________________
કલ્યાણ ઃ મે ૧૯૬૨ ઃ ૧૫૭
વિધાથી ઘરે જાય. મા–બાપ કહે, કે-“કેમ નિશાળેથી તેને યોગ્ય દીકરાને રાજ્ય ઉપર બેસાય. પાછો આવ્યો ?' બાળક કહે કે પગે લાગ્યા વિના ઓરમાન માટે પોતાના દીકરા માટે રાજ્યગાદી ગયેલ એટલે માસ્તરે પગે લાગીને આવવાનું કહ્યું, એટલે માગી તેની સામે ગાદીના વારસદારે વાંધો ન લીધા. પાછો આવ્યો.' પગે લાગીને પાછો નિશાળે જાય. તેના મૂળમાં શું હતું ? રાજાએ પણ સંન્યાસી થવું
આજે તે માસ્તર કાંઈક કહે કે ઝગડે કરે. જોઈએ. આ દેશના માનવી માત્ર સંન્યાસી થવું પહેલાં તે સ્કૂલમાં શિક્ષક સામે બેલાય નહિ. આજે જોઈએ. કમનસીબે ન થાય, અશક્તિ હોય તે ન તે પરીક્ષકને પણ ફજેતો કરે.
થાય એ બને, તે વાનપ્રસ્થ બને. તમે કેટલા બન્યા ? આજે આપણું દેશનું કલ્યાણ કરવાનું કહેનાર ઘરનો માલીક ઘરના બધા માણસોને ભેગા કરીને કેવી ભીખ માગે છે એ આપણે જોયું. ભીખ માંગીને કહે કે “ઘર વસવા જેવું નહિ.” ઘર-બાર બધું પોતાનું દેશનું કલ્યાણ કરવાની વાત કરે એ સમજાય તેવી નથી. તમારી પાસે જે છે તે બધું તમારું છે ? વાત નથી.
આ બંધુ શિક્ષણ બચ્ચાઓને મળે તે કદાચ ઘર માંડે આ આદેશમાં જન્મીને છેવટે ભરવું. એ મરવું તે ઘર પણ મજેના ચાલે. આજે તો તમારા ઘર એટલે શું? મરવું એટલે અહિં કરતાં સારા જીવનમાં એવા ચાલે છે કે એ ઘરમાં તમે જ રહી શકો. આજે જવું. એમ કરતાં થેડા જીવન એવા પસાર થાય કે ઘરમાં બૈરી ન માને, છોકરા ન માને. નોકર પણ ન ફરી મરવાનું થાય નહિ. શાશ્વત જીવન મળે. જેથી માને. અવસરે નોકરને જે રીતે હાથ જોડે તે રીતે ફરીથી મરવાનું ન થાય.
સાધુને પણ હાથ ન જોડે. આ આજની હાલત છે. બ્રહ્મચર્ય એટલે શું ? બાળ બ્રહ્મચારીને જાઓ છે. શાથા ૬ ઉ૬ શિક્ષણ મળે છે તયા, એટલે તમને પ્રેમ થાય ને ? હૈયામાં એમ થાય ને ? સાપથી આજીવિકા ચલાવનાર મદારીને પૂછજો. કે આપણે રહી ગયા ? આવતા જીવનમાં બાળ બ્રહ્મ. ઝેર નીચવી નાંખેલા સાપને કેવી રીતે રાખે છે ? ચારી થવાનું મન થાય ને ?
કરંડીયામાં. કારણ કે-જાતને ઝેરી છે ને ? ભૂલથી ધનને ભૂખ્યો, ભૌતિક સુખને ભૂપો, સત્તાને કરડી બસ તા જડાબુદાના ઉપયાગ કર. ભૂઓ કોઇને ફસાવે, પ્રપંચ કરે આ બધા ગુનાના ધન, ભેણ અને સત્તાની લાલસા જેવી બૂરી કામ છે ને ? સ્વયે ગુનેગાર જગતને બીન ગુનેગાર કોઈ ચીજ છે ? એ ધન-ભગ સારા હોઈ શકે ? કેમ બનાવે ?
માણસને ખરાબ કર્યા હોય તો કોણે? એ બે અને ધનને માટે, ભોગને માટે, સત્તાને માટે ભીખ સત્તાની લાલસાએ. માગનારા આયદેશના માનવી હેય ? એવાને કદાચ માટે કેકેયીએ રાજ માગ્યું અને દશરથે આપ્યું. ધન, ભેગ કે સત્તા મળી જાય એ કોઈકના ભલા શા માટે ? ભારત માટે રાજગાદી માંગી, એ ભરતને માટે હોય ? આપણે સારા હોઈએ તો લોકો ઉંચકીને પણ દશરથ ઓળખતા. ભરતને રાજગાદી જોઈતી ઉચ્ચસ્થાને લઈ જાય અને કહે કે અમારી સંભાળ લે.” ન હતી એ પણ દશરથ જાણતા હતા. એ સમયે
દશરથનો મોટામાં મોટો દીકરો રામને ? કાય. રાજાને કે રાજાના સંતાનને રાજ્યની લાલસા ને દેસર ગાદીને વારસ હોવા છતાં તેને રાજગાદી જોઈતી હતી. આજે બધા ધનના, ભેગના અને સત્તાના નથી. આજે તે રખડેલાને પણ રાજગાદી જોઈએ છે. લાલચુ બન્યા છે.
આગળના સમયમાં અમારા દેશના મોટા મહા. આ શિક્ષણ પાછળ તમારો એ હેતું હોય, કે આ રાજાઓએ અન્યાયી રાજને ઉચકીને ફેંકી દીધા છે, લોક ગૌણ છે. જીવન અનંત છે. અનંત જીવનને 'પણ તે રાજગાદી લેવા માટે નહિ, પણ તેની જગાએ સાર્થક કરવા આંખ સર્વત્યાગ ઉપર રહેવી જોઈએ.
