAM AvyA che. e darekane "aMga saMjJA apAyelI che, ane e bArenA samUhane dvAdazAMgI' kahevAmAM Ave che. A pramANenI prAcIna vyavasthA jovAya che. A saMjJAone-vibhAgane badale mUrtipUjaka zvetAMbaromAM keTaleka samaya thayA AgamonA (1) aMga, (2) upAMga, (3) prakIrNaka, (4) chedasUtra, (5) mUlasUtra ane (6) cUlikAsUtra e 'cha vibhAge prasiddhimAM AvelA jovAya che. sthAnakavAsI saMpradAya Agane (1) aMga, (2) upAMga, (3) dasUtra ane (4) mUlasUtra ema cAra ja vibhAgomAM vibhakata kare che. e saMpradAyanA jainatajyaprakAza nAmanA graMthamAM A cAranI vyAkhyA apAyelI che. ene sArAMza nIce mujaba che - aMga-jema zarIranA AdhArathI saMsArI jIva vizvamAM rahe che tema jJAnanA AdhAthI dharma vizvamAM TakI rahe che. AvA dharmane staMbharUpa jJAnathI paripUrNa graMthane "aMga" yAne aMgasUtra' kahevAmAM Ave che.-caturtha AvRtti, pR. 186. upAMga-jema aMgane eTale ke zarIrane hAtha, paga vagere upAMga hoya che tema dvAdazAMgI25 aMgane upAMga che. e upAMganuM mukhya kArya aMgamAM sUcavAyelA viSayanuM spaSTIkaraNa karavAnuM che ejana pR. 204. - chedatra-jema vastra phATI gayuM hoya te tene thIgaDuM mArI AkhuM karI zakAya athavA to jema koI vAsaNa khaMDita thayuM hoya to tenI sAMdha meLavI te AkhuM karI zakAya tema dIkSA samaye grahaNa karelA saMyamane lagatA niyamo thoDeghaNe aMze dUSita banatA prAyazcitAdi laIne tene zuddha banAvI zakAya. e zuddhinuM kathana raju karanAra graMtha "cheda kahevAya che-ejana pR. 215.4 . 1-2 je zruta divasa ane rAtrinI prathama ane carama (caturtha) rizImAM ja bhaNAya te "kAlika' kahevAya che, jyAre je zruta kALane samaya choDIne sarva kALa bhaNAya te "ukAlika kahevAya che. kAlika zruta tarIke keTalAka graMthane nirdeza naMdIsara (. 44), Avaksayasara (AvazyakasUca)nI zrIbhadabAvavAmIe racelI nijajutti (niyukti)nI gA, 777 je vise sAvalAsanI mA. 2295 rUpe paNuM che te vageremAM che, jyAre kAlika zruta tarIke keTalAka graMtha nirdeza nAsura (sa. 44) vageremAM che. 3. vikramanI 14 mI zatAbdImAM thaI gayelA gaNAtA zrI pradyuasUrie viyArasa ke jene vicArayAprakaraNa tarIke oLakhAvAya che tenA 78mA pRSThamAM "Ama pagathArIkaNA vakrata "i e ullekha karI AganI 45 saMkhyA darzAvI che, paraMtu temaNe e AgamAnA agAdi che ke vibhAgo sUcavyA nathI. 4. "che eTale "bAda." apariNIta ane atipariNIta ziSyone cheka karIne eTale temane bAda karIne pariNuta ziSyone ekAMtamAM devA yogya sUtra te "dasUtra" kahevAya che. parIkSAnA vidhAnamAM mahArAja kahe ke kerI khAvI che tyAre te vAtamAM apariNIte bhaLI jAya ane atipariNItA manA sAdhupaNA viSe zaMkita bane, paraMtu je e pariNIta hoya teo te prAsaka ke aprAsaka ityAti Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA mUlasutra-jema jhADanuM mULa majabUta hoya tema te vadhu vakhata TakI zake ane phAlI phUlI paNa zake tema je viSayanA paThana-pAThanathI samyaktvarUpa vRkSanuM mULa dRDha bane ane te dazavidha yatidharmarUpe vikasita thAya evA viSayo raju karanAra graMtha "mUlasUtra' kahevAya che. -ejana, pR. 18. aMgAdi ullekha-aMga" e nAma te samavAya nAmanA cethA aMga (sU. 1), AyAra (AcAra) nAmanA prathama aMganI zrIbhadrabAhasvAmIe racelI nijajuttinI pAMcamI gAthA ityAdimAM javAya che. upAMga" zabda tattvArthAdhigamazAstra (a. 1, sU. ra0)nA bhASyamAM najare paDe che, jyAre nirayAvaliyA (nirayAvalikA)nA sU. 3-4mAM uvaMga (saM. upAMga) zabda jevAya che. prakIrNaka zabda triSaSTizalAkApuruSacaritra (5. 1, sa. 3, lo. 581)mAM vaparAya che. taMduveyAlica (ta dulacArika) Adi graMthane uddezIne "panna' zabda, vikramanI 14mI zatAbdIne alaMkRta karanArA zrI pradyumnasUrie racelA viyAralavalesa yAne vicArasAraprakaraNa (gA. 350, pR. 79)mAM jovAya che. atre e nivedana karavuM anAvazyaka nahi gaNAya ke "paraNuga" (saM. prakIrNa) zabda nadIsuta (sU. 44) mAM che, paraMtu pachANuga tarIke tyAM je graMthone ullekha karAyelo che tene tema ja kayA tIrthakaranA samayamAM keTalAM pa ga hoya ityAdine vicAra karatAM e "pachaNayuga" zabda atyAre upalabdha thatAM taMdulayAliya Adine lAgu pADI zakAya ke kema e prazna kai kai uThAve che. Ane uttara AgaLa upara vicAravA icachA che. Avasmayanitti (gA. 777) mAM tema ja vise sAvasmayabhAsa (gA. 2295) je enI eja gAthA che temAM "heyasatta' (saM. chedasUtra) zabda najare paDe che. enAthI pUrvenA koI graMthamAM eno ulalekha jaNAtuM nathI. evI rIte chedasuta (saM. chedasatra) paMcakalAsa (paMcakaha5bhAgya)mAM jovAya che. mUlasutta (saM. mUlasUtra) e zabda sauthI prathama kyAM daSTigocara thAya che te jANavuM bAkI rahe che. | digaMbara prathe paikI zrIakalaMkadevakRta tatvArtharAjavArtikanA 51 mA pUchamAM aMgapraviSTa ane aMgabAhya e be saMjJA ane enA 54 mA pRSThamAM aMgabAhyanA avAMtara bhedarUpe kAlika ane utkAlika e be saMjJA noMdhAyelI che. prazno gurudevane che. A pramANe chedasUtranuM svarUpa "siddhacakra" (va. 1, aM. 1, pR. 15)mAM samajAvAyuM che, paraMtu te kayA rathane AdhAra che te tyAM sUcavAyuM nathI. kadAca e abhidhAnasajendra (bhA. 3, pR 1351)mAM ApelI paMcakabhAsa (paMcakabhASya)nI nimnalikhita gAthA uparathI apAyuM hoya:- " pariNAma pariNAma mALiAmA tivi kurimA tu.. NAtUNaM chedasutta pariNAmaNe hoti dAyavvaM // " 1 " uvaMgANaM maMte ! samaNeNaM, jAva saMpatteNaM ke aTe pannatte ! // 3 // evaM khalu jaMbU samaNeNa bhagavayA jApa saMpatteNaM evaM uvaMgANaM paMca vaggA panattA, te jahA-nirayAvaliyAo, kmptinio , pujA, pujariyA, raviratA Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahata AgamanuM avalokana [ 24 bAra aMgenAM nAma-samavAya (sa. 1), nadIsura sU. 45), aNuegadAra (mAnuyogadvA2) (. 42) 14tyA athAmA pAra jAnakAta nAmA nasare 5 che. mene lagatA prastuta ullekha nIce mujaba che - (1) " ime duvAlasaMge gaNipiDage pannatte, taMjahA-AyAre , sUyagaDe 2 ThANe 3 samavAe 4 vivAhapannattI 5 nAyAdhammakahAo 6 uvAsagadasAo 7 aMtagaDadasAo 8 aNuttarokvAi(ya)dasAo 9 paNhAvAgaraNaM 10 vivAgasue " didvivAe 12" 3 -sabhavAya (. 1) (2) "duvAlasaMge gaNipiDage pa0 te. AyAre sUyagaDe ThANe samavAe vivAhapannatto mAyAdhammakahAo uvAsagadasAo aMtagaDadasAo aNuttarovavAiyadasAo pahAvAgaraNAI vivAgasue vihivaae|"-smvaay (sU. 131, 5 106 I) (3) 'se kiM taM aMgapavi? aMgapaviTTha duvAlasaviha pagatta, jahA-AyAro 1 sUyagaDo 2 ThANaM 3 samavAo 4 vivAhapannatto 5 nAyAdhammakahAo 6 uvAsagadasAo 7 aMtagaDadasAo 8 aNuttarovavAiadasAo pahAvAgaraNAI 10 vivAgasu 11 vihivAo 12" - vAsutta (sa. 45, 5tra 208 25) (4) "se kiM taM louttarimaM nobhAgamato bhAvasuaM ? 2 je imaM arihaMtehiM bhagavaMtehiM uppajjanANadasaNadharehiM tIyapaccuppaNNamaNAgayajANaehi pacaNNUhiM savvadarisIhi tilukavahitamahitapAehi appaDihayavaraNANadaMNadharehiM paNIaM duvAlasaMga gaNipiDagaM, taMjahA-AyAro sagdde| ThANaM samavAo vivAhapaNNattI nAyAdhammakahAo, uvAsagadasAo, aNuttarovavAiahasAo, pahAvAgaraNAI vivAgasuaM dihivAo a, se taM louttariya noAgamato bhAvamayaM " -mAmAgadA2 (5. 42, 52 37 24) A pramANe bAra aMgenA prAkRta nAmo nedhAyelAM che. evI rIte enAM saMskRta 1 jue nahIsuranA aMtamAM ApelI aNuNunadI (patra 253 8 ane 253 A) tema ja bRhannIne aMtima bhAga (patra 54 A). tathA pakhiyasara (pAkSikasUtra) 2. "gaNipiDaga e "saMjJA' paNa dareka aMga mATe vaparAya che ema samavAya (sU. 5)gata nimnalikhita paMkti uparathI phalita thAya che - - "tiha gaNipiDagANaM AcAracUliyAvajjANa sattAvannaM ajjhayaNA, 0 taM-AyAre sUyagaDe ThANe" che. A ullekha AgameAdaya samiti taraphathI prakAzita savRttika AvRttimAM [ ] AvA kesamAM ApelA che eTale enA saMpAdaka mahAzaya ene pUrtirUpa gaNatA hoya ema jaNAya che. samavAyanI vRtti (patra 5 a ane A)mAM, zrI abhayadevasUrie A ullekhane prasiddha gaNa nathI ema temaNe karalI vyAkhyA uparathI joI zakAya che. prastuta paMkti nIce mujaba che: " tadyathetyudAharaNopadarzane, AcAra ityAdi dvAdaza padAni vakSyamANanirvacanAnIti kaNThayAni" 4. 11 agenAM nAma zrI praphurita viyAralavasanI 244 mI ane 345 mI gAthAmAM che, e gAthA nIce mujaba che - Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAThakA nAme paNa jovAya che. dAkhalA tarIke tatvArthAdhigamazAsa (a. 1, sU. 20)nA bhASya(pR. 90)mAM nIce pramANe bAra aMgenAM nAmano nirdeza cheH "mAviSTa dUravidha tA-kArA, vRtrAd, rathA, ramavAra, vyAyAprApti, zArAmaikAthA, rAsAdathavaza, caratAzA, anuttarottavAtizA, ghaLAva, vipAra, dakipAta rUti " vaLI kalikAlasarvajJa zrIhemacandrasUrikRta nAmamAlA nAme abhidhAnacittAmaNinA bIjA kAMDanA nIce mujabanAM padyamAM bAra aMgenAM nAma che - " AcArAGga sUtrakRtaM sthAnAGgaM samavAyayuk / paJcamaM bhagavatyaGgaM jJAtadharmakathA'pi ca // 157 // upAsakAntakRdanuttaropapAtikAd dazAH / praznadhyAkaraNaM caiva vipAkazrutameva ca // 158 // ityekAdaza sopAGgAnyaGgAni dvAdazaM punaH / dRSTivAdI dvAdazAko syAd gaNipiTakAvayA // 159 // " A uparathI ApaNe bAra aMgenAM prAkRta ane saMskRta nAma nIce mujaba raju karI zakIe - (1) AyA (AcAra), (2) sUyagaDa (sUtrakRta), (3) ThANa (sthAna) (4) samavAya (samavAya) (5) vivAhapatti (vyAkhyAprajJati, (6) nAyAdhammakahA (jJAtadharmakathA), (7) vAsadasA (upAsakadazA, (8) aMtagaDadasA (aMtardazA), (9) anuttavavAdasA (anuttaropapAtikadazA), (10) pahAvAgaraNa (praznavyAkaraNa), (11) vivAgasua (vipAkasatra) ane (12) didrivAya (daSTivAda), tatvArtharAjavArtika (pR. 51)mAM paNa prAyaH A ja nAme che, kemake chathI navamA 'AyAro / sUyagaDe 2 ThANe 3 samavAya 4 bhagavaIaMgaM 5 / nAyAdhammakahAo 6 uvAsagadasAo 7 sasamayaM / / 344 // aMtagaDANaM ca dasA 8 aNuttarovavAiyAdasA tatto / paNhAvAgaraNa 10 taha ikArasama vivAgasuyaM 11 // 345 // " 1. A temaja bIjA paNa keTalAMka aMgonAM anya nAme che, paraMtu te hakIkata che te aMgane paricaya ApatI veLA vicArAze, 2. A zabda samasaMrakRta che. AthIta e saMrakRta temaja prAkRta ema ubhayasvarUpa che. 3 Ane "bhagavatI' paNa kahe che. juo A ja pRSTha. 4. Ane ajJAtAdhamakathA" paNa kahevAmAM Ave che. juo A ja pUcha. 5. tAvArthAdhigamazAstranA bhASya (pR 90)mAM Ane upAsakAdhyayanaizA kahela che. ke Ane vipAkazruta" paNa kahe che. juo A ja pRSTha, Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahata AgamAnuM avalokana [ prakaraNa sudhInA aMganAM nAmomAM thoDoka ja phera che. e nAmo anukrame jJAtRdharmakathA, upAsakAyayana, aMtakRdaza ane anuttaraupapAdikAza che. duvAlasaMga gaNipiDaga-uparyukta bAre aMgonA samUhane saMskRtamAM dvAdazAMgI' ane prAkRtamAM "duvAlasaMgI' kahevAmAM Ave che. samavAya (saM. 1 ane 136)mAM temaja anyatra duvAsaMga gaNipiDaga' evo je ullekha jovAya che tene artha have vicArIzuM. vAlasaMga' ane gaNipiDaga" ne saMskRtamAM anukrame dvAdazAMga ane gaNipiTaka kahevAmAM Ave che. temAM gaNipiTakane je artha zrI abhayadevasUrie samavAyanI vRttimAM traNa sthaLe samajAvyo che tenI ApaNe atra nedha laizuM- (1) "gzAni mitta dvArA bina -zAvAhya viravi piTa niri, vaghAra vALuvALA arthadavAdhArabhUtaM mavati gvamAcAra dvArA jJAnAginasarvaravAlA mAtAti mApa: "--patra 5 A (2) "rAjani-pArAvAra ni mistas dvArAzA, gunAnA jaLaswAtIti jALIbhAvArthatatha piTaravi -ravimAnane paripiTa6, maghavA nirAkara: rUrijItavAna, sAta vorA- . "AvAraMmi ahIe jaM nAmo hoi samaNadhammo u| tA mAyAdo mA vaDha LikALe " paricchedasthAnamityarthaH, tatazca paricchedasamUho gaNipiTakaM "bhatra caivaM padaghaTanA-yadetad gaNipiTakaM tata dvArA prAlaM, tathatha-vAra; mUtrata phAvi " -patra 107 a (3) "jaLa -AcArya viTAnI riyAni saravamAnanAnIti jAte zanidAna" -patra 73 A have ApaNe A saMbaMdhamAM aNuogadAra (sU. 4ra)nI mAladhArI zrI hemacandrasUrikata vRtti (patra 38 a)mAM gaNipiTaka paratve je nIce mujaba ullekha che te joI laIe - "di tata! dvArAhma chu vmapuSasthAnIvAni drArA ani-savArarIne gha= ta NazA, jimama? "giri gunALo @AratIti jaLa-bAvAvahya piTasrvsvN gaNipiTakam" sAthe sAthe ApaNe kalikAlasarvajJa zrI hemacandrasUrie abhidhAnacittAmaNinA bIjA kAMDanA 159 mA padyanI vikRtimAM je ullekha karyo che tenI nIce mujabane prastuta bhAga atre noMdhI laIe - 1. A pramANe AcAra vagere agyAra aMgonA samUhane "ekAdazAMgI" kahevAmAM Ave che. 2. tannAthAdhigamazAstra (a 1, sU. 20)nI zrIsiddhasenIya TIkA (pR. 89)mAM Amavacana" samajAvatAM je kahyuM che te paNa joI laIe: " kathaM idamucyate-Aptasya-tIrthakRto vacanaM dvAdazAGgaM gaNipiTa kamiti...evamebhiranantaraatibhiH eko'rthaH pratipAdyate dvAdazADgaM gaNipiTakamiti yAvata, sa cAvazyakAdirAcArAdizca // " 3. A AyAni juttinI dasamI gAthA che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA dvArAnA nAvAhInAM divAsAnAnAnAnAM amArA dvAdazA || 1 juLAnAM sAdhUnAM vA gaNo vidyate'sya gaNI bhAcAryaH, gaNirtha sAGgapravacanAdhyetA, tasya piTakamiva sarvArtha. banAvAyA niTi tarAhnayA, dvArazI naLiviTadamuththata daraNaH . 2 15s"-pR. 105 vizeSamAM pakhiyasuttanI zrIyadevasUrikRta vRtti (patra 71 a)mAM "duvAlasaMga gaNipiDaga" viSe nIce mujaba je ullekha karAyo che te paNa joi laie rAjaM turAnAnAnAM zamaNAo dvArA vizimirA-nigie' ri gukharor: bAdhugaNo vA'syAstIti gaNI-AvAryastasya piTakamira-ratnAdikaraNDaka iva piTakaM gaNipiTakaM sarvArthasArakozabhUtamityarthaH" dvAdazAMga gaNipiTakanA saMbaMdhamAM upara je kahevAyuM che tene vicAra karatAM nIce mujabanA muddAo udbhave che - (1) dvAdazAMgane prayoga nAmarUpe temaja vizeSaNarUpe ema ubhaya svarUpamAM jovAya che. nAmarUpa dvAdazAMgathI bAra aMgone samAhAra-samUha' ema samajavAnuM che, jyAre vizeSaNarUpa dvAdazAMgathI "bAra aMgavALuM" ema samajavAnuM che. vaLI dvAdazAMgane nAmarUpa gaNatI veLA gaNipiTakarUpa dvAdazAMga' ema ghaTanA karAya che. (2) gaNipiTaka (prA. gaNipiDaga) e saMjJA pratyeka aMga mATe tema ja bAre aMgenA samudAya yAne dvAdazAMgI mATe paNa yojAyelI che, ane temAM paNa dvAdazAMgI bhATe e saMjJA vizeSa pracalita che. (3) gaNipiTakamAM "gaNina' ane piTaka' e be zabdo che. temAM "gaNina'ne artha "AcArya tema ja "parikeda thAya che, ane piTakano artha ratna vagerene karaMDiyo ke sarva svanuM bhAjana thAya che. vaLI AcArya 'vAcaka "maNina ' zabda je "gaNuM zabda uparathI banelo che tene artha "samudAya thAya che. e samudAyathI "guNone samudAya athavA te "sAdhuone samudAya' samajavAnuM che. "maNina' zabdane "paricacheda'vAcaka gaNatAM gaNipiTakano artha parichedane samUha e karAya che, paraMtu tema karavAmAM 'piTaka" no artha "samUha karAya che. (4) AcAryanA piTakane vAlaMjuka vANijakanA piTaka sAthe sarakhAvAyuM che. (5) jema vANijakane pitAnuM piTaka sarvaranA AdhArarUpa che tema AcAryane gaNipiTaka e guNAdi ratnanA AdhArarUpa che. 1. A "piTaka zabda boddhonA mULabhUta zAstra mATe yojAyelA che. jemake vinayapiTaka ityAdi. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 2 dvAdazAMgInA udbhava atyAra sudhImAM anaMta kAlacakra vyatIta thai gayAM ane e dRSTie anata tIya karA thai gayA. A pratyeka tIrthaMkaranA gaNudharAe dvAdazAMgIe racI che, paraMtu Aje te AsanApakArI, carama tI kara, zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmInA pAMcamA gaNadhara zrosusvAmIe racelI gaNAtI dvrAdazAMgIne amuka ja bhAga upalabdha che. prabhu mahAvIrasvAmInA A pAMcamA gaNadharane hAthe tema ja bAkInA 10 gaNudharAne hAthe dvAdazAMgIrUpa aMgapraviSTa zrutanI racanA thai hatI. te hakIkata zrIindrabhUti paratve atra raju karavAmAM Ave che. e gaNudhara bhAgavatI dIkSA aMgIkAra karyAM bAda tIrthaMkarane praNipAta karI " rjitatta " ema prazna kare che. enA uttara "aqzaeNpha vA" ema tIrthaMkara Ape che. tyAra bAda pharIthI page lAgI e gaNudhara pharIthI "di tatta" ema pUche che. ene uttara tIrthaMkara limekvA" ema Ape che, eTale trIjI vAra page paDI e gaNadhara " ittattta" ema enA e ja prazna kare che, enA uttara tI kara "dhuned vA' evA Ape che. A pramANenA prabhune page paDIne e gaNudhare puchelA traNa praznone praznatritaya, jaMtra niSadyA ane niSadyAtraya ema vividha nAmathI oLakhAvAya che. A niSadyAtrayathI ane enA uttararUpa patripadIthI e gaNadharane gaNu. dharanAmakarmanA udaya thAya che, ane utkRSTa matijJAna ane zrutajJAna prApta thAya che. tema thatAM eka mata mujaba e gaNadhara sauthI prathama cauda pUrvI race che" ane tyAra 1. 11 gaNadharonAM nAma anukrame (1) indrabhUti (gotamasvAmI), (2) agnibhUti, (3) vAyubhUti, (4) vyakti, (5) sudha'svAmI, (6) ma`Dika, (7) maiA putra, (8) aka'pita, (e) acalabhrAtA, (10) maita!' ane (11) prabhAsa che. 28 juo siddhacakra (1, 4, aM. 17, pR. 4023). 3. ri satta ema traNa vAra pUchAyelA praznane praznatritaya' kahevAmAM Ave che. 4. tilluM rUpa prazna e eka niSadyA gaNAya che. A pramANe atra kula niSadyA traNa che, 5. jIvRpha vA, vinamer vA ane ver thA e darekane pada' kahevAmAM Ave che. ethI e traNenA samUhane 'tripadI' ke 'padatrayI' kahevAmAM Ave che. 6. dilDiMvAya nAmanA khAramA aMganA (1) parikamma, (2) sutta, (3) puvagaya (4) aNuega ane (5) cUliyA ema pAMca vibhAgeA che jene anukrame sarakRtamAM, parikrama, sUtra, pra`gata, anuyAga ane cUlikA kahevAmAM Ave che. e paikI trIjA vibhAganA cauda peDhAvibhAgo che je darekane putra (saM. pUtra) kahevAmAM Ave che. A sabadhamAM vizeSa vicAra AgaLa upara karAro. 7. upalakSaNathI parikarmAdi cAra vibhAganI racanA paNa ghaTAvI levAnI hoya ema jaNAya che. juo 11mA pRSThanu' pahelu TippaNa A vibhAgeAnA sabaMdhamAM Agame dvAraka zrIAna dasAgarasUtie siddhacakra (va. 4, a. 17, pR. 402)mAM kahyuM che ke "pU-gata zrutAne adhyayana karavAnI anukULatA paDe mATe, jema vyAkaraNazAomAM prathama sajJA vagere prakaraNA karavAM paDe che tema pazvima ane sUtronA racanA karavI paDe che. pachI pUrvAnI vyAkhyAzailI Adine mATe, vata mAna sUtrAnI vyAkhyA mATe jema Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 jI ] dvAdazAMgIne udabhava bAda AyAra Adi agiyAra aMge race che, ane bIjA mata mujaba AyArathI mAMDIne bAra aMge race che. atre e umeravuM jarUrI jaNAya che ke zrIindrabhUti sivAyanA badhA gaNudhare mATe traNa ja niSavA nathI eTale ke niSadyAnI saMkhyA gaNadhara dITha judI judI hoI zake che. A uparathI joI zakAze ke "niSavA e sArva siddhAntanI jaDa che, ane eka rIte vicAratAM tIrthakare ApelA uttare ke je 'tripadI'nA nAmathI oLakhAya che te sArva siddhAntanI jaDa che. A pramANe jaina AgamenA mULarUpe gaNavA lAyaka ane ethI karIne tema gaNAtI evI niSadyA ane tripadI viSe je anyAya ule mArA vAMcavAmAM AvyA che tenI neMdha karavA huM prerAuM chuM. temAM niSadyA (prA. nisenjA)ne lagatA ullekha nIce mujaba che - (1) AvaksayasuttanI nijajuttinI "vaphavALI 735 mI gAthAnI TIkA (patra 277 a)mAM zrIyAkinImahArAdharmanuM zrIharibhadrasUrie kareluM nIce mujabane ullekhaH anugadvAra gaNAya che tevI rIte pUrvAnuyoganI racanA gaNAya, ane jema dazavaikAlika AcArA yAvat paMcaparameSThinamaskAra Adi sUtromAM cUlikAe hoya che, tevI rIte pUgatanA aMtamAM te te pUrvene aMge je je cUlikAonI jarUra hoya te racAya." - ahIM pUvAMgathI upara jaNAvela "anuyAga samajavo, kemake e enuM nAmAMtara che. juo abhidhAnaSitAmaNi (kA. 2)nuM nistalikhita padya - ji-sutra-pUrvanuro-pUrvanatta-jUDha ghA * __ syuSTivAdabhedAH pUrvANi caturdazApi pUrvagate // 16 // " 1. samavAyanI vRtti (patra 108 a)mAM zrI abhayadevasUrie kahyuM che ke ' seNamityAdi sa AcAro Namiti vAkyAlaGkAre aGgalakSaNavastutvena prathamamaGga sthApanAmadhi. kRtya, racanA'pekSayA tu dvAdazamaGgaM / " 2. juo pR. 14. 3. "sArva" zabdanA be arthe thAya cheH (1) sarva jIvane hitakArI ane (2) arihaMta yAne tIrthakara. A baMne arthe atre prastuta che. "siddhAnta' zabdanA (1) nirNaya, (2) nizcita mata ane (3) u5pattiyukta maulika baMtha ema traNa arthe thAya che. A traNe artha atra ochevatte aMze grAhya che. jaDa ba vizeSaNa temaja nAma ema baMne prakAra che. temAM vizeSaNarUpa jaDa' zabane artha cetanyathI rahita" evo thAya che ane te atra aprastuta che. nAmarUpa "jaDa" zabdanA (1) jaDamULa, (2) khIlI ane (3) nArInA nAkanuM ghareNuM ema traNa artha thAya che. e traNe arthe atra ghaTAvI zakAya tema che. . - A pramANe sAva siddhAntanI jaDane avayavALuM vicArI have samudAyAthe vicArIzuM te hajaNAze ke enA cha a thaI zake cheH (1) sarva jIvone hitakArI siddhAntanuM mULa, (2) arihaMtanA nizcita matanuM mULa, (3) jaina matanuM mULa, (4) jaina AgamanuM mULa, (5) jena dRSTirUpa nArInA nAkanuM ghareNuM ane (1) jema zAstrasaMhitApa sannArInA nAkanuM ghaNuM. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AhaMta AgamanuM avalokana prakaraNa "tatra svAminA niSazAtrA rasurA dUni chaThThI tAni nAhya pRchA viSaaodave bhagavAzcAcaSTe-'uNNei vA vigameha vA dhuveha vA etA eva tisro niSadyAH, ApAmeva sakAzAd gaNabhRtAm 'utpAda-vyaya-dhauvyayuktaM sat'3 iti pratItirupajAyate, anyathA sattA'yogAta, satana te pUrvabhavabhAvitamatayo dvAdazAGgamuparacayanti / " (2) vise sAvasmayabhAsanI 2084 mI gAthAnI mAladhArI zrI hemacandrasUrikRta vRtti (patra 860 A-861 agata nimnalikhita paMktiH1. sakhAvo tavAdhigamazAstrI zrI siddhasena gaNita TIkAnI niranalikhita paMktio - (1) "vasu-prativa itI itava tIrthAtivAhitanAma-4nnati thA. vinAmiti vA dhrumiti vA tad praNIlA jaLathI"prathama vibhAga, pR. 92 A bhAvArtha siddhasena divAkarakata vIsamI dvAciMzikAnA nimnalikhita padyamAM saLahaLa rahyo che: " utpAdavigamadhrauvyadravyaparyAyasaGgraham / zAstra zrIvardhamAnaya varSaiAnA zAsanama 1 " (2) " bhagavAnapi vyAjadAra praznatritayamAtreNa dvAdazAGgapravacanArtha sakalavastusamAhitvAta prAtaH krijha pALa remya - dhvati vA vinati vA dhuti vA"-prathama vibhAga, pR. 327 (3) " tad yadi tAvadAgamapUrvakastato bhagavatA''khyAtaM jagatsvarUpaM praznatritayenotpAdAdinA" prathama vibhAga, pR. 385 2. isayAliyara (dazavaikAlikasUra)nI zrIbhadrabAhusvAmIe racelI nijuttinI AThamI gAthAnI zrIharibhadrasUrikRta vyAkhyA (patra 7 a)mAM AThamI gAthAgata mAsavAya ne vicAra karAtAM nIce mujaba ullekha karAyo che: Kg mAtRzAparva, tathathA-3gha ' hatyAti, ruha pravarane divase manAvAyabiijbhtaani mAnakApadAni bhavanti, tadyathA-"uppannei vA, vigameha vA, dhuvei vA", amani ca (vA) mAtrAvA i" hama mA chuM' vArAhIni, savAghavahAdhyAyAmArAvAni " A ulekha uparathI ema samajAya che ke vera vA, vimA ghA ane yuved vA e traNene pRthak pRthak "mAtRkApada ane traNenA samUhane "mAtRkApa" gaNavAmAM Ave che, ThANunI zrIabhayadevasUrikRta TIkA (patra 23 a)mAM paNa A ja hakIkta jevAya che. 3. taravAthadhigamazAstra (a. 5)mAM A ra9 mA sUtrape najare paDe che. A sUtranAM bhASya ane enI be bhASyAnusAraNuM TIkAo khAsa paThanIya che, kemake emAM anekAMtavAdanuM gUDha rahasya samAyeluM che. vizeSamAM bauddha vidvAn zrI nAgArjune madhyamakArikAgata saMskRta parIkSAnAmaka prakaraNa (pR. 45-5)mAM utpAda-sthiti-saMgane nirAsa karyo che te to jaina darzananA abhyAsIone jarUra jevo ghaTe. atra meM je anekAMtavAdano ullekha karyo che tene ane syAdvAne huM to eka ja gayuM , anekAMtavAdamAMthI syAdvAda ubho ema , AnaMdazaMkara bApubhAI che ane zrIyuta jagadIzacaMdra jenIe prarUpI e benI mitratA sUcavI che kharI, paraMtu te bAbatamAM rAI pramANa che zAstrIya pATha temaNe raju karela jaNAtA nathI, te tema karavA temane mArI sAkara vijJapti che. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 ] dvAdazAMgIne uddabhava " tatra zrIgautamakhAminA niSadyAtrayeNa caturdaza pUrvANi gRhItAni / praNipatya pUrachA ca niSadyocyate / praNipatya pRcchati gautamasvAmI-kathaya bhagavan ! ttvm| tato bhagavAnAcaSTeunei vA / punastathaiva pRSTe prAha-vigamei vAra / punarapyevaM kRte vadati-dhuvei vA / etAstio niSadyAH / asAmeva sakAzAt 'yat sat tadutpAdavyayadhrauvyayuktama, anAthA vastunaH sattA'yogAt ' ityevaM teSAM gaNabhRtAM pratItirbhavati / "4 (3) AvayasuttanI nijajutinI 735 mI gAthAnI zrImalayagiririkRta vRtti (patra 363 a)gata nimnalikhita ullekha - " tatra bhagavatA gautamasvAminA niSadhAtrayeNa caturdaza pUrvANi gRhiitaani| praNipatya pRcchA niSadyocyate / bhagavAn varddhamAnasvAmI uktavAn-' upanei vA vigameha vA dhuveha vA' utpanna iti utpattisvabhAvaH, vigama iti vinAzadharmA iti bhAvaH, dhruva iti sthitidharmAH, etA evaM lisro gaNabhRtAM niSadyAH, tathAhi-etAsAmeva sakAzAta utpAdavyayadhrauvyayuktaM saditi gaNabhRtAM pratItirupajAyate, anyathA sattAyA anupapatteriti" (4) zrIjinaprabhasUrikRta apApApurI(saMkSipta)kalpanuM nIce mujabanuM padya - " cake tIrthapravRttiM caramajinapatiryatra vaizAkhazulai ___ kAdazyAmeva rAtrau vanamanu 'mahasenA hayaM 'jRmbhikAta': / sacchAtrAstatra caikAdaza gaNapatayo dIkSitA gautamAyA jagranthudizAGgI bhavajaladhitarI te niSadyAtrayeNa // 2 // " (5) pajusaNAka5 (paSaNAka95) je kalpasUtra tarIke suprasiddha che tenI mahepAdhyAya zrIdharmasAgaragaNikRta TIkA nAme kalpariNAvalI (patra 12)mAMne nIce mujabane ulekha- " evaM catuzcatvAriMzacchatAni dvijAH pravajitAstatra mukhyAnAmekAdazAnAM tripadIpUrvaka ekAdazAGgacaturdazapUrvaracanA gaNadharapada pratiSThA ca, te caivaM tatra zrIgautamakhAminA niSadyAtrayeNa caturdaza pUrvANi gRhItAni / praNipatya pRcchA ca nissdyocyte| praNipatya pRcchati gautamasvAmI-kathaya bhagavana ! tattvaM / tato bhagavAnAcaSTe-'uppannei vA', punastathaiva pRSTe prAha-'vigamei vA', punarapyevaM kRte vadati-dhuvei pA' / etAtrayo nissyaaH| AsAmeva sakAzAdyatsattadutpAdavyayadhrauvyayuktaM, anyathA vastunaH sattA'yogAdityevaM teSAM gaNabhRtAM pratItirbhavati" / (6) Agama dvAraka zrIAnaMdasAgarasUrinA "Avazyaka sUtra ane tenI niryukti''nA lekhamAMnI nIce mujabanI paMktio trilokanAtha tIrthakara bhagavAnanA 36 vA vagere praznavALI traNa nipaghAthI ke bIjA praznothI ke agara te sivAya bhagavAnanI svataMtra nirUpaNathI gaNadhara mahArAjAo je aMgaavisstt ta sivAyanI syanA re" -siddhaya (pa. 4, mA.8, pR. 204) 12. paM. haragoviMdadAse saMpAdita karelI AvRtti (patra 81 a)mAM AnI chA".. utpazcante vaa| 2. vigacchanti vaa| 3. dhruvANi vaa|" ma ... che. A patinA bhAvArtha mATe juo vizeSAvazyaka bhASAMtara (rAga 2, 5, 198). Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ prakaraNa 56 vaLI samagra sUtranI aMdara A eka ja evuM sUtra che ke je bhagavAna jinezvara mahArAjathI maLelI kapameravA vagere traNa niSadyAthI racAyelA khAr agamAM sthAna nahi pAmeluM chatAM 11 ke 12 aMgeAnA abhyAsamAM prathama sthAna A AvazyakasUtrane ja ApavAmAM AvyuM che, ane tethI ja sUtrakArAe sAmADhyamArUM nAraNa baMdhAvuM eveza tathA sAmA5nA vidukAvagata ema niyuktikAra mahArAje jaNAvI 11 ane 12 aMgAmAM adhyayananI apekSAe prathama sthAna vartera vA vagere tripadInI vakhate nahi racAyA chatAM abhyAsanI apekSAe A Avazyakane ja maLeluM che," ---ejana, pR0206 (7) sAgarasamAdhAnanI nIce mujabanI paktie :~ C/ 14 A ta AgamAnuM avalAkana gaNudhara mahArAjA dIkSA lIdhA pachI trileAkanAthane eka pradakSiNA karI khamAsamaNuthI pAdapanita thaI tri tatta ema prazna kare ane trileAkanAtha uttara Ape ke saArvA, pachI bIjI pradakSiNA karI pAdapatita thaI khIjI vakhata satta ema puche tyAre vimekvA ema kahe, ane trIjI vakhata pradakSiNA karI pAdapatita thaI satsaM ema pUche tyAre ved vA ema kahe. AvI rIte thayelA traNa praznottarane niSadyA kahevAya che ane te traNa niSadyAthI te gaNadhara mahArAjAone gaNadharanAmakramanA udaya thAya ane utkRSTa evAM mati ane zrutajJAna prApta thAya." -ejana (va. 4, a. 17, pR. 402) A pramANe ' niSadyA ' ne lagatA ullekha jovAya che. niSadyA ' mATe prAkRtamAM 'misenA' zabdanA prayoga karAyA che. ene lagatA 1eka ullekha AvasayaninnuttinI thannivALI 735mI gAthAnI zrIjinadAsagaNimahattarakRta cUrNimAM 370mA patramAM nIce mujaba maLe cheH " tuM karUM hita hoyavasAminA ? tivid (sIri) niserlRi codna pukhmALi jIvASitAnidha nisebA NAma paNaSatiUna jA pucchA / ki ca vAgareti bhagavaM ? ' upapanne vigate dhuve', etAo tini 'nisejAo, uppane tti je upannimA bhASA te uvAgacchaMti, vigate tti je vigatistrabhASA te vigacchati, dhuvA je aviNAsadhammiNo, sesANaM aNiyatA NisenA, te ya tAni pucchiUNa egatamaM te sutta reti jJAai nA maLatA" have 'tripadI' ane enA paryAyane lagatA ullekhe| viSe huM nirdeza karuM chuM, e ullekhe! nIce mujaba che------ (1) kavIzvara dhanapAlakRta tilakama'jarInuM nIce mujabanuM 19muM padyaH-- 65 namo jaganmayAya munIndrAyendrabhUtaye / yaH prApya tripada vAcA vizvaM viSNurivAnaze // 19 // " (2) trivhiAlAkApuruSacaritra (pa. 1, sa. 3)nuM nimnalikhita padyaH-- * utpAdo vigamo pronyamiti puNyAM padatrayIm / uddideza jagannAthaH sarvavAGmaya mAtRkAm // 658 // " 1. bIjo ullekha A cUtrinA 337 mA patramAM che. enI noMdha trIjA prakaraNamAM levAmAM AvI che. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 ju] dvAdazAMgIne uddabhava (3) zrImunirabhe vi. saM. 1255mAM racelA amacaritranuM nimnalikhita padya " staumi zrIgautamAdIstAnekAdazamahAkavIn / vaivRti dvArA vanasthAnnivI guH " (4) dharmavidhinI zrIudayasiMha vi. saM. 1286mAM racelI vRttinuM maMgalAcaraNarUpa nIce mujabanuM padya - " sA jIyAjenI gauH saddharmAlaMkRtinavarasATyA / ___ tripadAnvitatayA'pi yayA bhuvanatrayagocaro'vyApi // " (5) zrIdevendrasUrikRta kammavivAga (navya kavipAka)nI paNa vizvatinuM prazastigata nimnalikhita padya - "viSNoriva yasya vibhoH padatrayI vyAnaze jagannikhilam / mATaajharaH zrIjI phino ?" (6) zrIdevAnanasUrikRta tamASTakanuM nIce mujabanuM dvitIya padya - " zrIvarddhamAnAt tripadImavAppa, muhUrtamAtraNa kRtAni yen| - mana pUrvALi surAri, 4 nauto ghara9tu vAjhiraM me 2 " (7) pajusaNAkapanI zrolamIkIrtinA ziSya zrIlakSamIvallabhe racelI ka5kumakalikA nAmanI vRtti (patra 141 a-141)mata nimnalikhita ullekha - _ "dIkSAM gRhItvA svAmine pRSTavAna-kiM tattvaM, uppajjei vA-utpadyante iti padaM zrutvA pirAtiMwtA vizA varadaha mUtinA jJAtaM niSNAtatha maLavatA trivazA: rata : " (8) pAchusaNAka5nI zrIvinayavijaya upAdhyAyakRta TIkA nAme subAdhikAnA cha kSaNanA 118 a patragata nimnalikhita paMktiH- "tatra mukhyAnAM ekAdazAnAM tripadIgrahaNapUrvakaM ekAdazAGga caturdazapUrvaracanA gaNadharapadapratiSThA ca / tatra dvAdazAGgIracanAnantaraM bhagavAMsteSAM tadanujJAM karoti / " () pasaNAkapanI zrIvijayarAjendrasUrikRta vRtti nAme zrIkalpasUtrArtha prabodhinI (pR. 169)nI nIce mujabanI paMkti - " itthaM tripadImApadya muhUttenaiva dvAdazAGgIM cayAzcakruste gnndhraaH|" jema niSadyAnA prAkRtarUpa nisejAvALe ullekha huM upara noMdhI zakyo chuM te tripadInA paryAyavAcI zabdanA prAkRta rUpavALo eka ullekha mArA vAMcavAmAM Avyo che ane te 1 A sa pUrNa kAvyuM ane tenuM gujarAtI bhASAMtara meM zrIdhavardhanarANikRta vIrabhaktAmaranA Apela che. jA A "zrIlaMktAmarasatAtranI pAdapUrtirUpa kAvyasaMgrahano prathama vibhAga(pR. 23-25). 2. A saMbaMdhamAM juo mAruM bhAMDArakara prAcyavidyAsazodhanamaMdira taraphathI prakAzita Descriptive Catalogue of Jaina Mss." (jena haratalikhita prationuM varNanAtmaka sUcIpatra) lA, 2, pR. 172 ane e pachIna). Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 Arvata AgamanuM avalokana [prakara3 zrIguNacandagaNie vi. saM. 1139mAM racelA sirivIracariya (patra 257 a )mAM nIce mujaba jevAya che - __"jAyaMmi pa guNasyaNAgaraMmi saMghe bhagavayA iMdabhUipamuhANaM pahAsapajavasANANaM ekArasaha pi tesiM sayalabhuvaNagayatthasatyasaMgahadhammAI 'uppannei vA vigaei vA dhuvei va' tti kahiyAI fauna gyAruM" A pramANenA niSada ane tripadI ke tenA paryAyane lagatA vividha ulalekhe uparathI sarva jIvone hitakArI evA jaina siddhAntanI racanAmAM e niSadyA ane tripadI keTaluM badhuM mahattva dharAve che te samajAyuM haze eTale have zrIindrabhUti jevA gaNadhara zA mATe ekane eka prazna pUche tene uttara vicArIe. prathama prazna dvArA tatva zuM che ema pUchAtAM "utpatti'sUcaka uttara maLatAM temane zaMkA utpanna thAya ke je utpatti ja ekalI hoya te duniyAmAM koI cIjane nAza thAya ja nahi. AthI teo zuM utpatti sivAya anya kaMI che ja nahi e jANavA mATe tatva zuM che e matalabane prazna pUche. Ano uttara "vigama' e maLatAM vaLI zaMkA thAya ke je dareka utpanna thayelI cIja sadaMtara nAza pAme che, ema je Ane artha hoya te pachI jagata nyAkAra bane. AthI teo pharI ene e ja prazna pUche ane ene uttara dhrauvya" e maLatAM temane e nizcaya thaI jAya ke "yata sata tadupAghauthapurama, anyathA vastunaH HisaojAta" arthAta je vidyamAna che te utpatti, vinAza ane dhruvatAthI yukta che. je ema na hoya te vastunI vidyamAnatA ja saMbhavatI nathI.' A pramANe nizcaya thaI gayA pachI ane vastunuM yathArtha svarUpa samajAyA bAda gaNadharane prAyaH pharI prazna karavAnuM na rahe te svAbhAvika ja che. atre e prazna upasthita thai zake ke tIrthakare pahelI ja vAra kema traNa pada na kahyAM? Ane uttara ema saMbhave ke tema karavAthI kadAca vastusthiti pUrepUrI na samajAya eTale kaTake kaTake uttara ApI praznakArane vicAra karavAne samaya Apavo ThIka e temane hetu hoya; athavA te utpatti, vinAza ane sthiti e traNane gya mahattva ApavA mATe traNa uttara teo ApatA haze; athavA to viziSTa jijJAsA jAgRta karavA mATe teo tema karatA haze. gaNadharane hAthe dvAdazAMgI racAya te pUrve teo kevI rIte ane zA zA prazno pUche ane tIrthaMkara prabhu tenA zA uttara Ape e saMbaMdhamAM je upara sUcavavAmAM AvyuM che te zvetAMbara matane anusare che. digaMbaranI mAnyatA AthI judI che. temAMnA ghaNuMkharAnuM mAnavuM ema jovAya che ke samavasaraNa racAtAM tIrthakara dezanA Ape che ane e samaye emanA samasta zarIramAMthI divya vani nIkaLe che. e vani kaMi akSarAtmaka vANIrUpa hato nathI, tema chatAM gaNadharo ene samajI zake che ane enA AdhAre teo dvAdazAMgI race che. A saMbaMdhamAM tavArtharAjavArtika (pR. 51)mAM je ullekha che te nedhI laIe - 1. vicAre ThANa (sthA. 10; sa. 727)nI TIkA (patra 481 a)gata "padatrayI." 2. A sAthe zrIkalapasatrArthamabedhinI (pR. 119)mAMnI hakIkata sarakhAvavI. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 ju] dvAdazAMgIne uddabhava "maLavArSahilavAtavApardhAmirajhAkSAjiata:raznatAttipuraanukRtabaMpavana, gAAridvAdazavidhAviSTaNiyurate." Ane artha e che ke bhagavAna arihaMta sarvajJarUpa himavAna (parvata)mAMthI nIkabelI vANurUpa gaMgArU5 arthanA nirmaLa jaLathI dhovAyelAM aMtaHkaraNavALA ane buddhinA atizayarUpa RddhithI yukta evA gaNadhare yAda karIne je graMtha race che te AcAra vagere bAra jAtanuM aMgapraviSTa kahevAya che. vizeSamAM yApanIya yationA agraNe samAna zAkaTAyane paNa pravartamAna zratane uddezIne zrI mahAvIrasvAmIne svaparadarzanane lagatAM tamAma zAstronA jJAnanA kAraNarUpa gaNyA che. A hakIkata naMdIsunI zrImalayagiririkRta TIkA (patra 16 a)mAM nIce mujaba darzAvAyelI che - "zArAthaSi rAjanItinAmAvaLI ghovANamAnuzAsanavRttAvA mAvatara stutimevamAha " zrImakRtaM zotine vAgasIruM parvavettA ' atra ca nyAsakRtA vyAkhyA-'sarvavedasA' sarvajJAnAnAM svaparadarzanasambandhinakalazAstrAnugataparijJAnAnAma mArTi pramAM prathamamunizALamiti " A uparathI e vAta te nirvivAdapaNe siddha thAya che ke tIrthaMkara prabhunI vANI akSarAtmaka he ke nirakSarAtmaka (nirakSarI) he, paraMtu enA AdhAre gaNadhare dvAdazAMgI race che, e bAbata to tAMbarene tema ja digabarone paNa mAnya che ja. A pramANe A prakaraNa pUrNa karAya te pUrve nIce mujaba prazna hure ema jaNAya che eTale tenI ava nedha lauM chuM (1) tIrthakaranI dezanA je gaNadhare pUrepUrI na sAMbhaLI hoya temanA ja saMbaMdhamAM niSadyAne avakAza che ke kema? (2) nipadyA vinA eTale ke gaNadhara prazna na pUche te paNa tIrthaMkara tripadInI prarUpaNa kare ? (3) dvAdazAMgInI racanAne hetu gaNadharanAnakarmane vipAka che ke tIrthakara taraphathI e saMbaMdhamAM koI preraNA karAya che ? AnA uttaro atyAre te mane nIce mujaba sUjhe che - (1) dezanA pUrepUrI sAMbhaLI hoya te paNa niSadyA saMbhave che. (2) niSadyA vinA, tIrthakara tripadI kahe ema mAnavA jatAM te tenuM kAraNa vicAravuM bAkI rahe che. (3) dvAdazAMgInI racanA tIrthakaranI preraNAnuM phaLa hoya ema lAgatuM nathI eTale e gaNadharanAmakarmanA vipAkarUpa hoya ema lAge che. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 3 ju pravartamAna zAsananI dvAdazAMgInI racanA ane sthApanA ApaNe bIjA prakaraNamAM dvAdazAMgInA udbhava viSe sAmAnyataH vicAra karI gayA ane sAthe sAthe zrIindrabhUtine hAthe racAyelI dvAdazAMgInI racanA viSe paNa thoDeka UhApoha karI gayA eTale have ahIM e saMbaMdhamAM tema ja anya gaNadharanI dvAdazAMgInA saMbaMdhamAM paNa vistArathI ApaNe vicAra karIzuM. 2canA sthala ityAdi-zrI mahAvIra svAmInuM prathama samavasaraNa jyAM temane kevalajJAna thayuM hatuM tyAM ja eTale ke pAlikA nadInA uttara taTa upara racAyuM hatuM. tyAra bAda bIjuM samavasaraNa apApApurImAM AvelA "mahAsena' vanamAM racAyuM. tyAM e prabhue dezanA ApavA mAMDI. evAmAM zrIindrabhUti tyAM AvyA ane temaNe pitAnI zaMkAnuM samAdhAna thatAM prabhu pAse dIkSA lIdhI. tyAra pachI zrI agnibhUti vagere daza brAhmaNo AvyA ane temaNe paNa prabhu pAse dIkSA lIdhI. A pramANe e agyAre dIkSita thatAM temane gaNadhara pada ApavAmAM AvyuM ane teo gaNadhara banyA. caturvidha saMghanI sthApanA thayA bAda-tIrtha sthapAyA pachI zrImahAvIrasvAmIe pitAnA e agyAre gaNadharane sAva siddhAntanI cAvI batAvI eTale e pratyeka gaNudhare murtamAM dvAdazAMgI racI. A pramANe je ekaMdara 11 dvAdazAMgIe racAI temAM pahelA sAta gaNadharonI sUtravAcanA eka bIjAthI bhinna banI, jyAre zrIakaMpita ane zrImacalabrAtAnI tema ja zrImetAryanI ane zrIprabhAsanI paNa sUtravAcanA samAna banI. kahevAnuM tAtparya e che ke arthadaSTie te 1 AnuM dhULa svarUpa meM nyAyakusumAMjali (rU. 1, 5)nA spaSTIkaraNa (pR. 22-19)mAM raju karyuM che. A 2 AnA samarthanarUpe triSaSTizalAkApuruSacaritra (5. 10, sa. 5)nuM nimnalikhita padya huM raju karuM chuM "jAte saGgha caturdhevaM dhrauvyotpAdavyayAtmikAm / indrabhUtiprabhRtInAM tripadI vyAharatu prabhuH // 165 // " 3 AthI to "AIgara tarIke emane viAhapazutti (za. 1, 3, 5, sU. 5)mAM oLakhAvyA che. enI vRttimAM zrI abhayadevasUrie kahyuM paNa che ke "Aigare tti Adau-prathamataH zrutadharmamAcArAdipranthAtmakaM karoti-tadarthapreNAyaka tvena praNayatItyevaMzIla AdikaraH" 4 juo 15mA pRSThagata chaThThI lekha tema ja nAmo ullekha. 5 " evaM racayatAM teSAM saptAnAM gaNadhAriNAm / varSamagAyata viminAH travAranAda 12 akaspitA-'calAbhrAtrauH shriimetaary-prbhaasyoH| parasparamajAyanta sahakSA eva vAcanAH // 14 // zrIvIranAthasya gaNadhareSvekAdazastrapi / dvayordvayorvAcanayoH sAmyAdAsan gaNA nava // 15 // " -triSaSTi0 (510, sa. 5) Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM jI* ] prarvatamAna zAsananI dvAdazAMgInI racanA ane sthApanA 19 agyAre dvAdazAMgI prAyaH samAna khate ja, paraMtu zabdadaSTie paNa e be dvAdazAMgIe samAna khatI eTale ke zAbdika racanAnI apekSAe nava ja dvAdazAMgI bhinna khatI. AthI teA gaNudharAnI saMkhyA agyAranI hAvA chatAM gaNu te natra ja thayA. AvasmayanuttanI suSNuinA 337mA patramAM A saMbaMdhamAM nIce mujaba ullekha cheH "arjapiya-ayarumAlIna pro naLo, megha -dhamAsAnuM to tano, 1 LayAnA Dho te" uparyukta 11 gaNadharAnI niSadyAdinA saMbaMdhamAM trizeSa vicAra karavAmAM sahAyaka thai paDe e mATe AnI pachI tarata ja apAyelI paktie tra huM rajI karuM chuMH-- 'jadA ya gaNarA savve pamyajitA tAhe kira eganisejAe egArasa aMgANi coddavahiM codasa putrANi, evaM tA bhagavatA atyo kahito, tAhe bhagavaMto egapAse suttaM kareti taM akkharehi pahi jahi samaM, pacchA sAmI jaspa jattio gaNo vastra tattiyaM aNujANati, AtIe suhammaM kareti tassa maddala AuyaM eto tityaM hohiti ti / ' anu tAtparya e che ke sarve gaNudharAe dIkSA lIdhI tyAra pachI eka niSadyArUpa prazna pUchAtAM 11 agAnA a` ane tyAra bAda cauda niSadyArUpa cauda praznA pUchAtAM 14 pUrvI a prabhue kahyo. tema thatAM prabhunI eka bAjue akSara, pada ane vyaMjanathI yukta sUtra racAvA maMDAyu'. A tema ja pR. 12-16mAM AvI gayelA ane AgaLa upara AvanArA ullekhAnA vicAra karatAM nIce mujaba praznapara'parA udbhave cheH-- (1) bIjA prakaraNu (pR. 12-14)mAM ApaNe joi gayA tema te! zraindrabhUti mATe traNa ja niSadyAnA ullekha che teA pachI ahIM sarva gaNudhare ne uddezIne padara kema !hI che ? (2) upara je padara niSadyAnA nirdeza che te kayA gaNadharane AzrIte samajavAnA che? (3) e paMdara niSadyA paikI darekane lagate! uttara ze! che ? (4) prabhu pAsethI kevaLa tripadI sAMbhaLIne ke enuM udAharaNuM paNra sAMbhaLIne ke 11 agAnA ane 14 pUrvanA a` sAMbhaLIne ke pUgata zrutane a` sAMbhaLIne JaNudhare. dvAdazAMgI race che? ApaNe A pratyekane uttara kramazaH vicArIzuM. AvasmayasuttanI suSNui (patra 370)mAM ane anyatra paNa e vAta teA spaSTa rIte nirde zAyelo ja che ke zrIindrabhUtinI traNlR ja niSadyA che. vizeSamAM enI viruddha jatA kAi paNa ullekha mArA jevAjANavAmAM nathI eTale 15 niSadyAnA ullekha anya kAma gaNadhara paratve hAya ema jaNAya che. AvasayasuttanI yuCi (patra 370)mAM "meghAnaM anitA nise trApa ema je kahyuM 2 tu pR. 15. 1 jue pR. 14, 15 ane 16. 3 jI A ja rRDagata ullekha 4 juo pR. 14 tema ja vApajJa vivrutinI nimnalikhita pakta - pu e yu. 14. vicAro abhidhA citAmaNi (kA, 2, zlA 130)na "sarvAGgebhyaH pUrve tIthakarairabhihitatvAt pUrvANi " Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AhaMta AgAmenuM avalokana [prakaraNa che te uparathI e phalita thAya che ke zrIindrabhUti sivAyanA gaNadharanI niSadyAe aniyata che eTale ke e gaNadharanI niSadyAnI saMkhyA traNanI ja niyata nathI. A sAthe, ekaMdara paMdara niSadyAone vicAra karatAM ema jaNAya che ke zrIindrabhUti sivAyanA koI eka gaNadharanI te niSadyA paMdara haze ja, paNa te konI tenI tapAsa karavI bAkI rahe che. paMdara nighadyAone lagatA uttaro kayA che te saMbaMdhamAM koI ullekha mArA jevA jANavAmAM nathI, paraMtu e uttaromAM tripadIne koI paNa rIte viziSTa sthAna haze ja ema lAge che. kadAca ema paNa hoya ke tripadIgata ekanuM eka pada pAMca vAra uttararUpe kahevAyuM heya. game tema ho paNa traNa niSaghAne badale je gaNadharane uddezIne paMdara vidyAno ullekha che te temanI buddhi zrIindrabhUtinI buddhi karatAM maMda hoya ema sUcave che. tripadI e samasta dvAdazAMgInuM bIja che. e bIja pallavita thatAM enuM pUrvAgata mRtarUpa jhADa bane che ane e jhADamAMthI iSTa vastuo laI agyAra aMga racI zakAya che. A rIte vicAratAM cothA praznamAM sUcavelA tamAma vikalpa dhaTI zake che. bAramA aMganA vibhAgonI racanA ane sthApanA-naMdIsutta (sU. 572)mAM parikama, sutta, puSyamaya, aNuo ane cUliyA e kramapUrvaka diThivAyanA pAMca vibhAgano nirdeza che, jyAre abhidhAnacitAmaNi (kA. 2, le. 160), kammavivAga (navya)nI svapajJa vikRti (pR. 17) ane lokaprakAza (sa. 3, le. 3931) tema ja tattvArtha rAjavArtika (pR. 51)mAM putragaya (pUrvagata)ne cothuM sthAna ane aNueAga (anuga)ne trIjuM sthAna apAyela che, ane bAkInA vibhAgene krama to ene e che. A pramANe putragaya ane aNuone krama para matabheda jovAya che. vizeSamAM "aNuo'ne badale puravANuo ane anuyogane badale "prayamAnuga" ema nAmAMtara upalabdha thAya che. A badhI bAbatone vicAra karatAM e prazna kure che ke parikammAdi pAMca vibhAge kyA kramathI racAyA haze? Ane uttara be rIte ApI zakAya tema che - (1) tIrtha kare prathama pUrvo kahyAM vAte ja e pUrve kahevAya che ema mAnanAra 1 A vadhAremAM vadhAre niSaghAsUcaka aMka hoya ema jaNAya che. 2 prastuta paMkti nIce mujaba che - 'se kiM taM dihivAe ? didvivAe NaM savabhAvaparUvaNA bhASavijai, se samAsamo paMcabihe pannate, taMjahA-parikamme 1 suttAI 2 pucagae 3 aNubhoge 4 cUlimA // 5 // " 3 juo pR. 11, 4 "parijhamma 1 sutta 2 puSvANuoga 3 puSvagaya 4 cUliyA 5 evaM / paNa diTTivAyabheyA caudasa puvAI pu0 gayaM // " 5 abhidhAnacittAmaNimAM je padya che te ja A che. vaLI enI pahelAMnAM be pado paNa samAna che ane e be padyamAM 11 aMgAnAM nAma che. 1 "sa paMca vedhaH parikarma sUtraM prathama nuyoga: pUrvagataM cUlikA ceti / " 7 juo A ja pRSThanuM cothuM TippaNa tema ja pR. 24. 8 juo A ja paNanuM che TippaNa Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 ju] pravartamAna zAsananI dvAdazAMgInI racanA ane sthApanA 21 te parikamma, satta, pulvaya, aNuo ane cUliyA e kameka puravagaya ane aNuganA vinimayavALA krame bAramuM aMga racAyuM ema mAne che te khoTuM nathI. anuyogadvAra tarIke upakrama, nikSepa, anugama ane nayane je ulekha' ane UhApoha aNuogaddAra, uttarajajhayaNasuranI zrobhadrabAhu svAmIe racelI nijuti vageremAM jovAya che te uparathI ema saMbhAvanA karAya che ke aNugane putragaya pUrve sthAna ApanArA e aNuogamAM upakrama ane nikSepanI pradhAnatA mAnatA haze, ane jeo aNuegane puthvagaya pachI sthAna Ape che teo aNagamAM anugama ane nayanI pradhAnatA mAnatA haze, kemake sUtranI vyAkhyA karavA pUrve upakrama ane nikSepa mATe avakAza che, jyAre enI vyAkhyA karyA bAda ke karatI veLA anugama ane naya mATe avakAza che. (2) gaNadhare prathama pUrva racAM ethI e pUrva" kahevAyAM ema mAnanArAo kyA krame parikammAdi vibhAgane racAyelA gaNe e vicAratAM emAM be vikalpa mATe avakAza che (a) prathama pUrva racAyAM ene artha sIdho ja letAM to e prathama racAyAM ema mAnavuM paDe, ane e racAyAM bAda parikamma, satta, aNuo ane cUliyA e cAra vibhAga racAyAM haze. parikammara vinA gaNadhara jevA viziSTajJAnI pa racI ja na zake ema te mAnavuM samucita jaNAtuM nathI eTale prathama vikalpa tarIke pAMca vibhAgone racanAkrama putraya, 1 " cattAri aNuogadArA bhavati, taMjahA-uvakkame / nikkheve 2 aNugame 3 naye 4 - aNugAra (sa. 59) 2 "tastha'jjhayaNa paDhama viSayasuyaM tssuvkmaaiinni| dArANi panaveu bhahigAro istha viNaeNe // 28 // " 3 kahevAnuM tAtparya e che ke upakrama, nikSepa, anugama ane nayanA sAmAnya artha anukrame najIka lAvavuM, sthApana karavuM, artha karo ane kayA nayanI apekSAe vastu che te batAvavI ema thAya che. aNuone trIjuM sthAna ApanAranuM kahevuM ema saMbhave che ke upakrama ane nikSepa vinA anugama ane naya mATe avakAza nathI. vaLI upakrama ane nikSepa e prAthamika dvArA vinA puvanayamAM praveza thAya nahi eTale prathama e be dvAre zIkhavavAM joIe eTale e draSTie aNuga putragaya pUrve che. vizeSamAM anugama ane naya mATe sUtroccAraNa pU-puchavayanA abhyAsa vinA avakAza nathI eTale na Take bAkIna e be dvAre putragaya pachI zIkhavAya che. aNuomane cothuM sthAna ApanArAnuM kahevuM ema saMbhava che ke upakrama ane nikSepathI kAryasiddhi nathI, e te anugama ane nayathI thAya che eTale jyAre e be tAre bhaNAvAya tyAM ja vAstavika rIte aNuganuM sthAna che, nahi ke putranayanI pUrva upakrama ane nikSepa bhaNAvAtI hovAthI tyAM enuM sthAna che. atre e vAta paNa spaSTa karI laie ke aNugane trIjuM sthAna ApanAra tema ja rathAna ApanAra upakramAdi cAre dvArA eka ja krame bhaNAve che eTale ke prathama upakrama ane nikSepa pUrato aNuba bhaNAvyA pachI pu vagaya ane pachI anugama ane naya e pUrata aNu Aga bhaNAve che; paraMtu bheda to e pahelAM dvArane pradhAnatA ApavI ke chellAM be vArone enA upara avalaMbe che ane je pramANe pradhAnatA apAya te pramANe aNugane puchavagaya pUrve ke pachI sthAna apAya. A pramANe, aNuganA sthAna paratvene bheda kevI rIte ghaTAvI zakAya e prazna vicAratAM mane skuyuM te meM atra raju karyuM che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahata AgamanuM avalokana [ prakaraNa parikamma, sutta, aNuo ane cUliyA ema svIkArAya, ane keTalAkanA mata mujaba (juo pR. 26-27) jema bAramuM aMga paheluM racAyAM chatAM ene abhyAsanI daSTie chelluM sthAna apAyuM tema puthvagayanI racanA prathama thavA chatAM ene trIjuM ke ethuM sthAna apAyuM heya. (A) prathama pUrva racAyAM eTale kharekhara prathama pUrve ja racAyAM che ema nahi, paraMtu parikammAdi je pAMca vibhAgo racAyA temAM panuM-putrayanuM sthAna atimahattvanuM hovAthI ene nAmollekha karAyo che ema bIjo vikalpa saMbhave che. A vikalpa anusAra te pAMca vibhAgonI racanAno krama parikamma, sutta, puzvagAya, aNuoga ane cUliyA ema saMbhave che athavA te aNuone puthvagaya karatAM prathama sthAna heya evo kama saMbhave che. A uparathI bAramA aMganA vibhAgonI racanA mATe traNa kramo raju karI zakAya - (1) parikamma, satta, puSyamaya, aNuo ane cUliyA. (2) parikamma, suta, aNuoga, puthvagaya ane cUliyA. (3) puvanaya, parikamma, sutta, aNuo ane cUliyA. parikammAdinI sthApanA AzrIne-abhyAsanI dRSTie karAyelI vyavasthA AzrIne tA. mukhyatayA A traNa paikI pahelA be ja krame svIkArI zakAya ema jaNAya che. ( A pramANe parikammAdinI racanA ane sthApanA para je vividha kramo saMbhave che temAM kaye krama vadhAre samucita jaNAya che ene nirNaya karavAnuM kAma huM bahuzruta pAkakavargane bhaLAvuM chuM, chatAM e mATe je vicArasaraNInI AvazyakatA che temAM parikammAdinuM svarUpa sahAyaka thaI paDe tema jaNAya che eTale e huM atra raju karavA lalacAuM chuM. parikamma-nadIsuttanI guNiNanA pa5 mA patramAM A saMbaMdhamAM nIce mujaba ulalekha che ___parikama ti bogakaraNa, jadhA gaNitassa solasa parikammA taggahitasutattho sesagaNitassa jogo bhavati, evaM gahidaparikammasuttattho sesamuttAidihivAdasutastra jogo bhavati, taM ca parikamma 'siddhaseNita' parikammAdithUlabheiyo sattavidhaM uttarabhedayo tetrItividha mAtuapadAdi,taM ca savvaM muluttarabhedaM muttatyao vocchiNaM jadhAgatasaMpadAtaM vA bacca" A saMbaMdhamAM naMdIsutta (sa. 57)nI vRtti (patra 238 A)mAM zrI malayagiri. sunuiM kahevuM nIce mujaba che - satra parirma nAma yogyatA pAvana tanu zAma ivama, viramut mavati ? sUtra pUrva1 A atimahattvanA samarthanamAM eTaluM ja kahevuM basa thaze ke samasta mRtanA jANakAra mATe TalI ye vAra duvAlasagI ceksayuvI jevA ulekhe AsiyasuttanI nijajutti (gA. 657) vageramAM najare paDe che. spaSTa zabdomAM kahuM to dvAdazAMgInA jANakAra ema kahevAmAM caMdapUrvadharatA AvI ja jAya che, chatAM enuM mahatva sUcavavA ene pRthaka ullekha karAya che. jema vaidyakajJAnavizArada na hoya evA keTalAka vidvAnane Ph. D., D. Litb. ke evI padavI hovAthI Dr. (rDAkaTara ), kahevAmAM Ave che ane emanA saMbaMdhamAM zirAnAma vageremAM ullekha karatI veLA veMkaTara tema ja padavI paNa sUcavI e padavInuM eka rIte mahatva darzAvAya che tema ava ghaTAvI zakAya. 2 A vikalpa kevaLa zabdArtha nahi vaLagI rahevAthI dUbhave che. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 ju] pravartamAna zAsananI dvAdazAMgInI racanA ane sthApanA gatAnuyogasUtrArthaprahaNayogyatAsampAdanasamarthAni, tathAhi-yathA gaNitazAstre gaNitazAsvagatAdhaSoDazaparikarmagRhItasUtrArtha: san zeSagaNitazAstra prahaNayogyo bhavati, nAnyathA, tathA gRhItavivakSitaparikarmasUtrArthaH san zeSasUtrAdirUpadRSTivAdazrutagrahaNayogyo bhavati, netarathA"1 A uparathI e vAta spaSTa thAya che ke jema gaNitazAstranA abhyAsa mATe saMkalanAdi parikanuM jJAna ane vyAkaraNazAstra mATe saMjJAnuiM jJAna Avazyaka che tema sutta, pavanaya ityAdinA abhyAsa mATe parikammanuM jJAna Avazyaka che. A daSTie, parikammane abhyAsakamamAM je prathama sthAna apAyeluM manAya to te ucita che. vizeSamAM ema paNa samajAya che ke uparyukta yuNinA racanAranA samayamAM eTale ke lagabhaga bArase varSa upara te parikammane sUtra ane artha ema ubhaya dRSTie nAza thai ja gayo hato. sura-parikammanI peThe A suttanA svarUpa mATe paNa nadIsunI yuNine padamA patragata ullekha joi laie " bAvIsa muttAI, sampadavyANa sambapajavANa sadhaNayANa sadhabhaMgavikappaNopadaMsagANi, sambassa Nayagatastra ya'sthastra sUyaga ti sUyaNato suttA bhaNitA jadhAbhidhANasthAto, te ya idANi muttatthato pojhiLA jAtaka(1) rAyato vojhavA". | nadIsuktanI zrI malayagiririkRta natti (patra 238 AmAM A saMbaMdhamAM nIce mujaba ulekha che:-- __" tAgi ya suttAI savvadanvANa sambapajavANa sampanayANa savvabhaMgavikappANa ya pdsgaanni| sambastra puvagayastha suyasta bhatthassa ya yaga tti sUyaNattAu (pA) suyA bhaNiyA jahAbhihANatyA" A uparathI e vAta spaSTa thAya che ke sutta ane puzvagAyane paraspara gADha saMbaMdha che, kemake e suttarUpa vibhAga samasta putrayanAM sUtrone tema ja arthone ghAtaka che. vizeSamAM jema viAhapaNuttinA zatakonI AdimAM saMgrahAtmaka gAthA jevAya che tema A satta vibhAgamAM paNa evI gAthAo haze. alabatta A te mArI eka kalpanA che. puvAgaya-naMdIsuktanI guNine paddamA tathA 57mA patramAM AnuM svarUpa nIce mujaba darzAvAyuM che - "se ki taM puragayaM ! kamma puvvagataM ti? ucyate-jamhA titthakaro. titthapavattaNakAle gaNArA sadhvamuttAdhArattagato puvvaM pudhagatasuttatthaM bhAsai tamhA puvvaM ti maNitA, gaNaharA muttarayaNaM karentA AyArAharayaNaM kareMti Thati meM, aNNAriyamateNe puNa puSagatAttatyo puvaM bhAhatA bhAsiyA gaNaharehe vi puSagataM ceva purva raiyaM pacchA AyArAi, evamutto codaka Aha-NaNu puvvAvaraviruda, jaNa? maLataM-ve mAvAne nATTA, mAvAha-vApujI, jitu hAvaLA, imaM puNa akkhararayaNa paDucca bhaNitaM, pudha puSvA katA ityarthaH" A uparathI joI zakAya che ke A cUrNikAranuM mAnavuM eka to e che ke tIrthakare prathama 1 A pachI uparyukta cUrNine pATha kaMIka pheraphAra sAthe najare paDe che. 2 A saMbaMdhamAM juo sAvRttika gaNitatilakanI mArI aMgrejI prastAvanA (pR. 11). 3 jue dasamA pRSThagata sAtamuM TippaNu. vicAra AyaranitinI AThamI gAthA, Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 Ata AgamAnuM avalAkana [prakaraNa pava kahyAM vAste enuM e nAma paDayuM, khIjuM khAre aMganI racanA AcAra AdinA krame thayelI che (bAramA aMganA pAMca vibhAgAnI racanA paNa parikramma AdinA krame thayelI che ema paNa temanuM mAnavuM hoya ema lAge che). trIjI' temaNe sUcavyA mujaba A sabaMdhamAM e matAMtara che ke sauthI prathama pU racAyAM ane aMgenI sthApanA karatI veLA khAramuM aMga cheluM sthapAyuM. aNuoga--nadIsuttanI suSNuinA 18mA patramAM A saMbaMdhamAM nIce mujakha nirdeza cheH-- 'aNuyogo tti anuyoga ityetava, anurUpoM yoga anuyoga ityevaM sarva eva sUtrArthI vAcyaH, ' iha janma medaparyAya zikSA diyogaH, vivakSito'nuyogo vAcyaH, sa ca dvividho mUlapaDhamANuyogo gNddikaaviziSTa'' tr A sabaMdhamAM nadIsutta (sU. 57)nI vRtti(patra 241 A-242 )mAM zrImalaya girisUrie je kahyu che te noMdhI laqhueH-- sambandhaH k 'atha ko'yamanuyogaH ? anurUpo'nukUlo vA yogo'nuyogaH - sUtrasya svenAbhidheyena srArddhamanurUpaH A uparathI jaNAya che ke sUtranA tenA abhidheya arthAta vAcya sAthe saMbaMdha khatAvavAnu` kA` anuyAga kare che. ahIM sUtrathI zenAM sUtra levAM tene ullekha nathI, chatAM te parikamma ke suttanAM niha, paraMtu pugayanAM hAya ema jaNAya che. cUliyA--AnA svarUpa paratve nadImuttanI suSNui (patra 61)mAM nIce mujakha ullekha cheH-- "cUla tti siharaM diTTivAte taM parikammasutapuvyaputrANuoge ya bhaNitaM vA ya cUlAo AdilapuvvANa cauNDaM, cUlavatthU bhaNitAto ceva savvuvari ThavittA paDhijati ya, ato te sutapavyayacUla iva cUlA, tekhi jahakameNa saMkhA: "" catu bArasa aha dasaya bhavaMti cUDA cauNha putrANaM / ee ya cUlavatthU savvuvariM kila paDhinaMti // "" suSNuimAM A mudrita pATha azuddha jaNAya che ethI nadImuttanI vRtti (patra 246 a)mAM zrImalayagirisarae karele nIce mujabanA ullekha noMdhavA durarata jaNuAya che:-- " tathA cAha cUSNikRt - 'diTTivAe jaM parikammasuttapuSANuyoge na bhaNiyaM taM cUlAsu bhaNiyaM ... etAzca sasyApi dRSTivAdasyopari kila sthApitastathaiva ca paTacante " A uparathI ApaNe cAra khAte tAravI zakIe chIeH-- (1) parikramma, satta, putra ane puvvANuega yAne aNuemamAM je kahevAyu' nathI te cUlAomAM arthAt cUkriyAmAM kahevAyuM che. (ra) prathamanAM cAra pUrvIne ja cUliyA che. (3) e caliyA e prathamanAM cAra pUryAMnAM calAvastue che. