________________
કલ્યાણ : મે, ૧૯૬૨ ઃ ૧૭૭
પાછળ યુવરાજશ્રી હોવાનો સજ્જડ પુરાવો પ્રાપ્ત સમગ્ર સભા સ્થિર થઈને સાંભળી રહી હતી. થયો છે. અત્યારે આપણા ન્યાય વિશારદો આ ન્યાય વિશારદેએ પકડાયેલા યુવરાજના સાથીને
રીને ન્યાયની પવિત્રતા જાળવશે. બોલાવ્યો અને તેને પ્રશ્નો પૂછવા શરૂ કર્યા. પરંતુ ન્યાય વિશારદ જે સ્થળે બેઠા હતા તે સ્થળ સાથીએ કશો ઉત્તર આપ્યો જ નહિ. સર્વ કરતાં ઉચું હતું અને તેમની સામે પડેલા છેવટે એક ન્યાય વિશારદે કહ્યું : “ બંધવા, આ. પાટલાઓ પર મુદ્દામાલે ગોઠવવામાં આવ્યો હતો. રીતે મૌન રહેવાથી ગને હળવો બને છે એમ તુ
એમની સામે બંધનાવસ્થામાં યુવરાજ ઉભે માનતો હોય તો એ તારી ગંભીર ભૂલ છે. માંન હતે...થોડે દૂર એનો સાથી ઉભે હતો.
અર્થ ઇન્કાર નથી પણ સ્વીકાર છે અને તેથી સત્યને 1 એક ન્યાય વિશારદે યુવરાજ સામે જોઈને છપાવવાનો અથવા તો સત્યની ઉપેક્ષા કરવાને એક કહ્યું : “ યુવરાજશ્રી, ગઈ રાતે આપશ્રીએ નગરશેઠના ગુનો વધારે બને છે. તું જે સત્ય વાત કરીશ તે ભંડારની પાછલી દિવાલમાં બાકોરું પાડીને ચોરી તારા ગુના પ્રત્યે એક પ્રકારની હમદર્દી ઉભી થશે કરી હતી.પરંતુ નગરશેઠે ભંડારમાં કરેલી યંત્ર અને તારે જે તારા પરના તહેમતનો પ્રતિકાર કરવો રચનાના કારણે ઘંટનાદ થવા માંડ્યા હતા અને આપ હોય અને અત્રે પડેલી સાબિતી વજુદ વગરની છે આપના સાથી સાથે ઉતાવળમાં નાસ્યા હતા. એ . એવં પુરવાર કરવું હોય તે તને એવી તક પણ વખતે આપના પગમાંથી એક મેજડી પડી ગઈ આપવામાં આવે છે. કહે, તારે શું કહેવાનું છે?” હતી અને બીજી જડી આપે બહાર રસ્તા પર • શ્રીમાન, હું કશું જાણતા નથી...અને કંઇપણ કંકી દીધી હતી. આ બંને મોજડીઓ અને નગર- કહેવા ઇરછતો નથી.' યુવરાજના સાથીએ કર્યું શેઠના ધન ભંડારની પેટિકાઓ ખોલવાનું એ ક તીર્ણ
ન્યાય વિશારદે તરત કહ્યું : “તું કંઈપણ કહેવા શસ્ત્ર જે આપ ઉતાવળના લીધે ત્યાં મૂકીને નાઠા નથી ઇચ્છતો એને અથ એજ થાય કે તું કઈક હતા તે પ્રાપ્ત થયેલ છે. બંને મોજડીઓ આપની જ
જાણે છે ...છતાં તું કશું જાણતો નથી એમ કહીને છે એવી ખાત્રી એના બનાવનાર મોચી પાસેથી મળી
સત્યને તિરસ્કાર કરે છે. તારે એક વાત યાદ રાખવી છે અને ભૂતકાળમાં આવું જ તીણુ શસ્ત્ર આપની જોઇએ કે કોઈપણ ગુના કરતાં સત્યનો તિરસ્કાર એ પાસેથી મળી આવ્યું હતું તે હકિકત પરથી એ શસ્ત્ર વધારે ગંભીર ગણાય છે. અમે તને એકાંતભાવે એમ આપનું હોવાને સંશય છે... આપશ્રીને અમારી નથી કહેતા કે તું ગુને કબુલ કરી લે... અમે એ પણ ભારપૂર્વકની વિનંતિ છે કે સત્યને છૂપાવ્યા વગર કહીએ છીએ કે તે ગુનો ન કર્યો હોય તે અમારા પર આપ જો હકિકત રજુ કરશે તે તે આપના હિતમાં એવી છાપ પાડવાનો પ્રયત્ન કર કે જેથી અમે ન્યાયની ગણવામાં આવશે. કહો, આ મેજડી અંગે આપને પવિત્રતાને જાળવી શકીએ. સ્પષ્ટ હકિકત તો એ છે કે જે ખુલાસો કરવું હોય તે સંકોચ વગર કરી શકો છો.’ નગરશેઠની હવેલી પાછળ પડેલાં તારા ચરણ ચિહ્નીના યુવરાજ કશું બે, નહિ. પાંચેય ન્યાય વિશાર-
આધારે જ તને શોધી કાઢવામાં આવ્યો છે. તારી
- દેએ આને આ પ્રશ્ન કર્યો પણ યુવરાજ એમને માતાએ પણ સ્પષ્ટ કહ્યું છે કે તું છેક ભળકડે આવ્યો એમ મૌનભાવે ઉભે રહ્યો.
હત અને ડેલી ઉઘડાવી હતી. તે પછી સવાલ એ - ત્યાર પછી મોજડી બનાવનાર મોચીને બોલાવે છે કે તું રાતના કયા સ્થળે હતો ?' વામાં આવ્યો અને તેણે આ મોજડીઓ યુવરાજનું સાથી ગભરાયે...પણ વળતી જ પળે બેલ્યો : મા૫ લઇને તેમજ કોઈ પ્રકારને અવાજ ન થાય તે “ શ્રીમાન, હું કશું કહેવા ઇચ્છતો નથી.'' રીતે બનાવી હોવાને એકરાર કર્યો.
આવા વર્તાવથી તું તારી જાતને છેતરી રહ્યો - ત્યાર પછી નગરશેઠના સગડીયાએ પોતે જે તપાસ છે એ ભૂલીશ નહિ.” કરી હતી તે માહિતી આપી.
સાથી નીચી નજરે ઉભો રહ્યો.
