Pathik 1998 Vol 38 Ank 03

Author(s): Nagjibhai K Bhatti and Other
Publisher: Mansingji Barad Smarak Trust

Page 8

તોપ બીજે ક્યાંય જોવા મળતી નથી. આ પ્રકારની જ નાની લોખંડની તોપ કચ્છમાં બનેલી છે, જે લખપતના ગઢ પર જોવા મળે છે.
નાની “ગુડદિયો” તોપ પણ મ્યુઝિયમના અસ્ત્ર-શસ્ત્ર વિભાગમાં પ્રદર્શિત કરાઈ છે, જે મ્યુઝિયમને સ્વ. દેવેન્દ્રભાઈ માનભાઈ વોરાએ ભેટ આપેલી છે. આ તોપ પર ત્રિશૂળ કોતરાયેલ છે.
આમ ઐતિહાસિક મહત્ત્વ ધરાવતી તોપોનો સંગ્રહ મ્યુઝિયમની સમૃદ્ધિમાં વધારો કરે છે.
પાછળની લડાઈનાં સાધનો બદલાયાં અને લડાઈઓ પણ નામશેષ થઈ ગઈ તેમ અન્ય હથિયારોની જેમ તોપઉદ્યોગ પણ નામશેષ થઈ ગયો. કચ્છના ભવ્ય ભૂતકાળની યાદ અપાવતી આ તોપો આજે કચ્છમાં ઠેર ઠેર જોવા મળે છે. ભૂજ શહેરમાં પોલીસ હેડ ક્વાર્ટર્સમાં અનેક પ્રકારની નાની મોટી તોપો સુંદર રીતે ગોઠવવામાં આવી છે. આ તોપોનો ઉપયોગ સરકારી ભવનોના પ્રવેશદ્વારને શોભાવવામાં પણ કરવામાં આવે છે.
આધોઈ, કેરા, મુંદ્રા અને લખતના ગઢ ઉપર આજે પણ તોપ જોવા મળે છે.આધોઈની તોપ ખૂબ જ સુંદર અને પિત્તળ જેવી ધાતુની છે.
અંજારના મેકર્ડોના બંગલાના પ્રાંગણમાં તોપના ગોળાઓ ખૂબ જ મોટી સંખ્યામાં જોવા મળતા, જે હાલે નથી. ઈ.સ. ૧૮૧૯માં અંજારમાં થયેલ ધરતીકંપથી તોપના કોઠાને નુક્સાન થતાં પાછળથી તેનો જીર્ણોદ્ધાર કરાયો હતો, જે અંગેનો લેખ નાયબ કલેકટર કચેરીમાં જોવા મળે છે. સાધાણના કિલ્લામાં તોપમારાથી પડેલાં બાકોરાં તોપની તાકાતની ગવાહી આપે છે.
કચ્છમાં ઠેર ઠેર અગત્યની મિશ્ર ધાતુની તોપની જાળવણી કરવી અત્યંત જરૂરી છે. બાકી અન્ય સામાન્ય તોપોનો ઉપયોગ સગવડના સાધન તરીકે કરવો જરૂરી છે. ભુજ શહેરમાં તોપ જમીનમાં ઊંધી દાટી કળાત્મક થાંભલા તરીકે તેનો ઉપયોગ અભિનંદનીય છે. સંહારના સાધનને સગવડના સાધન તરીકે ઉપયોગ કરવો એ જ આપણી સિદ્ધિ રહેશે. છે. ૩, નાગરવંડી, ભુજ(કચ્છ)-૩૭OOO૧ આભાર :- (૨) કયુરેટર શ્રી, કચ્છ મ્યુઝિયમ, ભૂજ.
(૨) શ્રી દિલીપભાઈ વૈઘ, ભૂજ. સંદર્ભ :-(૧) મ્યુઝિયમ બુલેટિન નં : ૨૬ ૧૯૭૬-૭૭.
(૨) મિરજા મહારાવ શ્રી રાયધણજી બીજાના સમયનું કચ્છ : લે. ડૉ. ઈશ્વરલાલ ઓઝા. ૧૯૮૬.
ગ્રાહકોને વિનંતિ દરેક પ્રકારનાં ગ્રાહકોને ખાસ વિનંતિ કે દરેક પ્રકારના પત્રવ્યવહારમાં પોતાનો 1 ગ્રાહક નમ્બર જરૂર લખે. ન લખ્યો હોવાથી નામ શોધવા સમગ્ર યાદી જોવી પડે છે, ' T જે સમય માગી લે છે.
– સંપાદક |
પથિક , ડિસેમ્બર-૧૯૯૭ - ૫