Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 01
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
- ૭૮
-
વિવેચનઃ -
પછી સંધિ થતી નથી. આ સૂત્રમાં એકલા વ્યંજનની સંધિ નથી.પરંતુ સ્વર અને વ્યંજન મિશ્રિત સંધિ છે. તેથી પ્રાંસગિક ગણીને તેની વ્યંજન સંધિમાં ગણત્રી કરી નથી. (૧) પદો * ફુદ = ૧-૨-૨૪‘પ્રોગ્રીતોડવાવ” થી અવ થયો. ઘટન્ + રૂદ આ સૂત્રથી 4 ના સ્વર પર છતાં વિકલ્પ લોપ થવાથી પર ફુદ, પવિદ થયું. (૨) વૃક્ષો + ફુદ = ૧-૨-૨૪ “ગોતતોડવાવું” થી ગ્રી નો ગાવુ થયો. વૃક્ષાત્ + રૂદ આ સૂત્રથી લૂ નો સ્વર પર છતાં વિકલ્પ લોપ થવાથી વૃક્ષા ડ્રદ, વૃક્ષાવિદ થયું. (૩) તે રૂા૧-૨-૨૩ “áતોડયા” થી 9નો પ્રય થયો. તમ્ + 3 હું આ સૂત્રથી ૨નો સ્વર પર છતાં વિકલ્પ લોપ થવાથી ત ગ્રાહુ તયાદુ થયું. (૪) તઐ + ડુમ્ = ૧-૨-૨૩ “તોડયાથું” થી જેનો 3ઝામ્ થયો. તમામ્ +તમે આ સૂત્રથી જૂનો સ્વર પર છતાં વિકલ્પ લોપ થવાથી તમા રૂદ્રમ, તસ્માયિક્રમ થયું (૫,૬,૭) મોસ્ + 32, મોસ્ + 32,.3ઘોસ્ + 3ત્ર અહીં પદાન્ત ર-૧-૭૨ “સોરું' થી સનો ૨ થયો.= મોર્ + 32, મોર્ + સત્ર, યોર્ +ત્ર થયું. ૧-૩-૨૬ “રોઈ થી તે
નો દ્ થવાથી મોટું + 32, મોસ્ + 32, 3યોર્ + 32 થયું. હવે આ સૂત્રથી તે ય નો સ્વર પર છતાં વિકલ્પ લપ થવાથી મો 3ત્ર – મોચત્ર, મળો ત્ર-મોયત્ર, પોઝત્ર 3યોત્ર થયું.
આ સૂત્રને ઉપરના ૧-૩-૨૩ વ્યો સૂત્રમાં ભેગુ લઈ લીધુ હોત તો ચાલત.પણ સ્વર પર છતાં વઅને નો વિકલ્પ લોપ કરવા માટે જ પૃથ કર્યું છે. જ્યારે રૂ અને ચૂનો લુફ થાય, ત્યારે જ સંધિ નો નિષેધ છે. તેથી જ્યારે ૩ અને ૬ નો લુક ન થાય, ત્યારે જે સંધિ થતી હોય તે થાય.
