________________
માણસનું જ્ઞાન એક પક્ષી છે. એટલું જ સમજ્યો તે જ માણસોમાં સર્વજ્ઞ. વાસ્તવિક સંપૂર્ણ સત્ય જે કોઈ જાણતો હશે તે પરમાત્માને આપણે ઓળખી શક્યા નથી."
કાશીના સ્વર્ગસ્થ સુપ્રસિદ્ધવિદ્વાનું મહામહોપાધ્યાય પંડિત શ્રીરામમિશ્ર શાસ્ત્રીએ "સુજનસંમેલન" નામના જૈનધમી - સંબંધી ભાષણમાં સ્યાદ્વાદના સંબંધમાં જણાવ્યું છે કે
"સજ્જનો! અનેકાન્તવાદ તો એક એવી વસ્તુ છે કે તેને દરેકે સ્વીકારવી જ પડશે, અને સ્વીકારી પણ છે." જૂઓ, "
વિષ્ણુપુરાણ" અધ્યાયછઠ્ઠાના દ્વિતીયાંશના ૪રમા શ્લોકમાં લખ્યું છે કે"नरक-स्वर्ग संजे वै पापपुण्ये द्विजोत्तम । वरत्वेकमेव दुःखाय सुखायेार्जवाय च । कोपाय च यतस्तस्माद् वस्तु वस्त्वात्मकं कुतः?"
અહીં પરાશર મહર્ષિ કહે છે કે "વસ્તુ વસ્યાત્મક નથી." | આનો અર્થ જ એ છે કે કોઈ પણ વસ્તુ એકાંતે એક રૂપ નથી. જે વસ્તુ એક સમયે સુખનો હેતુ છે, તે જ ક્ષણમાં દુઃખનું કારણ બને છે અને જે વસ્તુ કોઈ પણ વખતે દુઃખનું કારણ બને છે, તે જ વસ્તુ ક્ષણ માત્રમાં સુખનો હેતુ પણ થાય છે. .
સજ્જનો! આપ સમજી શક્યા હશો કે અહીં "અનેકાન્તવાદ" કહેવામાં આવ્યો છે. એક બીજી વાત ઉપર પણ ધ્યાન આપશો. જૂઓ “સરસયાનનિર્વચનીયંગમ” (આ જગત સતુ અથવા અસતુ બન્નેમાંથી એક રીતે કહી શકાય નહીં.) કહે છે તેમને વિચારષ્ટિથી જોવામાં આવે તો અનેકાન્તવાદ"| માનવામાં હરકત નથી, કેમકે જ્યારે વસ્તુસતુ નથી કહી શકાતી
3
66 ]
