Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 01
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
૮૧ સૂત્રનો સમાસ- ગાડું ૧ માડ઼ ઘ = ઝાડૂમાડી (ઈતરેતર, દન્દ્ર.)
. न विद्यते आङ्माङौ यस्मिन् सः = अनाङ्माङ् तस्मात्
નાડુમાડુ” (બહુ.) (૧)છન્યા + 9ત્રમ્ = છત્પાત્રમ્ આ સૂત્રથી ડાડુ સિવાયના ઝા સ્વરથી પર રહેલા છત્ર ના છું નું દ્ધિત્વ થયું. ૧-૩-૫૦ “3ઘોષે પ્રથમોડશિટ" થી પૂર્વના ૬ નો અઘોષ એવો છુ પર છતાં પ્રથમ ર્ થવાથી “ન્યાઋત્રનું થયું અને વિકલ્પ પક્ષમાં ધિત્વ રૂપે ન થાય ત્યારે “ન્યાછત્રમ્" રહે. આ + છાયા, મા + fછત્ આ પ્રયોગોમાં ગાડું નો આ અને મારૂ નો ઝા એ સ્વરૂપ દીર્ઘ સ્વર હોવાથી આ સૂત્રથી વિકલ્પ કિત્વ ન થતાં ૧-૩-૩૦ “સ્વરેષ્યઃ” થી નિત્ય દ્વિત થવાથી આ યા , માહૂિછન્ન થયું અને ૧-૩-૫૦ “ઝયોથે પ્રથમોડશિટ" થી છુ નો રૂ થવાથી “ઝાછીયા” અને
માચ્છિત સિદ્ધ થયું. સૂત્ર :
- પ્ર૯વા (૧-૩-૨૯) અર્થ :- પદાન્ત રહેલા દીર્ઘકાર પ્લત (સ્વર)થી પર રહેલાનો વિકલ્પ - દ્ધિત્વરૂપ થાય છે.
દાતઃ મો રૂદ્રમૂર છત્રમાનિય ક્ષે છત્રમનિય.
અહીંડુંન્દ્રભૂતેરૂ એ દીર્ઘકાર ડુત સ્વર પછીત્રનો આવ્યો, . . તેથી વિકલ્પ થી ધિત્વ રૂપ થયો. જ્યારે ધિત્વ થયો ત્યારે ૧-૩
૫૦ "ઘોષે પ્રથમોડશિત” થી પૂર્વના છૂ નો જૂ થયો. વિવેચન: પ્રશ્નઃ આ સૂત્રનો સમાવેશ ઉપરના સૂત્રમાં કરીને ઉપરનું સૂત્ર
“ના માડો લીધે હુતાત્ વા૭:” એમ કર્યું હોત તો આ
સૂત્ર બનાવવું ન પડત ? જવાબ : બરાબર છે પરંતુ જે ઉપરના સૂત્રમાં આ સૂત્રનો સમાવેશ કરે
તો દીર્ધ અને પ્લત થી પર રહેલો છું દ્ધિત્વ થાય. એવો અર્થ નિકળે એને બદલે સૂત્ર જુદુ કરવાથી દીર્ઘ અને ડુતનો વિશેષાણ -
