________________
I
IT
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૬-૧૦-૧ હોવું ઘટે. આવું પરાવલમ્બન પોતાની બૌદ્ધિક પ્રગતિ અને આત્મવિશ્વાસનાં વકતૃત્વશક્તિનો શ્રેષ્ઠ ઉપયોગ રહેલો છે. ઘડતરનું અવરોધક છે.
વકતૃત્વશક્તિના વિકાસથી વ્યક્તિની વિચારશક્તિ વિકસે છે, જુદા જુદા શ્રોતાજનો સમજી શકે એવી ભાષા વકતવ્યની હોવી જોઈએ. આડેબરયુક્ત વિષયો અંગે સમજ પ્રાપ્ત થાય છે, આત્મવિશ્વાસ કેળવાય છે વગેરે સારા ભાષાથી વકતવ્ય અસરકારક બની રાતું નથી. જે ભાષામાં બોલવાનું હોય ફાયદા થાય છે. પરંત વકતૃત્વશક્તિનો દુરપયોગ પણ થઈ શકે એ બાબતે તે ભાષાની યોગ્ય જાણકારી બોલનાર ધરાવે છે એવી પ્રતીતિ શ્રોતાજનોને .
ધ્યાનમાં લેવી પડે. દાખલા તરીકે, કોઇ કુરાળ વકીલ નિદોર્ષ વ્યક્તિને પોતાની થાય તે બરાબર, પરંતુ અઘરા અને મોટા’ શબ્દોનો વધુ પડતો ઉપયોગ
વાકચાતુરીથી ગુનેગાર ઠરાવે. અસત્યની વકીલાત માટે વતૃત્વશક્તિની બક્ષિસ કર્ણપ્રિય બનતો નથી તેમજ બોલનારનું કથન સ્પષ્ટ રીતે સમજાતું હોતું
મળી નથી એ સનાતન સત્ય સ્વીકારવાનું જ રહે છે. વકતૃત્વશક્તિનો બીજો . નથી. તેવી જ રીતે વિષયનાં વસ્તુમાં કેવળ પાંડિત્યનો મોહ રાખવાથી બોલનાર
ગેરફાયદો એ છે કે ઈનામ મેળવનાર વકતાનો અહમ વધુ પડતો થાય છે. વિષયનો મર્મ સ્પષ્ટ રીતે દર્શાવવામાં નિષ્ફળ નીવડે, ગોળ ગોળ બોલવાની
ઈનામ જાહેર થાય અને વકતા મંચ પર ઇનામ લેવા આવે ત્યારે ટેવ અને બોલેલા મુદ્દાઓનું પુનરાવર્તન શ્રોતાજનોમાં કંટાળો ઉત્પન્ન કરે છે એ વકતાએ ખાસ ધ્યાનમાં રાખવાનું છે. જે વિચારો દર્શાવવાના છે તે
તાળીઓનો ગડગડાટ થાય એ પળ વક્તાને ગમે તેટલી ધન્ય લાગે, પરંતુ સીધી, સાદી અને સ્પષ્ટ રીતે દર્શાવવાના છે. એ પૂર્વતૈયારીનો માર્ગદર્શક
એ પાણીનો માર્ગ વાસ્તવિક જીવનમાં તેનાં વધુ પડતા અહમને લીધે તેને ઘણું સહન પણ આધાર છે.
