________________
ક્યાંક ભાગ-૧
| ૨૭, વિના માતાપિતાને જણાવે અને પોતાની પત્નિ કરવાની અભિલાષા સેવે માતાપિત ન માને તો બળજબરી કરીને યુધ્ધ કરીને પણ તેને મેળવે. મેળવ્યા પછી સમાચાર મળે કે ભગવાન પધાર્યા છે તો સૌ પ્રથમ તેને લઈને ભગવાન પાસે જાય દેશના સંભળ્યા બાદ જેને હજુ હાથ અડાડયો નથી તે પોતાના સ્વામીને વિનંતી કરેકે મારે સંયમનો સ્વીકાર કરવો છે તો તરત જ ત્યાંને ત્યાં રજા આપીને સંયમનો રવીકાર કરાવતાં. આ કષાયની સાવધગીરી ન રાખે તો સમકિતની નિર્મળતાને બદલે અતિચાર પણ લગાડી શકે છે. પ્રત્યાખ્યાનીથ - પ્રત્યાખ્યાનીય કષાયનું વર્ણન :
આ કષાયના કાળમાં રહેલા જીવો ઉપશમ ક્ષયોપશમ કે ક્ષાયીક સમ્યકુદ્રષ્ટિ હોય છે વિરતિનો પરિણામ પેદા થતો નથી દેવભકિત-ગુરૂ વૈયાવચ્ચસાઘર્મિકભક્તિ કરતાં કરતાં વ્રત નિયમના પચ્ચકખાણ વગેરે દેશથી આચરણ કરી શકે છે પણ તે પચ્ચકખાણ વગેરેના પરિણામ પેદા થવા દેતું નથી. વ્રતનિયમ પિચ્ચકખાણ લીધા બાદ એટલો બધો વિર્ષોલ્લાસ રહેલો હોય છે કે પ્રાણ જાય તો hણ વ્રતાદિનો ભંગ ન થાય તેની સતત કાળજી રાખતો હોય છે. શ્રાવકના ૧૨ બતનો અભ્યાસ કરતાં કરતાં ૧૧ પડિમાનું નિરતિચાર પણે પાલન કરી કરી શકે છે. દા.ત. રાવણ જ્યારે વિદ્યા સાઘવા ગયેલા તેમાં કેવળી ભગવંત મળ્યા. તેમની ાિના સાંભળી. દેશના પરિણામ્ પામી કેવળી ભગવંતને પુછયું” મારૂં મૃત્યુ એનાથી થશે? (કોનાથી થશે ?) કેવળી ભગવંતે કહ્યું પરસ્ત્રીથી તારૂં મૃત્યુ થશે તે સાંભળતાની સાથે જ તેને અંતરમાં વિચાર પેદા થયો કે પરસ્ત્રીથી હું મરું ? એ વિચારે પોતાના આત્માને ધિક્કારીને કેવળીભગવંત પાસે અભિગ્રહ લીધો કે પરસ્ત્રી જ્યાં સુધી ઈરછે નહિ ત્યાં સુધી સ્પર્શ કરવો નહિ. આ નિયમની ટેક ગમે તેટલી ઈચ્છા પેદા થઈ છતાં જાળવી રાખી અને પોતાનો અભિગ્રહ અડગ રીતે એવો પાળ્યો કે જેના પ્રતાપે પોતાના પ્રાણ ખોયા. આવી રીતે અપ્રત્યાખ્યાનીય પ્રત્યાખ્યાનીય જીવો અપ્રત્યાખ્યાનીય અનંતાનુબંધી કષાયનું બળ મેળવતાં ૧૨ વ્રતને અખંડ રીતે પાલન કરી શકે છે એટલે કે દેશવિરતીની બધી ક્રિયાઓ આ ષાયના ઉદય કાળમાં ચાલુ રહે છે. અપ્રત્યાખ્યાનીય સંજ્વલન કષાયનું વર્ણન :
આકષાયનો ઉદય અવિરતિ સમદ્રષ્ટિ ઉપશમ ક્ષયોપશમ અને ક્ષાયિક સમકિતિ જીવોને હોય છે.
આ અપ્રત્યગીનીય કષાય એવો પાતળો બનાવી દીધો છે કે જેના પ્રતાપે સર્વ વિરતિના પરિણામ પ્રાપ્ત ન થવા છતાં પણ પોતાની શકિતનું બળ વધારતાં સર્વવિરતિની ભાવના એવી તીવ્ર બને છે કે પોતાના ભોગાવલી કર્મ ખપાવવા માટે સર્વવિરતિ લઈને ભોગાવલી ખપાવીશ.સંસારમાં રહીને ભોગવાલી ખપશે નહિ. આવી વિચારધારાની ભાવનાથી સર્વ વિરતિ લઈ ભોગાવલી ખપાવવા માટે તપત્યાગ અને નિરતિચાર રીતે સુંદરપણે સંયમનું પરિપાલન કરતાં કરતાં પોતાના ભોગાવલી કર્મો ખપાવે છે. કેટલીવાર નિકાચિત ભોગાવલી કર્મના ઉદયથી ભોગ વિગેરેનાં એટલેકે અવિરતિ જન્ય વિચારો પેદા થાય તો તેને આધીન ન થતાં ર્ણિતાના પ્રાણોનો નાશ કરવાના વિચાર સુધી પણ પહોંચે છે અને તેને માટે પ્રયત ણ કરે છે. દા.ત. નંદિષેણ મુનિ ભગવાને ખુદ કહેલું કે તારૂં ભોગાવલી કર્મ બાકી છે. માટે તારા માટે હાલ સંયમ નથી. ત્યારે ભગવાનને કહ્યું કે હે
