________________
આ સિદ્ધાંતની, પ્રસિદ્ધ શંકરાચાર્ય કે જે ઇસ્વીસનના આઠમા સૈકામાં થઈ ગયા છે, તેમણે પોતાની ટીકા શાંકરભાષ્યમાં, વાચસ્પતિમિશ્ર કે જે (A.B.) દશમાં સૈકામાં થઈ ગયા છે તેમણે શાંકરભાષ્યની ભામતી વૃત્તિમાં અને માધવાચાર્યે તેમના "સર્વદર્શન સંગ્રહ" માં ટીકા કરેલી છે.
બ્રાહ્મણ તત્ત્વવેત્તાઓએ આ સિદ્ધાંત પર એવા દોષનું આરોપણ કર્યું છે કે તે અનિશ્ચયાત્મક જ્ઞાન તરફ દોરે છે અને સાત અવસ્થા પરસ્પર અસંગત છે." તે છતાં આ સિદ્ધાંતની શાંત અને નિષ્પક્ષપાત સમીક્ષા તેની વ્યાપકતામાં અને વસ્તુઓની સમગ્ર અવસ્થાઓને સ્પર્શવાની શક્તિમાં રહેલી વિશિષ્ટતાને વ્યક્ત કરે છે.
વૈશેષિક દર્શનના પ્રવર્તક કણાદ છ કોટીનો નિક્ષેપ કર્યો છે અને તે સર્વનો સમાવેશ રિત વા ભાવ માં કર્યો છે એ સર્વને સુવિદિત છે. પાછળની ટીકાઓએ બીજી કોટી ઉમેરી “સમાવો વા વારિત” બૌદ્ધ લોકોએ “ગરિર, નારિર, મય, અનુમય” એ ચાર કોટીથી જે નિર્યુક્ત હોય તે નિર્વાણ અથવા શૂન્યત્વ છે એવું કથન કરીને લોકોને આંજ્યા, પણ જૈન સિદ્ધાંતમાં સ્યાદ્વાદની સાત કોટીયોજી છે કે જેમાં મારી માન્યતા પ્રમાણે સર્વ પ્રકારના ફેરફારનો સમાવેશ થઇ જાય છે.
શ્રી લક્ષ્મણ રધુનાથ ભીડેએ "ચિત્રમય જગતુ" નામના વર્ષ ૧૧ માના સંવત ૧૯૨૫ ના ડિસેમ્બરના અંકમાં "જૈન સિદ્ધાંત" નામના લેખમાં સ્યાદ્વાદના સંબંધમાં જણાવેલ છે કે
70
-
-
