Karmgranth 1 Vivechan

Author(s): Narvahansuri
Publisher: Padarth Darshan Trust

Page 58

૫૧
કર્મગ્રંથ ભાગ-૧
પરદ્રવ્યહરણ,-વારંવાર મૈથુન સેવન અને ઈદ્રિયોનું વિવશપણું આ નરકઆયુષ્ય બાંધવાના કારણો કહ્યા છે.
વિંયંચ આયુષ્ય બાંધવાના કારણો : ઉન્માર્ગે ચાલવાની દેશના માર્ગનો નાશ, ગુપ્ત રીતે ધનનું રક્ષણ, આર્તધ્યાન, શલ્ય સહીતપણું, માયા, આરંભ, પરિગ્રહ, શીયળ, તથા વ્રતમાં અતિચારપણું કૃષ્ણ, નીલ તથા કાપોત લેશ્યા . તથા અપ્રત્યાખ્યાનીય કષાય આ તિંર્યંચ આયુષ્ય બાંધવાના કારણો કહેલા છે.
મનુષ્ય આયુષ્ય બાંધવાના કારણો ઃ- અલ્પઆરંભ તથા અલ્પપરિગ્રહ, સ્વાભાવિક કોમળતા, હૈયાની સરળતા, ધર્મ ધ્યાનને વિષે અનુરાગ, મધ્યમ પરિણામ એટલે કે સજ્જન માણસોના ગુણો, દાન દેવાની રૂચિ, દેવની પુજા, ગુરૂની પુજા, વહેવારૂચિત પ્રવૃત્તિ તથા લોક વિરૂદ્ધના ત્યાગના ગુણો એટલે કે લોક સમુહમાં મધ્યસ્થપણું આ મનુષ્ય આયુષ્ય બાંધવાના કારણો કહેલા છે.
દેવાયુષ્ય બાંધવાના કારણો ઃ- સરાગસંયમ, દેશ સંયમ, અકામ નિર્જરા, કલ્યાણ મિત્રનો પરિચય, ધર્મ શ્રવણ કરવાનું ધ્યેય, પાત્ર સુપાત્રમાં દાન, શક્તિ મુજબનો તપ, દેવગુરુધર્મ પ્રત્યેની શ્રદ્ધા, ત્રણ રતની આરાધના, બાર તપ, અત્રિ, જળ વિગેરેથી મૃત્યુ પામવું, ગળે ફાંસો ખાવો આ બધા દેવાયુષ્ય બાંધવાના કારણો છે.
અશુભનામ કર્મ બાંધવાના કારણો :- મન, વચન, કાયાની વક્રતા, બીજાઓને છેતરવા, માયા પ્રયોગ કરવો, મિથ્યાત્વ, પિશુનતા (ચાડી ખાવી) મનની ચપળતા, બનાવટી સુવર્ણાદિ બનાવવું, ખોટી સાક્ષી પુરવી, વર્ણ, ગંધ, રસ અને સ્પર્શનું જુદી રીતે સંપાદન કરવું કોઈના અંગ ઉપાંગ કાપવા, કપાવવા, યંત્રની ક્રિયા, પંજરની ક્રિયા, ખોટા માપ, ખોટા તોલ, ખોટા ત્રાજવા બનાવવા, ખોટા ત્રાજવા વાપરવા, અન્યની નિંદા કરવી, આત્મ પ્રશંશા કરવી, હિંસા અસત્ય વચન બોલવું, ચોરી કરવી, અબ્રહ્મનું સેવન કરવું મોટા આરંભ સમારંભ કરવા, ઘણો પરિગ્રહ રાખવો, કઠોર વચન બોલવા કનિષ્ટ ભાષ્ય કરવું, સારા વેષાદિનો મદ કરવો, વાચાળ પણું, આક્રોશ કરવો, સૌભાગ્યનો નાશ કરવો, કામણ કરવું, ત્યાગીપણાની વિડંબણાથી ઉન્માર્ગે ગમન કરવું, યતિ વિગેરે થઈને બીજાઓને કૌતુક ઉત્પન્ન કરવું, વેશ્યાદિને અલંકાર આપવા, દાવાનળ સળગાવવા દેવાદિકની પુજાને બહાને સુગંધી પદાર્થોની ચોરી કરવી, તીવ્ર કષાય કરવો, ચૈત્ય ઉપાશ્રય ઉદ્યાન અને પ્રતિમાઓનો નાશ કરવો, અંગારકર્મ આદિ ૧૫ કર્માદાનની ક્રિયાઓ કરવી ઈત્યાદિ અશુભ નામકર્મ બાંધવાના કારણો હોય છે.
શુભનામ કર્મ બાંધવાના કારણો :- ઉપર કહેલા આશ્રવોથી વિપરીત આશયો, મન-વચનકાયાની સરળતા, મિથ્યાત્વની મંદતા, ચિત્તની પ્રસન્નતા, ન્યાય સંપન્ન વૈભવ, સાદાચારનું સેવન, પોતાના દોષની નિંદા, બીજાના ગુણોની પ્રશંસા, યથાસક્તિ બ્રહ્મચર્યનું પાલન, અલ્પ પરિગ્રહ, અલ્પ આરંભ, દેવ-ગુરુ-ધર્મ પ્રત્યે શ્રદ્ધા, તથા ત્યાગ ભાવનાની વૃત્તિ ચૈત્ય, ઉપાશ્રય આદિનું રક્ષણ, ધાર્મિક પુરુષોનું દર્શન, સંભ્રમ અને પ્રમાદનો નાશ, સદ્ભાવનું અર્પણ, સંસારની ભીરૂતા, ક્ષાંતિ વગેરે ગુણો પ્રગટ કરવા ઈત્યાદિ શુભેનામકર્મ બાંધવાના કારણો કહેલ છે.
તિર્થંકરો નામકર્મ બાંધવાના કારણો છે. વીશ સ્થાનકની આરાધના તે વીસે પદોના નામ આ પ્રમાણે છે.