Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 01

Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan

Page 77

૬૮
સૂત્ર
અર્થ :
વિવેચનઃ
પ્રશ્ન :-.
જવાબ :
સૂત્રઃ
અર્થ :
વિવેચનઃ
ૢ:સાતિ, નૃખ્સાતિ અહી પ્ ની પછી ઘુટ્ વર્ણ છે તો પણ ઉપધ્માનીય અને વિસર્ગ થવાથી પાંચ રૂપો થયાં. શિગન યુગનિ સઃ (૧-૩-૧૧)
વાત્ એ વિમ્ સર્વનામનું દ્વિ.બ.વ.નું અનુકરણવાચક નામ છે. વાત્ શબ્દ ના ત્ નો દ્વિરુક્ત વ્યાત્ પરમાં આવતાં સ્ થાય. અને પૂર્વના અક્ષર ઉપર અનુસ્વાર અને અનુનાસિક અનુક્રમે થાય. આ સૂત્ર ૧ જગ્યાએ લાગે વ્ + ૢ
દાઃતઃ અન્ + ગન્ = jાત્, વાન્ અહીં આ સૂત્રથી પૂર્વના ાત્ ના ત્ નો ાત્ પરમા આવતાં સ્ થયો. વિમ્ શબ્દના શસન્ત ના અનુકરણવાચક બંને શબ્દો હોય ત્યાંજ આ સૂત્ર લાગે. પરંતુ એક વિમ્ નો ત્ થયેલો હોય અને એક વ્ઝ શબ્દ ઉપરથી ગત્ થયેલો હોય તો ગન્ ના ન્ નો સ્ થતો નથીં. ( = લુચ્ચો)
દા. ત. વાન્ ાનું પશ્યતિ = કયા લુચ્ચાઓને તે જુવે છે. ર્ની અનુવૃત્તિ ચાલતી જ હતી, છતાં ર્ ન કરતા મૈં નો સ્ શા માટે કર્યો?
ર્ ની અનુવૃત્તિ ચાલતી જ હતી છતાં ર્ ન કરતાં ત્ નો સ્ કર્યો તે જીહ્વામૂલીય અને વિસર્ગ નહી કરવા માટે.
સટિ સમઃ (૧-૩-૧૨)
સમ્ ના મ્ નો સસટ્ પરમાં આવતાં સ્ થાય અને પૂર્વના અક્ષર ઉપર અનુસ્વાર અને અનુનાસિક અનુક્રમે થાય.
આ સૂત્ર ૧ જગ્યાએ લાગે. ક્ +સ્
૦
દાઃતઃ સમ્ + f = અહીં ૪-૪-૯૧ સંઘરે ઃ સટ્ થી ની આદિમાં સદ્ આવે છે. તેથી સમ્ + સ્ + f આ સૂત્રથી સ્ટ્સનો સ્પરમાં આવતાં સમ્ નામ્નોસ્ થવાથી સંર્તા,સંતf પ્રયોગ થાય. સદ્ પરમાં ન હોય તો