Navkar Prabhav

Publisher: Jain Prarthana Mandir Trust

Page 6

( શિરોમણિમંત્ર નાકાર, વિદ્ધધ્વર્ય પૂ. મુનિશ્રી જંબૂવિજયજી મહારાજ સાહેબ
માનવજીવનમાં મંત્રનું સ્થાન ઘણું મહત્ત્વનું છે. વસ્તુઓ તિજોરીમાં ભરેલી રહે છે તેમ દ્વાદશાંગી એ ગણધર આધ્યાત્મિક, આધિભૌતિક તથા આધિદૈવિક, એવા ત્રણ ભગવંતોની પેટી છે કે જેમાં જગતની સારભૂત તમામ વિદ્યાઓ પ્રકારનાં દુ:ખો પૈકી કોઇ પણ દુ:ખથી જગતના પ્રાણીઓ ભરેલી છે. તેથી દ્વાદશાંગીને “ગણિપિટક' પણ કહેવામાં હંમેશા નાના પ્રકારના દુ:ખોને અનુભવતા હોય છે. આ આવે છે. ચૌદ પૂર્વ એ બારમા અંગનો જ એક પેટા વિભાગ દુઃખોમાંથી બચાવી લેવાની આપણી કલ્પનામાં પણ ન આવે છે. આ ચૌદ પૂર્વમાં જગતની એટલી બધી વિદ્યાઓ સમાઇ એવી અદ્ભૂત દિવ્ય શક્તિ મંત્રાક્ષરોમાં ભરેલી હોય છે તેથી જાય છે કે ચોદપૂર્વધરોને શ્રુત કેવળી પણ કહેવામાં આવે જ મંત્રયોગ ઘણું મહત્ત્વનું સ્થાન ધરાવે છે. મનનાર્ ત્રાયતે છે. શ્રુતજ્ઞાનના બળથી જગતના અતિન્દ્રિય ભાવોને જાણવાનું ચશ્મા તમ્મન્ત્ર: પ્રવર્તિતઃ | અર્થાત્ મનન કરવાથી જે તેમનામાં એટલું બધું અલૌકિક સામ હોય છે કે આપણને અક્ષરો આપણું રક્ષણ કરે તે અક્ષરોને મંત્ર કહેવામાં આવે છે. તો તેઓ કેવળજ્ઞાની સર્વજ્ઞ ભગવંત જેવા લાગે. આ
આવા મંત્રાક્ષરોમાં પંચ પરમેષ્ઠિ નમસ્કાર મંત્ર સૌથી મહાપુરુષોએ પણ નવકાર મંત્રને ચૌદ પૂર્વનો સાર કહ્યો છે શ્રેષ્ઠ મંત્ર છે. ભગવાન મહાવીરદેવથી માંડીને રચાયેલા આજ અને મરણાદિ પ્રસંગે એનું જ સ્મરણ કરવાનું વિધાન કર્યું સુધીના વિપુલ સાહિત્યમાં નવકાર મહામંત્રનો અચિંત્ય અને છે. એના અક્ષરો ભલે બહુ અલ્પ છે, પણ બારે અંગના અપાર મહિમા ઠામ ઠામ વર્ણવેલો છે. જેનોના બધા સારભૂત અર્થનો તેમાં સંગ્રહ આવી જતો હોવાથી ચૌદપૂર્વધર વિભાગોમાં આ મંત્રનો મહિમા સૌથી શ્રેષ્ઠ ગણવામાં આવ્યો શ્રુતકેવળી ભગવાન ભદ્રબાહુસ્વામીએ પણ એને ‘મહાન છે. આ મંત્ર જૈનોમાં ઘેર ઘેર પ્રસિદ્ધ છે. જૈનધર્મનું કંઇ પણ અર્થવાળો' જણાવ્યો છે અને તેનો અપાર મહિમા ગાયો છે. શાસ્ત્રીય જ્ઞાન ન ધરાવતો હોય તેવો પણ પ્રત્યેક જૈન ઓછામાં શ્રુતજ્ઞાનના પારગામી અને શબ્દશક્તિના સમગ્ર રહસ્યને ઓછું “નવકાર મહામંત્ર’ જેટલું તો જ્ઞાન ધરાવતો જ હોય જાણનારા મહાપુરુષો પોતે જ નમસ્કાર મંત્રને જે આટલું છે અને સુખ આદિ તમામ પ્રસંગોમાં આ મંત્રનું સ્મરણ કરતો બધું અપાર મહત્ત્વ આપે છે, એ જ એમ કહી આપે છે કે હોય છે. આ મંત્રનું સ્મરણ પરમ લાભદાયક છે, એમ બધા નવકાર મંત્રના અક્ષરોની સંકલના બીજા મંત્રાક્ષરો કરતા જ જૈનો પુરાપૂર્વથી માનતા આવ્યા છે અને માને છે. એવી કોઇ વિશિષ્ટ પ્રકારની છે કે જેથી તેને મહામંત્રનું સ્થાન નવકાર મહામંત્રની આટલી બધી ઉત્કૃષ્ટ પ્રતિષ્ઠા
મળ્યું છે. શા કારણથી છે, એનો વિચાર કરતાં એમાં બે કારણો મુખ્યતયા
एसो पंच-नमुक्कारो, सव्व-पावप्पणासणो । જણાય છે. એક તો એની શબ્દયોજના જ એવી છે કે જે પરમ
मंगलाणं च सव्वेसिं, पढमं हवइ मंगलं ।। કલ્યાણ અને અભ્યદયને સાધે છે. બીજું તેના અર્થરૂપે વાચ્ય પંચ પરમેષ્ઠિને કરેલો આ નમસ્કાર સર્વ પાપોનો જે પંચ પરમેષ્ઠિઓ છે તે જગતમાં સૌથી શ્રેષ્ઠમાં શ્રેષ્ઠ મૂળમાંથી નાશ કરી નાખે છે અને સર્વ મંગળ-હિતકર આત્માઓ છે. તેથી વધારે ઉત્તમ બીજા કોઇ આત્માઓ વસ્તુઓમાં જે ઉત્કૃષ્ટ મંગળ છે. આ ચૂલિકા નમસ્કાર મંત્રના વિશ્વમાં છે જ નહિ.
સંપૂર્ણ સામર્થ્યને સંક્ષેપમાં પણ સ્પષ્ટ રીતે જણાવી દે છે. જૈન પ્રવચનના સમગ્ર શ્રુતજ્ઞાનનો ભંડાર દ્વાદશાંગી કલિકાલસર્વજ્ઞ શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય જેવા સમર્થ ગણાય છે. જેમ ગૃહસ્થના ઘરમાં વિશ્વમાં સારભૂત રત્નાદિ મહાપુરુષે પોતાની માતા પાહિની કે જેમણે દીક્ષા લીધી
એક તવકારપ્રેમી ભાઇ તરફથી-હૈદ્રાબાદ (આંધ્ર પ્રદેશ)