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 ju] pravartamAna zAsananI dvAdazAMgInI racanA ane sthApanA 25 (4) cUliyAne je pAMcamuM sthAna apAyuM che te racanAnI daSTie ane sthApanAnI daSTie-abhyAsanI dRSTie paNa che. jema vyAkaraNamAM saMjJA prakaraNa prAraMbhamAM hovA chatAM emAM taddhita, samAsa, kRdaMta ityAdine lagatAM prakaraNe AgaLa upara apAyelAM jovAya che tema parikammanA saMbaMdhamAM paNa kaMIka kahevAnuM rahI gayuM hoya ke bake irAdApUrvaka bAkI rakhAyuM hoya te tene cUliyAmAM sthAna saMbhave che. evI rIte sura, puthvagaya ane aNuone uddezIne paNa cUliyA saMbhave che, ane eka rIte vicAratAM puvagaya mATe te cUliyA che ja. A saMbaMdhamAM ApaNe zrIsiddhacaka (va. 4, aM. 17, pR. 40-403)mAMthI nIce mujabanI paMktio paNa vicArI laIzuM - je ke cUlikAvatu dareka parvanI judI judI che ne te te pUrvanI sAthe ja te te pUrvanI cUlikA che, paNa jema AcArAMgane aDhAra hajAra padavALuM mAnyuM temAM mAtra prathama zrutaskaMdhanuM ja mAna lIdhuM, tevI rIte pUrvenuM mAna vigere cUlikAvastu zivAya lIdheluM heine cUlikA nAmane daSTivAdane pAMcame bheda gaNAya che. A uparathI zruta jJAnanA vItha bhedetuM varNana karatAM parikarma ane parikarmasamAsa ane cUlikA, cUlikAsamAsa evA bheda kema na gayA? evI zaMkAne sthAna nahi rahe. kemake te badhA pUrvagatane aMge rahelA che ane vastu, prAbhUta vagere pUrva ane pUrvanA peTabhedo te vaza bhedamAM gaNelA ja che. arthAta bAramuM AkhuM aMga je dRSTivAda te badhuM cauda parvane avalaMbIne raheluM che ane tethI eka, nava, dasa ke cada pUrvadharanI hakIkata zAstromAM Ave che, paNa parikarmadhara, sUtradhara, pUrvAnugadhara ke cUlikAdhara vagere hakIkata AvatI nathI. AvI rIte dRSTivAdanI racanA thayA pachI strIo ane alpa buddhivALA mATe AcArAMga Adi aMgonI racanA karAI che. A vastu bArIka dRSTithI vicArAze to mAlama paDaze ke je je vizeSa vRttAto udAharaNa tarIkenAM che, temAM gaNudharapadavI pachInAM paNa udAharaNe navAM pachI gaNadharoja goThave che. eTale tIrthasthApanA vakhate racAyela aMgAdimAM A dRSTA hatA ema mAnavAnI pharaja paDe tema nathI" . dvAdazAMgInI racanA ane sthApanAnA kama sadhI matAta-ApaNe chaEA pRSThamAM bAra aMgone je krame ullekha joI gayA te ja krame te racAyAM che ane sthapAyAM paNa che ema keTalAka mAne che, jyAre keTalAka e ene sthApanAma che, nahi ke racanAkrama ema pratipAdana kare che. A matAMtare keTalAM prAcIna che ane e saMbaMdhamAM zA viziSTa ullekha maLI zake che te ApaNe have joI laIe. ApaNe nadIsunnatI yuNi (patra pa6-17)gata ulekha te 23mA pRSThamAM joi gayA chIe eTale ahIM e sivAyanA ullekho neMdhIzuM - 1 A mATe juo AhaMta darzana dIpikA (pR. 230 tema ja 235-37). 2 "rANomarakUnAM nRga vAhaawAlikAnA manuwdArtha tara: vijJAna: prAkRtaH kataH " - dasayAliyasuranI zrIharibhadrasUti TIkAgata avataraNa 3 racanA bAda tarata ja thayelI sthApanA vize atra vicAra karAya che, nahi ke purataikArohaNa samayanI. ene vicAra to AgaLa upara karAze. 4 naMdIsattanI zrImAlayagirisUrikRta vRtti (patra 238 A)mAM A ja ullekha kaIka zAbdika bhUtapUrvaka jovAya che, Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahata AgamanuM avalokana [ 25 (1) tayAdhizamazAna (bha. 1, 5. 20)ii zrIvinAvita TAnA 94mAM pRSThamAM je nAce mujabanI paMkti jovAya che te uparathI pUrve prathama racAyAM ema mita thAya cha: ___" pUrvANi dRSTipAtAntaHpAtIni pUrva praNayanAta ' (2) nadIsuta (2. 57)nA zrImAyajirivarita vRtti (patra 240mA)mai wa mata nIce mujaba nedhAyelA che " iha tIrthakarastIrthapravattanakAle gaNadharAna sakalazrutArthAvagAhanasamanidhitya pUrva pUrvagataM(ta). sUtrArtha bhASate,' tatastAni pUrvANyucyante, gaNadharAH punaH satraracanA vidadhataH AcArAdikrameNa vidadhati sthApayanti vA, anye tu vyAcakSate-pUrva pragatasUtrArthamaIna bhASate, gaNadharA bhapi pUrva pUrvagatasUtraM viracayanti pavAdAcArAdikam, atra codaka Aha-nanvidaM pUrvAparaviruddhaM yasmAdAdI niyuktAyuktaM-sanvesi AyAro paDhamoM' ityAdi, satyamuktaM, kintu tatsthApanAmadhikRtyoktam, akSararacanAmadhikRtya punaH pUrva pUrvANi kRtAni, tato na kazcit pUrvAparavirodhaH" (3) samavAyanI TIkA (5tra 130 A ane 131 ajImAM zrI abhayadevasUri paNa e mata nIce mujaba nedhe che - "atha kiM tat pUrvagataM ! ucyate, yasmAttIrthakaraH tIrthapravartanAkAle gaNadharANAM sarvasUtrAdhAratvena pUrva pUrvagataM sUtrArtha bhASate tasmAtpUrvANoti bhaNitAni, gaNadharAH punaH zrutascanAM vidadhAnA AcArAdikrameNa racayanti sthApayanti ca, matAntareNa tu pUrvagatasUtrArthaH pUrvamahatA bhASito gaNadharairapi pUrvagatazrutameva pUrva racitaM pazcAdAcArAdi, namvevaM padAcAraniyuktyA 'panvesiM AvAro paDhamo' ityAdi, tatkatham ? ucyate, tatra sthApanAmAzritya tathoktamiha tvakSararacanAM pratItya bhaNitaM pUrva pUrvANi kRtAnIti" | (4) triSaSTizalAkA puruSacaritra (pa. 10, sa. 5)mAM sauthI prathama pUrve ja racAya che -e mata darzAvAya che. A rahyuM e padya - " sUtratAni gaNadharairaGgebhyaH pUrvameva yat / pUrvANItyabhidhIyante tenaitAni caturdaza // 172 // " (5) payaNasAruddhAranI prasiddhasenagaNikRta vRtti (patra 208 AmAM nIce bhu lepacha: - nanu pUrvANati kaH zabdArthaH / ucyate, yasmAt tIrthakarastIrthapravartanAkAle gaNapaNAM vaisUtrAdhArasvena pUrva pUrvagatasatrArtha bhASate tasmAt pUrvANIti bhaNitAni, gaNadharAH punaH zrutaracanAM vidhAnA AcArAdikrameNa racayanti sthApayanti ca, matAntareNa tu pUrvagataH sUtrAryaH pUrvamahatA bhAvito gaNadharairapi pUrvagataM zrutameva pUrva racitaM pazcAdAcArAdikam, namvevaM yadAcAraniyukAvutaM 1 A uparathI e prazna kadAca koIne hure ke tIrthaMkara pAsethI tripadI meLavIne gaNadhara dvAdazAMgI e che ke pUrvagatane svArtha sAMbhaLIne teo tema kare che? Ane attara e che ke pUratanA sUtrArthanuM bIja tripadI che eTale bane hakIkata ghaTI zake che. juo pR. 20 mAyAniti (u..). Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 ju] pravartamAna zAsananI dvAdazAMgInI racanA ane sthAne rahe vela mAthA cAri tatha? 3ra, tatra racAvanAbA tathorja ra tu nakSatranA madhikRtya bhaNitaM pUrva pUrvANi kRtAnIti / " (6) zrIsiddhacakra (va. 4, aM, 9)mAM prasiddha thayelA "Avazyaka sUtra ane tenI niryukti e lekhamAMnI nIce mujabanI paMktio parathI sauthI prathama prarva racAyAM e hakIkata je ya che. "aMgapraviSTa evA bAre aMgonI racanA karatAM jema cauda parvarUpI pUrvagatazrutanI pahelAM racanA thavA chatAM ane temAM eTale pUrvagatamAM athavA daSTivAdamAM sarva kahevA lAyaka padArthono racanA thaI gayA chatAM sAmAyika cAritra ke chedapasthApanIya cAritranA AcArane pALavAnI icchAvALA evA maMdabuddhi Adi jene mATe ane dRSTivAdanA abhyAsanuM pAtra nahi evI strAonA cAritranA pAlanane mATe AcArAMgasutra parvonI pachI racAyuM chatAM te AcArAMgane prathama mUkavAmAM AvyuM, ane tethI ja siddhAMtanA prAkRtapaNAnA guNane jaNAvatAM strI vigerenA vizeSaNa tarIke cAritrakAMkSiNAma e pada zAstrakAroe vyApakapaNe rAkheluM che, eTale AcAranI apekSAe AcArAMganI sarva aMgamAM ane pUrva karatAM paNa pahelI sthApanA karI teno mAphaka pratidina ubhaya saMdhyAe karavAnuM hovAthI te AvazyakasU ne paheluM sthAna maLe temAM kai jAtanuM Azcarya ja nathI."-pR. 207 A uparathI dvAdazAMgInI racanA para nIce mujabanI bAbata jovAya che - (1) keTalAkanuM mAnavuM e che ke bAre aMgene je nAme lekha samavAya vageremAM jevAya che te ja krame enI racanA ane sthApanA paNa thaI che. | (2) keTalAkanuM kahevuM e che ke dvAdazAMgInI racanAne kAma ane enI sthApanAne kema bhinna che. eTale ke racanAnA samaye bAramuM aMga paheluM racAyuM che ane AdhAra vagere agyAra aMge pachI racAyAM che, jyAre sthApanAnA samaye AyAra vagere agyAra aMgenuM prathama sthAna apAyeluM che eTale ke sthApanAnI daSTie to upayukta bAramuM aMga cheluM (bAramuM) che (3) A pramANenA be vikalpa paikI prathama vikapane raju karanArA bIjA vikalpane yuktizanya gaNutA nathI, kemake teo enA samaya mATe prayatna karatA jovAya che. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 4 thuM dvAdazAMgIone ucacheda A duniyAmAM pratisamaya uthalapAthala thayA kare che. sarvadA ekasarakhI sthiti rahetI nathI. AvI paristhitimAM koI samaye koI vyakti ke vastunI bahulatA jovAya ane koi samaye tenI alpatA jovAya to emAM navAI nathI. dAkhalA tarIke atyAre viharamANu tIrthakaronI saMkhyA jadhanya eTale ke vIsanI ja che, jyAre zrI ajitanAthanA samayamAM e saMkhyA utkRSTa eTale ke ekaso sitteranI hatI. dareka tIrthakaranA jeTalA gaNudhare hoya te sau koI dvAdazAMgI race che e niyama anusAra ApaNuM A vartamAna vIsI AzrIne ema sAmAnya rIte kahI zakAya ke kadAca atyAre dvAdazAMgInI jadhanya saMkhyA haze ane enI utkRSTa saMkhyA zrI ajitanAthanA samayamAM haze. A utkRSTa saMkhyAno aMka to e samayanA pratyeka tIrthaMkaranA gaNadharanI saMkhyA vicAryA bAda raju karI zakAya, paraMtu e vAta to e krasa che ke Aje A utkRSTa saMkhyAvALA dvAdazAMgImAMthI eke mojuda nathI eTaluM ja nahi, paraMtu zrI mahAvIra svAmInA gaNadharee racelI dvAdazAMgIomAMthI kevaLa zrIsudharmasvAmIe racelI gaNAtI dvAdazAMgIne thoDAka ja bhAga ApaNane hAla upalabdha thAya che. A duHkhada ghaTanA kevI rIte banI tene ApaNe vicAra karavo joIe, paraMtu hAla turata A prakaraNamAM te sauthI prathama ApaNe zrI mahAvIra svAmInA 11 gaNudharemAMnA zrI sudharmaagAmI sivAyanA gaNadharonI dvAdazAMgI zabdadaSTie sarvIze kyAre ane kema nAza pAmI te vicArIzuM ane tyAra bAda vartamAna covIsInA anya vIsa tIrthaMkaranA gaNadharonI dvAdazAMgIone uccheda vicArIzuM. zrI mahAvIra svAmInA kayA gaNadharanI dvAdazAMgI e racAyA bAda keTale varSe zabdadaSTie sarvathA nAsA pAmI te saMbaMdhamAM ke tene pravAha kyAre baMdha thayo te saMbaMdhamAM zAstramAM koI spaSTa ullekha hoya ema jaNAtuM nathI. AthI A saMbaMdhamAM prakAza pADI zake tevI hakIkata ApaNe prathama ekatrita karIzuM ane tenA AdhAre phalita thatA anumAna upara AvIzuM. jema dvAdazAMgInA bhaNAvanAra ane bhaNanAra e baMnenI vidyamAna tema ja avidyamAna dakSAmAM dvAdazAMgInuM saMrakSaNa saMbhave che tema teno nAza paNa saMbhave che. dvAdazAMgI bhaNAvanAra vidyamAna hoya paraMtu jo teo koi anya kAryamAM gUMthAyelA hoya athavA rAgAdine laIne temanuM zarIra ke mane kAma karI zake tema na hoya athavA temaNe kalpAMtaramAM praveza karyo 1 A saMbaMdhamAM juo zrIbhana munie racelI stuticaturvizatikA (le. 6)nuM mAruM spaSTIkaraNa (5 8-39). 2 A saMbaMdhamAM mahAprANarUpa dhyAna dharavAmAM vyagra banelA zrutakevalI zrIbhadrabAhusavAmInuM ja haraNa ghaTAvI zakAya. juo AvAsayasuranI caNiNa (bhA. 2, patra 187)gata emanuM jIvanacaritra. udAharaNArthe zrIbhadraguptasUrie zrI AyarikSitasUrine bhaNAvyA nahi, kema te anazana kavAno-saMkhanA karavAnI taiyArImAM hatA, ejana, bhA1, 403muM na Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kazuM ] dvAdazAMgIone uda 29 heya ke anya koI kAraNa upasthita thayuM hoya to teo dvAdazAMgI bhaNavI na zake. AvI vakhate dvAdazAMgI bhaNAvanAra anya koI na hoya athavA hoya ane teo paNa kaI kAraNasara dvAdazAMgI bhaNAvI zake tema na hoya to e dvAdazAMgIne uccheda thAya. dvAdazAMgI bhaNAvanAranI avidyamAna dazAmAM anya koi dvAdazAMgI bhaNAvI zake tema heya, paraMtu teo upara AvelA koI kAraNasara ke anya koI kAraNasara bhaNAvI zake tema na hoya to te samaye paNa e dvAdazAMgIne uccheda thAya. bhaNanAra vidyamAna hoya, paraMtu teo chatI zaktie koI kAraNasara bhaNI zake tema na hoya ane vaLI anya bhaNanAra koI na hoya te dvAdazAMgIne uccheda thAya. bhaNanAranI avidyamAna dazAmAM eTale koI bhaNanAra ja na hoya to dvAdazAMgIne uccheda thAya e to dekhItI vAta che. prastutamAM zrI sudhama svAmI sivAyanA dase gaNadharanI dvAdazAMgIne uccheda zAthI thayo che te vicAratAM ema jaNAya che ke koi bhaNAvanAra na hatuM ke bhaNanAra na hatuM ene laine tema thayuM nathI, kemake bhaNanAra mejuda hatA ane vaLI zrIsudharmasvAmI anya gaNadharanI peThe "vaphakharasaMnivAI hovAthI teo anya gaNadharanI 1 dAkhalA tarIke zrI AryamahAgirisUrie jinakalpanI tulanA karavA mAM-vikalpane chene kalpAMtaramAM praveza karyo tyAre temaNe bhaNAvavAnuM kArya choDI dIdhuM ane e kArya zrI AryasuharitasUrine bhaLAvyuM. juo pariziSTaparva (sa. 11, lo. 3-4). 2 zrIsthalabhadra siMhanuM rUpa vikavyuM te uparathI zrIbhadrabAhusvAmIe temane pUrepUrA jaNAvyA nahi. atra zrIsthUlabhadranI yatheSTa yogyatAno abhAva che bhAvibhAva kAraNa tarIke gaNAvI zakAya, juo AvatsayasuranI guNi (bhA. 2, patra 188). 3 kAlakSepAdi kAraNane lIdhe zrIsudharmAsavAmIe anya gaNadharanI elI dvAdazAMgI bhaNAvI na heya ema lAge che. juo . 30. - 4 zrI Arya rakSitari dasa pUrva saMpUrNa bhaNI zakyA hota, paraMtu temaNe kaMTALIne bhaNatara paDatuM mUkyuM e udAharaNuM athavA to zrIbhadrabAhuvAmI pAse bAramuM aMga bhaNavA gayelA pAMcase muniomAMthI zrIsthalabhadra sivAyanA munie kaMTALIne cAlyA gayA e udAharaNa vicArI levuM. - 5 "sa kukharasaMnivAI ne artha e che ke svataMtra akSarothI tema ja eka ke vadhAre aparinA sAgathI jeTalA zabda banI zake tema che e tamAma banAvavAnuM sAmarthya dharAvanArI vyakti. AvuM sAmarthya coparvadharamAM hoya che. A sAmarthyane laIne koI paNa gaNadhara ke jeo cAdapUrvadhara hoya ja che teo anya gaNadhare racelI dvAdazAMgI jevI dvAdazAMgI dhAre to rayI zake ane tevI racanA karIne ke kayA vinA jarUra jaNAya to te bhaNAvI paNa zake. AnA samarthanArthe viAhApaNutti (za. 1, 1 1)nuM sAtamuM sUtra tema ja zALAkapanuM nIce mujabanuM 137muM sUtra ApaNe anukrame nedhIruM - "seLa vALa huM havaenivArdaviANA" " samaNasya NaM bhagavao mahAvIrasma tini sayA caudasapudhINaM ajiNANaM jiNasaMkAmANaM makkharasabhivAINaM jiNo vitra avitahaM dhAgarayANANaM ukkosiyA ca uddasapuruSINaM saMpayA itthaa|" Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ata AgamanuM avalokana [prakaraNa racelI dvAdazAMgI bhaNAvI zake tema hatA, paraMtu tema karavA jatAM temane potAnA ziSyone pote racelI dvAdazAMgI bhaNAvavA uparAMta anya gaNadharanA ziSyone temanA gunI racelI dvAdazAMgI bhaNAvavI paDe tema hatuM ane tema thAya to temane samaya ochAmAM ochA bevaDe to jAya ja tevI anicchanIya paristhiti UbhI thAya tema hatuM. vaLI eka veLA anya gaNudhare potAnA ziSyo temane soMpyA tyAra bAda e ziSyone svAdhyAya petAnA ziSyothI bhinnapaNe cAlu rahe te paNa anirachanIya hatuM, eTale eno toDa to jayAre teo pote racelI dvAdazAMgInI vAcanA temane Ape to ja bane tema hatuM, eTale AvAM kAraNane laIne zrIdharma svAmIne je je gaNadhara potAnA gaNa bhaLAvatA gayA temanI dvAdazAMgIne pravAharUpe uccheda prAyaH te samayathI thaye ema mAnavuM yuktiyukta jaNAya che. ApaNe A saMbaMdhamAM AgaLa vadhIe te pUrve pravAharUpe ucheda gayo eTale zuM te vicArI laIe. pravAharUpe ucacheda gayo eTale dvAdazAMgIne te ja samaye aMta Avyo ja ema nahi, kemake dAkhalA tarIke zrIIndubhUtie anazana grahaNa karyuM te samaye emanI dvAdazAMgI bhaNelA evA koika ziSya to haze ja. je evA ziSya hoya to pachI e caudapUrvadhara pitAnA jIvana paryata e dvAdazAMgInA jANakAra rahyA haze. A rIte vicAratAM e dvAdazAMgI zrIindrabhUtinA anazana pachI paNa-emanA caMdapUrvadhara ziSyanA jIvana sudhI tA-e ziSya dvAdazAMgI yAda rAkhI zakayA haze tyAM sudhI te avicchinna rahI ema kahI zakAya. kadAca ema paNa banyuM hoya ke emanA evA koi ziSyanA paNa koI evA ziSya haze ke jemanuM svargagamana emanA badhA ziSyo paikI sauthI chelluM thayuM hoya ane jeo potAnA pramunnA anazana samaya pUrve e dvAdazAMgI saMpUrNa ke apUrNa bhaNyA hoya. ne tema banyuM hoya te ema kahI zakAya ke e praziSyanA jIvana paryata dvAdazAMgI saMpUrNatayA nahi te amuka aMze jaLavAI rahI haze ane e rIte emanA ziSyAdi mATe paNa saMbhava hoya to vicAra karI zakAya. atre e dhyAnamAM rAkhavuM ghaTe che ke zrIindrabhUtie anazana grahaNa karatI veLA pitAne gaNe zrIsudharma svAmIne saMkhyA eTale prAyaH te ja samayathI zrIindrabhUtinI dvAdazAMgInI vAcanA ApavAnuM kArya baMdha thayuM ane e rIte ene pravAha aTakI gaye. atra "prAyaH' kahevAnuM kAraNa e che ke zrI I tie anazana aMgIkAra karyuM te veLA, koi ziSyanuM amuka aMga bhaNavAnuM adhUruM rahI gayuM hoya te te aMga mATe enA jANukAra " 1 dase gaNadharoe zrIdharma svAmIne pitAnA gaNe aMtasamaye saiyAne je ullekha che (juo pR. 32) tene lakSyamAM rAkhI vicAra karatAM ema saMbhava che ke zrI sudhamaeNcAmIne e gaNone potapotAnA gurue racelI dizAMgI bhaNAvavAnI hota to kadAca agyAra dvAdazAMgI ane sUtravAcanAnI bhinnatA anusAra nava dvAdazAMgI bhaNAvavAne kadAcita prasaMga prApta thAta ane tema thatAM ene agyAra ke tava gaNa vakhata bhaNAvavA mATe gALa paData. vizeSamAM pAMca dvAdazAMgI bhaNAvavI paData evA eka prasaMganI noMdha A prakaraNa (5. 34)mAM levAyelI che te atra vicArI levI. 2-3 jue pR. 32. 4 "bhaNatara adhUruM rahI jAya te mATe che vikalpa saMbhave che: (1) bhaNanAramAM grahaNazaktine maMdatA haya, (2) bhaNanArane bhaluvAne viSaya kazuM lAgavAthI teo kaMTALI te choDI de, Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 dvAdazAMgIone uccheda anya gubhAI ke zrIsudharma svAmI pAse temaNe te aMge potAnA guru zrIindrabhUtinI dvAdazAMgI anusAra pUruM bhaNuM lIdhuM haze ane pachI koI aMga ke aMge bhaNavAnuM kArya bAkI rahI gayuM haze te te te zrIsudharma svAmI pAsethI ja ane te paNa temanI ja dvAdazAMgI anusAra pUruM karAyuM haze evI saMbhAvanA mATe avakAza che. jema ApaNe ahIM zrIindrabhUtine uddezIne vicAra karyo tema eo temaja zrIsudhamasvAmI sivAyanA bAkInA gaNadharone uddezIne paNa vicAra thaI zake tema che, paraMtu e kArya to pAThakavarga jAte sahelAithI karI zake tema che eTale e vAta atra jatI karavAmAM Ave che. joke ApaNe A uparathI jANI zakyA chIe ke zrIsudharmasvAmI sivAyanA gaNadharanI dvAdazAMgIne pravAha te gaNudhare anazana zarU karyuM tyAre prAyaH aTakI gayo chatAM kayA gaNadharanI dvAdazAMgIne pravAha e gaNadharanA keTalA dIkSAparyAya pachI bahudhA aTakI gayo e vicAranuM bAkI rahe che. AthI e mATe sauthI prathama ApaNe nIce mujabanI hakIkato vAMdhI laizuM - (0) bhaNanAra regAdi kAraNane lIdhe te bhaNatA aTakI jAya. (4) bhaNAvanAre pite pUrepUruM bhaNAvI zakaze ke kema tene pahelethI vicAra na karyo hoya, (5) pUrepUruM bhaNAvI rahevAya evI vyavasthA bhaNAvanAre karI na hoya ane ) temanI tevI IcchA chatAM teo tema karI zake tema na hoya. A badhAmAM pahelA traNa vikapa ziSyane-chAtrane aMgenA che, jyAre bAkInA traNa guruneadhyApakane aMgenA che. atre prathama vikalpa vizeSataH saMbhave che, kemake sAmAnya zikSaka paNa pote rajA para janAra hoya, nivRtta thanAra hoya ke cAlu nokarI choDIne anyatra te svIkAranAra hoya to te paNa koI prakaraNa apUNa rAkhIne tene javuM paDe tevI kaDhanI sthiti bane tyAM sudhI UbhI thavA na ja de. te pachI pUrvadhara gaNadhara jevA viziSTajJAnI ke jeo anazana samayathI vAkephagAra hoya teo pote je aMga je ziSyane bhaNAvatA hoya temanuM te aMga apUrNa rahe ane pAchaLathI anya pAre te ziSyane te pUruM karI levuM paDe evI kaDhaMgI sthitimAM temane na ja mUkI jaya-evI sthiti na udbhave tenI teo pUrepUrI darakAra rAkhe ja, bAkI bhavitavyatAnA vege pachI tema banavAnuM hoya ane tema bane te te judI vAta che. atra kadAca ema prazna karavAmAM Ave che jema tIrthakarane hAthe kaMI abhacane dIkSA na ja apAya tema gaNadharane hAthe kAIno abhyAsa apUNa raDe ja nahi eTale ke amuka aMga adhUruM rahI javAnI paristhiti maNane hAthe uddabhavI nathI, jitu gaNadhara kevalajJAnI thayA bAda dvAdazAMgI bhaNAve nahi eTale e gaNadhara chamadazAmAM e kArya karyuM, paraMtu tyAra bAda pitAne gaNa zrI sudhamaM svAmIne meM tyAM sudhI dvAdazAMgInI vAcanA Apa nuM kArya emanA kAI cAdapUrvadhara ziSya kayuM che, to kema ? ane uttara e che ke prathama te valajJAnI dvAdazAMgI bhaNAve ja nahi ema kahevuM sapramANa che ke kema te vicAravuM joIe ane kadAca e praznane hAla turata ja karIe te paNa e vicAravuM jarurI che ke cidapUrvadhara jevA ziSya kaMi lebhAgu guru na gaNAya. e takevalI hAi abhyAsa pUrNa na rahI jAya tenI pUrepUrI takedArI jarura rAkhI zake bAkI bhAvibhAva ja tevA hoya ke bhagnAra maMdamati hoya te temAM teo zuM kare ? bAkI zuM potAnA ziSyone abhyAsa kathaLI na jAya te mATe zrIASADhabhUti AcArya deva thayA pachI paNa temane bhaNAvyA na hatA ? juo AvayasuranI cUNi (bhA 1 patra 4ra). A uparathI huM e sUcavavA mAMguM chuM ke amuka aMganuM bhaNatara adhUrU prAyaH he evI rithatimAM koI gaNudhare anazana aMgIkAra nahi karyuM hoya, ane kadAca tema thayuM hoya to temAM bhaNanAranI grahaNazahitanI maMdatA ke bhavitavyatA kAraNabhUta haze, Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahata AgamonuM avalokana [ prakaraNa (1) AvaksacattanI nijajuttinI 165ramI gAthAmAM sUcavyA mujaba zroIndrabhUti pramukha 11 gaNadharane chadmastha-paryAya anukrame 30, 12, 10, 12, 42, 14, 14, 9, 12, 10 ane 8 varSane hato. (2) AvalsayasuranI nijajuttinI 2654mI gAthAmAM kahyuM che tema zrIindra thati pramukha 11 gaNudharane kevali-paryAya anukrame 12, 16, 18, 18, 8, 16, 16, 21, 14, 16 ane 16 varSane hate. (3) pajusaNAkapanA aMgarUpa gaNAtI gherAvalI (spavirAvalI)mAM sUcavyA mujaba AThamA ane navamA gaNadharanI sUtravAcanA abhinna hatI te paNa teo pitapotAnA gaNune ziSya samudAyane pite racelI dvAdazAMgInI vAcanA ApatA hatA-bhaNAvatA hatA. evI rIte dasamA ane agyAramA gaNadhara paNa pitAnA ziSyone pite racelI dvAdazAMgInI vAcanA ApatA hatA. (4) AvalsayasattanI nijajuttinI 165mI gAthAmAM kahyuM che tema dareka gaNadhare pitAnA nirvANa pUrve eka mAsanuM pAdapapagamana anazana svIkAryuM hatuM. (5) je je gaNadhara kALa karatA gayA te te gaNadhara pAdapagamana anazana svIkAravA pUrva pitAnA gaNune zrIsudharmasvAmIne patA gayA ane e rIte dhIre dhIre dasa gaNudhare 1 "tIsA bArasa dasagaM bArasa vAyALa codasaduga c| ___NavagaM bArasa dasa ahagaM ca chaumathapazyiAbho // 652 // " 2 " bArasa solasa aTThAraseva ahAraseva advev| ___ solasa solasa tahekavIsa cohasa sole ya sole y|| 654 // " 3 A uparathI ApaNe agyAra gaNadharano dIkSA payaya anukrame nIce mujaba varSo hatA ema joI zakIe chIe - * 42, 28, 28, 30, 50, 30, 30, 30, 26, 27 ane 24. 4." there akaMpie 'goyame' guttaNaM here ayalamAyA hAriAkaNe' gutteNaM pattayaM ete duSNa virA tiNi samaNasayAI vAaiMti, there ajameijje there ajapabhAse ee duNi vi the| koDinnA' gutteNaM tiNNi tiNi samaNapayAI vaaaiti|" A ulekha AThamA ane navamA gaNadhare baMne vAcanA ApI zakayA tyAM ja sudhInA samaya mATe samajavAne che ke eka ApatA baMdha thayA pachI paNa avaziSTa gaNadhara e vAcanA ApyA karI tyAM sudhI samajavAnuM che ? A prazna dasamAM ane agyAramAM gaNadhare mATe paNa zake che. - 5 A pramANe bhinna vAcanA ApavAnA be kAraNe saMbhave che: (1) ziSyone bhAva-utsAha kAyama rahe-e bhAMgI na jAya ane (2) bhaNAvavuM e paNa svAdhyAya che ane te na karAya te bIje koI svAthyAya kara bAkI rahe. "mAsaM pAovagayA save vi ya sapala visNpnnaa| varidasaMpALA saravaraNA 1 kaMTALe dahA " 7 AnA ravarUpa mATe juo vairAgyasamaMjarInuM mAruM spaSTIkaraNa (pR. 207). 8 A hakIkata AvaksayasattanI zuNi (bhA. 1, patra 339gata nimnalikhita pADamAM javAya che "sAmissa jIvaMte Nava kAlagatA, jo ya kAlaM kareti se sudhammasAmisma gaNaM deti, babhUtI sudhammo ya sAmimi parinivvue prinivutaa|" Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 dvAdazAMgIone uccheda maNa rahita banyA arthAta nirapatya banyA. (6) AvarsIyasuttanI nijajutinI 2658mI gAthAmAM sUcavyA mujaba temaja AvasmayasuttanI guNiNa anusAra zrI mahAvIra svAmInA jIvana daramyAna zreindubhUti ane zrIsudharmasvAmI sivAyanA gaNadhare kALa karI gayA-nirvANapadane pAmyA. (e) zrI mahAvIra svAmInA nirvANa pachI zrIindrabhUti ane zrIsudharmasvAmI e baMne kALa karI gayA, paraMtu temAM zrI sudharma svAmI zrIindrabhUti pachI ATha varSe kALa karI gayA. A uparathI e phalita thAya che ke 11 gaNadhare pikI zrIsudharmasvAmI sAthI pehalA kALa karI gayA. A sAta hakIkatone lakSyamAM rAkhI kayA gaNadharanI dvAdazAMgInA pravAhane kyAre uccheda thayo tene vicAra be rIte thaI zake kyAM to zrIsudharma svAmI sivAyanA pratyeka gaNadhAre pote pitAne gaNu emane meM tyAM sudhI eTale e pratyeka gaNudhare kevalI banyA pachI paNa temaNe pitAnA gaNane dvAdazAMgI bhaNAvI haze athavA to e bhaNAvavAnuM kArya to temaNe cha ma-avasthA sudhI ja karyuM haze ane tyAra bAda e kArya temanA ke ziSya, gaNuM saMpAye nahi tyAM sudhI karyuM haze. A paikI game te rIte vicAratAM pratyeka gaNadharanI dvAdazAMgInA atra gaNa" zabda che artha karavA tene avalaMbIne be vikalpa thaI zake che: (1) potAnA tIkSita ziSyasamudAya ane (2) eka ja vAcanA lenAra varga. je "gaNune artha "pAtapitAne ziSyasamudAya" ema karavAmAM Ave to koi jAtane bAdha jaNAto nathI. bAkI samAna vAcanA lenAre ziSyavarga evo artha karatAM te AThamA ane navamAmAMthI tema ja dasamA ane agyAramAM gaNadharamAMthI je enI dvAdazAMgI prathama yuchinna gaI temanA gaNunA aDadhA vibhAge zrIsudhamasvAmI pAse vAcanA levA mAMa haze ane bIna aDadhA vibhAge potAnA gaNunI vAcanA ApanAra avaziSTa gaNadhara pAse vAcanA lIdhI haze ke kema ema prazna UThe che. ! "je ime ajattAe samaNA niggaMthA vihAti ee gaM sance anasuhammassa AvaJcijA, bhaNelA gaNarUpA niyaNA kurijhamA" -5jajIsaNAkapanI therAvalI 2 " pariNinvuyA gaNaharA jIvaMte NAyae nnvjgnnaau| iMdabhUI suimmo ya 'rAyagihe' nivvue vIre // 65 // " 3 juo 12mA pRSThagata AThamuM TippaNuM. vicAre 3ramA pRSThanuM trIjuM pUiNa. pa kevalajJAnI dezanA Ape che, paraMtu bhaNAvavAnA kAryamAM sAraNa, vAraNA, cAyaNa ane paDihAyaNane ane kadAcita tana ane tADanane paNa avakAza che eTale evuM kArya to vItarAga sarvajJa kare nahi ane tethI teo bhaNave nahi ema keTalAka kahe che. ema kahenArAnA mate pratyeka gaNudhare chamastha-avasthA sudhI ja dvAdazAMgI bhaNAvI haze ane tyAra bAda e mATe anya koI vyavasthA karI haze, 6 zrIIndrathati pramukha gaNudhare kevalI banatAM dvAdazAMgI bhaNavavI chaDI lIdhI hoya to jyAM sudhI temaNe zrI sudharma svAmIne gaNa so nahi tyAM sudhI enI vAyanA mATe temaNe koI jAtane baMdha karyo ja haze. e mATe temaNe pitAnA je ke ziSya caMdapUrvadhara haze temane Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 AhaMta AgamanuM avalokana [prakaraNa pravAhanA uchedano samaya sarakho ja Ave che. e samayathI kayo samaya samajo ene uttara prAyaH e che ke te te gaNadharanA dIkSA payIyamAMthI ekeka mAsa jeTalo ocho e samajavo. spaSTa zabdamAM kahuM to zrIsudharma svAmI sivAyanA dasa gaNadharanI dvAdazAMgInA pravAhane uccheda anukrame nIce mujabanAM varSomAMthI ekeka mAsa ocho karatAM bAkI rahelA vakhate thaye che - varSa 42, 28, 28, 30, 30, 30, 30, 26, 26 ane 24. A saMbaMdhamAM sthULa vicAra karatAM ema jaNAya che ke bIjA ane trIjA gaNadharanI dvAdazAMgIonA pravAhane samakAle uccheda thayo ane evI hakIkata cethA, chaTThA sAtamA ane AThamA gaNadharanI dvAdazAMgIo AzrIne tema ja navamA ane dasamA gaNadharonI dvAdazAMgI AzrIne paNa bane. vizeSamAM sauthI prathama, agyAramAM gaNadharanI dvAdazAMgIne pravAha naSTa thaze, paraMtu vAcanAdaSTie samAna evI dasamA gaNadharanI dvAdazAMgI to tyAra bAda paNa be varSa cAlU rahI. atre e prazna skure che ke jyAre vAcanAdaSTie samAna evI dvAdazAMgI mejuda hatI te pachI agyAramA gaNadhAre pitAnA ziSyone zrIsudharma svAmIne kema seMyA? Ano uttara ema saMbhave che ke je temaNe tema na karyuM hota to temanA je keTalAka ziSya be varSa karatAM vadhAre vakhata AvyA haze ane jemane abhyAsa bAkI rahyo haze temane agyAramA, dasamA ane pAMcamA gaNadhara ema traNa vAcanAcArya thAta ane traNa jAtanI dvAdazAMgIne abhyAsa karavo paData, nahi ke agyAramA ane pAMcamA ema be ja vAcanAcArya thAta ane be ja jAtanI dvAdazAMgIne abhyAsa karavo paData. vaLI jemane khuda zrI mahAvIrasvAmIe gaNuMnI anujJA ApI hatI, ane jemanAthI tIrtha cAlanAra hatuM tevA zrIsudhasvAmI vidyamAna hoya tyAre anya gaNadharane pitAne ziSya samudAya saMpa e ucita kharuM? atre e vAta spaSTa karavI jarUrI jaNAya che ke ApaNe karamA pRSTamAM AvalsayasuranI cuNiNamAM je gaNa saMpyAne ulekha joi gayA temAM gaNanI saMkhyA navanI na samajatAM agyAranI samajavAnI che, ane tema karavAmAM gaNane artha pitAnA ziSyone samudAya ema karavAnuM che, nahi ke vAcanAdaSTie abhina dvAdazAMgInI vAcanA lenAro varga. je e pramANe gaNune artha kare yuktiyukta na hoya te pachI agyAramA gaNudhare anazana karatI veLA pitAnA ziSyone dasamA gaNadharane sepyA ane temaNe anazana karatI veLA e ziSyone tema ja potAnA ziSyone paNa zrIsudharma svAmIne saMpyA ane evI rIte navamA gaNadhare paNa e kArya bhaLAvyuM haze. temanA koI paNa ziSya pUrvadhara banyA ja na hoya e mAnavuM sayuktika jaNAtuM nathI, kAraNa ke zrI mahAvIra svAmInA jIvana daramyAna emanA parivAramAMthI cAdapUrvadharanI saMkhyA 5jajusaNukapanA 137mA sUtramAM traNasonI batAvAi che ane emAMthI agyAra gaNadhare bAda karatAM 289 jeTalI saMkhyA bAkI rahe che. 1 sUkSma vicAra karavA mATe te gaNadharonA cAMdapUrvadhara ziSyone paNa vicAra karavo paDe. 2 zrI dharmasvAmIne je je gaNu bhaLAvAya te te gaNane temanA gurue racelI ja dvAdazAMgI temane bhaNAvavAnI heta to A samaye temane ekaMdara pAMca dvAdazAMgI bhaNAvavI paData. 