________________
| (૫) પીવાનું પાણી સ્વભાવે મોળું છે, છતાં તેમાં સાકર, ખાંડ કે ગોળ ભેળવીને પીવામાં આવે તો ગળ્યું લાગશે.
પાણીમાં લીંબુનો રસ નાખીને પીવામાં આવે તો ખાટી લાગશે.
પાણીમાં એળિયો નાખીને પીવામાં આવે તો કડવું લાગશે. આ બધું શાથી? કેમકે વસ્તુ માત્રમાં અપેક્ષા દૃષ્ટિથી અનેક ધર્મ રહેલા છે. | (૬) ઘઉં એક જ દ્રવ્ય છે, છતાં તેને દળીને બનાવેલો લોટ તેની કણક થાય, રોટલો-રોટલી કે પુરી થાય, ઘેબર કે પાઉં વગેરે થાય. આમ જે જે બનાવવું હોય તે તે બનાવી શકાય. કારણ કે તેમાં અનેક ધર્મો રહેલા છે.
(૭) હીરા, મણિ, માણેક, મોતી, સોનું અને રૂપું વગેરે વસ્તુઓ ઘરેણામાં વપરાય છે; છતાં પણ કુશળ વૈદ્યો જ્યારે રાસાયણિક પ્રયોગો દ્વારા તેની ભસ્મ બનાવે છે અને હીરાની ભસ્મ, મોતીની ભસ્મ, સોનાની ભસ્મ, ચાંદીની ભસ્મ વગેરે નામથી જાહેર કરી તે દ્વારા હજારો દર્દીઓનાં દર્દો દૂર કરી, વિશેષ શક્તિ સમર્પણ કરે છે, તે પણ તેમાં અનેક ધર્મો રહેલા છે માટે.
.. - આ રીતે પ્રત્યેક વસ્તુને જેવી જેવી અપેક્ષાથી આપણે નિહાળીશું તેવી તેવી તે દૃષ્ટિગોચર થશે.
પરસ્પર વિરુદ્ધ જણાતા ધર્મોનો એક જ વસ્તુમાં અપેક્ષાભેદથી માન્ય કરાય ત્યારે જ વસ્તુ વસ્તુત્વને પામી શકે છે. પૂર્વધર મહર્ષિ પૂજ્ય શ્રી ઉમાસ્વાતિ મહારાજે "તત્ત્વાર્થી
“દ્વિ-થથ-ઘીથયુત્તર સ” (તત્ત્વાર્થસૂત્ર, અ૦
B
