________________
૮૦
નિર્દેાં' નાસા ગ્રે નિ, મૂજો મધ્ય વિષાર । ઘર ગોવા' નીર્જી દી, શ્રમથી વિત્ત ધાર | ૩૬૪ ||*
જીભ, નાસિકાના અગ્રભાગ, ભ્રૂકુટિના મધ્યભાગ અને પોતાના નેત્રાની કીકી એ અનુક્રમથી અરુંધતી વગેરેને જાણવા. (૩૬૪)
रसना ससि दिवस थिति, घ्राण हुतासन जान । बालिका नव तारका, पंच काल पहिचान || ३६५ ॥
જીભ ન દેખાય તે એક દિવસ, નાસિકાના અગ્રભાગ ન દેખાય તે ત્રણ દિવસ, ભ્રૂકુટિના મધ્યભાગ ન દેખાય તેા નવ દિવસ તથા કીકી ન દેખાય તે પાંચ દિવસનું આયુષ્ય શેષ છે એમ જાણવું. (૩૬૫)
*
નૌહા V | ૨ શ્રૃો ન
સરખાવાઃ
अरुंधतीं ध्रुवं चैव, विष्णोस्त्रीणि पदानि च । ક્ષીળાયુષો ન વસ્તિ, ચતુર્થ માતૃમ જીમ્ ॥
સ્વરોદય જ્ઞાન
ર્વજોયા V |
अरुन्धती भवेज्जिह्वा, ध्रुवो नासाग्रमुच्यते । तारा विष्णुपदं प्रोक्तं, भ्रुवौ स्यान्मातृमण्डलम् ॥
Jain Education International
( યોગાસ્ત્ર : પંચમ-પ્રારા, સ્ટો, ૨૬ ની ટીકા )
અ:- લૌકિકો પણ કહે છે કે ક્ષીણ થયેલા આયુષ્યવાળા અરુ ધતી એટલે જિહ્વા, ધ્રુવ એટલે નાસાગ્ર ભાગ, વિષ્ણુનાં ત્રણ પગલાં (આકાશ) એટલે તારા(આંખની કીકી) અને ચોથું માતૃમંડલ એટલે બ્રૂ-મધ્ય ભાગ દેખી શકતા નથી. અરુ ધતી એટલે જીભ, ધ્રુવ એટલે નાસિકાના અગ્રભાગ, તારા એટલે આકાશ અને ભૂ-મધ્ય એટલે ભમ્મરના મધ્યભાગ સમજવે.
+પાઠાંતર-ક્ષક્ષ વાળિા તારા, વાહ મા[વાળ] હિાન ॥
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
