Prabuddha Jivan 2015 07

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 4

પ્રબુદ્ધ જીવન
જુલાઈ, ૨૦૧૫ અને અવિસ્મરણીય છે.
લગભગ સંવત આપણે પ્રકાશન અને * તાત્પર્ય એ છે કે જો કૃતિમાં તત્ત્વભાવ હોય તો યોગ્ય સમયે એ પ્રગટે | ૨૦૬૩માં મારે અમદાવાદ તત્ત્વની વાત કરીએ.
છે જ. ધીરજનું તપ અને વિદ્ધોને પાર પાડવાની ક્ષમતા હોવી જોઈએ. પૂ. આચાર્ય શ્રી પ. પૂ. યોગનિષ્ઠ
વાત્સલ્યદીપજીના દર્શને આચાર્ય બુદ્ધિસાગરસૂરીશ્વરજીનો આયુકાળ માત્ર ૫૧ વર્ષ. આ જવાનું થયું અને અમારી જ્ઞાન ગોષ્ટિમાં આ સંસ્કૃત ગ્રંથની વાત નીકળતા એકાવન વર્ષમાં દીક્ષા જીવન ૨૪ વર્ષનું. એમનું સર્જન ગદ્ય અને મેં પૂજ્યશ્રીને વિનંતી કરી કે “આપ આ ગ્રંથનો ગુજરાતીમાં અનુવાદ પદ્યમાં લગભગ ૧૪૦ પુસ્તકોનું એમાં વિષય વૈવિધ્ય ઘણું જ. એમના કરો, જે આપણે “પ્રબુદ્ધ જીવનમાં નિયમિત ધારાવાહી સ્વરૂપે પ્રકાશિત ‘કર્મયોગ'થી લોકમાન્ય તિલક એટલા પ્રભાવિત થયા હતા કે એમણે કરીએ.” ત્યારે પૂજ્યશ્રીએ મને સૂચન કર્યું, કે “માત્ર શબ્દેશબ્દનું ભાષાંતર કહ્યું કે કર્મ વિશેના મારા ગ્રંથનું સર્જન કરતા પહેલાં મેં જો પૂ. કરવાથી આ કૃતિના ભાવ અને તત્ત્વનું દર્શન નહિ થાય, એટલે એ આચાર્યશ્રીના કર્મયોગનું વાંચન કર્યું હોત તો હું મારો કર્મ ઉપરનો સંસ્કૃત શ્લોકોનો આધાર લઈને પ્રત્યેક પ્રકરણનું હું ભાવદર્શન કરાવું.” ગ્રંથ ન લખત. પૂજ્યશ્રીના ૧૪ પુસ્તકો એ વખતના બરોડા રાજ્યના મને પૂજ્યશ્રીનું આ સૂચન ગમ્યું અને સંવત ૨૦૬૩થી જ “પ્રબુદ્ધ શિક્ષણ ખાતાએ પાઠ્ય પુસ્તક તરીકે પસંદ કરેલા. પૂજ્યશ્રીના પુસ્તકોની જીવનમાં આ કૃતિના તત્ત્વ અને ભાવ દર્શાવવાના શ્રીગણેશ મંડાયા એકથી વિશેષ આવૃત્તિ પ્રકાશિત થયેલી, એમાંય એમના ભજનપદ જે સંવત ૨૦૬૮ એટલે પાંચ વર્ષ સુધી અવિરત પ્રગટ થતાં રહ્યાં. આ સંગ્રહની તો ૧૧ આવૃત્તિ થઈ હતી.
ધારાવાહી જેમ જેમ પ્રગટ થતી રહી તેમ તેમ દેશ-પરદેશથી યશ મળવા આ “શ્રી જૈન મહાવીર ગીતાનું સર્જન એઓશ્રીએ વિ. સંવત લાગ્યો. વાચકોએ પૂ. આચાર્ય બુદ્ધિસાગર સૂરીશ્વરજીના તત્ત્વને અને ૧૯૭૯માં એટલે આજથી લગભગ ૯૨ વર્ષ પહેલાં કર્યું. પૂજ્યશ્રી આચાર્ય પૂ. વાત્સલ્યદીપના ભાવદર્શનને વધાવી લીધાં. ‘પ્રબુદ્ધ જીવનમાં આર્ષદૃષ્ટા ઋષિ અને ભવિષ્યની ઘટનાના જાણકાર હતા, એ તો સાબિત પ્રકાશિત થયા પછી આ “શ્રી જૈન મહાવીર ગીતા”ને ગ્રંથ સ્વરૂપે પ્રગટ થઈ ચૂક્યું છે. પૂજ્યશ્રીએ આ જગતમાં ભવિષ્યમાં શું શું થશે એનો કરવાના ચક્રો ગતિમાન થયા. એમાંય વિઘ્નો આવ્યા અને ટળ્યા. વિસ્તાર કરતી કવિતા આજથી સો વર્ષ પહેલાં લખેલ જે મહુડીના ગુર્જર ગ્રંથના શ્રી મનુભાઈએ પ્રકાશનની જવાબદારી સ્વીકારી શ્રુત પ્રાંગણમાં પ્રસ્તુત છે, અને એ કવિતામાં પ્રસ્તુત કરેલા વિધાનો સાહિત્યની પૂજા કરી અને આ સંવત ૨૦૭૧ના જેઠ માસમાં આ ગ્રંથનું વર્તમાનમાં સાચા પડ્યા છે. આવા એ મહાજ્ઞાનીને પોતાના મૃત્યુની મુંબઈમાં પ્રાગટ્ય થયું. તિથિ પણ ખબર પડી હતી કે પોતાનો આત્મા સંવત ૧૯૮૧ના જેઠ એટલે સર્જનના ચાલીસ વરસ પછી આ સંસ્કૃત હસ્તપ્રતનું પ્રકાશન વદી ત્રીજના દિવસે આ પુદ્ગલ દેહનો ત્યાગ કરશે. એટલે આ “શ્રી પૂજ્યશ્રીના પ્રશિષ્ય આચાર્ય દુર્લભસાગરજી દ્વારા થયું, પછી બીજા જૈન મહાવીર ગીતાની સંસ્કૃતમાં લખાયેલ હસ્તપ્રત પોતાના અંતેવાસી બાવન વરસ પછી એટલે કુલ ૯૨ વર્ષ પછી આ ગ્રંથનું ગુજરાતીમાં સંસારી શિષ્ય કવિ પાદરાકરને આપી અને કહ્યું કે પોતાના દેહવિલય પૂજ્યશ્રીના પ્રપૌશિષ્ય પૂ. આચાર્ય વાત્સલ્યદીપ દ્વારા પ્રકાશન થયું. પછી ૨૫ વર્ષ પછી આ કૃતિનું પ્રકાશન કરવું.