' કરવું પડે. જીવનમાં અનુકૂલન સાધવા માટે આ વધુ પડતો અહમ વિખરૂપ સમયમર્યાદા નકકી થયેલી હોય ત્યારે તો તેટલા સમયની મર્યાદામાં બને. તેવી જ રીતે જે વકતાઓને ઇનામ નથી મળતું તેઓ નિરાશા અનુભવે જ બોલવાનું રહે. પરંતુ ઘડીભર સમયમર્યાદા જેવું ન હોય ત્યારે પણ પોતાની છે. તેમનાં જીવનમાં લધુતાગ્રંથિ અને આત્મવિશ્વાસનો અભાવ રહે છે. રીતે સમયમર્યાદા બાંધવી યોગ્ય ગણાય. આ સંબંધમાં માનનીય ડો. રમણલાલ વિરોષમાં, બદલા તરીકે કંઈક મળે તો મન દઈને મહેનત કરાય એવો ખ્યાલ ચી. શાહનાં પુસ્તક “સાંપ્રત સહચિંતન ભા. ૧૧ - માં વેઢ વન બંધાય છે જે તંદુરસ્ત બાબત નથી. માટે ઈનામોની પ્રથા બંધ જ કરી નિબંધ મનનીય છે. બાફવેટ વાળા એટલે મર્યાદા વગરનું ન બોલવું દેવી જોઈએ. ખરી રીતે જોતાં, “સ્પર્ધા' શબ્દ જ ન રાખવો ઘટે, પરંતુ જોઈએ. જેમ વધારે સમય બોલાય તેમ તે વકતવ્ય વધારે સારું અને અસરકારક વકતૃત્વ કાર્યકમ' એવો શબ્દપ્રયોગ યોજવો જોઇએ. પોતાને યોગ્ય વિકાસ એ માન્યતા ભ્રામક છે. બોલનારને ગમે તેટલો ઉત્સાહ હોય તો પણ બોલનારે માટે તેમજ સમાજ પ્રત્યેનું ઋણ અદા કરવા માટે બોલતાં શીખવું જોઈએ, સાંભળનારાઓનો વિચાર કરવો જોઇએ. બધા શ્રોતાજનોનું થયું એકસરખું તેથી તેમાં રસપર્વક ભાગ લેવો જ જોઈએ એ પ્રેરબ્બળ બની રહેવું જોઈએ. હોય જ નહિ. તેથી વિષયાંતર કર્યા વિના સમયમર્યાદા જાળવીને મુદ્દાસર
દરેક વક્તાને વાંચવા માટે જોઈતું પુસ્તક સળરતાથી મળે તેવું સુંદર, વ્યવસ્થિત બોલવું ઉચિત છે. પોતાને જે સહૃદયતાથી કહેવાનું હોય તે થોડા સમયમાં
અને સમૃદ્ધ પુસ્તકાલય વસાવાય એ સર્વથા ઉચિત ઉત્તેજન છે.' યોગ્ય રીતે કહી શકાતું હોય છે અને અસરકારક પણ બની શકતું હોય છે. - સ્ત્રીઓ માટે રોટલીથી માંડીને અવનવી વાનગીઓ સુધીની
D B D રાંધણકળા માટે મહાવરો અનિવાર્ય છે, તો કોઈ ચોકકસ વિષય પર પોતાના વિચારો નાનામોટા સમૂહ સમક્ષ સારી રીતે દર્શાવવા માટે મહાવરો શા માટે
- અસ્થિ સારવાર કેન્દ્ર જરૂરી ન ગણાય ? નાના મોટા સમૂહ સમક્ષ ઊભા થઈને બોલવામાં વ્યક્તિા બેચેન–નર્વસ બની જાય છે. તેને સભાક્ષોભ પણ કહેવાય. સ્પષ્ટ રીતે કહીએ તો પોતાની બેઠકેથી મેચ સુધી આવવાનું મન ન થાય, વિચારો દર્શાવતાં
|| શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘના ઉપક્રમે નિષ્ણાત અસ્થિ ચિકિત્સક ક્ષોભ થાય, પગ ધ્રુજવા લાગે, ખંડ જાણે ફરતો હોય એવું પણ થાય, જીભ
ડો. જે. પી. પીઠાવાલા દ્વારા હાડકાંના રોગોની નિઃશુલ્ક સારવાર દર થોથવાય, જે કહેવાનું હોય તે ભૂલી જવાય; નિષ્ફળતા, મજાક અને ટીકાનો
રવિવારે સવારના ૯-૩૦ થી ૧–૩૦ સુધી શ્રી જૈન યુવક સંઘ, પરમાનંદ ભય રહે એવું ઘણું બધું થાય. મહાવરા અને માર્ગદર્શનથી આ મુશ્કેલીઓ
| કાપડિયા સભાગૃહ, ૪૫, સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ માર્ગ, રસધારા, અદેય થાય છે અને વક્તા આત્મવિશ્વાસપૂર્વક સહજતાથી પોતાના વિચારો
