Kalyan 1994 12 Ank 09

Author(s): Kirchand J Sheth, Manoj K Sheth
Publisher: Kalyan Prakashan Mandir

Page 3

વિચારવા જેવું એ છે કે, ભોગસુખ સરસ જણાવા છતાં વિષમિશ્રિત દૂધપાકની સાથે સમાનતા ધરાવે છે, એથી એના વિપાક રૂપે દુઃખોનો ભોગવટો અવશ્યભાવિ બની જતો હોય છે. ત્યાગસુખ દેખીતી રીતે રોટલાના ભાણા સમું નિરસ ભાસે છે, પણ આના પ્રભાવે સાચા સુખની સૃષ્ટિનું અવતરણ અવશ્યભાવિ બને છે..
સુભાષિતે આ જ વાતને બીજી રીતે રજૂ કરી છે કે, એવા ભોગસુખોથી સર્યું, જે પરિણામે દુઃખોની વણઝારને ખેંચી લાવનારા હોય ! કણ જેટલી સુખ-મજાની ટન જેટલી દુઃખ સજા ! ભોગ-સુખોના ભાલે લાગેલી આ એક એવી કાળી-ટીલી છે કે, જેને કોઈ જ ધોઈ શકે એમ નથી. ભોગનું કોઈ પણ એવું મોજથી ભોગવાતું સુખ મળવું અશક્ય છે, જે પરિણામે દુઃખોમાં પલટાતું ન હોય ! માથાનો દુઃખાવો દૂર કરી આવતી દવા, જો હાર્ટ-છાતીની મજબૂતાઈને તોડી નાખવામાં નિમિત્ત બનીને એક દહાડો ‘હાર્ટફેઈલ'નો વિપાક નોંતરી લાવતી હોય, તો આવી દવાને કયો ડાહ્યો માણસ આવકારે ? તત્કાળ દર્દ દૂર કરવા છતાં ‘રીએક્શન'નો વિપાક આણનારા ‘ઇંજેક્શન’થી આરોગ્ય-પ્રેમીઓ સો ગાઉ દૂર રહેતા હોય છે. તો પછી આત્માના આરોગ્યને ઇચ્છનારાઓ દુર્ગતિ-દુઃખોનું ‘રીએક્શન' લાવનારા ભોગસુખોને ભેટી પડવાનું ભોળપણ દાખવે ખરા ?
ભોગનું સુખ ‘રીએક્શન' રહિત નથી, જ્યારે ત્યાગના સુખને કોઈ ‘રીએક્શન’ અભડાવી શકતું નથી. લોભનું સુખ, મૂર્છા-વૃદ્ધિ, સાચવવાની તકેદારી, ચોરીનો ભય અને વધુ ને વધુ મેળવવાની નિત્ય-યૌવના તૃષ્ણા વગેરે કેટલા બધા દુ:ખોથી વીંટળાયેલું-ઘેરાયેલું છે ! જ્યારે લોભત્યાગના સુખને આમાંનાં કોઈ પણ દુઃખનો ઓછાયોય અભડાવી શકે એમ છે ખરો ?
ક્રોધ-માન-માયા-લોભ : આ ચાર ચીજો દ્વારા થતા સુખાનુભૂતિના આભાસની આસપાસ-ચોપાસ દુઃખોનો દરિયો ઘૂઘવી રહ્યો છે, જ્યારે ક્ષમા-નમ્રતા-સરળતા સંતોષઃ આ ચીજો જે નક્કર સુખનો ભોગવટો કરાવી જાય છે, એને દુઃખનો એકાદ-અંશ પણ અભડાવી શકવા સાવ જ નામર્દ છે, આ સત્યનો કોણ ઇન્કાર કરી શકે એમ છે ?
ભર્તૃહરીનું પેલું વૈરાગ્ય-ગાન કાન આગળ ગુંજી ઉઠે છે : ભોગમાં રોગનો, વંશ-વેલામાં એની વૃદ્ધિ અટકી જવાનો, ધનમાં રાજાના કરવેરાનો, માનમાં દીનતાનો, બળમાં શત્રુનો, રૂપમાં જરાનો, વિદ્વત્તામાં વિવાદનો, ગુણમાં નિંદાનો અને કાયામાં મૃત્યુનો ભય રહેલો છે. આવી આ બધી જ ચીજો ભયની ભૂતાવળથી ઘેરાયેલી છે. આમાં નિર્ભય જો કોઈ હોય, તો તે એક વૈરાગ્ય છે.
વૈરાગ્યને વરેલી નિર્ભયતા જો બરાબર સમજાઈ જાય, તો પછી દુઃખમાં પરિણમનારા ‘ભોગ-સુખ’માં આપણને થતી ભોગ અને સુખની ભ્રમણાનો ભાંગીને ભૂક્કો થઈ ગયા વિના ન રહે !
©
©
@