________________
૧૮.
પ્રબુદ્ધ જીવન
જાન્યુઆરી ૨૦૧૫ ગરિમા અને મહત્તા રહેલી છે. જૈન ધર્મ પછી ઈસ્લામ ધર્મનો જન્મ ઉગી શકશે? આ દરમિયાન ચારથી પાંચ દિવસ પુષ્કળ વરસાદ પડ્યો. થયો છે. પર્યુષણનો ઉત્સવ સમત્વભાવ પેદા કરવાનો છે. હઝરત મહંમદ મહાવીર થોડા દિવસ પછી તે ગામમાં પાછા આવ્યા ત્યારે તે છોડ પયગમ્બર રોજ રસ્તા પરથી પસાર થતા ત્યારે એક મહિલા તેઓ ઉપર પાછો ઊગી નીકળ્યો હતો. તેના ઉપર ઉગેલા પુષ્પો સુગંધ પ્રસરાવતા થુંકતી અને કચરો નાખતી હતી. આ ક્રમ ઘણાં દિવસો સુધી ચાલ્યો હતા. આપણાં જીવનમાં પણ ઘણીવાર તકલીફો આવે એટલે આપણે હતો. એક દિવસ તે મહિલા માંદી પડી ત્યારે મહંમદ પયગમ્બર પગથિયા મનથી ભાંગી પડીએ છીએ. પરંતુ આપણે લઘુતાગ્રંથિ છોડીને ચઢીને તેમના ઘરે ગયા અને પુછયું, તમે બિમાર છો તો હું તમારી શું સ્વીકારભાવ કેળવવો જોઈએ. ભગવાનના અને મહાવીરના સેવા કરી શકું? આ ક્ષમા છે. નારદે લાત મારી ત્યારે ભગવાન વિષ્ણુએ આશીર્વાદથી છોડની જેમ પાછા ઉગી શકીએ છીએ. મહાવીરે કહ્યું છે. તેમને માફ કર્યા એવો ઉલ્લેખ હિન્દુ શાસ્ત્રોમાં છે. કર્મનો આદેશ કે આપણે સાંભળીને કલ્યાણ કે પાપનો માર્ગ પસંદ કરી શકીએ છીએ. આપે, સત્યનો સંદેશ આપે અને સત્કર્મ માટે પુરુષાર્થ કરવાનું કહે છે તેમણે મોક્ષના ચાર માર્ગ-શ્રાવક શા
મ માટે પુરુષાર્થ કરવાનું કહે તે તેમણે મોક્ષના ચાર માર્ગ-શ્રાવક, શ્રાવિકા, સાધુ અને સાધ્વી બતાવ્યા ધર્મ છે. આજે બધા ધર્મો તેના માર્ગથી ભટકીને અલગ રસ્તે જતા ગામ
ત છે. ભગવાન બુદ્ધે કહ્યું કે ઘણાં ઘોડા ચાબુકની ફટકારથી ચાલે છે. જોવા મળે છે ત્યારે અનેકાંતવાદી સ્યાદ્વાદ મહત્ત્વનો છે.
ઘણાં ચાબુક દેખાડવાથી ચાલે છે. કેટલાંક ઘોડા દૂરથી ચાબુકની ધર્મોને અનેકાંતવાદ વડે જાણવા-સમજવા જોઈએ. ઇરાક
ફટકારથી જ ચાલવા માંડે છે. બીજા અનુભવથી આપણે જાગૃત થઈએ ઇરાનમાં શિયા-સુન્નીઓ લડી રહ્યા છે. અહમ્ અને દંભ અનેક જગ્યાએ
એ મહત્ત્વનું છે. ગુરુજનોએ ઉપદેશ આપ્યો છે કે પ્રવાસ સમૂહમાં નડે છે. વ્યાખ્યાન એ આત્માને ધારણ કરવાની બાબત છે. અનેકાંતવાદ
કરો. તેમાં ચોર કે પશુઓનો ભય હોય છે. આપણે જ્યારે સૂતા હોઈએ આવે તો ઘરમાં ઝઘડા નહીં થાય. કુરાનમાં જણાવાયું છે કે બધાને
છીએ ત્યારે ગુરુ અને માર્ગદર્શકો જાગવાનું કામ કરે છે. આપણે માત્ર પ્રેમ કરનાર અને એક કરનારને અલ્લાહ પોતાનો મિત્ર બનાવે છે.
સમ્યક શ્રવણ કરવાનું છે. આપણે મહાવીર સુધી પહોંચી શકીએ અલ્લાહ બીજા ઉપર અહેસાન કરનારને મિત્ર બનાવે છે. તેમાં શાંતિ, ન્યાય, માનવતા, પ્રેમ અને ભક્તિનો ઉપદેશ અપાયો છે. જ્યારે જૈન
છીએ પણ તેના માટે પ્યાસ ઊભી કરો. અંધત્વ દૂર કરવા હું ડૉક્ટરો,
વૈદ્યો અને હકીમોને મળ્યો. સાધુ-સંતોને મળ્યો. લીંબ-મરચાં કે ધર્મના સત્ય, અહિંસા, અસ્તેય, અપરિગ્રહ અને પવિત્રતાના ઉપદેશનું પાલન કરશો તો આકાશના ગ્રહો કે દુનિયામાં તમારું કોઈ કશું ખરાબ
અંધશ્રદ્ધા બધાંનો આશ્રય લીધો. છેવટે થાક્યો એટલે એક મિત્ર બાબા કરી શકશે નહિ. ‘સંઘ દ્વારા યોજાતા વ્યાખ્યાન સંસ્કારોને આગળ
રામદેવને ત્યાં હરિદ્વારમાં લઈ ગયા. ત્યાં બીજા દિવસે સવારે શિબિરમાં ધપાવે છે.