કો. ઓપ. સોસાયટી, બીજે માળે, પ્રાર્થના સમાજ, વનિતા વિશ્રામની યોગ્ય રીતે દર્શાવવા સમર્થ બને છે. માટે શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ અને વડીલોએ
સામે, મુંબઈ - ૪૦૦૦૪. (ફોન : ૩૫૦૨૯) ખાતે આપવામાં આવે વકતૃત્વ કળા પ્રત્યેની ઉદાસીનતા ખંખેરીને વિદ્યાર્થીઓ અને યુવાનોને આ મહત્વની કળા હસ્તગત કરવાની તક માત્ર થોડાં ઇનામો દ્વારા નહિ, પરંતુ
|| આ ઉપરાંત સંઘના ઉપક્રમે દર મહિનાના છેલ્લા રવિવારે બપોરના તેના મહાવરા માટેની યોગ્ય વ્યવસ્થા દ્વારા આપવી જોઇએ. ઘડીભર આ
૩-૦૦ થી પ-૦૦ સુધી શ્રી વર્ધમાન સ્થાનકવાસી જૈન શ્રાવક સંઘ, પ્રયાસ બૌદ્ધિક મોજશોખ ગણાય તો પણ તેવી ટીકા પંચાવવામાં શાણપણ
| ઝાલાવાડનગર, સી. ડી. બરફીવાલા માર્ગ, જુહુલેન, અંધેરી (પશ્ચિમ) છે. વાકછટા રાજકીય નેતા, લોકસભા કે ધારાસભાના સભ્ય બનવા માટે
મુંબઈ - ૪૦૦ ૦૫૯ ખાતે ડો. જે. પી. પીઠાવાલા દ્વારા ઉપરોકત ઉપયોગી છે એ મુદ્દાને હું સ્પરવા માગતો નથી. રાજકારણ જીવનનો એક
સારવાર વિનામૂલ્ય અપાય છે. જરૂરિયાતવાળા દરદીઓ અવાય તેનો ભાગ છે, સમગ્ર જીવન કદાપિ નહિ. સમગ્ર જીવનની દૃષ્ટિએ વકતૃત્વશક્તિનો
લાભ ઉઠાવે તેવી વિનંતી છે.. વિકાસ ઉપયોગી છે તેનો નિર્દેશ કરવાનો મારો હેતું છે. દાખલા તરીકે, જયારે
પ્રવીણચંદ્ર મંગળદાસ શાહ નિરુબહેન એસ. શાહ શિક્ષક કે પ્રોફેસરને પહેલી જ વાર વિદ્યાર્થીઓને ચોકકસ વિષયની વાત કહેવાની
સંયોજક
પ્રવીણચંદ્ર કે. શાહ હોય છે, ત્યારે કેટલીક વાર તેમની સ્થિતિ દયાજનક હોય છે. તેમણે તેમનાં
મંત્રીઓ વિદ્યાર્થી જીવનમાં વકતૃત્વ કળામાં રસ ન પણ લીધો હોય. શિક્ષકો અને પ્રોફેસરો તેમના વિષયો સ્પષ્ટ રીતે અને સારી રીતે સમજાવી શકે એમ ક્યો સમાજ
સ્વ. શ્રી ચંદુલાલ મોહનલાલ ઝવેરીના ન ઈચ્છે ? વકતૃત્વશક્તિની ઉપયોગિતાનું બીજું ઉદારણ લઈએ. આજે જેમ સૌ કોઇ શિક્ષણની ગુણવત્તાનું દારિદ્ર સ્વીકારે છે, તેમ માનવજીવનનું દારિદ્ર
સ્મરણાર્થે નેત્રયજ્ઞ દયાજનક અને આઘાતજનક કહેવાય છે અને તેનું કારણ છે માનવીએ મનસ્વી રીતે અપનાવી લીધેલો દષ્ટિકોણ. જીવનના દૈષ્ટિકોણને ધર્મ સાથે અભિન્ન
સ્વ. ચંદુલાલ મોહનલાલ ઝવેરીના સ્મરણાર્થે શ્રી મુંબઈ જૈન સંબંધ છે. આજે તીવમાં તીવ્ર જો કોઇ જરૂર હોય તો તે છે ધર્મની બાબતો યુવક સંઘ તથા શ્રી રવિશંકર મહારાજ આંખની હોસ્પિટલ – ચિખોદરાના અને વિગતો અંગે સાચી યોગ્ય સમજ આપનારા વકતાઓની. જે પોતાનો સંયુક્ત ઉપક્રમે એક નેત્રયજ્ઞનું આયોજન આગામી નવેમ્બર - ડિસેમ્બર વિકાસ સાધવો હોય અને દુનિયા છે તે કરતાં વધારે સારી બનાવવાનું કર્તવ્યપાલન યોગ્ય ગણવું હોય તો અનેક યુવાનો, પીઢ લોકો અને સશકત || પછી જણાવવામાં આવશે.
1 મંત્રીઓ વૃદ્ધોએ આ કાર્ય માટે થોડો સમય આપવો અનિવાર્ય ગણાય. આ કાર્યમાં
રીતે અપનાવી લીલા 1 જ કોઇ જરૂર હોય તો તે
પોતાનો | સંયુક્ત ઉપક્રમે
ય છે. સ્થળ અને તારીખ ના
1
||