3 A anicchanIya paristhiti gaNAya, kemake sAmAnya rIte ema manAya che ke amuka abhyAsa pUrNa karAya te daramyAna zikSaka badalAyA kare ane amuka abhyAsa mATe niyata karelAM pAThathapustaka vAraMvAra pheravAyAM kare te abhyAsa karanArane abhyAsa kathaLI javA saMbhava che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 A ] dvAdazAMgIenA uccheda karatI anazana karatI veLA peAtAnA ziSyA AThamA gaNadharane sAMpyA ane temaNe anazeta veLA e ziSyAne tema ja peAtAnA ziSyAne zromudha svAmIne sAMpyA ema mAnavuM joIe. A uparathI ApaNe nIce mujaba tAravaNI karI zakIeH-- (1) agyAramA gaNadharanI dvAdazAMgInA pravAhane zabdaSTie uccheda prAyaH sauthI prathama thayA. (ra) pAMcamA gaNudharanI dvAdazAMgIne bAju para rAkhI ema kahI zakAya ke pahelA gaNudharanI dvAdazAMgInA pravAhanA zabdadRSTie uccheda prAyaH saiAthI chellA thayA. (3) pAMcamA gaNadharanI dvAdazAMgIne zabdaSTie sarvAMge uccheda thayA nathI. (4) TalIka dvAdazAMgIonA pravAhane zabdadaSTie uccheda prAyaH samakAle thayA che. jemake (a) navamA ane dasamA gaNadharanI, (A) bIjA ane trIjA gaNudharanI ane (4) ceAthA, chaThThA, sAtamA ane AThamA gaNudharanI. (5) a.STie teA agyAre dvAdazAMgIo azataH teA Aje paNu meAjIda che eTale e dRSTie te agyAra dvAdazAMgIemAMthI ekenA sarvathA uccheda thayA nathI. 35 zrIsutra svAmInI dvAdazAMgInA hajI sarvAM`ze nAza thayA nathI, paraMtu ene hAsa thatA jAya che ane AgaLa jatAM pravartamAna dhamanA uccheda thatA sudhImAM ene nAza thaze. A hakIkata vistarapaNe ApaNe have pachInA prakaraNamAM vicArIzuM. ahIM te! A cekavIsImAM thai gayelA zrIRSabhadeva pramukha tevIsa tIrthaMkarAnAgadharAnI dvAdazAMgIne uccheda vicArIzuM. e mATe sauthI prathama ApaNe cAvIse tItha karAnA gaNudharAnI saMkhyA. je viyAralesa (gA. 167-179)mAM nIce mujaba anukrame apAlI che te o laeH-- 84, 95, 95, 102, 116, 107, 95, 93, 88, 81, 7, 66, 57, 50, 43, 36, 35, 33, 28, 18, 17, 11,210 ane 11. zrIRSabhadbhavanA 84 gaNudharA paikI 83 gaNudharAnI dvAdazAMgIne pravAha temanA a Mtasamaye bucchinna thayA haze ane bAkI rahelA dIljIyuSyavALA eka gaNadharanI dvAdazAMgInA dhIre dhIre hAsa thayA haro ane meDAmAM meDA anya tImAM e tInuM saMkramaNa thatAM tene paNu zabdadRSTie sarvIze nAza thayeA haze. kahevAnuM tAtpa e che ke anya tIrthAMmAM saMkramaNa thatAM eTale ke zrIjitanAthanuM 1 "A rahI e traNa gAthAH-- (8 culasIi 1 paMcanavaI 2 biuttaraM 3 solasuttara 4 sayaM va 5 / tara 6 paNanauI 7 teNauI 8 aDasII ya 9 // 177 // ekkAsI 10 chAsarI 11 chAvaDI 12 va 13 pannA ya 14 / teyAlIsA ya 15 tahA chattImA 16 cetra paNatIsA 17 // 178 // tittIsa 18 aDavIsA 19 ahArasa 20 ceSa tahaya sattarasa 21 / ekkArakha 22 dakha 23 ekkAraseva 24 iya gaNaharapamANaM // 179 // ' 2 ThANu (sthA. 8; su.617)mAM tema ja pUjIsaNAkampanI cerAvalImAM zrI pArzvanAthanA ATha gaNadharonA ullekha che kharo, para`tu e gaNadharonu AyuSya alpa hovAthI tyAM temanI gaNanA karAyelI nathI. jIe sumadhikA (patra 130 A). Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahata AgamanuM avalokana [ prakaraNa tIrtha sthapAyA bAda enI pUrvenA tIrthane emAM aMtarbhAva thatAM zrI RSabhadevanA tIrtha samaye udbhavelI dvAdazAMgI jatI karAi haze ane enuM sthAna zrI ajitanAthanA tIrthamAM racAyelI dvAdazAMgIe lIdhuM haze. AvI hakIkata zrI ajitanAthathI mAMDIne bIcandraprabhasvAmI sudhInA sAta tIrtha karonA tIrthamAM sthapAyelI dvAdazAMgIone paNa lAgu paDe che eTale ke navIna navIna tIrtha utpanna thatAM pUrva pUrva tIrthamAM udbhavelI dvAdazAMgInuM sthAna navIna navIna-uttarottara dvAdazAMgIe lIdhuM haze. bAdInAM tIrtho AzrIne, zrajinabhadvagaNi kSamAzramaNa kRta vise savaI (gA. 13)", zrInemicandrasUrikRta pavayaNasAkAra (tA. 36, . 1-2) vagere graMtha uparathI ema jaNAya che ke zrI RSabhadevanA samayamAM uddabhavelI dvAdazAMgI arthadaSTie ane bhAratavarSanI apekSAe, zrIsuvidhinAthanuM tIrtha sthapAyuM tyAM sudhI ane vadhAremAM vadhAre kadAca e tIrthane uccheda thayo te samaya sudhI TakI rahI. evI rIte zrIsuvidhinAthathI mAMDIne zrI anaMtanAtha sudhInA tIrthakaronA tIrthamAM udbhavelI dvAdazAMgI bahumAM bahu te te tIrthanA ucchedakAla sudhI ja cAlu rahI eTale ke vacce vacce dvAdazAMgI zabdadaSTie tema ja arthadaSTie paNa nAbuda banI. pachI pAchI zrI zAMtinAthathI mAMDIne zrI pArzvanAtha sudhInA tIrthakaranA tIrthamAM racAyelI dvAdazAMgIo arthadaSTie avicchinnapaNe cAlu rahI ane aMzataH e Aje paNa cAlu che. A hakIkatane samarthita karanArAM tema ja tIrthanA uddedane kALa sUcavanArAM pavayaNasAruddhAranAM nIce mujabanAM padyo ApaNe have vicArIzuM - "purimaMtimahaMtaresu vitthasna natyi vocchebho| majjhilaesu sattasu ettiyakAla tu tucchebho // 430 // caubhAga caubhAgo tini ya caubhAga pliycubhaago| tiNNeva ya caubhAga cautthabhAgo ya caubhAgo // 2431 // "3 ne artha e che ke covIsa tIrthaMkara vacce ekaMdara 23 AMtarAo che. temAMnA pahelA ane bIjA tIrthaMkaranA tIrtha vacce eka AMtara, bIjA ane trIjA tIrthakaranA tIrtha vacce eka AMtaro ema ATha AMtara sudhI tIrthane vyucheda thayo nathI eTale ke zrIcaMdraprabhu sudhI te tIrtha avicchinnapaNe cAlu rahyuM. evI rIte chellA ATha AMtara sudhI eTale ke seLamA ane sattaramA tIrtha vacce eka AMtaro, sattaramA ane arADhamAnA tIrtha vacce eka AMtaro ema ATha AMtara sudhI tIrthane vyucacheda thayo nathI eTale ke zrI zAMtinAthanA "egAI egantA javamajha satta tityvoccheyaa| ___ aNNesi palitapayA ekekagadutiduvekekA // 103 // " 2 sattasiyaNa (gA. 213)mAM paNa A ja pramANe pratyeka AMtarAne kALa Apelo che. sva. zrI vijayadAnasUrie vividha praznottara (pR. 75)mAM matAMtara pramANe A pratyeka kALa cAra cAra gAge che e ullekha karyo che, paraMtu e mATe mULa sthaLa jaNAvyuM nathI. 4 A 36mA dvAranAM pahelAM be paDyA che. 4 zrIvabhadevathI mAMDIne zrIsuvidhinAtha sudhInA nava tIrthaMkara vacce ATha atA che. 5 zrI zAMtinAthathI te zrI mahAvIrasavAmI sudhInA nava tIrthaMkaro vacce ADa AMtarA che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 zuM ] dvAdazAMgIone ucheda samayamAM sthapAyeluM tIrtha adyApi cAlu che. zrI suvidhinAthathI zrI zAMtinAtha sudhInA vacalA sAta AMtarAmAM tIrthane uccheda thayo che. eTale ke zrIsuvidhinAthathI mAMDIne zrIanaMtanAtha sudhInA sAta tIrthaMkara paikI pratyekanuM tIrtha anya tIrtha sthapAyuM te pUrve chinna banyuM hatuM. A pramANe je sAta vAra tIrthane ucacheda thayo che te pratyekano kALa anukrame eka caturthI popama, eka caturtheza palyopama, traNa caturthAza pApama, eka caturkIza palyopama, traNa caturtheza palyopama, eka caturtheza palyopama ane eka caturthAza palyopama jeTalo che. kahevAnI matalaba e che ke navamA ane dasamA tIrthaMkaranI vacamAM eka catuthI popama kALa sudhI tIrthane buccheda rahyo ane e pramANe bAkInA mATe yathAsthitapaNe ghaTAvI levuM. 1 juo 36mA pRSThagata paheluM TippaNu. 2 tItha cuta thayo eTale jaina dharmanuM nAmanizAna rahyuM nahi. koIne "dhama" e zabAne yathArtha khyAla paNa raho nahi ane adharma pratye. 3 AvI paristhitimAM, zrIbhArate mAhaNo mATe-brAhmaNe mATe banAvelA reje tulasa, navalakaya vagerene hAthe vikRta banyA ema triSaSTizalAkApuruSacaritra (5. 1, sa. 6)nAM nimnalikhita padya uparathI jaNAya che " jajJe saadhuvicchedo'ntnvmdshmaahtoH| evaM saptasvantareSu jinAnAmeSa vRttavAn // 255 // vedAzcAIrastutiyatiprAvadharmamayAstadA // ghakAyanA duhamA(ra)SAvahAHi chatAH 26 " Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 5 mu zrIsudharma svAmIe racelI dvAdazAMgInA hrAsa ApaNe gata prakaraNamAM joi gayA tema zrImahAvIrasvAmInA agyAra gaNudhare e racelI dvAdazAMgIe paikI zrIsudhama svAmI sivAyanA dase gadharAnI dvAdazAMgIonA pravAha, emanA eTale ke zrIsudha svAmInA jIvanakAla daramyAna prAyaH bucchinna thayA. vakhata jatAM e dase dvAdazAMgI zabdaSTie sarvIze nAza pAmI, ane e tamAmanu sthAna prAya: samakAle racAyelI evI zrIsudha svAmInI dvAdazAMgIe lIdhu. kAlAMtare e dvrAdazAMgI paNa khaMDita banI. eneA hAsa thatA gayA ane hajI paNa ene hAsa thatA jAya che. durbhAgye, AgaLa upara eka evA samaya Avaze ke jyAre e dvAdazAMgImAMthI eke aMga ke ene kAi bhAga paNa mAjIda haze nahi, eTaluM ja nahi paNa e dvAdazAMgIne AdhAre yeAjAyela eka pazu Agama ke teneA aMza paNu TakI rahelA nahi haiAya. A hakIkata ApaNe A prakaraNamAM vicArIzuM. zrIsudhama svAmI sivAyanA tamAma gaNudharA potapeAtAnA gaNu zrIsudhasvAmIne soMpI nirapatya anyA ethI e gaNadharAne vaza na cAlatAM kevaLa zrIsudha svAmIne ja vaMza cAlyeA-emanI ja ziSyaparaparA udbhavI. zrIsudha svAmInI pATe emanA mukhya ziSya zrI bhUsvAmI thayA ane evI rIte uttarAttara zrIprabhavasvAmI, izrozaca bhavasUri (thIrasavat 36-98) ane zrIyazAbhasara thayA.pa emanI pATe zrIsa bhUtivijaya 1 prAyaH samakAle" ema kahevAnuM kAraNa e che ke eka agyAre dvAdazAMgI, zrImahAvIrsvAmIe bIcha derAnA pAvApurImAM ApI te dezanAnA prasage racAyelI che, chatAM e tamAmanI racanAnA prAraMbha samakrAle-ekI vakhate thayA hoya ema jaNAtuM nathI. spaSTa zabdomAM kahuM te zrIindrabhUtie dIkSA lIdhI tyAra pachI zrIagnibhUti vagerenI dIkSA thayelI che. zrIagnibhUtinI dIkSA thaI tyAM sudhI zrIindrabhUti ema ne ema besI rahyA, temaNe koi tattvaviSayaka prazna prabhune pUchyo nahi athavA temaNe pUchyo te paNa prabhue anya gaNadharanI dIkSA thaI nahi tyAM sudhI uttara ApyA ja nahi athavA prabhue uttara ApyA tema chatAM temaNe dvAdazAMgI racavAnuM kArya rA ja na karyuM" ema mAnavuM yuktiyukta jaNAtu nathI. jo A mAruM kahevu' vAstanika hAya teA ema mAnavu oie ke zrIindragatie je samaye dvAdazAMgI racavA mAMDI te ja samaye anya gaNadhara dvAdazAMgI racavAnI zarUAta karI na hatI. eTale udAharaNAthe zrIindrabhatinI kArdazAMgInI racanAnA samayamAM ane zrIsudha svAmInI dvAdazAMgInI racanAnA samayamAM aMtara che. 2-4 jema zrImahAvIrasvAmInA nirvANa pachI 20 varSoM sudhI sudha svAmI yugapradhAna 5 zrIyazAbhadrasUri pata zrImahAvIrasvAmInuM dharmAMrAsana eka AcAryanI sattAmAM rahyuM, paraMtu e sUri vIrasavat 148mAM be uttarAdhikArI banAvI vage sIdhAvyA tyArathI eka pATa para babbe AcAya sthApavAnI pravRtti zarU thaI. padma para rahyA tema A traNe anukrame 44, 11 ane 23 varSa rahyA. 6 zrIsa'bhativijaya vIrasaMvat 156mAM svarge gayA tyAre zrIbhadrabAhuvAcIne sadharavinu pada maLyuM, paraMtu jyAM sudhI tee jIvatA hatA tyAM sudhI zrobhadramADuvAmInA sadhanA kAryoMmAM Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudharma svAmIe racelI dvAdazAMgIno hAsa ane zrIbhadrabAhu svAmI thayA. e zrI bhadrabAhusvAmInA samayamAM bAra dukALI paDI- bAra varSa sudhI uparAuparI dukALa paDavo. e daramyAna saMto mRta visaratA gayA. dukALano aMta AvatAM saMya pATaliputramAM bhegA maLyA. te vakhate ekane uddezaka to ekane khaMDa ema karI teo mAMDamAMDa 11 aMge ekatrita karI zakAya, paraMtu teo didivAya nAmanuM bAramuM aMga ekatrita karI zakayA nahi. e to kevaLa zrI bhadrabAhu svAmIne ja yAda hatuM ane teo to nepALamAM "mahAprANuM dhyAna dharatA hatA. AthI pATaliputramAM ekaThA maLelA zrIsaMghe-zrIsaMdhasaMmelane temane bAramA aMganI vAcanA ApavA kahevaDAvyuM. prathama to temaNe sakAraNa nA pADI, paraMtu jyAre zrIsaMghe temanA e vartanane zrodhanI AjJAnA bhaMga rUpa gaNyuM tyAre temaNe hA pADI. tyAra bAda temanI pAse vAcanArthe AvelA 500 munione temaNe yathAsamaya dararoja kaTake kaTake sAta vAcA ApavA mAMDI. e vAcanA kaTake kaTake bhAi adhikAra na hato. jue munizrI kalyANavijayakRta vIra nirvANu saMvata aura jaina kAlagaNunA (pR. 11). 1 dareka aMgane uddezaka nathI tethI te uddezaka karatAM jUnAdhika bhAga sUcavavo hoya tethI mULamAM khaMDa" zabda jAyo haze ema lAge che. 2 juo kalikAlasarvajJa zrIhemacandrasUrikRta pariziSTaparva (sa 8, he 193 tathA sa. slo. papa-58) tema ja zrIdevasUrikRta chavAnuzAsana (gA. 84)nI pajJa vRti (5, 45). tiEgAlI patrayamAM A saMbaMdhamAM nIce mujaba ullekha che - "so viya coisapuvI bArasavAsAI jogapaDivano , kutara nighaMTu araya marakSAnavaMbara 14" (vIra nivANu saMvat aura jena kAlagaNanAnA 103mAM pRSTha parathI uddhata) A uparathI jaNAya che ke mahAprANa dhyAna bAra varSa mATe temaNe aMgIkAra karyuM hatuM. A mahAprANu dhyAnanuM viziSTa svarUpa keI kANe AlekhAyeluM hoya to te tarapha mAruM dhyAna kheMcavA tajajJone vijJapti che. 3 AvA cAra viziSTa saMmelane thayelAM che. tenI noMdha AgaLa upara A prakoNamAM levAze, che ane lagate prasaMga AvarsayasujanI guNimAM nIce mujaba dazAvAyo che - " tammi ya kAle baarsrise| dukAlo uvhito| saMjatA ito ito ya samuddatIre gacchittA puNaravi pATaliputte' militaa| tersi aNNassa uddesro, aNNassa khaMDaM, evaM saMghADitehiM ekArasa aMgANi saMghAtitANi didvivAdo ntthi| 'nepAla' vattiNIe ya bhavAhusAmo acchati coddasapunvI, tesiMgheNaM patthavito saMghADao 'dihivAI vAehi ti| gato, niveditaM saMghakajaM / taM te bhaNaMtidukkAlanimittaM mahApANaM na paviTTho mi to na jAti vAyaNaM dAtuM / paDiniyattehiM saMghasa akkhAtaM / tehi aNNo vi saMghADao vijito, jo saMghassa ANaM atikkamati tassa ko dNddo| to aksaaiivaghAjhida te avaMti mA 3ghA, vese mehAvI, kara varipurajhana semi " bhA. 2, patra 187 pa pariziSTa parva (sa. , . 18-19)mAM e nirdeza che ke bhikSAcaryAthI AvatAM eka Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49. Ahata AgamanuM avalokana [ praka27 maLatI hovAthI zrIsthalabhadra sivAyanA badhA (49) munie kaMTALIne cAlyA gayA, paraMtu zrIsthUlabhadra te tyAM rahyA. temaNe ATha varSamAM ATha pUne abhyAsa karyo. evAmAM eka veLA zrIlabAhuravAmIe temane pUchayuM ke tAre utsAha bhAMgI gayo che? temaNe ene nakAramAM javAba Apyo ane kahyuM ke mane viroSa vAcanA maLe to sAruM. zrIlaAhu svAmIe kahyuM ke mAruM dhyAna pUrNa thavA AvyuM che eTale tema thatAM huM tane tArI icachA mujaba vAcanA ApI. te veLA zrIsthalalake keTale abhyAsa thayo che ane keTalo bAkI rahyo che te pUchayuM. tyAre zrIbhadrabAhu svAmIe kahyuM ke sAgaramAM bindu jeTalo abhyAsa thayo che. vakhata jatAM zrIbhadrabAhu svAmInuM mahAprANa dhyAna pUrNa thayuM tevAmAM zrIlabhadra lagabhaga dasamuM pUrva pUruM karyuM temane e pUrvamAMnAM be vastunuM jJAna meLavavuM bAkI rahyuM. juo pariziSaparva (sa. 9, lo. 71-76). kAlAMtare teo zrIbhadrabAhu svAmI sAthe vihAra karI pATaliputra AvyA. evAmAM eka veLA temanI saMsArI5NunI sAta be sAdhvI avasthAmAM temane vaMdana karavA AvI tyAre temaNe siMhanuM rUpa vikuvyuM. zrIbhadrabAhusvAmIne e vAtanI khabara paDI gaI. tyAra bAda zrIsthalamaka vAcanA levA gayA tyAre temaNe emane vAcA ApavAnI nA pADI, paraMtu aMte zrIsaMdhanI Agraha bharI vijJaptine svIkArI bAkInAM pUrvenI vAcanA ApI kintu ene artha na batAvyo eTaluM ja nahi, paNa have koine e vAcanA ApavI nahi ema sthUlabhadra pAse kabUla karAvyuM. A pramANe zrIbhabAhuvAmInA svargagamana pachI eTale vIrasaMvata. vAcanA, traNa kAlaveLAe bIjI traNa ane sAyA (zatrika) pratikramaNa karyA bAda bIjI traNa ema kAle sAta vAcA ApavA zrIbhadrabAhurasvAmIe hA pADI hatI. tigAlI (gA. 736)mAM kAyotsarga pUrNa karyA bAda, bhajananA samaye ane makAna sajajA)mAMthI bahAra jatI veLA ane emAM AvatI veLA vAcA ApavAno ullekha che. 1 emanA jIvanavRttAnta mATe juo vairAgyarasamaMjasanuM mAruM spaSTIkaraNa (ja. 184-11). 2 kigAlI (gA. 75)mAM sUcavyA mujaba te zrIraghulabhadra ATha varSamAM ATha pUrva zIkhyA evAmAM zrIbhadrabAhuvAmIne tapane niyama (gasAdhanA-mahAprANu dhyAna) pUrNa thatAM temane zrIsthUlabhadra sAthe lagabhaga upara mujaba vAtacIta thaI 0 A samaye zrIsthalabhadra ekAMtamAM besIne 11muM pUrva yAda karatA hatA ema tigAlI (gA 753)mAM ullekha che. A rahI e gAthA - "kSati (?) getAraNa kudaraM tirAti vaLayo jevA ke jhaMtito bhagiNIto suhamaNA vaMdaNanimittaM // 753 // " 4 A saMbaMdhamAM tisthAgAlImAM nIce mujaba ullekha che - "aha bhaNai thalabhado aNNaM rUvaM na kiMci kaahaamo| icchAmi jANisaM je ahamaM cattAri puvAI // 800 // nAhisi taM puvAI suyamettAI vimuggahA hiMti (1) . dasa puNa te aNujaNe jANa paNaDhAI cattAri // 8 // Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 muM] zrIsudharma svAmIe racelI dvAdazAMgIne hAsa 41 170 pachI 11mA, 12mA, 17mA ane 14mA e cAra jeTalAM pUrvene arthathI viccheda thayA ane zrIlabhadranA svargagamana pachI ene zabdathI paNa viccheda thayo. jema zrIbhadrabAhu svAmInA samayamAM bAra dukALI paDI hatI tema eka bAra dukALI vakhata jatAM "elApatya' getranA zrI Arya mahAgiri ane "vasiSTha' gotranA zrI Arya etega kAraNeNa u purisajuge ahami viirss| sAvAna vagadAruM jJAna vattara puaiDuM 80rA" tigAlInI upayukta 753mI gAthAmAM zrIsthalabhadra 11muM pUrva yAda karatA hatA ema je kahyuM che tene A 800mI gAthA sAthe samanvaya karavA mATe cAra pUrve eTale pUrepUrAM cAra pUrve e artha na kara joIe ema lAge che. 1 A svargagamanane samaya keTalAka vIrasaMvat 215 mAne che, jyAre muni zrI kalyANavinya 225 mAne che. juo vIra nirvANu saMvata aura jaina kAlagaNanA (pa. 12). 2 caMdraguptanA samayamAM dukALa paDavAne ullekha misIhasuranI caNiNamAM che, paraMtu e dukALe kaMI zratanA upara asara karI hoya ema jaNAtuM nathI. vizeSamAM e dukALa A bAra dukALathI bhinna che, keTalAka cadraguptane ane zrI bhadrabAhavAmIne samakAlIna mAne che te vicAraNIya che, tema ja pariziSTaparva (sa. 8, zlo. 339)mAM caMdragupta vIrasaMvata 155mAM rAjA thayAnI vAta che, te bhrAnta che ema vIra nirvANu saMvata ora jaina kAlagaNunA (pR. 68-69)mAM sUcakAyuM che. 3 emanuM jIvanacaritra Avarasa suttanI cuNa (patra )mAM upalabdha thAya che. emane janma vi. saM. 161mAM, dIkSA 191mAM, yugapradhAnapadavI 215mAM, e padavIne nikSepa pUrNakAla) 245mAM ane emanuM saLaMgamana ra1mAM thayela che ema vIra nirvANu saMvata aura jaina kAlagaNanA (pR. 64)mAM sUcavAyuM che. AvarasathabhAsa (gA. 31-132) athavA visAva sabhAsa (gA. 2389-2390) pramANe A zrI AryamahAnirisUrinA ziSya zrIkaeNDinyanA ziSya zrI azvAmitra vI2saMvat 220mAM sAmuchedika mata sthApI cethA nitava banyA, je aMtamAM teo sudharI gayA. evI rIte AvayabhAsa (gA. 133-134) athavA risesA sabhAsa (gA. 2424-245) mujaba zrI AryamahAbhirisUrinA ziSya zrIdhanaguptasUrinA ziSya zrI AryagaMgasUri vIrasaMvat 228mAM brikriya dRSTinI parUpaNa karI pAMcamAM nihanava banyA, jeke aMtamAM teo paNa sudharI gayA. eo zrIlabhadranA hastadIkSita ziSya thAya che. emane judo gaNa zrIsthalabhadra Ape e hakIkata nihasunanI guNimAM che. emane janma vIsaM. 191mAM, dIkSA 221mAM, yugapadhAnapadavI 245mAM ane svargagamana 291mAM thayAnI hakIkata vIra nirvANu saMvat aura jena kAlagaNanA (pR. 64)mAM apAyelI che. ( zrI AryasahastI sAthe eka veLA kAraNavazAt zrI Arya mahAgirie bhejanAdine vyavahAra baMdha karyo haze ema kasuta (u. 1)nI guNi ane nisIhatta (u. 8)nI cuNinA je pATha vIra nivANu saMvat aura jena kAlagaNana (pR. 88)mAM apAyA che te uparathI jaNAya che. muni zrI kalyANuvijaya enA 89mA pRSTamAM sUcave che ke zrI Ayama DAgirie azokanA pautra saMpratinuM rAjya joyuM ja nathI tema asAMgika ghaTanA te saMpratinA ava kramanA bhAva sAthe saMbaMdha dharAve Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 .. AhaMta AgAmenuM avalokana [prakara suhastI e be AcAryonA jIvanakALa daramyAna paDI hatI, paraMtu e bhISaNa samaye zratane kaMI AMca AvI hoya ema jaNAtuM nathI. e dukALI bAda zrIvajasvAmInA samayamAM pAchI bAra dukALa paDI. e samaye zrI vajAmIe vidyA dvArA AhAra meLavyA ullekha jovAya che, paNa zratane kaMi nukasAna pahoMcyAne ullekha heya ema jaNAtuM nathI. atre e vAta neMdhI laie ke zrIvAsvAmI chellA dasapUrvadhara gaNAya che. vaLI emanI pAse zrI saliputra AcAryanA ziSya zrI Arya rakSitarie che (pR. 92). je e hakIkata vAratavika hoya te vairAgyarasamaMjarInA mArA spaSTIkaraNa (pR. 11-165)mAM ucita pheraphAra karavo ghaTe. zrIAsuharatIe nalinImulma" vimAnanA abhilASI avantIsukumAlane dIkSA ApI hatI. 1 A AcAryonA nAmamAM je "Arya pada jevAya che tenuM kAraNa pariziSTaparva (sa. 10, . 37)mAM ema sUcavAyuM che ke bALapaNathI ja e baMnenuM zrIyakSA AryAe mAtAnI jema pAlana kayuM hatuM. 2 emanuM caritra avasmayasunanI guNi (bhA. 1, patra 39-404)mAM, pariziSTapava (sa. 10)mAM, zrIprabhAcandrasUrikRta prabhAvaka caritranA prathama prabandhamAM tema ja zrIharibhadrasUrikRta daMsaNusuddhi yAne sabhyatvasaptatinA zrIsaMghatilakasUrikRta vivaraNa (patra 108 A-112 A)mAM apAyeluM che. mAtA sunaMdA, pitA dhanagiri, vi. saM. 26mAM janma, bALapaNamAM jAtismaraNajJAna, vi. saM 34mAM dIkSA, dIkSAguru zrI AryasiMhagiri, zrIbhadraguptasUri pAse dasa pUrvonuM adhyayana, vi. sa. 78mAM yugapradhAnapadavI ane vi. saM. 114mAM svargavAsa tema ja zrIvajasena nAme ziSya e emanA jIvananI taddana AchI rUparekhA che. zrI mehusUrikRta vicAraNi anusAra paNa zrIva svAmI vikramasaMvat 114mAM eTale vIrasavatu 584mAM svargavAsI thayA. 3 "ito ya vArasvAmI dakSiNAvahe viharati, dubmikkhaM ca jAyaM bArasaparisagaM, savyato samaMtA chinnapaMthA, nirAdhAraM jaatN| tAhe vairakhAmI vijAe AiDaM piMDaM tadivasa bhANoti / " -AvayasuttanI yuNi (bhA. 1, patra 404) 4 zratane nAza thaya jaNAtuM nathI, bAkI "zratanI paThanapAThanapravRtti maMda thai rahI hatI ema muni zrIkalyANavijaye prabhAvaka caritranA bhASAntaranA prabandhaparyAlocana (rU. 16)mAM sUcavyuM che. AnA 17mAM pRSThamAM zrI vajasvAmIe emanA samayamAM paDelA bIjA dakSinI zarUAtamAM anazana karI dehatyAga karyAne ulekha che. 5 subelikAmAM thAvalInA vivaraNa (patra 119 )mAM nIce mujabanAM pagha apAyelAM che maniri: 1 juhUrtI 2 2 : zrIluLapuraH re ! zyAmAryaH 4 skandilAcAryo 5 revatImitrarirAT 6 // zrIdharmoM 7 bhadraguptazca 8 zrIgupto 9 vajrasarirAT 10 / yugapradhAnagvA zete hapUrva:" 6 mAtA rukamA, pitA samadeva, zrIAryarakSitanI rarame varSe dIkSA (Ane zrIvIranA zAsanamAM pahelI niSphaTikA tarIke oLakhAvAI che), pUrvazratanA abhyAsa mATe emanuM prasthAna, ujajayinImAM sthavira zrIbhadragupatane meLApa ane temanI emaNe karAvelI nimaNa, zrIvaja svAmI Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 muM]. zrIsudharma svAmIe racelI dvAdazAMgIne hAsa "lagabhaga sADAnava pUrvane abhyAsa karyo hato. AgaLa upara zrIskandila ane zrInAgArjuna AcAryo thayA. temanA samayamAM pAchI bAra dukALa paDI. e samaye bhikSA maLavI muzkela thaI paDavAthI saMte mRtanuM grahaNa, guNana ane ciMtana (anuprekSA) karI na zakyA ane ethI alaukika zratane vinAza thaye. parAvartana na karI zakAyuM tethI aMgopAMgarata zrata paNa bhAvathI nAza pAmyuM. bAra varSa bAda dukALa maTI sukALa thatAM mathurA nagarI ke jenI AsapAsa pradeza "zaurasena gaNAya che e nagarImAM zrI skandila AcAryanA pramukhapade zramaNa saMgha ekaThe maLyo-munisaMmelana thayuM. e samaye jemane je yAda hatuM ke teo kahetA gayA ane e rIte kalika zrata pAse emanuM gamana ane tyAM emaNe karelo pUrvakRta abhyAsa ityAdi hakIkata AvAsayasuranI nija jutti (gA. 74)nI cuNi (bhA. 1, patra 397-45)mAM apAyelI che. mAdhurIvAcanAnugata A nijajutti ane caNi pramANe eo vIrasaMvata 297mAM svarge saMcaryA, juo vIra nirvANu saMva aura jana kAlagaNunA (pR. 134). vallabhI yugapradhAnapaDhavalI pramANe 22 varSa gRhasthAvAsamAM, 44 zrAmamAM ane 13 varSa yugapradhAna5rcAyanAM che. emane janma vi. saM. 5ramAM, dIkSA vi. saM. 74mAM, yugapradhAnapada vi. saM. 114mAM ane svargavAsa vi. saM. 127mAM thayAM hatAM. vavahArasara (u. 8)nI caNinuM pramANe varSARtumAM cAra mAsa mATe pAtra uparAMta mAtraka rAkhavAnI zrIyaMrakSitasUrie AjJA ApI hatI. emane cAra mukhya ziSyo hatA: ghavapuSpamitra, vastrapuSpamitra, dubalikApuSpamitra, ane zeThA mAhila. e paikI zrIThAmAhila vIrasaMvat 584mAM abaddhika daSTinI prarUpaNA karI sAtamA ninava thayA. juo AvAsaya mUlabhAsa (gA. 141-142) athavA vise sAvasmayabharasa (gA. 25-2510). vicAraNi mujaba zrIvajasavAmI pachI 13 varSa sudhI zrI AryarakSita yugapradhAna rahyA. 1 maladhArI zrI hemacandrasUrie visAvasmayabhAsanI ra509mI gAthAnI TIkA (patra 1003)mAM nava pUrva ane cAvIsa yavikane ullekha karyo che, jayAre prabhAvaka caritragata zrI Arya rakSitaprabandha eN. 80-84)mAM sADAnava pUrvanA ullekhapUrvaka e ullekha che. vaLI emAM ApelA AryAnila (1 AryAna%ila)nA prabaMdhamAM e Ayananilane zrI ArakSi tasUrinA vaMzaja ane sADAnava pUrvanA dhAraka dazAvAyA che ane emane sattAsamaya "prabandhaparyAlayana" (pR. 22) pramANe vIrasaMvat 197 pachI che, 2 nahIsAnI therAvalImAM brahmadIpa siha vAcakane ulalekha che. emanA, dila AcArya ziSya hovAnuM zrImalayagirisUrie naMdIsattanI vRtti (patra para A)mAM sUcavyuM che, paNa prabhAvakacaritragata vAdiprabaMdha (le. 5) mAM emane vidyAdhara AnAnA ane zrIpAdaliptasUrinA kuLanA AlekhyA che, eTale eo zrIsiMha vAcakanA ziSya kema saMbhave ema prazna UThAvAya che. emane yugapradhAnatvano samaya vI. saM. 827 thI 840 (vi. saM. 357-370) sudhI manAya che. 3 utkAlika zratane atra kema ulekha nathI e prazna atre UDe tema che. e saMbaMdhamAM zuM evI saMbhAvanA thaI zake ke kAlika zratanA vismaraNa mATe jeTale avakAsa che teTale avakAza ukAlika zrata mATe nathI, kemake ene adhyayanakAla kAlika zrutanA adhyayanakAla karatAM amuka aMze vizeSa anukULa hoya ema lAge che ke eno uttara e che ke viAhapaNabhutti (R. 177)nI TIkAmAM zrIabhayadevasUrie kAlika zrutane artha 11 aMga karyo che te artha ahIM karavAno che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AhaMta AgamanuM avalokana [ prakaraNa ane thoDuMka pUrvagata saMghaTita karAyuM. A saMdhanA mathurAmAM thavAthI e vAcanAne "mAtharI vAcanA kahe che. zrI malayagirisUrie naMdIsutta (gA. 33)nI vRtti (patra para A)mAM A pramANe sUcavyA bAda e matAMtaranI neMdha lIdhI che ke dubhikSane laIne jarA paNa mRtano nAza thayo na hato, paraMtu zrIskandila AcArya sivAyanA tamAma mukhya anuyAgadharanuM mRtyu thavAthI durbhAikSa maTatAM zrIskandila AcAryo mathurAmAM anuyoga karyo ane ethI e vAcanAnuM nAma "mAdhurI vAcanA' paDyuM ane e anuga Rndila saMbaMdhI gaNAye. A pramANe mRtanI vyavasthA karavAnuM game te kAraNe che, paraMtu te samaye ene likhita varUpa apAtuM gayuM hoya ema yogazAstranI pajJa vRtti (patra 20 7) uparathI phalita thAya che. Agama ane enA anuyeAga lakhIne vyavasthita karAyA bAda zrIskandila AcAryo e anusAra sAdhuone vAcA ApI ethI e "skAnTilI vAcanA' kahevAya che. je vakhate mathurAmAM zrIskandila AcArye Agamone uddhAra karI enI vAMcanA ApI lagabhaga te samaye valabhI nagarImAM zrInAgArjune zramaNusaMgha ekaTho karyo ane mRtanA vicchedane rokavA mATe AgAmone siddhAMtano uddhAra karyo. je pramANe je yAda hatuM tema te sthApana karAyuM, ane je bhUlI javAyuM hatuM te pUrvApara saMbaMdha joI vicArI vyavasthita karAyuM. pachI tadanusAra vAcanA apAI. emAM zrInAgArjuna pramukha hatA ethI e "nAgAjunI vAcanA' kahevAya che. kAlAMtare zrIdevaddhigaNi kSamAzramaNa thayA jemane eka pUrvadhara gaNavAmAM Ave che. e AcAryanA samayamAM pAcho bAra varSane dukALa paDayo hato ane mRta astavyasta banyuM hatuM tema ja aneka bahuzruta paMcatva pAmyA hatA. tethI mRtanI bhaktithI prerAine bhAvi prajAnA upakArArthe vIra saMvata 880mAM ke matAMtara pramANe 993mAM zrI saMghanA Agrahane mAna ApI temaNe te kALe bacelA munione valabhI bolAvI temanA mukhethI avazeSa rahelA ochA vadhatA truTita ane atruTita AgamonA AlApakone anukrame pitAnI buddhi vaDe 1 prastuta ullekha nIce mujaba che - "jinavacanaM ca duSamAkAlavazAducchinnaprAyamiti matvA bhgvdbhirnaagaarjun-skndilaacaaryamRtimira purasapu nacaratamA" 2 jue zrIbhadrezvarasUrikRta kahAvalI (kathAvalI)ne "vIra nirvANu saMvata aura jana kAlagaNunA (pR. 110-111)gata ulekha lagabhaga A Azayane maLatA ullekha naMdIsunanI guNiNamAM paNa jovAya che. e AgaLa upara A prakaraNa (pR. 47)mAM apAye che. 3 zrI malayagiriri nadI suttanI vRtti (patra 54 A)mAM emane duSpagaNinA ziSya deva vAcaka tarIke oLakhAve che, paraMtu muni zrI kalyANavijaya e vAtane brAnta gaNe che ane teo emane sAMDilyanA ziSya gaNe che. juo vIra nirvANu saMvata ora jena kAlagaNanA (pR. 126). Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM su ] zrIsudhama svAmIe racelI dvAdazAMgInA hAsa saMkalita karI pustakArUDha karyAM ane e rIte te badhA AgamAnA kartA banyA.1 A zrIdroNa AcArya AhanizruttinI vivRtti (patra 3 a)mAM karyuM che avasarpiNImAM caudapU`dhara pachI 13, 12 ke 11 pUrvInA koi dhAraka thayA nathI, paraMtu dasapUdhara ja thayA che. senaprazna (patra 104 A)mAM kahyu` che ke jema caudapUra, dasapUrvAdhara ane navapU`dhara thayA che tema ekathI mAMDIne ATha sudhInAM pUrvInA dhAraka pazu saMbhave che," kemake jItakalpasUtranI vRtti vageremAM AcAraprakalpa (AyArapakapa)thI mAMDIne AThe pUrva sudhInA dhArakane zrutavyavahArI tarIke oLakhAvyA che. 1 AtA samanAthe zrIsamayasundara upAdhyAye sAmAcArIzatakamAM je nIce mujaba ullekha karyAM che te ApaNe vicArIzuM: zrIdevarddhigaNakSamAzramaNena zrIvIrAdazItyadhika navazata (980) varSe jAtena dvAdazavarSIyadurbhikSavazAd bahutarasAdhuNyApattau bahuzruta vicchittau ca jAtAyAM... bhaviSyadmavyalokopakArAya zrutabhakta ye ca zrIsaGghAprahAd mRtAvaziSTatadAkAlIna sarva sAdhUna valabhyAmAkArya tanmukhAd vicchinnAvaziSTAna nyUnAdhikAn truTitAnutruTitAnAgamAlApa kAnanukrameNa svamatyA ma pustakArUDhAH kRtAH / tato mUlato gaNadharabhASitAnAmapi tattaGkalanAnantaraM sarveSAmapi AgamAnAM kartA zrIdevarddhigaNikSamAzramaNa putra-gAta: / '' kr A saba"dhamAM zrIsiddhacakra (1. 6, a. 21-22, pR. 488-489) joSA bhAmaNu che. emAMthI prastuta bhAga AgaLa upara A prakaraNamAM apAyA che. 2 "atha bhedena kriyate evaM tarhi trayodaza pUrvadharAdInA me keka pUrva hAnyA tAvat kartavyo yAvat pUrvekadezatharANAmiti, etadapyasAdhu, katham ? yato dazapUrvadharA api zAsanasyopakArakA upAGgAdInAM saGgrahaNyuparacanena hetunA, athavA'syAmavasarpiNyAM caturdazapUryanantaraM dazapUrvarA eva raJjAtAH, na trayodazapUrvaMdharA dvAdazapUrvarA ekAdaza pUrvavarA vA ityasyArthasya pratipAdanArthaM caturdaza pUrvasamantaraM dazapUrvinamaskAro'bhihitaH // k 3 'yathA caturdaza pUrvvadharA dazapUrvvidharA navapUrvvadharA vA dRzyante tathA dvipUrvvadharAzcatuSpUrdhvadharAH gharA vA bhavanti na veti praznaH, atrottaram - jItakalpasUtravRtyAdau AcAra prakalpAyaSTapUrvAtasya zrutavyavahArasya uktatvAt ekadvayAdipUgharA api bhavantIti jJeyam / ' ,, 4 ekathI mAMDIne ATha sudhInAM pUrvInA aMtima dhArakAnAM nAma krAi prAkzana graMthamAM noMdhAyela jaNAtAM nathI, paraMtu teo vIrasa vat 584 thI vIrasavat 1040nA gALAmAM thayA * heAya ema lAge che. vizeSamAM badhI nahiM te keTalIka cUrNinA racanArA pUdhara hatA ema ApaNe siddhacakra (va. 4, a. 12, pR. 284)nI nIce mujabanI pakti uparathI oi zakIe chIe:~ "vaLI a'ga ane ugAnI pUdhara AcAya mahArAjAoe cUNi racI che" nisIhabhAsa (nizIthabhASya)nI cuNDinA racanArAnA guru zrIpradyumna kSamAzramaNa pUra che ema zrIAnaMdasAgarasUrie zrIsiddhacakra (va. 6, a. ra1-22, pR. 475)mAM nIce mujabanI pakti dvArA sUcavyu cheH~~ "pradyumna mannAzramaNa je zrInizIthacUrNikAranA guru che ane kSamAtramaNa hovAthI pUtra dhara paNa che." Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahata AgamanuM avalokana [ prakaraNa viAhapaNutti (za. 20, u. 8; sU. 678)mAM kahyuM che ke zrI mahAvIrasvAmInA nirvANa pachI eka hajAra varSe puNvayane uccheda thaze ane pUrepUrA eka pUrvanuM saMpUrNa jJAna koine rahyuM nahi. ahIM purvAMgayathI zuM samajavuM te saMbaMdhamAM zrI abhayadevasUrikRta TIkAmAM kaMi ullekha nathI. "baigayathI sAmAnya rIte dikivAyane eka bhAga ke je cauda pUrvenA samudAyarUpa che te samajAya che, paraMtu ThANa (sthA. 10, sU. 74ra)mAM dikivAyanAM je dasa nAmo apAyelAM che temAMnuM eka nAma te puravagaya che. enI TIkA (patra 491 A)mAM zrI abhayadevasUri e nAmanI upapatti sucavatAM kahe che ke atra avayavamAM samudAyane upacAra samajI le. A uparathI ApaNe ahIM puvaeNgayathI diddhivAya paNa samajI laIe te kaMi khAsa vAMdhA jevuM jaNAtuM nathI. zrI AnaMdasAgarasUrinuM ema mAnavuM che ke zrIharibhadrasUrinA samayamAM pUrvarUpa sUryane asta thayela hato, kintu eno zeDeka prakAza rahI gayA hatA. Ama mAnavA mATe teo paMcAsara (paMcAzaka)nI zrIabhayadevasUrikRta TIkA (patra 1 a)nI nimnalikhita paMktino AdhAra le che -4 "katipayapravacanArthatAratArakavizeSAnupadidarzayiSuH" A uparathI putrayanuM jJAna dhIre dhIre kevI rIte jatuM rahetuM gayuM te joI zakAya che, paraMtu A pramANe ene hAsa thayo te aTakAvavA mATe je cAra viziSTa prayane saMdhasaMmelana dvArA thayA che teno vizeSa vicAra karavo bAkI rahe che eTale have ene vicAra karIye. zrI satya prakAza (va. 1, saM. 1, pR. 15)mAM muni zrIdarzanavijaya "digabara zAstra kese bane e lekhamAM kaLe che zrIAyarakSitajo, zrInandIlakSmaNa, zrInAgahasti, dhIrevatinakSatra, zrIsiMhasarijI sADhe nauM aura usase alpa alpa pUrvake jJAnavAle the|...shriiskNdilaacaary, zrIhimavaMtakSamAzramaNa, zrIrANAnA sUri samI mAcIna pUrvati che...zIvinsavAghaja, zrIsaMmatieg, zrImUradin, zrIlohityasUri, zrIdudhyamaNi aura zrIdevavAcakajI 11 aMga aura , pUrva se adhika zAna dhAra che " 1 " jaMbuddIve 2 dIve mArahe vAse imIse usappiNIe devANuppiyANaM egaM vAsasahastraM puSvagae aNusajissa" 2"viDivAyassa NaM dasa nAmadhejA paM. te.-didvivAteti vA he uvAteti vA bhUyaghAteti vA tacAvAteti vA sammAvAteti vA dhammAvAteti vA bhAsAvijateti vA punvagateti vA aNujogagateti SA sambapANabhUtajIvasattamuhAvaheti vA " 3 "etau ca pUrvagatA-'nuyogagatau dRSTivAdAMzAvapi dRSTivAdatayokto avayave smudaayovAstalitiA" jue gikhrisamuccayane emaNe lakhele saMskRta upaghAta (5. 6). Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAsaMdharma svAmIe racelI dvAdazAMgIne hAsa "saMdhasaMmelana' kahe, "saMghasamavAya' kahe ke "saMdhane meLAvaDA' kaho te eka ja che. evAM cAra viziSTa saMdhasaMmelane zrI mahAvIrasvAmInA nirvANa pachI 980 ke matAMtare pramANe 993 varSa daramyAna thayA che. pahelAM traNa saMdhasaMmelanamAM jaina AgamonA vAcana ane anusaMdhAna nimittarUpa hatAM, jyAre cethAmAM e AgamanuM pustakArohaNa-lekhana nimittarUpa hatuM. paheluM saMdhasaMmelana caMdapUrvadhara zrIbhadrabAhusvAmInA jIvana daramyAna vIrasaMvata 16nnA arasAmAM pATaliputramAM thayuM hatuM. e samaye thayelI jaina AgamonI vAMcanAne pATaliputrI vAcanA" kahevAmAM Ave che. bIjA ane trIjA saMdhasaMmelana vIrasaMvata 827 thI 840nA gALAmAM thayAM hatAM. emAMnuM eka Arya RndilanA Adhipatya heThaLa mathurAmAM thayuM hatuM ane bIjuM prAyaH e ja samaye Arya nAgArjunanA adhipatya heThaLa valabhImAM thayuM hatuM. A baMne vakhate samakAne thayelI AgamanI vAcanAne anukrame mAtharI yAne skadila ane vallabhI yAne nAgArjunI tarIke oLakhAvAya che.' vakhata jatAM zrIdevaddhigaNi kSamAzramaNanA pramukhapaNA heThaLa vIrasaMvata 498mAM ane 1 A matAMtara che te vIranirvANasaMvatanI gaNanAnI bhinnatAne AbhArI che eTale ke pastakAkAhANanA samayamAM e samayamAM thayelA keTalAka manie zrIvIranuM nirvANa 980 varSa pUrve thayAna e samaye kahetA hatA to keTalAka e nirvANa 993 varSa pUrve thayAnuM kahetA hatA. 2 mAdhurI vAcanAnI utpatti paratve be mata naMdIsutacuNinA AThamA patramAM nIce mujaba nedhAyelA cheH " bArasasaMbaccharIe mahaMte dubhikkhakAle mikkhaTThA aNNato ThitANaM gahaNa-guNaNA-SNupehA'bhAvato mutte (1) vippaNa? puNo mubhikkhakAle madhurAe mahaMte sAdhusamudAe khaMDilAyariyappamuhasaMgheNa jo jaM saMbharai tti evaM saMghaDitaM / jamhA ya etaM madhurAya kataM tamhA mAdhurA vAyaNA bhnnnnti| aNNe bhaNaMti-jahA sutaM No NaTuM tammi dubhikkhakAle, je aNNe pahANA aNuyogadharA te viNahA, ege khaMDilAyarie saMdhare, teNa madhurAe aNuyogo puna sAdhUNaM pavattio ti sA mAhuga vAyaNA mati " 3 A saMbaMdhamAM kahAvalInI hastalikhita pratimAM nIce mujaba ullekha che - __"asthi mahurAurIe suyasamiddho khaMDilo nAma sUrI, tahA bala hinayarIe nAgajjuNo nAma srii| tehi ya jAe bArasavarisie duka le nivva ubhAvao viphurhi (1) kAruNa peniyA disodimi saahyo| gami ca kahavi dutthaM, te puNo miliyA sugaale| jAya majjhAyaMti tAva khaMDukharuDIhUyaM puSvAhIyaM / tato mA suyavocchittI hou te pAraddho sUhi siddhNtudvaaro| tattha vijaM na vIsariya taM taheva saMThaviyaM / pamhudvANaM uNa puvAvarAvaDatamuttatyANu bhArao kayA sNghddnnaa|" 4 sarakhA subodhakA (patra 126 a)mAM avataraNarUpe ApeluM nIce mujabanuM pada - "valahipurammi jayare deviSTipamuhamayalaMsa ghehi / putthe Agamalihilo navasayasiyAo viiraao||" Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahata AgamanuM avalokana [prakaraNa matAMtara pramANe 1983mAM valabhImAM cothuM saMdhasaMmelana thayuM ane te vakhate Agame pustakArUDha karAyA, joke te pUrve paNa Agama lipibaddha thayelA hovAnA purAvA maLe che. paraMtu ene A pustakArehaNa jeTaluM mahattva nahi apAyAnuM kAraNa ema jaNAya che ke A pustakArahaNa jeTaluM sarvamAnya ane saMpUrNa tema ja mAthurI (skAntilI) ane valabhI (nAgAnI ) vAcanAnA samayanA pAThabhedanI yegya vyavasthA karanAruM banyuM tevuM pUrve nahi thayeluM hovuM joie. A pustakArohaNane aMge hAla turata te ApaNe nIcenI bAbate noMdhI laIzuM - (1) A pustakArohaNanA prasaMge, enI pUrve je mAthurI ane vallabhI vAcanAe thaI te samaye je zAstro lakhAvI levAyAM hatAM te uparAMta je je jaina graMtha, prakaraNa vagere te vakhate mejuda hatAM te paNa lakhAvI levAyAM.2 (2) mAtharI ane vallabhI vAcanAone bane tyAM sudhI samanvaya karA-banyuM tyAM sudhI e be vacceno bhedabhAva maTADI tene ekarUpa apAyuM ane jyAM tema thaI zakayuM nahi tyAM mahattvapUrNa bhedone pAyaMtararUpe sthAna apAyuM. A pramANenI vyavasthA karAya bAda mAtharI vAcanA mujaba sarva siddhAnta lakhAvAyA ane valabhI vAcanAnA matabheda ke pAThabhedane cUrNi vageremAM sthAna apAyuM, paraMtu jyAM zrInAgArjunanA anuyAyIo tema thatAM asaMtuSTa rahevAnuM kAraNuM jaNAyuM tyAM "vAyagaMtare kuLa" evA ullekhapUrvaka tene mULa graMthamAM sthAna apAyuM 1 zrI munisuMdarasUrie pite racelA tetraratnakezamAM kahyuM che ke - " vIrAta vinandAGgazaravacIkarata, tvacaityapUte dhruvsenbhuuptiH|| yasmin mahaiH saMsadi kalpavAcanAmAyA tadAnandapuraM na kaH stute ? // " | (subAdhikAnA 126 A patramAMthI udad). pajajusabukanI mudrita AvRtti (patra 37 a- AmAM 14mA sUramAM kahyuM che ke "samaNassa bhagavao mahAvIrassa jAva savvadukkhappahINassa nava vAsasayAI viikaMtAI dasamasta ya vAsasayasa ayaM asIime saMvacchare kAle gacchai, vAyaNaMtare puNa ayaM teNaue saMvacchara ii dIi" 2 juo vIra nirvANu saMvat ora jena kAlagaNa (pR. 112). 3 Avo eka ulekha pajusaNAkapamAM jovAya che. juo A pRSa uparanuM paheluM TipaNa 4 juo vIra nirvANu saMvata Ara jena kAlagaNunA (pR. 12-117) ane temAM khAsa karIne kahAvalIne 112mAM pRSThamA apAyela lekha "papparasaMpaNNamelAvA ya tassamayAo khaMdillanAgajjuNAyariyA kAlaM kA devalo gyaa| teNa tulyAe vi taduvariyasiddhatANaM jo jAo kathaya (kadama va) vAyaNAbheo soya na cAli pacchimehiM / to vivaraNakArehiM pi nAgajjuNIyA uNa evaM paDhanti tti samulliMgamA rahe vAyArAisu / ' ahIM vivaraNakAroe "nAgajuNuyA" ema kahe che ema je kahyuM che te hakIkata AyAta zrIzIlAMkasUrikRta TIkAMmAM nIce mujaba jovAya che.--- Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa ] zrIsudharma svAmIe racelI dvAdazAMgIne hAsa 49 () abhyAsa karavAmAM sugamatA rahe evI rIte zaMkhalAbaddha Aga lakhAvAyA (4) sUtramAM ghaNI vAra je ekanA eka AlApaka (AlAvA) AvatA hatA te vAraMvAra lakhavAmAM ghaNo samaya lAge tema hovAthI aMgomAM paNa keTalIka vAra upAMgo paNa jovAnI bhalAmaNa karAI. dAkhalA tarIke viApaNuttimAM AvavAiyasutta, jIvAjIvAbhigamasutta, paNavaNa ane siddhagaDiyAnI bhalAmaNa jovAya che. evI rIte samavAyAmAM "baea no rakhe neve" evA ullekha pUrvaka kapa sura (baharbha95satra)nA bhASyanI bhalAmaNu karAyelI che, ane vimAnano adhikAra AvatAM rAyapazeNuyasutta jevAnI bhalAmaNa karAyelI che. (5) satpakSa ane asatpakSane nirNaya pahelAMnI jema zAsanadhuraMdharonAM vacanane adhIna na rakhAtAM e lakhelAM puratone adhIna karAye. (6) zrIdevadvigaNi kSamAzramaNanA samaya sudhI banelA keTalAka viziSTa vRttAntone AgamamAM sthAna apAyuM, joke e banAve che te AgamonI racanA pachI banelA hatA. A saMbaMdhamAM matAMtara saMbhavI zake che. juo pR. 51. (7) AgamonI bhASA niyamita banI-emAM parivartana mATe avakAza na rahyo. A saMbaMdhamAM siddhacakra (va. 4, aM. 12, pR. 287)mAMne nIce mujabane ullekha vicAra ucita thai paDaze - joke sAmAnya rIte sarva tAMbara saMpradAyavALAe AvazyakasutranI niyuktine "ekasarakhI rIte mAna Ape che, ane zAstrIya viSayanA nirNayane AdhAra bhagavAna devaddhi zikSamAzamaNujInI pahelAM zAsanadhuraMdhara mahApuruSonAM vacana kahevA upara ja rahetA hatA, ane tethI ja gAjhA mAhilanA adhikAramAM durbalikApuSpamitra sarakhA nava parvane dhAraNa karanAra ane agAdha buddhivALA AcAryo baddha ane abaddha karmanA adhikAramAM pote nirUpaNa irala siddhAMtanI pramANikatA mATe anyagacchIya sthavirene pUchavAnuM ucita gayuM hatuM, arthAta sAMsanadhuraMdharanA vacanane AdhAreja satpakSa ke asatpakSane nirNaya thato hato, paNa bhagavAna devaddhi gaNikSamAzramaNujIe te vakhatanA mukhya mukhya AcAryone ekaThA karI siddhAMta karavAnuM fhoya eTale satyakSa ke asatpakSapaNAnA nirNayanuM kArya lakhela puratakane AdhIna karI vidyA: nAnIyAtu pati-gvuM hatu." (patra 245), "nAguvIyA, varita-guLA vikSAno" (patra 253) "jAnuMnI vAra, 14-je vastu" patra 256) ane "nAnAgunIyAsu vari-judo thA." (patra 303). evI rIte e ja sUrie racelI sUyagaDanI TIkAmAM paNa be ulekha jovAya che - "majhA tare nAnAnIpAlatu vArita-lo kaLa tathe kavadighaM. " (patra 64) ane "vAlA junIyAsu pati-varipa6 vivAnivA" (patra 64 ). 1 juo sva. anupacaMdra malakacaMdra cela caityavaMdana jevIsI ane praznottararatnaciMtAmaNi (pR. 89). Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ata AgamAnuM avaleAkana [ prapharaNa puruIdata:' arthAta je siddhAMta pustakane AdhIna na hatA te putakane AdhIna karyAM, tethI Agamete puratakamAM lakhAvyAM ane tethIja AgamAmAM bhagavAn dhruvaddhi gaNikSamAzramaNujI pahelAM thaelA nihanavA tathA gacchA, kulA ane bhagavAnanI pAchaLa racAelA naTTI, padmavAjI vigere zAstranI sAkSIe aga sarakhA gaNudharakRta sUtrAmAM sakSepa Adi kAraNane aMge dharavAmAM AvI. joke temAM paNu pUrve jAvela rItie abhyAsakramane te eLagavAmAM AvyeA nathI, ane tethI ja AcArAMga vigeremAM sUgaDAMga vigerenI } sUgaDAMga vigeremAM ThANAMga vigerenI bhalAmaNeA trA, taM, ke nAva vigere zabdothI karavAmAM AvelI ja nathI, pazu abhyA pukramamAM AgaLa AgaLa AvatA graMtheAmAM pAchaLa pAchaLanA graMthA mULa sUtrarUpa hoya, nadI Api DhAya ke upAMgAdi rUpa hAya tepaNu tenI bhalAmaNA sakSepa Adi kAraNane aMge sthAne sthAne karavAmAM AvI che ane tethIja jJAtAjI, upAsakadazAMga, vigere aMgeA jJAtra vigere bhalAmaNAnA zabdothI ja dhaNA bharAelA che, eTale TuMkANamAM ema kahIe teA cAle ke bhagavAn jinezvara mahArAjanuM zvAsana kevalI mahArAje kahelA tattva tarIke pramANu gaNAyA chatAM sUtranAM puratAnI apekSAe teA bhagavAna devaddhi gaNikSamAzramaNujInA prayatnanI je pramANikatA gaNI zakAya." atra siddhacakra (va. 4, aM. 9, pR. 206)gata nimnalikhita ullekha paNa rajI karavA durarata jaNAya cheH---- 'vaLI A AvazyasUtra eTalI badhI abhyAsanI apekSAe svataMtratA dhAraNa karanArUM che ke emAM taM, nA, nA vigere atidezAne jaNAvanAra eka paNa 56 nathI, arthAt Avazyaka ane uvavAi vigere aMga ane rUpAMga Adi sUtrAmAM haM, gAva vigere atideza karanArAM sutrA havAthI jema abhyAsamAM anya AgamanA abhyAsathI AzritapaNuM rahe che, tema A AvazyakasUtranA abhyAsamAM anya sUtreAnA abhyAsanuM AzritapaNuM nathI." siddhacakra (va. 6, a. 21-22, pR. 488-489)mAMthI nIcenI paMktio paNa atra ApaNe nAMdhI lakhyuM, joke tema karavAmAM amuka aMze punarukti jevuM jaNAvA saMbhava che:-- bhagavAna daivaddhi gaNikSamAzramaNa pahelAM puratakAnA pracAra nhotA ke pustako nhAtAM ema koi mAnatuMja nathI. bhagavAna AvazyakacUSikAra spaSTa zabdomAM jaNAve che ke bhagavAna mahAvIra mahArAjanA kevaLajJAna pahelAM temanI mastha avasthAmAM paNa je bala ane zabale gaMgA nadImAM DubavAnA upasagathI bhagavAno bacAva karyAM hatA te devatA pU. bhavamAM jinadAsa nAme zravaka hatA, ane te dareka AThame ane cadaze pauSadha grahaNa karI pustakane vAMcareA hateA...4 50 1 kasattabhAsa (bahutkalpasUtra)nA bhASyamAM zrIdevadui gaNi kSamAtramaNe AgamA puratakArUDha karAvyA' evA ullekha che ema mane sphure che. 2 A abhyAsakrama te kaye| te nathulu' bAkI rahe che, joke sauthI prathama AvazyakrasUtrane abhyAsa karAya che ema A lekhaka mahAzayanuM mAnavuM hAya ema jaNAya che. 3 A skhalanA DhAya ema jaNAya che. Avazyaka nahi paNa AyAra hevu joIe. 4 AnA pachI zAsrInI vidyamAnatA ghaNA samayathI che' evuM zASaka che te atra cheDI vAyuM che. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. zrIsudharmasvAmIe racelI dvAdazAMgIne hAsa para vaLI bhagavAna sudhammasvAmi mahArAje zrIbhagavatIsatranI zarUAtamAM brAhmI vipIne namaskAra karyo che. te ja jaNAve che ke pustakono pracAra bhagavAna devaddhi gaNikSamAzamaNa karatAM pahelAM paNa ghaNo hato. saheje savAla thaze ke jyAre pahelethI zastra pustakomAM rakhAyelAM hatAM te pachI bhagavAna devaritra gaNikSamAzamaNujIe zuM karyuM? A savAlano "ttara rahelo che ke zRMkhalAbaddha AgAmonuM lakhANa ane paraspara atideza (bhalAmaNuMvALuM AgamanuM lakhANa, bhagavAna devaddhi gaNikSamAzramaNa vigere zrIsaMgheja karyuM che. Aja kAraNathI AcArAMgAdi aMge ke jenI racanA sudharma svAmi a di gaNadharoe karelI che ane uvavAI Adi upAMge ke jenI racanA zrataviroe karelI che, chatAM te upAMganA atize (bhalAmaNa) AcArAMgAdi aMgamAM karavAmAM AvyA che... 1 vaLI bhagavAna devaddhi gaNikSamAzramaNa sudhI zAsanane aMge banelA banAvanI keTalIka noMdha paNa te aMga upAMgamAM dAkhala karavAmAM AvI che, ane tene ja lIdhe zAstromAM zIvaja svAmi, zrI AryarakSitasUrijI vigerenA vRttAne paNa mULAmAM dAkhala thayA che. A badhuM zRMkhalAbaddha goThavatAM te kAla sudhImAM thayelA nihuna ane keTalAka AcAryonA ullekha je aMge pAMgamAM dAkhala thayA che te bhagavAna devaddhi gaNikSamAzramaNajIe dAkhala karyA che, athavA zrInamItra ane zrI yogazAstranA kathanane anusAra zrI audilAcAryuM anuyoganI vyavasthA karI hatI lekhAI che. ane tethI gAThAmAhilane adhikAra mUlamAM levAya ane zivabhUtine na levAyo. vaLI zAsananI rithatine bhagavAn devaddhi gaNikSamAzramaNajI pote lakhe ke zroskadilAvArya goThave te sUtromAM na jaNAve te pahelAMnA banAve pramANika gaNavAmAM na Ave e paNa svAbhAvika che. A vigere kAraNothI bhagavAna devaddhi gaNikSamAzramaNajIe je zaMkhalAgaha sUtra lakhyAM ane yathAyogya sthAne aMga upAMgamAM bhalAmaNo lakhI ane tenI sAthe te rAkhavAnA kALa sudhInA zAsanamAM banelA upAgI bano dAkhala karavAmAM AvyA." bAramA aMgane sarva tIrthamAM hAsa-viAhapatti (za. 20, u. 8; su. ka77)mAM sUcavAyuM che ke zrI suvidhinAthathI zrI zAMtinAtha sudhInA ATha tIrthakaro vaccenA sAta AMtarA daramyAna ja kAlika zratane nAza thayo, nahi ke bAkInA tIrthakaronA mAMtara daramyAna; paraMtu likivAyane tamAma tIrthakaronA AMtarA daramyAna nAza thayela che. A pramANe zrI mahAvIra svAmInI pUrvenA tIrthakaronAM tIrthomAM bAramA aMgane ucheda ja che, paraMtu e pratyeka tIrthamAM tene hAsa krame krame kevI rIte thayuM te jANavAnuM koI sAdhana heya ema jaNAtuM nathI. zrIsudharma svAmIe racelA dikivAyane hAsa to jarA hA utarIne vicArI zakAya ema lAge che. 1 AnA pachI "zrI devaddhi kSamAzramaNajInuM vacana tIrthakaratulya samajavuM joIe evuM zIrSaka mata atra jatuM karAyuM che. 2 "eenu NaM tevIsAe jiNaMtaresu purimapacchimaesu asu 2 jiNaMtaresu etya gaM vimuyasa avocchede 50 majjhimaesu sattamu jiNaMtaresu estha paM. kAliyamupassa vorachede pa0; vigaM pocchinne vihivaae|" Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AhaMta AgAmonuM avalokana [prakaraNa bAramA aMganA vibhAgone hAsa--ApaNe 41mA pRSThamAM joI gayA tema chellAM cAra pUrvane samakAle nAza thayo, jyAre bAkInAne evI rIte eTale ke samakAle nAza thayo hoya ema jaNAtuM nathI. amuka pUrvamAMthI amuka paMkti vagere uddhata karAyelI che evA ullekho maLe che, tema ja pUrvemAM je je bInAonuM pratipAdana karAyeluM che, te paikI keTalIka 11 aMgomAM gUMthAyelI che evA paNa ullekha maLe che. e jotAM tamAma pUrvene sarvaza-arthadaSTie paNa nAza thayelo mAne te eka prakAranuM nirarthaka sAhasa kheDavA jevuM che. . bAramA aMganA parikamma vagere pAMca vibhAge che ethI e prazna udbhave che ke amuka amuka pUrvane zabdadaSTie moTe bhAge nAza thaye tyAre enI sAthe saMbaMdha dharAvanArA bAkInA cAra vibhAgonI zI paristhiti thai? spaSTa zabdomAM kahuM to chellAM cAra pUrvone uTheda thayo te samaye ene lagatAM parikamma, satta, aNuo ane cUliyA e cAra vibhAge jaLavAI rahyA ke ene pazu sAthe sAthe ucacheda thayo ? A praznanA uttararUpe koI ullekha jovA jANavAmAM nathI eTale e saMbaMdhamAM huM hAla turata kAmacalAu uttara ApuM chuM, paraMtu tema karavA pUrva saiAthI prathama to parikamma vagerenA abhyAsakramane aMge je prazno saMbhave che tene huM nirdeza karuM chuM - (1) sauthI prathama parikammano abhyAsa karavAno niyama haze ke kema? (2) parikammane saMpUrNa abhyAsa karyA pachI ja sutta vagere cAra vibhAgone abhyAsa karavAno niyama haze ke kema ? (3) suttane saMpUrNa abhyAsa karyA pachI ja putragaya vagere traNane abhyAsa karavAne niyama haze ke kema ? (4) puzvagAyane abhyAsa karAya te pUrve parikamma ane sutta e bane vibhAgane saMpUrNa abhyAsa karAyelo che jeie ke khapapUrato? (5) cade pUrvene saMpUrNa abhyAsa karyA bAda ja aNuone abhyAsa karAya ke khapapUrato sAthe sAthe e baMnene abhyAsa karAya ? (6) aNuone abhyAsa dareka pUrva AzrIne be kaTake karAya ke kema? (7) cUsiyAna saMbaMdha te cAra ja pUrve sAthe che te cAra ane abhyAsa karI AgaLa abhyAsa karanAra e cUliyAne pUrNa abhyAsa kare che ke cAde pUrve ane matAMtara pramANe enI pachInA vibhAgarUpa aNugane paNa pUrNa abhyAsa karyA pachI ja cUliyAne abhyAsa kare che ? A pramANe meM je atra sAta prazno raju karyA che tenA uttararUpe koI spaSTa ullekha koI AgamamAM hoya ke Adhunika samayamAM racAyelA koI graMthamAM hoya ema jaNAtuM nathI, ethI jJAnAvaraNa karmanA mArA kSapazama anusAra huM enA uttara anna sUcavuM chuM. (1) parikammanA pUrNa ke apUrNa abhyAsa bAda ja sattano tasparzika abhyAsa karo haze ema mAnavuM ucita jaNAya che. enuM kAraNa e che ke bAramA aMganA vibhAgonA je kamo zAstramAM jovAya che te paikI koI paNa kramamAM surate prathama sthAna apAyeluM jaNAtuM Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5] zrIsudhasvAmIe racelI dvAdazAMgIne hAra paDe nathI. AthI ema mAnavAnuM kAraNa maLe che ke sauthI prathama parikammane saMpUrNa ke AMzika abhyAsa karato haze. (2) Adhunika abhyAsazailIthI paricita janane e vAta te suvidita che ke "saMkalanA parikamane vidhine abhyAsa karAtAM ene lagatA dAkhalA karAya che, paraMtu tema karavA mATe kaMi bukalitAdi parikarmo thAya tyAM sudhI rAha jovAnI hotI nathI. vaLI aMgrejI, saMskRta vagere bhASAnuM jJAna, te te bhASAnuM vyAkaraNa zIkhyA pahelAM paNa karAvAya che. A uparathI kadAca koI ema mAne ke parikammane pUrNa abhyAsa karyA vinA anya vibhAgane aMzataH abhyAsa karAvato haze, paraMtu vastusthiti tema hoya ema jaNAtuM nathI, kemake Aje paNa vyAkaraNane saMpUrNa abhyAsa karAya tyAra pachI ja sAhityamAM praveza karAya evI mAnyatA dharAvanArA ane te rIte abhyAsa karanArA ane karAvanArA keTalAka sajajane jovAya che, ane e abhyAsanI prAcIna prathAnuM pratIka hoya ema lAge che. AthI bAramAM aMganA pAMca vibhAgonA hAsanA prastuta praznanA nirNaya mATe to ApaNe ema mAnI laizuM ke parikammane pUrNa abhyAsa thAya tyAra pachI ja anya vibhAgane asala abhyAsa karAto haze. (3) upara pramANenI vicArasaraNIne anusarI, hAla turata te ema ja mAnIzuM ke sattane pUrNa abhyAsa thayA bAda ja bAkInA vibhAgane abhyAsa karAto haze. (4) cotho prazna enI pahelAnA prazna uparathI phalita thayele prazna che eTale eno uttara e ja uttaramAM AvI jAya che. e uttara bIje kaI nahi paNa e che ke parikamma ane suranA saMpUrNa abhyAsa bAda bAkInA vibhAgone abhyAsa karato haze. (5) aNuogaddAra (sU. 2-5)mAM tema ja bahAnaMdImAM sUcavAyA mujaba dareka sutrana-AgamanA uddeza, 'samuza, "anujJA ane anuga pravarte che. vaLI aNuogaddAra 1 "muyanANassa uddeso samudaso aNuNNA aNubhogo ya pavattai...aMgapavihassa vi udayo vAva vava6." 2 naMdIsaranI zrI malayagirisUrikRta TIkA sahita chapAyelI ane Agamedaya samiti dvArA prakAzita AvRttinA aMtamAM A Apela che -6 A adhyayana vagere tAre bhaNavuM ema je guru ziSyane kahe te udeza" kahevAya che. te pramANe ziSya kare ane gurune jaNAve tyAra bAda guru tene e pATha sthira kara-paricita kara ema kahe te "samudeza" kahevAya che. ziSya tema kara ane gurune jaNAve tyAre tu e barAbara dhArI rAkhaje ane anyane bhaNAvaje ema je guru tene kahe te "anujJA" kahevAya che. zrIharibhadrasUrikRta dasamusuvi yAne amyavasatatinA zrI saMghatilakasUrikata vivaraNa (patra 113 A)mAMnI nIce mujabanI paMkti atra uddata karavI ucita jaNAya che. 'tenApi vinayavinItena gurvantike'dhItAni dazApi pUrvANi, tadadhyayane caiSA yutiHpUrvANAM yatrodezastatraivAnujJA vidhIyate, yataH" " jatthu so'NunA vi tatva kajjada kamo imo asthi / "vidivAkhAnAmAM to pujhA " Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahata AgamanuM avalokana [ prakaraNa (sU. 155)nI mAladhArI zrohemacandrasUrikRta vRtti (patra 4 a)mAM uddezavidhi darzAvatAM ema kahevAyuM che ke "idaM puna: prasthApanaM pratItya asya sAdhoridamajhamamuM zrutaskandhaM idamadhyayanaM vA uddidazAmi kSamAzramaNAnAM hastena sUtramartha tadubhayaM ca uddiSTam' vaLI A ja vRtti (patra ra64 a)mAM nIce mujaba u9lekha cheH anena ca vidhinA satre vyakhyAya mAne satraM sUtrAnugamAdayazca yugapat samApyante, yata Aha mAghasudhAmonidhi - 'suttaM suttAnugamo masAlAvayako ya nikkhesso| . sunAphAsiyanijjutI nayA ya samagaM tu vaccaMti' // " A uparathI ema phalita thAya che ke pUrvanA abhyAsanI sAthe sAthe khapapUrato aNuone abhyAsa karato haze. (6) 21mA pRSTamAM ApaNe aNuomAM upakramAdi cAra dhAre hevAnI saMbhAvanA karI che kharI, paraMtu 24 mA pRSTamAM je aNuonuM svarUpa darzAvAyuM che teno vicAra karatAM te saMbhAvanA viSe zaMkA upasthita thAya che. eTale jo emAM upakramAdi dvAre na ja hoya to be kaTake abhyAsa karavAno prazna upasthita thato nathI. atre e vAta paNa noMdhI laie ke aNuogamAM je tIrthaMkarAdi mahApuruSonAM jIvanacaritrane lagato ullekha che ema je naMdIsura vagere uparathI jaNAya che te ulekha pAchaLathI umerAyeluM che ema keTalAka pAzcAtya vidvAne mAne che. eTale kadAca tema mAnavA jatAM be kaTake abhyAsa mATe saMbhAvanA rahe che kharI. : (7) ApaNe cUliyAnuM je svarU5 24mA tema ja 25mA pRSThamAM vicArI gayA chIe te uparathI nIcenI hakIkata phalita thAya che - (a) cUliyAne kevaLa prAthamika cAra pa ja sAthe saMbaMdha nathI, kinta parikamma, sutta ane aNuga sAthe paNa saMbaMdha che. (A) ene chellAM dasa pUrve sAthe sIdhe kaze ja saMbaMdha nathI. sIdho' ema kahevAnuM kAraNa e che ke e cUliyAne aNuo sAthe saMbaMdha che ane je te pahelAM cAra pUrvanA aNuone pUrato ja na hoi ethI vadhAre pUrva sAthenA aNuga pUrata paNa kadAca hoya to cUliyAne cAra pUrve sudhI ja sIdho saMbaMdha che ane tyAra bAda ADakatare saMbaMdha che ema mAnavuM paDe. (I) je cUliyAne kevaLa pahelAM cAra ja parve sAthe saMbaMdha hota to ApaNe ema mAnI zakata ke e cAra pUrvenA pUrepUrA abhyAsa pachI cAre cUliyAne abhyAsa karAto haze athavA to e pratyeka pUrvanI pUrepUrA abhyAsa pachI te te pUrvanI cUlikAne abhyAsa karatA 1 Avansayasara kayA puruSe kene udezIne kathAre kahyuM te darzAvavA mATe te te pAnAM , caritre prathama apAyelAM che to evI rIte aNugamAM paNa enA praNetAnAM tema ja temanI sAthe saMbaMdha dharAvanArAM puruSonAM caritre hoya e zuM banavAjoga nathI evI dalIla A mAnyatAnI virahamAM ApI zakAya ? Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 muM] zrIdharma svAmIe racelI dvAdazAMgIno hAsa 55 haze. vizeSamAM je ene parikamma, sattA ane cAra pUrve ja sAthe saMbaMdha hota te paNa mApaNe A pramANe be vikalpa mAnI zakata, paraMtu jyAre cUliyAne anuga sAthe paNa saMbaMdha che tyAre e cUsiyAmAM chellAM dasa pUrve sAthe saMbaMdha dharAvanAra anugane uddezIne paNuM kaMika kathana hovA saMbhava che. ane jo tema hoya to ema mAnavuM yuktiyukta jaNAya che ke parikammAdi cAre vibhAgone pUrNa abhyAsa karAyA bAda cUliyAne abhyAsa karato haze ke je hakIkatane naMdIsunI suNita "ghuvara vino vADhakannati tha" ullekhano zabdArtha ane enI zrI malayagirisUrikRta vRttigata "varyAna divAkyo iri (ApitA ja " ullekhane zabdArtha paNa samarSita kare che. A uparathI bAramA amanA pAMca vibhAgAdinA hAsanA parAmarza pUrato prazna vicAranI veLA ApaNe ema mAnI laizuM ke cUliyAne abhyAsa cAre vibhAgonA pUrNa abhyAsa pachI ja karAya che. sUtra tema ja arthathI cide parvonA jANakAra tarIke zrIbhadrabAhu svAmI suprasiddha che. enA pachI zrIsthalabhadra chellAM cAra pUrvenA arthathI vaMcita banyA e sAmAnya ullekha che. ene vizeSa vicAra karatAM ema bhAse che ke e uparAMta teo echAmAM ochA e cAra pUrva sAthe saMbaMdha dharAvanArA aNuothI ane samasta ke taSiyaka cUliyAthI paNa vaMcita rahyA haze. atre e vAta noMdhI laIe ke jema naya ane anugama sAthe saMbaMdha dharAvanArA aNuAganA bhAgane nAza pUrvanA nAzanI parve saMbhave che eTale ke parva haiyAta hovA chatAM ene uccheda gayela hoya tema upakrama ane nikSepa sAthe saMbaMdha dharAvanArA aNuoLanA bhAgane nAza pUrvanI hayAtI daramyAna saMbhavato nathI paNa ene nAza to parvano nAza thatAM thAya che. chellA dasapurvadhara zrI vajasvAmI mATe paNa ApaNe ema kahI zakIe ke teo sUtra ane artha umaya dRSTi e chellA cAra pUrvathI, ane tenI sAthe saMbaMdha dharAvanAra aNuga ane cUliyAthI vaMcita rahyA haze. A pramANe ApaNe nava pUrvanA dhArakathI mAMDIne te eka pUrvakanA dhAraka mATe kahI zakIe. viAhapaNuttimAM sUcavyA mujaba zrI mahAvIra svAmInA nirvANa pachI eka hajAra varSe puzvagAyane ucacheda gayo. ahIM puthvagaya artha daSTivAda na karAya ane e ene eka bhAga gaNAya to ema kahI zakAya ke parikamma ane sattanuM tAna te te samaye hatuM. vakhata jatAM suto ane tyAra bAda ke samakAle parikammane hAsa pa ane te moDAmAM meDe naMdIsuranI guNinI racanA samaye thaye ema ApaNe kahI zakIe. vIrasaMvata 980 ke matAMtara pramANe 993mAM zrIdevaddhimaNi kSama zramaNe AgAme pustakArUDha karyA te veLA parikamma, sutta ane putragaya keTaloka bhAga paNa pustakArUDha karAye haze. parikamma ane sattane abhyAsa puvaeNgayanA abhyAsanA prAthamika pagathiyArUpa jaNAya che ethI ema saMbhAvanA thai zake ke purdhvagAyane uccheda thatA parikamma ane sutta haiyAta hoya te paNa teno abhyAsa karAvAto nahi haze. 1 zrI jinasenasUrikRta harivaMzapurANu (sa. 1, le. 33)mAM je zrIvAjasUrinI stuti vAya che te A ja vaja svAmInI stuti hovA saMbhava che ane emane ja keTalAka ladhubhadrabAhu ke dvitIya bhadrabAhu kahetA hoya ema jaNAya che, juo jaina satya prakAza (va. 1, aM. 7, pR. 214). Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hetuM AgamanuM avalokana [ prakaraNa zrIprabhAcandrasUrinA samayamAM AyA2 Adi 11 aMge-ekAdazAMgI hatI ema ApaNe emanI kRti nAme prabhAvacaritra uparathI jANI zakIe chIe. keTalAMka aMgene hAsa-bAramAM aMgano kevI rIte ucheda gaye te ApaNe joyuM. have je keTalAMka aMgeno pAsa thayeluM jaNAya che te joI laIe. AyAra nAmanA prathama aMganA prathama suphabaMdha (saM. zrutaskaMdha)nuM mahApariNA (mahAparijJA) nAmanuM sAtamuM ajajhayaNa (saM. adhyayana) zrI zIlAMkasUrinA samaya pUrve nAza pAmyuM che. evI rIte nAyAdhamakahAmAMthI keTalI ye upAkhyAyikAo vagere nAza pAmI che. upalabdha thatuM jahAvAgaraNa nAmanuM dasamuM aMga te asalI dasamAM aMgarUpa nathI ema keTalAka kahe che. che e vAta yathArtha hoya to ene saze nahi te aMzataH paNa nAza thayo che ema mAnavuM joie. tisthAgAlI pachagamAM sUcavAyA mujaba zrI mahAvIra svAmInA nirvANasamayathI 21000 varSa paryata eTale A pAMcamA ArAnA aMta sudhI dasayAliyasattane artha, "vasmayasutta, aNuogaddAra ane naMdIsutta avicchinna raheze. vizeSamAM A ArAnA aMtamAM zrIduprabhasUri thaze. teo chellA muni thaze ane evI rIte pharazrI cheTalAM sAdhvI, nAgila cheDalo zrAvaka ane satyazrI chelAM zrAvikA thaze. zrIduprabhasUri kALa karatAM dasayAliyasattane artha nAza pAmaze. A uparathI ema phalita thAya che ke dvAdazAMgIne zabdadaSTie nAza meDAmAM moDe zrI duprabhasUrinA jIvana daramyAna thaze, kemake emanA samayamAM je Agama hovAne ulalekha che temAM bAra aMgamAMthI ekene ullekha nathI. 1 "caturdazApi pUrvANi saMskRtAni purA'bhavan // 114 // prajJAtizayamAdhyAni tAnyucchinnAni vAlata: / adhunekAdazAGgya sta sudharmasvAmibhASitA // 15 // " 2 samavAya, nakasutta, AvalsayasuranI nijajutti ane vidhiprapa pramANe e nava madhyayana che ema che. lebare Indische Studien XVI, p. 251 seg mAM kahyuM che. 3 ema kahevAya che ke A ajajhayaNamAMthI AyArane bIjo suyaphakhaMdha racAyo che. je e vAta kAyI hoya te A ajajhayaNa sarvIze bucchinna thayeluM na gaNAya e khItI vAta che. * zrI vijayadAnasUri dvArA viracita vividha praznottara (pR 188)mAM sinthaggAla (tIrthodugAlI) pagamAMthI nIce mujaba padya raju karAyAM che te ane vicArI laIe - " vAsANa sahasseNa ya, ekavIsAe ihaM bharahavAse / rayAvimo, sucusami nAIiti che" "igavImasahassAhaM, vAtANaM viirmokkhgmnnaao| koriDyuM hoNI, sAvaraNane gAya vitye tu para igavIpasahassAI, vAsANaM viirmokkhgmnnaao| aNuogadAra-naMdI, avvocchinnAu jA tityaM // 53 // " Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 zrIsudhasvAmIe racelI dvAdazAMgIne hAsa zrI mahAvIra svAmInA parivAramAM je 1300 vRtakevalIo hatA teo konI dhAdamInuM paThana-pAThana karatA haze e prazna have vicArIzuM. A praznane uttara keIe Ape ema jaNAtuM nathI eTale mane je sUjhe che te huM atra sUcavuM chuM. A tamAma mRtavIo 11 gaNadharo paikI koI nahi ne koIka gaNadharanA ziSya hovA joIe. A paikI go thI sudharmasvAmI sivAyanA gaNadharemAMthI jemanA ziSya haze teo te gaNadhara pAsethI lagI pUrNa ke apUrNa zIkhyA haze. je te pUrNa zIkhyA haze te te teo tenuM dhana-pAna karatA haze ane apUrNa zIkhyA haze to teo teTalA bhAga pUratI dvAdazAMgInuM te gaNadharanI dvAdazAMgI anusAra ane bAkInAnuM zrIsudharma svAmIe prarUpelI dvAdazAMgI anusAra paThana-pAThana karatA haze. zrI sudharma svAmInA je ziSya zrutakevalI haze teo te CmanI ja racelI dvAdazAMgInuM paThana-pAThana karatA haze e dekhItI vAta che. arthadaSTie hAsa--ApaNe atyAra sudhI dvAdazAMgIne je hAsa vicAre te tenI pAbdika racanAne uddezIne hato. zabdaracanA nAza pAme eTale eka rIte vicAratAM amuka mane tenA arthane paNa uccheda thAya e banavAjoga che. prastutamAM AvI hakIktane rAtulakSmIne nahi, kintu nAnA samavatArane uddezIne vicAra karavAmAM Ave che. zrI Aryavera mane zIvajasasvAmI paryata kAlika tema ja utkAlika zrutanA paNa dareka sUtrane caraNariNAnuga, dharmakathAnuga, gaNitAnuyoga ane dravyAnuyoga ema cAre anuyogapUrvaka gaI karAtuM hatuM ane e samaya sudhI athagyA hatA eTale dareka vastunA saMbaMdhamAM parva nIne samAvatAra karatA hatA, kemake e samaya paryata zrotA ane vaktA bane tIvra BddhizALI hatA. zrI AryarakSitasUrie bhati, medhA, dhAraNuM vageremAM samartha ane buddhizALI thavA pitAnA ziSya nAme durbalikApuSpamitrane mahAmusIbate zrata dhAraNa karatA joine tema ja have pachInA jananI buddhi maMda haze ema jJAnopayoga vaDe jANIne temanA upara pakAra karavAnA nirmaLa hetuthI kAlikAdi zratanA vibhAga pADI te te mATe amuka amuka maga nakakI karyo eTaluM ja nahi, paNa kSetra ane kALanuM svarUpa dhyAnamAM rAkhI nemamAdi 1 "AmareNa maLavo mArA tiri tathA rAvapurathI" e spaSTa pATha ujajIsaNAkapa (sU. 138)mAM che ane sva. DaeN. yAkobIe enA aMgrejI anuvAdamAM paNa ema ja kahyuM che, chatAM teo juduM ja kahetA hoya ema emanA vAkyane je nIce mujaba anuvAda uttara dustAnamAM jana dhAma (pR. 26)mAM apAya che te uparathI jaNAya che 3, 18, 800 zrAvikAo tema ja 5,400 jeTalA bIjA ziSyo hatA, je caudapUrvanA jJAtA thavA zrutakevalI hatA." * 2 AnA svarUpa mATe juo AyAranI zrI zIlAMkasUrikRta TIkA (patra 1 A) ane zrI zAntipaddhati prameyaranamaMjuSA (patra 2 a-2 ). re 3 emane zrI Arya rakSitasUrie AcAryapade sthApyA bAda eTale ke vIrasaMvata pa84mAM ThAsAhila nAmanA sAtamAM nidbhava thayA. juo vise sAva sabhAsa (gA. 2296 ane 2005). che. * kAlika bhUtamAM pahelo, sibhAsiya (traSibhAvita)mAM bI, surapatti (sUryapragatimAM ja ane samagra digivAyamAM cothe anuyoga rakhAya. vaLI mahAka5sua (mahAkAzmata) ane Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahata AgamanuM avalokana [ prakaraNa sAta ne paNa judA karyA. temaNe kAlika zrutamAM navibhAga rAkhe nahi-nAnA samavatAra vinAnuM kAlika zruta banAvyuM.' A pramANe ApaNe tAMbara maMtavya mujaba dvAdazAMgIno zabdathI ane arthathI paNa hAsa vicAryo, paraMtu pajajesaNAka5 (sU. 147) mAM sUcavyA mujaba zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmIe emanA nirvANa samaye nirjala SaSTha (cha) karI, cAra ghaDI rAtri bAkI hatI tyAre padmAsane besI je puNyarU5 phalavipAkavALAM papa adhyayane ne pAparUpa phalavipAkavALAM 55 adhyayana ane jenA uttaro na pUchAyA hatAM evAM 36 adhyayana kahyAM ane pradhAna nAmanuM adhyanana kahetAM nirvANa pAmyA, e kule 147 adhyayanane aMgapraviSTa mutamAM aMtabhava karavAne che ke kema ane e Aje jaLavAI rahyAM che ke nahi e prazna noMdhI laie. A praznano uttara koI sthaLe apAyela jevA nathI; paNa kadAca ema kahI zakAya ke e adhyayane gaNadharoe gUThAM heya te eno aMgapraviSTa zratamAM aMtabhava karAya ane je anya zrutasthavirAe gUMcyAM hoya to eno aMgabAhya kRtamAM aMtabhava karAya ane koIe paNa e gUMdhyAM ja na hoya te to prAyaH te ja samaye ene zabdadaSTie to nAza thayo ema kahI zakAya. . eka veLA saMdhyA samaye zrIA ryasuharatI AcArya naliguma (nalinaguhama nAmanA ajajhayaNa (adhyayananuM parAvartana karatA hatA evo ullekha jovAya che. emAM je nalinI gulma adhyayanane nirdeza che te kayuM ? zuM e adhyayana Aje vidyamAna che ? Ane uttara AgaLa upara vicArAze eTale have ApaNe dvAdazAMgInA hAsa para digaMbara mAnyatA zI che te joI laIe. e mATe viziSTa prayAsanI apekSA rahe che, kemake A viSaya upara prakAza pADanAra zrI zubhacandranI aMgapannatti brahmahemacandrane sukha, zrIIndranadikRta e sivAyanAM chedasUtro mATe paNa caraNakaNanugarUpa pahele anuyAga rakhAyo, kema e zAstrone kAlika zrutamAM samAveza thAya che. juo AvalsayasuranI nijajutti (gA. 778), AvasayasattanuM mUlabhAsa (gA. 124 ane 228) tema ja vise sAvarayAsa (gA. 2294- 25). 1 AthI te A kRta mUDhayika kahevAya che. 2 pajajesaNuAkapa (sU. 147)mAMnI nIcenI paMktio A vAtanI sAkSI pUre che - "chaTheNaM bhatteNaM apANaeNaM sAiNA nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM paccUsa hAlasamayaMsi saMpakti. aMnisanne paNa pannaM ajjhayaNAI kallANaphalavivAgAI paNapanaM ajnayaNAI pAvaphalavivAgAI chattosa apuvAgaraNAI vAgaritA pahANaM nAma ajjhayaNa vibhAvebha.Ne kAlagae" 3 A nAmanuM vimAna kyAM AvyuM te vize matabheda jovAya che. uttarAyaNa kutta (a )nI zrIdevendrasUrikRta TIkA (3)mAM ene prathama devalokamAM AveluM sUcavAyuM che, jyAre samavAya (5 35 A)mAM navamA devalokamAM AvyAno ullekha che ane vasudevahiMDI (pR 261)mAM te bAramAM devalokamAM AvyAno nirdeza che. A traNe ulalekhe mATe juo jaina satya prakAza (va. 4, aM. , pR. 271). 4 abhidhAna rAjendramAM A saMbaMdhamAM nIce mujaba ullekha che - "annayA padokSakAle AyariyA NaliNagumnaM ajjhayaNaM pariyati-Ava0 4 a" Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsuMdharma svAmIe racelI dvAdazAMgIne hAsa zivatAra tema ja AdipurANa, uttarapurANa, harivaMzapurANa, digaMbarIya prAkRta vALA vagere sAdhanomAM matabheda hoya ema lAge che. enA nirAkaraNa ke samaya mATe atra kAza nathI eTale hAla turata te A saMbaMdhamAM jaina satya prakAza (va. 1, aM 7, 213215)mAM je hakIkta muni zrIdarzanavijaye ApI che te raju karI saMtoSa mAnavo che. e hakIkata nIce mujaba che - " kevalI-1 gaNadhara sudharmAsvAmI, 2 jmbuusvaamii| saM. 62 paryanta / 14 pUrvadhArI-3 viSNukumAra, 4 naMdimitra, 5 aparAjita, 6 govardhana, 7 prathama bhdrvaahuniI uM. 162 varatA 10 jUtha-8 virANa, 5 proTisa, 10 kSatriA, 11 nA, 12 nAlena, 12 kiDhAve | dhRtisena, 15 vijhA, 16 (kutimAna), 17 pheka (kvera), 18 dharmanA uM. kapa tA. 11 aMhI-14 nakSatra, 20 navavAra, 21 f6, 22 dhruvera, 2? zaMkA che, paNa vartharatA __ AcArAMga vit-24 samudra, 25 yazobhadra, 26 dvitIya bhadrabAhu, 27 lohaary| saM. 683 nta / isI prakAra saM. 683 vIranirvANameM 11 aMgoMkA, 14 pUrvokA, 63 zalAkApuruSacaritrakA ra samUla jinAgama sAhityakA vinAza ho gyaa| bhagavAna mahAvIradevane kahA huvA eke harapha mI bacA, aisI digambara mAnyatA hai|" A pramANe joke A prakaraNa pUrNa thAya che te paNa emAMnI viziSTa hakIkatonA hAlakana tarIke nIce mujaba nedha karavI ucita jaNAya che (1) kevalajJAnano uccheda vIrasaMvata 64mAM (zrIjabUsvAmInA nirvANanA samaye). (2) chellAM cAra pUrvanA arthane uccheda vI. saM. 170mAM (zobhadrabAhune agamananA samaye). (3) chellAM cAra pUrvane zabdathI uccheda vI. saM. 215 ke 225mAM (zrIsthUlabhadranA gamananA samaye). (4) chellAM lagabhaga sADA cAra pUrvane uccheda zrI Arya rakSitanA svargagamana pachI. (5) samasta pukhyamayane uccheda vI. saMvata 1000mAM. (6) mahApariSaNa adhyayana uccheda zrIvajasvAmI pachI ane zrIzIlAMkarinI pUrve. A pramANe A prakaraNa pUrNa karatAM pUrve naMdIsuttamAMthI be ullekha noMdhI laIzuM - " icchaNaM duvAlahaMgaM gaNipiDagaM vucchittinayayAe sAi sapajjavasi, avucchittinATTayAe jAmaM mavazavali" (sa. 43) - "icceiyaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM na kayAi nAsI na kayAi na bhavai na kayAi na jica " (sa. 58). 1. AnA pahelA aMka (5. 15)mAM kahyuM che ke yuvAvatAramAM sUcavAyuM che ke zrInAthatasUrinA samayamAM pAMca pUrvothI adhika jJAna hatuM ane (a. 10, pR. 348 )mAM kahyuM che te fbara graMthamAM ullekha che ke A ya dharasena be pUrvanA jJAtA hatA, Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa che aMgabAhya zrutanI mImAMsA ApaNe trIjA pRSThamAM joI gayA tema zrutajJAnanA aMgapraviSTa ane agabAhya avA be prakAra che. e bemAMthI dvAdazAMgIrUpa prathama prakAranA uddabhava ane ucacheda viSe ApaNe atyAra sudhI vicAra karyo. e dvAdazAMgIne paricaya ApavAnuM kArya bIjA bhAga mATe mulatavI rAkhI ApaNe A prakaraNamAM khAsa karIne aMgabAhya zruta viSe vicAra karIzuM. tema karavA mATe sauthI prathama ApaNe aMgapraviSTa ane aMgabAhya zratanA svarUpa upara prakAza pADanArA keTalAka viziSTa ulekho noMdhI laIe - (1) naMdIsutta (se. 44)nI suNinA 47mA patragata nIce mujabane ullekha - "pAdayugaM jaMghorU gAThadudhagaM ca do ya bAhU taa| gIvA siraM ca puriyo bArasaaMgo suvisiho // icce tassa sutapurisasya jaM sutaM aNgbhaagtthi| taM aMgapaviTaM bhagai, jaM puNa etasseva suna. puremassa parege TitaM taM aMgavA hiraM ti bhaNgati, ahavA / gaNaharakayamaMgagataMja kata therehiM bAhiraM taM ca / NiyataM aMgapabiTU aNiyayasuta bAhiraM bhaNitaM // "2 A uparathI nIce mujabanI cAra hakIkato phalita thAya che - (a) atra zrutane puruSanI upamA ApavAmAM AvI che. jema puruSane be paga, be aMdhA, be ke , be gAtrA eTale ke pITha (? chAtI) ane peTa, be bAhu, eka Doka ane eka bharataka ema bAra aMge-avayavo hoya che, tema mutarUpa puruSane AyAra vagere bAra aMge che. (A) mRtarU5 puruSanA aMgamAM pravezeluM-aMgarUpa baneluM zruta te "aMgapraviSTa che, jyAre e mRtarU5 puruSathI vyatiraktapaNe raheluM kRta "aMgabAhya che. . (I) gaNudharee raceluM zruta te "aMgapraviSTa' (mULarU5) che, jyAre sthaviree raceluM zrata te "aMgabAhya" che. (I) je zrata sarvadA niyata che te aMgapraviSTa' che, jayAre je aniyata che te aMgabAhya' che. 1-2 A baMne padyo kaMIka pAThabheda sAthe nakasuttanI zrIharibhadrasurita vRttinA 90 mA patramAM tema ja enI zrI malayagirisUrikRta vRtti (patra 203 -204 a)mAM levAya che. temAM 204 apatragata padyamAM "vAphira tu nivaya thas ravi " e pAThabheda che. 3-4 aMdhAne artha "ghUMTIthI ghUMTaNa sudhI ja ga' ema karAya che, ane Une artha "dha" yAne "sAthaLa karAya che. 5 be paga gaNAvyA uparAMta je be jaghA ane be UrU gaNAvAya che te kevI rIte dhaTe che? Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agabAhamRtanI mImAMsA A pramANenI cAra hakIkatamAMnI chelI traNamAM aMgapraviSTa ane aMgabAhyanuM ekeka lakSaNa ApeluM che eTale ke enAM ekaMdara traNa lakSaNe che. (2) tattvArthAdhigamazAstra (a. 1, se. 20)nA bhASya (pR. 91-92)gata nIce mujabane ullekha - , "atha zruvajJAnasya dvividhamane dvAdazavidhamiti kiMkRtaH prativizeSa iti ? bhatrocyatevaktRvizeSa d dvavidham / yad bhagavadbhiH sarvajJaiH sarvadarzibhiH paramarSibhi(hadbhistatsvAbhAvyAta paramazumasya ca pravacana pratiSThApanaphalatya tIrthakaranAmakarmaNo'nubhAvAduktaM bhagavacchidhyaratizayavadbhiH uttamAtizayavAgbuddhisampannagaNadharaibdhaM tadaGgapraviSTam / gaNadharAnantaryA debhisravatyantavizuddhAgamaH paramaprakRSTavAGamatibuddhizaktibhirAcAryaiH kAlavahanamAyurdovAdapazaktInAM ziSyANAmanupahAya pata proktaM tdnggbaahymiti|" Ane sArAMza e che ke zrutajJAnanA be prakArarUpa aMgapraviSTa ane aMgabAhya taphAvata vaktAnA bhedanI apekSAe che. tIrthaMkare dvArA prakAzita jJAnane emanA atizayadhArI ane uttama buddhizALI evA ziSyoe-gaNadharoe grahaNa karI e jJAnane dvAdazAMgIrUpe sUtrabaddha karyuM te "aMgapraviSTa' kahevAya che, jyAre samaya, saMhanana ane AyuSyanA doSathI a5 buddhivALA evA ziSya upara upakAra karavA mATe-temanAM buddhi, baLa ane AyuSyane ghaTatAM joi sarva sAdhAranA hita mATe, gaNadharonA samakAlIna ane uttarakAlIna ane AganA atyaMta vizuddha jJAnavALA AcAryoe je kahyuM-je zAstra racyAM te "aMgabAhya' kahevAya. A uparathI sAmAnyataH ema phalita thAya che ke gaNudharee racelAM zAstro aMgapraviSTa che ane emanA anaMtaravartI tema ja uttarakAlIna AcAryoe racelAM zA "aMgabAhya che. (3) A hakIkatane mAnya rAkhavA sAthe zrI malayagirisUrie AvalsayasuttanA vivaraNa (patra 48 aA)mAM aMgabAthanAM anya lakSaNe paNa batAvanAre raju karelo ullekha "atha aGgapraviSTAnaGgapraviSTayoH kaH prativizeSaH ! ucyate-yad gaNadharaiH sAkSAt dugdha tadaGgapraviSTaM tacca dvAdazAGga, yat punaH sthavirabhadrabAhusvAmibhRtimirAcAryarupanibadaM tadana:praviSTaM, tazca Avazyakaniyukta yAdi, athavA pAratrayaM gaNadharapRSTena satA bhagavatA tIrthakareNa yat procyate 'uppanei vA vigamei vA dhuvei vA' iti padatrayaM tadanusatya yaniSpannaM tadaGgapraviSTaM, yatpunargaNadharapraznavyatirekeNa zeSakRtapraznapUrvakaM vA bhagavato mutkalaM vyAkaraNaM tadadhikRtya yannidhpannaM jamyUprajJaptyAdi, yaca vA gaNabaravAsyevopajIvya dRdhamAvazyakaniyukayAdi pUrvasthavirestainaGgapraviSTaM, yadi vA yatsarvatIrthakaratIrtheSyaniyataM tadanApraviSTaM, parvapakSaSu tAracAWAbavi, vAnakUvavi" A uparathI ApaNe aMgapraviSTa ane anaMgapraviSTanAM nIce mujabanAM lakSaNo joI zakIe chIe - : (a) je mRta gaNudharAe sAkSAta guMthuM-racyuM te "aMgapraviSTa che, jyAre je viree zrIbhadrabAhusvAmI vagere AcAryoe racyuM te anaMgapraviSTa che. : (A) gaNudhare traNa vAra pUchelA prazna (niSavA)nA uttararUpe tIrthakare je tripadI kahI tene Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahata AgamanuM avalokana [prakaraNa anusarIne racAyeluM mRta te "aMgapraviSTa' che, jyAre gaNudhare na pUchaLyA chatAM tIrthakare karelA spaSTIkaraNane AdhAre racAyeluM zruta "anaMgapraviSTa' che, athavA anya koIe prazna pUchavAthI tIrthakare karelA spaSTIkaraNane anusarIne racAyeluM mRta "anaMgapraviSTa' che, athavA to gaNadharanAM vacanane AdhAra laIne pahelAMnA sthavirAe je racyuM te "anaMgapraviSTa che. | (I) je sarva tIrthakaranA tIrthamAM niyata hoya te "aMgapraviSTa' che, jayAre je samasta tIrthomAM aniyata hoya eTale ke koIkanA tIrthamAM racAya ane koIkanA tIrthamAM nA racAya evuM je zruta heya te "anaMgapraviSTa che. (4) vise sAvasmayabhAsanI nimnalikhita gAthArUpa ullekha "gaNahara-therakayaM vA AesA mukkavAgaraNo vaa| dhuva-vizeSaNo vA ghaM-Lag nAita po" Ane artha samajAya te mATe ApaNe sAthe sAthe enI mAladhArI zrI hemacaMdrasUrikRta vRtti nAme ziSyahitAnA 298mAM patragata nimnalikhita ulekha noMdhI laIe - "aGgA'naviSTazrutayoridaM nAnAtvam-etad bhedkaarnnm| kimityAha-gaNadharA gautamasvAmyAdayaH, tatkRtaM zrutaM dvAdazAGka rUpamA praviSTamucyate / sthavirAstu bhadrabAhusvAsyA yastaskRtaM zrutamAvazyakaniyukayAdikamanaGgapraviSTam-aGga hymucyte| athavA, pAranaya gaNadharapRSTasya tIrthakarasya sambandhI ya: Adeza:-prativacanamutpAda-vyaya-dhrauvyavAcakaM padatrayamityarthaH, tasmAd yad niSpannaM tadaGgapraviSTaM dvAdazA meva, muktaM-mutkalam-apraznapUrvakaM ca yad vyAkaraNam-arthapratipAdana tasmAd niSpannamaGgabAhyamabhidhIyate, taccAvazyakAdikam / vAzabdo'DA-unaGgapraviSTatve prvoktbhedkaarnnaadytvsuuckH| tRtIya bhedakAraNamAha-'dhuvacaLavisesao ' ti dhruvaM-sarvatIrthakaratIrtheSu niyaMta-nizcayabhAMvi zrutamaGagapraviSTamucyate dvAdazAGgamiti / yat punazcalam-aniyatam-anizcalamAvi tat tandulakAlikaprakIrNAdi zrutamaGAbAhyam / vAzabdo'trApi bhedkaarnnaantrsuuckH| idamuktaM bhavati-gaNadharakRtaM, padatrayalakSaNatIrthakarAdezaniSpannaM dhruvaM ca yacchrataM tadaGgapraviSTamucyate, taca dvAdazAGgIrUpameva / yat punaH sthavirakRtaM mutkalArthAbhidhAnaM calaM ca tadAvazyakAkIrNAdi shrutmA vAghamiti"-- kahevAnuM tAtparya e che ke aMgapraviSTa ane anaMgapraviNa zrutamAM traNa rIte taphAvata che - (a) gaNadharakRta zrata "aMgapraviSTa che, jyAre sthavirakRta zruta "aMgabAhya che. (A) traNa vAra gaNadhare pUchavAthI tIrthaMkare ApelA AdezarUpa--uttararUpa tripadI uparathI banAvAyeluM kRta "aMgapraviSTa che, jyAre prazna na pUchAyA hovA chatAM tIrthakare karelA arthanA pratipAdana uparathI racAyeluM mRta "aMgabAhya' che. ) sarva tIrthakaranA tIrthamAM niyata evuM zrata aMgapraviSTa' che, jyAre aniyata zruta "aMgabAhya" che. - Ane sArAMza e che ke gaNadharakRta, tripadIjanya ane dhruva evuM zruta te aMgapraviSTa Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agabAhya zrutanI mImAMsA kahevAya che, jyAre sthavirakRta, apraznapUrvakanA arthapratipAdanathI uddabhaveluM ane aniyata evuM kRta te "aMgabAhya' kahevAya che. - vise sAvasmayabhAsanI 150mI gAthAne anulakSIne zrI AnaMdasAgarasUrie siddhacaka (va. 4, aM. 8, pR. 175)mAM je nIce mujabanuM pratipAdana karyuM che te have atra noMdhI laizuM, kemake emAM keTalIka vizeSatA jovAya che - gaNadhara mahArAje kareluM hoya te aMgapraviSTa zrata kahevAya, evA hAthe mAM vA nA pAkane anusarI je adhikAra levAya che temAM aMgapraviSTa sUtro gaNadhara mahArAjanAM ja karelAM hoya, athata aMgapraviSTa evAM aMgenI racanA gaNadhara mahArAja sivAya anyanI na heya evI rIte anyayogavyavaccheda karI artha kara vyAjabI che, ane tevI ja rIte sthaviroe karelAM je je sUtra hoya te anaMgapraviSTa eTale aMgabAhya ja hoya ema nizcaya karo ane te nizcaya karavAthI Avazyaka sUtra bhagavAna gaNadharonuM kareluM chatAM anaMgapraviSTa hoya ema mAnavAmAM kaMI paNa aDacaNa Ave nahi. gaNadhara mahArAjAoe je kareluM hoya te badhuM aMgapraviSTa hoya e mAnyatA bhUlabharelI che, paNa aMgapraviSTa zAstra gaNadharanAM ja karelAM hoya e mAnyatA vyAjabI che, arthAta aMgabAhya zruta gaNadhara ke anya sthavirakRta hoya temAM aDacaNa nathI. magar mukvavALI vAra evuM je vizeSaAvazyaka bhASyanuM vAkya aMgapraviSTa ane aMgabAhya sUtronA lakSaNane aMge che, tene paNa zrI malayagirijI mahArAja evo 1 atra e prazna UThe che ke jema aMgapraviSTa sU gaNadhara mahArAjanAM ja hoya e artha nArAja ghA e pAThamAMthI karAya che to pachI e ja vicArasaraNI mujaba aMgabAhya sUtro virakRta ja hoya evo artha zuM phalita thatuM nathI ? ane je thatuM hoya chatAM tene japta karAya te te zuM adharatI" nyAyapUrvakanuM vartana na gaNAya? Ane uttara ema ApI zakAya kharo ke jema amuka siddhAta (theorem)ne vyakrama (converse) satya gaNAya che ane amukano nahi tema atra kema na mAnavuM ? vaLI zuM anna e paNa uttara saMbhave che ke gaNudharaze te aMgapraviSTa tema ja gayA ane prakAranA zratanI racanA mATe samartha che, jyAre sthaviro te kevaLa aMgabAhya zratanI racanA mATe ja samartha che eTale A pramANe kema kathana na thaI zake? 2 ahIM gaNadharanu" ema je bahuvacanamAM prayoga che te uparathI e prazna udbhave che ke zuM - vartamAna zAsananuM AvazyakasUra eka karatAM vadhAre gaNadhare racyuM che e dazAvavA bahuvacanane prAga karAya che ke anyAnya zAsanamAM je je Avazyaka sUtra racAya tenA tenA kartA gaNadhara hovAthI bahuvacanane kAga karAya che ? 3 AnI sakAraNutA jaNAvavI joIe. zuM Avasayasutta gaNadhakRta na siddha thaI zake e ja kAraNa che ke bIju kAI ? 4 visAvakasabhAsa upara zrI malayagirinI kaI TIkA hoya ema jaNAtuM nathI te za: maladhArI zrImathakane badale bhUlamAM A nAma lakhAyu che ke AvansayasattanI zrI malayagirisUrita TI! atre prastuta che ke anya koI sthaLe zrI alayagirisUrie A ullekha karyo che ema je prazna saMbhave che tenA uttara mATe 11muM pRSTha jevuM. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahata AgamanuM avalokana [prakaraNa artha jaNAve che ke kukara vA vigere traNa niSavAthI thaela je sUtra te anaMgapraviSTa kahevAya, bAkI te traNa niSadyA sivAya bhagavAna gaNadhara mahArAjanA praznapUrvaka ke prazna sivAya pote bhagavAne svataH kaheluM ke anya sthavirenA praznopUrvaka kaheluM te badhuM mutkalakathana kahevAya ane tenI je racanA thAya te badhuM anaMgapraviSTa sUtra kahevAya. A zrImalayagirijInuM vacana vicAratAM Avazyaka sUtra anaMgapraviSTa paNa hoya, ane gaNadhara mahArAjanuM 5Na kareluM hoya ema mAnavAmAM koI jAtanI harakata nathI." ( A pramANenA vividha ullekha uparathI aMgapraviSTa ane aMgabAhya zratanI vyAkhyAo, enI utpattinI sakAraNatA, kartatA ityAdi ApaNe jANI zakIe chIe. temAM aMgapraviSTa kRtanI vyAkhyAo nIce mujaba che - (1) mutarUpa purSanA aMgamAM pravezI aMgarU5 baneluM zrata te aMgapraviSTa che. (2) gaNadharoe sAkSAta raceluM kRta te aMgapraviSTa che. (3) praznatraya ane tripadIrUpa Adeza dvArA utpanna thayeluM zrata te aMgapraviSTa che. (4) sarva tIrthaMkaranA tIrthamAM niyata evuM zrata te aMgapraviSTa che. aMgabAhya kRtanI vyAkhyAo nIce mujaba che - (1) zratarUpa puruSathI vyatirikatapaNe raheluM kRta te aMgabAhya che. (2) gaNadharanA anataMravata ane uttarakAlIna parama buddhizALI AcAryoe maMdamati ziSyonA anugrahAthe raceluM zrata te aMgabAhya che. (3) sthaviree-zrIbhadrabAhu svAmI vagere AcAryoe celuM zruta te aMgabAhya che. | () gaNadharanA prazna sivAya, tIrthaMkara pratipAdana karelA arthane anusarIne racAyeluM thata te aMgabAhya che. (5) gaNadhara sivAyanA koI sthavire-munie pUchelA praznanA uttararUpe tIrthakare je pratipAdana karyuM hatuM tene anusarIne racAyeluM mRta te aMgabAhya che. (6) gaNadharanAM vacanane avalaMbIne pahelAnA sthaviroe raceluM zrata aMgabAhya che. (7) sarva tIrthakaronA tIrthamAM niyata nahi evuM zrata te aMgabAhya che. utpattinI sakAraNatA-jema aMgapraviSTa zratanI utpattimAM niSaghA ane tripadI kAraNabhUta che, tema aMgabAhya zratanI utpattimAM emAMthI eke kAraNabhUta nathI. enI utpatti traNa prakAre saMbhave cheH (1) gaNadhara sivAyanA anya koie prazna pUchyo hoya ane tene uttara tIrthakare Ape che ane tene anusarIne enI racanA thaI heya. (2) koIe paNa kaze prazna tIrtha karane pUchaLyo na hoya ane tema chatAM tIrthaMkare je arthaprarUpaNa karI hoya tene anusarIne enI racanA thaI heya. (3) gaNadharanAM vacanane anusarIne enI racanA thaI hoya. katA-jema aMgapraviSTa kRtanA kartA gaNadhara ja che tema aMga hya zratanA kartA sthaviro ja che ema sAmAnya rIte vicAra karatAM jaNAya che, paraMtu keTalAka amuka amuka kAraNe darzAvI, Avalsayamuttane aMgabAhya mAnavA sAthe te gaNadharakRta mAnavA prerAya che. - 1 11mAM paNa 14mAM nedhAyelA trIjA ullekhamAM "janadhAnnatina" e pATha che tenuM zuM? Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 huM] aMgabAhA mRtanI mImAMsA temanA mata mujaba aMgabAhya kRtanA kartA gaNadhara ke sthavira paNa hoya. AvalsayasuranA vane lagatI carcA ApaNe AgaLa upara karIzuM. hAla turata to e vAta noMdhI laie ke aMgapraviSTa thatamAM dvAdazAMgIne ja samAveza thAya che, nahi ke anya koi zAstro, pachI bhalene te Avalsayasutta heya. A vAta sarva pakSakArone mAnya che eTale have ApaNe aMgabAhya zrata tarIke je je graMtha gaNAvAya che tenAM nAmo vicArIzuM, paraMtu tema karavA pUrve digaMbaranuM aMgapraviSTa ane aMgabAhya zratane saMbaMdhamAM zuM kahevuM che te noMdhI aIe. taravArtharAjavArtikanA 51mA pRSThamAM kahyuM che ke "maMngvaTamAvANadriArA lapatizarjikuLagurabacanana" ane enA 54mA pRSThamAM kahyuM che ke "mAtApaarykRtaaNgaarthprtyaasnaamNgbaahyN tadane kavidha kAlikotkAlikAdivikalAt." nAmakaraNanI utpatti-sAhityanA abhyAsathI e vAta ajANI hevA saMbhava nathI ke khAsa karIne prAcIna kRtiomAM te te kRtinAM nAmano ullekha tenA praNetAe bhAgye ja karelo jovAya che. e nAmollekhanuM kArya te bahu vivaraNakArane hAthe thayeluM hya ema jaNAya che. je kRtinuM vivaraNa karavuM hoya tene nAmanirdeza karyA vinA vivaraNakArane te cAle tema nathI. vaLI koI kAraNasara amuka amuka kRtionAM nAma gaNAvavAM Inya ke tenAM prakaraNadinI saMkhyAne ke tenA nAmano ullekha kare che tyAre tema karanArane piye te te kRtiono nAmollekha thAya. evI rIte je kRtimAMthI avataraNa raju karavuM hoya mi nAmollekha karyA vinA avataraNakAra mATe amuka aMze te bIjo bhAga nathI. hA, je ika ra ke evA arthasUcaka pada dvArA avataraNa raju kare to teo nAmollekha vinA tema karI zake. A pramANe kRtinAM nAmakaraNa mATe aneka kAraNo jovAya che. e tamAma kAraNe kI eka yA bIjAne laine AgamonAM nAmo ApaNane upalabdha thAya che. Agamana yAne zratanA aMgapraviSTa ane aMgabAhya evA je be vibhAgo paDayA - temAMthI aMgapraviSTa kRtanA bAra peTAvibhAganAM nAmo ApaNe pahelA prakaraNa (pR. 6)mAM vicArI gayA. AthI ahIM te have aMgabAhya kRtanA avAMtara bheda paikI 2kAlika ane mAlikane sauthI prathama ApaNe vicAra karIzuM ane tyAra bAda bIjA paNa AgamonI Rdha laIzuM. [ kAlika zrata ane utkAlika zrata tarIke je graMthe gaNAvAyA che tenI nAmAvalI raju navA pUrve zAstromAM enAM je lakSaNe ApelAM che te joI laIe. zvetAMbarIya sAhitya pakI sattanI zrI malayagirisUrinI vRtti (patra 204 a) A saMbaMdhamAM nIce mujaba prakAza ( 1 A "ArAya' zabda najIka tema ja dUra ema baMne artha sUcave che te atra e bane karavA ke kema te jANavuM bAkI rahe che. | 2-3 nadIsura (sa. 4)mAM zrutanA bhede gaNAvatAM kAli ane prathama gaNAvI 'uwAliane zI gaNAvela che, chatAM e pratyekanA prakAra gaNAvatI veLA prathama 'ukAlinA ane pachI kAlinA lalA che. enuM zuM kAraNa haze eno uttara enI TIkA (patra 204 a )mAM zrIlayagirie "A5vaktavyatva' ema Apelo che, Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahata AgamonuM avalokana [prakaraNa " viniyanaziauthIya putra datte tatra jAti, jAhera nivRtta jANimiti dhyutpattaH, yat punaH kAlavelArja paTayate tadutkAlika, bhAha ca cUNikRta-"tatya kAliyaM ja diNaga(T) gha4nAmotiSINa dina 6 pukha jAvejA ja kaM =zAstri" ta " pakhiyasuranA zrIyazobhadrapraNIta vivaraNamAM e ja hakIkata che. prastuta ullekha nIce pramANe che "pi viziprathamahinAtha gvAravAriyAmA paDhate tA jAhera nivRttaM kAlikaM, yat puna: kAlavelApaJcavidhAsvAdhyAyikavajyaM paThayate tadutkAlikam / " digaMbara paNa zrutanA kAlika ane ukAlika evA be bhedo mAne che, tavAIrAjavArtika (pR. 24)mAM e saMbaMdhamAM kahyuM che ke "svAdhyAyakAle niyatakAlaM kAlikaM aniyatakAlamuskAlikam / " kAlika zrata-naMdIsuttamAM kAlika zruta tarIke nIce mujabanA 31 graMtho ullekha jevAya che - (1) uttarajUAyaNa, (2) dasA, (3) ka5, (4) vavahAra, (5) nisIha, (6) mahAnisIha, (7) isibhAsiya, (8) ja bhUlIvapaNutti, (9) dIvasAgarapaNutti, (10) caMdapaNutti, (11) buddhiAvimANapavibhatti, (12) mahaliAviyANapavibhatti, (13) aMgacUliA, (14) vagacUliA, (15) vivAha cUliA, (16) aruNevavA, (17) varuNevavAa, (18) galevavAa, (19) dharaNevavAa, (ra) vesamarNavavAa, (ra1) velavavA, (rara) deviMdavavAa, (23) uiNasua, (24) samuThThANusua, (25) nAgaparivaNi, (26) nirayAvaliyA, (27) kapiA, (28) kapavaDisiAI (ra9) puphiA, (30) puliA ane (1) vahIdAsA. utkAlika zrata-naMdasuttamAM ukAlika zrata tarIke nIce mujabanA 29 grathane nirdeza jevAya che (1) dasaAli, (2) kapiAkapia, (3) culaka5sua, (4) mahAkapasua, (5) uvavAIa, (6) rAyapAseNi a, (7) jIvAbhigama, (8) paNavaNA, (9) mahApaNavaNa, (10) pamAya pamAya, (11) nadI, (12) aNuogadAra, (12) vidaOa, (14) tadulaAlia, (15) caMdAvijhaya, (16) sUrapaNutti, (17) parisimaMDala, (18) maMDalapasa, (19) vijAcaraNaviNichA, (2) gaNivijajA, (21) chANavibhatti, (22) maraNavibhatti, (23) Ayavisehi, (ra4) vIrAgasua, (25) saMlehaNAsua, (26) vihAraka5, (27) caraNavihi, (28) AurapaccakhANa ane (29) mahApaccakhANa, pakhiyasuttanI mudrita AvRttinA 69 mA patramAM kAlika zruta tarIke 37 graMthane nirdeza che. temAM dharaNAvavA ane ullekha nathI. vizeSamAM sUrapaNatti, vahia, AsI. 1- A baMne gathe mUlasUtra gaNAya che. evI rIte AvAsayasara paNa mUlasUtra gaNAya che. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMgabAhya zrutanI mImAMsA visabhAvaNa, divisabhAvaNa, cAraNabhAvaNa, mahAsumiNabhAvaNa ane teyaganisagna eTalA adhika graMthone nirdeza che. evI rIte A pakikhayasuranA 61mA patramAM ukAlika zrata tarIke naMdasuttamAM e zratanA graMtha tarIke gaNavelA tamAma graMthe nathI. kintu sUrapaNutti sivAyanA bAkInAne eTale ke 28ne nirdeza che. AthI e phalita thAya che ke sUrapattine keTalAka kAlika zruta gaNe che to keTalAka ene ukAlika zrata gaNe che. vizeSamAM pakikhayasuttamAM ApelA kAlika ane utkAlika zrutanA graMthonA kramamAM ane naMdIsuttamAM ApelA e graMthonA kramamAM kaMika pheraphAra jovAya che. jaina sAhityane saMkSipta itihAsa" (pR. 42)mAM ukAlika zrata AzrIne evo ullekha che ke "anyatra ke anya pratamAM niyavihi , maraNavisehi ane Ayavibhatti narakavizuddhi, maraNuvizuddhi ane Atmavibhakti) e traNa vadhu che eTale 32 thAya che." A uparathI e joi zakAya che ke kAlika zruta tarIke 31 tema ja 37 graMthane nirdeza jevAya che, jyAre ukAlika zruta tarIke 28, 29, tema ja kara graMtheno paNa nirdeza jevAya che. atra "graMtha zabda sAmAnya arthamAM huM vAparuM chuM. ethI saMpUrNa ja kRti samajavAnI che ema nahi, kemake keTalIka vAra adhyayanane-prakaraNane aMge paNa e zabda saMbhave che. avaziSTa agabAhA zratane nirdeza-kAlika ane utkAlika zrutamAM upara gaNAvAyelA graMtho uparAMta bIjA paNa aneka graMthono samAveza thAya che. A saMbaMdhamAM vartamAna covIsIne AzrIne naMdIsuta (sU. 44)mAM nIce mujabano ullekha ApaNe atra vicArIzuM - emAiyAI caurAsII painna gasahassAI bhagavao arahao usahasAmissa Aititthayarasa, pahA saMkhijjAI pannagasahassAI majjhimagANaM jiNavagaNaM, coisapainnagasahassANi bhago vaddhamANasAmisma, ahavA jassa jattiA sIsA utpattiAe veNaiyAe kammiyAe pAriNAmiyAe ghaunahAe buddhoe uvaveA tassa tattibhAI padaNNagasahassAI. patteprabuddhA vitattiA ceva" : A sUtranI yuNi (patra pa0)mAMnI nIce mujabanI paMkti dhI laI ApaNe Ane vicAra karIzuM:__ bhagavato usabhasma caurAsIisamaNa sAhastIto hotthA, padaNNagajjhayaNA vi sabve kAliyaakAliyA caurAsIisahassA, katham ? jato te caurAsIisamaNahassA arihaMtamaggauvadiheja sutamaNu. saratA kiMci NijjUhaMti te samve padaNNagA, mahayA sutamaNussarato apaNo vayaNakosalegA jaM dhammaderaNAdisu bhAsato te savvaM paiNNagaM, jamhA aNaMtagamapa nagaM suttaM diveM, taM ca vayaNa jiyamA maNNayaragamANupAtI bhavati, tamhA taM paiyagaM, evaM ca urAsIipaigasahassA bhavatItyarthaH...ahavA 'jattiyA sisvA' ityAdi satraM, iha sutte aparimANA paigagA, paigagasAmiaparimANattagato, kiMca ha mutta patteyabuddhappaNIyapadaNNo bhaNiyabdha, kamhA? jamhA patiNNayArimANega ceva patteyabuddhapari. pANaM karei tti bhaNiye, patteyabuddhA vettiyA ceva tti, ce.daka Aha-gaNu patteyabuddhA visabhAvo ya rujjhae. AcAhi-tisthagarapaNIyasAsaNapaDhivaNNataNato tassIso bhvtiityrthH|" Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 08 AhaMta AgamanuM avalokana [prakaraNa A uparathI jaNAya che ke kAsima ane ukkAlie e be bhedavALAM pazuga (prakIrNaka)rU5 ajhayaNane aMgabAhya zrutamAM aMtarbhAva karAya che. zrI RSabhadevane AzrIne 5iramanI saMkhyA 184000nI, emanA pachInA 22 tIrthakarone Azrone saMkhyA ane zrI mahAvIra pAmIne azrIne 14000nI che. A saMbaMdhamAM e matAMtara che ke je tIrthakaranA jeTalA ziSyo e tIrthamAM ApattijI, vaineyikI, kArmika ane pAriNumikI ema A cAra prakAranI buddhithI alaMkRta hoya teTalA hajAra pa ga hoya che ane pratyekabuddha paNa teTalA hoya che. vizeSamAM 5IphaNaganI vividha vyAkhyAe nIce mujaba jovAya che - ' (1) arihate upadezelA evA zratane anusarIne emanA zramaNe je je race te badhuM "paNa" kahevAya che. (2) zrutane anusarIne pitAnA vacananI kuzaLatAthI dharmadezanA vagere prasaMge pranyarUpe zramaNe je bele te badhuM "paNa' kahevAya che. (3 cAra prakAranI buddhinA dhAraka ziSyo (pachI teo arihaMtanA samakAlIna he ke uttarakAlIna ho) je race te "paNa" kahevAya che. (4) uttama sUtra racI zakanArA munivaro (samakAlIna he athavA uttarakAlIna ho) je race te paiyuga kahevAya che. 5) pratyekabuddhe je racyuM hoya te "paiga' kahevAya che. A pramANenA kAlika ane ukAlika zruta tarIke je prajo atra gaNAvAyA che temAM AyAra vagere 11 aMgeno nAmaniza nathI e joIne koIne prazna udabhave ke ApaNe jamA pRSThamAM viAhapattinA 677mA sUtragata kAliyasutta nI TIkAmAM ene kharSa 11 aMga karAyo che te beMdhI gayA tenuM zuM? vaLI vise sAvasmayabhAsanI rara84mI gAthAnI vRttimAM mAladhArI zrI hemacandrasUrie nIce mujaba kahyuM che tenuM kema ? ___" ihaikAdazAGgarUA sarvamapi zrutaM kAlagrahaNAdividhinA'dhIyata ita kaalikmucyte| tatra prAyazca Na-pharaNe eva pratipAdyate / ata AryarakSitasUribhistatra caraNakaraNAnuyoga eva kartavyatayA5. nuzAtaH, na tu santo'jI zeSA dharmakathAdyanuyogAmya iti, ato'nuyoga-tadvatIrabhedopacArAta kAlikazrutaM prathamazcaraNaraNAnuyogo vyapadizyate / " vizeSamAM naMdIsutta (sU. 44)nI "cuNimAM tema ja enI zrImAlayagiririkRta 1 keTalAkanuM kahevuM e che ke A saMkhyA zrI SabhadevanA pradhAna sUtra racavAmAM samartha evA zramaNonI saMkhyA pUrI pADe che; bAkI sAmAnya zramaNe te ethI paNa vizeSa hatA, keTalAka ema kahe che ke zrI RSabhadevanA jIvanakALa daramyAnanA zramaNanI A saMkhyA nathI, kintu emanA samasta tIrthamAM je upayuMkta viziSTa zaktizALI zramaNa thayA tenI A saMkhyA che. 2 cAra prakAranI buddhinA vistRta varNana mATe juo AhaMtadarzanadIpikA (pR. 217-225). 3 A tIrthaMkaranA sAkSAt zikhya na hoya e banavAjoga che, paraMtu emaNe upadezelA zAsanane temaNe svIkArela hovAthI e rIte teo emanA ziSya gaNAya. 4 A cuhiNanA 46mA ane jaDamA patramAMnI ene lagatI paMkti nIce mujaba che - " gamabahulattaNato gamitaM tassa lakkhaNaM-AdimajjhAvasANe vA kiMci visesajuttaM taM Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMgabAhya zratanI mImAMsA vRttimAM gamika ane agamika zrata samajAvatAM gamika zrata tarIke diviAyane ane agamika zrata tarIke AyAra Adino ullekha karatAM AyAra vagerene kAsiyasuta kahyuM che tenuM kema? Ano uttara ema saMbhave che ke kAliyasuya (kAlika kRta) zabdanA be artho thAya che. pahele artha ukAlika zruta sAthe saMbaMdha dharAve che, jyAre bIjo artha enAthI nirapekSa che. pahelA arthamAM atra e prazna paNa seMdhI laie ke divAyanuM adhyayana paNa kAlagaNapUrvakanuM heya ema jaNAya che to pachI enA bIjA arthasUcaka kAliyasuttamAM eno aMtarbhAva karAya ke nahi ane je karate hoya te viAhapaNuttinA 677mA sUtramAM tema kema karAyuM nathI? 45 Agamo-mIpradyumanarikRta viyAralesa ke jene vicArasAraprakaraNa tarIke oLakhAvAya che tenI 344mIthI 351mI gAthAmAM sAMpratika 45 Agamono ulalekha che. temAM pahelI be gAyAmAM 11 aMgeno nAmollekha che ane enI pachInI gAthAmAM pratyeka aMganuM pramANa (parimANu) che. tyAra pachInI gAthAmAM nIce mujabanA 34 graMtheno nAmanirdeza che - (1) evaI, (2) rAyapaeNaya, () vAbhigama, (4) pannavaNA, (5) caMpannatti (6) sUrapanatti, (7) jabuddIva5tnatti, (8) nizyAvaliyA, (9) kapila, (10) puphiya, (11) puphicUliA, (12) vahidasA, (13) dIvasAgarapanatti, (14) kapa, (15) nisIha, (16) dasAsuya, (17) vavahAra (18) uttara jhathaNasura, (19) risibhAsiya, (20) dasayAliya, (21) Avasmaya, (22) taMdulayAliyayA, (23) caMdAvijaya, (24) gaNivijajA, (25) nirayavibhatti, (26) AurapaccakakhANa, (27) gaNaharavalaya, (28) deviMdanaridA, (29) maraNabhatti, (30) jhANubhatti, (31) pakhiya, (32) nadI, (33) aNuogadAra ane (4) raviMdasathavaNa, A pramANenAM nAmo raju karatI veLA puphacaliA sAthe "uvaMga zabda vaparAyelo che. vaLI dIvasAgara5nnatti nAmanI pachI "mayavisereNuM e ullekha che. e uparathI phalita thAya che ke evaIthI mAMDIne te pucUliA sudhInAM 11 upAMge uparAMta bAramA tarIke vahidasA ke dIvasAgara5Nattino ullekha karAya che, eTale ke bAra upAMgenI gaNanA paratve matabheda che. Avasmaya pachI "aMgajjAI' ane Au5ra cakakhANA pachI "pannA' zabda vaparAyelA che. vizeSamAM 35ramI gAthAmAM "uddhArA' zabda pachI paMcaka5, jiyaka5, piMDani jazutti ane hanijajuttino nirdeza che. vavahArasutanA dasamA uddezakane ataMmAM kayuM zAstra kyAre bhaNaya teno ullekha karatI veLA nIce mujabanA ra7 Agamono-adhyayanano tyAM nirdeza karAyelo che - yugANitakaNo vaDijhALe nadhita maLati, je 2 giri ago zihilA, maLo gajami. ghANaThitaM padiUnaha taM agamita, taM ca prAyaso AyArAdikAliyanutaM." 1-2 A baMnemAMthI game te ekane cothA malasUtra tarIke oLakhAvAya che. 8 A mATe juo sAtamuM prakaraNa Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahata AgamanuM avalokana [prakaraNa ' (1) AyA255, (2) sUyagaDa, (3) dasA, (4) ka5, (5) vavahAra, (6) ThANa (7) samavAa, () viyAha, (9) khuphiyAvi mANavibhakti, (10) mahaliyAvimANa5vibhatti (11) aMgacUliyA, (12) vagacUliyA, (13) vivAhaliyA, (14) aruNAvavAa, (15) gallavavA, (16) dharavavA, (17) samaNe vavA, (18) velaMdharovavA, (19) utkrANapariyAvaNi, (20) samuNasua, (21) devi devavAa, (22) nAgapariyAvaNia, (23) dvimiNabhAvaNA, (24) cAraNabhAvaNA, (25) AsIvisabhA vaNA, (ra6) dikTrivisabhAvaNA ane (27) dikUivAa. ThANa (sU. 399)nI zrI abhayadevasUrikRta TIkAmAM kayuM Agama-kayuM adhyayana kyAre bhaNuya te paratve ATha padya avataraNarUpe apAyelAM che. temAM traNathI mAMDIne tera varSanA 1 AnuM bIjuM nAma misIha che. 2 AnuM bIjuM nAma AyAdasA che. kalika zrata tarIke je uThANu suane nirdeza 62mA pRSTamAM karAve che tethI A bhinna che ke abhinna te jANavuM bAkI rahe che. 4 Ane ullekha 69mA pRSTamAM gaNAvela kAlika zrata ane ukAlika zratanA prathAmAM vAta nathI. to ene e bemAMthI ekamAM aMtarbhAva thAya che ke nahi ? e pachInA traNa graMthane to pAkikhayasuramAM kAlika zruta tarIke gaNAvAyelA che. 5 "dADhamena vasaM yaMvaranALA 3 = mi. taM taMmi ceva dhIro vAejjA so ya kAlo'yaM // 1 // tivarisapariyAgassa u AyArapakappanAmamajjhayaNaM / cauvArisassa ya samma sUyagaDa nAma aMgati // 2 // dasakappayavahArA saMghaccharapaNagadikkhiyasseva / ThANaM samavAo'dhiya aMge te ahavAsassa // 3 // dasavAsaha vivAho ekkArasadhAzyassa ya ime u| khur3iyavimANamAI ajjhayaNA paMca nAyavvA // 4 // bArasavAsassa vahA aruNuvavAyAha paMca ajjhayaNA / terasavAsassa tahA uTThANasuyAiyA cauro // 5 // coisakA massa tahA AsovisamAvaNaM jiNA biti / pannarasavAsagassa diTThozisabhAvaNaM tahaya // 6 // solasavA pAIsu ya ekkottaravuDiesu jahasaMkhaM / cAraNabhAvaNa-mahAsuviNabhAvaNA-teyaganisaggA // 7 // egaNabIsavAsagassa u diTTivAmI duvAlasamamaMgaM / saMgoLavIkAro mayvA lavamula TA" 6 A paikI bIjuM padya tema ja trIju padya ThANanI TIkAnA dvitIya patranA prAraMbhamAM paNa zrI abhayadevasUrie bavataraNarUpe ApyAM che. vizeSamAM ja buddIva paNuttinI zrIzAticandra vAcaka racI vatti nAme prameyaratamaMjUSA (5tra 3 A)mAM jabudvIpaNubhuttinA gine avasara Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMgabAhya zrutanI mImAMsA paryAyavALA sudhInA tema ja 19 ane 20 varSanA paryAyavALAnA abhyAsa mATe uparyukta kathana sAthe ekatA jovAya che. e sivAyanA paryAyavALA mATe bhinnatA jovAya che. jemake 14 varSanA, 15 varSanA, 16 varSanA, 17 varSanA ane 18 varSanA paryAyavALA mATe tyAM anukrame AsIvisabhAvaNa, kivisabhAvaNa, cAraNubhAvaNa, mahAsuviNabhAvaNa ane teyaganisagano nirdeza karAyelo che. A pAMce pakhiyasuttamAM kAlika zruta tarIke ullekha che. 11 (syA. 10; '. 755)mA nAye bhu15 sa sAnAM nAme mAM : (1) bhaviSAsaI, (2) GARAI, (3) 76sA, (4) mAttazapAsA, (5) mAyA24sa, (1) 54AvA24sA, (7) 5.54sA, (8) siddhiAsA, (e) hos| bhane (10) savitAsa. A dase dasAonAM dasa dasa ajajhamaNa (adhyayana) che. enAM nAme paNa A ja sUtramAM apAyelAM che. enI TIkA (patra 506 -513 A)mAM zrI abhayadevasUrie A vicAratAM upayukta padyo paikI prathama sivAyanAM tamAma avataraNarUpe raju karavAmAM AvyAM che, je ke emAM kaI keka ThekANe pAThabheda jevAya che, paraMtu te aMgenA nAma sAthe saMbaMdha dharAvatA nathI. 1-2 Ane prastuta bhAga nIce mujaba che - "dasa dasAo paM0 taM0-kammavivAgahasAo uvAsagadasAo aMtagaDadasAmo aNuttarovavAyadasAo AyAradasAo paNhAvAgaraNadasAo baMdhadasAo dogiddhidasAoM sNkhevitdsaao| kammavivAgadasANaM dasa ajjhayaNA paM0 ta0 miyAputte / ta gottAse 2 aMDe 3 sagaDeti yAvare 4 / mAhaNe 5 NaMdiseNe 6 ta soriya tti 7 uduMbare 8 // sahasuddAhe bhAmalate 9 kumAre lecchatI 10 iti| uvAsagadasANaM dasa ajjhayaNA paM0 ta0 ANaMde 1 kAmadeve 2 a gAhAvati cUlaNIpitA 3 / surAdeve 4 cullapatate 5 gAhApati kuMDakolite 6 // saddAlaputte 7 mahAsatate 8 NadiNIpiyA 9 sAlatiyA patA 10 / aMtagaDadasANaM da ajjhayaNA paM0 ta0 Nami / mAtaMge 2 somile 3 gamagutte sudaMsaNe 4 5 ceva / jamAlo 6 ta bhagAlo 7 ta kiMkame 8 pallatiya 9 // phAle aMbauputte .. ta emete dasa aahitaa| aNuttarozvAtiyadasA dabhra ajjhayaNA paM0 20 IsidAse / ya dhaNe 2 ta suNakkhatte 3 ya kAtite 4 [tiya] / sTANe 5 sAli bhadde 6 ta ANaMde 7 tetalI 8 tit| dapatra bhadde 9 atimutte 10 emete dama AhiyA / oyAradasANaM dasa ajjhayaNA paM0 taM0 vIsaM apamAhidANA , egavIsaM sabalA 2 tettIsa | Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Wan dasA ane enAM ajhamaNeAnA paricaya ApyA che: [ prakaraNa trivAgaDhasA e vipAkakula normanA 11mA aMganA prathama vrataskaMdha che. vAsagaDhasA e chamuM aga che. 8mA beMganA prathama vamAM dasa adhyayanA che eTale e saMkhyA vaDe upalakSita graMthane pazu atagaDadasA kahevAmAM Ave che eTale ahI darzAvela atagAdasA te 8muM aMga che. aNuttarAvavAyadasA e 9muM aMga che. AyArasA e dazAzrutaskandha tarIke rUDha thayelAeALakhAvAtA nya che. paNDAvAgaraNadasA e 10muM aMga che. bAkInI dasAe amane mAlama nathI ema te kahe che chatAM enAM aljhayaNenA te kachaka paricaya Ape che. teo kammavivAgaDhasAnA aljhamanuM svarUpa samajAvatAM kahe che ke gAttAsa (gAtrAsa) eTale ujjitaH adhyayana, aMDha eTale lagnasena a., sahasuddAra eTale devadattA a., ane lecchai eTale Ajju a. che. seAriya a. te vipAkazrutamAM AdaeNmA a. tarIke apAyeluM che ema tee sUcave che eTale ke atra mabheda che. Ata AgamAnuM avalAkana atagaDAsAnAM adhyayanAnA paricaya ApatAM te kahe che ke mithI mAMDIne aDa putta sudhInAM nAmeA 'takRddezAMganA prathama varSoMmAMnA adhyayanasa'grahamAM upalabdha nathI. tyAM te bIjA ja nAme che eTale e nAme vAcanAMtarane AbhArI DhAya ema saMbhAvanA karIe chIe, achuttarAvavAyadasAnAM ahIM ApelAM adhyayanAmAMthI keTalAMkanI ja, nahi ke badhAMnI samAnatA anuttarApapAtikazAnA traNa vargo paikI khInna vanAM adhyayanA bhASAyaNa to 3 advavidA gaNipayA 4 dama cittamAhiAnA 5 egArasa udAsa raDimAto 6 bArasa millu' nAto cha vokSayaLo 8 ka mohanidAna 1 AgrADhALa 10 | pahA vAgaraNa dasANaM dasa ajhayaNA p. a-savamA 1 saMlA 2 rUcimAniyArUM rU AyAriya mAsitAI 4 mahAvIramA sibhaI 5 khomagapakSiNA 6 komalapaviNAI 7 ahAgapakhiNAI 8 gudaNanArUM 6 vADhunegArM 10 / baMghadasANaM dasa aAyaNA paM0 taM0 - baMdhe 1 mokkhe 2 ya devaddhi 3 dasAramaMDale vita 4 AyariyavipaDivattI 5 uvajjhAvavipavitI 6 bhAvaNA cha vimuktI 8 sAto 9 kamme 10 / dogehidasANaM dasa ajjhAyaNA paM0 ta0 - vAte 1 vidhAte 2 ubavate 2. sucitte 4 kakSiNe 5 bAyAlIsaM sumeNe 4 tIsaM mahAsumiNA 6 bAvatAraM samAsumiNA 7 hare 8 rAme gute 10 emete datra AhitaH / 11 dohadasANaM dasa ajjhaNA paM0 taM0 caMde 1 te 2 sukke 3 ta sirideva 4 pabhAvatI 5 dIvasamuddova 6 bahUputtI 7 maMdareti ta there saMbhUtavitrate 8 there pamha 9 UsAsanIsAse 10 / tadasANaM dasa azyaNA paM0 saM0--- khuDDiyA vimANapavibhattI pamittI 2 aMgacUliyA 3 vaggacUliyA 4 vivAhacUliyA 5 aruNovavAte 6 garulovavAte 8 veLadharovA te 9 vesamaNovava te 10 / " saM 1 mhllie| vimANavaruNovavAe 7 1 bIne zrutara dha paNa dasa adhyayana rUpa che te pachI enA atra kema ullekha nathI evA prazna uThAvI tenA uttara zrIabhayadevasUri ema Ape che ke enuM AgaLa upara vivara nAra hovAthI te atra ApavAmAM ALyA nathI. jIe patra 506 A507 a Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '] agabAhya zrutanI mImAMsA sAthe jovAya che eTale A paNa vAcanAMtarane AbhArI haze, nahi ke labhyamAna vAcanAne, ema teo kahe che. praznavyAkaraNadezAnuM je svarUpa ahI' ApeluM che tevuM hAlamAM e jovAtuM nathI, krintu pAMca Asatra ane pAMca saMvaranuM pratipAdana karanAra praznavyAkaraNa jovAya che. anyazA, zRiddhidazA ane dIzAnuM svarUpa jANavAmAM nathI. dI dazAnAM keTala'ke adhyayanA narakAvalikAzrutaskaMdhamAM jovAya che. jemake candra sabaMdhI vaktavyane rajI karanAruM 'candra' adhyayana. evI rIte 'sUra' adhyayana, zukra' adhyayana, zrIdevI' adhyayana ane 'baDDaputrI' adhyayana mATe samajI levuM. vizeSamAM ahIM Apelu' pAMcamuM adhyayana nAme 'prabhAvatI' adhyayana nirayAvalikAzrutaskaMdhamAM jaNAtu nathI ane traNa adhyayane viSe mane kaMi khAra nathI ema zrIabhayadevasUri kahe che. EUR3 savitasA AzrIne temanuM kahevuM e che ke AcAra AditI cUlikA te agalikA, a'takRddazAnA je ATha vargI che tenI cUlikA te vaga calikA ane vyAkhyA prajJapti yAne bhagavatInI cUlikA te vyAkhyAcUlikA che. vaLI aruNa nAmanA devanA upapAtane lagatA grantha te aruNApapAta che ane varuNeApapAta mATe e pramANe samajI levuM. vaLI mA trIjA aMga (sthA. 7, 3. 1; sU. 1para)mAM caMpannati, sUpatti ane dIvasAgarapannatti ema traN pazRttinAM nAma che. prastuta sUtra nIce mujaba cheH-- ha to padmaNo mATenuM miMti saM.-saMvRtto, sUtrI, TroyalALavAso' AvassayasuttanI zrIbhadrabAhusvAmIe racelI nivruttinI 82mIne 83mI gAthAmAM nIce mujaba dasa AgamAnAM nAma upalabdha thAya che: (1) Avasmaya, (ra) dasakAliya, (3) uttararjINa, (4) AyAra, (5) sUyagaDa, (6) dasA, (7) 35, (8) vavahAra, (9) riyapaNatti ane (10) isibhAsiya zrIsiddhasenasUriSkRta jIyapakruNi (pR. 1)mAM nIce mujakhanAM chedatrAnA ullekha cheH(1) krR5, (ra) vavahAra, (3) kampiyAkayi, (4) zullakalpa, (5) mahApasuya ane (6) nisIhu, " A pramANe prAkRta sAhityamAM AgamAnAM prAkRta nAmeAA ullekha jovAya che. evI rIte gI+Nu girAmAM guMthAyelA sa!hityamAM paNu enAM nAmeA saMskRtamAM najare paDe che. e paikI tArthAdhigamazAsra (a. 1, sU. 20)nA bhASya (pR. 90)mAM bAra aMgapraSTi zrutanA khAra bedarUpa tema ja aMgakhAdya evA zrutanA keTalAka prakAreAnAM nAma che, zrajinaprabhasukRita siddhAntA amastavamAM lagabhaga 50 AgameAnAM nAmeA najare paDe che. ja jIddIpattinI zrIzAMti candragaNikRta prameyaratnama jASA nAmanI TIkA (patra 1 A-2 a)mAM bAra upAMganA ullekha che. A pramANe je vividha AgameAnAM nAmeA jovAya che te paikI 12 aMgeA sivAyanAM tamAma agamAhya zruta gaNya che, ene paricaya AgaLa upara apAze. e aMgabAhya zrutamAM 12 upAMge, 24 mUlA ne 6 chedatrA paNa AvI jAya che. 1 jue pR. 69. 2 jue pR. 66 ne 69. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 7 muM. AgamonA paThanapAThana mATenI vyavasthA ApaNe pAMcamA prakaraNa (pR. 1ra-55)mAM bAramA aMganA pAMca vibhAgone krama abhyAsadaSTie je rakhAyo haze teno vicAra karI gayAM. vaLI thApanAdaSTie bAre aMgone kama paNa ApaNe trIjA prakaraNa (pR. 25-ra7)mAM joI gayA. vizeSamAM 25mA pRSThamAM e paNa joI gayA ke gaNadhara padavI pachInAM udAharaNo paikI keTalAMkane aMgomAM khuda gaNadharoe sthAna ApeluM che ema zrI AnaMdasAgarasUrinuM kahevuM che. A uparAMta zrIdevadvigaNi kSamAzramaNanA Adhipatya heThaLa Agamo pustakArUDha karAyA tyAre te amuka krame ane Dhabe lakhAyA evo ApaNe sAmAnya ulekha pAMcamA prakaraNa (pR. 48-49)mAM vicArI gayA chIe. ahIM ApaNe AgamonA paThanapAThananI vyavasthAne vicAra karIzuM. e mATe have ApaNe sauthI prathama vavahArasuttanA je ullekhane 69 pRSThamAM nirdeza karI gayA chIe te raju karIzuM" tivApapariyAyasma samaNassa niggandhassa kappai Ayarapakappe nAma ajjhayaNe uddsitte| cauvAsapariyAe kappai sUyagaDe nAma age udisittae / pazcavAsapariyAe kai dasa-kappa-vavahAre uddisitte| aTThavAsapariyAe pappai ThANa-samavAe urisitte| dasavAsa pariyAe kappai viyAhe nAma aGge udisitte| ekArasavAsa pariyAe para khuDiyAvimANapavibhattI mahalliyAvimANapavibhatto aGgaca liyA vaggacaliyA vivAhAliyA nAma ajjhayaNe uiddpsitte| bArasavAsapariyAe kappai aruNovavAe garulovavAe dharaNovavAe vesamaNovAra ghelaMgharovavAe nAmaM ajjhayaNe uddisitte| terasavAmapariyAe kappaDa uhANapariyAvaNie samuTThANasue devindovAe nAgapariyAvaNie nAma ajjhayaNe uddisitte| coddamavAsapariyAe va.pai dvimiNamAvaNA nAma ajjhayaNe udasittae / pannarasavAsapariyAe kappai cAraNabhAvaNA nAmaM ajjhayaNe uddisitte| sattarasavAsapariyAe kappada viTThovisabhAvaNA nAma jAyaNe uddasattae : egagavIsavApapariyA e .pai diTThivAe nAma aGge uddisitte| vIvAsapariya e samaNe niranthe suzaNuvAI bhvi|" A ukha uparathI keTalAM varSane dIkSA paryAyavALA zramaNa zene abhyAsa karI zake te joi zakAya che, paraMtu A ullekha ThANanI TIkA gata avataraNathI tema ja prameyaratnamajASAgata avataraNathI amuka amuka bAbatomAM judo paDe che e hakIkata ApaNe 71mA pRSThamAM joI gayA chIe, chatAM e jhaTa khyAlamAM Ave te mATe nIce mujabane che ke huM AvuM chuM - 1 A avataraNarUpa ADe paDyo zrIya kinImahArAdharmasUnuM zrIharibhadrasUrikRta paMcavatyugamAM 581 thI 588 sudhInI gAthA rUpe najare paDe che. eTale A padyo zrIharibhadrasUrinA samaya jeTalAM te prAcIna che ja. A paddha e sUrie jAte na racatAM pUrvakAlIna kai kRtimAMthI uddhata karyA hoya te tema 2 kkasapaNe kahevA mATe kAI pramANu jaNAtuM nathI, Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7] AgamAnA paThanapAThana mATenI vyavasthA pe dakSA paryAya | sUtranuM nAma (vavahAra pramANe) |ThANanI TIkA pramANe prameyaranamaMjUSAgata avataraNa premANe AyApakapa ajajhayaNa sUyagaDa aMga dasA, kapa ane vavahAra ThANa ane samavAya viyAha aMga khuDiyAvimANapavibhakti, khuphiyarimANa mahaliyAvimANapavibhakti, vagere pAMca ajU karyo aMgacUliyA,vagnaliyA ane viyAhaliyA ajhayaNuM vivAha 12 ) asavavAo,garulavavAa aruNuvavAya vagere aruNe vavAya vagere dharAvavAmAM samAvavApAMca ajajhayaNa | pAMca ajajhayaNa ane velaMdharAvavAa askayaNuM 13 , - uNapariyAvaNi, samrA| uNasuya vagere cAra sua, virAvavAa ane nAgapariyAvaNie ajhayaNa miNabhAvaNA ajhayaNuM AsIvisabhAvaNa cAraNabhAvaNI ajhayaNa | DivisabhAvaNa AsIvisabhAvaNA ajhayaNa cAraNabhAvaNa divisabhAvaNI ajhayaNa mahAsuviNabhAvaNa teyaganisaga divAa aMge kriTUivAya azvasuya savvasura A uparathI nIce mujaba prazno tAravI zakAya che - Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahata AgamanuM avalokana [prakaraNa 1) ThANanI TIkAgata avataraNa ane prameyaratnamaMjUSAgata avataraNamAM ekavAkyatA che, jyAre e baMnethI vavahA2suttagata ulekha keTalIka bAbatamAM judo paDe che to ene samanvaya kAie karyo che ane heya te zo? ane na karyo hoya to te kevI rIte thaI zake tema che ? (2) eka varSanA ane be varSanA dIkSA paryAyavALA muni zene abhyAsa kare ? | (3) pAMca varSanA dIkSA paryAyavALA muni dasA, kapa ane vavahArane abhyAsa karI zake te cha ane sAta varSanA dIkSA paryAyavALA muni zene abhyAsa karI zake evo prazna UThe che. evI rIte ATha varSanI dIkSA paryAyavALA muni ThANa ane samavAyano abhyAsa kare to nava varSavALA muni zeno abhyAsa kare ityAdi prazna UThe che. (4) vavahArasuttamAM 18 varSanA dIkSA paryAyavALAe zuM bhaNavuM e viSe kAMI ulalekha nathI tenuM zuM ? (5) Avayasutta viSe kaze ullekha nathI tenuM zuM kAraNa? (6) AyAra tema ja nAyAdhammakahA vagere aMgenA abhyAsa mATe atra kema kaMI lekha nathI ? (7) upAMgAdinA abhyAsa mATe kema ullekha nathI? A praznonA uttara vicArIe te pUrve paMcavaghuga (bhA. 585nI sapA TIkAmAM je nIce mujaba ullekha che te noMdhI laie - "ahovAha vaLavAi hovavAgha veraMdhAvAi resamAvavApu" A pramANe A ullekha aMzataH vavahArasuttathI judo paDe che, kemake ahIM vaNe thavAane nirdeza che, jyAre tyAM dharaNAvavA ane nirdeza che. jana sAhityamAM vikAra thavAthI thayelI hAnI"mAM enA lekhaka ane prakAzaka paM. becaradAsa jIvarAje pR. 194-195mAM je nIce mujaba kahyuM che te paNa dhI laIe. "pAMca (cha ane sAta ) varSanA paryAyavALAne anukrame dazA (upAsakadazA annakUdazA ane anuttaro 5pAtikadazA ?), kalpa ane vyavahAra zIkhavavAM." atra be zaMkAgrasta ullekha che. temAM pahelAthI teo ema sUcavatA jaNAya che ke pAMca varSanA dIkSA paryAyavALA munine dazA, cha varSana ne ka5 ane sAtane vyavahAra ema mAnavuM ke kema? bIjA ullekhathI teo dazAthI zuM samajavuM te pUche che. pahelA viSe huM kaMi sapramANu kahI zakuM tema nathI, paraMtu bIjAthI te dazAzrutaskaMdha' samajavuM joIe ema mane bhAse che. "ATha ane navA varSanA paryAyavALAne anukrame sthAnAMga ane samavAyAMga zIkhavavAM" e uparyukta putaka (pR 195)mAM ullekha che. amuka paryAyavALA munie amuka bhaNavuM e krama-"A paryAyavAdanuM vidhAna paNa cityavAsIonA samayanuM che' ema je paM. becaradAse pratipAdana karyuM che te have noMdhI ghaie. temaNe potAnA e kathananA samarthanAthe nIce mujabane kaTho Apelo che - Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 muM] AganenA paThana pAThana mATenI vyavasthA muni dIkSA paryAya zrutajJAna kayA sUtramAM ? mahAbala 12 varSa sAmAyikAdi 14 pUrva bhagavatIsUtra pR. 967-968 bA sudarzana pR. 969 bA. kArtika pR. 1381 bA. sudarzana 5 , ekAdazAMga aMtakRddazA sa. pR. 23 pUNabhadra * * kAlI AryA 8 ba che 25-30 sukalI , mahAkAlI kRNA sukRNA mahAkaNa vIrakRSNA rAmakRSNa dhanya 9 mAsa anuttarapapAtikadazA sa. pR. 4 hallaka 6 , , 8 A pramANe kaTho raju karyA pachI paM. becaradAsa pR. 196-ra00mAM kahe che - paryAyanA krama pramANe ja sUtranA dAnanuM vidhAna paNa arvAcIna che ane te paddhati tathA kaThIna taparUpa upadhAnanI paddhati paNa e caityavAsione pAchA pADavA mATe ja racAelI che-ene Adisamaya paNa tyArathI ja che-je e banne rIte prAcIna hota ane vidhi-vihita heta to sUtra graMthomAM teno ulalekha zA mATe na maLatA ane sUtramAM varNavAelA Adarza zramaNe e rItane zA mATe na anusarata? upara jaNAvelo sUtradAna mATe paryAyakrama sUtromAM AvelA sAdhuoe sAcavela nathI tethI te arvAcIna che ane avihita che. te rIte sUtramAM AvelA sAdhuo upadhAna (gohana) karIne ja sUtro bhaNyAM hoya evo paNa ullekha maLato nathI, tethI te prakAra paNa arvAcIna ane avihita che. jyAM jyAM sAdhuonA sutrAbhyAsanA ulalekho maLe che, tyAM koi paNa ThekANe teoe sUtro bhaNavA pahelAM yogehana karyuM hoya, evI chAMTa paNa AvatI nathI. huM to mAnuM chuM ke, je zramaNe niraMtara yoganiSTha, tapasvI, akaSAyI ane suvinIta hoya teo mATe te yogadahanano vidhi taddana nirarthaka che, paraMtu je zramaNe haribhadre darzAvyA tevA heya teo mATe-tevA gayuta udaraMbhario mATe-e yogoThahananI paddhati ucita hoI zake che ane tema hovAthI ja te paddhatino samaya cityavAsIne samavartI che ema mAre jaNAvavuM paDyuM che..upadhAna karIne sUtro vAMcavA evuM vidhAna paNa sUtragata AcAravidhAnamAM kyAMya maLatuM nathI-jaNAtuM nathI. mAtra "mahAnizItha sUtra je aMga bahAranuM sUtra che, ane caityavAsIonI halakI sthitine samaye saMkaLAeluM che, temAM ja A upadhAnAdine ullekha maLI Ave che. A satra kAMI sarva mAnya nathI. prAcIna AcAryomAM paNa sUtranI pramANikatA mATe moTo matabheda thaele che-jUo zatapathI ane mahAnizIthI." Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahata AgamanuM avalokana [ prakaraNa 5. becaradAsanA A kathananuM yathAtatha vicArAya tema ja vavahArasuttamAM sUcavela abhyAsakramane uddezIne je prazna raju karAyA che teno uttara sUcavAya te pUrve keTalIka hakIkato noMdhI levI durasta jaNAya che. temAM sauthI prathama yogoThahananI Adhunika paddhati viSe atra isAra karavAmAM Ave che. Adhunika samayamAM 45 Agamone aMge yogohananI kriyA hajI keTalAka saMdhADAmAM-munisamudAyomAM karAya che. e kriyA vakhate sUtravAcanA apAya che ane pahoMcI zakAya to TIkA sahita e sUtrane artha samajAvAya che, nahi te kevaLa mULa mAtranesUtrano artha samajAvAya che. A praNAlikA mujaba nIce pramANenA krame goThahana kaI kaI ThekANe thatuM jovAya che - - (1) Avasmayasura (2) dasayAlisura, (3) uttarasUjhayaNasura, (4) AyA, (5) nisIhasutta, dasAsuyakhaMdha ane vavahAra, (6) 20 5ieNaga, (7) mahAnisIha, (8) nadIsutta ane aNuo gaddAra, (9) sUyagaDa, (10) ThANa (11) samavAya, (12) vavAya, rAyapAseNuya, jIvAjIvAbhigama ane paraNavaNa, (13) nAyAdhammakahA, uvAsagadasA, aMtagaDadasA, aNuttaravavAIyasA, pahAvAgaraNa ane vivAgasutta, (14) viAhapaNutti, (15) suriyana paNati, jaMbuddIvANutti, caMdapaNutti, kapiyA kapAvatasiyA, puphiyA, puphaliyA ane vahidAsA, keTalAka munio paraNuganA yogadahananI kriyA karavA pUrve mahAnisIhanA yogadahananI kriyA kare che. evI rIte keTalAka sUrizyapaNutti vagere ATha upAMgonA yogohananI kriyA karyA bAda viAhapaNuttine aMge evI kriyA kare che. ema kahevAya che ke je samaye dasayAliyasutta racAyeluM na hatuM te samaye tenA sthAnamAM Ayara bhaNAvIne vaDI dIkSA apAtI ane tyAra bAda uttarajUchayaNasura, nisIha vagerenA vege thatA. e samayane uddezIne vavahArasuttano ullekha samajavAne che ema keTalAka mAnatA hoya ema lAge che. vaLI ema paNa kahevAya che uttarAyaNasuranA yogavahanano kALa niyata nathI-amuka dIkSA paryAya pachI ja enuM adhyayana thAya ema nathI ke je hakIkata bIjA paNa keTalAka Agamone lAgu paDe che. prameyaratnamaMjUSA (patra 3 A ane 4 a)mAMne nIce mujabane ullekha have ApaNe dhINuM "atra paJcavastukasUtre dazavarSaparyAyasya sAdhoH bhagavatyaGgapradAne'vasAsya pratapAdanAta SaSThAGgatayA jJAtAdharmakathAGgasya pradAne tadanantaramasaH, kAraNavizeSe gurvAjJAvazAdagipi, tatastadupAatvAdasya tadanantaramavAra iti saMbhAvyate, yogavidhAnasAmAcAryAmapi aGgayogodvahanAnantaramevopAGgayogoMdvahanasya vidhipraapttvaaditi|" 1 A spiccakkhANa, (2) mahApaccakkhANa, (3) vidaWva, (4) taMduveyAliya, (5) saMthAraga, 7) bharapariNa, (7) AhAragupaDAgA, (8) gaNivijA, (9) aMgavinA, (10) causaraNa, (11) dIvasAgapatti , (ra) sagahaNa, (13) isakaraMDaga, (14) maraNusamAhi, (15) tilyAgAlI, (16) sipAhuDa, (17) nayavisatti (18) caMdavijhaya, (19) pacA5 ane (20) jayakaM. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 mu] AgamonA paThanapAThana mATenI vyavasthA have ApaNe 76 mA pRSThamAM je sAta prazno raju karyA che tenA uttara kramazaH vicArI zuM - (1) keTalA dIkSAparyAyavALA muni zeno abhyAsa kare ene lagatA vihArasuttane ullekha anya ullekhathI sarvathA jude paDatuM nathI, kemake traNathI te tera varSa sudhInA dIkSAparyAyavALA tema ja ogaNIsa varSanA dIkSA paryAyavALA muninA abhyAsa para to 'prAyaH eka vAkyatA che ja. AthI joI zakAze ke kevaLa cAdathI aDhAra varSanA dIkSA paryAyavALa muninA abhyAsa mATe bhinnatA che. vizeSamAM e bhinnatA, eka to abhyAsa mATenA dIkSA paryAya paratvenI ane bIjI pADya-pustaka paranI ema be prakAranI jovAya che. spaSTa zabdomAM kahuM te vavahArasutta pramANe paMdara varSanA, seLa varSanA ane sattara varSanA dIkSA paryAyavALA muni jeno jene abhyAsa kare teno tene abhyAsa anya ulekha pramANe soLa varSane, cada varSanA ane paMdara varSanI dIkSA paryAyavALA muni kare. vaLI vavahArasutta pramANe iimaNubhAvaNA e paNa eka pAThya-pustaka che ke jeno nirdeza anya ullekhamAM nathI. evI rIte anya ullekhamAM nirdezAyelA mahAsuviNabhAvaNu ane teyaganisagnane vyavahArasuttamAM ullekha nathI. vizeSamAM aDhAra varSanA dIkSA paryAyavALA muni anya ullekha pramANe teyaganisagnane abhyAsa kare to vavahArasutta pramANe te divisabhAvaNane abhyAsa kare ema samajAya che. A pramANe je be prakAranI bhinnatA jovAya che tenuM zuM kAraNa haze ene uttara koIe atyAra sudhImAM A heya ema jaNa tuM nathI. AthI mane je sUjhe che te huM kahuM chuM ane te upara yathArtha vicAra karavA vizeSane vinavuM chuM. vavahA2phatta zrI bhadrabAhusvAmInA samaya pachI racAyuM nathI, kemake enA upara emaNe nijajutti racI che eTale e vIra saMvata 170nI pUrvenI kRti che. ThANagata avataraNarUpa padyo zrIharibhadrasUrie raju karyA che eTale e padyo emanA samayathI arvAcIna nathI eTaluM ApaNe jANI zakIe chIe. e keTalAM prAcIna che-vahA2suranI racanA karatAM prAcIna che ke kema te jANavuM bAkI rahe che. AvI paristhitimAM nizcayAtmaka uttara Apo muzkela che, tema chatAM ema huM sUcavuM chuM ke vavahA2sutta pramANene abhyAsakrama vizeSa prAcIna jaNAya che. e abhyAsakrama AgaLa uparanA vidyArthIone sugama nahi jaNavAthI emAM parivartana karAyuM haze. kadAca ema paNa heya ke be jAtanA abhyAsakramo be jAtanI vAcanAne AbhArI heya. (2) jema atyAre paNa prAthamika zALAmAM amuka vayanAM ja bALakone nahi ke ethI nAnAM bALakone dAkhala karAya che tema A gAmanA abhyAsa mATe traNa varSano dIkSA paryAya ochAmAM ocho hovo joIe e daSTie A bIjA praznano uttara vicArI zakAya. vaLI ema paNa hoya ke enI pahelAM traNa varSomAM AgaLa uparanA abhyAsanI bhUmikA taiyAra karAtI haze. vaLI ema paNuM saMbhave che ke e traNa varSo daramyAna Avasmaya sutta, Ayara ne uttarajhayaNasuttano abhyAsa karatA haze, ane dasayAliyasutta racAyA bAda tene paNuM abhyAsamAM sthAna maLyuM haze. (3) pAMca varSanA dIkSA paryAyavALA muninA abhyAsa mATe dasA, kapa ne vavahAra ema traNa pAThayapustaka batAvAyAM che te temaNe traNa varSamAM pUrAM karavAnAM haze ema lAge che, 1 juo 76mAM puSTha upara Apela paMcavaghuganI pakSa TIkAgata ullekha. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ata AgamanuM avalokana [prakara eke e traNene sAthe abhyAsa karavAnuM haze ke eka pachI eka te kahevuM muzkela che. atyAre B. A. nI parIkSA mATe be varSamAM jeTalAM pAThyapustakono abhyAsa thavo joIe te prathamathI nakkI karAya che ane pachI e badhAMne sAthe ja abhyAsa na karAtAM sagavaDa anusAra ene. abhyAsa karAya che tema dasA, kapa ane vavahAra mATe saMbhave che. A pramANene uttara ATha varSanA dIkSA paryAyavALA muninA abhyAsa mATe ApI zakAya. vaLI sattara varSanA dIkSAparyAyavALA muni mATe paNa Ama ja hakIkata haze, joke emane mATe vavahArasutta mujaba to be varSa paryata eka ja pAkya-pustaka jevAya che, jyAre pAMca ane ATha varSanI dIkSA paryAyavALA muni mATe te jeTalAM varSane abhyAsa che teTalAM pAThayapustako jevAya che. (4) cothA praznano uttara bIjA prazna uttaramAM AvI jAya che. . (5) dIkSA letAM ke te pUrve paNa AvAsayasuttane abhyAsa thai jato hovAthI ene ullekha nahi karAya haze ema lAge che. . (6) AyAra mATe te bIjA praznano uttara vicAro. nAyAdhammakahA vagere aMge nA abhyAsa mATe ema samajAya che ke ochAmAM ochA traNa varSanI dIkSA paryAyavALA munine pitAnA abhyAsa daramyAna jyAre sAnukULatA jaNAya tyAre teo nAyAdhamakahA vagere aMgeno abhyAsa kare. e mATe ke amuka samaya niyata nathI. vaLI e niyata karavAnuM kaMi khAsa kAraNa paNa nahi haze. (7) upAMgonA abhyAsa mATe paMcavaghugamAM sUcavyA mujaba amuka aMganuM yogodahana thatAM tene upAMganuM paNa tadanaMtara gohana karavuM joie eTale amuka aMgane abhyAsa thaI rahyA bAda tenA upAMgano paNa abhyAsa thato haze ema lAge che. have ApaNe chedasUtrAdinA abhyAsanI vyavasthA vicArIzuM. chedasUtronI saMkhyA prathamathI ja chanI haze ke ochIvattI tene nirNaya karavA mATe atra avakAza nathI eTale ahIM to AyApakapa, dasA, kapa ane vavahAra e cAra chedasUtronA paThana pAThana mATe vavahArasutta vageremAM ullekha che eTalI kAmacalAu dha laIzuM. . mUlasUtronI saMkhyA amuka vakhata sudhI to traNanI ja haze ane e traNamAM Avarasayasatta, uttarajhayaNasutta ane dasayAliyA suttano ullekha thato haze ema lAge che. Avasmayasara te zrAvaka paNa bhaNI zake che eTale ene dIkSA paryAya sAthe khAsa saMbaMdha na paNa hoya. darayAliyasutta racAyuM te pUrve uttarajujhayaNa sutta racAyuM hoya ema lAge che. enA paThana mATe nIce mujaba ulekhe jovAya che: 1 paM. becaradAsanA mata mujaba to eka pachI eka ema kahI za Aya. juo pR. 76, pR. 31-32 2 78mA pRSThanA aMtamAM ApelA paMcavabhuga (paMcavastuka)ta ullekha anusAra dasa varSathI adhika dIkSAparyAyavALA muni nAyAdhamakahAne abhyAsa kare ane kAraNavazAta e pUrve paNa kare, - 3 paMcavabhuga (gA. 977)nI paNa TIkA (patra 148 a)mAM nIce mujaba paMkti che - prAptazva hi doDa maghate, punAvaNyakRitraya vAta mUtrataM-dilIpa vAva thar jenAthI mita-fhatafmA: talA" A uparathI e vAta phalita thAya che ke sUtrakRtanA paThana pUve AvayasattanuM paThana hoya che. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 mu] AgAmonA paThanapAThana mATenI vyavasthA 81 (1) uttara jUThayaNasuranI nijajuttimAM zrIbhadrabAhu svAmI kahe che - " kamauttareNa pagayaM AyArasseva uvarimAiM tu| tamhA u uttarA khalu ajjhayaNA huMti NAyacA // 3 // " (2) AnI vRtti (patra 5 a)mAM vAdivetAla zrIzAnitari kahe che - " nAkhelakutta, zIvArthivAviyAnnagahovI samA, tena prakratama-digdarama, 24 2 kramottareNeti bhAvataH kramottareNa, etAni hi zrutAtmakatvena kSAyopazamikabhAvarUpANi pazyetra AcArAGgasyopari paThayamAnatvenottarANItyucyante, ata eva Aha-'AyArasseva uvarimAI' ti evo bhivakramaH, tatazca AvArasyoparyeSa-uttarakAlameva 'imAni' iti hRdi viparivartamAnata yA pratyakSANi, tithana ni jayate, "kura' vizeSa, vipazcAdya vagA-zarathama vApareDa grAma, tAtA dazakAlikottarakAlaM paThyanta iti, 'tamhA ' tti 'tuH' pUraNe, yattadozca nityamabhisambandhaH taTho yajamAvavA mAni pavitatawAt "rALi' zakavAna " A uparathI eTaluM jANI zakAya che ke asalanA vakhatamAM, uttarasUjhayaNusuttanuM paThana AyAra pachI thatuM hatuM, paraMtu dasayAliyasutta racAtAM enA pachI enuM paThana thavA lAgyuM, paraMtu AyAra ane dasavecAliyasattanA pAnane keI niyata samaya hoya te te kahe che A uparathI jaNAtuM nathI. tamAma prakIrNa kenAM paThana mATe koI spaSTa ullekha zAstramAM hoya to te mArA jANavAmAM nathI. bAkI keTalAMka viSe te vavahA2sutta vageremAM nirdeza javAya che. dIkSA paryAyanA krama pramANe Agamone abhyAsa karAvavAnuM vidhAna caityavAsIone pAchA pADavA mATe racAyeluM che ane ene Adi samaye paNa tyArathI ja che ema je paM. becaradAsanuM kahevuM che te have vicArIzuM. ApaNe joi gayA tema vavahArasuttamAM paryAyanA krama pramANe sUtranA dAnanA vidhAnano ulalekha che, jayAre cityavAsIone uddabhava te zrIharibhadrasUrinA samayanI manAya che eTale paMDitajInuM kathana vicAraNIya bane che. vaLI atre e vAta paNa seMdhI laie ke zuM evo prazna na uThAvI zakAya ke uparyukta vidhAna e rAjamArga che ane ethI e sivAya bIjo bhAga viziSTa jJAnIo mATe jarura hoI zake ane ethI to zrI mahAbala vagere keTalAka anagArono saMpUrNa AgamAne abhyAsa upayukta dIkSA paryAya karatAM alpa samayamAM thayelo joI zakAya che? have ApaNe gohananA saMbaMdhamAM paM. becaradAsanuM je kahevuM che teno uttara vicArIzuM. teo gohanane uddabhava zrIharibhadrasUrinA samayamAM ane te paNa utaratI keTinA munio mATe yojAyela mAne che. vaLI teo kahe che ke AgAmomAM koI paNa sthaLe Ane maLatA have A uttarajakaNasattanI zrIbhAvavijayakRta vyAkhyA (patra 1 a)mAM tema ja enI zrIkamalasaMyamaphata vRtti (patra 1 Ama jovAya che, paraMtu e saMbaMdhamAM e bemAMthI eka kaMi vizeSa prakAza pADatI nathI. 11 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahata AkhAnuM avalokana [prakaraNa yogadahana karI Aga bhaNavAnuM vidhAna nathI tema ja tevI rIte koi Agama bhaNyA hoya tevo ullekha nathI. A saMbaMdhamAM huM emanuM tema ja emanA jevI mAnyatA dharAvanArAonuM nIce mujabanI hakIkata tarapha saviya dhyAna kheMcuM chuM jethI A bAbatano aMtima nirNaya thaI zake. (1) paMcavaghuganI nIce mujabanI 589mI gAthAmAM tema ja enI pajJa TIkAmAM AgamamAM upadhAna viSe ullekha che ema je kahyuM che tenuM zuM?- " uvahANa puNa AyavilAi jaM jassa vanimaM mutte| te tene ya zA mALAmAM poNA 18" (2) paMcavabhuga (gA. 598)mAM je jagavihANa jovAnI bhalAmaNa che te graMtha keTale prAcIna che? (3) ThANa (sthA. 3; sU. 136 tema ja sthA. 10; sU. 758)mAM, samavAya (sa. 32)mAM, uttarajhayaNasura (a. 34, gA. 27 ne ra9)mAM ane aMgacUliyAmAM ema aneka sthaLe jagavihi yAne yogoThahana viSe ullekha jovAya che tenuM zuM? (4) yogadahana jevI vidhi vaidika ke bauddha zAstranA abhyAsa mATe te te zAstramAM (5) vise sAvarUbhAsa (gA. 257)mAM "jAga' viSe ullekha che ane enI TIkAmAM, malavArI zrI hemacaMdrasUrie zrIASADhasUrie pitAnA aneka ziSyone yoga zarU karAvyA, paraMtu te ja divase hadayazalathI pIDAI teo kAla karI nalinI guma vimAnamAM deva thayA ane tyAMthI ziSyone yoga pUrNa karAvavA mATe potAnA mAnavI zarIramAM praveza karyo ityAdi hakIkata ApI che tenuM zuM? vizeSamAM A hakIkata cityavAsIonA samayanI che ema kahevA mATe kaMI AdhAra che kharo ? ApaNe A prakaraNa AgaLa calAvIe te pUrve keTalAMka aMgAmAM anagArAnA-jaina munionA sUtrabhyAsa viSenA ullekha maLI Ave che te saMkSepamAM nedhI laIe - anagAra abhyAsa khudA (skadhaka) sAmAyikathI mAMDIne 11 aMga viAhapatti (za. 2,6 1; se 93) kAledAcI (kAledAyI) , , , , , (za. 7, 3. 10; sa 305) usabhadatta (RSabhadatta) , , , , (za 9, u. 33; sU 382) devANudA (devAnaMda). (za, 9, u. 33; sU 382) 1 "taM puNa bicitta matthaM bhaNiyaM jaM jammi jammi aNgaao| ___ taM jogavihANAo vise o ettha gAyavyaM // 598 // " 2 "seyavipolAsADhe joge tahivasahiyayasUle y| sohammanaliNigumme rAyagihe mUriyabalabhahe // 2357 // " Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 muM] AganA paThana pAThana mATenI vyavasthA . anagAra abhyAsa aMga meha (megha) sAmAyikathI 11 aMga nAyA. (zra 1, a. 1; sU. 30 thAvasthApura (sthApatyAputra) 14 pUrve , (bru. 1, e 5; sa 54 sua (zuka) che che (zru. 1, a 5; sU. 55 dhaNa ( dhanya) 11 aMga , (bru 1, a 18; sU. 179) che , aNuvavADayadasa (pR. 4 ane gAyama (gotama) , , aMtagaDadasa (pR. 2 A) subAhu (subAhu) , , vivAgasuya (zru. 2, a. 1 pR. 84 A ullekhamAM sAmAyikathI mAMDIne 11 aMga ke 14 pUrvenA abhyAsanI vAta jovAya che. vizeSamAM devANaMdAne lagatA ullekha uparathI e jANI zakAya che ke e AryAe caMdanA (caMdanabALA) Aryo pAse sAmAyikathI mAMDIne 11 aMgeno abhyAsa karyo hato. atra zAlakanA saMbaMdhamAM viApaNutti (za 15; sU 553 mAM je nIce mujabane ullekha che te paNa joI laIe - tuma sArAmAthA uThavAvira...ma, thayA e varuNatI jaNa" have A prakaraNa pUrNa karIe te pUrve jaina jagatamAM amuka aMze carcAyelo eka prazna vicArI laIe. e prazna e che ke zrAvakone ane zrAvikAone Agamo vAMcavAne bhaNavA-bhaNavavAno adhikAra kharo ke nahi ? anya zabdamAM kahuM te jema vedanA saMbaMdhamAM ema kahevAya che ke strIone ane zUdrone veda bhaNavAne adhikAra nathI te zrAvakavargane AgAme vAMcavAnI chUTa kharI ke nahi? A praznanI tarapheNamAM uttara ApanArA pikI eka te paM. becaradAsa che. temaNe pitAnA maMtavyanA samarthanAthe je UhApoha karyo che te uparathI nIce mujaba sAta dalIle tAravI zakAya che - (1) tattvanirNayaprAsAda (pR. 413)mAM nIce pramANenuM padya che tenuM zuM ?' bAlakhIvRvamUrkhANAM nRNAM cAritrakADiNAm / / 3yANA taravezaH tirAtaH prAkRta kRtaH "" (2) tattvanirNayaprasAda (pR. 412)mAM nIce mujabane ulekha che tenuM kema? "pata karAmAme- 'muttA vihivAyaM kAliya-ukkAkiyaMgasivaMtaM / thI-bAla-vAyaNasthaM pAiyamuiyaM jiNavarehiM ' // " (3) visAvayabhAsanI mAladhArI zrI hemacandrasUrikRta vRtti (patra 299)mAM nIce mujabanI paMktimAM zrAvakane spaSTa nirdeza che tenuM kema ? 1 A saMbaMdhamAM kumArapAlariya yAne prAkRta kathAzrayanI vRttimAM je nIce mujabanuM dhi nirdezAyuM che te joI laIe: " bAlA yaadijddpraaymdhyjntuhitecchyaa| prAkRtAgamakartRbhyo gaNabhRdbhyo namo nmH||" Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ata Agamanu avalAkana [prakaraNa " tatra yadya dRSTivAde sarvasyApi vAGmayasyAvatAro'sti tathApi durmedhAM tadavadhAraNAdyayogya nAM mandamatInaM, tathA zrAvahAdInAM khINAM cAnuprahAya niryUraNA viracanA zeSasyeti " (4) zrAvakane AgameA vAMcavAne adhikAra na heAta te te viSenA niSedhAtmaka ullekha koi sUtra-a'ga-prathAmAM kema maLatA nathI ? 84 (5) bhikSue ke bhikSuNIe zrAvakAne Agame! na vaMcAvavA evA kAi ullekha kema jaNAtA nathI ? (6) saMmeAdhaprakaraNa (pR. 13)mAM kahyu che keH-- "tuM. na namo zrRMgArapu suyyara bannAZ26|| ravadyA gaDhiyA puTThiThThAviLichiThThA ya ahigyajIyAjIyA acAla NijjA davayaNAo // 27 // ' 39 AthI zrAvake sUkSma vicArane jANavAnA adhikArI hare che e sabaMdhamAM be mata nathI, kintu lakhyA, gRhItA', pRSTA, vinizcitA, jIvAjIvanA jANukAra ane pravacanathI ayAsanIya rUpe je zrAvAne vadhu velA che tevI tAkAta temaNe AgamA bhaNIne meLavI hAvI joie, kemake sUtramAM jyAM svamrapAnuM varNana Ave che tyAM temane mATe TThiAnaDhA puSTizradghA vagere sodhA (vizeSaNe!) vaparAyelA che te zuM A svapnapAThako paNa zrAvakonI peThe mAtra svapnazAstra sAMbhaLI sAMbhaLIne zIkhyA haiAvA joie ane hi ke vAMcI vAMcIne ke bhaNI bhaNIne ? (7) uparyukta "saedhatA (vizeSaNA) zrAvakane apAyAM hatAM tyAre sUtragraMthe lipibaddha thayA na hatA, ethI zrAvako e araNyavasI zramaNA pAse jane vIranuM pravacana sAMbhaLatA hatA ane te sAMbhaLelA pravacanane peAtAnA nAmanI peThe stha rAkhatA hatA--sAdhue paNa ema ja karatA hatA. samavAyAMgasUtramAM upAsakadazAMgasUtranA viSayanA ullekha karatAM upAsakeAnA zrutaparigrahe-zrutAbhyAse paNa varNavAyA che--upAsakonA te zrutaparigraha| A vAtane spaSTa karyuM che ke zrAvakA vamAnanA pravacanane kaMThastha rAkhatA hatA. jo teone tema karavAne adhikArI na gaNavAmAM AvatA heta teA te samaye evuM bIjI' kayuM zruta hatu` ke jenA teo svIkAra kare tema hatA ? atra ApelI sAta dalIle| paikI pahelI traNanA nirdeza karyAM bAda paM. becaradAse kahyu che ke 'upara jagAvelAM eka karatAM adhika pramANAthI e vAta spaSTa thAya che ke AgamAnI bhASA prAkRta eTalA mATe ja rAkhavAmAM AvI che ke, te dvArA AkhALagopALa vinA prayAse tene vAMcI zake, uccArI zake ane samajI zake. A rIte ApaNe bhASAdRSTie; te paNa AgamapramANapUrvaka ApaNe Agama vAMcavAneA adhikAra sAbIta karI zakIe chIe." A pramANenA pakSane vizeSataH samarthita karanArI anya kASTa dalIla koi taraphathI raju thayelo hAya tA te mArA jANavA vAjovAmAM nathI eTale A pramANenA pakSanI tarapheNumAM bIjI keTalIka hakIkatA ke jeNe keTalAka dalIla tarIke gaNavA prerAya teveAsa'bhatra che tene huM atra ullekha karuM chuM. (1) pratyeka tIthaMkara vizrutisthAnakattapamAMthI ochAmAM ochA eka padanI ane vadhAremAM Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 suM] AgamAnA paDhanapAhana mATenI vyavasthA 25 vadhAre vIsa padmanI ArAdhanA kare che. A pade paikI jJAna' padanI ArAdhanAnI vyAkhyA uparathI gRhasthA 12 aMgenA abhyAsa karI zake evA artha upajAvI kaDhAya che. (2) rAyapaseNIyasutta (sU. 61)nI zrImalayagikRita TIkA (patra 128 )mAM nIce mujaba ullekha cheH-- " yatrApi zramaNaH sAdhuH mAhanaH parama e tArthaH zrAvako'gacchati tatrApi istena ahIM 'mAhana'nA artha parama gItA zrAvaka' karelA che ane gItA 'thI sUtra ane artha ubhayanA jJAtA samajavAmAM Ave che tenuM kema ? (3) prakaraNAdi prathAmAM AgamAnAM avataraNA ApelAM che ane e graMthA te zrAvako vAMce che tA pachI temane AgamA bhaNavAnA adhikAra kema nahi ? have A pakSanI viruddhamAM je kai kahevAyuM ane kahI zakAya tema jaNAya che tene hu ullekha karuM chuM. (1) AvasayasuttanI suSNuinA nIce mujabanA ullekha uparathI zuM e kulita thatuM nathI ke zrAvakone amuka ja sUtra kaMThastha karavAnI chUTa che ? "jao sAhU jahantreNaM aDavaSayaNamAyAo, ukkoseNaM tu bArasa aMgAI sAvagassa bi jahatreNaM taM ceva, ukkoseNa chajjIvaNiyA suttao atthao vi, piMDesaNajjhayaNaM na muttabha, asvabho puNa sahravega muLar' (ra) hIraprazna (patra )mAM je nIce mujabanA abhyAsanuM kSetra maryAdita hAvAnuM sUcave che tevuM kema ? "1 tr paramparayA bhaktaparijJA-catuH zaraNA ssturapratyAkhyAna-saMstArakaprakIrNakAnAmadhyayane AvAnAmadhiAvamavarIyate / " ' (3) senaprazna (u, 4, 5, 30, putra 104 A)mAM nIce pramANenuM kathana che. te uparathI siddhAntAnu zrAvaNu paNa jyAre kAraNika che tA pachI tenA abhyAsa mATe zrAvAne adhikArI te kema ja gaNAya? 'kazcid vakti - zrAddhasya grahaNazikSA kathitA'sti tatrotkRSTataH SaDjIvanikAya sUtrArtha piNDaiSaNAlApakaM ca zRgoti, adhunA tu aGgopAGgAdisUtrArthI zrAvyete tat kutrAstIti prazna atrottaram - vyAkhyAnAdau mukhyavRttyA yatyuddezena zrAvyamANamaGgopAGgAdi tatpRSThalagnAH zrAddhAdayo'pi zRNvanti na kA'pyAzaGkA / yat tu kevalabhANAM siddhAnta bhASaNaM tat kAraNikamiti bodhyam / " ullekha che te paNa zrAvakonA (4) sAdhvIone pazu diiivAya bhaNuvAno adhikAra nathI to pachI zrAvakAne ke zrAvikAone e khAramuM aMga ane khIjA paNa AgamA bhaNuvAnA adhikAra na hoya tA temAM navAi jevuM zuM che ? prakaraNa ane A pramANe A prazna paratve thayAsAdhana UhApaddha karI huM have A sAthe sAthe A tattvarasicandrikAnA prathama vibhAga pUrNa karuM chuM. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A lekhakanI anya kRtio (1) vAyakusumAMjali gujarAtI ane aMgrejI anuvAdAdi sahita, (2) zRMgAravairAgyataraMgiNuM anuvAdAdi (3) stuticaturvizatikA saTIka (4) caturvizatikA saTIka (5) zrI caturvizatijinAnaMdastuti saTIka (6-7) zrIbhaktAmarastotranI pAdapUrtirUpa kAvyasaMgraha (bhAga 1-2) (8) zrIze nistuti vividha TIkAo tema ja saMskRta bhUmikA (9-10) tattvAthadhigamasUtra (bhAga 1-2) pajJa bhASya, bhASyAnusAriNI TIkA tema ja - saMskRta ane aMgrejI prastAvanA sahita (11) tatvArthasUtra gujarAtI anuvAda sahita. (12) vairAgyarasamaMjarI gujarAtI anuvAda ane vivecana sahita. (17) padyAnaMda mahAkAvya saMskRta ane aMgrejI prastAvanAdi sahita (Gaekwad's Oriental Series) (14) navatAsaMgraha (15) priyaMkaratRpakathA ane upasargaharastotra pariziSTAdi sahita. (16) caturvizatiprakhadha vividha pariziSTo sahita (Forbes Gujarati Sabha) (17) bhaktAmara, kalyANamaMdira ane nami9Na te aMgrejI anuvAdAdi sahita. (18) RSa paMcAzikA, vIrastuti vagere gujarAtI anuvAdAdi sahita. (19) ane kAryaratnamaMjUSA-aSTalakSArthI vagere saMskRta prastAvanA sAthe. (20) jainadharmavarastotra (21) gaNitatilaka TIkA tema ja saMskRta ane aMgrejI upadaghAta sAthe (G. 0. S.) (22) caturvizatiprabandhanuM gujarAtI bhASAMtara (Forbes Gujarati Sabha). (23) ArdatadanadIpikA. (28-24) Descriptive Catalogue of Jaina Mss. Vol. XVII, pts. I-II (26-30) Arvata jIvana jyoti (kiraNuvalI 1-5). (31) gujarAta ane lipikadambaka, lekhanasAhitya tathA akSarazikSaNa (2) pataMgapurANu yAne kanakavAnI kathanI.' (33) kalikAlasarvajJa zrIhemacandrasUri eTale ? (4) pataMgathI. chapAya che. (5) anekAntajayapatAkA svapajJa TIkA ane vivaraNa sahita (Gaekwad's Oriental Series). (31-36) Descriptive Catalogue of Jaina Mss. (Vol. XVII, pt. III & Vol. XVIII, pt. I) Bhandarkar Oriental Research Institute. 1 A saMbaMdhamAM aneka sarasa abhipAyo darzAvAyA che. mUlya dasa AnA. TapAla kharca deDha mAne (jI). lekhaka pAsethI maLI zakaze. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________