વર્તમાન ગ્રંથમાં૨૯૫૨ મૂળ સંસ્કૃત શ્લોકો અનુષુપ છંદમાં છે. આ પચ્ચીસ વર્ષ તો વીતી ગયા, પણ આર્થિક કારણોને કારણે સાથોસાથ પૂ. આચાર્ય વાત્સલ્યદીપજીએ કરાવેલ પ્રકરણ પ્રમાણે સરળ સંસ્કૃત ભાષામાં લખાયેલી આ “શ્રી જૈન મહાવીર ગીતા'નું પ્રકાશન ગુજરાતી ભાષામાં ભાવદર્શન પણ છે. ન થઈ શક્યું.
તાત્પર્ય એ છે કે જો કૃતિમાં તત્ત્વભાવ હોય તો યોગ્ય સમયે એ બીજા પંદર વરસ પસાર થઈ ગયા, એટલે કવિ પાદરાકરના સુપુત્ર પ્રગટે છે જ. ધીરજનું તપ અને વિનોને પાર પાડવાની ક્ષમતા હોવી પોપટલાલ પાદરાકરે અને ડૉ. રમણલાલ ચી. શાહે આ હસ્તપ્રત ૫. જોઈએ. પૂ. બુદ્ધિસાગર સૂરીશ્વરજીના પ્રશિષ્ય આચાર્ય પૂજ્ય દુર્લભસાગરજીને વળી આ તો દિવ્ય ગ્રંથ છે. એક પ્રખર યોગીની આત્મવાણી છે. આ સોંપી. પૂજ્ય દુર્લભસાગરજીએ આ સંસ્કૃત હસ્તપ્રતને એ સમયના ગ્રંથના ષોડસ અધ્યાય યોગોપસંહાર યોગમાં જણાવાયું છે કે આ ગ્રંથ, સંઘના આગેવાન શ્રેષ્ઠિ જનો શ્રી કેશુભાઈ લલ્લુભાઈ ઝવેરી, શ્રી “શ્રી જૈન મહાવીર ગીતા' પૂર્વે બ્રાહ્મી લિપિમાં લખાયો હતો. આ ગ્રંથમાં ચીમનલાલ જેચંદભાઈ શાહ અને પ્રસિદ્ધ લેખક જયભિખ્ખ વગેરેના જ પૂ. આચાર્ય વાત્સલ્યદીપસૂરિજી ૧૨૫મા શ્લોકમાં લખે છેઃ “શ્રી સાથથી આ સંસ્કૃત “શ્રી જૈન મહાવીર ગીતા'ને પુસ્તક સ્વરૂપે છપાવીને જૈન મહાવીર ગીતા” પૂર્વે ઋષિમુનિઓએ બ્રાહ્મી લિપીમાં લખ્યો હતો, પ્રકાશિત કર્યું.
તેને સમય જતાં શ્રી યશોભદ્રસૂરિજીએ પુનઃ લખી રાખેલો તે ગ્રંથ, એટલે સર્જનના ચાલીશ વર્ષ પછી આ હસ્તપ્રતને પુસ્તક દેહ મળ્યો, શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગર સૂરીશ્વરજી નિર્દેશ કરે છે કે મને મળ્યો અને તે મેં પરંતુ એ સંસ્કૃતમાં જ, એટલે સ્વાભાવિક છે કે આ ગ્રંથને માત્ર તમને પહોંચાડ્યો. આ સંપૂર્ણ વિધાન વાંચીએ છીએ ત્યારે વિચારમાં વિદ્વદુર્જનો જ વાંચી શકે.
ડૂબી જવાય. શ્રી યશોભદ્રસૂરિજી કોણ હતા, ક્યારે થયા વગેરે નિર્દેશ