શામેલ થયો. ત્યાં માર્ગદર્શક ગુરુએ બધા શિબિરાર્થીઓને આંખો
થોડીવાર બંધ કરવા કહ્યું. એક નહિ પણ અનેક સ્વયંસેવકો બધાને વ્યાખ્યાન-તવઃ ૨૬ ઑગસ્ટ
આગ્રહપૂર્વક વારંવાર આંખ બંધ કરવાની વિનંતી કરતા હતા. મને વિષય:સ્વીકારમાં સુખ.
થયું લોકોને આંખ બંધ કરવા માટે કેટલો પ્રયત્ન કરવો પડે છે. જ્યારે [ મહાબળેશ્વરમાં રહેતા ભાવેશ ભાટિયા પ્રજ્ઞાચક્ષુ છે. તેમણે ૧૮ મારી આંખો તો પહેલાથી બંધ છે. આ બધાથી હું એક ડગલું આગળ વર્ષની ઉંમરે ગોંદીયાથી નેપાળ સુધી ૫૬ ૨૦ કિ.મી.નો પ્રવાસ સાઈકલ છું. આ સ્વીકારભાવે મારી વિચારધારા જ બદલી નાખી. મેં ‘નંબ” વડે દ્વારા ખેડ્યો હતો. તેમને તે બદલ લિમકા બુક ઓફ રેકોર્સમાં સ્થાન ચલાવાતી પ્રશિક્ષણ સંસ્થામાં આઠ માસ મીણબત્તી બનાવવાની તાલીમ મળ્યું છે. તેમને પેરેલેટીક સ્પોર્ટ્સમાં ૧૦૯ મેડલ મળ્યા છે. તેઓ લીધી. પછી મેં મારી દસ બાય બારની રૂમમાં મીણબત્તી બનાવવાનું મીણબત્તી બનાવવાના કામ વડે ૮૭ પ્રજ્ઞાચક્ષુ ઓ અને આઠ વિકલાંગોને શરૂ કર્યું અને સાંજે હું તેને રેંકડી ઉપર વેચતો. સવારે ઘરે મીણબત્તી રોજગારી પૂરી પાડે છે. તેમના પત્ની નીતાબહેનનું સમર્પણ જબરદસ્ત બનાવતો. સાંજે પાંચથી નવ વાગ્યા સુધી મીણબત્તી વેચતો. હું પ્રભુનો છે. વિકલાંગોના જીવનમાં ઘણી તકલીફો હોય છે. તેમાંથી તેને અંદરથી આભાર માનતો કે તું મને ભૂખ્યો ઉઠાડે છે પણ ભૂખ્યો સુવાડતો ઊભા થવાનું હોય છે. ભાવેશભાઈએ પાંડિત્યની નહીં પણ અનુભવની નથી. એક દિવસ મેડમ આવ્યા અને ૨૦૦ રૂપિયાની મીણબત્તી મારી વાત વ્યાખ્યાનમાં માંડી છે. ]
પાસે ખરીદી. તેઓનો ત્યાં બંગલો હતો. તેઓ મને મદદ કરતા હતા. ભાવેશ ભાટીયાએ “સ્વીકારમાં સુખ' વિશે વ્યાખ્યાન આપતાં એક દિવસે તેમણે લગ્નનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો. મારા પગની નીચેથી જાણે જણાવ્યું હતું કે ભગવાન મહાવીરના મોટાભાઈના જમાઈ ગોશાલક જમીન સરકી ગઈ. મેં કહ્યું, મારી પરિસ્થિતિ નથી. તેમણે કહ્યું, મેં બધું તેજસ્વી અને વિદ્વાન હતા. તેઓ બંને એકવાર વિહાર કરતા હતા. સમજી લીધું છે. તમારી પાસે કલા છે, હિંમત છે. તમારા જેવા કેટલા ગોશાલકના મનમાં એક ખૂણે ઈર્ષ્યાની થોડી ભાવના હતી કે મહાવીર પ્રજ્ઞાચક્ષુ મુંબઈમાં ભીખ માગે છે. આપણે બંને લગ્ન કરશું અને ભગવાન તો તીર્થકર તરીકે ઓળખાય છે. વિહાર કરતી વેળાએ એક પ્રજ્ઞાચક્ષુઓને મદદ કરશું. આજે ૧૮ વર્ષથી નીતાએ મારો હાથ ઝાલ્યો ગામમાં પહોંચ્યા ત્યારે મહાવીરની નજર છોડ ઉપર પડી. ગોશાલકે તે છે. તે સાચો મિત્ર બની રહી છે. તે મારા જેવા ૨૫૦ જેટલા ઉખાડીને ફેંકી દીધો. ગોશાલકે ભગવાનને પૂછ્યું-શું આ છોડ પાછો પ્રજ્ઞાચક્ષુઓને મદદ કરે છે. આ ઈશ્વરની કૃપા જ કહેવાય. અમારી
