________________
કર્મગ્રંથ ભાગ
૪૬
અંગ-ઉપાંગ કે અંગોપાંગ અથવા શરીરના વિશેષ અવયવો (તલ-મસા) વગેરે કારણે જીવ પોતે પીડા પામે તે ઉપધાત નામકર્મ કહેવાય છે.
ત્રસ નામકર્મ :- જે કર્મના ઉદયથી જીવોને હલન-ચલન કરવાની શક્તિ પ્રા થાય છે તે ત્રસ નામ કર્મ કહેવાય છે.
બાદર નામકર્મ :- જે નામકર્મના ઉદયથી જીવોને સ્થુળપણું પ્રાપ્ત થાય છે બાદરનામકર્મ કહેવાય છે.
પર્યાપ્ત નામકર્મ :- જે કર્મના ઉદયથી જીવ પોતાને મળેલી સંપૂર્ણ પર્યાપ્ત પ્રાપ્ત કરે તે પર્યાપ્ત નામકર્મ કહેવાય છે.
પ્રત્યેક નામકર્મ :- જે કર્મના ઉદયથી જીવોને પોતપોતાનું એકએક શરીર પ્રા થાય છે તે પ્રત્યેક નામકર્મ કહેવાય છે.
સ્થિર નામકર્મ :- જે કર્મના ઉદયથી જીવોના શરીરને વિષે હાડકાં- દાંત વગે સ્થિર રૂપે હોય છે તેને સ્થિર નામકર્મ કહેવાય છે.
શુભ નામકર્મ :- જે કર્મના ઉદયથી જીવોના શરીરને વિષે નાભી ઉપર અવયવો પ્રાપ્ત થાય છે તે શુભ નામકર્મ કહેવાય છે.
શુભગ નામકર્મ :- જે કર્મના ઉદયથી જીવોનું શરીર બેડોળ હોય- કદરૂપો હો જોવો ગમે નહિં બોલાવવાની ઈચ્છા થાય નહિ છતાં તે જીવને બોલવવાનું મ થાય તે શુભગનામકર્મ કહેવાય છે.
સુસ્વર નામકર્મ :- જે કર્મના ઉદયથી જીવોને કંઠ એટલે કે અવાજ સારો મ તે સુસ્વર નામકર્મ કહેવાય છે.
આઠેય નામકર્મ :- જે કર્મના ઉદયથી જીવો ખોટું વચન બોલતા હો ભગવાનના વચનથી વિરુદ્ધ પ્રવચન કરતા હોય છતાં પણ તે સાંભળવા ગ્રહ કરવા જેવું લાગે તે આદેય નામકર્મ કહેવાય છે.
યશ નામકર્મ :- આ લોકમાં જે ખ્યાતિ-યશ એટલે પોતાના દેશમાં જે ખ્યા તે યશ અને બીજા દેશોમાં ખ્યાતિ તે કિર્તિ કહેવાય છે. પોતે કામ કરતો ન હોય ખરાબ કામ કરતો હોય છતાં દુનિયામાં જેની ખ્યાતિ કિર્તિ પ્રસરતી જાય તે મૂ નામકર્મ કહેવાય છે.
સ્થાવર નામકર્મ :- જે કર્મના ઉદયથી જીવોને હલન ચલન કરવાની શક્તિ પ્રાપ્ત થતી નથી તે સ્થાવર નામકર્મ કહેવાય છે.
સુક્ષ્મ નામકર્મ :- જે કર્મના ઉદયથી જીવોના શરીર એક બે સંખ્યાતા અસંખ્યાતા ભેગા થવા છતાં દેખી શકાતા નથી એવા શરીર પ્રાપ્ત થાય તે સુક્ષ નામકર્મ કહેવાય છે.
અપર્યાપ્ત નામકર્મ :- જે કર્મના ઉદયથી જીવોને જેટલી પર્યામિ કહેલી છે તે પર્યાપ્તિ પૂર્ણ ન કરે અર્થાત્ છેલ્લી પર્યાપ્ત અધૂરીએ મરણ પામે તે અપર્યા નામકર્મ કહેવાય છે.
સાધારણ નામકર્મ :- જે કર્મના ઉદયથી જીવોને અનંતા જીવો વચ્ચે ૧ શરીર પ્રાપ્ત થાય તે સાધારણ નામકર્મ કહેવાય છે.
