________________
ન્યાયમંદિરના વિનોદી પ્રસંગો
કેટલીક વખત કાયદાની ક્ષતિઓનો લાભ લઈને ગુનેગારો છટકી જાય છે, ત્યારે કેટલીક વખત પક્ષકારો પોતાના હક્કો સાબિત કરવા જતાં વિલંબ, ખર્ચ ને નિષ્ફળતા પણ અનુભવે છે. લોકોની આ માન્યતાને વ્યક્ત કરતા ઘણા ‘ટુચકાઓ' અદાલતના ક્ષેત્રે પ્રસિદ્ધ છે. ખાસ કરીને આ પ્રકારના ટુચકાઓનો ભોગ ધારાશાસ્ત્રીઓ વધુ બને છે. એવા થોડા ટુચકાઓ જોઈએ ઃ
અનેક ખૂની અને ડાકુઓને છોડાવી લાવનાર એક બાહોશ ધારાશાસ્ત્રીની કબર પ્રત્યે આંગળી ચીંધીને, કબરોનું નિરીક્ષણ કરી રહેલા એક પ્રવાસી સમક્ષ ભોમિયાએ આ શબ્દો ઉચ્ચાર્યા હતા :
‘અહીં એક એવા મહાન ધારાશાસ્ત્રી ચિરનિદ્રામાં પોઢયા છે કે, જેણે પોતાના જીવનકાળ દરમિયાન ખૂન કરવાનું ખૂનીઓ માટે સરળ બનાવ્યું ને તેની તંદુરસ્તી સારી છે, એવી કાળજીભરી તપાસ કર્યા પછી ડાકુઓ પોતાની ડાકુગીરીની યોજના કરતા.’
એક બીજો પ્રસંગ આવો છે : ફોજદારી ગુનાઓમાં પ્રવીણ ગણાતો ધારાશાસ્ત્રી રાત્રે ચાલ્યો જતો હતો. બે બદમાશો તેને ઘેરી વળ્યા ને છરી બતાવી, તેના પાકીટની માગણી કરી. ધારાશાસ્ત્રી નાછૂટકે પાકીટ કાઢી આપતો હતો, ત્યાં એક બદમાશે તેને ઓળખ્યો ને પોતાના સાથીને કહ્યું :
‘અલ્યા, આને જવા દે. આવતી કાલે આપણે જે ઘાડ પાડવાના છીએ, તેમાં બચાવ કરવા માટે આપણે તેની જરૂર પડશે.’ ને તેઓએ તેને જવા દીધો.
બને છે. એવા કેટલાક પ્રસંગો અત્રે આપ્યા છે
એક ધારાશાસ્ત્રીની ખૂબ લંબાણ દલીલથી કંટાળીને ન્યાયાધીશ બોલી ઊઠ્યો ઃ
મિ. તમે જે બોલો છો તે આ ડાબા કાનમાંથી પ્રવેશી આ જમણા કાનમાંથી બહાર ચાલ્યું જાય છે.
‘કારણ કે નામદાર,’ વકીલે ઝડપથી ને ગુસ્સાથી કહ્યું : ‘વચમાં તેને અટકાવનાર મગજ હશે નહીં.’
- એક મોટર ખટારાએ એક ગધેડાને દીવાલ સાથે ચગદી મારી નાખ્યો. ગધેડાના માલિકે નુક્સાનીનો દાવો કર્યો, ત્યારે ગધેડાને દોરી જનાર નોકરની જુબાની લેવામાં આવી.
‘હવે અદાલતને કહો કે, આ બનાવ કેમ બન્યો. ખટારો ક્યાં હતો, ગધેડો ક્યાં હતો, દીવાલ ક્યાં હતી ?' ફરિયાદીના વકીલે પૂછ્યું.
ધારો કે સાહેબ, આપ-' (પોતાના વકીલને ઉદ્દેશીને સાક્ષી બોલ્યો) ‘દીવાલ છો.’
‘હાં બરોબર.’ વકીલે કહ્યું, ‘હું દીવાલ છું.’
ને સાહેબ, હું પોતે ખટારો છું.' સાક્ષીએ વાત આગળ ચલાવી.
‘હા, તું ખટારો છે.’ ન્યાયાધીશે કહ્યું,
‘હવે આગળ ચલાવ.'
‘ને આપ સાહેબ !' સાક્ષીએ ન્યાયાધીશ તરફ ફરીને કહ્યું : ‘ગધેડું છો.'
સાક્ષીએ આ બધું એવી નિર્દોષ સ્વાભાવિકતાથી કહ્યું કે અદાલતમાં ભયંકર હાસ્યનું મોજું પથરાઈ ગયું ને ન્યાયાધીશે સાક્ષીને નીચે ઉતારી મૂક્યો.
એક સાક્ષીની ઊલટ તપાસ ચાલી રહી હતી : ‘તમારી ઉંમર કેટલી ?’
‘બોતેર વર્ષ.’
‘વીસ વર્ષ પહેલાં તમારી યાદશક્તિ હતી તેટલી
ઘણાનો કદાચ એવો ખ્યાલ હશે કે, અદાલતનું વાતાવરણ હંમેશાં ગંભીર અને ગ્લાનિમય રહેતું હશે. અલબત્ત સામાન્ય રીતે ત્યાં ગંભીરતા હોય છે. પણ અદાલતમાં ઘણી વખત હાસ્યની છોળો વહે તેવા પ્રસંગો જ આજે પણ છે ?’
- કલ્યાણ વર્ષ : ૫૧ (૬૦૮) અંક ઃ ૯ - ડિસેમ્બર : ૧૯૯૪ ૦
