Karmgranth 1 Vivechan

Author(s): Narvahansuri
Publisher: Padarth Darshan Trust

Page 59

પર
કર્મગ્રંથ ભાગ-૧ (૧) અરિહંત પદ
(૧૧) બ્રહ્મચર્ય સેવનમાં અપ્રમાદ (૨) સિદ્ધપદ
(૧૨) વિનય (૩) ગુરુપદ
(૧૩) જ્ઞાનાભ્યાસ (૪) સ્થવિર પદ
(૧૪) તપ (૫) બહુશ્રુતપદ
(૧૫) ત્યાગ (દાન) (૬) ગચ્છ પદ
(૧૬) શુભધ્યાન (૭) શ્રતજ્ઞાન પદ * (૧૭) તિર્થ પ્રભાવના (૮) તપસ્વી ભક્તિ પદ (૧૮) ચતુર્વિધ સંઘને સમાધિ ઉપજાવવી
તથા સાધુઓની વૈયાવચ્ચ કરવી (૯) આવશ્યકાદિ ક્રિયામાં એકાગ્રપણું (૧૯) અપૂર્વ જ્ઞાનનું ગ્રહણ કરવું
એટલે કે ઉલ્લાસ પૂર્વક નવા નવા
જ્ઞાનનો અભ્યાસ કરવો (૧૦) ચારિત્રની સ્થિરતા પદ (૨૦) સમક્તિ દર્શનની શુદ્ધિ
આ અવસર્પિણી કાળના ૨૪ તિર્થકરોમાંથી પહેલા છેલ્લા તિર્થકરોએ આ વસે પદની આરાધના કરેલી છે. (ત્રીજે ભવે) અને બીજા તિર્થંકરોએ તેમાંથી ૧-૨ અથવા ૩ સ્થાનકોની આરાધના કરેલી છે. આ તિર્થંકરો નામ કર્મ બાંધવાના કારણો હોય છે.
નીચ ગોત્ર બાંધવાના કારણો : પરનિંદા, દેવ ગુરુ ઘર્મની અવજ્ઞા, તથા ઉપહાસ, સગુણનો લોપ, અન્યના છતા અછત દોષનું કથન, પોતાની પ્રશંસા, પોતાના છતા અછતા ગુણના વખાણ, પોતાના દોષોનું આચ્છાદન અને જાતિ મદ, કુળમદ વગેરે આઠ પ્રકારના મદનું સેવન આ બધા નીચ ગોત્ર બાંધવાના કારણો
છે.
| ઉચ્ચગોત્ર બાંધવાના કારણો : નીચ ગોત્ર બાંધવાના જે કારણો કહ્યા છે તેનાથી વિપરિત એટલે કે આત્મનિંદા, દેવગુરુ ધર્મની શક્તિ મુજબની ભક્તિ તથા ગુણોનું વર્ણન, સગુણ મેળવવા માટેનો પ્રયત, જાતિ મદ, કુળ મદ વગેરે આઠ પ્રકારના મદથી રહિત પણું, ભણવા તથા ભણાવવામાં રસીક, ગર્વરહિતપણું, મન વચન કાયાથી વિનય કરવો ઈત્યાદિ ઉચ્ચગોત્ર બાંધવાના કારણો કહ્યા છે.
અંતરાય કર્મ બાંધવાના કારણો : દેવગુરુની ભક્તિને વિશે અંતરાય કરવો, ભણવા ભણાવવાના વિષે અંતરાય કરવો, જ્ઞાન જ્ઞાનીની અવજ્ઞા તથા તેનો નાશ કરવો ઈત્યાદિ અંતરાય કર્મ બાંધવાના કારણો કહેલા છે.
બીજી રીતે કષાયોના ૪ ભેદ મહાપુરુષોએ જણાવેલા છે. (૧) સ્વ પ્રતિષ્ઠિત કષાય - પોતાના દોષાદિ જાણી પોતાની જાત ઉપર ગુસ્સો કરવો તે (૨) અન્ય પ્રતિષ્ઠિત કષાય :- કોઈ બીજો તિરસ્કારાદિ કરે તેના ઉપર ગુસ્સો કરવો તે અન્ય - પ્રતિષ્ઠિત કષાય કહેવાય (૩) ઉભય પ્રતિષ્ઠિત :- પોતાનો દોષ અને , અન્યનું નિમિત્ત મળતાં ગુસ્સો કરવો તે (૪) અપ્રતિષ્ઠિત કષાય :- પોતાનો દોષ