Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 01
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
સાથે વિકલ્પે આર્ થાય છે.
=
આ સૂત્ર બે રીતે લાગે છે x + ઋ, આ + ઋ
સૂત્ર :
અર્થ :
માર્
પ્ર + ઋષમીયતિ = પ્રાર્ષભીતિ, પ્રર્ષભીતિ, પરા + ઋષમીયતિ
=
- પરાર્ધમીયતિ, પરર્ષમીયતિ.
વિવેચન: આ સૂત્ર (૧-૨-૯) નો અપવાદ છે. ત્યાં નિત્ય ર્ થતો હતો, અહીં વિકલ્પે કર્યો. અને વિક્લ્પ પક્ષમાં ‘ગવર્નસ્થે....’ (૧-૨-૬) થી ર્ થાય.
૩૯
અહીં 'નામ્નિ' એ ઋ કારાદિ ધાતુનું વિશેષણ છે. એટલે નામ છે અવયવ જેનો એવો ઋ કારાદિ ધાતુ એટલે નામધાતુ લેવાય છે. નૃત્યાત્ વા (૧-૨-૧૧)(સ્મૃતિ સ્ વા)
ઉપસર્ગના ૩ વર્ણનો હૈં કારાદિ નામ ધાતુ પર આવતાં તે ભૃ ની સાથે ઞાત્ વિકલ્પે થાય.
આ સૂત્ર બે જગ્યાએ લાગે છે. ૩ + હૈં, ગ્રા + હ્યુ = ગ્રાત્. ૩૫ + ભ્રુવારીયંતિ - ૩પારીયતિ, પારીયતિ, પરા + નૃવારીયતિ = પરાગરીયતિ, પરારીયતિ. પક્ષે વર્ણસ્ય (૧-૨-૬) થી ત્ થયો.
સૂત્ર
અર્થ
સૂત્રનો સમાસ
.
વાત્ સન્ધ્યક્ષાર (૧-૨-૧૨)
૪ વાર્ગનો પર રહેલા સન્ધ્યક્ષરની સાથે છે અને થાય છે. પેવ્વ સૌવ તયોઃ સમાહારઃ વૌત્ (સમા,ધ.) ‘સન્ધ્યક્ષર’ સંજ્ઞા હોવાથી વિગ્રહ થાય નહીં. આ સૂત્ર ૮ જ્ગ્યાએ લાગે છે. (૨) તવ + છ્યા तवैषा (૨) તવ + ોદ્દનઃ = તવૌનઃ (૨) રવા + ષા = દ્વેષા (૨) માતા + ગોદ્દનઃ = માલૌનઃ (૩) તવ + ૫ેન્દ્રી - તવૈન્દ્રી
=
(૩) તવ + ૌપદ્મવઃ = તવૌપાવ:
(૪) સા + ઞૌપગવઃ = સૌપાવ:
(૪) સા + ૫ેન્દ્રી = સૈન્દ્રી વિવેચન:- પ્રશ્ન = અહીં ઉપરથી ચાલી આવતી ઉપસર્ગની અનુવૃત્તિ કેવી રીતે
અટકી ગઈ ?
=
